EKOSİSTEM EKOLOJİSİ ve

6 GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI -3

TYT Biyoloji /@notbudur

24 Temiz notlar, kaliteli içerik!

GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI ve İNSAN

Karbon Döngüsü
Karbonlu bileşiklerin ekosistemdeki canlı ve cansız faktörler arasında
devirsel hareketine karbon döngüsü denir. Fosil yakıtlar, topraklar,
okyanuslar, atmosfer, bitki ve hayvan biyokütlesi karbon kaynaklarıdır.
Fotosentez yapan organizmalar fotosentezde CO2’i kullanır. Hayvanlar,
mantarlar, heterotrofik protistler ve prokaryotlar dâhil tüketiciler
tarafından kullanılan organik karbon yapıya katılır.
Yeryüzünde dolaşıma katılan en önemli karbon bileşiği CO2’tir. Bitkiler ve
fitoplanktonlar fotosentezle çok miktarda CO2’i atmosferden uzaklaştırır.
Ekosistemin yapısını bozan kimyasal maddelerin ve kirleticilerin
yoğunluğunun artarak ekolojik dengenin bozulmasına çevre kirliliği
denir.
Hava Kirliliği
Hava; %78 azot, %21 oksijen, %1 argon, karbondioksit ve su buharından
oluşur. Atmosferdeki gazların ve kirleticilerin belirli ölçülerin üzerine
çıkmasına hava kirliliği denir. Kükürtdioksit (SO2), karbondioksit (CO2),
ozon (O3), azotdioksit (NO2) gibi gazların ve kimyasalların normal

om
Ayrıştırıcıların canlı artıklarını parçalamasıyla oluşan karbon tekrar değerlerin üzerine çıkması hava kirliliğine yol açar.
atmosfere geçer. Fosil yakıtların endüstriyel faaliyetlerde kullanımı ile Faktörler: Volkanik patlamalar, orman yangınları, toz fırtınaları doğal
atmosfere karbon salınımı yapılır. kirleticilerdir. Fabrikalar, termik santraller, petrol rafinerileri ve motorlu
taşıtlar insan kaynaklı kirleticilerdir.
Karbon Hava kirleticiler: Azot, kükürt, karbon, sülfür oksitler, uçucu organik
Döngüsü Fotosentez bileşikler ve hidrokarbonlar.
CO2
Su Kirliliği

Bitkilerin Kimyasalların, kirleticilerin yer altı ve yer üstü sularında normal değerin
solunumu üzerine çıkarak suyun fiziksel, kimyasal ve biyolojik yapısını bozmasına

.c
su kirliliği denir.
Yanma
Hayvanların Faktörler: Endüstriyel, tarımsal ve evsel kaynaklı olabildiği gibi doğal
solunumu kaynaklı da olabilir. Fabrika atıkları, evsel atıklar, kanalizasyon suları,
tarım ilaçları.
Sulara karışan azot ve fosfor siyanobakteriler ve alglerin hızla üremesine
neden olarak suyun rengini değiştirir. Bu organizmaların aşırı üremesi
Çürütücü
organizmalar
ur sonucu suyun alt kısımlarına ışık geçemez. Organizmalar ölmeye
başladıkça sudaki oksijen ve berraklık azalır, oksijensiz ortamda üreyen
Karbon
canlıların sayısı artmaya başlar. Bu olaya ötrofikasyon denir.

Toprak Kirliliği
CO2 ve O2 döngüsü birbiri ile ilişkilidir. Fotosentez ve oksijenli solunum İnsan faaliyetleri sonucunda toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik
birbirlerinin hammaddesini hazırlayan iki temel olaydır. yapısının bozulmasına toprak kirliliği adı verilir .
ud
Cıva, kurşun ve kadmiyum gibi ağır metaller ile radyoaktif maddeler
Solunum
toprak kirleticilerdir.
Besin + Oksijen Karbondioksit + Su Faktörler: Yanlış gübreleme, kimyasal atıklar.

Radyoaktif Kirlilik
Fotosentez
Radyoaktif maddelerin canlıların yapısında ve çevrede birikerek belirli
Su Döngüsü değerlerin üzerine çıkmasına radyoaktif kirlilik denir.
Faktörler: Nükleer santraller, röntgen ve tomografi cihazları, cep telefonu,
tb

Biyosferdeki suyun %97’si okyanuslarda, %2’si buzullarda, %1’i göller,
nehirler ve yer altında bulunur. Okyanuslar, göller, nehirler ve kara
parçalarının yüzeyinden buharlaşan su atmosfere ulaşır. Bununla birlikte
su, terleme ve solunum olayları yoluyla da atmosfere geçer. Su buharı
atmosferde yoğunlaşarak kar, yağmur vb. şeklinde yeryüzüne geri döner.
Buharlaşma ve yoğunlaşma gibi olaylarla suyun yeryüzü ile atmosfer
arasındaki hareketine su döngüsü denir.
no
televizyon, mikrodalga fırın, batarya.
Radyoaktif kirlilik; mutasyon, kanser, radyasyon yanıkları, genetik
bozukluklar ve bağışıklık sistemi hastalıklarına neden olur.
Ses Kirliliği
Yaşam alanlarında belirli bir ses şiddetinin (desibel) üzerindeki
istenmeyen ve gürültü oluşturan seslere ses kirliliği denir.

Asit Yağmurları
YOĞUNLAŞMA
TERLEME Atmosferdeki CO2, SO2 ve NO2 Asit yağmurları
gibi kirleticiler, su buharıyla
BUHARLAŞMA birleşerek asitli bileşikleri (HNO3
- Nitrik asit, H2SO4 - sülfürik asit
gibi) oluşturur. Asitli bileşiklerin
yeryüzüne yağış şeklinde HNO3
düşmesine asit yağmurları H2SO4
H2O
denir .
Gübre, demir-çelik, çimento,
tekstil, kâğıt-selüloz, petrokimya
SIZ
MA fabrikaları, egzoz gazları, deri
sanayi ve enerji üretim santralleri
atmosfere kirletici gaz salan
faktörlerdir.