Kateheza "LJUBAV I ŽELJA"

Porto San Giorgio 29. rujna – 2. listopada 2022.

Uvod

Već nekoliko godina želim se baviti temom seksualnosti, prije svega kako bih pomogao
mladim ljudima našeg tisućljeća, kao i njihovim roditeljima, u izazovu koji pred nas stavlja
sredina u kojoj živimo, u ovom povijesnom trenutku, s toliko obmana i istinskih zamki koje
prijete našem kršćanskom životu u današnjem svijetu.
U ovoj katehezi ne namjeravam kritizirati dominantnu misao o spolnosti, koju svi do sada
poznajete, nego razotkriti korijene ljubavi i spolnosti, promatrane i življene u svjetlu Objave.
Živimo u društvu u kojem dominiraju masovni mediji, a posebno filmovi, videozapisi i
reklame koje iskrivljuju stvarnost seksualnosti. Postoje brojna mišljenja u vezi s tim, a
mnoga od njih sada su postala građanska prava koja jamče i nameću te različite poglede
zapadnog svijeta, kažnjavajući one koji zastupaju ili izražavaju suprotne ideje1.
Pred činjenicom glasnog pojavljivanja mnogih mišljenja, koja su nedavno ušla u neka
područja Crkve, u ovoj katehezi odlučili smo ponuditi samo ono što potvrđuje Božja Riječ:
»Ja sam Put, Istina i Život« (Iv 14,6); i još: »Tada Isus progovori Židovima koji mu
povjerovaše: „Ako ostanete u mojoj riječi, uistinu, moji ste učenici; upoznat ćete istinu i
istina će vas osloboditi... Ako vas dakle Sin oslobodi, zbilja ćete biti slobodni“« (Iv 8,32-
33.36).
Za mene je pravi dar od Gospodina bio prošle godine pronaći i pročitati knjigu Karola
Wojtyłe pod naslovom Ljubav i želja2, koja se sastoji od razgovora s nekim katoličkim
svećenicima koji djeluju u pastoralu mladih kao i od jedne konferencije za mlade studente o
kršćanskom pogledu na seksualnost. Nešto ranije je napisao poznatu knjigu, o kojoj smo
govorili posljednjih godina: Ljubav i odgovornost,3 u kojoj daje sintezu o ovoj temi, dajući
prednost Objavi i Riječi Božjoj, sintezu koju će kasnije razviti u brojnim katehezama o
teologiji tijela.

1
„Nietzscheanski i zaratustrijski paradoks predstavljen je sljedećim pitanjima: je li uzrok propadanja
Zapada bila vjera u Boga i Krista, koja je čovjeka učinila slabim i krhkim? Ili je, naprotiv, to bila negacija
Boga i Krista i kršćanskih načela? Proizlazi li uzrok ove propasti iz ambijentalističkog novopoganstva i gnoze?
Kao što dobro znate, smatram da je glavni uzrok dekadencije zapada upravo nijekanje Boga, koje je čovjeka
uvuklo u isključivo naravnu i iskonsku dimenziju, bolje rečeno, izvornu dimenziju. Čovjek bez Boga mnogo je
sličniji životinji nego čovjeku. Ako je Bog mrtav, čovjek je osuđen na involuciju, jer je njegova inteligencija,
koja više ne gleda prema gore, nego dolje, prema zemlji, umrtvljena i ograničena, nedostaje joj bitna
sastavnica. Ali čak i ako Bog nije mrtav i čovjek niječe njegovo postojanje, njegova se sudbina ne mijenja. Je li
kršćanska civilizacija predodređena za propast jer je Bog mrtav? Ili – zašto je čovjek prestao vjerovati u Boga?
Odnosno, je li se odrekao Krista? 'Ali kada Sin Čovječji dođe, hoće li naći vjere na zemlji?' (usp. Lk 18,8)“,
Ettore Gotti Tedeschi, Così non parlò Zaratustra, Ed. Cantagalli, Siena 2022.
2
K. WOJTYŁA, Amore e desiderio, a cura di Giuseppe Mari, ed. La Scuola, 2016. Traduzione di Rosangela
Libertini.
3
K. WOJTYŁA, Ljubav i odgovornost, Verbum, Split 2009.

1
Postavljajući kao temeljni kriterij svjetlo Objave koje se nalazi u središtu govorâ Karola
Wojtyłe, ne namjeravamo zanemariti doprinos znanosti boljem razumijevanju dinamike u
odnosu na seksualnost, kada je taj doprinos u skladu s Božjom Riječju; ne želimo niti
odbaciti potrebu za moralnom filozofijom koja u svjetlu razuma pronalazi argumente koje
mogu zastupati i oni koji ne vjeruju.
S druge strane, međutim, svi znamo za ozbiljan rascjep koji je polako nastajao u zapadnom
mentalitetu između objave i vjere s jedne strane te znanosti s njezinim novim otkrićima s
druge strane. Kao što smo ponavljali u katehezama proteklih godina, taj je rascjep nastao
polako, počevši od Lutherovog raskida s Katoličkom Crkvom, zatim poznatim »Cogito
ergo sum« (»Mislim, dakle postojim«) Renèa Descartesa, sa subjektivizmom i filozofskim
pozitivizmom, a kasnije i s Francuskom revolucijom tijekom koje je kult Razuma
uveden u parišku katedralu, a onda opet s fenomenom industrijske revolucije i problemom
radničke klase, uzrokovanim industrijskim napretkom, te razvojem znanosti i nove tehnike,
utjecajem »velikih učitelja« 20. stoljeća: Freuda, Marxa, Engelsa, Nietzschea, Marcusea, da
ne spominjemo tragediju dvaju svjetskih ratova te kasniji ekonomski procvat i kulturni
utjecaj Sjeverne Amerike.
Papa Franjo u Laudato Sì4 izražava zahvalnost za napredak u znanosti, posebice u
području medicine, ali također upozorava na mogućnost korištenja novih otkrića protiv
samog čovječanstva. A danas, osim pandemije Covida koja i dalje prijeti, novog virusa
majmunskih boginja i katastrofalnih posljedica rata između Rusije i Ukrajine, suočeni smo s
mogućnošću nuklearnog uništenja.
Zajedno s entuzijazmom novih znanstvenih otkrića, koja obećavaju bolju budućnost, čak i
post-humanu, danas se, zahvaljujući i širenju multimedija, proširilo ono što se naziva
»scijentizam5«, koji se podudara s tzv. »fluidnom misli«.
Uzimajući u obzir mnoge pozitivne doprinose znanosti čovječanstvu, kako to potvrđuje papa
Franjo u Laudato sì, doživljavamo i neke negativne posljedice: postupno je nastajalo
shvaćanje znanosti, ne samo autonomne već i neovisne o judeokršćanskoj Objavi, i ovo
shvaćanje promicalo je pravi rat protiv Crkve. Taj tzv. »znanstveni« mentalitet prodro je u
samu Crkvu kao »scijentizam«, koji je izazvao danas dominantnu »fluidnu ili slabu misao«.

4
Čovječanstvo je ušlo u novo doba, u kojem nas je moć tehnologije dovela pred raskrižje. Ispravno je
radovati se ovim procesima. Tehnologijom se doskočilo nebrojenim nevoljama koje su mučile i sputavale
ljudsko biće. Ne možemo ne cijeniti i ne zahvaliti za postignute napretke, osobito u medicini, inženjerstvu i
komunikacijama.
Ipak, ne možemo zanijekati da nam nuklearna energija, biotehnologija, informatika, poznavanje samoga
našeg DNK i mnoge druge sposobnosti koje smo stekli daju zastrašujuću moć. U čijim rukama jest i u čijim
rukama ta moć može završiti? Krajnje je opasno da njome raspolaže tek mali dio čovječanstva. PAPA
FRANJO, Laudato sì. Enciklika o brizi za zajednički dom, Kršćanska sadašnjost, Zagreb 2015. br. 102.
5
U enciklici Fides et ratio sveti papa Ivan Pavao II. izjavljuje: „Treba odvagnuti i drugu opasnost, naime
scijentizam. Ovo filozofijsko poimanje odbacuje kao nevaljale sve oblike filozofije koji su tuđi onima što su
svojstveni pozitivnim znanostima i odbacuje u područje samih predodžaba kako religioznu i teološku
spoznaju tako i etičko i estetičko znanje. [...] U tom obzorju vrednote se svode samo na pokrete čuvstava, a
spoznaja »bitka« ostavlja se po strani da bi se tako dalo prostora golim i jednostavnim činjenicama. Znanost se,
dakle, priprema da pomoću tehnološkog napretka zavlada svim područjima ljudskoga života. Neporecivi
uspjesi znanstvenoga istraživanja i suvremene tehnologije puno su pomogli da se proširi znanstvena svijest
koju, kako se čini, ne ograničuju nikakve granice jer je već prodrla u razne oblike kulture i ondje izazvala
također temeljite promjene.“ (IVAN PAVAO II., enciklika Fides et ratio, 14. rujna 1988., br. 88.)

2
Iz tih će razloga, nakon raznih kateheza proteklih godina proizišlih iz učenja pape sv. Ivana
Pavla II.,6 ovogodišnja kateheza u određenom smislu biti drugačija od ostalih.

6
Podsjećam na kateheze iz prošlih godina: Teologija tijela i sakrament ženidbe u nauku Ivana Pavla II.
(2001.); Kateheza o kršćanskoj obitelji. Uloga oca i majke u odgoju djece (2003.); Teologija tijela kod Ivana
Pavla II. Zaručništvo, brak i kršćanska obitelj (2005.); Kršćanska obitelj u svijetlu objave, tradicija i učiteljstvo
(2007.); Nova kultura kršćanske obitelji (2009.): Djevičanstvo i brak (2011.); Papa Franjo i Sinoda o obitelji
(2014.). Ove su kateheze uvijek dostupne za one koji ih zatraže u Neokatekumenskom centru Rima ili
Madrida.

3
 LJUBAV I ČEŽNJA

I. DIO

Nauk o ljubavi kojeg trebamo postaviti kao temelj priprave za brak naših mladih7

Uvodne bilješke
Izabrao sam ovu knjigu Karola Wojtyłe, jer mi se čini da ona na sintetičan i razumljiv način
sažima temu ljubavi između muškarca i žene. Ispred ogromne količine tumačenja riječi
»Ljubav« u današnjem svijetu, Karol Wojtyła, u ovoj knjizi sastavljenoj od dvaju govora, od
kojih je jedan bio upućen sveučilišnim kapelanima (1973.) a drugi sveučilišnim studentima
(1997.), ističe zablude i zastranjivanja na području misli, u svjetlu istine koja nam je
predana u judeokršćanskoj Objavi. Upotpunit ću tekst Karola Wojtyłe tekstovima pape
Franje i Učiteljstva Crkve te nekim kratkim osobnim mislima.
Nauk o ljubavi
kojeg trebamo postaviti kao temelj priprave za brak naših mladih
Uvod 8
Koncept ljubavi opterećen je mnogim zabludama, koje imaju svoje vlastito mjesto unutar
područja literature, publicistike i javnog mnijenja koje oblikuju masovni mediji.
U knjizi Ljubav i odgovornost Wojtyła je pokušao prikazati opasnost miješanja dviju
definicija s obzirom na misao, riječ i djelovanja koja se tiču ljubavi: ljubav kao
interpersonalni odnos i ljubav kao iskorištavanje jedne osobe od strane druge. U ovoj
suprotnosti nalazi se ključ shvaćanja problematike u svezi s ljubavlju.
Wojtyła jasno tvrdi da je ljubav prije svega unutarnja i interpersonalna stvarnost, od
osobe prema osobi, te da se treba tumačiti u svjetlu Objave.
Citirajući konstituciju Gaudium et spes II. vatikanskog koncila, Wojtyła navodi da je već
od 1965. Crkva upozoravala na zastranjenja ove velike interpersonalne stvarnosti, tj.,
ljubavi, (između muža i žene, obiteljske ljubavi); zastranjenja koja se ne razlikuju puno od
popisa kojeg nalazimo npr. u Poslanici Rimljanima Svetoga Pavla.
Zastranjenja o kojima govori koncilski tekst vrlo su prisutna u mentalitetu i životu
suvremenog čovjeka i obuhvaćaju čitavu europsku kulturu.9 Ovo objašnjava kontinuirano
protivljenje enciklici Humanae vitae.
Došli smo do iskrivljivanja definicije i prakse ljubavi te iskrivljavanja odgovornog
majčinstva i očinstva.

7
Usp. Amore e desiderio, str. 19.
8
Usp. Amore e desiderio, str. 21.
9
»Ovo se novo ozračje pogoršalo potamnjenjem istina o čovjeku čemu smo svjedoci i u čemu, između
ostaloga, djeluje pritisak koji teži banalizaciji spolnosti. Tako se nalazimo u kulturi u kojoj društvo i sredstva
društvenoga priopćavanja, glede toga, nude ponajviše neosobnu, zabavnu, često pesimističnu obavijest... pod
utjecajem iskrivljenoga individualističkog poimanja slobode te u ozračju koje je lišeno vrijednosti utemeljenih
na životu, na ljudskoj ljubavi i na obitelji«. (PAPINSKO VIJEĆE ZA OBITELJ, Ljudska spolnost: istina i značenje.
Odgojne smjernice u obitelji, 8. prosinca 1995., br.1., usp. br. 46.97.105.)

4
 1. Istina o ljubavi
Ono na što Wojtyła smjera jest govoriti o nauku na temu ljubavi kojeg se treba postaviti
kao temelj priprave za brak današnjih mladih.
To znači podučavati istini na temu ljubavi, istini koja je dio naše vjere i koju moramo
proglašavati i propovijedati u pastoralu. Takvo propovijedanje treba biti autentično, tj.
evanđeosko.
Filozofske su implikacije od velike vrijednosti i mogu nam pomoći u formulaciji teologije
ljubavi (npr. temeljne formulacije, tj. eros i agape koje imaju velik značaj za objašnjavanje
evanđeoske znanosti o ljubavi), ali ne dostižu razinu i dubinu evanđeoske Objave. Ona
je potpuno specifična, potpuno originalna.

1.1. Prva pretpostavka: ljudska je ljubav sudjelovanje na Božjoj ljubavi

Evanđeoski nauk o ljubavi sažet je prije svega u Objavi, čiji je zapravo dio. Taj se sažetak
nalazi u ova dva teksta:
- Prvi je od svetoga Ivana, koji izjavljuje: »Bog je ljubav« (1 Iv 4,8).
- Drugi je iz Poslanice Rimljanima svetoga Pavla, koji kaže: »Ljubav je Božja razlivena u
srcima našim po Duhu Svetom koji nam je dan«. (Rim 5,5).
Iz ova dva teksta postaje jasno da kada pričamo o ljubavi našim riječima ili našim tijelom,
moramo uvijek imati pred očima da je ljudska ljubav stvarno sudjelovanje na Božjoj
ljubavi. Sva je istinska ljudska ljubav stvarno sudjelovanje na Božjoj ljubavi.
Bračna je ljubav stvarno sudjelovanje na Božjoj ljubavi. Međutim, čak i ljubav
muškarca i žene u svim etapama života, otkada su tzv. tinejdžeri (adolescenti), sve do
obljetnica koje nazivamo »zlatnim pirevima« ne može nastati izvan ovog sudjelovanja na
Božjoj ljubavi.

1.2. Druga pretpostavka: nužnost vraćanja na početak ekonomije spasenja10

U čitavoj genealogiji ljudske ljubavi uvijek je nužno gledati na početak povijesti, preko
ekonomije spasenja.

2. Adam i Eva, prvi roditelji: communio

Adam i Eva bili su stvoreni od Boga kao osobe i na neki način od samog početka
uzajamno ovisni. Ovisni u perspektivi jedne posebne zajednice, communio (zajedništva).
Sveto Pismo poučava nas da je čovjek bio stvoren na sliku Božju, sposoban poznavati i
voljeti vlastitog Stvoritelja, i od Njega postavljen za gospodara svih stvorenja na zemlji.
(usp. Post 1,26; Mudr 2,23).
No Bog nije stvorio čovjeka samog, tj. od početka je stvorio muškarca i ženu. Njihovo
zajedničko bivanje sačinjava prvi oblik zajednice. Čovjek je, u stvari, u dubini vlastite
naravi društveno biće, tj. preciznije: zajedničarsko biće. U stvari, bez odnosa s drugim
ljudima nemoguće je živjeti i razviti vlastite sposobnosti.
»To više, Gospodin Isus, kad moli Oca da „svi budu jedno… kao što smo i mi jedno“ (Iv
17,21-22), otvara ljudskom razumu nedokučive poglede i daje da naslutimo da postoji
sličnost između jedinstva božanskih osoba i jedinstva sinova Božjih u istini i ljubavi.
Ta sličnost jasno pokazuje da čovjek, koji je na zemlji jedino stvorenje što ga je radi njega

10
„Ekonomija spasenja“, termin koji su koristili Očevi Crkve, a i dogmatska konstitucija Dei Verbum br. 2.,
gdje je nazvana „ekonomijom Objave“.

5
 samoga Bog htio, ne može potpuno naći sebe osim po iskrenom darivanju samoga
sebe!“ (GS 24).11
Ovo je gotovo kvintesencija kršćanske antropologije, nauka o čovjeku kao osobi i također
kao zajednici. Ovo je, također, temeljna i neophodna pretpostavka za čitavu istinu o
ljubavi koju mi moramo priznavati i naviještati.

3. Istočni grijeh
3.1. Prije grijeha: zajedništvo
Knjiga Postanka ističe vrlo bitnu stvar: dvije osobe, muškarac i žena, prije grijeha bijahu
gole, ne osjećajući, ono što danas kažemo, stid, ne osjećajući nikakvo uznemirenje zbog
duhovne jednakosti, u uzajamnom odnosu, ili čak, u uzajamnom povjerenju.
3.2. Poslije grijeha: Raskid jedinstva
Od trenutka kada je počinjen grijeh, Adam i Eva odmah u sebi, u svom uzajamnom
odnosu, uviđaju uznemirenje zbog ove jednakosti, stid. Dolazi do raskida jedinstva.
Možemo na teološki način još i ovo reći: prekid communio koja se, u stanju izvorne
pravednosti, očitovala čak i u različitosti njihovih tijela i njihovog spola. Ova činjenica
ima veliku važnost za teološku viziju ljudske ljubavi između muškarca i žene.
Raskid ljubavi, jedinstva između muškarca i žene, posljedica je istočnog grijeha. Grijeh
ozbiljno narušava sudjelovanje na Božjoj ljubavi (koje se naziva stanje milosti),
sudjelovanje koje dopušta dvjema osobama, muškarcu i ženi, da ostanu u odnosu
međusobnog zajedništva. Dopušta im da se održe u uzajamnoj ovisnosti. Dopušta da se
povjeravaju jedno drugom, dopušta im da budu uzajamni dar, dar čak i na području vlastitog
tijela i vlastitog spola, svega što je sâmo djelo Stvaranja stavilo u njih.
Govoreći mladima o ljubavi, moramo biti vrlo svjesni da se čovjek nalazi u ovom stanju,
koje je, kako nas uči tradicionalna teologija, status naturae creatae et lapsae [stanje
stvorene i pale naravi]. Čovjek se činjenično nalazi u ovom stanju nakon istočnog grijeha.
Jasno je da, kao pastiri, moramo izbjeći pretjerani pesimizam. Dobro znamo da ljudska
narav nije bila razorena, uništena, bila je samo ranjena, poremećena. Ovo se očituje iznad
svega u činjenici da se svatko od nas nalazi u nekoj napetosti želje da se postigne
autentičan ideal koji smjera na istinsko interpersonalno zajedništvo. Naravno, na
zajedništvo preko tijela i spola.12 Ova napetost očituje Stvoriteljev plan: stanje stvorene
naravi. Međutim, istovremeno postoji opasnost radikalnog iskrivljenja ove stvarnosti.13
Ne manihejstvu: narav je samo ranjena, ne i razorena
Svakako, apsolutno ne možemo tumačiti ovu stvarnost kao što to radi manihejstvo, jer je u
biti ono prije svega zabluda u vrijednostima: u pitanje stavlja samo djelo Stvaranja od

11
Ova tvrdnja obuhvaća svaku pojedinu osobu: bilo vjenčanu, bilo nevjenčanu, ili onu koja se ne može
vjenčati, bilo djevicu ili posvećenog celibatera, svake vrste, stanja: Svaki se od njih ne ostvaruje u potpunosti
osim po iskrenom darivanju samog sebe. Odnosim se posebno na braću i sestre koji se nisu mogli vjenčati
zbog različitih razloga, jer su i oni pozvani darivati se na različite načine.
12
Na temelju jedinstva tijela i duše, spol nije samo fizička dimenzija, nego i osobna: „spolnost je temeljna
sastojnica osobnosti, njezin način bivovanja, očitovanja, ophođenja s drugima, osjećanja, izražavanja i
življenja ljudske ljubavi. Zbog toga spolnost je sastavni dio razvitka osobnosti i njezina odgojnog procesa.
'Doista, osoba po spolnosti dobiva one značajke koje ju na biološkoj, psihološkoj i duhovnoj razini čine
muškarcem ili ženom, te stoga imaju veliku snagu i značenje za postizanje zrelosti svakog pojedinog čovjeka
i za njegovo uključivanje u društvo'“: KONGREGACIJA ZA KATOLIČKI ODGOJ, Odgojne smjernice o ljudskoj
ljubavi, 1. studenog 1983., br. 4.
13
Sveti Toma Akvinski, slijedeći tradiciju tisućljetnog nauka Crkve, potvrdio je da je iskrivljenje na ovom
području vrlo očito prisutno, možda i više nego na drugim poljima. (Op. cit., p. 28).

6
 početka, jer vidi zlo u tijelu i seksualnosti. Uostalom, dovodi u pitanje čitavo djelo
Otkupljenja, u smislu da ga loše tumači.
3.3. Tri etape puta:14 čisteća, rasvjetljujuća i sjedinjujuća
Svim mogućim načinima, čak i preko naših iskustava, moramo uvijek crpiti istinu o
ljubavi za naš život, za naš poziv, za naše stanje života (brak, djevičanstvo ili celibat poradi
Kraljevstva) kao konkretnih putova sudjelovanja na otajstvu Otkupljenja.
Istina Otkupljenja, razmatrana do u dubinu, kao da u sebi nosi dva povezana dijela koja
se nadopunjuju i međusobno objašnjuju. S jedne strane Otkupljenje nam govori o
čišćenju. No ovo nije dovoljno, zato nam, s druge strane, govori o nužnosti sve jasnijeg
viđenja njegove vrijednosti i njegovog uvijek sve punijeg ostvarenja. Ako dobro
razmislimo i uđemo u ovo, moramo otkriti, u otajstvu Otkupljenja i njegovoj stvarnosti, tri
etape puta: čisteću, rasvjetljujuću, i sjedinjujuću.
Ovo je model, put razvoja svih ljudskih afekata. Ljudska ljubav djevojaka, mladića,
muškaraca i žena koji žive in statu naturae redemptae [stanju otkupljene naravi] ne može
se razviti na drugačiji način od ovoga puta: preko očišćenja, preko osviještenosti; da bi se
mogle bolje vidjeti ove vrijednosti, koje oni prate i koje sačinjavaju predmet njihova
poziva na istinu. Ovo vrijedi za svaki put ljudske ljubavi. Zato moramo biti sposobni
pokazati, objasniti, prikazati ovaj put svakome.15

4. Otkupljenje

Nauk o ljubavi temeljen na redu stvaranja (stanje naturae creatae et lapsae) vezuje se na,
ili još više, temelji se na istinama o otkupljenju.
Ljudska se ljubav ne nalazi samo u stanju ranjene naravi (naturae lapsae), nego se nalazi
također u stanju otkupljene naravi (naturae redemptae). Što to zapravo znači u
konkretnosti ljudskog života? Znači to da osobe koje su objekt ove besplatne Božje
ljubavi (muškarac, žena, mladić, djevojka) trebaju prihvatiti tu ljubav. Tu ljubav treba
prihvatiti jer, kako podsjeća koncil, djelo Otkupljenja obuhvaća sve djelo Stvaranja. Ali
ga i shvaća kao novi početak, preko padova, grijeha i njegovih posljedica.

14
Katekizam Katoličke Crkve, u vezi čistoće govori o postupnosti puta, koja razumije i padove i nužnost
ustajanja: „Čistoća poznaje zakone rasta, koji prolazi kroz stupnjeve obilježene nesavršenošću i vrlo često
grijehom. "Krepostan i čist čovjek" izgrađuje se iz dana u dan brojnim slobodnim opredjeljenjima. Zato on
spoznaje, ljubi i čini moralno dobro u skladu sa stupnjevima rasta“ (KKC 2343).
15
Tako proglašava BENEDIKT XVI., Deus Caritas est, br. 6.: „Koji konkretan oblik ima taj put uzdizanja i
čišćenja? Kako se mora živjeti ljubav a da se u punini ostvari njezino ljudsko i božansko obećanje? [...]
Nasuprot neodređenoj ljubavi koja se još uvijek traži, ta riječ („agape“, op. ur.) izražava iskustvo ljubavi koja
je sada postala doista otkrivanje drugoga, nadilazeći sebični karakter koji je ranije jasno prevladavao. Sada
ljubav postaje skrb o drugome i za drugoga. Ne traži više samu sebe, nije uranjanje u opijenost srećom; traži,
naprotiv, dobro drugoga: postaje odricanje, spremna je na žrtvu, štoviše traži je. Sada rast u ljubavi
prema višim razinama, prema njezinim dubokim čišćenjima, traži svoj konačni oblik, i to u dvojakom smislu: u
smislu isključivosti – »samo ta osoba« – i u smislu »zauvijek«. Ljubav obuhvaća cjelokupnu opstojnost u svim
njezinim dimenzijama, uključujući vrijeme. Drukčije niti ne može biti, jer njezino obećanje smjera konačnom
cilju: ljubav je usmjerena na vječnost. Da, ljubav je »ekstaza«, ali ne u smislu trenutka opijenosti, već prije
kao putovanje, kao trajno izlaženje iz vlastitoga »ja«, zatvorenog u samoga sebe, prema svojem
oslobađanju kroz sebedarje.“

7
Zbog toga, i u našoj pastoralnoj praksi i u životu, u formaciji ovih osoba kojima je upućen
naš pastoral, treba govoriti o takvoj ljubavi, ne kao o već spremnoj stvarnosti, već sada
zreloj, nego kao o posebnom zadatku, trudu koji se treba poduzeti, putu kojeg treba
prijeći.

5. Sposobnost za ljubav: dar i zadatak

Sposobnost ljubljenja je dar. Ali ona nije samo darovana stvarnost, ona je isto zadana
kao zadatak. To se može vidjeti u ljudskoj ljubavi, u onoj ljubavi koja cvjeta u srcu mladih
i u onoj koja od nje preuzima formu kao interpersonalnog odnosa, zajednica kao
communio, kao zaručništvo, kao brak, kao obitelj. Jasno, treba na evanđeoski način
tumačiti ovaj dar, talent: dakle, znajući ono što nam je o tome rekao Isus, to jest da talent
može biti dobro iskorišten, ali može isto tako biti i potraćen.
U čitavom društvu danas dominira konzumeristički stav, koji prijeti ljudskoj ljubavi,
ljudskoj ljubavi između muškarca i žene, mladića i djevojke: opasnost je to iskorištavanja,
konzumerističkog korištenja ljubavi.
Suvremeni čovjek je izuzetno ranjiv, lako ga je raniti, i sam se lako ranjava. Upravo zbog
toga postoji sve veća nužnost dubokog i odgovornog pristupa, utemeljenog na otajstvu
spasenjskog djela, unutar problema interpersonalne ljubavi, spolne ljubavi, bračne
ljubavi.
Počevši od Knjige Postanka (od koje je apsolutno nužno započeti da bi se dosegao potpun
vidik ovog pitanja), preko Pjesme nad pjesmama, i čitavog Staroga zavjeta sve do
Evanđelja, trebalo bi nas dirnuti to da čitav nauk o ljubavi sadržan u Riječi Božjoj ne
obraća pažnju ponajviše na eros, na vid psihološkog osjećanja i doživljenog iskustva,
nego nas navodi da primijetimo ljubav kao potrebu, to jest kao zapovijed.
Ljubav je postavljena kao izazov te je u svom svojem objektivnom značaju zahtjevna.
Čitamo: ovo jest ljubav Božja, ovo je ljubav prema bližnjemu, ovo je ljubav za društvo,
ovo je, čak, ljubav prema neprijateljima.
Najbolji način da se sažme sva istina o ljubavi, koju trebamo imati na pameti te
propovijedati i dati kao zadatak, jest prisjetiti se poznatog ulomka Prve Poslanice
Korinćanima, kojeg svi poznajemo, ali kojeg ovdje nije na odmet ponoviti: « I kad bih
razdao sav svoj imutak i kad bih predao tijelo svoje da se sažeže, a ljubavi ne bih imao -
ništa mi ne bi koristilo. Ljubav je velikodušna, dobrostiva je ljubav, ne zavidi, ljubav
se ne hvasta, ne nadima se; nije nepristojna, ne traži svoje, nije razdražljiva, ne pamti zlo;
ne raduje se nepravdi, a raduje se istini; sve pokriva, sve vjeruje, svemu se nada, sve
podnosi. Ljubav nikad ne prestaje. Prorokovanja? Uminut će. Jezici? Umuknut će.
Spoznanje? Uminut će. Jer djelomično je naše spoznanje, i djelomično prorokovanje. A
kada dođe ono savršeno, uminut će ovo djelomično. (…). A sada: ostaju vjera, ufanje i
ljubav - to troje - ali najveća je među njima ljubav.» (13,3-13).
Ove riječi pokazuju karakteristiku ljubavi koju je Isus Krist ostavio kao sadržaj našeg
života; dar koji sadrži sve ostale darove u redu Stvaranja. U svim ovim darovima
sadržanima u ljudskoj ljubavi, simpatiji, prijateljstvu, solidarnosti, u svim darovima
zaručništva, braka, roditeljstva, obiteljskog života; u svim ovim darovima sadržan je puno
veći dar: dar istine o ljubavi. Mi moramo proglašavati ovu istinu, i svoje djelovanje
temeljiti na njoj. Ne može se dopustiti da se ona umanji ili krivo shvati. U ovoj se ljubavi

8
bez sumnje ostvaruje dar osobe. Dar osobe drugoj osobi, dar osobnosti, volje, talenta, dar
vjernosti, dar sposobnosti rađanja, svega toga što ulazi u kontekst, u sastav, u strukturu i
dinamiku života obitelji i roditelja.
I zato je neophodno da mi proglašavamo ovu istinu, kako bismo mogli uvijek tumačiti
evanđelje na točan način. Trebamo, na sve moguće načine, naučavati da ljubav nije
samo neka činjenica između onih koji se ljube, nego je činjenica između njih i Boga. I
ovo će se dogoditi ako mladi budu gajili povjerenje ne samo u nas ljude (roditelje,
prezbitere, katehiste), nego ako budu gajili povjerenje u to da je On jedini jamac njihove
ljubavi. Ovo je transcendencija. Ovo je način da se izađe iz skučenog prostora mojeg
„ja“, koje tvrdi da ljubav završava sa mnom. Naprotiv, ona je partecipatio [participacija],
sudjelovanje na ljubavi Božjoj i neophodno je da se već od početka počne tražiti ova
potvrda, jamstvo u samom izvoru ljubavi: Bogu.
Mislim da je taj pogled na ljubav, sazrijevanje ljudske ljubavi preko našeg pastoralnog
djelovanja, središnji problem pripreme na sakrament braka. 16 Zbog toga je brak
sakrament, sakrament Isusa Krista. Što to znači? Znači da je on ulazak u njegovo
spasenjsko djelo. Jasno, među ljudima postoje puno drugačiji pogledi što se ovoga tiče,
za neke se samo radi o crkvenoj legitimaciji ili čak i o sakralizaciji. Sve je to premalo. Ne
radi se o ničemu drugom nego o uvođenju ljudske ljubavi u veliku Ljubav koja jest sami
Bog, objavljenom i djelotvornom u Isusu Kristu.
U našem katehetskom i pastoralnom poslanju moramo uvijek biti svjesni čitave ekonomije
spasenja, na način na koji ona postoji i na koji se neprestano ostvaruje u svakom
sakramentu, na poseban način u sakramentu braka.
Prihvaćanje ove evanđeoske istine o ljubavi i sposobnost povezivanja te ljubavi s
Kristom, tj., ulazak te ljubavi u Ljubav, određuje bilo teorijsko naučavanje bilo praksu,
poveznicu s djelom otkupljenja i njenom istinom.
Ova je istina poseban izvor iz kojeg odgovorni pastorala trebaju neprestano crpsti: preko
molitve, meditacije, preko kontemplacije, preko studija.
6. Donijeti ljudsku ljubav unutar ovog kreativnog dinamičkog kruga17
Pošto je ovo zakon ljudske ljubavi, i pošto se nalazimo u situaciji naturae lapsae et
redemptae [pale i otkupljene naravi], treba donijeti ljudsku ljubav, i ponajviše ljubav
mladih, unutar ovog kreativnog i dinamičkog kruga.
Pastir treba govoriti o ljubavi, podučavati poštovanje prema ljubavi u raznim prilikama. Na
neki način treba je živjeti zajedno s mladima. Ovdje se nalazi i određena istina o našem
16
Značenje riječi „Sakrament“ danas je skoro potpuno nepoznat. Gospodin Isus Krist, prije nego li je uzašao
na Nebo, saopćio je apostolima i njihovim nasljednicima samu svoju vlast krštavanja, naučavanja i
kraljevanja Božjim narodom. Sakramenti se uvijek sastoje od Riječi Božje i vidljivog znaka koji ukazuje na
skriveno, ali stvarno djelovanje, Isusa Krista, vrhovnog svećenika koji posreduje za nas zdesna Ocu. U
krštenju, čak i krštenju djece, daje se klica života vječnoga, kako kaže Sveti Petar, koja u sebi ima snagu
razviti se u krilu Crkve, ako se hrani slušanjem Riječi Božje i redovitim primanjem drugih sakramenata.
Mnogi su doveli u pitanje ovaj obred pošto se radi o nesvjesnoj djeci: po njima bi bilo bolje pričekati 18
godina te da onda oni sami odluče, a to je skoro kao i reći da je bolje čekati da postanemo odrasli da bi se
počeli hraniti.
17
Isti govor vrijedi za one koji nisu imali mogućnost odrasti u ambijentu kršćanske obitelji, već su odrasli u
uništenim obiteljima i zbog toga nose rane kroz čitav život; počevši od navještaja Kerigme, ako je prihvate,
mogu prolaziti intinerarijem kršćanske inicijacije preko kojeg će otkriti Ljubav Božju u vlastitoj povijesti koja,
strpljivošću i Mudrošću, mijenja pretrpljeno zlo u dobro.

9
životu. Pastir živi u nekom smislu ljubav kako je žive njegove ovce: s mladim parovima koji
se pojavljuju oko njega, mladići i djevojke, zaručnici18, koji žive njihovu ljubav onako
kako je žive njihovi roditelji. Ovo iskustvo sa sobom nosi ponešto porođajnih muka. Treba
zato biti dobro pripremljen, da bi mogli s njima živjeti zajedno te da bi sve bolje mogli
živjeti ovu umjetnost i sposobnost govora o ljubavi i odgoja svake ljudske ljubavi.
Kada se u pastoralu obitelji ili pripreme za brak priča o enciklici Humanae vitae (o
apstinenciji u određenom vremenu, etičkom reguliranju začeća, o redovnom broju
djece)19 neophodno je duboko obrazložiti ove norme (prvo u nama i poslije u njima). Jer
kad bi se temeljilo samo na površnoj argumentaciji, ona bi bila odbačena s površnošću.
To nije moguće.

Ne može se govoriti o ovim temama tek s površne točke gledišta. Treba unići u dubinu,
spustiti se do duboke razine. Duboka razina jest ljubav, tj. nauk o ljubavi u svojem
evanđeoskom značenju, u svojoj autentičnoj kršćanskoj istini.20

Odgovornost je na neki način glavni dokaz čovjekova osobnog sazrijevanja.

Odgovornost definira sposobnost i spremnost da se što potpunije odgovori na ljudske
vrijednosti.
7. Predbračna čistoća, dokaz sazrijevanja
Smisao i vrijednost predbračne čistoće oslanja se na temelj ovako shvaćene istine o
sazrijevanju čovjeka. Radi se o objektivnom dokazu sazrijevanja čovjeka ukoliko osobe
u vlastitoj dimenziji odnosa sa svojim bližnjim ukoliko je on muškarac ili žena.
Sazrijevanje na ovom području, sazrijevanje muškosti ili ženskosti, ima po svojoj naravi
odnosan karakter. Ustvari, postoji nešto što ponajviše upućuje, od jednog određenog
trenutka života, mušku osobu u smjeru ženske osobe i obrnuto.
I eto, preko svih psihofizičkih komponenti uzajamne napetosti (privlačnosti), ona ima
bitno osobni karakter: ustvari ona jest poseban poziv da se bude u zajednici, in
communio personarum. Na poseban način istina izazova predbračne čistoće temelji se i
na jednom i na drugom, muškarcu (mladiću) i ženi (djevojci), u unutarnjoj zrelosti čija je
mjera i dokaz upravo odgovornost. Oboje imaju u sebi posebnu mogućnost da pomognu
vrijednostima drugoga: muškarac vrijednostima žene u pogledu njene ženstvenosti, žena
vrijednostima muškarca u pogledu njegove muškosti. Zato je svako od njih dvoje
jednako odgovoran za vrijednosti drugog kao konkretne i neponovljive osobe.
Istovremeno, odgovoran je za samoga sebe, zbog vrijednosti vlastite osobe, koja se u
životu drugoga ili potvrđuje i ispunja ili gubi vlastitu vrijednost.21
8. Teološki elementi u shvaćanju ljudske zrelosti: temeljni Božji odnos s čovjekom
18
Usp. Dodatak II: O zaručništvu iz kateheza oca Marija u godinama 2003., 2005. i 2009.
19
„Ako dakle postoje opravdani razlozi da se porođaji učine rjeđima, razlozi koji potječu bilo iz tjelesnog ili
duševnog stanja bračnih drugova, ili iz vanjskih okolnosti Crkva uči da je tada dopušteno voditi brigu o
prirodnim mijenama koje su imanentne moćima rađanja, te imati ženidbeni odnošaj samo u neplodnim raz-
dobljima, i na taj način tako regulirati broj porođaja, da se ne povrijede moralna načela što smo ih upravo
izložili“ (HV 16).
20
Ova duboka razina ljubavi koja predstavlja čvrst temelj nauku enciklike Humanae vitae jest isto ono što je
sastavio Ivan Pavao II. u katehezama o ljudskoj ljubavi, održanih prilikom audijencija srijedom od 1979. do
1984. u kojima je razvio cjelovit pogled na čovjeka, koji se naziva teologija tijela. Šesti ciklus ovih kateheza
(srpanj – studeni 1984.) jest ponovno čitanje i produbljivanje Humanae vitae u svjetlu te antropologije.
21
Blagoslivljala te nebesa i sva tvoja stvorenja u sve vijeke! Ti si stvorio Adama i dao mu pomoćnicu Evu: od
njih je proizašao ljudski rod. Ti si rekao: ‘Nije dobro da čovjek bude sam; načinimo mu pomoćnicu sličnu
njemu.’ Gospode, ne uzimam zbog pohote ovu svoju sestru. (Tob 8, 5b-7a)

10
 Tvrdnja da čovjek sazrijeva u svojoj biti kao osoba, nije sama po sebi teološka tvrdnja.
Ona pripada području racionalnog, filozofskog promišljanja.
Treba, ipak, prepoznati da bitna istina čovjeka i istine koje su s njom povezane u vezi
ljudskog sazrijevanja posjeduju posebno značenje na teološkom polju.
Teologija, primajući vlastito svijetlo od Riječi Božje (dakle i od razuma i od Objave),
bavi se u velikoj mjeri čovjekom i njegovim osobnim odnosom s Bogom na bazi jednog
pređašnjeg odnosa koji je za njega još temeljniji, a to je odnos Boga prema čovjeku.
Temeljni odnos Boga prema čovjeku i stoga prema svijetu jest vrlo bitan sadržaj, otajstvo
stvaranja i otkupljenja.

8.1. S obzirom na stvaranje

Čovjek sazrijeva kao osoba i kao čovjek na temelju onog što je preuzeo od djela Stvaranja:
„I reče Bog: »Načinimo čovjeka na svoju sliku, sebi slična«“ (Post 1,26), i kasnije: „Na
svoju sliku stvori Bog čovjeka, na sliku Božju on ga stvori, muško i žensko stvori ih. I
blagoslovi ih Bog i reče im: »Plodite se, i množite, i napunite zemlju, i sebi je podložite!
Vladajte ribama u moru i pticama u zraku i svim živim stvorovima što puze po zemlji!«“
(Post 1,27-28). Čovjek kontinuirano sazrijeva na ovom temelju.
8.2. S obzirom na otkupljenje
Istovremeno sazrijeva na temelju onog što je crpio (i što kontinuirano crpi) iz otajstva
otkupljenja. Otajstvo otkupljenja pretpostavlja ljudski grijeh i oštećenje prvotne ljudske
baštine. Svaki čovjek baštini oštećenje prouzrokovano grijehom. Dolazi na svijet te sa
sobom nosi, osim ljudske naravi po čijoj snazi nastaje, rađa se i razvija kao osoba,
istovremeno i embrij grešnog bića.
Ovaj embrij, ili drukčije, „utroba grijeha“ sveti Ivan označava na najprikladniji mogući
način kao trostruku požudu: „Jer što je god svjetovno – požuda tijela, i požuda očiju, i
oholost života – nije od Oca, nego od svijeta“ (1 Iv 2,16).
Otajstvo otkupljenja temelji se na otajstvu grijeha, i na njega se odnosi na izravan
način. Otkupljenje se sastoji u Božjoj pobjedi nad ljudskim grijehom, jer Bog se učinio
čovjekom u Isusu Kristu. Ta pobjeda nad grijehom na neki se način odvila u njegovim
vlastitim korijenima u snazi poslušnosti Ocu sve do smrti, koja je u izobilju izbrisala
najveću i temeljnu neposlušnost (dakle i svaku neposlušnost) čovjeka u odnosu prema
Bogu, a koja je sadržana u ljudskom grijehu.
Svaki čovjek na neki način sazrijeva na temelju otajstva Otkupljenja. U čemu ovo
otajstvo pridonosi duhovnoj strukturi sazrijevanja i zrelosti čovjeka? Kada si
postavljamo pitanje: „U čemu pridonosi?“, mislimo na vjernika jer, samo kada čovjek
vjeruje da je otkupljen od Boga, može svjesno dati oblik vlastitom sazrijevanju i vlastitoj
zrelosti.
U dokumentima II. vatikanskog koncila (ponajviše u Gaudium et spes) nalazimo mnoge
prekrasne tvrdnje u svezi s ovim. Možemo reći da otajstvo otkupljenja oblikuje
sazrijevanje i zrelost čovjeka u dvostrukoj dimenziji.
8.2.1. Dimenzija nevidljive milosti
Prije svega u dimenziji nevidljive Milosti jer vječna nevidljiva i posvećujuća snaga
prelazi u čovjeka (poslije istočnog grijeha) upravo iz otkupljenja. Ova nevidljiva milost
priopćena je preko sakramenata (vidljivih znakova) koje je uspostavio Krist Otkupitelj, koji

11
 ne samo da svjedoče milost, nego je realno upućuju čovjeku. Na ovaj ga način duhovno
ponovno rađaju, osnažuju, posvećuju i čine sposobnim za nadnaravni život u raznim
trenutcima vlastitog života i na različite načine. Sazrijevanje čovjeka-kršćanina povezano
je sa sakramentalnim životom preko kojeg sazrijevanje, bilo kao kršćanina bilo kao
osobe, kontinuirano raste po otajstvu otkupljenja.

II. DIO
8.2.2. Dimenzija križa Kristova
Osim ove dimenzije potrebno je ukazati na drugu. Križ Kristov pobjeđuje grijeh u svojim
korijenima, suprotstavljajući neposlušnosti prvog Adama drugu poslušnost, sve do
smrti. Ovo ne znači samo jednostavno brisanje vala grijeha i grešne naravi čovjeka koja
proizlazi iz prvog izvora i raste na temelju prvog grijeha. Otkupljenje daje milost čovjeku
koji se obraća Bogu. Obraćenje označava također povratak volje i trud ljudskog duha koji se
sa svoje strane trudi pobijediti grijeh. Ovaj etički značaj otkupljenja, čiji je uvjerljiv znak
križ Kristov, ima temeljno značenje za sazrijevanje i zrelost čovjeka. Čovjek sazrijeva
preko činjenice da shvaća da je istinito dobro teško, da ga treba otkupiti uz trud, s
prinosom (iznad svega križem), te da mu cijena koju čovjek plaća predstavlja vrijednost.
Tako je iznad svega Sin Božji platio cijenu križa ne bi li čovjeku podario puninu njegove
vrijednosti s obzirom na Boga, po obraćenju čovjeka njegovoj punoj vrijednosti, s
obzirom na Boga i na samog čovjeka.
9. Sazrijevanje i odgoj
9.1. Predbračna čistoća i čistoća u zvanju22
Čovjek sazrijeva na temelju otajstva stvaranja i otkupljenja u integralnom i eshatološkom
smislu. U ovim područjima nalazimo značenje sazrijevanja i zrelosti koje se otkriva upravo
u predbračnoj čistoći. Ona zapravo u ovom kontekstu posjeduje dvostruk značaj.
- Prije svega ona je izraz one duhovne zrelosti koju bi trebale posjedovati osobe prije nego
li se odluče sklopiti brak.
- Istovremeno ona je pokazatelj i na neki način mjerilo težine zrelosti za brak, ili čak, u
širem kontekstu, za svaki drugi poziv. Zna se da svećeničko ili redovničko zvanje
također iziskuje čistoću, koja se mora očitovati u uzdržljivosti na putu do kojeg vodi.
Brak, koji je za kršćanina sakrament koji prati dvije osobe s posebnim utjecajem
djelovanja otajstva stvaranja i otkupljenja zahtijeva da se, samo u svom području, jedan
muškarac i jedna žena (obično dvoje mladih osoba) suoče sa zajedničkim bračnim
životom. Suočiti se sa zajedničkim životom prije braka, tj. na način koji je protivan bîti
predbračne čistoće, istovremeno je protivno logici razuma i teologije o sazrijevanju
čovjeka.23

INREGRALNOST OSOBE: ČISTOĆA I DJEVIČANSTVO

ČISTOĆA:
Osim svega što smo rekli u vezi s čistoćom u pogledu braka ili u pogledu posebnog i
jedinstvenog posvećenja Gospodinu, dodajemo još neke napomene iz Katekizma Katoličke
Crkve, kako bismo pomogli mladima u borbi protiv bludnosti, tipičnoj dobi puberteta i
adolescencije. To je borba u kojoj se, uz pomoć Gospodina, sa strpljenjem i odlukom volje

22
Zvanje: pojam koji se odnosi na Bogu posvećeni poziv: svećeništvo i posvećeni život.
23
Usp. MEĐUNARODNA TEOLOŠKA KOMISIJA, Katolički nauk o sakramentu braka (1977.)

12
 može pobijediti u vremena i na načine za koje Gospodin misli da su najbolji za naš ljudski i
kršćanski rast.

U mjeri u kojoj, zahvaljujući etapama puta, umire u nama stari čovjek i raste novi, jača
se unutarnji čovjek te je moguće živjeti kršćansku čistoću.24

2342. Gospodstvo nad sobom djelo je duga nastojanja. Nikad ne možemo reći da
smo ga stekli jednom za svagda. Ono pretpostavlja uvijek novu obavezu u svim
razdobljima života (Tit 2, 1-6). Napor koji se traži može u određenim razdobljima
biti intenzivniji, tako i na primjer, dok se oblikuje osobnost, u djetinjstvu i
mladenaštvu.
2343. Čistoća poznaje zakone rasta, koji prolazi kroz stupnjeve obilježene
nesavršenošću i vrlo često grijehom.25 Krepostan i čist čovjek „izgrađuje se iz dana
u dan brojnim slobodnim opredjeljenjima. Zato on spoznaje, ljubi i čini moralno
dobro u skladu sa stupnjevima rasta.“ (FC 34).
2345. Čistoća je moralna krepost. No, ona je i Božji dar, milost, plod Duha (Gal
5,22). Onomu koji je vodom Krštenja nanovo rođen Duh Sveti daje da nasljeduje
Kristovu čistoću (usp. 1 Iv 3,3).
2520. „Vjerovao sam da je uzdržljivost stvar vlastitih snaga, a svojih nisam bio
svjestan, jer sam bio toliko glup da nisam znao da nitko ne može biti uzdržljiv ako
mu ti to ne dadneš. Dakako da bi mi bio dao, da sam skrušenim srcem kucao na uha
tvoja i da sam čvrstom vjerom na Te prenio svoju brigu“. Sv. AUGUSTIN,
Confessiones, 6, 11, 20: CCL 27, 87) (br. 2520). (Kateheza godišnje konvivencije
„Ljubav i seksualnost“, 1997.)

DJEVIČANSTVO
O djevičanstvu, navodim neke dijelove kateheze godišnje konvivencije „Brak i
djevičanstvo“.26 Sada ćemo vidjeti kako papa Ivan Pavao II. govori o Djevičanstvu u knjizi
„Ljubav i odgovornost“.27
Isus Krist, rođen od Djevice Marije, svojim djevičanstvom uvodi novu etapu povijesti
spasenja.

24
I ne samo to! Mi se dičimo i u nevoljama jer znamo: nevolja rađa postojanošću, postojanost prokušanošću,
prokušanost nadom. Nada pak ne postiđuje. Ta ljubav je Božja razlivena u srcima našim po Duhu Svetom
koji nam je dan! (Rim 5,3-5)
Bilješka Rim 5,5: Duh preuzima mjesto zlog počela pȕti (Rim 7,5+) i u čovjeku postaje počelom vjere (1
Kor 12,3; 2 Kor 4,13; usp. 1 Iv 4,2s), nadnaravnog spoznanja (1 Kor 2,10-16; 7,40; 12,8s; 14,2s; Ef 1,17;
3,16.18; Kol 1,9; usp. Iv 14,26+), ljubavi (Rim 5,5; 15,30; Kol 1,8), posvećenja (Rim 15,16; 1 Kor 6,11, 2 Sol
2,13; usp. 1 Pt 1,2), moralnog života (Rim 8,4-9.13; Gal 5,16-25), apostolske smjelosti (Fil 1,19; 2 Tim 1,7s;
usp. Dj 1,8+), nade (Rim 15,13; Gal 5,5; Ef 4,4) i molitve (Rim 8,26s; usp. Jak 4,3.5; Jd 20). Nitko ga ne smije
gasiti (1 Sol 5,19), niti žalostiti (Ef4,30). Sjedinjujući se s Kristom (1 Kor 6,17), Duh objedinjuje njegovo
Tijelo (1 Kor 12,13; Ef 2,16.18; 4,4).
25
Odlična knjiga koja može pomoći mladima u ovoj borbi: „Umijeće kako se u duhovnome životu okoristiti
vlastitim pogreškama“, od Giuseppea Tissota, Apostolatski centar „SAV TVOJ“, Zagreb, 2000. Prema
svetom Ivanu Avilskom, u njegovoj knjizi „Audi Filia“, padovi u bludnosti mogu poslužiti za iscjeljenje i
ozdravljenje od oholosti“, ed. Paoline, Roma 2010, prevedeno na mnoge jezike.
26
Karol Wojtyła, Ljubav i odgovornost, str. 186. ss., iz Kateheze godišnje konvivencije 2011.
27
Karol Wojtyła, Ljubav i odgovornost, str. 186. ss.

13
 Dok se u Starom Zavjetu zapovijed Božja „plodite se i množite“ smatrala „svetom“, do te
mjere da se neplodnost smatrala prokletstvom, ubojstvom, jer nije blagoslovljena
plodnošću, Djevac Isus Krist uvodi vrijeme ispunjenja obećanja koja se ostvaruju u
njemu preko Utjelovljenja, muke, smrti i uskrsnuća, svraćajući pogled novog čovječanstva
kojeg on inaugurira ne više prema prošlosti, prema „početku“, nego prema budućem,
prema dovršenju kraljevstva Božjeg kojeg on uspostavlja u svojoj osobi i kojeg će
dovesti do punine njegovim drugim dolaskom na kraju vremena.
S činjenicom njegova djevičanstva, koje obuhvaća i djevičanstvo Marije njegove Majke
po Duhu Svetom, Isus Krist pokazuje da je On poslan od Oca kada se učinio čovjekom u
utrobi Djevice Marije, ne s poslanjem rađanja djece, nego spasa svih sinova i svega
čovječanstva od ropstva đavla, grijeha i smrti, te da od nas učini narod ljudi spašenih od
ropstva, narod djece Božje preko dara Duha Svetoga: da bi od nas učinio svoju zaručnicu,
Crkvu „bez ljage i nabora“.
U odnosu čovjeka s Bogom, shvaćenom kao odnos ljubavi, stav prepuštanja Bogu može
se i mora dogoditi i to je shvatljivo jer je religiozan čovjek svjestan da mu se Bog daruje
na božanski i nadnaravni način (otajstvo vjere objavljeno od strane Krista).
Tako se pojavljuje mogućnost uzajamne ljubavi: ljudska osoba koja je miljenik Božji,
daje se njemu i samo njemu. Ovo isključivo i potpuno predanje plod je duhovnog procesa
koji se odvija u unutrašnjosti osobe, pod utjecajem milosti. To čini bit kreposti
djevičanstva. To predstavlja zaručničku (bračnu) ljubav usmjerenu prema Bogu.
Nasuprot fenomenu seksualne revolucije i njenih razornih posljedica po brak i obitelj, Crkva
je uvijek brinula o obrani djevičanstva posvećenog Bogu. U normalnim okolnostima to su
živjele redovnice u samostanima ili sestre u sestrinskim institutima. Od II. vatikanskog
koncila rodila se nova zasebna brižljivost prema djevičanstvu.
Prisutnost samostana kao i raznih laičkih instituta isijavaju zaručničku ljubav Gospodina, sve
do svadbe Jaganjčeve u nebu.
Krepost djevičanstva, bilo kod muškarca ili kod žene, jest stanje osobe koja je potpuno
isključena iz seksualnih odnosa i braka, pošto je potpuno posvećena Bogu.
Zapravo, onaj koji odabire da sebe učini potpunim i isključivim darom Bogu, odabire
istovremeno ostati djevac, pokazujući fizičkim djevičanstvom da je pojedinac gospodar
sam sebe i da pripada samo Bogu. Krepost djevičanstva naglašava još više: ono što nije bilo
ništa drugo doli naravno stanje, postaje objektom volje i odluke i svjesno napravljenog
odabira”.
Dar djevičanstva, budući da se temelji na krsnoj milosti, sudjelovao je u svim našim
zajednicama, nakon završetka neokatekumenskog itinerarija, na Konvivenciji „Duhovnog
vjenčanja“ na koju smo pozvani svi, oženjeni ili neoženjeni.
Na Neokatekumenskom Putu, još od prvih godina, Gospodin je podizao sestre koje su
ponudile svoj vlastiti život, nudeći se kao sestre itinerantice u itinerantskim ekipama, ili na
službu Obiteljima u poslanju ili novim „Missio ad Gentes“, ili na službu Sjemeništima
„Redemptoris Mater“ gdje se također okupljaju sestre udovice.
Dar djevičanstva za žene jednako vrijedi za svećenike i redovnike pozvane da žive u
jedinstvu s Kristom u celibatu svoju vlastitu službu ili karizmu.

14
Djevičanstvu kod žena odgovara poziv na celibat kod muškaraca“.
Blaženi i sretni oni koji su pozvani na svadbu s Jaganjcem još s ove zemlje: oni već u
ovom životu kušaju predokus slasti njegove ljubavi. (op.ur. )
ZAKLJUČAK
Glavna svrha ove kateheze bila je pomoći svoj mladoj, odrasloj i starijoj braći da se zaljube
u Božju ljubav koja nas vodi do duboke prisnosti s njim za svu vječnost te nam omogućuje
da već na ovoj zemlji iskušavamo slasti njegove ljubavi, sretni i zadovoljni čak i usred
križeva potrebnih za naše spasenje.
S druge strane, želi biti poziv posebno adolescentima i mladima da ne bacaju svoje živote
u smeće za trenutnim privlačnostima svijeta, a ako nas đavao natjera na pad, budite svjesni
da vrata Puta i ruke Boga Oca uvijek ostaju otvoreni za povratak izgubljenog sina.
Također sam želio osvijestiti roditelje, prezbitere i katehiste i podsjetiti ih na potrebu da
budu dobro pripremljeni za pomoć mladima pred klopkama, zavodljivostima i zamkama
kojima su izloženi u današnjem svijetu. Imamo raznu braću koja mogu pomoći.
Na kraju citiram dva teksta iz proroka Izaije i Hošee, te tekst Svetog Aelreda o ljepoti
zaručnice.
Iz proroka Izaije
Radošću silnom u Gospodinu se radujem,
duša moja kliče u Bogu mojemu,
jer me odjenu haljinom spasenja,
zaogrnu plaštem pravednosti,
kao ženik kad sebi vijenac stavi
il' nevjesta kad se uresi nakitom. (Iz 61,10)
Kao što se mladić ženi djevicom,
tvoj će se graditelj tobom oženiti;
i kao što se ženik raduje nevjesti,
tvoj će se Bog tebi radovati. ( Iz 62,5)
Iz proroka Hošee
Stoga ću je, evo, primamiti,
odvesti je u pustinju
i njenu progovorit' srcu.
Ondje će mi odgovarat' ona kao u
dane svoje mladosti,
kao u vrijeme kada je izišla iz Egipta.

U onaj dan – riječ je Gospodnja –

ti ćeš me zvati: 'Mužu moj',
a nećeš me više zvati: 'Moj Baale.'

Uklonit ću joj iz usta imena baalska

i neće im više ime spominjati.

Zaručit ću te sebi dovijeka;

zaručit ću te u pravdi i u pravu,
u nježnosti i u ljubavi;

15
 zaručit ću te sebi u vjernosti
i ti ćeš spoznati Gospodina. (Hoš 2, 16.18-19.21).

Ljepota nevjeste - Sveti Aelred28

Ova zaručnica, sveti ljudi koje je pripremio Gospodin, smo mi.
Pogledajmo koji se red slijedi za proslavu vjenčanja. Netko želi oženiti ženu koja je
prava za njega. On bira jednu između mnogih, šalje posrednike da pripreme teren za
brak, koji hvale njegovu ljepotu, veličaju njegovo bogatstvo, govore o njegovoj
mudrosti. Tako je žena zapaljena ljubavlju prema njemu.
Ljubav budi želju, želja dovodi do osobnog upoznavanja, a ovo do pristanka, i tako
se vjenčanje slavi. Pripremaju se razna jela i pića, ubijaju se životinje i nabavlja mnogo
ukusnih stvari.
Podignimo sada pogled i prijeđimo s materijalnih stvari na duhovne stvari. Sin Božji,
sam Bog u krilu Očevu i kralj svih kraljevstava, pogleda iz svoga prebivališta sve
stanovnike zemlje i među svima ugleda "jednu" i odmah: Kralju se svidjela njezina
ljepota (usp. Ps 44,12). Tko je ona? Reći ću to jasno kako biste razumjeli. Riječ je o
onom svetom društvu, izabranom prije stvaranja svijeta, predodređenom i pozvanom na
opravdanje, na proslavu. Na koji način je vidi? Ne kao mi, kojima je prošlost
skrivena, budućnost nepoznata, kojima su stvarnosti pred očima jedva jasne. On jasno
vidi to sveto društvo od prvog do posljednjeg izabranika. Ne jedan za drugim, nego
istovremeno, u svakom trenutku i uvijek. Ona je sama po sebi crna, ali bijela po
njemu; zbog svoje ljepote izložena je demonima, ali od njega je pripremljena za njegove
najslađe zagrljaje. Izabrao ju je i volio ne zbog vlastitog komoda, već da opere njezinu
prljavštinu, izliječi njezinu nemoć, oslobodi je ropstva, usreći je u njezinu siromaštvu
sjedinjujući je sa sobom.
A budući da voljeni mora slobodno voljeti onoga koji ga voli , on je poslao glasnike
koji su govorili o njemu, hvalili njegovu ljepotu, uvećavali njegovu mudrost,
uzvisivali njegovu moć i bogatstvo. Tako je imao glasnike kojima je otkrivao svoje
tajne pokazujući im u neizrecivom svjetlu otajstv svoje inkarnacije, dubinu izabranja,
golemost poziva, visinu obećanja i duljinu čekanja. I tako, ono što su naučili objavom,
budući da su mogli razumjeti "njegovu širinu, dužinu, visinu i dubinu" ( Efežanima 3:18),
te stvari su poučavali druge. Naime, iako je blažena zajednica izabranih samo jedna, za
koju se kaže: "Samo jedna je moja golubica" ( Pj 6,9), oni su ipak prozvani izaslanicima
Spasiteljevim jer su njime nadahnuti propovijedali njegov dolazak.
Sada vidimo kako su ovi glasnici njegovu odabranu zaručnicu zapalili ljubavlju
prema Gospodinu. Sveti Mojsije, govoreći o njoj, kaže: « Gospodin, Bog tvoj, podići
će ti proroka kao što sam ja; i slušat ćete ga" ( Pnz 18,15).
"Kao ja", kaže. Za ta vremena ovo je velika pohvala. Zapravo, koji se vjernik ne bi tada
zapalio ljubavlju prema Kristu, znajući da će biti sličan Mojsiju? Ni Jeremija nije prešutio

28
Sveti Aelred (Etelred) od Rievaulxa (santiebeati.it) rodio se u Hexhamu (Northumberland, Engleska) 1109.
ili 1110. godine, u plemićkoj obitelji. Mladost je proveo kao paž na dvoru škotskog kralja Davida I., a 1135.
sve je napustio i ušao u cistercitski samostan, koji je utemeljio sveti Bernard iz Clairvauxa. Napisao je knjigu
„De amicitia“, Duhovno prijateljstvo: Aelredo di Rievaulx, Pezzini, Domenico: Amazon.it: libri

16
svoje pohvale, kada je rekao: “ Velik si ti i velika je snaga imena tvojega. Među svim
mudracima iz naroda i u svim njihovim kraljevstvima nitko nije kao ti” ( Jr 10,6.7).
Stoga su, braćo, dovoljna ovakva svjedočanstva Pisma, jer i s ovih vrlo malo riječi duh
zaručnice može se zapaliti ljubavlju prema njemu. Ljubav pobuđuje želju, duhovna
želja zaslužuje njegov dolazak i tako, kroz vjeru, dolazi do uzajamnog pristanka: i gle,
svadbena gozba je pripremljena . (Iz „Rasprava“ svetog Aelreda, opata).

17
 ЗАМКИ И ОПАСНОСТИ ДЕНЕС

ВОВЕД
»Зошто не ги разбирате моите проповеди/говори/обраќања? Затоа што не
сте способни да го слушате мојот збор. На вас таткото ви е ѓаволот и
сакате да ги спроведувате сите желби/барања на таткото ваш. Тој беше
човекоубиец од почетокот и не стоеше во вистината бидејќи нема вистина
во него: кога кажува лага, од себе зборува бидејќи е лажливец и татко на
лагата. А мене, бидејќи ја кажувам вистината, мене не ми верувате. Кој од
вас ќе ми докаже грев? Ако вистината ја кажувам, зошто не ми верувате?
Кој е од Бога, зборовите на Бог ги слуша; вие затоа не слушате бидејќи не
сте од Бога.« (Јов. 8, 43-47)
Мислев овој втор дел да го започнам со текстот во кој Господинот Исус Христос нас
нѐ предупредува на опасностите и замките преку кои ѓаволот се обидува нас да нѐ
заведе со лажни привлечности и да нѐ спречи да го слушнеме Божијот глас во нашите
срца.
Во светлоста на Божијот збор и учењето на Црквата, Ве повикувам сите да се
приближиме до овие рани чии жртви се нашите деца, не да им судиме или да
обвинуваме, туку да имаме разбирање и љубов со кои би излегле во пресрет на
нивните страдања и осаменост, и како би им понудиле излез од таа состојба и
оздравување.
Толку има рани, понекогаш и смртоносни, кои им се случуваат/ги погодуваат нашите
млади кои се заведени од таткото на лагите кои, како и се секогаш, се
прекриваат/маскираат во ангелот на светлината, за да ги привлечат своите жртви
кон пеколот, чија стварност/реалност почнуваат да ја живеат веќе во овој живот.
Во реалност/стварноста овие замки и заведување од таткото на лагите не се само
факт на нашето време, доволно е да се прочита книгата Петокнижје, а особено
Левитски законик и многу други книги на мудроста: тие се постојан потсетник на
Господинот за меѓусебното почитување на мажите и жените. Карактеристика на
нашата генерација беше медиумското истакнување/нагласување на она што во
минатото се обидувале да го сокријат и било казнувано, а денес е право на граѓаните
кое тие го стекнале преку граѓанските закони.
Ја додавам и оваа молитва од Книгата Сирахова, за да покажам колку е старo и
актуелнo барањето/молењето против страстите за сите нас:
»Господи, Оче и Бог на животот мој, не ми давај очи горди, отстрани
ја страста од мене, не дозволувај да подглегнам на страстите и
желбите, не препуштај ме на бесрамните желби, не препуштај ме
на нивната нарав, не дозволувај да пропаднам поради нив«. (Сир. 23,
4.5.6.1)
Поради краткото време, наведувам/спомнувам само НЕКОИ од овие главни
ЗАВЕДУВАЊА И ЗАМКИ, кои доведуваат до катастрофални последици. И на крајот
18
ќе зборувам за некои патишта на спасение кои нам ни ги дала Црквата, Мајка и
Учителка за оние кои се наоѓаат во ропството на зависности.
Пред се ќе дадеме општ преглед на историскиот контекст во кој се развиле овие
современи облици на ропство.

СЕКСУАЛНА РЕВОЛУЦИЈА29
Папата во мирување Бенедикт XVI во своето »Последни забележувања« изјавува
дека сексуалната револуција која започнала во 1968 година, за која веќе сме
зборувале на многу катахези на годишните конвивенции, брзо довела до нови,
понапредни и пософистицирани облици на ропство.
Уште во 2011 година Шпанската бискупска конференција во една од своите
Пасторални насоки изјавила: »Банализирана/Упростена визија на сексуалност е
резултат на таканаречената сексуална револуција која започнала во шеесетите години
на минатиот век и која тежнеела кон сексуално ослободување. Настанала како
резултат на низа од последователни прекини: прво, прекин помеѓу сексуалност и
брак (погрешно наречен »слободна љубов«); второ, прекин помеѓу сексуалност и
раѓање (прво како сексуалност без раѓање, а потоа како раѓање без сексуалност);
трето, прекин помеѓу сексуалност и љубов (сексуалност како уживање, игра или
уживање, сам или во пар или во група) и конечно прекин помеѓу сексуалност и
личност (според родната идеологија сексуалност не е нешто што припаѓа на
карактерот на личност, туку е слободен избор)«.30
Папата Бенедикт XVI во својот Говор до Римската Курија за Божиќ 2012 година
истакнал/забележал дека: „овие прекини не довеле до ослободување, туку до
подлабок прекин/расцеп/пукнатина, фрагментација и уништување на човекот.31
Во катехезата за христијанското семејство на годишната конвивенција во 2007
година подетално го појаснив историскиот контекст во кој настанале првите напади
на бракот и христијанското семејство. Ќе потсетам на некои од нив:

29
Споредба, „Последни забележувања“ за злоставувањата, папа во мирување Бенедикт XVI, Sabino
Paciolla, 11 април 2019
30
(Споредба, Шпанска бискупска конференција, Пасторални насоки La familia santuario de la vida y
esperanza de la sociedad, 27 април 2001, бр. 28-34).
31
(Споредба, Бенедикт XVI, Говор до Римската Курија: Господинот веќе е блиску, дојдете, да му се
поклониме, 21 декември 2012)

19
Други форми/облици на разорување на христијанското семејество во
современото време

Контрола на раѓање и прашањето на »родови«

На сите им е позната кампањата на Нелсон Рокфелер (Nelson Rockefeller), која беше

промовирана во шеесетите години, за планирање на семејство (»family planning«),
помогната од институцијата Обединети Нации за ограничување на демографскиот
раст, пред се во најсиромашните земји или оние во развој, кои би се заканиле
на/биле опасност за благосостојбата и напредокот на богатите и индустриски
развиените земји. Плод на оваа честа и масовна »стерилизација« и кампања за
ограничување на раѓањето (меѓу кои и зголеменото издавање/објавување на еротски
публикации преку ревии, ТВ, интернет, сексуален туризам, предофилија итн.) беше
покренувањето на расправа за »родовите«, а до тогаш се сметало дека има два:
машки и женски.
На Светските конвивенции за жените во Каиро (1994 год.) и во Пекинг (1995
год.), поставено беше и прашањето за традиционално разликување на родовите:
машки и женски. Се поттикнува правно признавање на пет родови: машки, женски,
хомосексуалец, лезбејка, хетеросексуалец.

Семејство и семејства: нови видови семејства

Денес се повеќе се зборува за различни видови семејства, а тоа е знак на модерното

време. Традиционалното патријахално моногамно семејство се повеќе се
претставува како институција која изумира и повеќе не е привилегирана имајќи ги во
предвид другите современи облици на семејство: вонбрачни заедници,
хомосексуални парови, хомосексуален брак. За оние кои ги застапуваат овие
ставови длабоките страдања на децата не претставува сериозен проблем: во
медиумите се зборува исклучиво за тоа како да се одгледуваат деца, со помош на
стручни лица психолози или психоаналитичари, како децата освен биолошкиот татко
и мајка би прифатиле исто така и еден нов родител посвоител, пријателка на таткото
или пријател на мајката итн. ... се појавува проширено семејство: маж, поранешна
жена, љубовница или обратно, деца од прв, втор или трет брак или заедница, итн.
...

Феминистичко движење

Феминистичкото движење се појавило во 19 век и продолжило да се развива во

шеесетите години на 20 век. Радикалниот феминизам ја застапува идејата дека треба
да се стопира/спречи таканареченото сексуално ропство на жените и тоа со различни
средства кои се движат од зголемена употреба на контрацепциски средства до
законски помогнати абортуси, до отфрлување на хетеросексуалност како еден
облик на нормален сексуален однос кој не би бил девијантен или настран.

20
Хомосексуално движење32

Што се однесува до хомосексуалното движење, би сакал да ја истакнам основната

разлика помеѓу оние кои чувствуваат привлечност кон истиот пол и
хомосексуалците, помеѓу оние кои чувствуваат одредена потешкотија и оние кои
привлекуваат внимание кон себе како би барале права. Движењето настанало на
29 јуни 1969 година на настанот наречен outing или coming-out, »излегување« како
движење би било признаено од друштвото/општеството. (сабота, 28 јуни 1969, во
Њујорк).
На 8 февруари 1994 година Европскиот парламент со мнозинство гласови донесол
заклучок со кој се повикале одредени земји да отфрлат било каков облик/форма на
дискриминација кон хомосексуалците и лезбејките. Во некои европски земји
хомосексуалната животна заедница се изедначува со бракот и семејството, а во
некои случаеви дури и со правото на посвојување деца.

Иделогија на родот

На катахезите на годишната конвивенција во 2014 година: »Папата Франциск и

Синода за семејството« ги претставивме историските и филозофските корени кои
лежат во темелот на идеологијата за родот.

Ќе ја изложам накратко синтезата за оваа идеологија која се проширила и развила во

нашето друштво/општество, нанесувајќи, од католички аспект, повеќекратна штета на
Семејството.

Папата Бенедикт XVI во историскиот говор до Римската Курија по повод Божиќната

честитка ја нагласил/истакнал/потенцирал трагичноста на оваа идеологија која се
наметнува особено во земјите од западниот свет. Следува еден дел од неговиот говор:

»Сега станува јасно дека во игра всушност е поглед на самото постоење,

односно на она што во суштина значи да се биде човек. Тој го цитира веќе
познатото тврдење на Симон де Бовоар (Simone de Beauvoir) „Жената не се раѓа
како жена, таа станува тоа“ (On ne nait pas femme, on le devient). Во овие
зборови е даден темелот на она што денес, под терминот пол (ʹgenderʹ), се
претставува како нова филозофија на сексуалност.
Полот, според таквата филозофија, веќе не е изворно дадена карактеристика
која човек мора да ја прифати и на личен начин исполни со смисла, туку
друштвена/општествена улога за која денес се одлучува автономно/независно,
додека според таа поставеност, до сега за тоа одлучувало општеството.
Длабоката погрешност на оваа теорија, како и на антрополошката револуција
која е вклучена во неа е очигледна. Човек се спротивставува на фактот дека

32
На 28 јуни 1969 година се случиле првите немири од страна на луѓе кои општо не ја откривале
својата сексуална орентација или идентитет, но тој настан ја поттикнал/мотивирал целата
хомосексуална заедница и поттикнал поголем политички активизам. Во 1970 година, на првата
годишнина од немирите, неколку стотици демонстранти марширале по улицата Christopher во
Greenwich Village, која поминува низ Stonewall, во поворка која многумина ја сметаат за првата геј
парада.

21
 поседува карактер – однапред зададена негова физичка појава, која е
карактеристика на човекот. Тој го негира сопствениот карактер и донесува
одлука дека карактерот не му е однапред зададена реалност, туку тој е оној кој го
создава.
Големиот рабин од Франција, Gilles Bernheim33, покажува како семејството, од
независен/самостоен правен субјект, сега неопходно станало објект на кој се
има право. Таму каде слободата на правење станува слобода „направи сам“,
неопходно е да дојде до негирање на Створителот и со тоа, на крајот, и човекот
како Божје створение, како Божја слика станува понижен во суштината на
своето постоење/битие. Во борбата за семејство во игра е всушност самиот
човек. Станува очигледно дека таму каде Бог е отфрлен/негиран, се разурнува
и достоинството на човек. Кој го брани Бог, го брани човекот.« (петок, 21
декември 2012)

ДВИЖЕЊЕТО LGBTQ+

LGBTQ+ е кратенка која се користи да се означат лезбејки, хомосексуалци,

бисексуалци, трансродови лица, квир лицата/неодредените и општо, за сите оние
луѓе кои не се чувствуваат целосно застапени под ознаката хетеросексуални жени или
мажи, додека LGBT+ семејства (или »семејства на виножитото«) се оние семејства во
кои барем еден се идентификува како таков.

Многумина занемаруваат или често го мешаат значењето на некои изрази и поими кои
се темел на разбирањето на КВИР идеологијата (идеологија на неодредените),
односно сите оние кои не се чувствуваат хетеросексуално и цисродност34 и бараат
сопствен идентитет надвор од било какви шеми.

Кратенката LGBTQ+ станала конвенционален израз усвоен од повеќето социјални

центри и медиуми кои се засновуваат на полова сексуалност и идентитет.35

ПОРНОГРАФИЈА

Овој хедонистички и материјалистички менталитет и начин на делување кои ги

претставува се наметнуваат преку различни социјални мрежи како и преку
образовни и културни институции, независно од правото на родителите сами да ги
одгледуваат своите деца. Тоа е индоктринација, бомбардирање преку вести, слики,
телевизиски емисии, филмови и слично, што претставува вистинска агресија, а

33
Големиот рабин од Франција, Gilles Bernheim, во внимателно документирана и длабоко трогателна
расправа, покажа дека нападот, на кој денес сме изложени, на автентичен облик на семејство, кое е
составено од татко, мајка и син, добива уште подлабока димензија.
34
Цисродност/cisgender – (латински cis – „од оваа страна“) означува лица кои не се ниту трансродови,
цис-маж и цис-жена се термини кои се користат за лица чии родов идентитет се „судира“ со полот кој
им е пишан при раѓање.
35
Книгата, плод на половиот идентитет, која не успеав детално да ја прочитам, но ми се чини дека е
одлична, зборува за промената на полот, која е промовирана во многу училишта, па дури и кај децата
во градинки, „Nadie nace en un cuerpo equivocado“, (Никој не е роден во погрешното тело), Josè Errasti
и Marino Pèrez Alvarez, Ed. Deusto, февруари 2022

22
особено за децата и младите. Тој менталитет е влезен и во законодавството кое е
развиено од различни владини агенции и институции.
За порнографијата веќе зборувавме на конвивенцијата во 2020 година, кога дадовме
знак за тревога/узбуна/аларм на родителите, презвитерите и катахистите поради
зависностите кои може да ги создаде и негативните влијанија на оние кои гледаат.
Како што сите знаат, во време на карантин драстично се зголемил бројот на млади
луѓе кои гледаат порнографија по неколку часа дневно, што како последица има
пречки и чувство на зашеметеност/збунетост во мозокот, тешкотија, фобии па дури и
самоубиства.
На родителите им укажуваме на опасност од подарување на мобилни телефони, а
особено на децата, па дури и на адолесцентите, (за прва причест или кризма), бидејќи
дури и ако во почетокот не се свесни, лесно застануваат на порнографски реклами кои
одеднаш се појавуваат на екранот, а ако кликнат веднаш се регистрирани како
купувачи.
На родителите36 им посочуваме на внимание за користењето на некои апликации
на мобилните телефони: Facebook, каналот YouTube, WhatsApp, Twitter,
Instagram, TikTok од Кина (кои ве повикуваат да учествувате во предизвици кои
понекогаш водат кон смрт).
ПОСОБЕНО ПОСОЧУВАМЕ НА ВНИМАНИЕ НА УПОТРЕБАТА НА
АПЛИКАЦИЈАТА TELEGRAM, која ви овозможува да испраќате сопствени
интимни фотографии само на една личност, но тоа веднаш се испраќа на цела
мрежа од луѓе, кои тоа може да го искористат за да ве уценуваат. Telegram не се
користи само за гледање порнографија, туку и за разменување на содржини од
детска порнографија и за таканареченото секстинг/sexting (испраќање на еротски
слики), а исто така го користат и деца на предтинејџерска возраст без знаење за
можните ризици кои се поврзани со испраќањето на експлицитни лични
содржини.37

МЕТАВЕРС (METAVERSUM)

Метаверс (после вселената; beyond the Universe) често се смета за наследник на

интернетот. За да можат да го опишат, некои автори зборуваат за мрежа составена од
меѓусебно зависни и интерактивни виртуелни светови каде неограничен број на
корисници може да користи аватари38 за интеракција, работа, купување и
учествување во различни активности.

36
За родителите кои не се вешти во користење на овие апликации на мобилните телефони, таблети
или компјутери, би било корисно да побараат помош од некој од браќата кој е стручен во тоа
подрачје, како би можеле да проверат што нивните деца гледаат и да можат да им бидат од помош.
37
Размената на порнографски фотографии еднаш онлајн може да биде извор на уцени со закани, а
уште повеќе лесно се создава вознемиреност и напнатост кај младите кои ги користат, а понекогаш и
несвесно.
38
Термин Аватар: слика избрана да ги претставува своите корисници во виртуелни заедници, места на
собирање и дискусија или играње на интернет.

23
Овие денови дознав дека на ќерката на брат од мојата заедница која штотуку
дипломирала физика, вработена во голема меѓународна консултантска компанија
Accenture, која подоцна добила повик да учествува во активностите на компанијата, и
испратиле комплет со визир за влез во Метаверс како дел од работата дома. Го
истакнувам тој факт, како би внимавале на своите деца за тие да не паднат во оваа
Мрежа. Тие бараат млади матуранти на кои им нудат бесплатни алатки и ги
привлекуваат.

ПРИВЛЕЧНОСТ КОН ИСТИОТ ПОЛ – Лобија

Сакам јасно да се разликува привлечност кон истиот пол од хомосексуална група.

Ова е и за да им помогнам на родителите чии деца во период на пубертет страдаат,
бидејќи чувствуваат привлечност кон истиот пол. Тоа е потполно поинаква
ситуација од оние кои, после таканареченото coming-out (јавно
декларирање/изјаснување), ќе се одлучат да учествуваат во хомосексуални групи,
многу е различно. Всушност, хомосексуалците не само што сакаат јавно и
граѓанско признавање на нивните права, туку формираат и лобија кои вршат
огромен притисок на оние кои ја чувствуваат оваа склоност како би добиле
службено признавање од страна на Црквата и пристап до сакраментите без
исповедање.

Учењето/Доктрината на Католичката Црква, Мајка и Учителка

Веќе од седумдесетите години на 20 век Црквата се соочува со зголемениот проблем

на верници кои чувствуваат привлечност кон истиот пол, нудејќи им некои насоки
на пастирите/раководителите имајќи ги во предвид католичките верници кои ја
имаат оваа склоност. Тука ќе наведам неколку цитати од два документи на
Конгрегацијата за доктрина на верата39:
9. Внатре во Црквата се развило и настојување кое го промовираат
упорни/настојчиви групи со различни имиња и од различна распространетост кои се
стремат да добијат углед на претставник на сите хомосексуални лица кои се
католици. Една од стратегиите која се користи е тврдењето, со звуци на протест,
дека било која критика или резервираност во поглед на хомосексуалците, нивните
активности и нивните животни стилови, е едноставно облик/форма на неправедна
дискриминација.
Поради тоа во некои земји во тек е вистински обид да се манипулира со Црквата
преку стекнување на поддршка, често добронамерна, од нејзините
пастири/раководители, во настојувањето да се сменат нормите на граѓанското
законодавство.

39
КОНГРЕГАЦИЈА ЗА ДОКТРИНА НА ВЕРАТА; Писмо до бискупите во Католичката Црква за
пасторална грижа за хомосексуалците, 1 октомври 1986

24
Силно мора да се осуди што хомосексуалците се изложени на злонамерни изрази
и насилни активности.
11. Всушност на лицата со хомосексуална склоност исто така треба да им се признае
и онаа основна слобода која е карактеристика на човекот/личноста и дава нејзино
посебно достоинство. Како во секое одвраќање од злото, благодарејќи на таа
слобода, човечкото настојување, просветлено и поддржано од Божјата милост, ќе
може да им се овозможи да избегнат хомосексуална активност.

Што всушност треба да прават хомосексуалците кои настојуваат да го следат

Господинот?

12. Во суштина тие лица се повикани да ја остваруваат Божјата волја во својот

живот, соединувајќи ги со жртвата на крстот на Господинот сите страдања и
потешкотии кои може да ги доживеат поради својата состојба. За верниците крстот е
плодна/епохална жртва, бидејќи од таа смрт произлегуваат животот и откупувањето.
Иако секој повик за носење на крстот или на такво разбирање/толкување на
страдањето на христијаните како такво може да биде исмеано од некого, сепак би
требало да се потсети дека тоа е живот на спасение за сите оние кои се следбеници
на Христос. Всушност тоа не е ништо друго туку учење насочено/упатено од апостол
Павле кон Галатјаните, кога тој кажува дека Духот во животот на верник
создава/произведува »љубов, радост, мир, трпение, добродетелство/човечност,
добрина, верност, љубезност/срдечност и контрола над себе« — и малку понатаму:
»Не можете да бидете Христови, ако не сте го распнале своето тело од страстите и
похоти« (Гал. 5,22-24).

Хомосексуалците се повикани, како и останатите христијани, да живеат во

чистост. Ако упорно/истрајно настојуваат да го разберат Божијот личен повик
упатен до нив, тогаш ќе бидат во состојба поверно да го слават сакраментот покора
или исповед и да ја примат милоста на Господинот, во тој сакрамент кој толку
великодушно е понуден, како би можеле поцелосно да се одвратат за да го следат.
Таквите побожни службеници треба да бидат сигурни верно да ја следат волјата на
Господинот, кога ги поттикнуваат хомосексуалците да водат чист живот и
потсетуваат на неспоредливото достоинство кое Бог на нив им го дал.

15. Вистинската пасторална програма ќе им помогне на хомосексуалците на сите

нивоа од нивниот духовен живот, со помош на скараментите и на посебен начин
преку честа и искрена сакраментална исповед, со помош на молитва, сведоштва,
совет и индивидуална помош.
17. На посебен начин бискупите ќе се погрижат со средствата кои им се на
располагање да го поддржат развојот на посебни форми на пасторална грижа за
хомосексуалаците. Тоа би можело да вклучи соработка на психолошките,
социолошките и медицинските науки, придржувајќи се секогаш кон целосната
изворност на учењето на Црквата.
Освен тоа, ќе биде корисно да се промовираат/поттикнат програми за катахези, кои
се засновани на вистината која се однесува на човековата сексуалност, на
нејзиниот однос со животот на семејството¸онака како се учи од страна на Црквата.

Оваа катахеза може да им помогне и на оние семејства во кои има деца кои ги
привлекува истиот пол при соочување со проблемот кој толку длабоко ги погодува.

25
Папата Франциск, во апостолскиот поттик »Amoris Laetitia« имајќи ги во предвид
родителите со деца со хомосексуални склоности.40

»Со синодни очи ја разгледував ситуацијата во семејства кои доживуваат некој

нивен член да има хомосексуални склоности. Тоа искуство не е лесно ниту за
родителите ниту за децата. На таквите семејства им треба, сепак, да им се
гарантира трпеливо/толерантно пасторално водство за оние кои покажуваат
хомосексуални склоности да можат да добијат помош која им е потребна како тие
би можеле во целост да ја разберат и остварат Божјата волја во својот живот.
Синод […] смета дека е целосно неприфатлив притисокот на месните Цркви од
тој аспект, како и тоа да меѓународните органи/институции ја условуваат
финансиската помош за сиромашните земји со воведување на закони со кои се
воспоставува “стапување во брак“ на лица од истиот пол«41. (Amoris Laetitia, бр.
250 – 251).

40
Апостолски постсинодален поттик „Amoris Laetitia“, Папа Франциск, Рим, 19 март 2016, на
обележувањето на св. Јосип.
41
Relatio finalis 2015, 76; споредба, Конгрегација за доктрина на верата, Анализи/Дискусии за проекти
за правно препознавање на врската помеѓу лицата со хомосексуална склоност (3 јуни 2003), 4.

26
 NEKI PUTEVI SPASENJA
Donosimo neke načine kao pomoć našim mladima da pobijede ove zamke.
Prije svega vjernost, ustrajnost na Putu u vlastitoj zajednici.

NEOKATEKUMENSKI PUT

Hvala Gospodinu i Blaženoj Djevici Mariji koji su nam, preko Kika i Carmen, darovali
Neokatekumenski put kao itinerarij za otkrivanje snage i moći sjemena krštenja, putem
postupnog i progresivnog itinerarija po etapama, u zajednici onih koji su prihvatili navještaj
početne Kerigme, utemeljenom na Tronogu: Riječ, Euharistija, Zajednica.
U vremenu u kojem živimo više no ikad potrebno je naše prianjanje Božjem djelovanju,
sudjelujući, koliko god je moguće prisutni, na tjednom slavlju Riječi, Euharistiji i mjesečnim
konvivencijama vlastite zajednice. I sudjelujući u progresivnim etapama Inicijacije u
autentičnom duhu poslušnosti vjere katehistima i prezbiterima ekipe, kako bi doveli do
zrelosti lik Kristov u nama te u narednom vremenu trajne formacije, aktivno sudjelujući u
Kristovom otkupiteljskom otajstvu za čitavi svijet.42
Sve to, poštujući ono što su nam predali Inicijatori Neokatekumenskog puta Kiko i
Carmen, prenoseći autentično, ne toliko kao zakone već kao sudionici istog duha koji ih je
nadahnuo, a kojeg su mnoge pape prepoznali kao dar Duha Svetoga za današnju Crkvu.

SAKRAMENT POMIRENJA

Unutar Neokatekumenskog puta više sam puta naglasio važnost pristupanja sakramentu
pomirenja. Sjećam se kako sam prije nekoliko godina na konvivenciji ispovjedio neku braću
i sestre koje sam pitao kada su se posljednji put ispovjedili te njihovog odgovora: prije 4 ili 5
mjeseci. Osim pokorničkih slavlja koje imamo u najjačim vremenima liturgijske godine, u
slučaju smrtnih grijeha uvijek je dobro ispovjediti se i nasamo kako se ne bi ostavilo
prostora đavlu koji koristi te isprazne namjere kako bi u našem srcu izazvao posljedice
razdražljivosti i nepodnošljivosti koje kušamo.
Ali, najprije za najmlađu braću i sestre koji su danas zarobljeni ovisnošću o igrama,
alkoholu, drogama, pornografiji ili drugim ovisnostima. Želio bih naglasiti kako ovaj lijek,
ako se uzima redovito i ustrajno, iako zahtjeva malo poniženja ima moć izbaviti nas od
svake ovisnosti i dati nam radost života u duhu Isusa Krista koji nam je darovao sakrament
pomirenja.
U pogledu sakramenta pomirenja želio bih vam izložiti jedan moj vlastiti doživljaj
sakramenta pomirenja koji sam imao tijekom svih ovih godina sa Kikom i Carmen te
sada sa Ascensión.
Danas je važno razumjeti, kako je već desetljećima u raznim dijelovima sjeverne Europe i
nekim državama SAD-a, vjerojatno pod utjecajem protestantizma, gotovo u potpunosti
iščezla ispovijed, slavlje sakramenta pomirenja, otvarajući mogućnost pričesti svim
vjernicima koji to žele i onda kada se nalaze u situacijama teškog grijeha. U nekim se
narodima usvojila formula općeg odrješenja, bez ispovijedi grijeha, pokore i osobnog
42
„Zaklinjem vas, braćo, milosrđem Božjim: prikažite svoja tijela za žrtvu živu, svetu, Bogu milu – kao
svoje duhovno bogoslužje.“ (Rim 12, 1-2.9-18) „Radujem se sada dok trpim za vas i u svom tijelu dopunjam
što nedostaje mukama Kristovim za Tijelo njegovo, za Crkvu“ (Kol 1,24).

27
obraćenja. Nesumnjivo da je takva pastoralna praksa učinila da u srcima mnogih vjernika ne
teče više božanski život koji nas, priopćen sakramentom krštenja, obnavlja i nanovo rađa u
daru neprestanog oproštenja naših grijeha. I sam Isus kaže da kada se kuća naše duše
isprazni, đavao odmah ulazi i zaposjeda je svojim tipičnim zavođenjima. Zbog nedostatka
žive vjere ostavlja se prostor sazrijevanju najvećih laži čije plodove danas vidimo. Ovo je
upozorenje također za sve nas, poziv da ne zanemarimo pristupanje ovom sakramentu svaki
puta kada nas đavao pobijedi, sruši, te da se utječemo našem milosrdnom Ocu koji uvijek
prima raširenih ruku kao izgubljenog sina koji se vraća kući.
Prigodom stogodišnjice obraćenja na katoličanstvo Chestertona objavljen je jedan članak
o važnosti ispovijedi i oproštenja u Katoličkoj Crkvi.
“Godinama nakon, govoreći o tome u svojoj autobiografiji, ovako je
objašnjavao razloge svoje odluke: «Kada ljudi pitaju mene ili nekoga
drugoga: “Zašto ste se sjedinili s Rimskom Crkvom?”, prvi bitan iako
djelomično nepotpun odgovor jest: “Da se oslobodim od svojih grijeha”. Jer
ne postoji ni jedan drugi vjerski sustav koji istinski obznanjuje oslobađanje
ljudi od grijeha. To nalazi svoju potvrdu u logici, za mnoge zastrašujućoj,
kojom Crkva dolazi do zaključka da se ispovjeđeni i prikladno oplakan
grijeh dokida te da grešnik zaista počinje iznova, kao da nikada nije
sagriješio. […] Bog ga je uistinu stvorio na svoju sliku. On je sada
Stvoriteljev novi eksperiment. On je novi eksperiment kao što je bio i sa samo
pet godina. On stoji u bijeloj svjetlosti dostojanstvenog početka čovjekova
života. Nakupljanje vremena ne može više plašiti. Čovjek može biti sijed i
imati kostobolju, ali star je samo pet minuta. To jest, ideja prihvaćanja stvari
sa zahvalnošću, a ne njihovog uzimanja bez brige o njima. Tako sakrament
pokore daje novi život i pomiruje čovjeka sa svime što živi: ali ne čini to kao
što čine optimisti i poganski propovjednici sreće. Dar ima svoju cijenu i
uvjetovan je ispovijeđu. Rekao sam da me ova sirova i primitivna religija
zahvalnosti nije spasila od nezahvalnosti grijeha, koji je za mene užasan do
najvećeg stupnja, možda zato što jest nezahvalnost. Našao sam samo jednu
religiju koja se usudila sići sa mnom u dubine mene samog».43
Biskup Trondheima, (Norveška) mons. Erik Varden, pred ranama svoje Crkve pokazuje
put izlaska.44

„(Danas) se nalazimo pred nasljeđem grijeha. Grijeh, znamo, može biti oprošten. Crkva
je uvijek naučavala, u skladu sa Svetim Pismom, da je Bog spreman oprostiti.
Svakodnevno euharistija biva prikazana za „oproštenje grijeha“. Činjenica da je jedan grijeh
oprošten, ipak, ne otklanja štetu koju je prouzročio, bilo grešniku bilo onima koji su
pogođeni posljedicama grijeha. Možda još uvijek postoji potreba za popravljanjem i
čišćenjem bilo u ovome životu ili budućem. Teologija strogo govori o „vremenitoj kazni
za već oproštene grijehe“. Osobno, smatram korisnim razmišljati u pojmovima „plaće za
grijehe“. Znamo iz iskustva kako počinjeni grijeh ostavlja ranu na našoj duši, ranu na
koju moramo nastavljati izlijevati balzam Božjeg milosrđa. Što je teži grijeh, to je rana
zaraznija i ozdravljenje sporije. Danas biti katolik, rekao bih, znači živjeti unutar jedne
velike, inficirane, gnojne rane koja zahtijeva ozdravljenje.

43
Članak Paola Gulisana. paolo gulisano cento anni fa la conversione di chesterton italia - Cerca (bing.com)
44
Članak „Rane u Crkvi i put ozdravljenja“ monsinjora Erika Vardena, biskupa Trondheima, Norveška,
objavljen u „Sedmo nebo“ Sandra Magistera, 25. srpnja 2022.

28
Prije nego što se grijeh „ukloni“, mora se preuzeti i podnositi. To je značenje križa na koji
nas Krist poziva da ga dijelimo po otajstvu zatvorenom u strukturi euharistije. Jaganjac
pobjednik je neodvojiv od žrtvenog jaganjca koji odnosi grijehe svijeta. […]

PREZBITERI – DUHOVNICI – ISPOVJEDNICI

Želio bih naglasiti temeljnu važnost prezbitera, duhovnika i ispovjednika na Putu, na

poseban način u brizi za one najmlađe, u zajedništvu s katehistima.
Jedan od problema koji je sveta Terezija Avilska osjećala bio je pronaći ispovjednike od
povjerenja za svoje redovnice, koji bi imali isti duh njezine reforme, u ispovijedanju
redovnica.
Važno je da prezbiter, župnik ili kapelan koji predsjeda slavljima zajednica u propovijedi
dijeli isti duh Puta, a to može biti zajamčeno samo ako on sam koliko je god moguće
sudjeluje u svojoj matičnoj zajednici.
Na taj način župnik ili kapelan zajedno s katehistima podržavaju braću u različitim etapama
neokatekumenskog itinerarija i potom u vremenu trajne formacije: revnost u njegovoj
službi postaje zarazna, dajući tako mogućnost da izniknu nova zvanja.
Posebna pažnja na službu duhovnika i ispovjednika, da budu u zajedništvu s duhom Puta.
Znalo se dogoditi da se neki ispovjednici pred teškim grijesima ograniče tek na davanje
savjeta, vrlo lagane pokore i odrješenja. Umjesto da potaknu na traženje pomoći od
katehista, koji mogu pomoći da se iziđe iz teške situacije.

RODITELJI I ČLANOVI OBITELJI

Prenošenje vjere našoj djeci temeljno ovisi o roditeljima i članovima obitelji.

Već smo govorili o važnosti roditelja u odgoju i prenošenju vjere djeci. Podsjećamo na
Kikovu i Carmeninu katehezu o “Tri oltara” na prijelazu Traditija.
“U kršćanskom braku i kršćanskoj obitelji postoje tri oltara.
Prvi je oltar euharistija, gdje se Krist prinosi kako bismo mi mogli prijeći iz
smrti u život. Oltar je mjesto gdje se žrtvuje. Riječ „žrtva“ dolazi od latinske riječi
„sacrum facere“, učiniti nešto svetim, što ne znači samo prinošenje krvave žrtve
nego također i blagoslov, molitvu. Moliti, blagoslivljati znači također učiniti nešto
svetim.
Drugi je oltar obiteljski stol kršćanske obitelji; na njemu mi kršćani – to je naša
obveza koja se ne smije propuštati – blagoslivljamo Gospodina, zahvaljujemo mu
na kruhu, na vinu, na hrani koju nam je dao 45. Bog je onaj koji čini da rajčice
uzrastu; Bog je onaj koji je izmislio ribe; Bog je onaj koji je za nas stvorio
prekrasnu prirodu. Kroz hranu iskazuje svoje milosrđe i svoju ljubav prema nama.
Treći je oltar bračna postelja.
“Dakle, neka svaki od vas ljubi svoju ženu kao samog sebe, a žena neka poštuje
svoga muža” (Ef 5, 33).
45
KKC 2834: „Moli i radi“. (usp. SVETI BENEDIKT NURSIJSKI, Regula, 20; 48). „Treba moliti kao da sve ovisi
o Bogu, a raditi kao da sve ovisi o nama.“ (sv. Ignacije Loyolski) I kad smo uradili svoj posao, hrana ostaje dar
Oca našega: potrebno je za nju moliti i zahvaljivati. To je i smisao blagoslova stola u kršćanskoj obitelji.

29
 Uočili smo da mnogi parovi ne funkcioniraju dobro jer nemaju bračni čin u
skladu s voljom Božjom. (To je ono na što sam mislio kad sam govorio o Tobiji).
To je izvor mnogih trpljenja i nezadovoljstava svih vrsta: spolnih, afektivnih, itd.
Očito je da se prvotno prenošenje vjere djeci ostvaruje preko svjedočanstva ljubavi
između muža i vlastite žene. Od začeća dijete počinje osjećati majčinsku ljubav ili pak
njeno odbacivanje.
Posebna se pažnja treba posvetiti mladićima i djevojkama u razdoblju puberteta i
adolescencije tijekom kojih se razvija spolnost: djeca postaju odrasli.
U našem društvu u koje je prodrla rodna ideologija već od najranije dobi vrtića, a kasnije i
osnovne te srednje škole potrebna je budnost roditelja nad onime što uče u vrtiću ili školi
što se tiče spolnosti: o promjenama spola i ostalome.
Zbog toga je Gospodin nadahnuo Kika i Carmen na uvođenje kućne liturgije i svečano
slavljenje jutarnjih nedjeljnih pohvala uz sudjelovanje svih članova obitelji. Preko
pjevanja psalama i proglašavanja riječi, oko lijepo uređenog stola, sa križem i cvijećem,
priprema se dijalog između oca i majke sa vlastitom djecom gdje ih se poziva na davanje
vlastitog odjeka u svjetlu Riječi Božje u situaciji koju žive u školi, s prijateljima te na taj
način stvarajući okruženje obiteljske intimnosti.
Osim kućne liturgije nedjeljom ujutro, kako bi se mlade pomoglo u borbi vjere protiv
mentaliteta svijeta, Gospodin je nadahnuo Kika i Carmen bilo na „Skrutaciju Riječi Božje
za mlade“ nedjeljom popodne u župi prema naputcima inicijatora, bilo na poseban način
„postkrizmu“ koja se ustanovljuje u mnogim župama s očiglednim plodovima pomoći, ne
samo našoj djeci već i njihovim brojnim prijateljima iz škole koji se prvi puta približavaju
nekoj kršćanskoj obitelji.
Djeca s problemima s nekom ovisnošću mogu pronaći veliku pomoć uključujući se u
grupe za krunicu kako bi podržavali „Missio ad gentes“, moleći krunicu pred Presvetim u
crkvi. Iskustvo pokazuje da Djevica Marija udjeljuje mnoge darove za promjenu vlastitog
života, podržavajući i učvršćujući sudjelovanje na Putu u vlastitoj zajednici.
Naročita pažnja i budnost nad upotrebom mobitela, tableta i laptopa.
Znamo da obično roditelji u svijetu za prvu pričest i krizmu poklanjaju mobitel, misleći
da je to izvrstan poklon, ne znajući da je on zapravo prijetnja njihovom duhovnom životu
jer omogućava djeci u nezreloj dobi vidjeti ono što imaju pravo spoznati za vrijeme
puberteta, vezano za afektivnost i spolnost.
Zato se savjetuje roditeljima koji nemaju iskustva s ovim modernim sredstvima
komunikacije da pitaju pomoć nekog brata iz zajednice koji je za te stvari stručnjak kako
bi na mobitele stavio blokadu koja sprječava pristup najštetnijim aplikacijama o kojima
smo vam govorili, a tiču se Facebooka, raznih chat aplikacija, Instagrama i drugih programa
koje mogu naštetiti njihovom razvoju.
U slučaju da roditelji primijete nekakvu ozbiljnu i iznenadnu promjenu ponašanja kod
vlastitog djeteta, nakon razgovora s njime i nakon što se uvjere da je upalo u nekakvu
ovisnost, o dopisivanju, videoigrama ili o pornografiji ili u sklonost prema istome spolu,
neka mu pokušaju pomoći razumijevanjem, bez straha, potičući dijete da se uključi u rad

30
katoličkog centra specijaliziranog na tom području, koji vode profesionalci s Puta koje
ćemo navesti u prilogu.

31
 SMJERNICE KATEHISTIMA O RASUĐIVANJU
U SLUČAJEVIMA OVISNOSTI
(internet, alkohol, droga, pornografija itd.)
Red pristupa odraslih u kršćanstvo, govoreći o skrutinijima – provjerama
(br. 25,1), kaže da Provjere
„imaju dvostruku gore označenu svrhu, naime da u srcima izabranika
otkriju što je krhko, slabo i loše i to iscijele, a da se ukrijepi ono što je
vrijedno, valjano i sveto. Svrha je tih provjera da oslobađaju od
grijeha i đavla te krijepe u Kristu, koji je put, istina i život
izabranika“.
Inicijaciji je svojstveno otkriti „krhko, slabo i loše“ te to iscijeliti: Crkva je
svjesna onoga što se nalazi u srcima izabranika, poznavajući vlastitost
čovjekova srca ranjena grijehom.
U nekim slučajevima te „krhke, slabe i loše stvari“ mogu poprimiti oblike
ozbiljnih ovisnosti koji iziskuju intervenciju stručnjaka, odnosno normalan
proces kršćanske inicijacije sa svojim vlastitim odvijanjem nije dovoljan, jer se
treba suočiti s „ranom“ uz odgovarajuću njegu. Gdje i kada se to dogodi –
rijetki su i određeni slučajevi – može se (i mora) obratiti „liječniku
specijalistu“.
U tom smislu, od temeljne je važnosti ne brkati dva polja i različite uloge
aktera koji mogu intervenirati:
1. U kršćanskoj inicijaciji „katehistov“ je zadatak – odnosno zadatak ekipe
koju on predvodi – utvrditi način i vrijeme za iscjeljivanje krhkosti i
slabosti, u skladu s procesom inicijacije i odgovarajućim sredstvima;
2. U slučaju ovisnosti, liječnik je taj koji mora djelovati prema postupcima
„medicine“. Problem može nastati zbog posebnog stanja ovisnosti koje,
dotičući ne fizičke, već psihološke (neurološke ili sl.) sfere, može prijeći
na duhovno polje svojstveno kršćanskoj inicijaciji, sukobljavajući se
time sa zadaćom vlastitom katehistu.
Ovdje moramo biti jasni: katehist ne može postati psihoterapeut, vodeći
računa o ozbiljnoj ovisnosti koja nije u njegovoj „nadležnosti“, a
psihoterapeut ne smije postati katehist, jer niti to ne spada pod njegovu
nadležnost.
Kada neokatekumen izrazi katehistu želju da se obrati nekom centru za pomoć,
on ga time poziva da stupi u kontakt s tim centrom, uz anonimnost (nadimkom
ili pseudonimom) kako bi se podvrgao procjeni stručnjaka. U tim je

32
slučajevima od velike koristi, kao preliminarni korak, preporučiti sakrament
pomirenja kako bi potpomogao ovaj proces.
Dobro je uputiti ovu osobu na katoličke terapijske grupe ili da se barem
osigura pohađanje terapijskih grupa koje će poštivati vjerski put osobe –
online ili uživo, ovisno o izboru dotične osobe – koje joj mogu pomoći u
terapijskom procesu ozdravljenja. Katehist bi trebao povremeno pratiti osobu
u rasuđivanju i ljubavi u tom procesu, uz očinski dijalog.
Na temelju onoga što je izjavio RPOK (OICA), rad terapeuta također je dobro
definiran i nikada se ne bi smio miješati ili preklapati s pacijentovim vjerskim
putem, jer vjerski put za cilj ima „osloboditi ljude od grijeha i đavla“ te
krijepiti „novom snagom u Kristu“.
Ova razlika između „slabosti“ i „ozbiljne ovisnosti“ važna je za razlikovanje i
poštivanje različitih razina intervencije, za djelovanje sa svom potrebnom
razboritošću u pogledu slobode ljudi i „unutrašnjeg područja“ (forum
internum).
Jasno je da ništa ne sprječava nekoga da se, u svojoj slobodi, izravno obrati tim
centrima te to eventualno podijeli sa svojim katehistima ne bi li ga oni
poduprli.

U potrebi za pronalaženjem institucija ili centara koji se bave prevencijom ovih ovisnosti ili
oporavkom ljudi, korisno je potražiti ih unutar vaših mjesnih Crkava, provjeravajući
međutim jesu li u skladu – ili da se barem ne protive – vjerskom putu osobe. Ipak, želimo
istaknuti dvije stvarnosti koje već neko vrijeme djeluju s dobrim rezultatima:
Aktivnosti se provode u okviru: Privatne udruge katoličkih vjernika „Prijateljice svete
Marije Magdalene“ – Nadzorni odbor:
Predsjednica Gianna Salvitti – psihologinja
Kontakt telefon : +39 3337343272
E-pošta: accademia.corso@gmail.com.

USLUGA PREVENCIJE I PRATNJE

Sve aktivnosti provode se na izričit zahtjev katehista župa ili regija. Za intervenciju
obratite se Joséu Luisu Marínu Morenu, doktoru filozofije i direktoru Centra za cjelovitu
pozornost obitelji (www.caif-murcia.com) u Murciji (Španjolska), u poslanju u Tridentu,
sa suprugom i 7 djece.
Broj telefona +39 3756177977,
E-pošta: antropologiaterapeutica@gmail.com

33
34