Adı Soyadı:............................................................................... Numarası:............................................Not:......................

BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİMAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

MAK3003 MAKİNE ELEMANLARI I ARA SINAVI Süre: 40 dk. / 25.11.2019 9:00
TÜM DERS NOTLARI KAPALIDIR ! …Cevap bölümü yetmezse kağıdın arkasına devam edebilirsiniz!
Başarılar Dileriz … Doç. Dr. Kadir Çavdar ve Doç. Dr. Fatih Karpat
Soru 1: (25Puan)
a) Aşağıdaki tabloda 100 mm nominal boyut için sapma değerlerinde boş bırakılan sapma değerlerini yazınız. (5P)

h7 H6 g6 k6 s7 t7

...... +22 µm ...... µm +25 µm .........µm ..........µm

-35µm ...... µm -34 µm ....... µm +79 µm +104 µm

b) Konik geçme bağını teknik resim kurallarına dikkat ederek c) Lehim bağlarında şekillendirme kurallarına göre bir adet hatalı
çiziniz. (Simetrik şeklin sadece üst bölümünün çizilmesi ve doğru örneği çizerek gösteriniz. (3P)
yeterlidir! (5P)

d) Az alaşımlı çeliklerin kaynak edilebilirliği nasıl belirlenir? Kısaca ifade ediniz.(4P)

e) Ortalama çapı 10,863 mm olan bir cıvatanın hatvesi 1,75 mm’dir. Cıvata somun arasındaki sürtünme katsayısı 0,1 olarak
biliniyorsa, bu bağda otoblokaj (kendinden kilitlenme) var mıdır? Hesapla gösteriniz. (4P)
𝑷
𝐭𝐚𝐧 𝜶 = ; 𝝆 = 𝒂𝒓𝒄𝒕𝒈 𝝁
𝝅. 𝒅𝟐

f) Yapıştırma bağlarının dayanımını belirleyen şartlar nelerdir (2 madde yazınız)? (4P)

1
Adı Soyadı:............................................................................... Numarası:............................................Not:......................

Soru 2: (15 Puan)

a) Aşağıda bir çelik malzemenin verilen değerlere göre şekil sürekli mukavemet diyagramını ölçekli olarak çiziniz.
𝜎𝐴𝑘 = 350 𝑁/𝑚𝑚2 , 𝜎𝑇𝐷 = 290 𝑁/𝑚𝑚2 , 𝑏0 = 0,9; 𝑏1 = 0,8; 𝛽 = 1,5 ; ölçek 25 N/mm2 = 1 cm
b) Bu malzemeden imal edilen üç adet milin üzerinde oluşan gerilmeler aşağıda verilmiştir. Bu millerin emniyet durumlarını kontrol
ediniz, emniyetli olanların emniyet katsayılarını çizim üzerinde göstererek bulunuz. (6P)
I. 𝜎𝑒ş = 90 ± 25 𝑁/𝑚𝑚2 II. 𝜎𝑒ş = ±150 𝑁/𝑚𝑚2 III.𝜎𝑒ş = 210 ± 65 𝑁/𝑚𝑚2

2
Adı Soyadı:............................................................................... Numarası:............................................Not:......................

BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

MAK3003 MAKİNE ELEMANLARI I ARA SINAVI Süre: 70 dk.
SADECE DERS KİTABINIZI KULLANABİLİRSİNİZ. ! …Cevap bölümü yetmezse kağıdın arkasına devam edebilirsiniz!
Başarılar Dileriz … Doç. Dr. Kadir Çavdar ve Doç. Dr. Fatih Karpat

Soru 1: (20 Puan) Boyu 750 mm olan St 37 çeliğinden imal edilmiş bir I profil kiriş 6 mm kalınlığında kaynak dikişi ile şekilde
gösterildiği biçimde ankastre olarak kaynak edilmiştir. Kaynak kalitesi: 2. Kalite, dinamik yükleme için dikiş faktörü 0,7 ve statik
yükleme için dikiş faktörü 0,8 olduğuna göre; ucundan 2250±750 N kuvvet etki eden bu kirişteki kaynak dikişi sürekli mukavim midir?
Emniyet katsayısını Smith diyagramı çizerek hesaplayınız. Eğer mukavim değilse, emniyetli hale getirmek için çözüm önerilerinizi
kısaca açıklayınız. Not: Kirişin ağırlığı da hesaplamalara katılacaktır.

Soru 2: (20 Puan) 300 mm iç çaplı silindirin kapağı 6 adet M16 cıvata ile bağlanmıştır. Cıvatalar sıkılırken uygulanan ön gerilme
kuvveti 80 kN’dur. İşletme esnasında silindirin içinde alt değeri 20 bar, üst değeri 60 bar olan basınç oluşmaktadır. Silindir kapağının
cıvata tarafından sıkıştırılan 50 mm uzunluğundaki bölümünün rijitliği cıvata rijitliğinin 2,2 katıdır.

a) Bu kapağı bağlamak için hangi kalitede cıvata seçilmelidir, hesaplayınız. (Aşağıdaki tablodan seçim yapınız) (8 P)

b) İşletme esnasında cıvataya gelen ek gerilme genliğini bulunuz. Bulduğunuz değere göre seçtiğiniz cıvata sürekli mukavim midir,
hesaplayınız.(7P)

c) Sistemdeki bir cıvata için Fmaks ve Fö' kuvvetlerini hesaplayınız.(5P)

Not: Hesaplamaların hepsinde cıvata kesiti olarak diş dibi kesitini (A3) alınız.

Cıvata No: I II III IV

Cıvata Kalitesi 8.8 10.9 12.9 14.9
Genlik Sınır Değeri (N/mm2) 90 100 110 110

Soru 3: (20 Puan) St50 çeliğinden imal edilmiş bir mil ile göbek pres geçme ile monte edilmek istenmektedir. Bu bağlantının 17 kW
gücü 900 d/dk'da 2 kat emniyetle nakledebilmesi uygun tolerans çifti seçiniz.

a) Momentin emniyetle nakledilebilmesi için gerekli minimum basıncı bulunuz. (3 P)

b) Montaj sonrası sıkılık değerini hesaplayınız. (5 P)
c) Montaj öncesi sıkılık değerini hesaplayınız. (2 P)
d) Basınç kontrolü yaparak uygun tolerans çiftini belirleyiniz. (6 P)
e) Mili göbeğe takmak için, göbeği kaç dereceye kadar ısıtmak gerekmektedir (4 P)

Göbeğin dış çapı 110 mm, iç çapı da 55 mm’dir. Milin iç çapı 40 mm’dir. Temas eden yüzeylerin yüzey pürüzlülüğü toplamı 20 μm
olup bu yüzeyler arasındaki sürtünme katsayısı 0,1 olarak bilinmektedir. Göbeğin genişliği ise 65 mm’dir. (αG= 11.10-6 1 / K)

Cevaplar