02 Lehim-Yapış-Kaynak

BAĞLAMA ELEMANLARI: KAYNAK BAĞLARI
Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Lehim Bağları
Şekillendirme ve Kuralları

2
Lehim Bağları
Kayma Muk.. Kullanıldığı

Çalışma Sıcaklığı C [N/mm2] Malzemeler Kullanım Alanı Örnek Lehim
YUMUŞAK LEHİM
Kurşun-Çinko- Çelik, bakır çinko
Oto radyatörü
Antimon 225 - 300 15 - 25 alaşımları L-PbSn25Sb
Çelik, bakır çinko
ZnPb Lehimi
215 25 - 35 alaşımları Kalaylama L-PbSn50Pb (Sb)
ZnPb Lehimi (Cu Bakır ve bakır Elektronik
veya Ag ile) 180 - 215 25 - 35 alaşımları endüstrisi L-Sn60PbAg
Alüminyum ve Sürtünme dayanımı
Cd-Zn Lehimi
280 40 - 50 alüminyum alaşım. için L-CdZn20
SERT LEHİM
Çelik, Ni alaş., tem-
Pirinç Lehimi Boru tesisat işleri
900 150 - 250 per döküm L-Ms60
Çelik, Ni alaş., tem- Çatlak, yarık
Özel Sert Lehim
770 150 - 250 per döküm doldurma L-CuP8
Optik, hassas
Gümüşlü Lehim Çelik, sert metaller mekanik ve takım
780 - 860 150 - 280 tezg. L-Ag25
Birleştirdiği
Alüminyum Lehim malzemeden daha Al ve Al alaşımları Otomobil endüstrisi
590 büyük L-AlSi12
Nikel-kobalt
Nikel esaslı Lehim 1135 200-300 Uçak sanayi L-Ni5
alaşımları, çelikler

3
Lehim Bağları

4
Yapıştırma Bağları

5

6

7
KAYNAK BAĞLARI

8
KAYNAK YÖNTEMLERİ
Ergitme Kaynağı Pres Kaynağı
Gaz Ergitme (Otojen) Kaynağı Demirci Kaynağı

Elektrik Ark Kaynağı Gaz Pres Kaynağı
Akım Kaynakları Direnç Akım Kaynağı
- Işık Akım Kaynağı Elektrik Arkı Pres Kaynağı
- Elektron Akım Kaynağı Soğuk Pres Kaynağı
- Laser Kaynağı Ultrason Kaynağı
- Plazma Kaynağı Difüzyon Kaynağı
Direnç Ergitme Kaynağı Sürtünme Kaynağı

MALZEMELERİN KAYNAK EDİLEBİLİRLİĞİ
Malzemelerin kaynak edilebilirliği sadece malzemenin özelliğine (kaynağa

uygunluk) bağlı olmayıp, şekillendirmeye, işletme şartlarına (kaynak emniyeti) ve
gerekli ön ve son işlemler de dahil olmak üzere tüm kaynağın kurallara uygun
yapılabilmesine (kaynak imkanı) bağlıdır. Bu üç özellik aslında birbirini karşılıklı
etkileyen faktörlerdir.
Kaynak edilebilirlik derecesini üç faktör belirler:
Kaynağa uygunluk
Kaynak imkanı
Kaynak emniyeti

ÇELİKLER
Genel olarak çeliklerde kaynağa uygunluk kimyasal bileşime, imalat türüne bağımlıdır.
Kimyasal bileşim açısından kükürt, fosfor, azot ve karbon miktarları arttıkça setleşme
artacağından kaynağa uygunluk azalır.
ALAŞIMSIZ ÇELİKLER
Ağırlık yüzdesi olarak çelikteki karbon oranı alaşımsız çeliğin kaynak edilebilirliğini belirler:
C  % 0,22 (en çok %0,25) ise kaynak mümkündür.
AZ ALAŞIMLI ÇELİKLER
Az alaşımlı çeliklerde, alaşım malzemelerinin karbon eşdeğerini bulmak gerekir.
Az alaşımlı çelikte ağırlık yüzdelerine göre yapılacak bu hesaplama sonucunda
Mn Cr Ni Mo Cu P
Karbon Eşdeğeri EC = C + + + + + +
6 5 15 4 13 2
EC  % 0,4 ise Kaynak edilebilirlik İYİ,
% 0,4 - 0,6 ise Kaynak edilebilirlik iyi değil, ön ısıtma gerekli,
> % 0,6 ise Çok zor kaynak edilebilir.
YÜKSEK ALAŞIMLI ÇELİKLER

Kaynak edilebilirliği kimyasal bileşimleri belirler. Kaynak esnasında
ısınırken sertleşecekleri için kaynakları çok zordur. Gaz ergitme kaynağı
mümkün değildir, ancak elektrik ark kaynağı ile kaynakları mümkündür.
DÖKME DEMİRLER
Lamel grafitli veya küresel grafitli dökme demirler, içerdikleri yüksek
oranda karbondan dolayı kaynak edilemezler. Ancak tamirat amacıyla çok
özel yöntemlerle kaynak yapmak mümkün olmaktadır. Aynı şekilde siyah
temper döküm için de aynı şeyleri söyleyebiliriz. Beyaz temper döküm ise
kaynak edilebilir.

DİĞER METALLER
Hafif metallerden alüminyum ve alaşımlarının kaynağı kolaydır.
Bakır ve bakır alaşımları ışık ark kaynağı (WIG) ve gaz ergitme kaynağı
yöntemleriyle kaynak edilebilirler. Ancak içerdiği kükürt, kurşun ve demir oranı
az değilse ve az miktarda bile oksijen içeriyorsa kaynağı zorlaşır.
Pirinç genelde kolay kaynak edilebilir, bu özelliğini çinko miktarı arttıkça

kaybeder. Bakıra göre hem ısı iletim kabiliyeti hem de gerilmelerden dolayı
çatlak meydana gelme olasılığı daha az olduğundan bakırdan daha iyi
kaynak edilebilirlik özelliğine sahiptir.
Plastik malzemelerden sadece termoplastikler kaynak edilebilir.

KAYNAK DİKİŞ ŞEKİLLERİ

Alın Dikişi

Alın Dikişi

Boğaz Kaynağı

Kenar Dikişleri

Kaynak Yöntemine
Göre Ağız Açma

Alın
Dikişlerinde
Ağız

Boğaz (T)
Dikişlerinde
Ağız

Kaynak Dikişleri
ve
Sembolik
Gösterimleri

KAYNAK DİKİŞİ
Kaynak Bölgesinde Metalurjik Yapı
1: Dikiş, kaba döküm

2: Fazla ısınmış bölge, kaba taneli
3: Normal ısınmış bölge, ince taneli
normalizasyon bölgesi
4: Yapı değişikliğinin tamamlanmadığı bölge
5: Kaynaktan etkilenmemiş bölge

KAYNAK GERİLMELERİ VE ÇEKMELER
Kaynakta Büzülmeler
l =   l  t
 =E
 = l / l =   t
F =   A =   E  A  t

KAYNAK DİKİŞ KALINLIĞI
Kaynak konstrüksiyonuna;
makine imalatı,
çelik yapı,
kren ve kazan
imalatında rastlanır.
Her alan için uygulanan hesap yöntemi biraz farklıdır.
Dikiş kalınlığı alın dikişinde birleştirilen saçların kalınlığına eşittir. İki

saçın kalınlığı birbirinden farklı ise küçük saçın kalınlığı dikkate alınır.
Boğaz dikişinde ise dikişin oluşturduğu ikizkenar dik üçgenin
yüksekliği hesapta kullanılır. Boğaz dikişinde genel kural olarak, dikiş
kalınlığı için yük gelmiyorsa en az 2 mm (yük geliyorsa 3 mm), en çok
da en ince saçın kalınlığının %70'i önerilir.
3 mm  a  0,70 . smin

Dikiş Kalınlığın
Kalınlığı Hesaplanması
a a = s1
Dikiş Kalınlığı Kalınlığın

Hesaplanması
a a = s1

Dikiş Kalınlığın
Kalınlığı Hesaplanması
a a = s1

Hesaplanması
a a = s1

Dikiş Kalınlığı Kalınlığın Dikiş Kalınlığı Kalınlığın

Hesaplanması Hesaplanması
3 mm a 0,7.s1 a (eşkenar a a’=a+1/2.emin
ve s1 < s2 üçgenin
yüksekliği)

Hesaplanması
a1 a = a1 + a 2
a2

KAYNAK DİKİŞİ
Kesme Kuvveti (F) Altında

Eğilmeye Zorlanan Kaynak
Dikişlerinde Eksenel Atalet
Momenti ve Kesmeye
Zorlanan Alan

KAYNAK DİKİŞİ
Kesme Kuvveti (F) Altında

Eğilmeye Zorlanan Kaynak
Dikişlerinde Eksenel Atalet
Momenti ve Kesmeye Zorlanan
Alan

KAYNAK DİKİŞİ
Profillerin Birbirine Kaynağı

Dikiş uzunluğu, alın dikişinde birleştirilen saçların genişliğine eşit ise de
kaynağın başlangıç ve bitişindeki hatalar ve çatlak oluşturma tehlikesinden
dolayı her iki uçtan a kadar uzaklıkta kaynağın yük taşımayacağı varsayılarak
lk = l - 2 . a alınır.
Kaynak Dikişinde Nominal Gerilmelerin Hesabı


a) Kaynak dikişinin uzunlamasına

kesitine dik olan çeki veya bası
gerilmesi:
Fç,b F2
 k ç,b = = ⊥ =
Ak a.l
Ak; uzunlamasına kaynak alanıdır
1 2’ 3’ 4 dikdörtgeni
b) Kaynak dikişinin dikine kesitine dik gelen çeki veya bası zorlaması:
F1
 k ç,b = = || Burada; Ak,d; dikine kaynak alanıdır : 1 5 6 üçgeni
A k, d

c) Eğilmeden doğan normal gerilme:
Me
e = e = ⊥
Je
Me : Eğilme momenti,
Je,k : Kaynak kesitinin eksenel atalet momenti
e : Tarafsız eksene olan mesafedir.
d) Kaynak dikişinin uzunlamasına kesitinde

ve kaynak istikametine dik yönde kayma gerilmesi:
FD2
⊥= Ak= a.l = 12’3’4 dikdörtgeni
FD2 : Kesmeye zorlayan kuvvettir.
Ak

e) Kaynak dikişinin uzunlamasına kesitinde

ve kaynak istikametine dik yönde
kayma gerilmesi:
FD1
 || =
a.l
f) F kuvvetiyle eğilmeye zorlanan kirişin

uzunlamasına kaynak dikişinin gerilmesi:
F .S F : Kirişe gelen ve dikiş yönüne dik kuvvet

|| = S =  z  dA
S : Kaynağın çerçevelediği alanın statik momenti [mm3],
J e .a i A
Je : Kaynak kesitinin yüzeysel eksenel atalet momenti
ai : Kaynak dikiş kalınlıklarının toplamıdır.

g) Burulmadan doğan kayma gerilmesi:
Mb
 = e
J p, k
(veya yaklaşık olarak)
Mb
 b maks =
2 . A m .a
Mb : Burulma momenti,
Jp,k : Dikiş alanının polar atalet momenti,
e : Tarafsız eksene olan mesafe,
a : Dikiş kalınlığı ve
Am : Kaynak orta çizgisinin sınırladığı alandır.

Eşdeğer Gerilmelerin Hesabı
Şekil Değiştirme Enerjisi Hipotezi’ne göre
 k eş =  ⊥2 + |2| − ⊥ . || +3.( ⊥2 + |2| )
En Büyük Kayma Gerilmesi Hipotezi’ne göre de
 k eş = ( ⊥ −  || )2 + 4.( ⊥2 + |2| )

Eşdeğer Gerilmelerin Hesabı
Çelik yapılarda
 k eş =  ⊥2 + |2| − ⊥ . || + ( ⊥2 + |2| )
Kren ve çelik taşıyıcı sistemlerin kaynağında
 k eş =  ⊥2 + |2| − ⊥ . || +2.( ⊥2 + |2| )

 em
⊥ = ⊥
 k em
 em
 || =  ||
 k em

Basit kaynak dikişlerinde mukavemet hesaplarına örnekler
a)Kaynak dikişinin uzunlamasına kesitine dik olan çeki veya bası gerilmesi:
s=6 mm kalınlığında ve l=120 mm uzunluğunda iki saç alın kaynağı yöntemiyle kaynak edilmiş ve F=24000 N kuvvetle
çekiye zorlanıyorsa, dikişte oluşan gerilme:
Fç 24000
k ç = = ⊥ = = 33,33 N/mm2
Ak 6.120
Burada a kaynak dikiş kalınlığı olup verilen örnekte a=s’dir .

b) Boğaz dikişinde çeki (bası) gerilmesi:
d=80 mm çaplı yuvarlak parça kare kesitli bir

parçaya çepeçevre boğaz dikişi (a=6mm) ile
kaynak edilmiş ve ekseninden etkiyen F=
80000N kuvvet ile dikişi zorluyorsa, buradaki
gerilme:
F
 k,ç =
Ak
  [(d + 2  a)2 − d2 ]
a kalınlığındaki boğaz dikişinde kaynak kesiti: Ak =
4
  [(80 + 2  6)2 − 802 ]

Ak = = 1621 mm 2
4
Çeki gerilmesi:
80000
 k,ç = = 49,35 N / mm 2
1621

c) Boğaz dikişinde eğilme ve kesme
F=5000 N değerinde kuvvet kaynak dikişini hem

eğilmeye hem de kesmeye zorlamaktadır.
d=50 mm; a=5 mm; c=200 mm ise, dikişte
oluşan gerilme ne kadardır?
Eğilme momenti: Me = F  c
Me 2   
Eğilme gerilmesi: k e = We = 
(50 + 2  5)  64
(50 + 2  5)4 − 504 = 10979 mm 3 
We 64 
Me 5000  200
k e = = = 91,08 N / mm 2
We 10979
Kayma gerilmesi: F   [(d + 2  a)2 − d2 ]   [(50 + 10)2 − 502

k = Ak = = = 864 mm 2
Ak 4 4
5000
k = = 5,79 N / mm 2
864
Kayma gerilmesi her noktada sabit olmayıp, ince halka şeklindeki alanlarda  maks = 2  5,79 = 11,58 N / mm
2
 k eş =  ke
2
+ 3   k 2 = 91,082 + 3  11,582 = 93,26 N / mm 2

d) Burulmaya zorlanan dairesel kaynak dikişi:
Bir ölçü aletinin kumanda mili l mesafesinden F

kuvveti uygulayarak manivela kolu üzerinden
döndürülüyor. Manivela kolu mile iki tarafından
çepeçevre boğaz kaynağıyla kaynak edilmiş ise dikişte
oluşan gerilme ne kadar olacaktır?
F= 6000 N ; l = 320 mm, d=60 mm ve a=5 mm

olarak verilmiştir.

d) Burulmaya zorlanan dairesel kaynak dikişi:
Dönme momenti
Md = F . l = 1 920 000 Nmm
Md
Kaynak dikişi burulmaya zorlanır:  =
WP
2   (d + 2a)4   d4 2   (60 + 2  5)4   604
Wp = [ − ]= [ − ]
d + 2a 32 32 60 + 2  5 32 32
Wp = 30995 mm 3
Dikiş iki taraflı: 2.Wp = 61990 mm3
Dikişte oluşan burulma gerilmesi:
Md 1920000
= = = 30,97 N / mm 2
WP 61990

e) Duvara kaynak edilmiş U kesitli profilde F kuvvetinin oluşturduğu eğilme ve kayma:
Kaynak dikişi, dikişe c=100 mm uzaklıktaki F=50000 N kuvvetinden kaynaklanan F.c eğilme
momentinin doğurduğu eğilme gerilmesi ve F kuvvetinin neden olduğu kayma gerilmesi ile zorlanır.
Profil x eksenine göre simetrik olmadığından üstte ve alttaki eğilme gerilmeleri birbirlerinden farklıdır.
Me Me Kayma gerilmesi hesaplanırken kaynak alanı olarak
 e üst = ;  e alt =
We üst We alt sadece kuvvet yönündeki dikişlerin alanı dikkate alınır.
Diğer bilinenler:
Jx Jx
We üst = We alt = h=180 mm, b=120 mm, s=12mm,
e2 e1
dikiş kalınlığı a=4 mm

Dikişteki eğilme momenti: Me = 50000.100 = 5000000 Nmm
e1 = 81 mm , e2 = 107 mm
Steiner cümlesinden yararlanarak dikişin x eksenine göre yüzeysel atalet momenti: J x = 1415 cm4
Jx 1415 Jx 1415
We alt = = = 175 cm3 = 175000 mm 3 We üst = = = 132 cm3 = 132000 mm 3
e1 8,1 e2 10,7
Me 5000000  e üst =
Me 5000000
 e alt = = = 28,57 N / mm 2 We üst
=
132000
= 37,87 N / mm 2
We alt 175000
F kuvvetinin oluşturduğu kayma gerilmesi sadece kuvvet yönündeki

dikişler tarafından karşılanır.
A = 4.a.h = 4.4.180 = 2880 mm2
F 50000
 = = = 17,36 N / mm 2
A 2880
 maks = 2  17,36 = 34,72 N / mm 2 Normal ve kayma gerilmeler
ayrı ayrı emniyet değerleri ile karşılaştırılmalıdır!

f) F kuvvetiyle eğilmeye zorlanan kirişin uzunlamasına kaynak dikişinde kayma gerilmesi
Şekildeki kiriş FQ kuvvetiyle eğilmeye zorlanıyor. Dikişte kayma gerilmesi de mevcuttur. T

şeklindeki kirişin iki parçası birbirine kaynakla bağlanmıştır.
Bilinenler:
FQ = 50000 N, h=60mm, t=12mm, e=12mm, s=12mm.

f) F kuvvetiyle eğilmeye zorlanan kirişin uzunlamasına kaynak dikişinde kayma gerilmesi
Kaynak dikişindeki kayma gerilmesi: Statik moment:
FS S = t  b  (e + t / 2) = 12  60  (12 + 6) = 12960 mm 3

 || =
Je  ai Atalet momenti:
b  t3 t 2 s  h3 h
Je = + ( + e)  b  t + + ( − e)2  h  s = 691200 mm 4
12 2 12 2
Toplam kaynak kalınlığı: 2.a = 8 mm
50000  12960
 || = = 117,2 N / mm 2
691200  8

Emniyet Gerilmelerinin Hesaplanması
Zayıflık faktörü
 k em  k em  TD  gSM
v= =  k em = v1  v 2 ;  k em = v1  v 2
 em  em S S
v = v1 . v2
 TD  g SM
 k em = v1  v 2 ;  k em = v1  v 2
S S
Statik yükte
Alın Kaynakları’nda
Çeki, Bası ve Eğilme Gerilmeleri için v1 = 1
Kayma Gerilmesi için v1 = 0,8
Boğaz Kaynakları’nda
Tüm Gerilme Türleri için v1 = 0,8

Emniyet Gerilmelerinin Hesaplanması

KREN KONSTRÜKSİYONLARINDA KAYNAK HESABI
Kren konstrüksiyonu ve çelik-taşıyıcı sistem konstrüksiyonlarında genel kabul görmüş

bir hesap yöntemi DIN 15018’de önerilmiştir. Burada da statik ve dinamik zorlama
halleri birbirinden ayrılmaktadır. Statik yükleme halindeki hesaplarda St 37 ve St 52-3
çelikleri için kren hesaplamalarında baz alınacak malzeme değerleri Tablo 7.6’da
verilmiştir. Kaynak dikişinde meydana gelen nominal gerilmeler de Tablo 7.7’deki
değerleri aşmamalıdır.
Tablo 7.6’dan okunacak ve 7.7’den okunacak değerleri ile ve elde edilerek kren
hesapları için verilen (7.10) eşitliği yardımıyla mukayese gerilmesine ulaşılır. Bu
değerin, kaynak dikişinde izin verilen emniyet gerilmesi değerlerinden (Tablo 7.7) küçük
olması gerekir.
 eş =  ⊥2 + ||2 − ⊥. || +2.( ⊥2 + ||2 ) (7.10)
 em
⊥ = ⊥
 k em (7.11)
 em
| | = | |
 k em (7.12)

Tablo 7.6 Gerilme ve Stabilite Kontrollerinde Malzeme Emniyet

Değerleri
EŞDEĞER Çeki Em. Bası Em. Kayma Em.

Em.Ger. Gerilmesi Gerilmesi Gerilmesi
Malzeme Yük Şekli ç em b em em
[N/mm2] [N/mm2] [N/mm2]
St 37 A 160 140 92
AE 180 160 104
St 52- A 240 210 138
AE 270 240 156

Tablo 7.7. Kaynak Gerilme Kontrolü için Dikişte Emniyet Gerilmeleri
Eşdeğer Çeki Emniyet Gerilmesi Bası Em.Ger. Kayma

Gerilme k ç em [N/mm2] k bem[N/mm2] E.G.
Değeri k em
Malzeme Yük Tüm Alın,K K-Dikiş Boğaz Alın, K Boğaz Tüm
Şekli Dikişlerde özel normal Dikişi Dikiş Dikişi Dikişler
kalite kalite
St 37 A 160 160 140 113 160 130 113
AE 180 180 160 127 180 145 127
St 52-3 A 240 240 210 170 240 195 170
AE 270 270 240 191 270 220 191

Dinamik zorlanma hali için deney sonuçlarına dayanılarak DIN 15018’de

(iki eksenli) düzlemsel gerilme hali için aşağıdaki ifade kural olarak
öngörülmüştür:
2 2 2
  kx      k x . k y  k 
  + ky  − +  1,1
  k xem    k yem   k xem .  k yem   k em 
    

Düzlemsel dinamik gerilme halinin ifadesi olan bu kurala göre kaynak

dikişinde mevcut gerilmelerin üst değerleri, sürekli mukavemet
diyagramlarından elde edilecek üst gerilme değerlerine oranlanmaktadır.
Eğer sürekli mukavemet değil de zaman mukavemetinin hesabı söz konusu

ise kaynaktaki üst gerilme, ilgili diyagramlardan, istenen yük tekrar sayısı N
değerine karşı gelen üst gerilme değerine bölünür.
Dikişte mevcut her gerilme, kendisi ile ilgili emniyet gerilmesinden büyük
olmaması gerektiğinden yukarıdaki ifadenin her terimi 1’den küçük olacaktır.
Her terimin pay ve paydasındaki değerler aynı gerilme (çeki, bası, ...) ve aynı
zorlama oranı;
a
 ( = )
ü
için bulunan değerler olmalıdır. Bir terimden diğerine bu oran değişebilir

BASINÇLI KAPLARDA KAYNAK
Kazanlarda ve basınçlı kaplarda kaynaktan, yüksek mukavemetin yanısıra

mutlak sızdırmazlık da istendiği için hem konstrüksiyonu hem de hesabı ve
nihayet imalatı özel önem taşır.

Malzeme olarak, işletme sürecinde mekanik, termik ve kimyasal etkileri

emniyetle karşılayacak biçimde saç, boru ve döğme demir ve döküm parça
kullanılır.
Her malzemenin uygunluğu, kaynağın doğruluğu imalatçı işletme veya

dışarıdan yetkili kurum tarafından (TÜV, TSE) muayene edilip sertifika
verilmedikçe basınçlı kap işletmeye alınamaz.
Genelde haddelenmiş veya döğülmüş çelik kullanılır.
Paslanmaz çelikten, çelik döküm, dökme demir, demir dışı metaller hatta
plastikler bile basınçlı kap imalatında kullanılmaktadır.

BASINÇLI KAPLARDA KAYNAK - SİLİNDİRİK KAZAN
F kuvvetinin s.l kesitinde oluşturduğu

teğetsel gerilme
F p . R 0 . l R0 p . DK
t = = = p =
A s . l s 2. s
Şekil 7.32 Silindirik Kazana
Gelen Kuvvetler F kuvvetinin s.l kesitinde oluşturduğu
eksenel gerilme
Fl p .  . D 2K / 4 p. DK
e = = =
s . u  . DK s 4 . s

BASINÇLI KAPLARDA KAYNAK - KÜRESEL KAZAN
Silindirdekine benzer şekilde

hesaplandığında kürede her yönde
p.D K
p.D
= K
= elde edilir
4.s
4.s
Şekil 7.33 Küresel Kazanda Kuvvetler

Saç kalınlığı en az;

Silindirik konstrüksiyonlarda
Dd . p Di . p
s= +c = +c
2 . em . v + p 2 . em . v − p
Dd/Di  1,2 Basınçlı kap,

Dd/Di  1,7 Buhar kazanı,
Dd  200 ve Dd/Di  1,7 Boru için
Küre konstrüksiyonlarında
Dd . p Di . p
s= + c= +c
2 . em .v + p 2 .  em . v − p

Dd . p Di . p
s= + c= +c
2 . em .v + p 2 .  em . v − p
s: Minimum et kalınlığı mm
Dd, Di: Dış çap, iç çap mm
p: İşletme basıncı N/mm2
em Emniyet gerilmesi N/mm2
v Kaynak faktörü -
c İlave kalınlık mm
İlave kalınlık c, malzemenin kalınlık toleransı ve zamanla aşınması düşünülerek eklenir.
Bu miktar eksi toleranslardan dolayı saçlarda
8 > s  3 için 0,4 mm
15 > s  8 için 0,5 mm
25 > s  15 için 0,6 mm
40 > s  25 için 0,8 mm
150 > s  40 için 1 mm
borularda %15 . s
ayrıca aşınmadan dolayı ferritik çeliklerde 1 mm alınır.

KAYNAK KONSTRÜKSİYON KURALLARI

İşletme anında gelecek kuvvetlerin oluşturacağı gerilmeleri doğru değerlendirip, kaynak

dikişi gerilmelerin sıfır veya az olduğu yerlere gelecek şekilde konstrüksiyon yapılmalıdır






Alın ve boğaz kaynağında herbir pasoda çeşitli kaynak sıraları

uygulanarak çekmenin en aza indirilmesine gayret edilir, çift yönlü
boğaz dikişinde bir sağ, bir sol tarafa kaynak yapılarak 90 li k açının
değişmesi önlenir.
Kaynakta Paso Sırası

Uygun Kaynak Sırasıyla Çekmenin ve İç Gerilmenin Azaltılması

Uygun Kaynak Sırasıyla Çekmenin ve İç Gerilmenin Azaltılması

Uygun Kaynak Sırasıyla

Çekmenin ve İç Gerilmenin
Azaltılması

Çerçeve, kasnak vb.

konstrüksiyonlarda kaynağa
merkeze yakın noktadan başlayıp,
dışa doğru bir sıra izlenir, böylelikle
son kaynağa kadar çerçeve
kısaltabilme serbestliğine sahip
kılınır.
Ayrıca konstrüksiyonda, rijit bölümlere

delikler açarak, köşeleri keserek
deformasyon gerilmeleri
önlenebilir.
Kasnakta Kaynak Sırası



02 Lehim-Yapış-Kaynak

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

02 Lehim-Yapış-Kaynak

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BAĞLAMA ELEMANLARI: KAYNAK BAĞLARI

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Kayma Muk.. Kullanıldığı

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Ergitme Kaynağı Pres Kaynağı

Gaz Ergitme (Otojen) Kaynağı Demirci Kaynağı

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Malzemelerin kaynak edilebilirliği sadece malzemenin özelliğine (kaynağa

Kaynak edilebilirlik derecesini üç faktör belirler:

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

YÜKSEK ALAŞIMLI ÇELİKLER

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Hafif metallerden alüminyum ve alaşımlarının kaynağı kolaydır.

Pirinç genelde kolay kaynak edilebilir, bu özelliğini çinko miktarı arttıkça

Plastik malzemelerden sadece termoplastikler kaynak edilebilir.

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Kaynak Bölgesinde Metalurjik Yapı

1: Dikiş, kaba döküm

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Dikiş kalınlığı alın dikişinde birleştirilen saçların kalınlığına eşittir. İki

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Dikiş Kalınlığı Kalınlığın

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Dikiş Kalınlığı Kalınlığın

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Dikiş Kalınlığı Kalınlığın Dikiş Kalınlığı Kalınlığın

Dikiş Kalınlığı Kalınlığın

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Kesme Kuvveti (F) Altında

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Kesme Kuvveti (F) Altında

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Profillerin Birbirine Kaynağı

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

a) Kaynak dikişinin uzunlamasına

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

c) Eğilmeden doğan normal gerilme:

d) Kaynak dikişinin uzunlamasına kesitinde

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

e) Kaynak dikişinin uzunlamasına kesitinde

f) F kuvvetiyle eğilmeye zorlanan kirişin

F .S F : Kirişe gelen ve dikiş yönüne dik kuvvet

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

g) Burulmadan doğan kayma gerilmesi:

Prof.Dr. Kadir ÇAVDAR MAK3003 Makine Elemanları I

Eşdeğer Gerilmelerin Hesabı

Şekil Değiştirme Enerjisi Hipotezi’ne göre