ICS 25.160.

40 TÜRK STANDARDI TS 282

EN 910/Nisan 2002

Ön söz
− Bu standard, CEN tarafõndan kabul edilen EN 910 (1996) standardõ esas alõnarak, TSE Metalurji
Hazõrlõk Grubu’na bağlõ Tahribatsõz Muayene ve Kaynak Özel Daimi Komitesi’nce TS 282 prEN
910 (1996)’un revizyonu olarak hazõrlanmõş ve TSE Teknik Kurulunun 10 Nisan 2002 tarihli
toplantõsõnda Türk Standardõ olarak kabul edilerek yayõmõna karar verilmiştir.

− Bu standardõn daha önce yayõmlanmõş bulunan baskõlarõ geçersizdir.

ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

İçindekiler
1 Kapsam ........................................................................................................................................... 1
2 Tarifler ............................................................................................................................................. 1
2.1 Alõn kaynağõ yüzey eğme deney numunesi (FBB).................................................................... 1
2.2 Alõn kaynağõ kök eğme deney numunesi (RBB) ....................................................................... 1
2.3 Alõn kaynağõnõn enine-kenardan eğme deney numunesi (SBB) ............................................... 1
2.4 Bir alõn kaynaksõz giydirmenin yüzey eğme deney numunesi (FBC)........................................ 1
2.5 Bir alõn kaynaksõz giydirmenin kenardan eğme deney numunesi (SBC).................................. 1
2.6 Bir alõn kaynaklõ giydirmenin yüzey veya kenardan eğme deney numunesi (FBCB veya
SBCB) .................................................................................................................................................. 1
3 Prensip ............................................................................................................................................ 2
4 Adlandõrma ve semboller .............................................................................................................. 2
5 Deney numunelerinin alõnmasõ ..................................................................................................... 5
5.1 Numune alma............................................................................................................................ 5
5.2 İşaretleme ................................................................................................................................. 6
5.3 Isõl işlem ve/veya yaşlandõrma .................................................................................................. 6
5.4 Numune çõkarma....................................................................................................................... 6
5.5 Numunelerin hazõrlanmasõ ........................................................................................................ 6
6 Deney şartlarõ................................................................................................................................ 12
6.1 Dağlama.................................................................................................................................. 12
6.2 Deneyin yapõlõşõ....................................................................................................................... 12
6.3 Eğme mandreli ve makara çapõ .............................................................................................. 16
6.4 Makaralar arasõ mesafe .......................................................................................................... 16
6.5 Eğme açõsõ .............................................................................................................................. 17
6.6 Eğme uzamasõ ........................................................................................................................ 17
7 Deney sonuçlarõ............................................................................................................................ 17
2)
8 Deney raporu .............................................................................................................................. 17
Ek A....................................................................................................................................................... 18
(Bilgi için) ............................................................................................................................................. 18
Deney Raporu ...................................................................................................................................... 18
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Metalik malzemelerde kaynaklar üzerinde tahribatlõ muayeneler -

Eğme deneyleri

1 Kapsam
Bu standard, birleştirmenin yüzeyindeki veya yakõnõndaki sünekliliğini ve/veya birleştirme yüzeyinde
veya yüzeye yakõn kusurlarõn mevcut olup olmadõğõnõ değerlendirmek için, alõn kaynaklarõ ve giydirmeli
alõn kaynaklarõndan (giydirilmiş plakalar ve giydirme kaynaklarõ) alõnan deney numuneleri üzerinde
yapõlan enine kök, yüzey ve kenardan eğme deneylerinin yapõmõ için kullanõlan bir metodu kapsar. Bu
standard, deney numunesinin boyutlarõnõ da verir.

Bu standard, ayrõca eğme deneyi ile ilgili olarak, esas metal ve/veya ilâve metalin fiziksel ve mekanik
özelliklerinde önemli bir farklõlõk oIduğunda, heterojen gruplar için, enine eğme deneyleri yerine
kullanõlacak boyuna kök ve yüzey eğme deneyleri için kullanõlan bir metodu da kapsar.

Bu standard, herhangi bir ergitme ark kaynak işIemiyIe yapõlmõş kaynaklõ birleştirmeIere sahip metalik
malzemelerin bütün mamul biçimlerine uygulanõr. Kenardan eğme deneyleri, cidar kaIõnlõğõ 12 mm’den
daha fazla oIduğunda uygulanabilir.

2 Tarifler
Bu standard için aşağõdaki tarifler uygulanõr:

2.1 Alõn kaynağõ yüzey eğme deney numunesi (FBB)

Kaynak genişliğinin daha büyük olduğu yüzeyin veya kaynak arkõnõn ilk uyguIandõğõ tarafõn gerilmeye
maruz bõrakõldõğõ bir numune.

Bu, enine (Şekil 1a) veya boyuna (Şekil 1c) alõn kaynağõ numunelerinin her ikisine de uygulanõr.

2.2 Alõn kaynağõ kök eğme deney numunesi (RBB)

Alõn kaynağõ yüzey eğme deney numunesinin ters tarafõnõn gerilmeye maruz bõrakõldõğõ bir numune.

Bu da, enine (Şekil 1a) veya boyuna (ŞekiI 1c) alõn kaynağõ numunelerinin her ikisine de uygulanõr.

2.3 Alõn kaynağõnõn enine-kenardan eğme deney numunesi (SBB)

Kaynağõn enine kesitinin (Şekil 1b) gerilmeye maruz bõrakõldõğõ bir numune.

2.4 Bir alõn kaynaksõz giydirmenin yüzey eğme deney numunesi (FBC)
Giydirmenin (Şekil 1d) gerilmeye maruz bõrakõldõğõ bir numune.

Bu, enine veya boyuna numunelerin her ikisine de uygulanõr.

2.5 Bir alõn kaynaksõz giydirmenin kenardan eğme deney numunesi (SBC)
Giydirilmiş tabakanõn enine kesitinin (Şekil 1e) gerilmeye maruz bõrakõldõğõ bir numune.

Bu, enine veya boyuna numunelerin her ikisine de uygulanõr.

2.6 Bir alõn kaynaklõ giydirmenin yüzey veya kenardan eğme deney numunesi
(FBCB veya SBCB)
Giydirmenin veya bir alõn kaynağõ ihtiva eden ve giydirilmiş tabakanõn enine kesitinin (Şekil 1f ve Şekil
1g) gerilmeye maruz bõrakõldõğõ bir numune.

1
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

3 Prensip
Kaynaklõ birleştirmenin enine kesitleri veya yüzeylerinden biri gerilme altõnda olduğunda, kaynaklõ bir
birleştirmeden enine veya boyuna olarak alõnan bir deney numunesinin, eğme yönünü tersine
çevirmeksizin, eğmek suretiyle plâstik deformasyona tâbi tutulmasõdõr.

Aksi belirtilmedikçe deney, ortam sõcaklõğõnda (23 °C± 5 °C) yapõlmalõdõr.

Deney, Madde 6’da belirtilen metotlardan birine göre yapõlmalõdõr.

4 Adlandõrma ve semboller
Eğme deneyleri için kullanõlacak kõsa gösteriIişIer ve adlandõrmalar, Çizelge 1’de belirtilmiş ve ŞekiI 1,
ŞekiI 2 ve ŞekiI 3’te izah edilmiştir.

Çizelge 1 - Adlandõrma ve semboller

Adlandõrma Birim
Sembol
a Deney numunesinin kalõnlõğõ mm
b Deney numunesinin genişliği mm
b1 Ergime hattõ dõş genişliği mm
c Giydirme kalõnlõğõ mm
1)
D Boru dõş çapõ mm
d Mandrel çapõ mm
l Makaralar arasõ mesafe mm
Lf Kaynak ekseni ile makara temas noktasõ arasõndaki başIangõç mesafesi, mm
Lo Orijinal ölçü uzunluğu mm
Ls İşleme sonrasõ kaynağõn en büyük genişliği mm
Lt Deney numunesinin toplam uzunluğu mm
R Makaralarõn yarõçapõ mm
r Deney numunelerinin kenar yuvarlatmasõ mm
t Kaynaklõ birleştirme veya giydirme altõndaki esas metalin kalõnlõğõ mm
α Eğme açõsõ ° (derece)
FBB Alõn kaynağõ yüzey eğme deney numunesi Uygulanmaz
RBB Alõn kaynağõ kök eğme deney numunesi Uygulanmaz
SBB Alõn kaynağõ enine-kenardan eğme deney numunesi Uygulanmaz
FBC Bir alõn kaynaksõz giydirmenin yüzey eğme deney numunesi Uygulanmaz
SBC Bir alõn kaynaksõz giydirmenin kenardan eğme deney numunesi Uygulanmaz
FBCB Bir alõn kaynaklõ giydirmenin yüzey eğme deney numunesi Uygulanmaz
CBCB Bir alõn kaynaklõ giydirmenin kenardan eğme deney numunesi Uygulanmaz
1) Burada boru terimi, yalnõz başõna veya biIeşik olarak, “boru” “tüp” veya “içi boş kesit” (dikdörtgen kesit
hariç) anlamõnda kullanõlmõştõr.

2
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Şekil 1a - Bir alõn kaynağõnõn enine kök ve yüzey eğme deney numunesi (RBB ve FBB)

Şekil 1b - Bir alõn kaynağõnõn enine-kenardan eğme deney numunesi (SBB)

Şekil 1c - Bir alõn kaynağõnõn boyuna eğme deney numunesi (RBB ve FBB)

Not - " r " yuvarlatmasõ, gerilmenin uygulandõğõ yüzey tarafõnda yapõlmalõdõr.

Şekil 1 - Alõn kaynaklõ ve giydirilmiş eğme deney numuneleri

3
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Şekil 1d - Bir alõn kaynaksõz giydirmenin yüzey eğme deney numunesi (FBC)

Şekil 1e - Bir alõn kaynaksõz giydirmenin kenardan eğme deney numunesi (SBC)

Not - " r " yuvarlatmasõ, gerilmenin uygulandõğõ yüzey tarafõnda yapõlmalõdõr.

Şekil 1 (Devamõ) - Alõn kaynaklõ ve giydirilmiş eğme deney numuneleri

4
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Şekil 1f - Bir alõn kaynaklõ giydirmenin yüzey eğme deney numunesi (FBCB)

Şekil 1g - Bir alõn kaynaklõ giydirmenin kenardan eğme deney numunesi (SBCB)

Not - " r " yuvarlatmasõ, gerilmenin uygulandõğõ yüzey tarafõnda yapõlmalõdõr.

Şekil 1 (Sonu) - Alõn kaynaklõ ve giydirilmiş eğme deney numuneleri

5 Deney numunelerinin alõnmasõ

5.1 Numune alma
Alõn kaynaklarõnõn enine eğme deneyi için deney numunesi, taIaş kaldõrma işIeminden sonra kaynak
ekseni deney numunesinin ortasõnda kalacak şekilde, imal edilen mamulün kaynaklõ birleştirme
yerinden veya deney için uygun bir konumda ya da kaynaklõ deney parçasõndan enlemesine
alõnmalõdõr.

Alõn kaynaklarõnõn boyuna eğme deneyi için kullanõlacak deney numunesi, imal edilen mamulün
kaynaklõ birIeştirme yerinden veya kaynaklõ deney parçasõndan boylamasõna alõnmalõdõr.

Giydirilmiş eğme deney numunesinin yeri ve yerleşimi, uygulama standardõ veya taraflar arasõndaki
anlaşma vasõtasõyla belirlenmelidir.

5
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

5.2 İşaretleme
Her bir deney parçasõ, çõkarõlõp alõndõğõ imal edilen mamuldeki veya kaynaklõ birleştirmedeki kesin
yerinin tayini için işaretIenmelidir.

İlgili uygulama standardõ tarafõndan gerekli görüIdüğünde çalõşma yönü (haddeleme veya ekstrüzyon)
işaretIenmeIidir.

Her bir deney numunesi, alõndõğõ deney parçasõndaki kesin yerinin tayini için işaretIenmelidir.

Deney parçasõndan alõndõğõnda, her bir deney numunesi işaretlenmelidir.

5.3 Isõl işlem ve/veya yaşlandõrma

Deneye tâbi tutulacak kaynaklõ birleştirmeyle ilgili uygulama standardõ tarafõndan belirtilmedikçe veya
müsaade edilmedikçe, kaynaklõ birleştirmeye veya deney numunesine hiçbir õsõl işlem
uygulanmamalõdõr. Her bir õsõl işlemin ayrõntõlarõ, deney raporlarõna kaydedilmelidir. Alüminyum
alaşõmIarõnda tabiî yaşlanma meydana geIdiğinde, kaynak işlemi ile deney arasõnda geçen süre
kaydedilmelidir.

5.4 Numune çõkarma

5.4.1 Genel
Deney numunesinin çõkarõlmasõ için kullanõlacak mekanik veya õsõl işlemler, malzemenin özelliklerini
değiştirmemelidir.

5.4.2 Çelik
8 mm’den fazla olan kalõnlõklar için makaslamaya müsaade edilmez. Kaynaklõ plâka veya deney
parçasõndan deney numunesini çõkarmak için kesme yüzeylerini etkileyebilen, õsõI kesme veya diğer
kesme metotlarõ kullanõldõğõnda, kesimler deney numunesine 8 mm veya daha büyük uzaklõktaki bir
mesafede yapõlmalõdõr. Ancak, her durumda bu mesafe, kullanõlan kesme işIemine göre, deney
sonuçlarõnõ değiştirebiIen metalurjik etkilere sebep olmayacak yeterlilikte olmalõdõr.

5.4.3 Diğer metalik malzemeler

Makaslama ve õsõl kesmeye müsaade edilmez. Sadece talaşlõ işlem (testere veya freze gibi)
kullanõlmalõdõr.

5.5 Numunelerin hazõrlanmasõ

5.5.1 Genel
Numuneler, esas metal ve kaynak metalinin her ikisi de etkilenmeyecek şekilde hazõrlanmalõdõr.

5.5.2 Yeri

5.5.2.1 Bir alõn kaynağõnõn enine kök ve yüzey eğme deneyleri (RBB ve FBB) (Şekil 2a)
Enine kök ve yüzey eğme deneyleri için deney numune kalõnIõğõ “a”, kaynaklõ birleştirmeye bitişik esas
metalin kalõnlõğõna eşit olmalõdõr.

İlgili bir uygulama standardõ, 30 mm’den daha büyük olan tam kaIõnlõğõn deneye tâbi tutulmasõnõ
gerektirdiğinde, kaynaklõ birleştirmenin tam kaIõnlõğõ kapsayacak şekiIde birkaç deney numunesi
alõnabilir.

Bu durumlarda, deney numunesinin kaynaklõ birleştirme kalõnlõğõ içindeki yeri tanõmlanmalõdõr.

5.5.2.2 Bir alõn kaynağõnõn enine kenardan eğme deneyleri (SBB) (Şekil 2b)
Kenardan eğme deneyi için deney numune genişIiği “b”, kaynaklõ birleştirmedeki esas malzemenin
kalõnlõğõna eşit olmalõdõr. Numune, en az 10 mm ± 0,5 mm bir a kalõnlõğõna ve b ≥ 1,5 a oranõna sahip
olmalõdõr.

KaIõnlõk “a” ve eğme mandreli çapõ “d” arasõndaki oran, iIgili uygulama standardõnõn şartIarõna uygun
oImalõdõr.

6
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Birleştirme kaIõnIõğõ, 40 mm’yi aştõğõnda, her bir deney numunesi genişIiği “b” nin 20 mm ilâ 40 mm
aralõğõnda kalmasõ şartõyIa, kaynaklõ birleştirmeden bir deney numunesi yerine birkaç tane deney
numunesi alõnmasõna müsaade edilir. Bu gibi durumlarda, kaynaklõ bileştirme kalõnIõğõ içindeki deney
numunesinin yeri tanõmlanmalõdõr.

5.5.2.3 Bir alõn kaynağõnõn boyuna eğme deneyleri (RBB ve FBB) (Şekil 2c)
Boyuna eğme deneyleri için deney numunesi kaIõnIõğõ “a”, kaynaklõ birIeştirme yerine yakõn olan esas
malzeme kaIõnIõğõna eşit olmalõdõr. Deney parçasõ kaIõnlõğõ “t” 12 mm’den büyük olduğunda, deney
numune kaIõnlõğõ “a”, 12 mm ± 0,5 mm’ye eşit olmalõ ve kaynak yüzeyi veya kökü gerilmeye maruz
bõrakõlmalõdõr.

5.5.2.4 Bir alõn kaynaksõz giydirmenin yüzey eğme deneyleri (FBC) (Şekil 2d)
Yüzey eğme deneyleri için deney numune kaIõnIõğõ “a”, esas malzeme kaIõnIõğõ+ giydirme kalõnlõğõ, en
çok 30mm'ye kadar eşit olmalõdõr.

Esas malzeme + giydirme kalõnlõğõ 30 mm'yi aştõğõnda, uygulama standardõ veya anlaşma taraflarõ
arasõndaki anlaşmaya göre belirlenen “a” kalõnlõğõnda bir deney numunesi yapmak için esas
malzemeden talaş kaldõrmaya izin verilir.

5.5.2.5 Bir alõn kaynaksõz giydirmenin kenardan eğme deneyleri (SBC) (Şekil 2e)
Kenardan eğme deneyleri için deney numune genişliği “b”, esas malzeme + giydirme kalõnlõğõ, en çok
30 mm'ye kadar eşit olmalõdõr. Numune, en az 10 mm ± 0,5 mm bir a kalõnlõğõna ve b ≥ 1,5 a oranõna
sahip olmalõdõr.

Esas malzeme + giydirme kalõnlõğõ 30 mm'yi aştõğõnda, uygulama standardõ veya taraflar arasõndaki
anlaşmaya göre belirlenen “b” genişliğinde bir deney numunesi yapmak için esas malzemeden talaş
kaldõrmaya izin verilir.

5.5.2.6 Bir alõn kaynaklõ giydirmenin enine yüzey eğme deneyleri (FBCB) (Şekil 2f)
Bir alõn kaynaklõ giydirmenin enine yüzey eğme deneyleri için deney numune kalõnlõğõ “a”, esas
malzeme + giydirme kalõnlõğõna eşit olmalõdõr.

Bu durumda kaynağõn yeri, deney numunesinin ortasõnda veya deney için uygun bir konumda
kalmalõdõr.

Deneyin amacõ, alõn birleştirme ve giydirmenin her ikisinin de tam birleşmesi olduğunda ve birleşme
yerinin kalõnlõğõ, 30 mm’yi geçtiğinde Madde 5.5.2.1 ve Şekil 1a’da tanõmlandõğõ gibi çeşitli
numuneler, alõnabilirler.

Deneyin amacõ sadece giydirme olduğunda ve numune kalõnlõğõ a, 30 mm’yi aştõğõnda esas malzeme
üzerinde daha fazla deney gerekmez.

7
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Şekil 2a - Bir alõn kaynağõnõn kök ve yüzey deney numuneleri (RBB ve FBB)

8
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Şekil 2b - Bir alõn kaynağõnõn kenardan eğme deney numuneleri (SBB)

Yüzey germe için deney numunesi konumu Kök germe için deney numnesi konumu

Şekil 2c - Bir alõn kaynağõnõn boyuna eğme deney numuneleri (RBB ve FBB)

Şekil 2 - Alõn kaynaklarõ ve giydirmenin eğme deney numunelerinin çõkarõlmasõ

9
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Şekil 2d - Bir alõn kaynaksõz giydirmenin yüzey eğme deney numuneleri (FBC)

Şekil 2e - Bir alõn kaynaksõz giydirmenin kenardan eğme deney numuneleri (SBC)

Şekil 2 - (Devamõ) Alõn kaynaklarõ ve giydirmenin eğme deney numunelerinin çõkarõlmasõ

10
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Not – Şayet + c > 30 mm ise Şekil 2a’ya bakõnõz.

Şekil 2f - Bir alõn kaynaklõ giydirmenin enine eğme deney numuneleri (FBCB)

Şekil 2 (Sonu) - Alõn kaynaklarõ ve giydirmenin eğme deney numunelerinin çõkarõlmasõ

5.5.3 Boyutlar

5.5.3.1 Uzunluk
Deney numunelerinin uzunIuğu, ”Lt”, Lt ≥ 1+2 R ve en az uygun uygulama standardlarõnõn şartlarõnõ
karşõlayacak şekilde olmalõdõr.

5.5.3.2 Kalõnlõk
Kalõnlõk ”a”, Madde 5.5.2’de verilmiştir.

5.5.3.3 Genişlik
a) Enine kök veya yüzey eğme deneyleri:

1) Plâkalar için:
− Çelik için deney numune genişIiği “b”, en az 20 mm olmak kaydõyla, numune kalõnIõğõ “a” nõn 1,5
katõndan daha az olmamalõdõr.
− Alüminyum, bakõr ve bunlarõn aIaşõmIarõ için deney numune genişIiği “b”, en az 20 mm olmak
kaydõyla, 2a‘dan az olmamalõdõr.

2) Borular için deney numune genişIiği “b” en az aşağõdaki gibi olmalõdõr:

− Boru çapõ ≤ 50 mm olan borular için: t + 0,1 D (en az 8 mm),
− Boru çapõ > 50 mm olan borular için: t + 0,05 D (en az 8 mm ve en çok 40 mm).

Not - Borunun dõş çapõ, cidar kalõnlõğõnõn 25 katõndan daha büyükse numune, düz plâka şartlarõna
göre alõnabilir.

b) Enine kenardan eğme deneyleri:

Genel olarak, deney numune genişIiği “b”, kaynaklõ birIeştirmenin yanõndaki esas malzeme kaIõnIõğõna
eşit
olmalõdõr.

c) Boyuna eğme deneyleri:

Deney numune genişIiği “b”;

11
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

b = Ls + 2b1 (Çizelge 2)

olmalõdõr.
Çizelge 2 - Boyuna eğme deney numunesi genişliği
Ölçüler mm’dir

Malzeme a b
(Şekil 1c)
Çelik ≤20 Ls + 2x10
>20 Ls + 2x15
Alüminyum, bakõr ve bunlarõn ≤20 Ls + 2x15
aIaşõmIarõ >20 Ls + 2x25
Diğer metalik malzemeler için numune genişliğine, taraflar arasõnda anlaşmaya varõlmalõdõr.

5.5.3.4 Kenarlar
Deney numunesinin gerilmeye maruz yüzeyi üzerindeki kenarlar, en fazla 3 mm olmak üzere 0,2 a’yõ
aşmayacak bir r yarõçapõna mekanik araçlar vasõtasõyla yuvarlatõlmalõdõr (ŞekiI 3a).

5.5.3.4 Yüzey Hazõrlama

Numune hazõrlamanõn son aşamaIarõ, yüzeyde çekme sertIeşmesi veya aşõrõ malzeme õsõnmasõndan
kaçõnmak için gerekli uygun tedbirler alõnarak, taIaş kaldõrma işIemi veya taşIama ile elde edilmelidir.
İIgiIi uygulama standardõ ve / veya taraflar arasõndaki anlaşma vasõtasõyla aksi belirtilmedikçe,
kaldõrõlmamasõ gerekli olan yanma oIuğu hariç, numune yüzeyi “ l’ boyunca (Şekil 3) deney numunesi
yönüne çapraz konumdaki çizik ve çentiklerden temizIenmiş olmalõdõr.

Deney numunesi yüzeyleri, ilgili uygulama standardõnda ve / veya anlaşma taraflarõ arasõndaki
anlaşmada aksi belirtilmedikçe, bütün fazla kaynak metali giderilecek şekiIde taIaş kaldõrma işlemine
tâbi tutulmalõdõr. Aksi belirtilmedikçe, mandrelin karşõ tarafõna gelen, küçük çaplõ borularõn iç
kõsmõndaki nüfuziyet dikişine dokunulmadan bõrakõlmalõdõr.

6 Deney şartlarõ
6.1 Dağlama
Eğme deneyine başIamadan önce, ergitme bölgesi veya ergitme hattõnõn şekiI ve konumu, gerilmeye
maruz bõrakõlacak deney numune yüzeyine hafifçe makro dağIama yapmak suretiyle görülebilir hale
getirilebilir.

6.2 Deneyin yapõlõşõ

6.2.1 Bir eğme mandreli ile deneyin yapõlõşõ (Şekil 3)

Deney, paralel makaralar ihtiva eden iki mesnet üzerine deney numunesi yerleştiriIerek yapõlmalõdõr.
Kaynak, boyuna eğme deneyleri hariç, makaralar arasõ mesafenin ortasõnda olmalõdõr.

Deney numunesi, deney numune yüzeyine dik olarak açõkIõğõn tam ortasõnda kaynak ekseni üzerine
bir mandrel vasõtasõyla bir yükün (üç noktalõ bükme) tedricî ve sürekli olarak uyguIanmasõyla
bükülmelidir.

12
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Şekil 3a - Enine yüzey veya kök eğme deneyi

Şekil 3 - Bir mandrelle eğme deneyi metodu

13
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Şekil 3b - Enine kenardan eğme deneyi

Şekil 3 (Devamõ) - Bir mandrelle eğme deneyi metodu

14
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Şekil 3c - Boyuna eğme deneyi

Şekil 3 (Sonu) - Bir mandrelle eğme deneyi metodu

6.2.2 Bir makara ile deneyin yapõlmasõ (ŞekiI 4)

Bir makara ile yapõIan kõlavuzlu eğme deneyi gibi bir seçenekli deney metodu, kaynak metali veya
birIeştiriIen malzemelerden birisi esas metalden daha düşük bir akma veya deneme mukavemetine
sahip oIduğunda, alüminyum aIaşõmIarõ ve diğer esas malzeme birleştirmeIeri için kullanõlabilir.

Deney, deney numunesinin bir ucunun eğme mandreline paralel bir makara ihtiva eden bir deney
cihazõnda sõkõca sabitlenmesi suretiyle yapõlmaIõdõr. Deney numunesi, eğme mandreli ekseni üzerinde
merkezlenen bir yay boyunca dõş makaranõn döndürülmesi suretiyle, yük tedrici ve sürekli olarak
uygulanarak bükülmelidir.

15
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Şekil 4 - Bir makara kullanarak eğme deney metodu

6.3 Eğme mandreli ve makara çapõ

Mandrel çapõ “d”, ilgili uygulama standardõnda belirtilen şartIara uygun olmalõdõr.

Makara çapõ, ilgili uygulama standardõnda aksi belirtilmedikçe, en az 20 mm olmalõdõr.

6.4 Makaralar arasõ mesafe

Makaralar arasõ mesafe l (Şekil 3), d + 2a ve d + 3a arasõnda olmalõdõr.

16
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

6.5 Eğme açõsõ

Eğme açõsõ α (ŞekiI 3 ve ŞekiI 4), ilgili uygulama standardõnda verilen değere uIaştõğõnda deney
tamamlanõr.

6.6 Eğme uzamasõ

Gerektiğinde, uzamanõn ölçülmesi için çeliklerde kök veya yüzey eğme deneyi numuneleri aşağõdaki
gibi bir ölçü uzunluğuna sahip olmalõdõr.

− Ergitme kaynaklarõ için: Lo = Ls veya 2Ls veya Ls + a

− Basõnç kaynaklarõ, elektron demet kaynaklarõ ve lazer kaynaklarõ için; Lo = a veya 2a

Diğer metalik malzemeler için ölçü uzunluğu gerekirse anlaşma taraflarõ arasõnda anlaşmaya
varõlmalõdõr.

7 Deney sonuçlarõ
Eğmeden sonra, deney numunesinin dõş yüzeyi ve kenarlarõnõn her ikisi de muayene edilmelidir.

Eğme deneyi numunesinin değerlendiriImesi yapõlmalõ ve ilgili uygulama standardõna uygun olarak
rapor edilmelidir.

Aksi belirtilmedikçe, numune kenarlarõ üzerinde uzunIuğu 3 mm’den daha az olan kusurlar deneyin
geçersizIiği için bir sebep teşkiI etmemelidir.

8 Deney raporu2)
Deney raporunda en az aşağõda verilen bilgiler bulunmalõdõr:
a) Bu standarda atõf (TS 282 EN 910),
b) Deney numunesinin tanõmlanmasõ (işaretIeme, esas metalin tipi, õsõl işIem, vb.),
c) Deney numunesinin biçim ye boyutlari,
d) Eğme deneyi tipi ve sembolü (kök ve yüzey, enine veya boyuna, enine kenardan eğme deneyi),
e) Deney şartIarõ (Madde 6),
− Deney metotlarõ (mandrel veya makara);
− Mandrel çapõ
− Makaralar arasõ mesafe
f) Ortam sõcakIõk araIõğõnõn dõşõnda kaIõndõğõnda deney sõcakIõğõ;
g) Gözlenen kusurlarõn tip ve boyutlarõ;
h) Eğme açõsõ.

Tipik bir deney raporu örneği Ek A’da verilmiştir.

2) TSE Notu: Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilâveten, TS EN ISO/IEC 17025’de verilen
bilgileri de ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir.

17
ICS 25.160.40 TÜRK STANDARDI TS 282
EN 910/Nisan 2002

Ek A
(Bilgi için)

Deney Raporu
WPS…………. ‘ya göre No……….
Deney sonucu “vurma deneyi” ne göre
deney sonucu “……………”

İmalâtçõ: ……………………..
Muayene amacõ: ……………………..
Mamul biçimi: ……………………..
Esas metal: ……………………..
İlâve metal: ……………………..
Deney sõcaklõğõ: …………………….

Çizelge A.1 - TS 282 EN 910’e göre eğme deneyi

Deney Deney Boyutlar Mandrel Makaralar Eğme İlk ölçü Uzama Kõrõlma
numunesi tipi mm çapõ arasõ açõsõ uzunluğu % görünüşü
No / mm mesafe ° mm gibi notlar
Konum mm

Muayeneyi yapan veya Belgelendiren

yetkili kuruIuş

................................... ........................................
(ad, tarih ve imza) (ad, tarih ve imza)

18