P-DICTAAT TOEGEPASTE MECHANICA / DRAAGCONSTRUCTIES

13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR

TECHNISCHE HOGESCHOOL DELFT

AFDELING BOUWKUNDE
VAKGROEP TOEGEPASTE MECHANICA /
/ DRAAGCONSTRUCTIES

PROF.IR. D. DICKE / IR. W.A. EISMA

OKTOBER 1977
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 1
13.0.1 INLEIDING

13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR

V o o r h e t b e p a l e n v a n de g r o o t t e v a n o n b e -
kende u i t w e n d i g e o f i n w e n d i g e krachten
h e b b e n we t o t n o g t o e m e e s t a l vergelij-
kingen opgesteld d i e algebraïsch w o r d e n
opgelost.
We h e b b e n d a n d e a n a l y t i s c h e methode toe-
gepast.

Soms h e b b e n we o o k e e n k r a c h t e n v e e l h o e k
getekend.
Door deze g e t e k e n d e krachtenveelhoeken t e
combineren o n t s t a a t een Cremona-diagram.
A l s we de k r a c h t e n u i t zo'n diagram opmeten
k u n n e n we h u n g r o o t t e vaststellen.
We h e b b e n d a n d e g r a f i s c h e m e t h o d e toege-
past.

Vele berekeningen i n de T o e g e p a s t e Mecha-

n i c a kunnen g r a f i s c h worden uitgevoerd.
Daarbij g a a t h e t om:
- h e t d o o r t e k e n e n b e p a l e n v a n de g r o o t t e
van onbekende u i t - en i n w e n d i g e kracht-
ten
- h e t s n e l v e r k r i j g e n v a n een i n z i c h t i n
de t o t a l e k r a c h t s v e r d e l i n g i n een con-
s t r u c t i e , waardoor vorm en dimensione-
r i n g daarvan kunnen worden aangepast
aan deze krachtsverdeling
In beide gevallen maken we g e b r u i k v a n
een s t a n g e n v e e l h o e k en een p o o l f i g u u r .
13
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
13.0.2 INLEIDING

Deze s t a n g e n v e e l h o e k en p o o l f i g u u r kunnen
we o.a. g e b r u i k e n voor;
- h e t bepalen v a n de o p l e g r e a c t i e s e n de
momentenlijn van door v e r t i c a l e krach-
ten b e l a s t e s t a t i s c h bepaalde construc-
ties

- h e t v e r k r i j g e n van i n z i c h t i n en h e t b e -
p a l e n v a n de k r a c h t s v e r d e l i n g i n v e r -
sterkte balken ( z i e h o o f d s t u k 14)

- h e t v e r k r i j g e n van i n z i c h t i n en h e t b e -
p a l e n v a n de k r a c h t s v e r d e l i n g i n b i j z o n -
dere constructies zoals kabelconstructie
( z i e h o o f d s t u k 15)

het bepalen v a n de d r u k l i j n o.a. i n

driescharnierspanten ( z i e h o o f d s t u k 16
en 17)

U i t h e t voorgaande b l i j k t wel d a t kennis

van de g r a f i s c h e methode o n o n t b e e r l i j k i s .
We z u l l e n d a a r o m i n d i t h o o f d s t u k nagaan
waarop deze methode i s gebaseerd.

D i t hoofdstuk i s opgebouwd u i t de volgende

onderdelen:
1. k o o r d b e l a s t d o o r één p u n t l a s t
2. k o o r d b e l a s t door twee p u n t l a s t e n
3. k o o r d m e t q - b e l a s t i n g
4. o m g e k e e r d e stangenveelhoek
5. zelftoets
6. voorbeelden
7. vraagstukken
13
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 3
13.1.1 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

1 . KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

Om t e k u n n e n b e g r i j p e n w a t we d o e n a l s
we v o o r h e t o p l o s s e n v a n e e n m e c h a n i c a -
probleem g e b r u i k maken v a n e e n s t a n g e n -
veelhoek e n e e n p o o l f i g u u r g a a n we e e n s
na w a t e r g e b e u r t a l s we êên massa m o p -
hangen aan een s l a p k o o r d d a t i s b e v e s t i g d
aan twee spijkers.

We s l a a n t w e e s p i j k e r s A e n B i n e e n m u u r
en v e r b i n d e n d e z e d o o r e e n s l a p hangend
koord. I n punt C van d i tkoord bevestigen
we e e n k o o r d m e t d a a r a a n e e n massa m. H e t
g e w i c h t v a n d e z e massa i s G kN. V e r d e r ver-
waarlozen we h e t g e w i c h t v a n h e t k o o r d .

Door h e t g e w i c h t G w o r d t h e t k o o r d strak
g e t r o k k e n . De k o o r d d e l e n AC e n BC h e b b e n
nu een bepaalde helling, zoals b l i j k t u i t
de figuur.

Door d i t s t r a k g e t r o k k e n k o o r d w o r d e n op
de s p i j k e r s A e n B d e a c t i e k r a c h t e n F^ e n
Fg u i t g e o e f e n d .
Omdat i n h e t s l a p p e k o o r d a l l e e n normaal-
k r a c h t e n kunnen werken z u l l e n de werk-
l i j n e n v a n deze a c t i e k r a c h t e n samenvallen
m e t d e d e l e n AC e n BC v a n h e t k o o r d .

Omgekeerd z u l l e n d e s p i j k e r s op h e t k o o r d
de r e a c t i e k r a c h t e n R^ e n R^ u i t o e f e n e n .
Omdat a c t i e = r e a c t i e iss
en F = R
*B ^B

Het k o o r d moet i n e v e n w i c h t zijn. D i t be-

t e k e n t d a t d e k r a c h t e n G, R EN R d i e op
dit koord werken een g e s l o t e n k r a c h t e n d r i e -
hoek moeten vormen.
U i t deze d r i e h o e k , w a a r i n G op e e n bepaalde
schaal i s u i t g e z e t , k u n n e n we d u s d o o r o p -
m e t e n d e g r o o t t e v a n d e r e a c t i e k r a c h t e n R^
e n Rg bepalen.
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
13.1.2 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

De g r o o t t e v a n d e k r a c h t S^^ i n h e t k o o r d -
d e e l AC k u n n e n we b e p a l e n d o o r i n d i t
koorddeel een snede a a n t e b r e n g e n .
Uit h e t evenwicht van h e t afgesneden deel
v o l g t dan d i r e c t s
= R
AC A

Door e e n snede a a n t e b r e n g e n i n k o o r d d e e l BC
vinden we:

We b r e n g e n n o g e e n s n e d e a a n r o n d o m h e t
punt C van h e t koord. Op h e t a f g e s n e d e n
koorddeel w e r k e n d e k r a c h t e n G, S „ e n
S^_,. Deze k r a c h t e n m o e t e n m e t e l k a a r i n
evenwicht zijn.

De k r a c h t e n G, S^^ e n S^^ v o r m e n d u s e e n
gesloten krachtendriehoek. Omdat d e z e
driehoek congruent i s m e t de d r i e h o e k g e -
v o r m d d o o r d e k r a c h t e n G, en R^ b l i j k t
ook nu dat:
S,^ = R, en
AC ^A SbC = ^B

5
We b e s c h o u w e n n o g e e n s d e a c t i e k r a c h t e n

4. F
Bi.
en F
x->
d i e h e t k :o o r d o p d e s p i j k e r s
A en B u i t o e f e n t .

De r e s u l t a n t e v a n F., e n F„ m o e t gelijk
zijn aan k r a c h t G en b o v e n d i e n dezelfde
w e r k l i j n h e b b e n a l s k r a c h t G.
Dit betekent d a t we d e k r a c h t e n G, F^ e n
F kunnen u i t z e t t e n i n een d r i e h o e k .
B

Uit deze d r i e h o e k v o l g t d a t de h o r i z o n t a l e
c o m p o n e n t H^ v a n k r a c h t F^ g e l i j k moet zijn
a a n d e h o r i z o n t a l e c o m p o n e n t H_ v a n k r a c h t F,
13
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
13.1.3 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

<^ ^ De b e i d e s p i j k e r s w o r d e n d u s m e t e e n
z e l f d e kkrraacchhtt H (H = H^ = H^) n a a r elkaar
toegetrokken.

B r e n g e n we t u s s e n de s p i j k e r s A en B een
drukstaaf aan, dan v e r h i n d e r t deze staaf
d a t de s p i j k e r s naar e l k a a r t o e worden
getrokken.

H H Daardoor o n t s t a a t i n deze s t a a f e e n druk-

k r a c h t H.

H A
De k r a c h t e n d i e op de s p i j k e r s A en B
worden u i t g e o e f e n d zijn nu nog a l l e e n
Va de v e r t i c a l e c o m p o n e n t e n V^ e n V^ v a n
de k r a c h t e n F^ e n F^.

Omgekeerd o e f e n e n d e s p i j k e r s A e n B o p
de " c o n s t r u c t i e " , g e v o r m d d o o r k o o r d e n
d r u k s t a a f , d e r e a c t i e k r a c h t e n V^ e n Vg u i t ,

De g r o o t t e v a n d e z e r e a c t i e k r a c h t e n k a n
g r a f i s c h worden bepaald.
We k e n n e n a l d e k r a c h t e n d r i e h o e k , ge-
vormd d o o r de k r a c h t e n R^, Rg e n G, v o o r
het geval d a t e r geen d r u k s t a a f i s aange-
bracht.

B r e n g e n we d a a r n a i n d e krachtendriehoek
een l i j n aan e v e n w i j d i g met de d r u k s t a a f ,
dan v e r d e e l t deze l i j n k r a c h t G i n twee
delen d i e de g r o o t t e v a n de k r a c h t e n VA
en V_, v o o r s t e l l e n .
In de l a a t s t e f i g u u r c o n t r o l e r e n we h e t
e v e n w i c h t v a n k n o o p p u n t e n A e n B.
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR

'13 13.1.4 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

We z u l l e n i n h e t v o l g e n d e n a g a a n o p w e l k e
w i j z e v o o r een l i g g e r op twee steunpunten,
b e l a s t d o o r éên p u n t l a s t , v o l g e n s d e g r a -
f i s c h e methode kunnen worden b e p a a l d s
- de g r o o t t e v a n de o p l e g r e a c t i e s
- de vorm v a n h e t momentenvlak
- de s c h a a l v a n d i t momentenvlak

De g r o o t t e v a n d e r e a c t i e k r a c h t e n i n de
ondersteuningen van een b e l a s t e construc-
tie i sonafhankelijk v a n de vorm v a n deze
c o n s t r u c t i e a l s we h e t e i g e n g e w i c h t daar-
van verwaarlozen.
U i t d e e v e n w i c h t s v o o r w a a r d e n EM^ = O e n
EMg = O v o l g t :

- Vg (a + b) + G a = O V =
B a+b

V (a + b ) - G b = O V =
A ^A a+b

A
f A Een m o g e l i j k e en v e e l toegepaste vorm v a n
de c o n s t r u c t i e i s d e l i g g e r .
A
i

Als we k o o r d m e t d r u k s t a a f a l s één c o n -
s t r u c t i e beschouwen dan i s ook deze con-
structie een m o g e l i j k e vorm.

We z i e n d a t i n b e i d e c o n s t r u c t i e s , m e t
verschillende vorm, de o p l e g r e a c t i e s even
groot zijn.
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 7
13.1.5 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

We z u l l e n a a n t o n e n d a t o o k h e t moment
M = V^ . X, v a n d e u i t w e n d i g e k r a c h t e n
ten o p z i c h t e v a n een w i l l e k e u r i g e door-
snede I - I o n a f h a n k e l i j k i s van de vorm
van de c o n s t r u c t i e .

7t

We b e s c h o u w e n e e r s t e e n k o o r d m e t d r u k -
s t a a f en brengen op een w i l l e k e u r i g e a f -
s t a n d X v a n A een doorsnede I - I aan.

In h e t v o o r g a a n d e h e b b e n we r e e d s gezien
dat i n de d r u k s t a a f een k r a c h t H w e r k t .
In h e t k o o r d w e r k t i n d e e l AC d e k r a c h t S^
'AC-
U i t h e t evenwicht van h e t " c o n s t r u c t i e d e e l "
l i n k s v a n snede I - I v o l g t d a t d e h o r i z o n t a l e
c o m p o n e n t v a n k r a c h t S^^ g e l i j k m o e t zijn
aan H e n d e v e r t i c a l e component g e l i j k
aan V
A'
Verder v o l g t u i t de evenwichtsvoorwaarde
EM = O d e v e r g e l i j k i n g :

V X = H
A

In deze v e r g e l i j k i n g i s V^ . x n i e t s
anders d a n h e t u i t w e n d i g e moment t e n
o p z i c h t e v a n doorsnede I - I en i s H . y
het i n w e n d i g e moment i n d o o r s n e d e I - I .

W e l k e s n e d e we o o k a a n b r e n g e n s t e e d s vinden
we v o o r de k r a c h t e n d i e h e t k o p p e l v a n h e t
inwendige moment v o r m e n d e g r o o t t e H.
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
13.1.6 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

T e k e n e n we d e k r a c h t e n d r i e h o e k g e v o r m d door
de k r a c h t e n G, en R^ d a n w o r d t dit duide-

r> lijk

^AC =
a l s we b e d e n k e n

\
en
dat:

^BC " ^B

We k u n n e n d a a r o m s t e l l e n d a t de o r d i n a a t
M M
inwendig uitwendig
Y = H ^ = H

tussen koord en d r u k s t a a f op e e n b e p a a l d e
s c h a a l de g r o o t t e w e e r g e e f t van h e t i n -
w e n d i g e moment i n e e n w i l l e k e u r i g e door-
s n e d e o p e e n a f s t a n d x v a n A.

Voor deze s c h a a l i s o.a. maatgevend de

g r o o t t e v a n k r a c h t H. Deze g r o o t t e i s

5 grafisch
krachtendriehoek
t ebepalen met behulp v a n de
gevormd d o o r de k r a c h -
t e n G, R, e n R . I n d e z e d r i e h o e k i s de
r i c h t i n g v a n d e k r a c h t e n R^ e n R^ g e l i j k
aan d i e v a n de k o o r d d e l e n AC e n BC.
^ 4-

We z i e n d u s d a t h e t v l a k g e v o r m d d o o r h e t
koord en de d r u k s t a a f overeenkomt m e t h e t
momentenvlak v a n de " c o n s t r u c t i e " , uitge-
z e t op een b e p a a l d e schaal.
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
13.1.7 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

_2C_ We b e s c h o u w e n v e r v o l g e n s e e n l i g g e r AB e n
brengen weer een doorsnede I - I a a n op een
w i l l e k e u r i g e a f s t a n d x v a n A.

De o p l e g r e a c t i e s z i j n V^ e n V^. We h e b b e n
al laten z i e n d a t deze r e a c t i e k r a c h t e n

I) even g r o o t zijn a l s de r e a c t i e k r a c h t e n i n
de o p h a n g p u n t e n v a n h e t k o o r d , m i t s e e n
drukstaaf t u s s e n deze p u n t e n i s aange-
bracht .

Ook v o o r d e l i g g e r g e l d t d a t h e t u i t w e n -
d i g e moment t e n o p z i c h t e v a n d o o r s n e d e
I-I gelijk i s a a n V^ . x . D i t moment
moet g e l i j k zijn a a n h e t moment M v a n
het inwendige koppel i n doorsnede I-I.
Omdat V^ e v e n g r o o t i s , i s o o k d i t i n -
w e n d i g e moment e v e n g r o o t a l s h e t moment
i n de o v e r e e n k o m s t i g e doorsnede v a n de
" c o n s t r u c t i e " met koord en d r u k s t a a f .

Dit b e t e k e n t d a t we h e t i n w e n d i g e moment

i
in e l k e w i l l e k e u r i g e doorsnede v a n een
l i g g e r e e n v o u d i g kunnen b e p a l e n d o o r deze
ligger t e vervangen door een koord met
A A
drukstaaf,

Op d e z e m a n i e r k u n n e n we s n e l d e v o r m v a n
h e t M - v l a k b e p a l e n . Deze v o r m k o m t immers
o v e r e e n m e t d e v o r m ACB d i e h e t k o o r d
krijgt d o o r d e b e l a s t i n g v a n k r a c h t G.
13
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 10
13.1. KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

r ê
We m o e t e n e c h t e r n o g w e l d e s c h a a l v a n
d i t M-vlak bepalen. We g a a n d a a r t o e a l s
volgt t e w e r k . We s t e l l e n e e r s t de l e n g t e -

t
6,
s c h a a l v a s t waarop de l i g g e r w o r d t gete-
k e n d , b . v . 1:100. D a t w i l z e g g e n 1 mm o p
A A de t e k e n i n g i s i n w e r k e l i j k h e i d 0,1 m.

D a a r n a z e t t e n we k r a c h t G u i t o p e e n be-
paalde schaal b . v . 1 mm = 2 k N .

a
V e r v o l g e n s nemen we v o o r h e t k o o r d ACB
e e n v o r m a a n . We k i e z e n v o o r d e a f s t a n d
van C t o t de d r u k s t a a f b . v . de l e n g t e b

Door h e t t e k e n e n v a n een k r a c h t e n d r i e h o e k
k u n n e n we d e o p l e g r e a c t i e s R e n R_, e n
d a a r m e d e o o k d e k r a c h t e n S^^^ e n S^^ i n
de k o o r d d e l e n AC e n BC g r a f i s c h bepalen.

T e k e n e n we i n d e z e d r i e h o e k een l i j n even-
wijdig a a n d e d r u k s t a a f d a n v i n d e n we d e
g r o o t t e v a n de k r a c h t e n V , V e n H.
We m e t e n d e l e n g t e v a n d e z e k r a c h t e n o p
i n mm, v e r m e n i g v u l d i g e n de gevonden waar-
den m e t de f a c t o r 2 ( k r a c h t e n s c h a a l 1 mm =
= 2 kN) e n v i n d e n d a n de g r o o t t e v a n deze
krachten i n kN.
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 11
13.1.9 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

H e t moment i n d o o r s n e d e I - I van de l i g g e r
wordt bepaald door h e t produkt H . y.
We m e t e n d a a r o m d e l e n g t e v a n d e o r d i n a a t y
op i n mm, v e r m e n i g v u l d i g e n de gevonden waarde
met d e f a c t o r 100 ( l e n g t e s c h a a l 1:100) e n v e r -
m e n i g v u l d i g e n deze w a a r d e n weer m e t de r e e d s
g e v o n d e n g r o o t t e v a n k r a c h t H. We h e b b e n d a n
de g r o o t t e v a n h e t i n w e n d i g moment i n d o o r -
s n e d e I - I g e v o n d e n i n kNm.
v o n d e n i n kNm.

De s c h a a l voor h e t M-vlak i s dus:

lengteschaal x krachtenschaal x H (H i n mm)

We h e b b e n i n h e t v o o r g a a n d e d e v o r m v a n
het koord ACB maar aangenomen d o o r de
plaats vanC t e kiezen.
We k i e z e n nu v o o r de a f s t a n d v a n C t o t de
drukstaaf eens d e l e n g t e -^^ b . De l e n g t e
van de o r d i n a a t i n d o o r s n e d e I - I wordt
d a n t w e e m a a l zo k l e i n .

We t e k e n e n , w e e r d e d r i e h o e k gevormd d o o r
de k r a c h t e n G, R^ e n Rg, e n d a a r i n d e l i j n
evenwijdig aan de d r u k s t a a f .

We z i e n d a t d e k r a c h t e n V^ e n V^ d e z e l f d e
g r o o t t e h e b b e n maar d a t k r a c h t H t w e e m a a l
zo g r o o t i s g e w o r d e n . Omdat y t w e e m a a l z o
k l e i n geworden i s , l e v e r t h e t produkt
H . y dus d e z e l f d e w a a r d e v a n h e t moment
op v o o r d o o r s n e d e I-I.

Omdat k r a c h t H t w e e m a a l z o g r o o t i s ge-
w o r d e n i s de s c h a a l v o o r h e t momenten-
vlak een f a c t o r 2 groter.
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 12
13.1.10 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

Als v o o r b e e l d b e p a l e n we e e n s v o l g e n s d e
g r a f i s c h e methode de o p l e g r e a c t i e s en
het M-vlak v o o r de getekende l i g g e r AB
b e l a s t d o o r e e n k r a c h t F = 20 k N .

We h e b b e n d e l i g g e r getekend op s c h a a l
1:100.

We v e r v a n g e n de l i g g e r door een k o o r d en
nemen v o o r d i t k o o r d e e n v o r m ACB a a n
w a a r b i j p u n t C 1,5 m o n d e r d e l i j n AB
ligt.

We z e t t e n k r a c h t F = 20 kN u i t o p d e
schaal 1 mm = 0,5 kN e n t e k e n e n d e k r a c h -
t e n d r i e h o e k g e v o r m d d o o r F, R^ e n R^.

Vervolgens t e k e n e n we i n d e z e d r i e h o e k e e n
lijn e v e n w i j d i g met de v e r b i n d i n g s l i j n v a n
de s t e u n p u n t e n A e n B v a n h e t k o o r d ( d e
drukstaaf}, en v i n d e n daardoor de k r a c h t e n
V^, V3 e n H.
We m e t e n d e l e n g t e v a n d e z e k r a c h t e n o p :
V, = 10 mm; V„ = 30 mm; H = 30 mm.
A b

De g r o o t t e v a n d e z e k r a c h t e n i n kN i s :
0,5 = 5 kN
^A = 1°
Vg = 30 0,5 = 15 kN
H = 30 . 0,5 = 15 kN

4/mm ' ^ f i ^ ^ ^ ^
D r i e h o e k ACB, g e v o r m d d o o r k o o r d e n d r u k -
s t a a f , i s h e t momentenvlak v o o r de door
kracht F belaste l i g g e r AB. De s c h a a l v a n
d i t v l a k wordt bepaald door h e t p r o d u k t
H . y.
3
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 13
13.1.11 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

E l k e nun v a n y i s , g e g e v e n d e l e n g t e s c h a a l ,
in werkelijkheid 100 mm = 0,1 m.
De g r o o t t e v a n k r a c h t H i s 15 k N . E l k e mm
van y s t e l t d u s e e n moment v o o r v a n
0,1 m . 15 kN = 1,5 kNm.

De g r o o t s t e ordinaat d i e we o p m e t e n ,
^max = 15 D i t betekent dat h e t groot-
s t e moment i n d e l i g g e r is:

M =15 1,5 = 22,5 kNm

max
1jS_
In de snede op e e n a f s t a n d van 3 m van A
m e t e n we v o o r y o p 10 mm. I n d e z e door-
s n e d e i s h e t i n w e n d i g moment d u s
10 . 1,5 = 15 kNm.

We h e b b e n i n d e v o o r g a a n d e b e s c h o u w i n g e n
o n g e m e r k t e e n d e n k f o u t g e m a a k t . We z u l l e n
deze aantonen door een k o o r d , b e l a s t door
één m a s s a , eens o p t e h a n g e n a a n t w e e
s p i j k e r s A e n B, d i e n i e t o p g e l i j k e
hoogte i n e e n muur z i j n aangebracht. We
s l a a n s p i j k e r A dus w a t l a g e r i n d e muur
v e r g e l e k e n m e t de voorgaande c o n s t r u c t i e .

D o o r h e t g e w i c h t G v a n d e z e massa wordt
ook nu h e t k o o r d weer s t r a k g e t r o k k e n .

De r e a c t i e k r a c h t e n d i e de s p i j k e r s i n A
en B u i t o e f e n e n op h e t k o o r d kunnen door
het tekenen van een k r a c h t e n d r i e h o e k ge-
makkelijk worden bepaald.
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 14
13.1.12 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

We b r e n g e n t u s s e n de s p i j k e r s A e n B weer
een d r u k s t a a f a a n . We k u n n e n o n s a f v r a g e n
hoe g r o o t d e d r u k k r a c h t i n deze s t a a f i s
en hoe g r o o t de k r a c h t e n z i j n d i e op de
s p i j k e r s A en B worden uitgeoefend.

De a c t i e k r a c h t e n F^ e n F^ d i e h e t k o o r d o p
de s p i j k e r s A e n B u i t o e f e n t e n d i e a l s
r e s u l t a n t e k r a c h t G hebben, kunnen worden
o n t b o n d e n i n e e n k r a c h t S ( S ^ e n S^) i n d e
richting v a n de d r u k s t a a f en een v e r t i c a l e
k r a c h t V (V^ en V g ) .

De k r a c h t e n S.„ e n S d i e o p d e d r u k s t a a f
A B
werken z i j n even g r o o t en t e g e n g e s t e l d
gericht. De d r u k s t a a f i s dus i n evenwicht.
De k r a c h t e n d i e op de s p i j k e r s w o r d e n uit-
geoefend zijn de v e r t i c a l e k r a c h t e n V^ e n
V
B*

Omgekeerd o e f e n e n d e s p i j k e r s A e n B o p d e
"constructie" gevormd door k o o r d en s t a a f ,
de r e a c t i e k r a c h t e n V^ e n Vg u i t .

Deze k r a c h t e n zijn even g r o o t a l s de o p -

l e g r e a c t i e s v a n e e n l i g g e r AB o p t w e e
steunpunten, i n C b e l a s t door een k r a c h t
G.

Dit g e l d t overigens a l l e e n voor h e t geval

d a t e e n v e r t i c a l e k r a c h t G a a n g r i j p t op
de l i g g e r . Grijpt een schuine k r a c h t aan
dan z a l de h o r i z o n t a l e component H v a n
deze k r a c h t m e t de h o r i z o n t a l e r e a c t i e -
k r a c h t H^ e e n k o p p e l vormen. D i t k o p p e l
wordt tegengewerkt door r e a c t i e k r a c h t e n
V i n A e n B. D a a r d o o r v e r a n d e r t de g r o o t t e
van d e o p l e g r e a c t i e s i n A e n B.
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 1
13.1.13 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

We k u n n e n d e a c t i e k r a c h t e n F^ e n F g o o k
ontbinden i n e e n k r a c h t S ( S ^ e n Sg). i n
de r i c h t i n g v a n d e d r u k s t a a f en een
k r a c h t T ( T ^ e n Tg) i n e e n w i l l e k e u r i g e ,
niet verticale, richting.

A l s we d a t d o e n d a n z u l l e n o o k n u d e
krachten S
S^ e n Sg d e d r u k s t a a f i n even-
w i c h t houden.

We m e r k e n e c h t e r o p d a t d e v e r t i c a l e com-
p o n e n t v a n T^ g r o t e r i s d a n V^ e n d a t d e
A A
v e r t i c a l e c o m p o n e n t v a n T„ k l e i n e r i s d a n
rs

Deze c o m p o n e n t e n z i j n daarom n i e t meer t e

beschouwen a l s de o p l e g r e a c t i e s v a n een
l i g g e r AB, d i e i n C w o r d t b e l a s t d o o r e e n
k r a c h t G.

W i l l e n we k o o r d èn d r u k s t a a f gebruiken
v o o r h e t b e p a l e n v a n de o p l e g r e a c t i e s v a n
e e n l i g g e r d a n z u l l e n we m o e t e n uitgaan
van een s t e l s e l evenwijdige (verticale)
krachten.

Dit g e l d t dus ook voor h e t geval d a t we

koord èn d r u k s t a a f w i l l e n gebruiken voor
h e t g r a f i s c h b e p a l e n v a n de m o m e n t e n l i j n
Ook i n d i e n d e s p i j k e r s A e n B n i e t even
hoog z i j n aangebracht g e l d t dan d a t
H Y = V of algemener
A

y = M,
uitwendig
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 16

13 13.1.14 KOORD BELAST DOOR EEN PUNTLAST

I n d i e n we e e n d r u k s t a a f a a n b r e n g e n t u s s e n
de s p i j k e r s A e n B d a n z u l l e n we a l t i j d
de r e a c t i e k r a c h t e n i n d e s p i j k e r s moeten
o n t b i n d e n i n een v e r t i c a l e component en
een c o m p o n e n t i n d e r i c h t i n g v a n d e d r u k -
s t a a f , ook a l s de s p i j k e r s op g e l i j k e
hoogte z i j n aangebracht.

We h e b b e n i n d e v o o r g a a n d e b e s c h o u w i n g e n
d a n o o k g e e n d e n k f o u t g e m a a k t , we d e d e n
het m e t v o o r b e d a c h t e r a d e . We m a a k t e n
s l e c h t s de f o u t n i e t v o l l e d i g t e z i j n ge-
^
weest ,

Opmerking
In p l a a t s v a n e e n k o o r d , h a d d e n we o o k
t w e e s t a n g e n k u n n e n nemen d i e s c h a r n i e -
rend aan e l k a a r z i j n verbonden t e r plaatse
van h e t aangrijpingspunt C van h e t gewicht
G.
Zowel v o o r k o o r d a l s s t a n g e n g e l d t immers
dat elke normaaldoorsnede a l l e e n normaal-
krachten kan overbrengen.
13 13
13.2.1
STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN
17

2. KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN

We z u l l e n n a g a a n w a t e r g e b e u r t a l s we
t w e e massa's o p h a n g e n a a n e e n s l a p k o o r d
d a t i s b e v e s t i g d aan twee spijkers.

We s l a a n w e e r t w e e s p i j k e r s A e n B i n e e n
muur, v e r b i n d e n deze d o o r e e n s l a p k o o r d
en hangen i n de p u n t e n D e n E e e n massa
op m e t e e n g e w i c h t G^ r e s p . G2 kN.

Door deze g e w i c h t e n w o r d t h e t k o o r d strak

g e t r o k k e n . Welke vorm h e t s t r a k getrokken
koord z a l aannemen i s n i e t zo m a a r t e b e -
p a l e n . We z u l l e n m o e t e n o n d e r z o e k e n a a n
w e l k e v o o r w a a r d e n deze v o r m z a l moeten
voldoen.

We b e g i n n e n o n s o n d e r z o e k d o o r n a t e g a a n
hoe we g r a f i s c h e e n k r a c h t R k u n n e n o n t -
binden i n t w e e k r a c h t e n G^ e n G2 w a a r v a n
de w e r k l i j n e n 1^ e n ±2 z i j n gegeven.

We k i e z e n o p d e w e r k l i j n v a n R e e n w i l l e -
k e u r i g p u n t C en op de w e r k l i j n e n 1.^^ e n ±2
t w e e w i l l e k e u r i g e o p h a n g p u n t e n D e n E.
We b e s c h o u w e n de f i g u u r DCE a l s e e n s t r a k
getrokken koord.

K r a c h t R i n C v e r o o r z a a k t i n de ophangpunten
D e n E d e r e a c t i e k r a c h t e n R^^ e n R^. De g r o o t t e
van deze r e a c t i e k r a c h t e n v o l g t u i t de geteken-
de k r a c h t e n d r i e h o e k .
p 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 18
13.2.2 KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN

B r e n g e n we d e d r u k s t a a f DE a a n d a n o n t s t a a n
in de ophangpunten t e n g e v o l g e van kracht R
de v e r t i c a l e r e a c t i e k r a c h t e n V^ e n V „ .
D El

De g r o o t t e v a n d e k r a c h t e n Vj^ e n V^ k a n w o r -
den bepaald door i n de k r a c h t e n d r i e h o e k ge-
v o r m d d o o r d e k r a c h t e n R, R_ e n R_, e e n l i j n
U HJ

te t r e k k e n e v e n w i j d i g m e t d e d r u k s t a a f DE.
Dit wordt duidelijk a l s we d e d r i e h o e k e n g e -
^, ^, ^.
v o r m d d o o r d e k r a c h t e n S^, V^ e n S, r e s p . S,
V en S a f z o n d e r l i j k tekenen.
E e n e n . ^
Hierbij i s S d e k r a c h t i n d e d r u k s t a a f DE.

Kracht R maakt evenwicht met de k r a c h t e n

^D ^E'
Kracht R i s dus de r e s u l t a n t e v a n de k r a c h -
ten G^ e n als:

en V.
=2 =

Ook d e g r o o t t e v a n G-j^ e n G2 v o l g t d u s u i t
de k r a c h t e n d r i e h o e k g e v o r m d d o o r d e k r a c h -
ten R, B. e n R d o o r d a a r i n e e n l i j n t e
D E
t r e k k e n e v e n w i j d i g a a n DE.

We g a a n d o o r m e t o n s o n d e r z o e k e n v e r -
p l a a t s e n de ophangpunten D en E n a a r A en
B. O p h a n g p u n t A l i g t op h e t v e r l e n g d e v a n
koorddeel DC e n o p h a n g p u n t B o p h e t v e r -
lengde vankoorddeel EC. De f i g u u r ACB i s
weer t e beschouwen a l s een s t r a k getrokken
koord.
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 19
13.2.3 KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN

Kracht R i n C veroorzaakt i n de ophang-

p u n t e n A e n B d e r e a c t i e k r a c h t e n R e n R^.
A B
U i t de getekende k r a c h t e n d r i e h o e k volgt
d a t deze k r a c h t e n even g r o o t z i j n a l s de
k r a c h t e n R^^ e n R^ i n d e v o r i g e o p h a n g p u n t e n ,
We v e r v a n g e n n u k r a c h t R d o o r d e k r a c h t e n
G^ e n G2 l a n g s d e w e r k l i j n e n 1^ e n I 2
( k r a c h t R i s de r e s u l t a n t e v a n de k r a c h t e n
G^ e n G 2 ) .

De g r o o t t e v a n d e r e a c t i e k r a c h t e n R en R
wijzigt niet, immers k r a c h t R i s i n e v e n -
w i c h t m e t de k r a c h t e n R e n R^, d u s o o k d e
k r a c h t e n G^ e n G^ (met a l s r e s u l t a n t e Rl
zijn i n e v e n w i c h t m e t R e n R^.,.
A B
U i t h e t voorgaande v o l g t d a t de g r o o t t e
van d e k r a c h t e n G^ e n G2 i s t e b e p a l e n
door i n de k r a c h t e n d r i e h o e k gevormd d o o r
de k r a c h t e n R, R^ e n R^ e e n l i j n t e trek-
ken e v e n w i j d i g a a n d e v e r b i n d i n g s l i j n DE
van de a a n g r i j p i n g s p u n t e n D en E v a n de
k r a c h t e n G-j^ e n G2 •

We v e r v a n g e n h e t k o o r d m e t d e v o r m ACB d o o r
een k o o r d m e t d e v o r m ADEB e n b e w e r e n d a t
deze vorm overeenkomt met de vorm v a n h e t
strak getrokken koord onder i n v l o e d v a n de
k r a c h t e n G^ e n G2.
We z u l l e n d i t a a n t o n e n .
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 20
13.2.4 KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN

Op h e t k o o r d ADEB w e r k e n d e u i t w e n d i g e
k r a c h t e n R, G. G2 e n Rg
'A' ^ 1
Deze k r a c h t e n m o e t e n e v e n w i c h t m e t e l k a a r
maken e n d a a r o m e e n g e s l o t e n k r a c h t e n d r i e -
hoek vormen.

We h e b b e n a l e e r d e r laten z i e n d a t de ge-
stippelde lijn d i e i n deze d r i e h o e k i s ge-
tekend e v e n w i j d i g l o o p t met h e t koorddeel
DE.

We b r e n g e n e e n s n e d e a a n i n h e t k o o r d d e e l
AD d i r e c t r e c h t s v a n A e n b e s c h o u w e n h e t
evenwicht van het koordgedeelte links van
deze snede.
We noemen d e k r a c h t d i e i n h e t e i n d e A v a n
h e t k o o r d d e e l AD w e r k t S^^^. U i t h e t e v e n -
wicht volgt: S^p = R^.

We b r e n g e n v e r v o l g e n s e e n s n e d e a a n rondo:
h e t p u n t D v a n h e t k o o r d . Op d i t p u n t werke
de k r a c h t e n S j ^ ^ ( d e k r a c h t d i e i n h e t e i n d e
D v a n k o o r d d e e l AD w e r k t ) , G^ e n (de
k r a c h t d i e i n h e t e i n d e D v a n k o o r d d e e l DE
w e r k t ) . A l s h e t koord i nevenwicht i s dan
z a l ook punt D i n evenwicht, dus i n r u s t
zijn. D i t b e t e k e n t d a t d e k r a c h t e n S j ^ ^ , G^
en S e v e n w i c h t m e t e l k a a r maken e n d a a r o m
DE
een g e s l o t e n k r a c h t e n d r i e h o e k vormen.
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 21
13.2.5 KOORD B E L A S T DOOR T W E E P U N T L A S T E N

Vergelijken we d e f i g u r e n 2 en 3 m e t e l k a a r
A dan z i e n we d a t S^^^ = S^^^. D i t b e t e k e n t d a t
het k o o r d d e e l AD i n e v e n w i c h t is.

B r e n g e n we e e n s n e d e a a n r o n d o m h e t p u n t E
van h e t k o o r d d a n m o e t e n om d e z e l f d e r e d e n e n
de k r a c h t e n S^j^ (de k r a c h t d i e i n h e t e i n d e
E v a n k o o r d d e e l DE w e r k t ) , e n S^^^ (de
z EB
k r a c h t d i e i n h e t e i n d e E v a n k o o r d d e e l EB
werkt) een g e s l o t e n k r a c h t e n v e e l h o e k vormen.

Vergelijken we d e f i g u r e n 3 en 4 dan v o l g t
dat Sj^g = Sgj^. Ook k o o r d d e e l DE i s i n even-
wicht .

B r e n g e n we t e n s l o t t e n o g e e n s n e d e a a n i n
k o o r d d e e l BE d i r e c t l i n k s v a n B d a n v i n d e n
we u i t h e t e v e n w i c h t van h e t koordgedeelte
r e c h t s v a n d e z e s n e d e n o g d a t S_,„ = R.,.

Vergelijken we d e f i g u r e n 4 en 5 d a n v o l g t
dat Sgg = ;Sgg. Ook h e t k o o r d d e e l BE i s i n
evenwicht.

A l l e delen van h e t koord zijn i n evenwicht.

Daarmede i s a a n g e t o o n d d a t h e t g e h e l e koord
in evenwicht i s e n d a t d e v o r m ADEB d e
j u i s t e vorm i s v a n h e t koord t e n g e v o l g e v a n
de b e l a s t i n g d o o r d e k r a c h t e n G^^ e n G2.
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 22
13.2.6 KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN

Opmerkingen
1 . B i j e l k g e g e v e n s t e l s e l k r a c h t e n G-j^ e n G2
z i j n oneindig v e e l vormen v a n h e t k o o r d
m o g e l i j k m i t s we e r maar v o o r zorgen dan de
k o o r d d e l e n AD e n BE e l k a a r s n i j d e n op de
w e r k l i j n v a n de r e s u l t a n t e R v a n de k r a c h t e n
G^ e n G2.
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 23
13.2.7 KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN

We z i j n i n h e t v o o r g a a n d e n a g e g a a n w a t e r
g e b e u r t a l s we t w e e massa's o p h a n g e n a a n
een k o o r d . I n p l a a t s v a n e e n k o o r d hadden
we o o k d r i e s t a n g e n k u n n e n nemen d i e s c h a r -
n i e r e n d aan e l k a a r z i j n verbonden t e r p l a a t s e
van de a a n g r i j p i n g s p u n t e n D en E v a n de g e -
w i c h t e n G^ e n v a n deze massa's. Zo'n
s t a n g e n c o n s t r u c t i e i s , evenals een k o o r d ,
een s l a p p e , n i e t v o r m v a s t e constructie die
uitsluitend normaalkrachten kan overbrengen.

V J

De s t a n g e n c o n s t r u c t i e d i e i n e v e n w i c h t i s
o n d e r i n v l o e d v a n e e n a a n t a l k r a c h t e n noemen
we d e s t a n g e n v e e l h o e k (soms w o r d t d e z e o o k
w e l s t a n g e n k r o m m e g e n o e m d ) . F i g u u r ADEB i s
zo'n stangenveelhoek.

De f i g u u r d i e i s opgebouwd u i t e e n a a n t a l

r k r a c h t e n d r i e h o e k e n noemen we d e p o o l f i g u u r .
H e t p u n t O v a n d e z e f i g u u r noemen we d e p o o l .
Deze p o o l i s h e t s n i j p u n t v a n a l l e lijnen die
i n de p o o l f i g u u r e v e n w i j d i g worden g e t r o k k e n
aan de s t a n g e n v a n de s t a n g e n v e e l h o e k . We noe-
men deze l i j n e n de s t r a l e n v a n de p o o l f i g u u r .
Uit de p o o l f i g u u r kan de g r o o t t e v a n a l l e
s t a a f k r a c h t e n door opmeten worden b e p a a l d .
I n de f i g u u r z i e n we d a t d e h o r i z o n t a l e
component v a n a l l e staafkrachten g e l i j k i s
a a n H.
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 24
13.2. KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN

We s l u i t e n n u o n s o n d e r z o e k a f en z u l l e n eens
n a g a a n h o e we m e t b e h u l p v a n s t a n g e n v e e l h o e k
en p o o l f i g u u r de j u i s t e v o r m kunnen bepalen
van een k o o r d waaraan twee massa's w o r d e n o p -
g e h a n g e n m e t e e n g e w i c h t G^ r e s p . G2 k N .

I n h e t v o o r g a a n d e h e b b e n we d e z e v o r m snel
kunnen b e p a l e n omdat de p l a a t s v a n d e w e r k l i j n
v a n d e r e s u l t a n t e R = G^ + G2 g e g e v e n w a s . We
z u l l e n deze p l a a t s nu e e r s t moeten bepalen.

We g a a n d a a r o m a l s v o l g t t e w e r k . We z e t t e n de
k r a c h t e n G.^ e n G2 ( o p s c h a a l ) o n d e r e l k a a r v. -
en k i e z e n w i l l e k e u r i g e e n p o o l O. We v e r b i n d e n
O m e t b e g i n e n e i n d e v a n d e v e c t o r e n G^ e n G2.

Te b e g i n n e n i n A c o n s t r u e r e n we v e r v o l g e n s e e n
stangenveelhoek AD'E'F. De s t a n g e n v a n d e z e
veelhoek l o p e n e v e n w i j d i g m e t de s t r a l e n v a n
de poolfiguur.
We c o n s t a t e r e n d a t we n i e t i n h e t ophangpunt B
maar i n F u i t k o m e n . We h e b b e n z o d o e n d e w e l
een goede v o r m v o o r h e t k o o r d g e v o n d e n , maar
niet e e n v o r m d i e d o o r A ên d o o r B g a a t .

We w e t e n e c h t e r d a t d e k r a c h t e n G^^ e n G2
e v e n w i c h t maken m e t d e r e a c t i e k r a c h t e n
R, e n R„. Dan m a a k t o o k d e r e s u l t a n t e R
A r
v a n d e k r a c h t e n G^ e n G2 e v e n w i c h t m e t
R.„ e n R^.,. D i t b e t e k e n t d a t we d e w e r k l i j n
A r
v a n R k u n n e n v i n d e n d o o r d e s t a n g e n AD' e n
FE' t e v e r l e n g e n . De w e r k l i j n v a n R m o e t
dan l o p e n door h e t s n i j p u n t C v a n deze v e r -
lengde stangen.
13 13
13.2.9
STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN
25

Met b e h u l p v a n p u n t C k u n n e n we d e j u i s t e
v o r m v a n h e t k o o r d , b e v e s t i g d i n A e n B,
bepalen.

We v e r b i n d e n p u n t C d a a r t o e m e t d e o p h a n g -
punten A en B en v i n d e n zodoende de stangen-
veelhoek voor het geval d a talleen kracht R
aangrijpt. De b i j b e h o r e n d e p o o l f i g u u r k a n
ook worden g e t e k e n d . We v i n d e n e e n a n d e r e
p o o l O'.

I n d e p o o l f i g u u r v o r m e n d e k r a c h t e n R^, R
e n Rg e e n g e s l o t e n k r a c h t e n d r i e h o e k .

V e r v a n g e n we k r a c h t R d o o r d e k r a c h t e n G-j^
en G^' k u n n e n we d e n i e u w e p o o l O' w e e r
v e r b i n d e n met b e g i n en einde v a n de v e c t o r e n
G l en G2.

Construeren we m e t b e h u l p v a n de r i c h t i n g
van de s t r a l e n v a n de p o o l f i g u u r een nieuwe
stangenveelhoek ADEB d a n i s d e z e f i g u u r d e
juiste vorm v a n h e t koord onder de b e l a s -
ting v a n de twee gegeven massa's.
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 26

'03 13.2.10 KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN

Opmerkingen
1 . De g r o o t t e v a n d e k r a c h t e n Sj^^
S „ i n d e s t a v e n AD, DE e n EB i s d i r e c l
EB
de p o o l f i g u u r a f t e l e i d e n .

2. H e t i s n i e t n o o d z a k e l i j k om v o o r h e t b e p a l e n
van de j u i s t e vorm v a n h e t k o o r d u i t t e gaan
v a n p u n t C; e l k w i l l e k e u r i g ander p u n t C v a n
de w e r k l i j n v a n k r a c h t R k a n d a a r v o o r worden
gebruikt.
A l s we n u d e b i j b e h o r e n d e p o o l f i g u u r tekenen
d a n v i n d e n we e e n a n d e r e p o o l O''.

3. B r e n g e n we t u s s e n d e o p h a n g p u n t e n A e n B
een d r u k s t a a f a a n d a n o n t s t a a n i n deze punten
de v e r t i c a l e o p l e g r e a c t i e s V e n V . De
g r o o t t e v a n deze o p l e g r e a c t i e s i s t e bepalen
door i n de p o o l f i g u u r een l i j n t e tekenen
e v e n w i j d i g a a n d e d r u k s t a a f AB.
We z u l l e n i n h e t v e r v o l g n i e t meer spreken
over h e t "aanbrengen v a n een d r u k s t a a f " ,
maar o v e r h e t s l u i t e n v a n d e s t a n g e n v e e l h o e k .
L i j n AB noemen we d a n d e s l u i t l i j n .
(
We b e p a l e n d u s d e o p l e g r e a c t i e s V. e n V_ m e t
behulp van een g e s l o t e n stangenveelhoek.
We k u n n e n d i t a l l e e n d o e n a l s we u i t g a a n v a n
een s t e l s e l evenwijdige krachten.

4. Omdat d e g r o o t t e v a n d e r e a c t i e k r a c h t e n i n

A
f A
de o n d e r s t e u n i n g e n v a n e e n c o n s t r u c t i e
hankelijk z i j n v a n de vorm v a n deze c o n s t r u c -
onaf-

tie k u n n e n we m e t b e h u l p v a n e e n g e s l o t e n
stangenveelhoek g r a f i s c h d e z e k r a c h t e n bepa-'
l e n i n de s t e u n p u n t e n A en p v a n een l i g g e r .
13 13
13.2.11
STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN
27

5. Omdat h e t u i t w e n d i g e moment t e n o p z i c h t e
van een w i l l e k e u r i g e doorsnede I - I v a n een
constructie onafhankelijk i s v a n de vorm v a n
deze c o n s t r u c t i e komt h e t v l a k gevormd door
een g e s l o t e n s t a n g e n v e e l h o e k overeen met h e t
d i a g r a m v o o r d e i n w e n d i g e momenten i n d e
doorsneden v a n e e n l i g g e r AB (M-vlak).

B r e n g e n we e e n s n e d e I - I a a n i n e e n g e s l o t e n
stangenveelhoek danwordt h e t gedeelte l i n k s
van deze snede i n e v e n w i c h t gehouden d o o r de
k r a c h t e n V^, G^ ^AB ^DE-
We h e b b e n a l e e r d e r o p g e m e r k t d a t de h o r i z o n -
t a l e component H v a n a l l e s t a n g k r a c h t e n even
groot i s .

Het i n w e n d i g e moment i n d o o r s n e d e I - I heeft

d a a r o m d e g r o o t t e H . y.

D i t moment m o e t g e l i j k z i j n aan h e t u i t w e n -
d i g e moment; M . = V, . a - G- b.
^ uitwendig A

E l k e o r d i n a a t y v a n de g e s l o t e n stangenkromme
g e e f t d u s op een b e p a a l d e s c h a a l de g r o o t t e
v a n h e t i n w e n d i g e moment w e e r , immers:
M .
_ uitwendig
^ ~ H

Omdat o o k v o o r l i g g e r AB g e l d t d a t h e t u i t -
A A wendig moment t e n o p z i c h t e v a n d o o r s n e d e I - I
gelijk i s a a n V^ . a - G-j^ . b , k u n n e n we v o o r
het b e p a l e n v a n h e t i n w e n d i g e moment i n d e z e
doorsnede de l i g g e r v e r v a n g e n door een stangen-
constructie. Omdat d o o r s n e d e I - I een w i l l e k e u -

A rige i s k u n n e n we s t e l l e n d a t d i t g e l d t voor
het i n w e n d i g e moment v a n a l l e doorsneden.
A
1^
^
13
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 28
13.2.12 KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN

Als v o o r b e e l d b e p a l e n we e e n s v o l g e n s d e
g r a f i s c h e methode de o p l e g r e a c t i e s en h e t
M - v l a k v o o r d e g e t e k e n d e l i g g e r AB b e l a s t
d o o r d e k r a c h t e n F^^ = 10 kN e n = 40 kN

IA A
We h e b b e n d e l i g g e r g e t e k e n d op s c h a a l
1:100.

We z e t t e n d e k r a c h t e n F^ e n F2 a c h t e r e l k a a r
uit o p d e s c h a a l 1 mm = 2 k N .
V o o r d e p o o l a f s t a n d H k i e z e n we b . v . 20 mm.
Dus H = 20 . 2 = 40 kN.
We k u n n e n n u d e p o o l f i g u u r tekenen.

Vervolgens t e k e n e n we d e s t a n g e n v e e l h o e k . De
s t a n g e n v a n deze v e e l h o e k t e k e n e n we e v e n -
wijdig aan de o v e r e e n k o m s t i g e s t r a l e n v a n de
poolfiguur. (

T e k e n e n we d e s l u i t l i j n i n de s t a n g e n v e e l h o e k
dan b e p a a l t de s t r a a l i n de p o o l f i g u u r d i e
evenwijdig l o o p t met deze s l u i t l i j n de g r o o t t e
v a n d e o p l e g r e a c t i e s V^ e n V g .
We v i n d e n :

V, = 3 0 m m = 60 kN
V„ = 3 0 m m = 60 kN
B
13 13
13.2.13
STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
KOORD BELAST DOOR TWEE PUNTLASTEN
29

Het v l a k van de nu g e s l o t e n stangenveelhoek

f
komt o v e r e e n m e t h e t M - v l a k v a n de l i g g e r

A
f ê
v o o r de gegeven b e l a s t i n g .

A^ E l k e mm v a n d e o r d i n a t e n van d i t vlak i s ,
gegeven de l e n g t e s c h a a l IrlOO, i n werkelijk-
heid 100 mm = 0,1 m.
De g r o o t t e v a n k r a c h t H = 40 k N , E l k e mm v a n
de o r d i n a t e n stelt d u s e e n moment v o o r v a n
O,lm. 4 0 k N = 4 kNm.

De o r d i n a t e n t e r plaatse v a n F^ e n zijn
45 mm e n 3 0 mm. De momenten z i j n dus:
M ( t . p . v . F^) = 45 . 4 = 180 kNm •
M ( t . p . v . F 2 ) = 30 . 4 = 120 kNm

W i l l e n we d e s l u i t l i j n v a n de s t a n g e n v e e l -
h o e k h o r i z o n t a a l h e b b e n , d a n m o e t e n we e e n
andere pool o' kiezen.
We h e b b e n g e z i e n d a t i n d e p o o l f i g u u r d e
richting v a n de s l u i t l i j n de g r o o t t e v a n
de o p l e g r e a c t i e s V^ e n Vg b e p a a l t . A l s de
sluitlijn horizontaal i s dan z a l pool O op
de h o r i z o n t a a l d o o r h e t e i n d e v a n v e c t o r V„
m o e t e n l i g g e n . K i e z e n we v o o r d e p o o l a f -
s t a n d H w e e r 2 0 mm d a n l i g t daarmede de
plaats van pool O' v a s t . We k u n n e n n u v e r -
der o p d e gewone m a n i e r w e e r d e s t a n g e n v e e l -
h o e k t e k e n e n . Omdat d e g r o o t t e v a n H n i e t i s
gewijzigd g e l d t voor h e t M-vlak weer:

1 mm 4 kNm

Opmerking
Door de b u i t e n s t e s t a n g e n v a n de v e e l h o e k t e
v e r l e n g e n k u n n e n we de p l a a t s v a n d e w e r k l i j n
van d e r e s u l t a n t e v a n F^^ e n F2 b e p a l e n . Op
d e z e m a n i e r k u n n e n we o o k e e n h o r i z o n t a l e
sluitlijn construeren. H e t bezwaar v a n deze
methode i s d a t we d a n g e e n m o o i e w a a r d e vin-
den v o o r de p o o l a f s t a n d H. Ga d i t z e l f eens
na.
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 30

t3 13.3.1 KOORD BELAST DOOR Q-BELASTING

3. KOORD BELAST DOOR EEN O-BELASTING

W o r d t e e n k o o r d AB b e l a s t d o o r e e n g r o o t
aantal blokjes d i ea l l e hetzelfde gewicht
hebben en d i e op o n d e r l i n g gelijke af-
standen worden aangebracht dan i s e r sprake
van een g e l i j k m a t i g v e r d e e l d e b e l a s t i n g v a n
het koord.

De v o r m d i e h e t k o o r d z a l aannemen d o o r d e z e
gelijkmatige belasting i s niet moeilijk t e
voorspellen.
I n h e t v o o r g a a n d e h e b b e n we g e z i e n d a t d e g e -
s l o t e n stangenveelhoek overeenkomt met h e t
d i a g r a m v a n d e i n w e n d i g e momenten. B i j e e n
7^ '1— g e l i j k m a t i g verdeelde belasting heeft d i t
diagram eenp a r a b o l i s c h verloop.
Door de b e l a s t i n g v a n e e n g r o o t aantal gelijke
blokjes z a l een k o o r d dus een p a r a b o l i s c h e vorm
aannemen.

B r e n g e n we e e n s n e d e a a n i n h e t m i d d e n v a n h e t
k o o r d d a n i s de k r a c h t H i n deze snede:
2
= ai:
H f =
è ql' - H

B r e n g e n we e e n w i l l e k e u r i g e s n e d e a a n d a n z a ^
de h o r i z o n t a l e component v a n de k r a c h t i n die
snede g e l i j k zijn a a n H.

De r e a c t i e k r a c h t R^ i n A h e e f t
1
een v e r t i c a l e component 2'
een h o r i z o n t a l e component
^A = ^ = ^

V
A 4f 2f
Dan i s : tga
H 1
A i l
2
D i t b e t e k e n t d a t d e w e r k l i j n v a n R^, d i e i n
A raakt aan de p a r a b o l i s c h e stangenkromme,
de s y m m e t r i e l i j n v a n d e p a r a b o o l s n i j d t op
een a f s t a n d v a n 2 f v a n de h o r i z o n t a a l d o o r
A e n B.
13 13
13.4.1
STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
OMGEKEERDE STANGENVEELHOEK
31

4. OMGEKEERDE STANGENVEELHOEK

We h e b b e n g e l e e r d h o e we d e v o r m v a n e e n
s t a n g e n c o n s t r u c t i e kunnen bepalen, diei s
opgehangen i n de p u n t e n A en B en w o r d t
b e l a s t door t w e e p u n t l a s t e n F^^ e n F2 •

B r e n g e n we t u s s e n d e p u n t e n A e n B e e n d r u k -
s t a a f aan dan o n t s t a a t een g e s l o t e n c o n s t r u c -
tie (gesloten stangenveelhoek). De stangen
van deze c o n s t r u c t i e w i s s e l e n de i n w e n d i g e
k r a c h t e n met e l k a a r u i t .

D r a a i e n we d e z e c o n s t r u c t i e om d a n o n t s t a a t
er een s o o r t b o o g c o n s t r u c t i e met t r e k b a n d
(staaf AB).
De v e r t i c a l e k r a c h t e n F^ e n F2 w o r d e n door
de "boog" a f g e v o e r d n a a r de o p l e g g i n g e n b i j
A e n B e n d e t r e k b a n d AB h o u d t deze o p l e g -
gingen b i j elkaar.

Door h e t a a n b r e n g e n v a n de t r e k b a n d o n t s t a a n
dus i n de o p l e g g i n g e n alleen verticale re-
actiekrachten .

Zo o n t w i e r p d e S p a a n s e a r c h i t e c t Antonio
Gaudi (1852-1926) o m s t r e e k s 1900 z i j n gril-
lig gevormde g e w e l v e n v o o r de k a p e l v a n de
C o l o n i a Guëll e n v o o r d e k e r k v a n d e H e i l i g e
Familie t eBarcelona. Met z a k j e s zand aan
touwtjes, h e teigen gewicht voorstellend,
bepaalde h i j de meest g u n s t i g e boogvormen
voor zijn gewelven.
13
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 32
13.4.2 OMGEKEERDE STANGENVEELHOEK

We k u n n e n e e n d r a a g c o n s t r u c t i e d e v o r m geven
van een g e s l o t e n k r a c h t e n v e e l h o e k . Daarbij
k u n n e n we n o g k i e z e n v o o r een " t r e k b o o g " met
d r u k s t a a f o f een "drukboog" met t r e k s t a a f .

Een v o o r b e e l d h i e r v a n i s de c o n s t r u c t i e v a n
h e t gebouw v a n d e F e d e r a l R e s e r v e Bank t e
Minneapolis, U.S.A.
Om de b e l a s t i n g v a n a l l e v l o e r e n t e d r a g e n
zijn i n de g e v e l s zowel een t r e k - a l s een
drukboog aangebracht.
De p u n t e n v a n samenkomst v a n b e i d e bogen
z i j n m e t e l k a a r v e r b o n d e n . De v e r b i n d i n g
kan de - t e g e n g e s t e l d e - horizontale r e -
acties van beide b o g e n opnemen.

Federal Reserve Bank Minneapolis^ U.S.A. ,1973

aroh. Gunnar Birkets
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 33

13 13.4.3 OMGEKEERDE STANGENVEELHOEK

Het i s e c h t e r n i e t n o o d z a k e l i j k d a t een con-

s t r u c t i e de vorm v a n een g e s l o t e n krachten-
veelhoek geheel v o l g t . Wel moet een t r e k - o f
drukboog zich binnen de g e k o z e n constructie-
vorm kunnen o n t w i k k e l e n .

Zo z a l i n een massieve b a l k met r e c h t h o e k i g e

doorsnede een drukboog met t r e k b a n d ontstaan
als i n de f i g u u r getekend.
Omdat de b e l a s t i n g v a n de b a l k g e l i j k m a t i g i s
v e r d e e l d z a l de drukboog een p a r a b o l i s c h e
vorm krijgen.
Door d e d r u k b o o g k a n d e b e l a s t i n g g o e d w o r d e n
afgevoerd n a a r de o n d e r s t e u n i n g v a n de b a l k .

Nemen we a a n d e o n d e r z i j d e e e n g e d e e l t e v a n
de b a l k weg d a n k a n d e t r e k b a n d zich niet
normaal o n t w i k k e l e n . Er k a n z i c h n u i n de
b a l k s l e c h t s een zeer p l a t t e boog ontwikke-
l e n w a a r i n de d r u k k r a c h t e n v e e l g r o t e r zijn.

V e r v a n g e n we i n d i t g e v a l de r o l o p l e g g i n g
door een s c h a r n i e r o p l e g g i n g , dan o n t s t a a t
er i n de o p l e g g i n g e n een h o r i z o n t a l e r e a c t i e -
k r a c h t d i e h e t z e l f d e e f f e c t h e e f t a l s een
trekband.
13 13
13.5.1
STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
ZELFTOETS
34

5. ZELFTOETS

VRAGEN

1. I n de t o e g e p a s t e m e c h a n i c a w o r d e n v e l e berekeningen
uitgevoerd volgens de g r a f i s c h e methode.
Wat v e r s t a a n we o n d e r d e z e m e t h o d e .

2. W a a r v a n maken we o.a. g e b r u i k b i j d e g r a f i s c h e
methode.

3. W a a r v o o r k u n n e n we d e g r a f i s c h e m e t h o d e o.a. t o e p a s -
sen.

Aan e e n k o o r d w o r d t e e n massa o p g e h a n g e n m e t
g e w i c h t G. D a a r d o o r o n t s t a a n i n de o p h a n g p u n t e n
A en B v a n d i t k o o r d d e r e a c t i e k r a c h t e n R, e n R
A B'
Aan w e l k e v o o r w a a r d e m o e t e n d e k r a c h t e n G, R e n
Rg v o l d o e n .

5. We b r e n g e n e e n s n e d e a a n i n h e t k o o r d v a n v r a a g 4
rondom h e t p u n t waar G i s opgehangen en t e k e n e n de
k r a c h t e n i n s n e d e S-j^ e n S 2 .
Aan w e l k e v o o r w a a r d e m o e t e n G, S^^ e n S2 v o l d o e n .

A l s we e e n g e w i c h t G d o o r m i d d e l v a n e e n k o o r d
ophangen aan twee s p i j k e r s A en B d a n v a l l e n de
w e r k l i j n e n v a n d e r e a c t i e k r a c h t e n R^ e n Rg i n d e z e
spijkers samen m e t d e d e l e n v a n h e t k o o r d .
Wat k u n n e n we d o e n om t e z o r g e n , d a t deze reactie-
krachten v e r t i c a a l lopen.
Hoe k u n n e n we d e g r o o t t e v a n d e z e k r a c h t e n bepalen.
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 35
13.5.2 ZELFTOETS

ANTWOORDEN

1 . Onder d e g r a f i s c h e m e t h o d e v e r s t a a n we h e t d o o r
tekenen
- b e p a l e n v a n de g r o o t t e v a n u i t - en i n w e n d i g e
krachten
- inzicht verkrijgen i n de t o t a l e krachtsverdeling
in een c o n s t r u c t i e

2. B i j d e g r a f i s c h e m e t h o d e maken we o . a . g e b r u i k v a n
een s t a n g e n v e e l h o e k en een p o o l f i g u u r .

3. De g r a f i s c h e m e t h o d e w o r d t o.a. t o e g e p a s t v o o r
- h e t b e p a l e n v a n de o p l e g r e a c t i e s en de m o m e n t e n l i j n
- h e t b e p a l e n v a n de k r a c h t s v e r d e l i n g i n versterkte
balken
- h e t b e p a l e n v a n de k r a c h t s v e r d e l i n g i n kabelcon-
structies
- h e t b e p a l e n v a n de d r u k l i j n

4. De k r a c h t e n G-, R^ e n R^ d i e o p e e n k o o r d w e r k e n w a a r a a n
e e n massa m e t g e w i c h t G i s o p g e h a n g e n m o e t e n m e t e l k a a r
in evenwicht zijn, dus een g e s l o t e n k r a c h t e n d r i e h o e k
vormen.

5. De k r a c h t e n G, S^^ e n S2 d i e a a n g r i j p e n i n h e t p u n t w a a r
een massa m e t g e w i c h t G i s o p g e h a n g e n m o e t e n m e t e l k a a r
in evenwicht z i j n . D a t w i l z e g g e n d a t G, S-j^ e n S2 e e n
g e s l o t e n k r a c h t e n d r i e h o e k moeten vormen.

6. A l s we t u s s e n d e s p i j k e r s A e n B e e n d r u k s t a a f
aanbrengen o n t s t a a n i n deze s p i j k e r s uitsluitend
verticale k r a c h t e n . De g r o o t t e v a n d e z e k r a c h t e n
kan worden b e p a a l d door i n de k r a c h t e n d r i e h o e k ,
g e v o r m d d o o r d e k r a c h t e n G, en Rg e e n l i j n t e
t e k e n e n e v e n w i j d i g met de d r u k s t a a f . Deze lijn
v e r d e e l t de v e c t o r G i n twee d e l e n d i e o v e r e e n -
komen m e t d e v e r t i c a l e reacties i n A e n B.
CO 13
13.5.3
STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
ZELFTOETS
36

VRAGEN

7. Wat i s : - e e n p o o l f i g u u r ,
- een p o o l ,
- een p o o l s t r a a l ,
- een stangenveelhoek.

8. Een c o n s t r u c t i e o p g e l e g d op een r o l en een s c h a r -

n i e r wordt b e l a s t door v e r t i c a l e k r a c h t e n .
Wat i s de i n v l o e d v a n de vorm v a n de c o n s t r u c t i e
op d e g r o o t t e v a n d e o p l e g r e a c t i e s ?
Wat i s de i n v l o e d v a n een e v e n t u e e l h o o g t e v e r s c h i l
t u s s e n de r o l - en s c h a r n i e r o p l e g g i n g .

9. V a n e e n l i g g e r AB op t w e e s t e u n p u n t e n , b e l a s t door
een k r a c h t F, k u n n e n we d e o p l e g r e a c t i e s e n d e
m o m e n t e n l i j n b e p a l e n met b e h u l p v a n de g r a f i s c h e
methode.
Hoe d o e n we d i t .

10. We b e p a l e n d e m o m e n t e n l i j n v a n e e n c o n s t r u c t i e b e -
l a s t d o o r v e r t i c a l e k r a c h t e n . We t e k e n e n daartoe
de c o n s t r u c t i e o p s c h a a l 1:50. De k r a c h t e n z e t t e n
we u i t i n e e n p o o l f i g u u r , w a a r b i j we v o o r d e p o o l -
a f s t a n d H = 4 mm k i e z e n . De k r a c h t e n s c h a a l v a n d e
poolfiguur i s : 1 mm = 10 k N . M e t b e h u l p v a n d e p o o l -
figuur t e k e n e n we e e n g e s l o t e n s t a n g e n v e e l h o e k d i e
- op een bepaalde s c h a a l - de m o m e n t e n l i j n voorstelt.
Hoe g r o o t i s de s c h a a l v a n de m o m e n t e n l i j n .
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 37
13.5.4 ZELFTOETS

ANTWOORDEN

7. Een p o o l f i g u u r o n t s t a a t d o o r e e n a a n t a l verticale
krachten onder e l k a a r u i t t e z e t t e n en de b e g i n - en
eindpunten van a l l e krachten m e t éên p u n t (de p o o l )
te verbinden. De v e r b i n d i n g s l i j n e n noemen we s t r a l e n
van de p o o l f i g u u r .
De s t a n g e n v e e l h o e k i s de v e e l h o e k d i e e e n k o o r d
a a n n e e m t o n d e r de w e r k i n g v a n e e n a a n t a l verticale
krachten. De z i j d e n v a n d i e v e e l h o e k lopen even-
w i j d i g met de s t r a l e n v a n de b i j b e h o r e n d e pool-
figuur.

•8. A l s e e n c o n s t r u c t i e , o p g e l e g d o p e e n r o l e n e e n
scharnier, wordt b e l a s t door v e r t i c a l e krachten
z i j n de o p l e g r e a c t i e s o n a f h a n k e l i j k v a n de v o r m
van d e c o n s t r u c t i e . Ook a l s d e r o l e n h e t s c h a r -
n i e r op o n g e l i j k e h o o g t e l i g g e n , h e e f t d a t g e e n
invloed op de o p l e g r e a c t i e s .

9. We t e k e n e n m e t b e h u l p v a n e e n p o o l f i g u u r e e n
s t a n g e n v e e l h o e k . I n deze s t a n g e n v e e l h o e k tekenen
we d e s l u i t l i j n . Het v l a k i n g e s l o t e n door deze
sluitlijn en de s t a n g e n v e e l h o e k komt d a n - op een
bepaalde schaal - overeen met h e t momentenvlak v a n
de l i g g e r AB t . g . v . k r a c h t F. De s t r a a l i n de p o o l -
figuur evenwijdig aan de s l u i t l i j n v e r d e e l t de
k r a c h t F i n twee d e l e n d i e overeenkomen met de v e r -
ticale reactiekrachten i n A e n B.

10. De s c h a a l v a n de m o m e n t e n l i j n i s :
lengteschaal x krachtenschaal x H (H i n mm).
Dit b e t e k e n t d a t e l k e mm v a n de v e r t i c a l e ordinaat
van de M - l i j n e e n moment v o o r s t e l t v a n
50 . 10 . 4 = 2000 kNmm = 2 kNm.
13
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 38
13.6.1 VOORBEELDEN

6. VOORBEELDEN

Voorbeeld 1
a. V a n d e g e g e v e n k r a c h t e n F^ = 6 0 k N ,
F2 = 40 kN e n F^ = 20 kN w i l l e n we d e
g r o o t t e en de w e r k l i j n v a n de r e s u l t a n t e R
weten.
-7^

b. Indien a a n e e n s l a p k o o r d AB d r i e blok-
ken hangen waarvan h e t e i g e n g e w i c h t resp.
G^ = 60 k N , G2 = 40 kN e n G^ = 20 kN i s ,
d a n w i l l e n we de j u i s t e v o r m v a n h e t k o o r d
weten t e n g e v o l g e v a n de b e l a s t i n g v a n deze
b l o k k e n en de g r o o t t e v a n de r e a c t i e k r a c h -
ten i n de ophangpunten.

c. I n d i e n o p l i g g e r AB d r i e krachten
fl. f. F^ = 60 kN, F2 = 40 kN e n F^ = 20 kN aan-
grijpen, d a n w i l l e n we d e g r o o t t e v a n d e

A
1A oplegreacties w e t e n en de m o m e n t e n l i j n
t e n g e v o l g e v a n de b e l a s t i n g .

Omdat i n d e z e m e c h a n i c a p r o b l e m e n d e g r o o t t e
en de w e r k l i j n v a n de g e g e v e n k r a c h t e n d e -
zelfde i s k u n n e n we v o l s t a a n m e t êên o p l o s -
sing.

Als lengteschaal h e b b e n we g e k o z e n 1:100.

Als k r a c h t e n s c h a a l k i e z e n we 1 mm = 2 kN.
13 13
13.6.2
STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
VOORBEELDEN
39

We z e t t e n d e k r a c h t e n F. F2 e n F^ o n d e r
elkaar u i t .
V o o r d e p o o l a f s t a n d H k i e z e n we 20 mm.
Dus H = 2 0 . 2 = 4 0 k N . We t e k e n e n d e
poolfiguur.

Vervolgens t e k e n e n we de s t a n g e n v e e l h o e k ACDEF.
De s t a n g e n l o p e n e v e n w i j d i g m e t d e s t r a l e n v a n
de p o o l f i g u u r .

Deze s t a n g e n v e e l h o e k i s de b a s i s v o o r h e t b e -
palen van:
- de w e r k l i j n v a n d e r e s u l t a n t e R = F^ + F2 + F^
- de j u i s t e v o r m v a n k o o r d AB
- de g r o o t t e v a n de r e a c t i e k r a c h t e n i n de o p -
hangpunten A en B v a n h e t k o o r d
- de g r o o t t e v a n d e o p l e g r e a c t i e s i n A en B van
de ligger
- de m o m e n t e n l i j n v a n d e l i g g e r

De w e r k l i j n v a n d e r e s u l t a n t e R v i n d e n we
door de b u i t e n s t e s t a n g e n AC e n FE v a n d e
stangenveelhoek t e v e r l e n g e n . De w e r l i j n
van R gaat door h e t s n i j p u n t S v a n deze
verlengde staven.
13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 40
13.6.3 VOORBEELDEN

We v e r b i n d e n h e t g e v o n d e n s n i j p u n t S m e t
de o p h a n g p u n t e n A e n B v a n h e t k o o r d .
In de p o o l f i g u u r t e k e n e n we s t r a l e n even-
w i j d i g m e t d e s t a n g e n AS e n BS. Daardoor
v i n d e n we e e n n i e u w e p o o l O'.

T e k e n e n we e e n s t a n g e n v e e l h o e k AC'D'E'B
met s t a n g e n e v e n w i j d i g aan de s t r a l e n v a n
de p o o l f i g u u r m e t p o o l O', d a n v i n d e n we
de j u i s t e v o r m v a n k o o r d AB.

De g r o o t t e v a n d e r e a c t i e k r a c h t e n R en
Rg i n d e o p h a n g p u n t e n A e n B w o r d t bepaald
door de l e n g t e v a n de b u i t e n s t e stralen
van de p o o l f i g u u r .
We v i n d e n d o o r opmeten:
R^ = 42 mm = 84 kN
R^=34mm=68kN

In de s t a n g e n v e e l h o e k AC'D'E'B t e k e n e n we
de sluitlijn. De s t r a a l d i e i n d e p o o l f i -
guur e v e n w i j d i g l o o p t met deze sluitlijn
b e p a a l t de g r o o t t e v a n de o p l e g r e a c t i e s
van l i g g e r AB.
D o o r o p m e t e n v i n d e n we:
V^= 3 5 m m = 70 kN
V^ = 25 mm = 50 kN

Het v l a k v a n de g e s l o t e n s t a n g e n v e e l h o e k
komt o v e r e e n m e t h e t momentenvlak v o o r de
ligger.
De v o r m v a n d i t v l a k i s a f g e l e i d u i t de
p o o l f i g u u r m e t p o o l O'.
De p o o l a f s t a n d H' v a n d e z e f i g u u r i s geen
a f g e r o n d e maat meer. D i t i s n i e t plezierig
v o o r de s c h a a l v a n h e t M-vlak.
13 13
13.6.4
STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
VOORBEELDEN
41

We k i e z e n d a a r o m e e n n i e u w e p o o l O". Deze
p o o l m o e t l i g g e n o p de s t r a a l evenwijdig
aan d e s l u i t l i j n .
We nemen v o o r d e p o o l a f s t a n d H w e e r 2 0 mm,
Dan i s H = 4 0 kN.

We t e k e n e n d e n i e u w e s t a n g e n v e e l h o e k m e t
b'ehulp v a n d e p o o l f i g u u r m e t p o o l O" .
S l u i t e n we d e s t a n g e n v e e l h o e k dan hebben
we d a a r m e d e h e t M ~ v l a k gevonden.
1 mm v a n e l k e o r d i n a a t s t e l t i n werkelijk-
heid 0,1 m v o o r . Omdat H = 40 kN s t e l t elke
mm v a n e e n o r d i n a a t v o o r e e n moment v a n
0,1 . 40 = 4 kNm.
We v i n d e n v o o r d e momenten:
t . p . v . F- 35 mm = 140 kNm
t . p . v . F, 4 0 mm = 160 kNm
t . p . v . F. 25 mm = 100 kNm

6o
4o
2o

•
JO So

Opmerking
De s t a n g e n v e e l h o e k g e c o n s t r u e e r d met behulp
v a n p o o l O" k o m t o o k o v e r e e n m e t d e juiste
v o r m v a n k o o r d AB b e l a s t d o o r d e g e w i c h t e n
, G2 e n G-^ •
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 42

3 13.6.5 VOORBEELDEN

Voorbeeld 2

5» lo Op l i g g e r AB m e t o v e r s t e k BE w e r k t e e n
k r a c h t F^ = 7,5 kN e n e e n g e l i j k m a t i g v e r -
d e e l d e b e l a s t i n g g = 10 kN/m-*-.
We g a a n d e g r o o t t e v a n d e o p l e g r e a c t i e s
A A
bepalen en de m o m e n t e n l i j n tengevolge
van deze belasting.

We d e l e n e e r s t d e g e l i j k m a t i g verdeelde
belasting op i n twee moten v a n 1 m en b e -
A A p a l e n de r e s u l t a n t e n v a n deze m o t e n .

^ ^ ^ Deze z i j n : ^ '^2 ^

Als l e n g t e s c h a a l h e b b e n we g e k o z e n 1:100.
Als k r a c h t e n s c h a a l k i e z e n we 1 mm = 0,5 kN,
V o o r d e p o o l a f s t a n d H k i e z e n we 20 mm. Dan
i s H = 2 0 . 0 , 5 = 1 0 k N . We k u n n e n n u d e
poolfiguur tekenen.

Vervolgens t e k e n e n we d e s t a n g e n v e e l h o e k ACDEB.
{Let op volgorde: eerst Ej dan B.)
T e k e n e n we d a a r i n s l u i t l i j n AB e n i n d e p o o l -
f i g u u r de s t r a a l e v e n w i j d i g met deze sluitlijn
d a n h e b b e n we d a a r m e d e d e g r o o t t e v a n d e o p l e g -
reacties en h e t M-vlak bepaald.
De schaal voor h e t M-vlak i s :
l m m = 0 , l m . l O k N = l kNm.
13 13
13.6.6
STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
VOORBEELDEN
43

We v i n d e n :
0 V^ = 14 mm = 7 kN
Vg = 4 1 mm = 20,5 kN

De m o m e n t e n l i j n h e e f t t e r p l a a t s e v a n de
Q-belasting e e n p a r a b o l i s c h v e r l o o p . De
parabool r a a k t aan de s t a n g e n v e e l h o e k i n
de g r e n s l i j n e n 1 , 2 en 3 v a n de moten waarin
we d e z e b e l a s t i n g h e b b e n verdeeld.

We vinden:
= 10,5 mm 10,5 kNm
M2 = 12,5 mm 12,5 kNm
= 5,5 mm 5,5 kNm
Mg = 15 mm = 15 kNm

B e p a l e n we m e t b e h u l p v a n d e D - l i j n d e
d o o r s n e d e w a a r v o o r g e l d t D = O, d a n v i n -
d e n we d a t d e z e d o o r s n e d e o p 2,2 m v a n
A ligt.
M e t e n we v o o r d e z e d o o r s n e d e M o p d a n
v i n d e n we:
^max ^ 13 mm = 13 kNm

Opmerking
Uit de m o m e n t e n l i j n i sdirect h e t maximum
moment a f t e l e z e n d o o r e e n r a a k l i j n t e
trekken d i e evenwijdig l o o p t aan de s l u i t -
lijn.
 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 44

13 13.7.1 VRAAGSTUKKEN

7. VRAAGSTUKKEN

Vraagstuk 1
Gegeven:
a. Een g e w i c h t G = 70 kN a a n e e n s l a p koord,
gespannen t u s s e n t w e e s p i j k e r s A e n B.

b. Een g e w i c h t G = 7 0 kN a a n e e n k o o r d m e t
d r u k s t a a f h a n g e n d a a n t w e e s p i j k e r s A e n B.

c. Een v o r m v a s t e d r i e h o e k ABC, i n C b e l a s t
d o o r een k r a c h t F = 7 0 kN.

d. Een b a l k AB, b e l a s t d o o r e e n k r a c h t
F = 7 0 kN.
Bepaal v a n deze v i e r c o n s t r u c t i e s de o p l e g -
reacties en v e r k l a a r de o v e r e e n k o m s t e n en
verschillen.

Vraagstuk 2
B e p a a l de o p l e g r e a c t i e s en de m o m e n t e n t l i j n
m.b.v. p o o l f i g u u r e n s t a n g e n k r o m m e .

A Neem a l s l e n g t e s c h a a l 1-. 100 en a l s krach-

A tenschaal 1 mm = 0,2 5 k N . Wat w o r d t d e
schaal v a n de m o m e n t e n l i j n ?
13 13
13.7.2
STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR
VRAAGSTUKKEN
45

Vraagstuk 3
Een s l a p k o o r d i s b e v e s t i g d i n A e n B e n
d r a a g t twee k r a c h t e n .
De ene k r a c h t i s 20 k N , d e a n d e r e i s o n b e -
kend. H e t k o o r d i s i n e v e n w i c h t .
Hoe g r o o t i s F?
Hoe g r o o t i s d e v e r t i c a l e component v a n de
r e a c t i e k r a c h t e n i n A e n B?

2p 40 M Vraagstuk 4
B e p a a l v a n deze l i g g e r op twee steunpunten
f f de o p l e g r e a o t i e s e n de m o m e n t e n l i j n m.b.v.
A A de g r a f i s c h e methode.

I I
B
O TT
Vraagstuk 5

Sckkj Gegeven t w e e k r a c h t e n e n h u n w e r k l i j n e n . Be-

p a a l een stangenveelhoek b i j deze k r a c h t e n
o
die door A en B g a a t .
3

Vraagstuk 6
Bepaal v o o r deze c o n s t r u c t i e de m o m e n t e n l i j n
m.b.v. p o o l f i g u u r en stangenkromme.

A A ( A a n w i j z i n g ; v e r d e e l de q - l a s t i n m o t e n v a n
A 1 m l e n g t e en werk v e r d e r met de r e s u l t a n t e
- 7 ^
daarvan).
) j 13 STANGENVEELHOEK EN POOLFIGUUR 46
I I 13.7.3 VRAAGSTUKKEN

ANTWOORDEN

la. V^ = 3 0 k N , H^ = 40 kN
V^ = 40 k N , H„ = 40 kN

lb. V^ = 3 0 k N , Vg = 40 kN

N.B. d e k r a c h t i n d e d r u k s t a a f i s 4 0 k N .

lc. V^ = 30 k N , H^ = 0, Vg = 40 kN

I d . V^ = 30 k N , H^ = 0, V = 40 kN

r
2. De s c h a a l v a n d e m o m e n t e n l i j n i s a f h a n k e -
lijk v a n d e g r o o t t e v a n H, d i e g e k o z e n wordt.
I n d i t g e v a l i s H = 10 kN e n
dus: 1 mm = 1 kNm

3. F = 36 k N , V^ = 20 k N , V = 36 kN.