TU Delft - Dictaat 15 - Bijzondere Draagconstructies - 1978

P DICTAAT TOEGEPASTE MECHANICA / DRAAGCONSTRUCTIES
BIJZONDERE DRAAGCONSTRUCTIES
TECHNISCHE HOGESCHOOL DELFT

AFDELING BOUWKUNDE
VAKGROEP TOEGEPASTE MECHANICA /
/ DRAAGCONSTRUCTIES
1 PROF.IR. D. DICKE / IR. W.A. EISMA
1 FEBRUARI 19 78
15 BIJZONDERE DRAAGCONSTRUCTIES 1
15.0.1 INLEIDING
BIJZONDERE DRAAGCONSTRUCTIES
Onder een b i j z o n d e r e d r a a g c o n s t r u c t i e ver-

s t a a n we een c o n s t r u c t i e d i e i n h e t a l g e -
meen n i e t w o r d t opgebouwd u i t een een-
voudig systeem v a n v l o e r e n , b a l k e n en
kolommen.
V o o r b e e l d e n van zo'n b i j z o n d e r e d r a a g c o n -
s t r u c t i e z i j n de k a b e l c o n s t r u c t i e s en de
pneumatische c o n s t r u c t i e s , d i e k o r t w e g
pneus worden genoemd.
We gaan ons b e z i g houden met deze k a b e l -

c o n s t r u c t i e s en pneus en z u l l e n nagaan
hoe de k r a c h t s v e r d e l i n g i n deze c o n s t r u c -
t i e s kan worden b e p a a l d .
B i j z o n d e r e d r a a g c o n s t r u c t i e s worden v e e l a l
toegepast v o o r h e t overspannen v a n g r o t e
k o l o m v r i j e r u i m t e n . Deze c o n s t r u c t i e s wor-
den b i j v o o r k e u r zo ontworpen d a t ze een
g e r i n g eigen gewicht b e z i t t e n .
De k r a c h t s v e r d e l i n g i n een b i j z o n d e r e d r a a g -
c o n s t r u c t i e i s meestal n i e t gemakkelijk t e
b e p a l e n . Een u i t z o n d e r i n g h i e r o p vormen de
k a b e l c o n s t r u c t i e s en de pneus d i e een een-
voudig evenwichtssysteem hebben. We z u l l e n
d i t nagaan en e n k e l e v o o r b e e l d e n uitwerken.
15 15.0,2 INLEIDING
15 15.1.1 KABELCONSTRUCTIES
1 . KABELCONS TRUCTIES
Stalen kabels z i j n zeer slappe bouwelemen-

ten. Ze z i j n i n h e t a l g e m e e n zo s l a p d a t we
v e r w a a r l o z e n d a t ze i n w e n d i g e b u i g e n d e momen-
ten k u n n e n l e v e r e n . Dan k u n n e n ze o o k g e e n
dwarskrachten opnemen.
Kabels kunnen a l l e e n n o r m a a l k r a c h t e n opnemen
en d a n n o g s l e c h t s t r e k k r a c h t e n .
Als draagconstructie zijn stalen kabels h e t

e e r s t toegepast b i j bruggen.
Hangbrug over de Conway hij Conway Castle

Mes 1826
; . Pas l a t e r zijn s t a l e n kabels toegepast

het overspannen van g r o t e k o l o m v r i j e
voor
ruimten.
Kabelconstructies worden o.a. t o e g e p a s t voor
h a n g - e n t u i d a k e n . Deze d a k c o n s t r u c t i e s wor-
den u i t g e v o e r d i n v e r s c h i l l e n d e vormen.
Bij een hangdak w o r d t h e t dak d i r e c t gedragen

door de k a b e l s , b . v . z o a l s aangegeven i n de
figuur.
Bij een t u i d a k w o r d t h e t dak opgehangen aan

de kabels.
De c o n s t r u c t i e v o r m v o l g e n s d e e e r s t e figuur
v e r t o o n t v e e l o v e r e e n k o m s t m e t de v o r m v a n
de c o n s t r u c t i e v a n e e n h a n g d a k . H e t m a a k t
v o o r de b e r e k e n i n g v a n de kabelkrachten
nauwelijks enig v e r s c h i l o f h e t dak wordt
gedragen door o f i s opgehangen aan de
kabels.
De c o n s t r u c t i e v o r m v o l g e n s d e t w e e d e figuur
daarentegen i s een d u i d e l i j k e vorm v a n een
\ J tüidak-constructie.
15 BIJZONDERE DRAAGCONSTRUCTIES
15.1.2 KABELCONSTRUCTIES
We z u l l e n o n s b e z i g h o u d e n m e t e e n v o u d i g e
hangen tuidaken w a a r b i j de k a b e l s i n êên
richting parallel l o p e n . Deze d a k e n bezitten
slechts i n êên r i c h t i n g een gekromd vlak.
We s p r e k e n i nd i tgeval van l i n e a i r e hang-
en t u i d a k e n .
De k a b e l c o n s t r u c t i e v a n d e z e l i n e a i r e daken
h e e f t een eenvoudig evenwichtssysteem waarbi
de v o r m v a n d e k a b e l w o r d t bepaald d o o r de
stangenveelhoek tengevolge v a n de b e l a s t i n g
van deze k a b e l .
I n d i e n de k a b e l a l l e e n z i c h z e l f moet d r a g e n
dan i s de b e l a s t i n g v a n de k a b e l - h o r i z o n -
taal gemeten - n i e t g e l i j k m a t i g verdeeld.
We k u n n e n d i t a l s v o l g t v e r k l a r e n .
S t e l de k a b e l w e e g t g N/m"*".
B e k i j k e n we e e n d e e l t j e v a n d e k a b e l m e t e e n
l e n g t e d s , gemeten l a n g s de k a b e l , dan weegt
dit g.ds N.
dx De h o r i z o n t a l e p r o j e c t i e v a n d e l e n g t e d s
ds i s dx.
Dus h o r i z o n t a a l gezien i s de b e l a s t i n g g^
g e l i j k aan:
g.ds 1
N/m"
dx cos ^
Bij de o p h a n g p u n t e n A en B v a n de k a b e l i s
hoek (j) h e t g r o o t s t e n d u s c o s (}) h e t k l e i n s t
Daarom i s i n d e z e p u n t e n g^ h e t g r o o t s t . I n
h e t midden v a n de k a b e l i s (}) = O e n d u s d e
1
b e l a s t i n g g. g N/m
We z i e n d a t g niet constant is.
!K1
Tengevolge v a n de b e l a s t i n g g^ = ^
neemt de k a b e l de v o r m aan v a n een z o g e h e t e n
kettinglijn.
(De w i s k u n d i g e vorm v a n deze l i j n i s een
cosinushyperbolicus f u n c t i e ) .
Z o u d e n we r e k e n e n m e t e e n g e l i j k m a t i g ver-
deelde belasting g N/m"*" - h o r i z o n t a a l geme-
ten - d a n neemt de k a b e l d e v o r m a a n v a n
een parabool.
Omdat h e t g e w i c h t v a n de k a b e l s i n het a l -
gemeen k l e i n z a l z i j n t e n opzichte van h e t
gewicht v a n d e t o t a l e d a k c o n s t r u c t i e , maken
we g e e n g r o t e f o u t indien we h e t k a b e l g e w i c h t
- horizontaal gemeten - a l s g e l i j k m a t i g ver-
deeld beschouwen.
Het kan voorkomen d a t h e t g e w i c h t v a n de
_ ^ totale dakconstructie
niet gelijkmatig verdeeld
horizontaal gemeten -
i s . D i t i s b.v.
h e t g e v a l wanneer de d i k t e d v a n h e t d a k
constant wordt gehouden.
Ook i n d i t g e v a l maken we g e e n g r o t e fout
i n d i e n we v o o r h e t bepalen v a n de orde v a n
grootte v a n de k r a c h t e n i n de k a b e l s en de
ophangpunten i n p l a a t s v a n de w e r k e l i j k e
belasting u i t g a a n v a n een g e l i j k m a t i g ver-
deelde belasting per strekkende meter,
horizontaal gemeten.
We z u l l e n i n h e t volgende de k a b e l s steeds
als qewichtsloos beschouwen en nagaan hoe
de g r o o t t e v a n de k r a c h t e n i n de k a b e l s
kan worden bepaald biji
a. o p h a n g p u n t e n op g e l i j k e h o o g t e
b. o p h a n g p u n t e n n i e t op g e l i j k e h o o g t e
We z u l l e n v e r d e r nagaan hoe de k r a c h t e n i n
de o p h a n g p u n t e n k u n n e n w o r d e n afgevoerd
n a a r de v a s t e g r o n d s l a g , a f h a n k e l i j k van
Co d e o n d e r s t e u n i n g s c o n s t r u c t i e
a. O p h a n g p u n t e n o p g e l i j k e hoogte
Als eerste voorbeeld b e s c h o u w e n we e e n ka-

bel d i e i n A en B i s b e v e s t i g d en i n h e t
midden C wordt b e l a s t d o o r e e n massa m e t
een g e w i c h t G.
In hoofdstuk 13 h e b b e n we a l a a n g e t o o n d
d a t de k a b e l i n d i tgeval een d r i e h o e k i g
v e r l o o p z a l hebben.
De g r o o t t e v a n d e k r a c h t e n i n d e k a b e l e n
i n de ophangpunten z a l a f h a n k e l i j k zijn
van d e p i j 1 f v a n d e k a b e l . We z u l l e n d i t
nagaan.
In de ophangpunten A en B o n t s t a a n tenge-
volge van h e t gewicht G de r e a c t i e k r a c h t e n
\ e n Rg.
Uit EV = O e n EM = O ( o f u i t d e s y m m e t r i e )
v o l g t d a t de v e r t i c a l e componenten v a n deze
r e a c t i e k r a c h t e n moeten zijn:
= = I °
Uit EH = O v o l g t d a t v o o r de h o r i z o n t a l e
componenten geldt:
HA = = H
Uit de f i g u u r k u n n e n we a f l e i d e n d a t :
f
tg(j) = en tgcf) =
H
H i e r u i t v o l g t voor d e g r o o t t e v a n k r a c h t H:
H =
15 15,1.5 KABELCONSTRUCTIES
We k u n n e n d e g r o o t t e v a n k r a c h t H o o k b e -
p a l e n d o o r t u s s e n de ophangpunten een v e r -
b i n d i n g s s t a a f AB a a n t e b r e n g e n .
K r a c h t H w o r d t d a n opgenomen d o o r d e z e v e r -
b i n d i n g s s t a a f . Daardoor o n t s t a a n i n de op-
h a n g p u n t e n A en B s l e c h t s de v e r t i c a l e
reactiekrachten en waarvoor g e l d t :
V = V. = 2<^
A
We b e s c h o u w e n n u k a b e l e n v e r b i n d i n g s s t a a f
a l s êên c o n s t r u c t i e d i e i s t e v e r g e l i j k e n
met een l i g g e r op twee s t e u n p u n t e n A en B
(zie hoofdstuk 13).
We b r e n g e n e e n s n e d e a a n d i r e c t links van
h e t m i d d e n v a n de c o n s t r u c t i e .
H e t moment i n d e z e m i d d e n d o o r s n e d e i s :
M = "l G
Omdat k a b e l e n v e r b i n d i n g s s t a a f zelf geen

momenten k u n n e n opnemen m o e t d i t moment M
v o l l e d i g w o r d e n opgenomen d o o r h e t k o p p e l
g e v o r m d d o o r d e k r a c h t e n H.
H e t moment v a n d i t k o p p e l i s H.f
Nu g e l d t : H.f = \ G.l
Of: H =
H a l e n we d e v e r b i n d i n g s s t a a f AB w e e r weg
d a n v o l g t u i t d e v o o r w a a r d e EH = O v o o r
h e t k a b e l d e e l l i n k s v a n de middendoorsnede
1
G.l
H^ = H =
Uit EH = O v o l g t d a n v e r d e r d i r e c t d a t
H, = H,
A
Zodra de g r o o t t e v a n k r a c h t H b e k e n d i s
kunnen de k r a c h t e n i n de o p h a n g p u n t e n en
de k a b e l w o r d e n bepaald.
V o o r d e r e a c t i e k r a c h t e n i n A en B v i n d e n we
\ = ^B = + (| G l ^
Verder g e l d t v o o r de k r a c h t S i n de k a b e l s
We z i e n d a t de g r o o t t e v a n d e k r a c h t e n S,
R^ e n Rg mede w o r d t b e p a a l d door de g r o o t t e
van k r a c h t H. De g r o o t t e v a n d e z e k r a c h t i s
a f h a n k e l i j k v a n de waarde v a n de p i j l f.
Dit b e t e k e n t dus d a t de k r a c h t e n i n de k a b e l
en i n de o p h a n g p u n t e n o o k a f h a n k e l i j k zijn
van de p i j l f v a n de k a b e l .
Door h e t a a n b r e n g e n v a n d e . v e r b i n d i n g s s t a a f
AB (sluitlijn) o n t s t a a t de d r i e h o e k ABC.
Deze d r i e h o e k i s t e beschouwen a l s een ge-
s l o t e n stangenveelhoek d i e , op een b e p a a l d e
s c h a a l , de j u i s t e vorm w e e r g e e f t van h e t
m o m e n t e n v l a k v a n de t o t a l e c o n s t r u c t i e ( z i e
ook h o o f d s t u k 1 3 ) .
Dit b e t e k e n t d a t we o m g e k e e r d u i t h e t
m o m e n t e n v l a k de j u i s t e k a b e l v o r m en de
g r o o t t e v a n de h o r i z o n t a l e componenten
van de k r a c h t e n i n d e k a b e l k u n n e n aflei-
den. We z u l l e n d i t n a g a a n a a n d e h a n d v a n
een v o o r b e e l d .
We g a a n d e v o r m b e p a l e n v a n een k a b e l
w a a r v a n de o p h a n g p u n t e n A e n B 6 m u i t
elkaar liggen.
De k a b e l w o r d t i n C b e l a s t d o o r e e n massa
met een g e w i c h t G = 3 0 kN.
De p i j l v a n d e k a b e l mag m a x i m a a l 1,6 m
bedragen.
Voor h e t bepalen v a n de m o m e n t e n l i j n ver-

v a n g e n we k a b e l c o n s t r u c t i e d o o r e e n l i g g e r
op t w e e s t e u n p u n t e n A e n B.
•
De o p l e g r e a c t i e s z i j n s
V^ = 20 kN en V^ = 10 kN
A B
H e t maximum moment i s :
M = 20 . 2 = 40 kNm
max
We z e t t e n d e m o m e n t e n l i j n u i t op e e n b e -
paalde s c h a a l , b . v . 1 mm = 2 kNm.
De v o r m v a n d e k a b e l t e n g e v o l g e v a n d e
b e l a s t i n g d o o r d e massa m e t g e w i c h t G
k o m t o v e r e e n m e t d e g e v o n d e n momenten-
lijn. We g e v e n d e k a b e l d e m a x i m a l e pijl
omdat d a n de k r a c h t e n i n de k a b e l en i n
de o p h a n g p u n t e n zo k l e i n m o g e l i j k zijn.
B r e n g e n we de v e r b i n d i n g s s t a a f AB a a n d a n
v i n d e n we v o o r d e g r o o t t e v a n k r a c h t H:
M
max 40
H = = 25 kN
f 1,6
De r e a c t i e k r a c h t e n i n A e n B zijn:
20^ + 25^ = 32,0 kN
R, ^ + 25^ = 26,9 kN
De g r o o t s t e k r a c h t i n de k a b e l i s d u s 32 kN
T e k e n e n we n o g e e n k r a c h t e n d r i e h o e k m e t d e
k r a c h t e n G, e n R^ d a n k u n n e n we d a a r m e e
de g e v o n d e n w a a r d e n c o n t r o l e r e n .
15 BIJZONDERE DRAAGCONSTRUCTIES ' 10
Als tweede v o o r b e e l d b e s c h o u w e n we n o g e e n
kabel d i e i n A en B i s b e v e s t i g d , maar d i e
w o r d t b e l a s t door een - h o r i z o n t a a l gemeten
g e l i j k m a t i g v e r d e e l d e b e l a s t i n g q kN/m"^.
De k a b e l h e e f t een p i j l f.
B r e n g e n we de v e r b i n d i n g s s t a a f AB a a n d a n
komt de m o m e n t e n l i j n v o o r deze c o n s t r u c t i e
(kabel + verbindingsstaaf) o v e r e e n met de
m o m e n t e n l i j n v a n e e n l i g g e r AB o p t w e e
steunpunten.
De v e r t i c a l e reactiekrachten zijni
Voor de m o m e n t e n l i j n geldts
M^ = | q . l . x - | q . x 2 = ^ q . x . ( l - x )
Dit i s de v e r g e l i j k i n g v a n een p a r a b o o l .
Het maximum moment is:
M = -H" q . 1
max 8 ^
Het kabelverloop t e n g e v o l g e v a n de b e l a s -
ting q k o m t o v e r e e n m e t d e g e v o n d e n momen-
tenlijn.
Dit kabelverloop i s dus p a r a b o l i s c h .
B r e n g e n we e e n s n e d e a a n i n h e t m i d d e n d a n
vinden we v o o r de g r o o t t e v a n k r a c h t H:
M
max 8
H =
Dus % H =
^ 8f
De t o t a l e r e a c t i e k r a c h t e n i n A e n B zijns
,1 -, X 2 ^ .,q.l V 2
Â " ^B " (2 +
De g r o o t s t e w a a r d e v o o r d e k r a c h t i n de
kabel i sgelijk aan de g r o o t t e v a n de
krachten e n R^.
A ±5
De k l e i n s t e w a a r d e v o o r d e k r a c h t i n de
kabel i sgelijk aan de g r o o t t e v a n k r a c h t H
Opmerking
V o o r de h e l l i n g s h o e k b i j A e n B g e l d t
1 ,
V. 2f
A q.l^
8f
Dit betekent d a t de r a a k l i j n e n i n A en B
aan de k a b e l elkaar s n i j d e n op e e n a f s t a n d
van 2 f o n d e r de l i j n AB. D i t i s e e n b e l a n g -
rijke e i g e n s c h a p v a n de parabool.
i
b. Ophangpunten n i e t op g e l i j k e hoogte
Als eerste voorbeeld b e s c h o u w e n we e e n s e e n
kabel d i e i n A en B i s b e v e s t i g d en i n h e t
m i d d e n C w o r d t b e l a s t d o o r e e n massa m e t
e e n g e w i c h t G. De o p h a n g p u n t e n l i g g e n n u
n i e t op g e l i j k e h o o g t e ( h o o g t e v e r s c h i l = 2a)
De g r o o t t e v a n de k r a c h t e n i n de k a b e l en
i n de o p h a n g p u n t e n z a l weer afhankelijk
z i j n v a n de p i j l f v a n de k a b e l . We zul-
l e n d i t nagaan.
Tengevolge van h e t gewicht G ontstaan i n

de o p h a n g p u n t e n A e n B de r e a c t i e k r a c h t e n
\ ^B-
I n d i e n we d e z e r e a c t i e k r a c h t e n ontbinden
i n een v e r t i c a l e c o m p o n e n t e n e e n compo-
n e n t R^g d i e de v e r b i n d i n g s l i j n AB a l s
w e r k l i j n h e e f t , d a n i s de g r o o t t e v a n d e z e
verticale component g e l i j k a a n ^ G.
D i t v o l g t d i r e c t u i t de v o o r w a a r d e :
of EMg = O
B r e n g e n we d e v e r b i n d i n g s s t a a f AB a a n d a n
w o r d e n d e c o m p o n e n t e n R^^ v a n de r e a c t i e -
krachten R^ e n Rg opgenomen d o o r d e z e staaf,
z o d a t i n de o p h a n g p u n t e n A en B nog s l e c h t s
de v e r t i c a l e reacties G optreden.
We v e r g e l i j k e n de c o n s t r u c t i e - k a b e l m e t
verbindingsstaaf - w e e r m e t e e n l i g g e r AB
op t w e e s t e u n p u n t e n .
"N^ We b r e n g e n e e n s n e d e a a n d i r e c t l i n k s van
het m i d d e n v a n de c o n s t r u c t i e e n o n t b i n d e n
de b e i d e k r a c h t e n d i e i n d e z e s n e d e w e r k e n
in een h o r i z o n t a l e en een v e r t i c a l e compo-
nent .
Uit EH = O v o l g t v o o r h e t - d e e l links van

de s n e d e d a t d e h o r i z o n t a l e componenten
van beidé k r a c h t e n g e l i j k maar t e g e n g e s t e l d
gericht zijn.
We d u i d e n d e z e c o m p o n e n t e n a a n a l s k r a c h t H,
Het moment v a n h e t k o p p e l g e v o r m d d o o r de
krachten H i sg e l i j k aan H.f
Omdat h e t moment M d a t d o o r d e m i d d e n d o o r -
snede moeten worden o v e r g e b r a c h t i s
M = i G . i l = i G . l
v i n d e n we v o o r de g r o o t t e v a n k r a c h t H:
H .f = ^ G .1 H =
H a l e n we d e v e r b i n d i n g s s t a a f AB weg e n
b r e n g e n we w e e r e e n s n e d e a a n d i r e c t links
Ha^h
van h e t m i d d e n , d a n v i n d e n we u i t d e v o o r -
w a a r d e EH = O v o o r h e t k a b e l d e e l l i n k s v a n
d e z e snedes'
= H =
Uit de v o o r w a a r d e EH = O v o o r d e g e h e l e
k a b e l v o l g t d a n d a t H^ = H.^ = H.
B
Van d e r e a c t i e k r a c h t e n R.. e n R„ i n d e
A rs
o p h a n g p u n t e n z i j n n u de h o r i z o n t a l e com-
p o n e n t e n H^ e n Hg b e k e n d .
De v e r t i c a l e componenten V e n V„ zijn
1
n i e t meer g e l i j k a a n •2 G. De g r o o t t e v a n
deze r e a c t i e k r a c h t e n k a n op v e r s c h i l l e n d e
manieren worden bepaald.
Methode 1
We b e r e k e n e n d e k r a c h t e n
V_ e n V„ u i t de
A D
m e e t k u n d i g e gegevens v a n de f i g u u r .
V
A . f + a
tgcf.^ = H
A
G.l
f + a
Of. v ^ = H . i ^ = i
XT ^ 1 r f + a
V
B f - a
t^*2 =
2^
j G.l
f - a
2^
V - i r f " ^
We z i e n d a t z o w e l d e g r o o t t e v a n d e h o r i z o n -
tale a l s v a n de v e r t i c a l e reactiekrachten i n
A en B a f h a n k e l i j k i s v a n de waarde v a n de
pijl f v a n de k a b e l . D i t b e t e k e n t d a t ook de
g r o o t t e v a n de t o t a l e reactiekrachten R^ e n ,
Rg a f h a n k e l i j k i s v a n deze waarde.
Omdat d e g r o o t t e v a n de k r a c h t e n S^ en S 2 i n
de b e i d e d e l e n v a n d e k a b e l d i r e c t wordt a f -
geleid u i t d i e v a n de r e a c t i e k r a c h t e n R^ en
R„ i s ook deze g r o o t t e a f h a n k e l i j k v a n de
w a a r d e f v a n de p i j 1 .
Methode 2
We b e p a l e n d e k r a c h t e n en u i t de
evenwichtsvoorwaarden.
Uit = O volgt:
H . 2a - G . -Jl = O
_ 1 ^ 2a 1 1 f + a
Uit EM = O volgt:
. 1 - H . 2a + G . ^ 1 = O
2a f - a
15 15.1,13 KABELCONSTRUCTIES
Methode 3
We g a a n b i j deze methode u i t v a n de c o n -
s t r u c t i e m e t v e r b i n d i n g s s t a a f AB. Deze
constructie i s i n e v e n w i c h t . I n de ophang-
p u n t e n A en B t r e d e n de v e r t i c a l e reactie-
k r a c h t e n V^' = Vg' = " l G o p .
We h a l e n n u d e v e r b i n d i n g s s t a a f AB weg.
D a a r d o o r o n t s t a a n i n A en B de h o r i z o n t a l e
reactiekrachten
= Hg = H =
f 0.1
Omdat de w e r k l i j n e n v a n d e k r a c h t e n en
niet s a m e n v a l l e n w o r d t e r op d e k a b e l -
B
c o n s t r u c t i e een k o p p e l u i t g e o e f e n d met een
moment M = - H . 2 a . D a a r d o o r i s d e z e c o n -
s t r u c t i e n i e t meer i n e v e n w i c h t .
Voor e v e n w i c h t i s n o d i g een tegenwerkend
moment d a t k a n w o r d e n g e l e v e r d d o o r d e
v e r t i c a l e k r a c h t e n V^'' = V^'' = V.
U i t d e v o o r w a a r d e EM = O v o l g t d a n ;
H . 2a = V . 1
2a 2a
W a a r u i t : V^'' = '' V = H . — = — .
DUS-. V ^ " = Vg 2 ^ • f
Voor de t o t a l e v e r t i c a l e reactiekrachten
v i n d e n we d a n :
V. = V , . . V , . . = i G . i G . | = | G . ^ f- ^
f - a
VB = ^B' " ^ B " = i°"i^-t = i ^ "
Opmerking
Wé k u n n e n a l s c o n t r o l e o o k d i r e k t de k r a c h -
t e n G, R^ e n R^ u i t z e t t e n i n een k r a c h t e n -
A JD
d r i e h o e k v a n h e t p u n t C. De g r o o t t e v a n
R en R worden dan d o o r opmeten bepaald.
Als t w e e d e v o o r b e e l d b e s c h o u w e n we n o g e e n
k a b e l d i e i n A en B i s b e v e s t i g d en d i e
wordt b e l a s t door een g e l i j k m a t i g verdeelde
b e l a s t i n g q = 100 kN/m (horizontaal gemeten)
De o p h a n g p u n t e n A e n B z i j n aangebracht met
een h o o g t e v e r s c h i l v a n 3 m. De p i j l v a n de
kabel bedraagt 8 m.
We g a a n p r o b e r e n de h o r i z o n t a l e e n v e r t i -
c a l e r e a c t i e s H^, H^, e n Vg s n e l t e b e -
rekenen .
We b r e n g e n d a a r t o e d e v e r b i n d i n g s s t a a f AB
aan, v e r g e l i j k e n de c o n s t r u c t i e m e t e e n
l i g g e r op twee s t e u n p u n t e n en v i n d e n dan:
V^' = V g ' = I q .1 = I . 100 . 12 = 600 kN
= ^ = è q • 1 ^ = i . 100 . 1 2 ^ = 1 8 0 0 kNm
1 ^ = -/^ k^/h^"^ max O O
40O hij.
A
ï A
I 6oo
B r e n g e n we een s n e d e aan i n het midden dan

v i n d e n we de g r o o t t e van kracht H uit:
H .f = M = 1800 kNm
max
Dus; H = 1800 8 = 225 kN
De g r o o t t e van de verticale c o m p o n e n t V.
m
van de beide krachten die i n de m i d d e n -
doorsnede werken wordt bepaald door de
h e l l i n g van de verbindingsstaaf AB.
Dus; V = 225 . = 56 kN
m 12
H a l e n we de verbindingsstaaf AB weer weg

dan o n t s t a a n d a a r d o o r i n de ophangpunten
A en B de horizontale reactiekrachten;
H^ = Hg = H = 225 kN
Door deze r e a c t i e k r a c h t e n w o r d t op de
kabelconstructie een koppel uitgeoefend
met een moment M = H . 3 = 225 .3 = 675 kNm,
De c o n s t r u c t i e i s d a a r d o o r n i e t meer i n
evenwicht.
V o o r e v e n w i c h t i s een t e g e n w e r k e n d moment
nodig dat kan worden g e l e v e r d d o o r de ver-
t i c a l e krachten V^'' = Vg''
We vinden:
^ A ' ' " '^B'' " ^"^^ ; 12 = 56 kN;

gelijk dus met de waarde van V^.
De totale verticale reactiekrachten zijn
dus:
V^ = Vj,' + V^ ' ' = 600 + 56 = 656 kN
r\. ra
V = v ^ ' - V^'' = 600 - 56 = 544 kN

B B B
Opmerking
Ga z e l f e e n s na waarom V.. ' ' = V„ ' ' = V ,
A B m
3
We b e p a l e n n o g h e t s n i j p u n t C v a n d e werk-
lijn v a n de r e a c t i e k r a c h t R^ m e t d e v e r t i -
caal door h e t midden v a n de c o n s t r u c t i e .
We v i n d e n v o o r hoek
656
= 2,92
225
CD CD
= AD = X
Dan is: CD = 6 . 2,92 = 17,5 m
We g a a n na öf de w e r k l i j n v a n de r e a c t i e -
k r a c h t R„ o o k d o o r h e t p u n t C g a a t .
B
We v i n d e n v o o r h o e k
2'
4- A 'B 544 = 2,42

225
4- A CE CE
BE = 6
t g (1)2 = ^
Dan iss CE = 6 . 2,42 = 14,5 m
U i t d e w a a r d e n v o o r CD e n CE v o l g t d a t
DE = CD - CE = 17,5 - 1 4 , 5 = 3 m.
Dit i s juist? d e w e r k l i j n v a n R^ g a a t
d u s o o k d o o r h e t p u n t C.
Uit de gevonden waarden v o o r CD e n CE.

blijkt d a t we p u n t C g e m a k k e l i j k kunnen
v i n d e n d o o r de p i j l f v a n de k a b e l t e ver-
dubbelen. D i t i s een e i g e n s c h a p v a n de
parabool, z o a l s we d i e a l e e r d e r vonden.
Hier b l i j k t d a t deze ook g e l d t v o o r een
parabool op e e n s c h u i n e basis (de l i j n AB)
Omgekeerd k u n n e n we v a n d e z e eigenschap
g e b r u i k maken b i j h e t t e k e n e n v a n de
krachtendriehoek gevormd d o o r de k r a c h t e n
R^, R^ e n Q = q . 1 = 12 . 100 = 1200 kN.
D o o r o p m e t e n v i n d e n we u i t d e z e driehoek
de g r o o t t e v a n Rên R^.
—
c. Ondersteuningsconstructies
De a c t i e k r a c h t e n e n F„ d i e d o o r d e
A B
k a b e l worden u i t g e o e f e n d op de ophangpun-
ten A en B moeten worden a f g e v o e r d n a a r de
^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ a a r d k o r s t . Daarvoor z i j n ondersteunings-
constructies nodig.
Voor deze c o n s t r u c t i e s z i j n v e l e goede

o p l o s s i n g e n m o g e l i j k ; we z u l l e n e r twee
geven.
Een e e n v o u d i g e c o n s t r u c t i e i s d e s t e u n b o k ,
samengesteld u i t twee s t a a f v o r m i g e elemen-
ten. We k u n n e n d e h e l l i n g e n v a n d e z e ele-
menten w i l l e k e u r i g kiezen.
De g r o o t t e v a n d e k r a c h t e n èn R2 i n d e
e l e m e n t e n k a n o.a. w o r d e n b e p a a l d m e t b e -
h u l p v a n een k r a c h t e n d r i e h o e k en i s a f -
h a n k e l i j k v a n deze h e l l i n g e n , zoals blijkt
uit de f i g u r e n .
Hoe we d e h e l l i n g e n v a n d e e l e m e n t e n o o k
kiezen, a l t i j d z a l i n êên v a n de e l e m e n t e n
een t r e k k r a c h t o n t s t a a n .
T r e k k r a c h t e n k u n n e n s l e c h t w o r d e n opgenomen
door de aardkorst.
Om t r e k k r a c h t e n t e v e i m i j d e n k u n n e n we e e n
ballast a a n b r e n g e n a a n de b o v e n z i j d e van
de s t e u n b o k . Door h e t g e w i c h t v a n d e z e bal-
l a s t o n t s t a a t een d r u k k r a c h t i nh e t getrok-
ken e l e m e n t . Deze d r u k k r a c h t moet g r o t e r
z i j n d a n de d o o r de k a b e l r e a c t i e opgewekte
trekkracht.
I s h e t aanbrengen v a n een b a l l a s t niet moge-

lijk d a n k u n n e n we e e n t e g e n w i c h t i n de g r o n d
aanbrengen.
Een tweede c o n s t r u c t i e v e oplossing v i n d e n we

d o o r de k a b e l op t e hangen aan i n g e k l e m d e
kolommen o f s c h i j f v o r m i g e w a n d e n . H e t i n -
klemmingsmoment k a n i n d i t g e v a l b.v. worden
geleverd door een k o p p e l gevormd door hori-
zontale krachten i n de twee v l o e r e n (begane
grond en k e l d e r v l o e r ) v a n een k e l d e r c o n s t r u c -
tie.
Een c o m b i n a t i e v a n b e i d e gegeven oplossingen

v i n d e n we i n h e t d o o r de a r c h i t e c t / c o n s t r u c -
Spanwijdte 163 m; kraageinden 43 m. j breedte 30 m. t e u r N e r v i ontworpen p a p i e r f a b r i e k t e Mantua.
15.2.1 VOORGESPANNEN KABELS
!
2. VOORGESPANNEN KABELS
Het z o n d e r meer t o e p a s s e n v a n k a b e l c o n s t r u c -
ties h e e f t i n h e t algemeen g r o t e bezwaren
omdat:
- kabels geen d r u k k r a c h t e n k u n n e n opnemen
- kabels zeer slappe elementen zijn
- kabels vervormingen ondergaan tengevolge
van de t r e k k r a c h t e n d i e e r i n o p t r e d e n
Kabels kunnen geen d r u k k r a c h t e n opnemen.

Dit betekent d a t we o.a. m o e t e n o p p a s s e n
v o o r o m k e r i n g v a n de b e l a s t i n g e n , b.v. t e n - (
g e v o l g e v a n e e n omhoog g e r i c h t e windbelasting
(windzuiging) op de d a k c o n s t r u c t i e .
We k u n n e n o m k e r i n g v a n de b e l a s t i n g e n voor-
A komen d o o r d e d a k c o n s t r u c t i e zo z w a a r t e
maken d a t d e w i n d b e l a s t i n g klein i s t e n op-
zichte van h e t eigen g e w i c h t v a n deze con-
structie .
Kabels z i j n zeer slappe elementen. Daardoor

zijn k a b e l c o n s t r u c t i e s v a n hangen t u i d a k e n
erg gevoelig voor v e r a n d e r l i j k e belastingen
(b.v. w i n d en sneeuw), v o o r a l a l s deze
niet-symmetrisch aangrijpen.
Omdat h e t e i g e n gewicht meestal k l e i n is i n
v e r h o u d i n g t o t de l e n g t e v a n de o v e r s p a n n i n g
z u l l e n deze daken b i j e l k e belastingveran-
d e r i n g a l gauw e e n d a a r a a n a a n g e p a s t e v o r m
aannemen.
15 15.2.2 VOORGESPANNEN KABELS
Zo k u n n e n b . v . de k a b e l s v a n een d a k c o n s t r u c -
tie t e n g e v o l g e v a n een b e l a s t i n g door de w i n d
de i n d e f i g u u r a a n g e g e v e n v o r m aannemen.
Ook t e n g e v o l g e v a n een n i e t - s y m m e t r i s c h e be-

lasting ondergaan kabels vormveranderingen.
Stel eens d a t twee b o l v o r m i g e r e s e r v o i r s zijn
opgehangen aan een k a b e l .
I n d i e n de b e i d e r e s e r v o i r s v o l z i j n h e e f t deze
k a b e l de getekende vorm.
I n d i e n êên r e s e r v o i r l e e g i s dan k r i j g t de
k a b e l n e v e n s t a a n d e v o r m a l s we h e t e i g e n
g e w i c h t v a n de r e s e r v o i r s gemakshalve v e r -
waarlozen.
Kabels ondergaan een l e n g t e v e r a n d e r i n g indien

er trekkrachten i n optreden.
Zo o n d e r g a a t b.v. een k a b e l , samengesteld uit
l een e l a s t i s c h m a t e r i a a l , waaraan een b l o k met

een g e w i c h t G w o r d t opgehangen een l e n g t e v e r -
andering .
G.l
' I ' Al =
L iJ
E.A
als 1 de l e n g t e en A de d o o r s n e d e v a n de k a b e l
is (aangenomen d a t d e v l o e i s p a n n i n g n i e t wordt
overschreden).
We k u n n e n a a n d e genoemde b e z w a r e n v a n h e t
toepassen van kabelconstructies i n belang-
r i j k e m a t e t e g e m o e t komen d o o r de k a b e l s d i e
de b e l a s t i n g d r a g e n - de d r a a g k a b e l s - vooraf
onder spanning t e brengen met behulp v a n
spahkabels.
Deze s p a n k a b e l s worden dus nog v o o r d a t de
draagkabels hun b e l a s t i n g k r i j g e n t e dragen
onder spanning gebracht. D i t kan geschieden
door aan b e i d e e i n d e n v a n de k a b e l s t e trek-
ken met b e h u l p v a n h y d r a u l i s c h e v i j z e i s .
S p a n k a b e l s m o e t e n zo w o r d e n a a n g e b r a c h t d a t
door h e t spannen v a n deze k a b e l s o o k de
draagkabels onder spanning worden gebracht.
Daarom m o e t d e k r o m m i n g v a n d e z e spankabels
tegengesteld zijn aan d i e v a n de d r a a g k a b e l s .
Omdat d e s p a n n i n g i n de d r a a g k a b e l s vooraf
wordt aangebracht spreken we o v e r h e t geven
van een voorspanning aan deze kabels.
We z u l l e n a a n d e h a n d v a n e e n e e n v o u d i g
voorbeeld h e te f f e c t van h e t voorspannen
van e e n k a b e l eens n a g a a n .
We h a n g e n a a n e e n k a b e l AB e e n b l o k m e t e e n
g e w i c h t G = 40 k N . D o o r d i t g e w i c h t ontstaat
+40
i n d e k a b e l e e n n o r m a a l k r a c h t v a n 40 kN d i e
een v e r l e n g i n g A l v e r o o r z a a k t .
I I 14.
lil
We h a l e n h e t b l o k weg e n b e v e s t i g e n a a n
k a b e l AB e e n a n d e r e k a b e l BC. L e n g t e , door-
s n e d e e n m a t e r i a a l v a n k a b e l BC z i j n gelijk
a a n d i e v a n k a b e l AB.
hi pc B r e n g e n we h e t b l o k w e e r a a n d a n z a l
k a b e l AB d e z e l f d e v e r l e n g i n g A l k r i j g e n .
Omdat k a b e l s g e e n d r u k k r a c h t e n k u n n e n o p -
777777777 nemen g a a t k a b e l BC s l a p h a n g e n .
We h a l e n h e t b l o k w e e r weg e n b r e n g e n i n
k a b e l BC ( d e s p a n k a b e l ) e e n v o o r s p a n n i n g
aan v a n 25 k N . D a a r d o o r o n t s t a a t o o k i n
10 k a b e l AB ( d e d r a a g k a b e l l e e n v o o r s p a n n i n g
van 25 k N .
B r e n g e n we n u h e t b l o k v/eer a a n d a n z a l
k a b e l AB l a n g e r w o r d e n e n ' k a b e l BC e v e n v e e l
korter. Omdat d e k a b e l s AB e n BC v o l k o m e n
B ^
+ m gelijk zijn z a l h e tgewicht G vanh e t blok
zich g e l i j k over beide kabels verdelen.
C i -2o
De k a b e l s AB e n BC k r i j g e n d u s e l k 20 kN t e
dragen. Daardoor g r o e i t de normaalkracht i n
\2o k a b e l AB a a n v a n 25 kN t o t 45 kN e n n e e m t d e
^2S
normaalkracht i n k a b e l BC a f v a n 25 kN t o t
5 kN.
Door h e t o p h a n g e n v a n h e t b l o k ondergaat
k a b e l AB e e n v e r l e n g i n g d i e n u n i e t A l
kso (t.g.v. 40 kN) maar 0,5 A l ( t . g . v .

45 - 25 = 20 kN) i s .
B r e n g e n we e e n b l o k a a n m e t e e n g e w i c h t
G = 50 kN d a n o n t s t a a t i n k a b e l AB e e n
normaalkracht v a n 25 + 2 - ^0 kN e n
l o o p t de n o r m a a l k r a c h t i n k a b e l BC t e r u g
O tot 25 - - 1 0 = 0.
c i K a b e l AB z a l e e n v e r l e n g i n g o n d e r g a a n v a n
50 - 25
. A l = 0,625 A l
40
B r e n g e n we e e n b l o k a a n m e t e e n g e w i c h t
G = 60 kN d a n z o u d e n o r m a a l k r a c h t i n
k a b e l BC t e r u g m o e t e n l o p e n t o t
2 5 - i G = - 5 k N . Het minteken betekent
d a t de n o r m a a l k r a c h t een d r u k k r a c h t i s
g e w o r d e n . D i t k a n n i e t , k a b e l BC z a l d u s
s l a p gaan hangen. H e t t o t a l e g e w i c h t v a n
het blok wordt n u opgenomen d o o r k a b e l AB
Daardoor ondergaat deze k a b e l een v e r -
lenging van
60 -- 25
. A l = 0,875 A l
40
Zonder v o o r s p a n n i n g zou i n d i t g e v a l de
v e r l e n g i n g v a n k a b e l AB z i j n geweest:
60
. A l = 1,5 A l .
40
O)
U i t h e t gegeven v o o r b e e l d b l i j k t duidelijk
dat i nkabels d i e z i j n voorgespannen
- d r u k k r a c h t e n k u n n e n w o r d e n opgenomen z o
lang er trek (door de v o o r s p a n n i n g ) i n z i t
- k l e i n e r e vervormingen optreden
Door h e t a a n b r e n g e n v a n v o o r s p a n n i n g wordt
een k a b e l c o n s t r u c t i e ook s t i j v e r .
Grijpt een h o r i z o n t a l e k r a c h t aan op h e t
B b l o k v a n h e t v o o r b e e l d dan z a l d i t gaan
s l i n g e r e n a l s h e t a l l e e n i s opgehangen aan
k a b e l AB. W o r d t o o k k a b e l BC aangebracht
dan i s n a u w e l i j k s beweging mogelijk.
We z i e n d u s d a t d o o r h e t aanbrengen v a n
voorspanning i n een k a b e l c o n s t r u c t i e de
e e r d e r genoemde b e z w a r e n g r o t e n d e e l s kun-
nen w o r d e n o p g e h e v e n .
Het aanbrengen v a n voorspanning i n de

kabélconstructies v a n h a n g - e n t u i d a k e n
A« óâ^kah-eA door m i d d e l v a n spankabels kan geschieden
door deze k a b e l s t e p l a a t s e n i n de r i c h -
t i n g v a n de d r a a g k a b e l s .
Een b e k e n d v o o r b e e l d v a n e e n l i n e a i r e
hangdakconstructie w a a r b i j draag- en span-
k a b e l s worden toegepast i sh e t Jawerth-
systeem.
De d r a a g - en s p a n k a b e l s worden b i j d i t
systeem o n d e r l i n g verbonden door diagonaal
Luohtvaartoentmm Schiphol 1967 g e p l a a t s t e s t a v e n . V i a deze s t a v e n worden
'Arah. E.A. Riphagen
•beide k a b e l s n a a r e l k a a r t o e g e t r o k k e n en
zo o n d e r s p a n n i n g gebracht.
De b e l a s t i n g e n v a n h e t d a k k u n n e n zodoende
door b e i d e k a b e l s worden gedragen. Er i s
als h e t ware een k a b e l l i g g e r ontstaan.
Het J a w e r t h - s y s t e e m i s o.a. t o e g e p a s t b i j
het luchtvrachtcentrum Schiphol.
Veel i n g e w i k k e l d e r z i j n de i n twee rich-

t i n g e n gekromde k a b e l n e t t e n .
Op d e b e r e k e n i n g v a n d e z e n e t t e n w o r d t d a n
ook n i e t ingegaan.
Eén v a n d e m e e s t b e k e n d e t o e p a s s i n g e n v a n
zo'n n e t i s h e t O l y m p i s c h e d a k t e München.
Otympisah dak MUnoheriy 1972

15
Een r u i m t e l i j k e toepassing vankabels vin-

d e n we i n d e w i e l v o r m i g e hangdaken. B i j
deze daken b e s t a a t de o p h a n g i n g u i t een
a a n t a l i n v e r t i c a l e vlakken gelegen kabels
die worden gespannen t u s s e n een b u i t e n r i n g
"Das ktassisahe Konstmiktionsprinsip von nur auf Zug be-
anspruahten Speiahen in der Fahrradfelge diente erst viel en e e n b i n n e n r i n g .
spater als Anregung su weitgespannten Haltenkonstruktio-
yi&n Deze b e i d e r i n g e n nemen d e h o r i z o n t a l e
Konrad"Maohsmann,1959
componenten v a n de k a b e l k r a c h t e n o p .
Een v o o r b e e l d v a n z o ' n d a k c o n s t r u c t i e was
h e t d a k v a n h e t A m e r i k a a n s e p a v i l j o e n op
de Expo t e B r u s s e l . We m e r k e n n o g o p d a t
d e z e c o n s t r u c t i e v e e l o v e r e e n k o m s t ver-^-
t o o n t met de " c o n s t r u c t i e " v a n een f i e t s -
wiel .
Tentoonstellingsgebouw U.S.A. Expo-Brusselj 1958

Arah. E.D. Stone
Opmerking
In de moderne betontechniek wordt soms
voorspanning toegepast i n balken. Door i n
de "balk p a r a b o l i s c h g e v o r m d e k a b e l s t e
p l a a t s e n en deze t e spannen kunnen i n deze
A A b a l k inwendige krachten (spanningen) wor-
den opgewekt d i e t e g e n g e s t e l d g e r i c h t zijn
aan de k r a c h t e n (spanningen) veroorzaakt
door h e t eigen gewicht en de v e r a n d e r l i j k e
belasting.
Door h e t spannen v a n de k a b e l s w o r d t Immers
op h e t b e t o n v a n de b a l k e e n g e l i j k m a t i g
verdeelde b e l a s t i n g u i t g e o e f e n d . Deze b e l a s -
t i n g werkt i n opwaartse r i c h t i n g , dus tegen
de z w a a r t e k r a c h t i n .
J5 15.3.1 PNEUS
3. PNEUS
Bij d r a a g c o n s t r u c t i e s i n de g e b r u i k e l i j k e
bouwmaterialen b e t o n , s t a a l en h o u t speelt
h e t e i g e n g e w i c h t v a n de c o n s t r u c t i e t e n
o p z i c h t e v a n de o v e r i g e b e l a s t i n g e n meestal
een n i e t t e v e r w a a r l o z e n rol.
Een h o u t e n v l o e r , d i e a l s z e e r l i c h t Wordt
beschouwd, weegt i n c l u s i e f de h o u t e n b a l k -
2
l a a g , c i r c a 500 N/m .
2
Een v l o e r v a n b e t o n w e e g t a l gauw 4 0 0 0 - 6 0 0 0 N/m
D o o r d e o n t w i k k e l i n g e n op h e t g e b i e d v a n
de k u n s t s t o f f e n z i j n bouwmaterialen ont-
w i k k e l d d i e h e t m o g e l i j k maken z e e r lichte
d r a a g c o n s t r u c t i e s t e ontwerpen met een
2
e i g e n g e w i c h t v a n 10 §. 50 N/m .
K'inders'piethülle
Een v o o r b e e l d v a n z o ' n z e e r lichte draag-

c o n s t r u c t i e i s de pneumatische constructie,
k o r t w e g p n e u genoemd.
Bij een pneu w o r d t l u c h t a l s een w e z e n l i j k
element i n d e d r a a g c o n s t r u c t i e opgenomen.
Omdat l u c h t g o e d d r u k k r a c h t e n k a n opnemen
i s deze l u c h t h e t d r u k e l e m e n t v a n de d r a a g -
constructie. De h u i d v a n d e p n e u , d i e d e
lucht omsluit, fungeert daarbij als trek-
element.
Een b e k e n d v o o r b e e l d v a n e e n p n e u i s d e
f i e t s b a n d . H e t g e w i c h t v a n de f i e t s en
zijn b e r i j d e r w o r d t g e d r a g e n door de
l u c h t i n deze band.
J 'ü)
15.3.2 PNEUS
Als draagconstructie zijn pneus bekend i n

h u n t o e p a s s i n g b i j de d r a a g l u c h t h a l l e n .
Jm
Deze l u c h t b a l l e n k u n n e n b o l v o r m i g z i j n zo-
a l s de T e l s t a r antenna s h e l t e r t e Andover
U.S.A.
Telstar antenna shelter Andover,USA, 1962
Luchtballen kunnen ook c y l i n d e r v o r m i g zijn,

Deze h a l l e n w o r d e n d a n a a n d e e i n d e n bol-
vormig afgesloten.
De b o l e n d e c y l i n d e r zijn eenvoudige vor-

men v o o r e e n p n e u m e t e e n z e e r duidelijk
e v e n w i c h t s s y s t e e m . We z u l l e n d i t nagaan..
We b e s c h o u w e n d a a r t o e e e r s t eens e e n b a l l o n (
g e v u l d m e t h e l i u m d i e z w e e f t i n de l u c h t .
De g a s d r u k i n d e z e b a l l o n i sgroter d a n de
d r u k v a n de b u i t e n l u c h t . Er h e e r s t dus i n
de b a l l o n een o v e r d r u k . S t e l d i e o v e r d r u k
I S p N/m .
Ten g e v o l g e v a n d e z e o v e r d r u k i n d e b a l l o n
o n t s t a a n spanningen i n de h u i d v a n de b a l -
lon .
D e z e l f d e spanningen z u l l e n o p t r e d e n wanneer
2
i n d e b a l l o n e e n g a s d r u k v a n p N/m heerst
en d e d r u k v a n d e b u i t e n l u c h t nul is. We
z u l l e n voor d i teenvoudiger geval nagaan
hoe g r o o t deze s p a n n i n g e n i n de h u i d zijn.
We b e s c h o u w e n d a a r b i j d e z e h u i d a l s een
membraan.
15 15.3.3 PNEUS
De d r u k v a n p N/m i sa l z i j d i g . Voor h e t
bepalen v a n de spanning i n h e t membraan
k u n n e n we d a a r o m h e t e v e n w i c h t beschouwen
van een h a l v e ballon.
In h e t m e r i d i a a n v l a k h e e r s t dan een druk

2
van p N/m . A l s d e b a l l o n , e e n s t r a a l R
h e e f t d a n i s de t o t a l e d r u k k r a c h t i n d i t
vlak:
D = TT . R' P
In h e t membraan v a n d e b a l l o n h e e r s t e e n
t r e k k r a c h t v a n n N/m"*". De t o t a l e trek-
k r a c h t i n h e t m e r i d i a a n v l a k i s dan:
T = 2TrR . n
Er moet e v e n w i c h t z i j n , d u s D = T. Dan i s
2
TTR . P = 2TTR . n
of: n = f .p.R (N/m^)
Een m e r i d i a a n - d o o r s n e d e v a n de b o l kunnen
we i n a l l e r i c h t i n g e n aanbrengen. Daarom
zal o v e r a l i n h e t membraan v a n d e b a l l o n
e e n z e l f d e t r e k k r a c h t aanwezig z i j n van
n = i . p . R N/m"*"
Een b o l v o r m i g e d r a a g l u c h t h a l w o r d t over-
e i n d gehouden door een k u n s t m a t i g e over-
2
d r u k v a n p N/m . Zouden we d i t n i e t doen
dan z a k t d e h u i d v a n de h a l i n e l k a a r .
De v o r m v a n z o ' n h a l i s n o o i t e e n v o l -
l e d i g e b o l , z o a l s d e b a l l o n , maar e e n
gedeelte daarvan. Ook i n d i t g e v a l werkt
2
de o v e r d r u k v a n p N/m alzijdig en o n t -
n = I
s t a a n i n de h u i d
. p . R N/m^.
trekspanningen
H a l e n we e e n k l e i n e l e m e n t j e dA u i t d e
h u i d v a n een b o l v o r m i g e h a l dan w o r d t
dit i nevenwicht gehouden door de span-
n i n g s k r a c h t j e s n i n de v i e r randen t e n
gevolge v a n de o p t r e d e n d e spanning
n = i . p . R.
15.3.4 PNEUS
Bij een c y l i n d e r v o r m i g e d r a a g l u c h t h a l
w o r d t de o v e r d r u k t e g e n een e l e m e n t j e
dA s l e c h t s g e d r a g e n d o o r de s p a n n i n g s -
k r a c h t j e s n i n t w e e r a n d e n . De s p a n n i n g s -
krachtjes n' i n d e b e i d e a n d e r e randen
worden v e r o o r z a a k t door de o v e r d r u k tegen
de a f s l u i t i n g e n i n de e i n d v l a k k e n v a n de
cylinder. Déze k r a c h t j e s n ' z i j n mete l -
kaar i n evenwicht.
B e s c h o u w e n we h e t e v e n w i c h t v a n e e n h a l v e
c y l i n d e r met een l e n g t e v a n 1 m dan v i n d e n
we:
D = 2R . p
T = n . 1
Uit de e v e n w i c h t s v o o r w a a r d e D = 2T v o l g t
dan:
n = p . R N/m
Omdat e e n c y l i n d e r door een w i l l e k e u r i g e

snede k a n worden g e h a l v e e r d z a l i n h e t
membraan v a n de c y l i n d e r o v e r a l een
t r e k k r a c h t n = p . R N/m""" a a n w e z i g zijn.
15 15.3.5 PNEUS
Als v o o r b e e l d v a n de b e r e k e n i n g v a n een
p n e u z u l l e n we o n s b e z i g h o u d e n m e t h e t
ontwerp voor e e n s t a d a a n de n o o r d p o o l ,
gemaakt door de a r c h i t e c t F r e i Otto.
Dit ontwerp wordt besproken i nzijn boek
"Zugbeanspruchte K o n s t r u k t i o n e n " .
Deze s t a d a a n d e n o o r d p o o l i s ontworpen
onder een pneu gevormd door een b o l -
s e g m e n t . De s t r a a l v a n d e b o l b e d r a a g t
R = 2200 m.
De s t r a a l v a n d e c i r k e l v a n d i t b o l s e g m e n t
is r = 1000 m e n d e h o o g t e bedraagt 240 m.
De p n e u h e e f t e e n d u b b e l e h u i d . Om t e
g r o t e t r e k k r a c h t e n i n h e t membraan v a n
de p n e u t e v o o r k o m e n z i j n om d e 10 m i n
twee r i c h t i n g e n k a b e l s o v e r de pneu g e -
spannen.
Het t o t a l e gewicht, van h e t dak bestaande
2
u i t p n e u e n k a b e l s , b e d r a a g t 82 N/m .
Om de p n e u o v e r e i n d t e k u n n e n h o u d e n wordt
i n de pneu k u n s t m a t i g een o v e r d r u k gehand-
h a a f d v a n 350 N/m^. D i t k o m t o v e r e e n m e t
35 mm Wk.
2
(1 mm Wk = 1 mm w a t e r k o l o m = 10 N/m 1.
V o o r de b e r e k e n i n g v a n de t r e k k r a c h t e n i n
de p n e u nemen we a a n d a t h e t e i g e n gewicht
van h e t d a k w e r k t i n de r i c h t i n g v a n h e t
m i d d e l p u n t v a n de b o l i n p l a a t s v a n h e t
m i d d e l p u n t v a n d e a a r d e . We maken m e t d e z e
aanname s l e c h t s e e n z e e r g e r i n g e fout.
De p n e u w o r d t d a n b e l a s t d o o r een o v e r -
druk van:
p = 350 - 82 = 268 N/m^
Door d e z e o v e r d r u k z o u d e n i n h e t membraan
van de pneu t r e k k r a c h t e n o n t s t a a n v a n :
1 1
p .R = . 268 . 2200
^ = 2
= 294800 N/m-^ = 295 kN/m"^
5 15.3.6 PNEUS
Door h e t a a n b r e n g e n v a n k a b e l s w o r d e n d e
trekkrachten geconcentreerd i n deze k a b e l s .
Omdat d e k a b e l s om de 10 m z i j n aangebracht
b e d r a a g t de t r e k k r a c h t N i n deze k a b e l s s
N = 10 , 295 = 2950 kN
De k a b e l k r a c h t e n w o r d e n a f g e g e v e n aan een
b e t o n n e n r i n g b a l k . Deze b a l k i s a l s d e
f u n d e r i n g v a n de pneu t e beschouwen.
We o n t b i n d e n k r a c h t N i n e e n v e r t i c a l e com-
ponent N^ e n e e n h o r i z o n t a l e c o m p o n e n t N^^.
De g r o o t t e v a n e l k e c o m p o n e n t i s :
1000
N = 2950 sin a = 2950 2200
v
= 13 40 kN
1960
N„ = 2950 cos a = 2950 2200
n
= 2620 kN
Deze k r a c h t e n w e r k e n op e l k e 10 m v a n d e
ringbalk. Per strekkende m r i n g b a l k wer-
ken dus:
n ^ = 1340 10 = 134 kN/m"
= 2620 : 10 = 262 kN./m
We k u n n e n d e g r o o t t e v a n n ^ n a t u u r l i j k o o k
direct bepalen u i t het verticale evenwicht
van de pneu.
We v i n d e n d a n :
TTr2 . p = n O
. 7T2r
. p . r
= i . 268 . 1000 N/m = 134 kN/m
Dan is: n^ = . 134 = 262 kN/m^

15 15.3.7 PNEUS
Tengevolge van n w o r d t de r i n g b a l k i n op-

waartse r i c h t i n g belast. D i t betekentd a t
het e i g e n g e w i c h t g v a n deze b a l k groter
m o e t z i j n d a n 134 kN/m""". I s d i t n i e t h e t
g e v a l d a n w o r d t d e r i n g b a l k omhoog getrok-
ken i n de pneu.
De massa v a n b e t o n i s 250Q kg/m , h e t
3
g e w i c h t d u s 2 5 kN/m .
Als het gewicht g per strekkende meter
r i n g b a l k g r o t e r moet z i j n d a n 134 k N ,
dan moet de d o o r s n e d e A v a n deze balk
g r o t e r z i j n dan:
A > 134 25 > 5,4 m'
Een b a l k dus met een doorsnede van b.v.

3,3 . 1,7 m.
Tengevolge van n^ wordt de r i n g b a l k

alzijdig naar b i n n e n g e t r o k k e n . Daar-
door o n t s t a a n i n deze b a l k d r u k k r a c h t e n .
De g r o o t t e v a n deze d r u k k r a c h t e n kunnen
we bepalen door h e t evenwicht t e beschou-
wen v a n e e n h a l v e r i n g . We v i n d e n :
2 D = n^ . 2r ^ D = n^ . r
Dus: D = 262 . 1000 = 262.000 kN
In de r i n g b a l k w e r k t dus een n o r m a a l k r a c h t
van 262.000 k N . T e n g e v o l g e v a n deze kracht
o n t s t a a t een s p a n n i n g i n h e t b e t o n v a n de
balki
cbeton 2^2-000 = 49.000 kN/m2= 49 N/mm^
Deze s p a n n i n g i s erg g r o o t voor beton.

N o r m a a l l a t e n we e e n s p a n n i n g t o e v a n
c i r c a 10 N/iran en b i j een zeer goede
2
b e t o n k w a l i t e i t g a a n we w e l t o t 20 N/mm .
Om e e n l a g e r e s p a n n i n g i n het beton t e
b e r e i k e n z o u d e n we d u s d e d o o r s n e d e v a n
de r i n g b a l k 3 §. 4 m a a l zo g r o o t m o e t e n
kiezen.
15 15.3.8 PNEUS
Opmerking
1. F r e i O t t o k o o s v o o r d e v o r m v a n de p n e u
het bolsegment, gefundeerd op een c i r k e l -
vormige randbalk.
De v o r m v a n d i t s e g m e n t i s i d e n t i e k aan d i e
van een z e e p v l i e s onder o v e r d r u k , gespannen
op e e n c i r k e l v o r m i g raampje van i j z e r d r a a d .
Het huidoppervlak van h e t bolsegment i s ,
evenals d a t van h e t zeepvlies minimaal, b i j
een bepaalde inhoud aan b i n n e n r u i m t e en b i j
de g e k o z e n v o r m v a n de r a n d b a l k .
De a l d u s g e v o r m d e p n e u - " k r a p i n z'n j a s j e "

h e e f t de m i n s t e uitwijkmogelijkheden b i j
w i n d b e l a s t i n g en i s daarom h e t meest s t a b i e l
2, Om f a b r i c a g e - t e c h n i s c h e r e d e n e n i s e e n
standaardhal veelal een samenstel v a n een
halve cylinder ( a l l e e n r e c h t e banen) en
twee k w a r t b o l l e n ( a l l e e n s p i e v o r m i g e banen
van gelijke grootte).
Het huidoppervlak van zo'n standaardhal i s
echter - uitgaande v a n een b e p a a l d e inhoud
aan binnenruimte en v a n de vorm v a n de r a n d -
balk - niet minimaal.
7801MB
Oversïchtsfoto's^van een in 1971 op de TH-Bouwkunde gehouden Vneu-seminar
(aaneengesloten periode van 14 dagen) o.l.v. Gemot Minke en Fieter Euyhers
Vanuit een model (sohaal 1:12^5} werd de realiteit opgebouwd: een membraam
werd gespannen over een samenstel van twee bollen (diameter 1200 mm) en een
halve torus (straal + 4000 mm).
15.4,1 ZELFTOETS
4 , ZELFTOETS
VRAGEN
1, Noem t w e e v o o r b e e l d e n van een bijzondere draagconstruc-
tie, die niet i s opgebouwd u i t een eenvoudig systeem
van vloeren, balken en kolommen.
2. Waar w o r d e n b i j z o n d e r e d r a a g c o n s t r u c t i e s v e e l a l toe-
gepast .
Hoe worden deze c o n s t r u c t i e s ontworpen.
3. W e l k e k r a c h t e n k u n n e n de kabels van een kabelconstructi,|'

opnemen.
4. V o o r w e l k e d a k c o n s t r u c t i e s w o r d e n o.a. kabelconstruc-
ties toegepast,
5. Wanneer s p r e k e n we van l i n e a i r e h a n g - en tuidaken.
6. I s h e t e i g e n gewicht van een k a b e l - h o r i z o n t a a l ge-

m e t e n - een g e l i j k m a t i g verdeelde belasting.
W e l k e v o r m n e e m t een kabel tengevolge van de belasting
door z i j n eigen gewicht aan.
7. Een kabel wordt i n h e t m i d d e n b e l a s t d o o r een massa /

met een gewicht G.
Hoe g r o o t i s de h o r i z o n t a l e k r a c h t H d i e deze kabel
u i t o e f e n t op de o p h a n g p u n t e n a l s de k a b e l een pijl f
heeft.
Maakt h e t voor de g r o o t t e van kracht H verschil u i t
of de ophangpunten wel o f n i e t op g e l i j k e h o o g t e lig-
gen.
8. Een kabel wordt b e l a s t d o o r een - h o r i z o n t a a l gemeten -

g e l i j k m a t i g verdeelde belasting q.
Hoe g r o o t i s de h o r i z o n t a l e k r a c h t H d i e deze kabel
u i t o e f e n t op de o p h a n g p u n t e n a l s deze k a b e l een pijl f
heeft.
15 15.4.2 ZELFTOETS
ANTWOORDEN
1. K a b e l c o n s t r u c t i e s en pneumatisclie c o n s t r u c t i e s
( k o r t w e g pneus). z i j n bijzondere draagconstructies
die n i e t w o r d e n opgebouwd u i t een eenvoudig sys-
t e e m v a n v l o e r e n , b a l k e n e n kolommen.
2. B i j z o n d e r e d r a a g c o n s t r u c t i e s w o r d e n v e e l a l toege-
past voor h e t overspannen van g r o t e kolomvrije
ruimten.
Deze c o n s t r u c t i e s w o r d e n zo o n t w o r p e n d a t ze e e n
gering eigen gewicht bezitten.
3. De k a b e l s v a n e e n k a b e l c o n s t r u c t i e k u n n e n alleen
normaalkrachten opnemen.
4. K a b e l c o n s t r u c t i e s w o r d e n o . a . t o e g e p a s t voor hang-
en t u i d a k e n e n w i e l v o r m i g e hangdaken.
5. I n d e k a b e l c o n s t r u c t i e v a n l i n e a i r e h a n g - e n t u i d a k e n
lopen de k a b e l s i n êên r i c h t i n g parallel.
6. H e t e i g e n g e w i c h t v a n e e n k a b e l i s - h o r i z o n t a a l
gemeten - geen g e l i j k m a t i g v e r d e e l d e b e l a s t i n g . De
k a b e l neemt daarom t e n g e v o l g e v a n de b e l a s t i n g d o o r
zijn eigen gewicht geen p a r a b o o l maar een k e t t i n g l i j n
aan,
7. A l s e e n k a b e l i n h e t m i d d e n w o r d t b e l a s t d o o r e e n
massa m m e t e e n g e w i c h t G d a n o e f e n t d e z e k a b e l o p
de o p h a n g p u n t e n , a l s f d e p i j l v a n deze k a b e l i s , een
kracht H = ' ^ u i t .
De g r o o t t e v a n k r a c h t H i s o n a f h a n k e l i j k v a n de l i g -
g i n g v a n de o p h a n g p u n t e n ( w e l o f n i e t op g e l i j k e
hoogte).
8. A l s e e n k a b e l w o r d t b e l a s t door een - h o r i z o n t a a l
gemeten - g e l i j k m a t i g v e r d e e l d e belasting q dan
o e f e n t deze k a b e l op de o p h a n g p u n t e n een
8 ^
kracht H = — ^ — u i t , a l s f de p i j l v a n deze k a b e l i s
De g r o o t t e v a n d e z e k r a c h t H i s o n a f h a n k e l i j k v a n d e
l i g g i n g v a n de o p h a n g p u n t e n ( w e l o f n i e t op g e l i j k e
hoogte).
15.4.3 ZELFTOETS
VRAGEN
Een k a b e l met een p a r a b o l i s c h e vorm h e e f t een p i j l f .

I n de o p h a n g p u n t e n A en B v a n deze k a b e l worden raak-
lijnen aan de k a b e l getrokken.
I n w e l k p u n t s n i j d e n deze r a a k l i j n e n elkaar.
10, Een k a b e l w o r d t b e l a s t door een - h o r i z o n t a a l gemeten -

g e l i j k m a t i g v e r d e e l d e b e l a s t i n g q.
Hoe g r o o t z i j n d e v e r t i c a l e r e a c t i e k r a c h t e n V^ e n V^
i n de o p h a n g p u n t e n A en B a l s :
a, A e n B o p g e l i j k e hoogte liggen
b. A e e n a f s t a n d a hoger l i g t dan B
1 1 . Hoe k u n n e n we t r e k k r a c h t e n i n de e l e m e n t e n v a n een
steunbok vermijden.
12. Waarom h e e f t h e t z o n d e r meer t o e p a s s e n v a n k a b e l -

c o n s t r u c t i e s i n h e t algemeen g r o t e bezwaren.
Hoe k u n n e n we a a n d e z e b e z w a r e n t e g e m o e t komen.
13, Wat i s h e t e f f e c t v a n h e t g e v e n v a n e e n v o o r s p a n n i n g
aan kabels.
14. Op w e l k e w i j z e k a n d o o r m i d d e l v a n s p a n k a b e l s voor-
s p a n n i n g w o r d e n a a n g e b r a c h t i n de d r a a g k a b e l s .
15 15.4.4 ZELFTOETS
ANTWOORDEN
9. De r a a k l i j n e n i n de p u n t e n A e n B v a n e e n p a r a b o o l m e t
pijl f snijden elkaar i n h e t midden op een a f s t a n d 2 f
onder de l i j n AB.
Dit geldt zowel v o o r h e t g e v a l d a t de p u n t e n A en B
op g e l i j k e hoogte l i g g e n a l s v o o r h e t g e v a l d a t ze
n i e t op g e l i j k e h o o g t e liggen.
10. De v e r t i c a l e r e a c t i e k r a c h t e n i n d e o p h a n g p u n t e n A
en B v a n e e n k a b e l d i e w o r d t b e l a s t d o o r e e n
- h o r i z o n t a a l gemeten - g e l i j k m a t i g v e r d e e l d e b e -
lasting q zijn
a. a l s A e n B op g e l i j k e h o o g t e liggen:
b. a l s A e e n a f s t a n d a h o g e r ligt d a n B:
Â = i gl ^ ^ =i (4 ^ 1^
^B = i gl - ^ =i gl (4 - | i
11. T r e k k r a c h t e n i n de elementen v a n een steunbok kunnen

we v e r m i j d e n d o o r h e t a a n b r e n g e n v a n e e n b a l l a s t .
12. H e t z o n d e r meer t o e p a s s e n v a n k a b e l c o n s t r u c t i e s
h e e f t i n h e t algemeen g r o t e b e z w a r e n omdat:
- k a b e l s g e e n d r u k k r a c h t e n k u n n e n opnemen
- k a b e l s zeer slappe elementen zijn
- k a b e l s vervormingen ondergaan t e n g e v o l g e v a n de
trekkrachten d i e er i n optreden
We k u n n e n a a n d e z e b e z w a r e n i n b e l a n g r i j k e mate
tegemoet komen d o o r d e k a b e l s d i e de b e l a s t i n g
dragen - de d r a a g k a b e l s - v o o r a f o n d e r spanning
te b r e n g e n m.b.v. s p a n k a b e l s .
13. I n k a b e l s d i e z i j n voorgespannen kunnen d r u k k r a c h t e n

w o r d e n opgenomen (zolang er t r e k i nzit) ên t r e d e n
k l e i n e r e vervormingen op.
Door h e t aanbrengen v a n v o o r s p a n n i n g w o r d t een k a b e l -
c o n s t r u c t i e ook s t i j v e r .
14. H e t a a n b r e n g e n v a n o v e r s p a n n i n g i n d e d r a a g k a b e l s
kan geschieden door spankabels t eplaatsen
- i n de r i c h t i n g v a n de d r a a g k a b e l s
- i n een r i c h t i n g l o o d r e c h t op de r i c h t i n g v a n de
draagkabels
15.4.5 ZELFTOETS
VRAGEN
15. Hoe v e e l w e e g t o n g e v e e r e e n h o u t e n v l o e r , inclusief

de h o u t e n balklaag.
En e e n b e t o n n e n v l o e r ?
16. Noem e e n v o o r b e e l d v a n een zeer l i c h t e draagcon-

structie.
17. Hoe w o r d e n b i j e e n p n e u t r e k - en d r u k k r a c h t e n op-

genomen.
18. Hoe v i n d e n pneus a l s d r a a g c o n s t r u c t i e hun toepassing.

Hoe w o r d t z o ' n p n e u o v e r e i n d gehouden.
19. Hoe g r o o t i s de t r e k k r a c h t i n de h u i d v a n een b o l -

v o r m i g e d r a a g l u c h t h a l met s t r a a l R a l s h i e r i n een
2
o v e r d r u k h e e r s t v a n p N/m .
20. Hoe g r o o t i s de t r e k k r a c h t i n d e h u i d v a n e e n
cylindervormige draagluchthal.
15.4.6 ZELFTOETS
ANTWOORDEN
15. Een h o u t e n v l o e r , inclusief de h o u t e n balklaag,

2
weegt c i r c a 500 N/m .
2
Een b e t o n n e n v l o e r w e e g t a l gauw 4000-6000 N/m .
16. Een p n e u m a t i s c h e c o n s t r u c t i e , k o r t w e g p n e u genoemd,

is een v o o r b e e l d v a n een zeer l i c h t draagconstruc-
2
t i e met een e i g e n g e w i c h t v a n 10-50 N/m .
17. B i j een pneu worden d r u k k r a c h t e n opgenomen d o o r d e

lucht, terwijl de h u i d v a n de pneu de t r e k k r a c h t e n
opneemt.
18. Als draagconstructies zijn pneus bekend i n h u n t o e -

passing b i j de z o g e h e t e n d r a a g l u c h t h a l l e n .
Om d e z e d r a a g l u c h t h a l l e n o v e r e i n d t e kunnen houden
w o r d t een k u n s t m a t i g e overdruk gehandhaafd v a n
circa 300 N/m^.
19. I n de h u i d v a n een b o l v o r m i g e d r a a g l u c h t h a l , waarin

2
een overdruk v a n p N/m wordt gehandhaafd, heerst
een a l z i j d i g e trekspanning n:
n = 4 .p .R (N/m^
20. I n de h u i d v a n een c y l i n d e r v o r m i g e draagluchthal,

heerst een t r e k s p a n n i n g n:
n = p .R
Deze t r e k s p a n n i n g werkt loodrecht op de r i c h t i n g

van de as v a n de c y l i n d e r .
De g r o o t t e v a n d e t r e k s p a n n i n g i n de r i c h t i n g v a n
de as v a n d e c y l i n d e r i s a f h a n k e l i j k v a n d e w i j z e
waarop de c y l i n d e r aan z i j n einden wordt afgesloten.
15.5.1 VOORBEELDEN
5. VOORBEELDEN
Voorbeeld 1
Om e e n g r o t e ruimte k o l o m v r i j t e kunnen
overspannen i s een h a n g d a k c o n s t r u c t i e ont-
worpen .
We w i l l e n de g r o o t s t e k r a c h t i n de k a b e l s
van de k a b e l c o n s t r u c t i e v o o r d i t hangdak
weten en de r e a c t i e k r a c h t e n i n de steun-
bokken. •
We b e k i j k e n eerst het evenwicht van kabel EF.
B r e n g e n we v e r b i n d i n g s s t a a f EF a a n e n e e n
s n e d e i n h e t m i d d e n d a n v i n d e n wes
i . ,1^ = H .f
I . 10 . 40 = H . 4
H = 500 k N .
Uit d e h e l l i n g v a n s t a a f EF v o l g t :
% = é • « = é • = 75 kN
^ 1
Dan i s (we h a l e n s t a a f EF w e g ) :
Vg = i q . 1 + V^ = 200 + 75 =
m
=I . 10 . 40 + 75 = 275 kN
= H = 500 kN
E
V^ = i q . 1 - V_ = 125 kN
F 2 ^ m
= H = 500 kN
«F
H
15 15.5.2 VOORBEELDEN
V o o r d e o p l e g r e a c t i e v i n d e n wes
= H = 500 kN } R ^ = 1 3 0 0 kN
V, = ~ . 500 = 1200 kN
A
Vb = V, + 275 = 1200 + 275 = 1475 kN

B A
Hp = H =• 500 kN
} R^ = 1300 kN
V = - i ^ . 500 = 1200 k N '
V^ = Vj^ + 125 = 1200 + 125 = 1325 kN
Voorbeeld 2
Een k a b e l AB m e t l e n g t e 1 wordt voorgespannen
r d o o r e e n k a b e l AC m e t l e n g t e 2 1 . De g r o o t t e
13 6 I van de v o o r s p a n n i n g b e d r a a g t 4 0 kN. O v e r i g e n s
L
i s de d o o r s n e d e e n h e t m a t e r i a a l v a n b e i d e
kabels g e l i j k . Aan deze k a b e l c o n s t r u c t i e wordt
21 i n B e e n b l o k g e h a n g e n m e t e e n g e w i c h t G = 90 kN
We w i l l e n d e g r o o t t e v a n d e r e a c t i e k r a c h t e n i n
A en C weten.
4o k
k T e n g e v o l g e v a n de v o o r s p a n n i n g i s de normaal-
kracht i n d e b e i d e k a b e l s AB e n AC g e l i j k a a n
40 kN.
HO
Hangen we i n B h e t b l o k o p d a n z a l h e t g e -
Bh wicht G van d i t blok zich z o d a n i g o v e r de

+ k a b e l s AB e n BC v e r d e l e n d a t d e l e n g t e v e r -
anderingen van beide kabels g e l i j k worden.
Ho Omdat k a b e l BC t w e e m a a l zo l a n g i s als
-30 \i/0 2
k a b e l AB k r i j g t k a b e l AB d u s 3 - 0 = 6 0 kN
en k a b e l AC ^ G = 30 kN t e d r a g e n .
De r e a c t i e k r a c h t e n i n A e n C w o r d e n ;
i
R = 4 0 + 6 0 = 1 0 0 k N
A
30 R ^ = 4 0 - 3 0 = 1 0 k N
15.5.3 VOORBEELDEN
Voorbeeld 3
Twee b o l v o r m i g e p n e u s (straal R = 10 m) zijn
t e g e n e l k a a r g e p l a a t s t en o n d e r l i n g h e c h t
v e r b o n d e n . T e r p l a a t s e v a n de v e r b i n d i n g
w o r d t e e n k a b e l o v e r de p n e u gelegd.
We w i l l e n de g r o o t t e v a n d e t r e k k r a c h t i n deze
k a b e l w e t e n a l s i n de p n e u e e n o v e r d r u k heerst
van 4 00 N/m^.
We s n i j d e n de p n e u i n h e t m i d d e n d o o r e n v i n -
den v o o r de t r e k k r a c h t n i n de snede:
10 = 2000 N/m
R = I . 400
Omdat a = 30^0i s :
n = i n/3 = 1000/3 N/m^
n = 1000 N/m
^h = 2
We maken v e r v o l g e n s e e n snede o v e r de k a b e l .
Op d e z e k a b e l w e r k e n d e t r e k k r a c h t e n n ^ . De
h o r i z o n t a l e componenten v a n deze k r a c h t e n
houden e l k a a r i n e v e n w i c h t . De k a b e l wordt
dus i n z i j n e i g e n v l a k b e l a s t door een ge-
lijkmatig verdeelde belasting
2 n ^ = 2000/3 N/m'.
Beschouwen we h e t e v e n w i c h t v a n de k a b e l d a n
geldt:
2T = 10 . 2000 . /3
Dus: T = 10000/3 N = 10/3 kN

15.5.4 VOORBEELDEN
Voorbeeld 4
Een b e t o n b a l k h e e f t e e n l e n g t e 1 = 12 m e n
e e n d o o r s n e d e A = 300 . 800 mm.
Deze b a l k m o e t b e h a l v e zijn eigen gewicht
nog e e n v e r a n d e r l i j k e b e l a s t i n g p = 16 kN/m'^
dragen.
In de b a l k w o r d e n p a r a b o l i s c h g e v o r m d e kabels
g e p l a a t s t d i e na h e t s t o r t e n en v e r h a r d e n
i
8óó van h e t b e t o n worden gespannen en v e r a n k e r d
aan de e i n d e n v a n de b a l k .
1 ^ We w i l l e n d e g r o o t t e v a n d e s p a n k r a c h t i n
deze k a b e l s weten a l s deze een p i j l f = 240 mm
h e b b e n e n e r g e e n t r e k s p a n n i n g e n i n de b a l k
mogen o p t r e d e n .
We b e k i j k e n e e r s t eens h e t e v e n w i c h t s s y s t e e m
v a n d e k a b e l s . S t e l d a t a a n de e i n d e n wordt
g e t r o k k e n m e t e e n k r a c h t V.^ D a a r d o o r w o r d e n
de k a b e l s t e g e n de b o v e n z i j d e v a n d e cirkel-
vormige buis, waarin z i j z i c h bevinden, ge-
drukt.
Omgekeerd o e f e n t d e z e b u i s , d i e g e h e e l i s om-
s l o t e n d o o r b e t o n , e e n k r a c h t u i t o p de k a b e l s
De g r o o t t e v a n d e z e k r a c h t , d i e g e l i j k m a t i g i s
v e r d e e l d o v e r d e l e n g t e v a n de kabèls i s e e n -
voudig t e bepalen.
Deze is:
1 2 8 Hf
H .f = ql'^ q = ,2
als H de h o r i z o n t a l e c o m p o n e n t i s v a n k r a c h t V
Omdat de p i j l f v a n de k a b e l zeer klein i s t.o
de l e n g t e v a n d e z e k a b e l k u n n e n we stellen
'H = V.
3 Vf
Dan i s d u s : q
. 2
Door de a c t i e k r a c h t e n t e n g e v o l g e v a n h e t
spannen v a n de k a b e l s worden reactiekrach-
ten op h e t b e t o n v a n de b a l k u i t g e o e f e n d .
Omdat a c t i e = r e a c t i e geldt:
8 Vf
q^ = q = en
1'
15.5.5 VOORBEELDEN
Het e i g e n g e w i c h t v a n de b a l k i s
g = 0 , 3 . 0 , 8 . 2 5 = 6 kN/m
Verder is: p = 16 kN/m"*"
T o t a l e b e l a s t i n g q = 22 kN/m^
- 3,^
Tengevolge van g i s :
M = ^ . 6 12 = 108 kNm
max 8
,6
108 . 10
a = - a, = - = 3,4 N/mm^
O b
300 . 800'
4-
- f2, ^
Tengevolge van g + p i s :
M = i . 22 . 1 2 ^ = 396 kNm
max 8
, = ^ = • : ^ ^ 12,4 N/mm2
° ^ 300 . 8 0 0 ^
We b e p a l e n d e g r o o t t e v a n V e n d u s v a n q.^
z o d a n i g d a t q.^ = g + - l p .
Dan i s : q ^ = 6 + i . 16 = 14 kN/m'
rr 1 2 2
V = = tr^^ = ^050 kN
Tengevolge van = g + ^ p i s :
M = i q^ . 1 ^ = V . f =
= 10
1050 . 0 , 24
max 8 ^v
= 252 kNm
Dan i s : M
V " max
Ô = - A - "W"
1050000 252 . 10
300 800 300 800'
- 4,4 - 7,9 = - 12,3 N/mm'
^b = - 4,4 + 7,9 = + 3,5 N/mm'

15.5.6 VOORBEELDEN
»0
De spanningen i n d e b a l k t e n g e v o l g e v a n de
v o o r s p a n n i n g en h e t e i g e n g e w i c h t worden:
a_ = - 12,3 + 3,4 = - 8,9 N/mm^
O
= + 3,5 - 3,4 O
De spanning i n de b a l k t e n g e v o l g e v a n de
v o o r s p a n n i n g , h e t e i g e n g e w i c h t en de
v e r a n d e r l i j k e b e l a s t i n g worden:
= + 12,4 - 12,3 - O
aj^ = - 1 2 , 4 + 3,5 = 8,9 N/min^
ZO
We z i e n d u s d a t d o o r h e t aanbrengen van
k a b e l s i n een b e t o n b a l k en h e t spannen
daarvan t r e k s p a n n i n g e n kunnen worden v e r -
meden. D i t i s g u n s t i g o m d a t b e t o n immers
g e e n t r e k s p a n n i n g e n k a n opnemen.
15.6.1 VRAAGSTUKKEN
6. VRAAGSTUKKEN
1. Tussen de p u n t e n A en B w o r d t een k a b e l
3M a a n g e b r a c h t waaraan twee l a s t e n worden op-
g e h a n g e n . De g r o o t s t e p i j l i n de k a b e l b e -
È
draagt 2,5 m. T e k e n d e j u i s t e vorm v a n de
k a b e l en b e r e k e n de g r o o t s t e k a b e l k r a c h t .
2. E e n k a b e l h a n g t t u s s e n de punten A e n B.
Deze p u n t e n z i j n de t o p p e n v a n twee stijf
i n g e k l e m d e kolommen.
Aan d e k a b e l zijn t w e e massa's v a n 5 t o n o p -
gehangen .
Hoe g r o o t i s de g r o o t s t e k r a c h t i n de k a b e l ?
B e p a a l d e M-, D- e n N - l i j n v o o r k o l o m AC.
3. Een k a b e l m e t e e n p i j l van 4 m wordt op-

gehangen t u s s e n de p u n t e n A e n B. Deze p u n t e r ,
l i g g e n h o r i z o n t a a l gemeten 8 m en v e r t i c a a l
gemeten 4 m u i t e l k a a r .
De b e l a s t i n g v a n de k a b e l b e d r a a g t 40 kN/m',
h o r i z o n t a a l gemeten. B e p a a l l a n g s g r a f i s c h e
weg d e g r o o t t e v a n de t o t a l e r e a c t i e k r a c h t e n
i n A e n B. C o n t r o l e e r de u i t k o m s t volgens
een a n a l y t i s c h e methode.
8^
15.6.2 VRAAGSTUKKEN
:"))
4. Een k a b e l AB w o r d t v o o r g e s p a n n e n d o o r e e n
kabel BC. De d o o r s n e d e v a n k a b e l AB i s t w e e -
m a a l zo g r o o t als die van kabel BC.
O v e r i g e n s i s de l e n g t e en h e t m a t e r i a a l v a n
-LiA
beide kabels g e l i j k . B e p a a l de g r o o t t e v a n
r -"1
36 l i l de reactiekrachten i n A en C a l s i n B aan
de kabelconstructie een b l o k w o r d t gehangen
met e e n g e w i c h t G = 60 kN.
De g r o o t t e v a n de v o o r s p a n n i n g bedraagt
20, 30 resp.' 4 0 kN.
5. I n e e n b o l v o r m i g e p n e u m e t s t r a a l R
2
heerst e e n o v e r d r u k v a n p N/m .
B e p a a l : a) de t r e k s p a n n i n g i n de pneu b i j
de punten A e n B.
b) de v e r t i c a l e r e a c t i e s n^.
6. Een h a l f - c y l i n d e r v o r m i g e p n e u ( l e n g t e 40m;
b r e e d t e 1-6 m) w o r d t a a n d e e i n d e n bolvormige
afgesloten.
2
I n de pneu h e e r s t e e n o v e r d r u k v a n 3 00 N/m .
B e p a a l de t r e k k r a c h t e n die i n de h u i d v a n h e t
c y l i n d r i s c h e gedeelte werken i n de l e n g t e -
richting v a n de p n e u .
I
15.6.3 VRAAGSTUKKEN
I
ANTWOORDEN
1. De g r o o t s t e k a b e l k r a c h t w e r k t i n
d e e l AC; S^^^ = 100 kN
3o
io
20
50
2. De g r o o t s t e k r a c h t i n d e k a b e l treedt
op i nh e tschuine deel en h e e f t de
grootte: 50/5 = 112 kN
ÓÓO ioö so
N
. voorsp. trekkracht
kN
SAB ^BC
20 60 0
30 70 10
40 80 20
5. a. n = i . p . R N/m"^
b. = i . p . R . /3 N/m"^
6. n = 1200 N/m"'"
1

TU Delft - Dictaat 15 - Bijzondere Draagconstructies - 1978

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TU Delft - Dictaat 15 - Bijzondere Draagconstructies - 1978

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

P DICTAAT TOEGEPASTE MECHANICA / DRAAGCONSTRUCTIES

TECHNISCHE HOGESCHOOL DELFT

1 PROF.IR. D. DICKE / IR. W.A. EISMA

Onder een b i j z o n d e r e d r a a g c o n s t r u c t i e ver-

We gaan ons b e z i g houden met deze k a b e l -

Stalen kabels z i j n zeer slappe bouwelemen-

Als draagconstructie zijn stalen kabels h e t

Hangbrug over de Conway hij Conway Castle

; . Pas l a t e r zijn s t a l e n kabels toegepast

Bij een hangdak w o r d t h e t dak d i r e c t gedragen

Bij een t u i d a k w o r d t h e t dak opgehangen aan

Het kan voorkomen d a t h e t g e w i c h t v a n de

Als eerste voorbeeld b e s c h o u w e n we e e n ka-

Omdat k a b e l e n v e r b i n d i n g s s t a a f zelf geen

Voor h e t bepalen v a n de m o m e n t e n l i j n ver-

20^ + 25^ = 32,0 kN

Tengevolge van h e t gewicht G ontstaan i n

Uit EH = O v o l g t v o o r h e t - d e e l links van

V^' = V g ' = I q .1 = I . 100 . 12 = 600 kN

B r e n g e n we een s n e d e aan i n het midden dan

Dus; H = 1800 8 = 225 kN

H a l e n we de verbindingsstaaf AB weer weg

^ A ' ' " '^B'' " ^"^^ ; 12 = 56 kN;

V = v ^ ' - V^'' = 600 - 56 = 544 kN

Dan is: CD = 6 . 2,92 = 17,5 m

4- A 'B 544 = 2,42

Dan iss CE = 6 . 2,42 = 14,5 m

Uit de gevonden waarden v o o r CD e n CE.

Voor deze c o n s t r u c t i e s z i j n v e l e goede

I s h e t aanbrengen v a n een b a l l a s t niet moge-

Een tweede c o n s t r u c t i e v e oplossing v i n d e n we

Een c o m b i n a t i e v a n b e i d e gegeven oplossingen

Kabels kunnen geen d r u k k r a c h t e n opnemen.

Kabels z i j n zeer slappe elementen. Daardoor

15 15.2.2 VOORGESPANNEN KABELS

Ook t e n g e v o l g e v a n een n i e t - s y m m e t r i s c h e be-

Kabels ondergaan een l e n g t e v e r a n d e r i n g indien

l een e l a s t i s c h m a t e r i a a l , waaraan een b l o k met

15 15.2.4 VOORGESPANNEN KABELS

kso (t.g.v. 40 kN) maar 0,5 A l ( t . g . v .

Het aanbrengen v a n voorspanning i n de

15 15.2.6 VOORGESPANNEN KABELS

Veel i n g e w i k k e l d e r z i j n de i n twee rich-

Otympisah dak MUnoheriy 1972

Een r u i m t e l i j k e toepassing vankabels vin-

Tentoonstellingsgebouw U.S.A. Expo-Brusselj 1958

Een v o o r b e e l d v a n z o ' n z e e r lichte draag-

Als draagconstructie zijn pneus bekend i n

Telstar antenna shelter Andover,USA, 1962

Luchtballen kunnen ook c y l i n d e r v o r m i g zijn,

De b o l e n d e c y l i n d e r zijn eenvoudige vor-

In h e t m e r i d i a a n v l a k h e e r s t dan een druk

of: n = f .p.R (N/m^)

Omdat e e n c y l i n d e r door een w i l l e k e u r i g e

= i . 268 . 1000 N/m = 134 kN/m

Dan is: n^ = . 134 = 262 kN/m^

Tengevolge van n w o r d t de r i n g b a l k i n op-

Een b a l k dus met een doorsnede van b.v.

Tengevolge van n^ wordt de r i n g b a l k

Dus: D = 262 . 1000 = 262.000 kN

cbeton 2^2-000 = 49.000 kN/m2= 49 N/mm^

Deze s p a n n i n g i s erg g r o o t voor beton.

De a l d u s g e v o r m d e p n e u - " k r a p i n z'n j a s j e "