Tema #2 ეკონომიკური ცოდნის მინიმუმი მენეჯერთა და

ბიზნესმენთათვის

masala distanciuri (onlain) formatiT swavlebisaTvis.

silabusiT gaTvaliswinebuli Tema #2 (nawili: pirveli da
meore). 10 kreditiani.

თემის მასალა იხილეთ სახელმძღვანელოში: უ. სამადაშვილი. ბიზნესის

საფუძვლები (მეექვსე გამოცემა, გადამუშავებული, დამატებებით). თეორია,
დედააზრი ჩანართით, პრაქტიკუმი, სამეცნიერო-კვლევითი ნაშრომების თემატიკა.
თბ. 2016. სილაბუსით გათვალისწინებული თემა №2 გვ. 48-73; გვ. 368-370

2. 1. moTxovnilebisa da moTxovnis mniSvneloba biznesSi

2. 2 ekonomikuri dovlaTi da resursebi biznesSi
2. 3. ekonomikuri sistemebi da biznesi

2. 4. sabazro fasi da misi zegavlena biznesze

_ moTxovnis kanoni da moTxovnis cvalebadobaze moqmedi
arafasobrivi faqtorebi
_ moTxovnis elastiuroba
_ miwodebis kanoni da miwodebaze moqmedi arafasobrivi
faqtorebi
_ miwodebis elastiuroba
_ zRvruli sargeblianoba
2. 5. fuli da biznesi
2. 6. makroekonomikuri indikatorebi da biznesi
 nawili: pirveli გვ. 48-56; გვ. 368-369

2. 1. moTxovnilebisa da moTxovnis mniSvneloba biznesSi

biznesis mTavari mizani maqsimaluri mogebis miRebaa, magram amis miRwe-

va SesaZlebelia mxolod sazogadoebis moTxovnilebebis maqsimalurad
dakmayofilebiT. swored amitom kargad unda erkveodeT moTxovnilebebis
ekonomikur arssa da bunebaSi.
yoveli adamianisa Tu sazogadoebis mamoZravebelia moTxovnilebebis
dakmayofileba. moTxovnileba raimes mimarT daukmayofileblobis, saWi-
roebis gancdaa. magaliTad, gsurT SeiZinoT avtomanqana „fordi“, magram
amis finansuri saSualeba ar gagaCniaT. aseT SemTxvevaSi, saqme gaqvT
moTxovnilebasTan. xolo, Tu gagaCniaT ara marto survili, aramed SesaZ-
leblobac, maSin saxezea moTxovna anu msyidvelobiTunariani moTxovni-
leba.
erTmaneTisgan unda ganvasxvavoT saWiroeba da moTxovnileba. saWiroeba
es aris adamianis mier raimes ukmarisobis gancda. saWiroeba SeiZleba
iyos sruliad sxvadasxva saxis. esaa, magaliTad, sakvebis, sasmelis,
tansacmlis, gaTbobisa da a.S. saWiroeba. moTxovnileba ki aris saWiroeba,
romelmac miiRo specifiuri forma, individis kulturuli donisa da
pirovnuli TaviseburebebaTa Sesabamisad. magaliTad, erTsa da imave
saWiroebas sxvadasxvanairad ikmayofileben veluri da civilizebuli
adamianebi. pirveli umi xorciT ikvebeba, meore Semwvar-moxrakuls
miirTmevs. an kidev, qarTvelisaTvis SimSili saWiroebaa, xolo misi
dakmayofilebisaTvis aucilebeli mwvadi, xaWapuri an xinkali
moTxovnilebaa. maSasadame, moTxovnieleba aris konkretuli saqoneli
(momsaxureba), romelsac SeuZlia daakmayofilos saWiroeba (survili).
saWiroeba mudmivia (magaliTad, musikis mosmenis saWiroeba),
moTxovnileba ki cvalebadi (musikis mosmena SeiZleba: firfitebis
sakraviT, magnitofoniT, televizoriT, kompiuteriT da sxva).
amgvarad, moTxovnileba surviliT (saWiroebiT) Semoifargleba da, maSa-
sadame, ganusazRvrelia. xolo moTxovna erTdroulad, rogorc survils,
ise SesaZleblobas gulisxmobs da zRvardadebulia (sasrulia). naTqvami-
dan gamomdinare, bazari cnobs moTxovnas (msyidvelobiTunarianobas) da
ara moTxovnilebas.
 ganasxvaveben pirvelad da meorad moTxovnilebas. pirveladia is moTx-
ovnilebani (moTxovnileba haerze, wyalze, sakvebze, tansacmelze, fexsac-
melze, binaze da a.S.), romelTa dakmayofilebis gareSe adamianis arse-
boba SeuZlebelia. ase magaliTad, adamiani sakvebis gareSe Zlebs 5 kvi-
ras, wylis gareSe - 5 dRes, xolo uJangbadod - mxolod xuT wuTs.
Eeqspertebis mtkicebiT erTi xe dReRameSi gamoimuSavebs imden Jangbads,
ramdenic saWiroa sami adamianisaTvis. maSasadame, erTi xis moWriT
ikargeba sami adamianis Jangbadi. erTi xis dargviT ki _ piriqiT.
Cveulebriv, ekologiuri problemebiT sazogadoeba seriozulad
interesdeba mxolod mas Semdeg, rodesac mosaxleobis erT sulze
iwarmoeba 5000 dolarisa da meti Rirebulebis mTliani Sida produqti,
Ee. i. roca ekonomika viTardeba garkveul donemde. Tu gamovalT iqidan,
rom amJamad saqarTveloSi mosaxleobis erT sulze iwarmoeba mxolod
1247 aSS dolaris mSp, maSin SeiZleba iTqvas, rom es problema jer kidev
mwvaved ar damdgara.
meoradia moTxovnilebani, romelTa dakmayofileba xdeba pirveladi
moTxovnilebebis dakmayofilebis Semdeg, e.i. mas Semdeg, rodesac adamia-
nis fizikuri arseboba uzrunvelyofilia. moTxovnileba ganaTlebaze,
dasvenebaze, xelovnebaze da a.S. meoradi moTxovnilebebia. Tu meoradi
moTxovnilebebis erTmaneTiT Canacvleba savsebiT realuria (mag. dasvene-
baze moTxovnilebis dakmayofileba SesaZlebelia, rogorc rusTavelis
saxelobis TeatrSi speqtaklze daswrebiT, ise Tbilisis „dinamos“ matCis
yurebiT), es SeuZlebelia pirveladi moTxovnilebebisas (mag. sakvebiT Se-
uZlebelia wyurvilis mokvla da piriqiT).
pirveladi moTxovnilebani Tandayolilia, adamians Tan axlavs daba-
debisTanave. meoradi moTxovnilebani ki SeZenili moTxovnilebania.
moTxovnilebani erTxel da samudamod mocemuli ar arian. isini izrde-
bian, rogorc Tvisebrivad (Zvelis gverdiT ibadeba axali moTxovnileba),
ise raodenobrivad (mravldeba mosaxleoba).
moTxovnilebebi icvleba: ganaTlebis mixedviT (ganaTlebuli kaci Tavi-
sufal dros kiTxulobs wigns, fizikurad varjiSobs, eswreba speqtakls
da a.S. gaunaTlebeli ki Tavisufali drois met nawils „smas uTmobs“);
garemos mixedviT (cimbirSi mkacri klimatis gamo moTxovnilebaa spirti-
an sasmelebze, bewveulis tansacmelze da sxva); asakis mixedviT (bavSvs
meti saTamaSoebi esaWiroeba, moxucs - wamlebi) da a.S.
 ekonomikur literaturaSi moTxovnilebebi dayofilia maTi mniSvnelo-
bis xarisxis mixedviTac (ix. amerikeli fsiqologis a. maslous mixedviT
adamianTa moTxovnilebebis ierarqia).

5. sakuTari pote-
nciuri SesaZleblo-
bebis realizaciis,
TviTganviTarebis, srulqmnis
TviTgamoxatvis moTxovnileba.
4. moTxovnileba pirad miRwevebze,
kompetenturobaze, sxvebisgan
aRiarebasa da pativiscemaze.

3.siyvarulis (socialuri) moTxovnileba

naTesavebTan, megobrebTan siaxlovis,
siyvarulis moTxovnileba.
2.moTxovnilebani usafrTxoebasa da karg momavalze,
moTxovnileba fizikur daculoaze, ekologiurad
sufTa produqciaze, sufTa haerze, wyalze, momavlis
mqone samuSaoze. viyo darwmunebuli, rom sabaziso
moTxovnilebani SemdgomSic iqneba dakmayofilebuli

1.sabaziso, fiziologiuri (bunebrivi) moTxovnilebani haerze, wyalze, sak-

vebze, Zilze, srulyofil mSobliur grZnobaze da sxva,
rac arsebiTia sxeulis normaluri funqcionirebisaTvis.

a. maslous adamianTa moTxovnilebaTa ierarqia (piramida)

a. maslous Teoriis mixedviT, adamiani iswrafvis, uwinares yovlisa,

daikmayofilos yvelaze mniSvnelovani (prioritetuli) moTxovnileba.
magram, rogorc ki daikmayofilebs romelime mniSvnelovan moTxovnile-
bas, igi droebiT aRar iqneba misTvis mamoZravebeli motivi. imavdroulad
aRiZvreba survili mniSvnelobis mixedviT Semdgomi moTxovnilebis dakma-
yofilebisa da es gagrZeldeba iqamde, vidre miRweuli ar iqneba ierarqi-
is saboloo done.
mag. mSier adamians (fiziologiuri moTxovnileba-1) ar ainteresebs arc
xelovnebis samyaroSi mimdinare ambebi (TviTganviTarebis, srulqmnis
moTxovnileba - 5), arc is, Tu rogor uyureben da rogor afaseben mas
garSemo myofni (moTxovnileba siyvarulze - 3, moTxovnileba pativiscema-
ze - 4) da arc is, igi sufTa haeriT sunTqavs, ekologiurad sufTa pro-
duqciiT ikvebeba Tu ara (moTxovnileba usafrTxoebaze - 2), magram, rome-
lime mnivnelovani moTxovnilebis dakmayofilebisTanave wina planze gad-
modis morigi, misi momdevno moTxovnileba.
motanili Teoria martivi da mimzidvelia, oRond zogjer sizustes
moklebuli. mag. zogi Semoqmedi ise qmnis raRac axals, rom TiTqmis ara-
nair interess ar iCens usafrTxoebisa da socialur urTierTobaTa mi-
marT. analogiurad, pirovnebas, romelsac seriozuli daavadeba sWirs
(fiziologiuri moTxovnileba - 1), SeiZleba ufro meti motivacia hqondes
daamTavros wigni, romelsac is wers (moTxovnileba TviTganviTarebaze,
srulqmnaze, SesaZleblobebis srul realizaciaze - 5), vidre imkurna-
los.
amgvarad, maslous moTxovnilebaTa piramida gonieri biznesmenis
xelSi uaRresad qmediTi instrumentia misi xelqveiTebis mizanmimarTuli
gaaqtiurebisaTvis, rodesac maTi yvela sasicocxlo interesi
prioritetuli TanmimdevrobiT, kompleqsurad da srulad kmayofildeba.

2. 2 ekonomikuri dovlaTi da resursebi biznesSi

biznesis umTavresi mizani mogebis miRebis mizniT sazogadoebis

moTxovnilebaTa Sesatyvisi dovlaTis (samoxmareblo faseulobis)
warmoebaa.
saSualebebs, romelTa meSveobiTac sazogadoebis materialuri moTxov-
nilebebi kmayofildeba, dovlaTi ewodeba. dovlaTi SeiZleba iyos ekono-
mikuri da araekonomikuri (Tavisufali, bunebrivi). bizness ainteresebs
ekonomikuri dovlaTi.
araekonomikuri (Tavisufali) dovlaTi SeuzRudavia, yvelasaTvis erTna-
irad xelmisawvdomia da moxmarebaSi gadadis uSualod, warmoebis, gana-
wilebis da gacvlis gareSe. araekonomikuri, ufaso (Tavisufali) dovla-
Tia: yinuli Crdilo polusze, magram ara cxel qveyanaSi. sila saharis
udabnoSi; sasmeli wyali wminda tbis piras; xis morebi sacxovrebeli
saxlis aSenebisTvis taigaSi da sxva.
bunebrivi dovlaTi ekonomikur dovlaTad rom mogvevlinos, igi jer
erTi, naklebi unda iyos masze moTxovnilebasTan SedarebiT da, meore,
moxmarebaSi unda gadavides ara uSualod, aramed gacvlis gziT.
 ekonomikuri dovlaTis (saqoneli da momsaxureba) warmoebisaTvis
biznesmeni iyenebs ekonomikur resursebs.
ekonomikuri resursebi - esaa bunebrivi, SromiTi, materialuri resurse-
bisa da samewarmeo unarTa erToblioba, romelTa meSveobiTac iwarmoeba
saqoneli da momsaxureba. ganvixiloT TiToeuli maTgani.
1. bunebriv resursebSi Sedis miwis, wylis, xe-tyis resursebi da saba-
doebi. bunebis mier naboZeb yvela resurss mokled „miwa“ ewodeba. buneb-
rivi resursebi SeiZleba iyos amouwuravi (magaliTad, mzis, qaris energi-
a, zRvis miqceva-moqceva) da amowurvadi (sasargeblo wiaRiseuli, tyis
simdidre). amowurvadi resursebidan garkveuli nawili aRwarmoebadi anu
ganaxlebadia (mag. tyis resursebi. tye SeiZleba gaiCexos da Semdeg ner-
gebis saxiT gaSendes), ufro didi nawili ki araaRwarmoebadi anu ganu-
axlebadia (qvanaxSiris, rkinis madnis, navTobis, bunebrivi airis maragi).
eqspertebis azriT, msoflio masStabiT saTbobis yvela saxeoba amoiwure-
ba 750 wlis ganmavlobaSi;
2. SromiTi resursebis qveS moiazreba Sromisunariani mosaxleoba Sromi-
sunarian asakSi, Tavisi profesiuli momzadebiT da gamocdilebiT. aq
igulisxmeba metalurgis, mecnieris, cekvis maswavleblis, parikmaxeris da
sxva Sroma. es resursi kvlavwarmoebadia. SromiT resursebs mokled
„Sroma“ ewodeba;
3. kapitali anu adamianis mier Seqmnili warmoebis saSualebebi (Sromis
saSualebebi da Sromis sagnebi). kapitali SeiZleba iyos materialuri da
fuladi formiT. es resursi kvlavwarmoebadi xasiaTisaa;
4. samewarmeo unari anu saqonlisa da mosaxurebis warmoebis organizebis
unari. es resursic kvlavwarmoebadia.
zemoT CamoTvlil resursTagan yvelaze mniSvnelovania samewarmeo
unari, radganac swored igi axdens warmoebis sxva faqtorebis Tavmoy-
ras da maT amaTuim formiT efeqtian kombinacias.
unda ganvasxvavoT ekonomikuri resursebi da warmoebis faqtorebi. maga-
liTad, xe-tyeSi ekonomikuri resursia, xolo igive xe (moWrili) saavejo
fabrikaSi - warmoebis faqtori. an kidev, muSaki Sromis bazarze ekonomi-
kuri resursia, igive muSaki warmoebaSi warmoebis faqtoria.
sazogadoebrivi warmoebis ganviTarebis kvalobaze TiToeuli resursis
mniSvneloba icvleba. ase magaliTad, industriamdel anu agrarul sazo-
gadoebaSi dominirebs bunebrivi da SromiTi resursebi, industriulSi -
materialuri da finansuri da postindustriulSi - informaciuli da in-
teleqtualuri.
warmoebis faqtorTa mesakuTreebi anu ekonomikuri agentebi urTierTo-
baSi modian warmoebis pirobebis (resursebis) da Sedegebis (produqciis)
yidva-gayidviT. amis Sedegad TiToeul faqtors misi mesakuTrisTvis gar-
kveuli Semosavali moaqvs: miwas - renta; Sromas - xelfasi; kapitals -
procenti da samewarmeo unars - mogeba.
 zemoT ganxiluli resursebis saerTo Tviseba aris is, rom isini met-
naklebad SezRudulia, anu sruli gamoyenebis SemTxvevaSic ki arasakma-
risia sazogadoebis ganusazRvreli moTxovnilebebis erTbaSad da sruli
dakmayofilebisTvis. am gagebiT resursebis SezRuduloba damaxasiaTebe-
lia, rogorc calkeuli individisa da firmisaTvis, ise mdidari da Rari-
bi qveynebisaTvis, vinaidan nebismier sazogadoebaSi adamianebs survili
aqvT imaze meti saqoneli da momsaxureba miiRon, vidre maT amis realuri
saSualeba gaaCniaT. swored imis gamo, rom maTi moTxovnilebebis erTba-
Sad da srulad dakmayofileba SeuZlebelia, isini cdiloben aimaRlon
TavianTi cxovrebis done mainc.
ganasxvaveben absolutur SezRudulobas, rac ganpirobebulia arakvlav-
warmoebadi resursebis (miwa, wiaRiseuli) zRvardebulobiT da Sefarde-
biT SezRudulobas, rac ganpirobebulia warmoebis ganviTarebis doniT.
am ukanasknelis amaRlebis kvalobaze es SuzRuduloba mcirdeba.

2. 3. ekonomikuri sistemebi da biznesi

biznesis mdgomareoba, gaSla_ganviTareba gadamwyvetadaa damokidebuli

ekonomikuri sitemis tipze da xasiaTze. ekonomikuri sistema aris sazoga-
doebis sameurneo cxovrebis organizebis wesi. misi ZiriTadi niSnebia: 1.
ekonomikur resursebze sakuTrebis tipi (kerZo, saxelmwifo); 2. ekonomi-
kis monawileTa koordinaciis, regulirebis meqanizmi.
sazogadoebis ganusazRvrel moTxovnilebebTan SedarebiT resursebis
SezRudulobis gamo nebismier sazogadoebaSi dgas arCevanis problema da
Sesabamisad kiTxvebi: ra, rogor da visTvis vawarmooT? aRniSnul kiTx-
vebze pasuxis gacemis wesis mixedviT ganasxvaveben ekonomikuri sistemis
or tips: 1. sabazro ekonomikuri sistema, romelic aerTianebs Tavisufal
da Sereul ekonomikas, sadac biznesi Tavisufalia; 2. arasabazro ekono-
mikuri sisistema, romelic aerTianebs tradiciul da mbrZaneblur ekono-
mikas, sadac biznesi SezRudulia.
pirvelSi SeiZleba gamovyoT amerikuli, dasavleT evropuli, iaponuri,
germanuli sabazro modeli, sadac biznesi zogaddTan erTad erovnuli
TaviseburebebiT „itvirTeba“. xolo meoreSi - sabWouri, CrdiloeT kore-
uli, kubis, Cinuri modeli, sadac biznesi SezRudulia da upiratesad
Crdilovan xasiaTs atarebs.
aRsaniSnavia, rom Tanamedrove ganviTarebuli qveynebi, romlebsac da-
axloebiT erTnairi teqnika-teqnologia gaaCniaT, swored TavianTi ekono-
mikuri sistemebiT (sakuTrebis forma, warmoebis organizaciis, bazris
faswarmoqmnis, ekonomikis regulirebis, sagadasaxado sistemis, socialu-
ri garantiebis da sxva Taviseburebebi) gansxvavdebian.
 tradiciuli ekonomikuri sistema emyareba Temobriv sakuTrebas, meurne-
ebi informacias imis Sesaxeb, Tu ra, rogor da visTvis awarmoon iReben
tradiciebidan. adamianTa profesiebi dabadebisTanave garkveulia (miwaT-
moqmedis Svili misdevs miwaTmoqmedebas, monadiris Svili - monadireobas,
meTevzis Svili - meTevzeobas da a.S.); meurneoba upiratesad karCaketili,
naturaluri xasiaTisaa da emyareba Sromis universalizacias da sawar-
moo ZalTa ganviTarebis dabal dones; saanalizo sistema upiratesad mar-
tivi da Sekvecili kvlavwarmoebiT xasiaTdeba, ris gamoc adamianTa um-
ravlesoba arsebobis zRvarzea. am sitemaSi biznesi saqonelgacvlis
formiT Canasaxovan mdgomareobaSia.
mbrZanebluri ekonomikuri sistema emyareba materialur resursebze sa-
xelmwifo sakuTrebas; meurneebi informacias imis Sesaxeb, Tu ra awarmo-
on iReben saxelmwifosgan SesrulebisaTvis savaldebulo gegma-direqti-
vebis saxiT; piradi interesebi sazogadoebrivi interesebisadmia daqvemde-
barebuli; mwarmoeblebs Soris konkurenciis ararsebobis gamo adgili
aqvs saqonlis qronikul deficits, gauTavebel rigebsa da dabal efeqti-
anobas; resursebis da sawarmoo Sedegebis gaTanabrebiTi ganawileba,
„datyvevebuli“ fasebi da xelfasebi spobs Sromis motivacias; sakuTre-
bis gaupirovneblobis (anonimurobis) gamo didia danakargebi; mouqnelia
da amis gamo gardaqmnebisadmi adaptireba garTulebulia. am sistemaSi
biznesi kanoniT akrZaluli da SezRudulia.
Tavisufali sabazro ekonomikuri sistema aris meurneobis organizebis
wesi, romlis drosac kiTxvebze: ra, rogor da risTvis vawarmooT? pa-
suxs iZleva bazarze Camoyalibebuli fasi. sabazro ekonomikuri sistema,
tradiciulisgan gansxvavebiT, sazogadoebriv moTxovnebs (interesebs) eq-
vemdebareba.
saanalizo, Tavisufali sabazro ekonomikuri sistemis ZiriTadi niSne-
bia: 1. ekonomikur resursebze upiratesad kerZo sakuTreba da misi xelSe-
uxebloba. 2. mewarmeobisa da arCevanis Tavisufleba; 3. piradi ekonomiku-
ri interesi; 4. Tavisufali faswarmoqmna; 5. konkurencia; 6. ekonomikaSi
saxelmwifos SezRuduli roli.
erTmaneTisgan unda ganvasxvavoT „bazari“ da „sabazro ekonomika“. ase
magaliTad: bazari, rogorc aseTi, gvxvdeba jer kidev pirvelyofili Te-
muri sazogadoebis rRvevisa da monaTmflobeluri social-ekonomikuri
formaciis Casaxvis wiaRSi, rodesac jer kidev ar arsebobda fuli. es ma-
Sin, rodesac sabazro ekonomika kapitalizmis pirmSoa da mas safuZveli
Caeyara me-18 saukuneSi.
vaWroba erovnuli meurneobis erT-erTi dargia, xolo sabazro ekonomi-
ka - erovnuli meurneobis organizebis erT-erTi wesi, anu ekonomikuri
sistemaa, romlis drosac warmoebis yvela faqtori yidva-gayidvis obieq-
tia da maTze fasebi wesdeba moTxovna-miwodebis kanonis safuZvelze. es
maSin, rodesac sabazro ekonomikamde igive miwis nakveTi memkvidreobiT
gadadioda. ar eqvemdebareboda yidva-gayidvas Sromis unari (samuSao Za-
la) da sxva. sabazro ekonomikis pirobebSi ki, rogorc iTqva, yvela ze-
moT CamoTvlili faqtori yidva-gayidvis sagania.
rac Seexeba bazars da sabazro urTierTobebs, maTi aRmocenebisTvis
aucilebelia sami ZiriTadi piroba: 1. Sromis sazogadoebrivi danawileba;
2. mwarmoebelTa ekonomikuri gakerZoeba; 3. mwarmoebelTa da momxmarebel-
Ta Tavisufleba.
da bolos, Sereuli ekonomikuri sistema aris bazriT (uxilavi xeliT)
da saxelmwifos meSveobiT (xiluli xeliT) marTuli ekonomika, sadac
adgili aqvs sakuTrebis formaTa pluralizms (simravles) da mesakuTre-
Ta Tanasworuflebianobas. am sistemaSi biznesi kanoniT nebadarTulia
da Tavisufalia.
ganxilul ekonomikur sistemebs Soris efeqtianobisa (masSi iwarmoeba
msoflio produqciis udidesi nawili) da politikuri demokratiis anu
adamianTa Tavisuflebis TvalsazrisiT saukeTesoa Sereuli ekonomika.
swored amitom, Tanamedrove msoflioSi igi gabatonebuli
tendenciisaa.

nawili: meore გვ. 56-72; გვ. 369-370

2. 4. sabazro fasi da misi zegavlena biznesze

biznes-garemos mniSvnelovani elementia bazari. aq Camoyalibebuli si-

tuacia anu bazris koniunqtura arsebiT zegavlenas axdens biznesze. baz-
ris koniunqturis ZiriTadi elementia moTxovna da miwodeba da maTi Ta-
nafardobis safuZvelze Camoyalibebuli fasi.
rogorc mewarmeebi, ise momxmareblebi TavianT sameurneo-komerciul
qcevebs warmarTaven bazarze Camoyalibebuli fasebis zegavleniT. ase ma-
galiTad, maRali da momgebiani fasi signalia imisa, Tu mewarmem ra saxe-
obis saqoneli unda miawodos bazars, xolo dabali fasi niSania imisa,
rom amgvari saqonlis warmoeba aramomgebiania da misi miwodeba unda Se-
izRudos an Sewydes. maSasadame, maRal fasebSi mewarmeebi zrdian
saqonlis miwodebas, xolo dabal fasebSi_naklebs an saerTod ar
awvdian.
rogorc iTqva, fasze reagirebas axdens momxmarebelic. kerZod, maRali
fasi zRudavs moTxovnas, Sesabamisad, myidvelTa raodenobas da realize-
buli saqonlis moculobas. naTqvamis damadasturebelia nivTis auqcion-
ze gayidva, rodesac nivTze fasis awevisas myidvelTa raodenoba mcirde-
ba da gasayidi saqoneli, saboloo angariSSi, gadadis imis xelSi, vinc
masSi yvelaze mets gadaixdis. fasebis Semcireba ki zrdis moTxovnis
sidides, anu saqonlis realizacias da, Sesabamisad, sazogadoebis keTil-
dReobas. swored amitom momxmarebeli met sasurvel saqonels yidulobs
iq da maSin, sadac da rodesac masze fasi dabalia da naklebs _ iq da
maSin, sadac da rodesac fasi maRalia.
amrigad, fasi asrulebs or ZiriTad funqcias: motivaciis funqcias, ro-
desac maRali fasi xels uwyobs ekonomikur zrdas da SezRudvis funqci-
as, rodesac maRali fasi amcirebs moTxovnis sidides. moTxoana esaa pro-
duqciis raodenoba, romlis SeZena momxmarebels surs da SeuZlia gar-
kveuli fasiT drois mocemul monakveTSi. mokled, moTxovna aris yidvi-
sunarianoba.
ekonomikuri Teoriis mixedviT, fasi Rirebulebis fuladi gamoxatule-
baa, xolo Rirebuleba warmoebis xarjebisa da saSualo mogebis jamis
tolia. fasi Rirebulebas emTxveva maSin, roca moTxovna miwodebis to-
lia, e.i. bazarze konkretul fasSi ramden saqonelzec aris moTxovna, im-
denive miewodeba. aseT situaciaSi yalibdeba sabazro anu wonasworobis
fasi, romlis mixedviTac xorcieldeba yidva-gayidvis aqti.
ratom miiRweva sabazro wonasworoba? sabazro wonasworobis fasi
yalibdeba imitom, rom bazris gadaxra wonasworobrivi mdgomareobidan
anu saqonlis deficiti (maRali fasi), araxelsayrelia myidvelisaTvis
(momxmareblisaTvis), magram misaRebia mimwodeblisaTvis. xolo saqonlis
siWarbe (dabali fasi) misaRebia momxmareblisaTvis da araxelsayrelia
gamyidvelisaTvis. sabazro wonasworobrivi fasis miRwevis dros ki
gamyidvelisa da myidvelis interesebi emTxveva, radganac konkretul fas-
Si ramden saqonelzec aris moTxovna, imdenive miewodeba. maSasadame,
sabazro fasis pirobebSi saqonlis arc siWarbes aqvs adgili da arc
naklebobas (deficits).

moTxovnis kanoni da moTxovnis cvalebadobaze moqmedi arafasobrivi

faqtorebi

rogorc davinaxeT, moTxovnis sidide, uwinares yovlisa, fasebzea damo-

kidebuli. fassa da moTxovnas Soris iseT ukuproporciul mizez-Sede-
gobriv kavSirs, rodesac fasebis zrda iwvevs moTxovnis sididis Semci-
rebas, xolo fasebis Semcireba moTxovnis sididis zrdas, moTxovnis ka-
noni ewodeba. moTxovnis kanons, Tavisi mniSvnelobidan gamomdinare,
ekonomikis pirvel kanonsac uwodeben.
mewarmisaTvis uaRresad mniSvnelovania moTxovnis cvalebadobaze (e-
lastiurobaze) moqmedi arafasobrivi faqtorebis codna. esenia:
  urTierTSemcvleli saqonlebi. Tu erTi da imave moTxovnilebas
akmayofilebs ori saqoneli, maT urTierTSemcvlelebi ewodebaT
da erTi saqonlis fasis cvlileba gavlenas axdens meore saqon-
lis moTxovnaze. urTierTSemcvleli saqonlebia: karaqi da marga-
rini; Cai da yava da a.S. Tu karaqze aiwevs fasi, bevri amjobinebs
margarinis yidvas. amas ewodeba Canacvlebis efeqti anu fasis
cvlilebis gavlena moTxovnaze.
 urTierTSemavsebeli saqonlebi, romlebic xSirad erTad gamoiye-
neba. esenia: saRebavi da funji; saaTi da samajuri, kompiuteri da
printeri da sxva. fasebis zrda saRebavze da, Sesabamisad, masze
moTxovnis (saRebavis gayidvis) Semcireba, ueWvelad gamoiwvevs
funjze moTxovnis Semcirebas anu gayiduli funjebis raodeno-
bis Semcirebas;
 sezonuri cvlilebebi. zamTris tansacmelze zamTarSi ufro ma-
Ralia fasebi, vidre zafxulSi, imitom, rom maTze zamTarSi di-
dia moTxovna;
 Semosavlebis cvlilebebi. ekonomikis aRmavlobis dros, xalxs
meti saxarji fuli aqvs. amitom isini Tanaxmani arian ufro maRa-
li fasi gadaixadon saqonlis imave raodenobaSi. amas ewodeba Se-
mosavlis efeqti moTxovnaze. Semosavlis zrdisas matulobs nor-
maluri saqonlis moxmareba (vTqvaT, xizilalis) da dabali xa-
risxis saqonlis (vTqvaT, fexsacmelebis SekeTebis) moxmareba
klebulobs;
 myidvelTa raodenoba. nayini safexburTo matCze ufro meti gaiyi-
deba, vidre quCaSi;
 cvlileba modaSi. rac modaSia, imas meti myidveli hyavs da imaSi
momxmarebeli ufro mets ixdis;
 fasebis cvlilebebis molodini momavalSi. Tu momavalSi aiwevs
Saqris fasi, maSin masze dResve gaizrdeba moTxovna da piriqiT.
erTmaneTisgan unda ganvasxvavoT „moTxovnis sididis cvalebadoba“ da
„moTxovnis cvalebadoba“. pirvels iwvevs fasobrivi, xolo meores
arafasobriv faqtorebi. magaliTad vaSlze fasebis dacema gamoiwvevs
vaSlze moTxovnis sididis zrdas. magram, Tu mosaxleobaSi popularuli
gaxda azri vaSlis gansakuTrebuli Tvisebebis (Rirsebebis) Sesaxeb da
amis gamo, sxva Tanabar pirobebSi, gaizarda masze moTxovna, maSin saxezea
moTxovnis cvalebadoba (elastiuroba)
amrigad, mewarme yvela zemoT CamoTvlil faqtors unda
iTvaliswinebdes da Tavis qcevebs agebdes pragmatuli (sargeblianobis)
poziciebidan.

moTxovnis elastiuroba
 cnebas, romelic aRwers imas, Tu ra xarisxiT moqmedebs fasebis cvli-
leba moTxovnis sidideze, anu rogor icvleba moTxovnis sidide fasebis
cvlilebis pirobebSi, elastiuroba ewodeba. moTxovnis (elastiurobas)
cvalebadobas zomaven moTxovnis elastiurobis koeficientiT (m.e.k.).
moTxovnis elastiurobis koeficienti tolia moTxovnis sididis procen-
tuli zrdis da fasebis sididis procentuli zrdis Tanafardobisa
(m.e.k.=m.s./f.s.).
moTxovna elastiuria, Tu misi elastiurobis koeficienti metia erTze
(m.e.k. >1). moTxovna araelastiuria, rodesac misi elastiurobis koefici-
enti naklebia erTze (m.e.k. <1). xolo moTxovnis erTeuli elastiurobis
koeficientTan maSin gvaqvs saqme, rodesac m.e.k. =1 mag. karaqze sacalo
fasi Semcirda 2%-iT, xolo moTxovna gaizarda 4%-iT, maSin m.e.k. =2>1, e.i.
karaqi elastiuri moTxovnis saqonelia; vTqvaT, purze fasi gaizarda 2%-
iT, xolo moTxovna Semcirda 1%-iT, maSin m.e.k. ½<1. e.i. puri yofila arae-
lastiuri saqoneli. Tu saqonels kargi da bevri Semcvlelebi gaaCnia,
maSin igi elastiuri moTxovnis saqonelia. aseTebia: karaqi da margarini,
Cai da yava, fanta da koka-kola da a.S. xolo, Tu saqonels ar gaaCnia
Semcvlelebi, maSin igi araelastiuri moTxovnis saqonelia. aseTebia: ma-
rili, puri, benzini da sxva. anu pirveladi moTxovnilebis saqonlebi.
amrigad, Zneli ar aris imis mixvedra, Tu raoden mniSvnelovania
biznesmenTaTvis moTxovnis elastiurobis codna racionaluri
gadawyvetilebis miRebis saqmeSi. ase magaliTad, karaqze fasis mateba
gamoiwvevs moTxovnis zrdas margarinze, zeTze, xolo purze fasis
mateba ar Seamcirebs realizaciis moculobas(moTxovnas) da sxva.

miwodebis kanoni da miwodebaze moqmedi arafasobrivi faqtorebi

bazarze adgili aqvs miwodebasac, miwodeba es aris gasayidad gamotani-

li saqonlis raodenoba garkveuli fasiT drois mocemul monakveTSi.
fassa da miwodebas Soris iseT mizez-Sedegobriv kavSirebs, romlis
drosac fasebis zrda apirobebs miwodebis gadidebas, xolo fasebis Sem-
cireba - miwodebis dacemas, miwodebis kanoni ewodeba.
mewarmisaTvis mniSvnelovania imis codna, rom fasebis garda miwodebaze
gavlenas axdens arafasobrivi faqtorebic:
 warmoebis xarjebi. Tu produqciis warmoebaze danaxarjebi mcir-
deba, e.i. Sromis mwarmoebluroba izrdeba, maSin mwarmoeblebs
SeuZliaT meti saqonlis gamotana bazarze, radgan izrdeba moge-
bac;
 mwarmoeblebis raodenobis cvlileba, roca bazarze axali firma
gamodis, miwodeba izrdeba;
  molodini. Tu romelime produqciaze mosalodnelia momavalSi
fasebis zrda, maSin mwarmoebels SeuZlia dResve gazardos am
produqciis miwodeba.
 mogebis miRebis sxva wyaroebi. magaliTad, personaluri. kompiu-
terebis popularobis zrdis kvalobaze, avejis bevrma fabrikam
iseTi magidebis warmoeba daiwyo, romlebic specialurad kompiu-
terebisTvis iyo daproeqtebuli.
xazgasamelia, rom miwodebis sidideze gavlenas axdens fasobrivi,
xolo miwodebis cvalebadobaze arafasobrivi faqtorebi.

miwodebis elastiuroba

cnebas, romlis meSveobiTac izomeba fasebis cvlilebebis proporciu-

lad miwodebuli saqonlis raodenobis cvlileba, miwodebis elastiuro-
ba ewodeba. Tu fasis cvlileba mcire gavlenas axdens gasayidi saqonlis
an momsaxurebis miwodebaze, maSin miwodeba araelastiuria da piriqiT.
miwodeba elastiuria, roca firmebs advilad da swrafad SeuZliaT Sec-
valon saqonlis miwodebis sidide misi fasis cvlilebebis sapasuxod. mi-
wodeba araelastiuria, roca SeuZlebelia swrafad da advilad Seicva-
los miwodebuli saqonlis raodenoba mis fasis SecvlasTan erTad.
amrigad, mogebisaken mswrafi mewarme Tvis qcevebSi gonivrulad unda
iTvaliwinebdes miwodebaze moqmed fasobriv da yvela arafasobriv
faqtors, aseve, miwodebis elastiurobas.

zRvruli sargeblianoba

arsebobs zRvruli sargeblianobis cneba, romlis mixedviT, rac ufro

metia moxmarebuli dovlaTis raodenoba, miT ufro srulad kmayofilde-
ba am dovlaTze moTxovnileba, miT ufro naklebia misi yoveli momdevno
erTeulis moxmarebiT miRebuli zRvruli sargeblianoba. aqedan gamomdi-
nare, zRvrul sargeblianobas gaaCnia klebadi xasiaTi. dovlaTis sargeb-
lianoba miT ufro maRalia, mis rac ufro nakleb raodenobas flobs
momxmarebeli da piriqiT. am kanonzomierebam asaxva hpova klebadi zRvru-
li sargeblianobis kanonSi, romlis formulireba pirvelad h. gosenma
(1810-1858) mogvca.
naTqvamidan gamomdinare, momxmareblis gankargulebaSi arsebuli dov-
laTis raodenobis zrdasTan erTad am dovlaTis saerTo sargeblianoba
izrdeba, xolo yoveli momdevno, zRvruli, dovlaTis sargeblianoba
klebulobs. maSasadame, myidveli am zRvrul dovlaTs SeiZens mxolod
dabal fasSi. ufro martivad, erTi da igive modelis avtomanqanaSi is
ufro mets gadaixdis, visac saerTod ar hyavs avtomanqana, vidre amgvari
oTxi avtomobilis mepatrone.
am TemaSi ganxorcielebuli msjelobidan gamomdinare, Zneli ar aris
imis mixvedra, rom sabazro ekonomika martivad - es aris saqonlisa da
fulis ekonomika. saqonelze (ekonomikur dovlaTze) Cven sakmarisad visa-
ubreT. ai, fulze ki jer araferi gviTqvams.

2. 5. fuli da biznesi

biznesi, yvelaze martivad, fuliT fulis keTebaa. swored amitom saWi-

roa kargad verkveodeT fulis arsSi.
fuli aris is, rac Tanaxmaa miiRos gamyidvelma miwodebuli saqonlisa
da momsaxurebis safasurad. sxvagvarad, fuli aris is, risi saSualebi-
Tac SesaZlebelia saqonlisa da momsaxurebis SeZena da valebis gadaxda.
kacobriobam fuli, uwinares yovlisa, vaWrobis gaiolobis mizniT
gamoigona.
fulis arsi kargad vlindeba mis funqciebSi. Tanamedrove ekonomikaSi
gamoyofen fulis sam funqcias:
1. fuli, rogorc Rirebulebis sazomi;
2. fuli, rogorc gadaxdis (SeZenis) saSualeba;
3. fuli, rogorc dagrovebis saSualeba. Tu sarezervo valutasTan (do-
lari, ieni, evro) gvaqvs saqme, maSin CamoTvlil funqciebs emateba meoTxe
- msoflio fulis funqciac.
imis gamo, rom saqonlis Rirebuleba fulad gamoxatulebaSi aris fasi,
xolo saqarTveloSi fasebi izomeba larebSi, amdenad lari gvevlineba
Rirebulebis sazomad.
imis gamo, rom fuli (lari) saxelmwifos mier gamocxadebulia erTa-
derT kanonier sagadamxdelo (SeZenis) saSualebad, mTeli qveynis masSta-
biT, amdenad igi asrulebs gadaxdis - SeZenis funqcias da Tavidan gvaci-
lebs barteruli gacvlis uxerxulobebs.
dagrovebis funqcia gamomdinareobs wina ori funqciidan: Tu fuli as-
rulebs Rirebulebis sazomis funqcias da misi meSveobiT SeiZleba sa-
surveli saqonlis SeZena, anu aris likviduri, maSin igi jildovdeba me-
same - dagrovebis funqciiTac. dagrovebis funqcia sxva araferia, Tu ara
moTxovnis (yidvis unaris) awmyodan momavalSi gadatana.
ekonomikuri cxovrebis organizeba ise unda moxdes, rom ar
ganviTardes barteri da rom fulis funqciebis Sesrulebas anu mis
efeqtian funqcionirebas qveynis mTel teritoriaze araferi uSlides
xels. samwuxarod, laris dagrovebis funqcia dolaris mier
Seviwroebulia, aseve, misi moqmedebis areali sqarTvelos teritoriuli
mTlianobis darRvevis gamo jer_jerobiT SezRudulia.
ganasxvaveben naRd (qaRaldis fuli da monetebi) da unaRdo (depozite-
bi bankSi, sadac fuli arsebobs angariSze Canawerebis saxiT) fuls.
fulis fasi, ise, rogorc nebismieri saqonlis fasi, damokidebulia mas-
ze arsebul moTxovna-miwodebaze. Tu fuli imaze meti miewodeba mimoq-
cevas, vidre masze moTxovnaa, maSin igi ufasurdeba, ganicdis inflacias.
xolo, Tu fuli moTxovnaze naklebi miewodeba, maSin igi deflacias (gam-
yarebas) ganicdis. Tumca, am dros fulis deficitis (ukmarisobis) gamo
ferxdeba saqonlis realizacia.
ekonomikur TeoriaSi mimoqcevaSi arsebuli fulis moculobisa da
struqturis gamosaxatavad gamoiyeneba fuladi agregati MM (inglisuri
sityvis - „mani“ - abreviatura). ganasxvaveben MM0; MM1; M2; MM3 da LL fulad
agregatebs. fuladi agregatebis amgvari Tanamimdevroba ganpirobebulia
maTi likvidurobis xarisxiT.
fulis raodenobaze kontrolisTvis saWiroa vicodeT mimoqcevisaTvis
aucilebeli fulis raodenobis gansazRvra.
mimoqcevisaTvis saWiro fulis raodenobis gansazRvrisaTvis gamoiyene-
ba irving fiSeris gantoleba: MV=PQPQ, sadac M - fulis raodenobaa (fu-
lis masaa); V - fulis mimoqcevis siCqarea (erTsaxeliani fulis niSnis
saSualo wliuri brunvis ricxvi); QQ - saqonlisa da momsaxurebis raode-
noba; PPP - saqonlisa da momsaxurebis saSualo fasi. mocemuli gantole-
bidan iolad gamoiyvaneba mimoqcevisaTvis saWiro fulis raodenoba: M
M=PQ/V;.
fulis funqciebidan (fuli, rogorc gadaxdis saSualeba da fuli, ro-
gorc dagrovebis saSualeba) gamomdinare, ganasxvaveben fulze operaci-
ul da spekulaciur moTxovnas.
operaciuli moTxovna asaxavs fulze moTxovnas, romelic aucilebelia
saqonlis SesaZenad da moicavs fulad agregatebs: MM0= (naRdi fuli) da
M1 = (MM0 + moTxovnamde anabrebi). fulze moTxovnis es saxeoba damokide-
bulia saqonlis fasebze, warmoebuli saqonlis raodenobaze (anu nomina-
lur mSp-ze) da fuladi erTeulis mimoqcevis siCqareze (brunvis ricx-
vze).
fulze spekulaciuri moTxovna asaxavs fulze moTxovnas aqtivebis (a-
nabrebi, korporaciis aqciebi, saxelmwifo obligaciebi) mxridan. fulze
moTxovnis am saxeobaSi Sedis: M2=( MM1 + wvrili moklevadiani anabrebi);
M3=( MM2 + msxvili grZelvadiani anabrebi) da LL=( MM3 + fasiani qaRalde-
bi). ramdenadac fulze spekuliaciuri moTxovna dakavSirebulia danazo-
gebis aqtivebSi ganTavsebis saukeTeso xerxis SerCevasTan, amdenad igi
damokidebulia bankis anabrebze gadaxdili saprocento ganakveTze. rac
maRalia anabarze saprocento ganakveTi, sxva Tanabar pirobebSi, miT mci-
rea aqciebis Rirebuleba.
fulze operaciuli da spekuliaciuri moTxovna erTad ayalibebs
fulze mTlian moTxovnas anu mimoqcevisaTvis saWiro fulis raodenobas.
fulis arsis garda kargad unda verkveodeT qveynis ekonomikis
maxasiaTeblebSic.

2.6. makroekonomikuri indikatorebi da biznesi

qveynis ekonomikis mdgomareoba TiToeul CvenTaganze did gavlenas

axdens. swored amitom jerovnad unda verkveodeT mis indikatorebSi
(maxasiaTeblebSi), radganac maT codnaze bevradaa damokidebuli
rogorc mewarmeebis, ise momxmareblebis racionaluri qcevebi.
sazogadoebis cxovrebis done damokidebulia mis ekonomikuri
ganviTarebis doneze anu mosaxleobis erT sulze warmoebuli mTliani
Sida produqtis (mSp)_is moculobaze, xolo cxovrebis donis zrda,
Tavis mxriv, ekonomikur zrdaze. mSp aris qveynis ekonomikaSi, drois
mocemul periodSi (Cveulebrv erTi wlis ganmavlobaSi), warmoebuli
saboloo saqonlisa da momsaxurebis sabazro RirebulebaTa jami.
faqtobrivad es aris erTgvari angariSgeba imisa, Tu erTi wlis
ganmavlobaSi mewarmeebis mier ra moculobis saqoneli da momsaxureba
iqna warmoebuli bazrisaTvis anu momxmarebelTaTvis. mSp_s absolituri
moculoba qveynis ekonomikur potencialze, xolo mosaxleobis erT
sulze mSp _ cxovrebis doneze metyvelebs.
mSp erTdroulad or sidides zomavs: ekonomikis yvela wevris mier
miRebul mTlian Semosavalsa (mSromelebis xelfasebi, miwaTmflobelTa
renta, kapitalis mesakuTreTa procenti, mewarmeTa mogeba) da mSp_s
SeZenaze gaRebul xarjebs (SinameurneobaTa moxmareba, kapitalis
mTliani formireba, saqonlisa da momsaxurebis saxelmwifo moxmareba da
wminda eqsporti). es ori sidide erTmaneTis toli unda iyos, radganac
ekonomikuri urTierTobaTa erTi monawilis xarjebi (vTqvaT, firmebis
xarjebi) amavdroulad meoris (saojaxo meurneobebis) Semosavlebia da
piriqiT.
ganasxvaveben nominalur da realur mSp_s. nominalur mSp_Si
saqoneli da momsaxureba mimdinare, sabazro fasebSia gamoxatuli
(saqarTveloSi 2006 wels warmoebli iqna 13783 mln laris nominaluri
mSp). realur mSp_Si saqoneli da momsaxureba mudmiv, sabazo wlis
fasebSia asaxuli, e. i. realuri mSp ganwmendilia fasebis zrdisagan
(saqarTveloSi 2006 wels warmoebuli iqna 7192 mln laris realuri mSp.
sabazod aRebulia 1996 weli).
rogorc iTqva, cxovrebis donis Sesafaseblad iyeneben mosaxleobis
erT sulze warmoebuli realuri mSp_is Rirebulebas anu saSualo
Semosavlebs (saqarTveloSi es maCvenebeli 2006 wlisaTvis Seadgens 1633
lars). saSualo Semosavali garkveulwilad macduri maCvenebelia. rac
imas niSnavs, rom realurad zogs 1633 larze meti da zogs naklebi
Semosavali aqvs. aRniSnulis gamoa, rom saqarTvelos mosaxleobis 41%
siRaribis zRvars qvemoTaa, e. i. maTi Semosavlebi saarsebo minimumze
naklebia. arada, ekonomikuri usafrTxoebis indikatorebidan gamomdinare,
qveyana myarad viTardeba mxolod im SemTxveveSi, rodesac saarsebo
minimums dablaa mosaxleobis maqsimum 10%_is Semosavlebi da misi
moqalaqeebi gamoimuSaveben imden Semosavals (mosaxleobis erT sulze
ara nakleb 5000 aSS dolari), romliTac, erTi mxriv, uzrunvelyofen
bazarze mdgrad moTxovnas da, meore mxriv, qmnian danazogebs, romelic
SeiZleba gamoyenebuli iqnas maTi mflobelebis sasargeblod da
erovnuli ekonomikis ganviTarebis dasafinaseblad.
im SemTxveaSi, rodesc mSp mosaxleobis erT sulze saarsebo
minimumze (arsebobisaTvis aucilebebli saSualebebi minimalur fasebSi)
dabalia, adamianebs nakleb miuwvdebaT xeli ganaTlebaze, samedicino
mosaxurebaze, uwevT SimSiloba, arasaTanadod Cacma_daxurva da
avadmyofoba. cxadia, bevri am duxWir cxovrebas ver uZlebs da kvdeba,
ris Sedegadac mosaxleobis raodenoba mcirdeba da mosaxleobis erT
sulze mSp_is saSualo sidide garkveulad matulobs.
aRniSnulze naTlad metyvelebs postsocialisturi
transformaciis periodSi saqarTveloSi ganviTarebuli movlenebi.
kerZod, Tu 1990 wels mSp mosaxleobis erT sulze Seadgenda 2063 aSS
dolars, 1994 wels_252 dolars, 2006 wlisaTvis am maCvenebelma
Seadgina_1247 dolari. rac Seexeba mosaxleobas, igi Sesabamis periodSi
daaxloebiT 1 milioniT Semcirda.
maSasadame, jer erTi, saqarTveloSi 1994 wlidan cxovrebis done
garkveulad amaRlda ara mxolod ekonomikuri zrdis, aramed
mosaxleobis raodenobis Semcirebis xarjze, da meore, 2006 wlis
saqarTvelos ekonomika Tavisi ganviTarebiT jer kidev ar gasula 1990
wlis saqarTvelos ekonomikis doneze.
aRniSnulidan gamomdinare, saqarTvelos xelisuflebis amocanaa
SeinarCunos bolo wlebSi miRweuli mSp_is zrdis maRali tempi
(weliwadSi 9%). amasTan, socialuri mSvidobisa da sazogadoebis
sayovelTao da diferenciuli keTildReobisaTvis, ekonomikuri zrdis
maRal tempebTan erTad aucilebelia nazrdi Semosavlis samarTlani
ganawilebac. vinaidan mxolod am gziT SeiZleba siRaribis daZleva da
moqalaqeTa keTildReobis zrda. ar unda dagvaviwydes, rom ekonomikuri
zrda da socialuri samarTlianoba berketiani saworis ori pinaa,
romlebic erTmaneTs unda awonasworebdnen.
inflacia (fulis siWarbe) da deflacia (fuli nakleboba) sabazro
ekonomikis
pirobebSi iseTive bunebrivi movlenaa, rogorc saqonlis siWarbe da
deficiti. aRniSnulidan gamomdinare, saSiSia ara saerTod inflacia,
aramed misi moulodneoba (umarTavoba) da maRali (20 %_s zeviT)
wliuri zrdis tempi (saqarTveloSi 2006 wels inflaciis maCvenebelma 10
% Seadgina). inflaciis zrda samomxmareblo saqonlis fasebSi
cvlilebebis momaswavebelia. swored amitom Tqven, rogorc biznesmenebi,
mudmivad unda iyoT samomxmareblo fasebis idneqsis cvlilebebis
kursSi, ramdenadac swored igi axdens gavlenas im saxsrebis sidideze,
romelsac ixdiT, resursebisaTvis, daqiravebul muSakTa xelfasisaTvis,
komunaluri momsaxurebisaTvis da sxva.
inflaciamde mivyavarT movlenebis ganviTarebas ori gansxvaebuli
scenariT. pirveli, fasebi izrdeba, rodesac erToblivi moTxovna
sWarbobs erTobliv miwodebas. aseT movlenas ewodeba moTxovnis
inflacia. inflaciis am tips maSin aqvs adgili, rodesac mTavroba
amcirebs gadasaxadebs (rac Zalian iSviaTad xdeba), myidvelebi naklebs
zogaven da sxva.
inflaciis meore tipi SeiniSneba maSin, rodesac sawarmoo xarjebi
matulobs swrafad da atarebs xarjebis zrdiT ganpirobebul inflaciis
saxels. Cveulebriv, mwarmoeblebi gazrdili xarjebis kompensirebas
axdenen fasebis momatebiT (inflacia miwodebidan). amis sapasuxod
mSromelebi moiTxoven xelfasebis momatebas im donemde, rom rogorme
SeZlon saqonlisa da momsaxurebis SeZena gazrdil fasebSi. xelfasebis
gadidebis gamo ki kompaniebi naklebad qiraoben muSakebs, rac zrdis
umuSevrobas.
inflaciis anu fasebis saSualo donis zrdis dadgenisaTvis
saWiroa gaizomos fasebis cvlilebis xarisxi. amisaTvis ki gamoiyeneba
samomxmareblo saqonlis fasebis indeqsi anu saarsebo minimumis ideqsi.
saarsebo minimumis anu samomxmareblo kalaTis (masSi Sedis
daaxloebiT 400_mde dasaxelebis produqti da momsaxureba) ukeT
gagebis mizniT warmovidginoT safule, romelsac aqvs oTxi ganyofileba
da romelSic aris fuli.
pirvelSia fuli sasursaTo saqonlis SesaZenad;
meoreSi_arasasursaTo moxmarebis sagnebis SesaZenad; mesameSi_binis,
transportis, wylis, el_ energiis, dasufTavebisa da sxva komunaluri
momsaxurebisaTvis. meoTxeSi aris is fuli, rac gadaxdili unda iqnas,
rogorc saSemosavlo gadasaxadi.
Teoriulad aseTive oTxi nawilisagan Sedgeba samomxmareblo
kalaTac (saarsebo mimnimumic). amasTan, yvela saqoneli da momsaxureba
SeiZineba minimalurad dasaSvebi raodenobiTa da minimaluri fasebiT.
samomxmareblo fasebis indeqsis gmosaTvlelad samomxmareblo
kalaTis fasi TiToeul wels iyofa kalaTis fasze sabazo wels da
mravldeba 100_ze. vTqvaT, samomxmareblo kalaTis Rirebuleba sabazo
2005 wels Seadgens 200 lars, xolo saangariSo (2006) wels igive
samomxmareblo kalaTis Rirebuleba tolia 400 laris. aseT SemTxvevaSi
fasebis indeqsi saangariSo wels toli iqneba: (400 : 200). 100=200%.
amgvarad, mewarmeebi sistematiurad uda adevnebnen Tvals
inflaciur movlenebs da qcevebsac adekvaturad agebdnen. kerZod,
inflaciis mosalodneli zrdis SeTxvevaSi maT unda gazardon
materialuri da sasaqonlo maragebi, aseve fuladi saxsrebis
dasaqonleba, xolo ekonomikuri dacemisas Seamciron mza produqciis
maragebi da Sekvecon warmoeba, raTa Tavidan aicilon am movlenisaTvis
damaxasiaTebeli gasaRebasTan dakavSirebuli siZneleni. amasTan, fulis
mimoqceva unda iyos saxelmwifos saguldagulo kotrolis qveS, raTa ar
ganviTardes inflacia da deflacia.
Semosavlebi. SemosavlebSi igulisxmeba is fuladi saxsrebi,
romelic SesaZlebeblia daxarjuli iqnas saqonlisa da mosaxurebis
SesaZenad Sina meurneobebis, firmebis, saxelmwifosa da ucxoeli
momxmareblebis mier.
ekonomistebi upiratesad dainteresebulni arin piradi da wminda
piradi Semosavlebis gaangariSebebiT. piradi Semosavali_es aris
subieqtebis mier miRebuli Semosavlebi gadasaxadebis gadaxdamde.
wminda Semosavali ki es aris Semosavali, romelsac flobs subieqti
gadasaxadebis gadaxdis Semdeg.
qveynis keTildReoba didadaa damokidebuli, agreTve, dasaqmebis
donis zrdaze anu umuSevrobis bunebriv donemde ( 5_6%) Semcirebaze.
swored amitom yvela normaluri qveyana seriozulad ekideba
umuSevrobis sakiTxebs. umuSevrobis maCvenebeli gamoxatavs Sromiunarian
moqalaqeTa procents ekonomikurad aqtiur mosaxleobaSi. Tu es
maCvenebeli bunebrivi donis farglebSia, yvela bednierad grZnobs Tavs.
magram Tu umuSevroba bunebriv doneze maRalia, mosaxleoba SiSobs ar
dakargos samuSao adgili.
ekonomistTa TvalsazrisiT, dasaqmeba SeiZleba CaiTvalos 100
procentianad, Tu umuSevrobis done ar aRemateba 5_6 %_ s. e.i. rodesac
saxezea mxolod friqciuli umuSevroba (am dros umuSevari eZebs
SedarebiT ukeTes samuSao adgils) da struqturuli umuSevroba (am
dros muSaki iZulebulia aiTvisos axali specialoba, aimaRlos
kvalifikacia da a. S. ). ase rom, bunebrivi umuSevroba (friqciuli da
struqturuli) sazogadoebaSi progresuli procesebis momaswavebelia.
sagangaSoa cikluri umuSevroba, radganac warmoebis dacemisaTvis aris
damaxasiaTebeli da yvelaze xangrZlivia. amJamad saqarTveloSi
umuSevrobis done Seadgens daaxloebiT 14 %_s. swored es aris
erT_erTi mizezi qveyanaSi SedarebiT dabali xelfasebisa da farTod
moaruli siRaribe-siRatakisa.
savaWro balansi. Tanamedrove msoflio ekonomikaSi Zalian xSirad
gamoiyeneba savaWro balansis cneba. es imitom, rom praqtikulad yvela
qveyana metnaklebad eqvemdebareba msoflio pirobebis gavlenas. savaWro
balansi aris saxelmwifos importisa da eqsportis moculobas Soris
sxvaoba. idealSi qveynebi eswrafian imas, eqsportidan Semovides meti
fuli, vidre ixarjeba eqsportze. aseT mdgomareobas ewodeba dadebiTi
savaWro balansi. xolo Tu qveyana, piriqiT_importze mets xarjavs, vidre
eqsportidan Rebulobs, ibadeba sagreo savaWro deficiti. amJamad
saqarTveloSi savaWro deficiti Seadgens 1857 mln. aSS dolars. rom ara
esoden didi savaWro deficiti, saqarTvelos orjer meti biujeti
eqneboda. saqme isaa, rom savaWro deficiti ifareba aRebuli valiT. am
ukanasknelis momsaxureba ki bijetis mier xdeba, rac zrdis mis
deficits.
aRniSnuli deficitis minimezebisaTvis mizanSewonilia: eqsportis
zrda da paralerulad importCamnacvlebeli samamulo produqciis
warmoeba; sul ufro aqtiuri monawileoba msoflio vaWrobaSi; Tavis
arideba Sida bazris zomaze metad dacvisagan da im firmebis
waxaliseba, romlebic msoflio bazrisaTvis konkurentunarian
produqcias awarmoeben.
saxelmwifo vali. biujeturi deficitis dros saxelmwifom
damatebiT unda dabeWdos fuli, gazardos gadasaxadebi, Seamciros
xarjebi an isesxos. dagrovil sesxad aRebul Tanxas saxelmwifo vali
ewodeba. ganasxvaveben saSinao da sagareo vals. sagareo vali
saerTaSoriso organizaciebisagan, sxva saxelmwifoebisagan da maTi
moqalaqeebisagan aRebuli sesxia. saSinao vali ki_mocemuli qveynis
mTavrobis mier mis moqalaqeebisagan aRebuli sesxi.
amJamad saqarTvelos saSinao da sagareo vali Seadgens 3 855 mln.
lars. rac imaze metyvelebs, rom saqarTvelos mTavroba xarjavs imaze
bevrad met fuls vidre xazinaSi Sedis. am fuls saqrTvelos mTavroba
iRebs ara “gamomuSavebiT”, aramed saSinao da sagareo valebis aRebiT,
obligaciebis realizebiT da sxva. rodesac mTavroba mosaxleobisa da
mewarmeebis danazogebs amcirebs biujetis deficitis dafarvis gamo, am
dros sargeblisa da Sesabamisad, kreditis saprocento ganakveTi
izrdeba, xolo investiciebi klebulobs, rac grZelvadian ekonomikur
zrdas aferxebs.
sagadasaxdelo balansi aris qveynis sagareo_ekonomikuri
kavSirebis mdgomareobis statistikuri angariSgeba garkveuli
periodisaTvis. sxvagvarad, sagadasaxdelo balansi saqarTvelos
sawarmoebisa da moqalaqeebis danarCen gare samyarosTan yvela
garigebebis angariSs gulisxmobs. yvelaferi, rasac saqarTveloSi fuli
Semoaqvs (eqsporti; sxvdasxva qveyanaSi qarTvel mewarmeTa
mflobelobaSi arsebuli sawarmoebidan, aqciebidan, gacemuli sesxebidan
Semosuli mogeba, dividendebi da procenti; ucxoeTSi momuSave 1,1 mln.
adamianis mier 2006 wels TavianT ojaxebSi gamogzavnili 546 mln. aSS
dolaris fuladi daxmarebebi) dadebiT sidided iTvleba, xolo
yvelaferi, rac saqarTvelodan fulis gadinebas emsaxureba, uaryofiT
sidided.
Semdeg TemaSi ufro vrclad _ imaze, Tu romel ekonomikuri sistemis
mSeneblobaze aqvs aRebuli gezi saqarTvelos da ra rols asrulebs
mewarmeoba mis mSeneblobaSi.

praqtikumi
kiTxvebi auditoriaSi ganxilvisaTvis da SemowmebisaTvis
1. ra aris moTxovnileba (survili), riTi gansxvavdeba igi
moTxovnisagan da romel maTgans cnobs bazari?
2. daaxasiaTeT ra praqtikuli mniSvneloba aqvs maslous
moTxovnilebaTa piramidas biznesSi?
3. biznesSi iwarmoeba ekonomikur Tu araekonomikuri dovlaTi?
4. nebismier sazogadoebaSi ratom dgas arCevanis problema?
5. ra moiazreba ekonomikuri resursebis qveS da maTgan romeli
resursia mTavari?
6. raSi mdgomareobs ekonomikuri sistemis arsi, ra tipis ekonomi-
kuri sistemebi arsebobs da ra mdgomareobaSia TiToeul maTganSi
biznesi ?
7. Tqveni azriT rogor unda moxdes saqarTvelos sagareo savaWro
deficitis minimizeba?
8. ra gavlenas axdens saqarTelos mTavrobis mier obligaciebis
gamoSveba biznesSi investirebaze?
9. ra faqtorebi apirobebs Sereuli ekonomikuri sistemis
dominirebas?
10. ratom yalibdeba sabazro wonasworobrivi fasi?
11. ra ukeTesia mewarmisaTvis saqonlis deficiti, Tu siWarbe da
ratom?
12. ra gansxvavebaa moTxovnis sididesa da moTxovnis cvalebadobas
Soris?
13. ra aris zRvruli sargeblianoba da rogor SeiZleba misi
gonivruli gamoyeneba biznesSi?
14. CamoayalibeT moTxovnaze da miwodebaze moqmedi fasobrivi da
arafasobrivi faqtorebi da gansazRvreT TiToeulis arsebobis
SemTxvevaSi rogor unda aagos mewarmem Tavisi qcevebi.
15. rogor izomeba moTxovnisa da miwodebis elastiuroba da rogor
SeiZleba misi gonivruli gamoyeneba biznesSi?
16. rogor gesmiT_“ biznesi aris fuliT fulis keTeba“?
17. raSi mdgomareobs fulis ekonomikuri buneba, funqciebi da rogor
xdeba mimoqcevisaTvis saWiro fulis raodenobis gamoTvla?
18. ra faqtorebzea damokidebuli fulze operaciuli moTxovna?
19. ra faqtorebi waaxalisebs fulze spekuliaciur moTxovnas?
20. rogor realizdeba laris funqciebi da rogoria misi moqmedebis
areali saqarTveloSi?
21. razea damokidebuli fulis fasi?
 22. ra ZiriTadi makroekonomikuri indikatorebiT (maCveneblebiT)
miiReba informacia qveynis ekonomikuri mdgomareobis Sesaxeb da
rogor unda moxdes misi racionaluri gamoyeneba samewarmeo
saqmianobaSi?
23. Tu mSp sazogadoebis cxovrebis donis kargi sazomia, ratomaa
SveicariaSi mSp indoeTisa da CineTis mSp_ze bevrad naklebi?
24. Tu saqarTvelos mTavroba biznesmenebs Rvinis eqsportisa da
importis uflebas miscems, ra mouva Rvinis adgilobriv bazarze
gayiduli Rvinis fassa da raodenobas?
25. vin moigebs RviniT Tavisufali vaWrobis Sedegad da vin waagebs.
gadaaWarbebs Tu ara sargebeli danakargebs?

SesarCevi SekiTxvebi: AA svetis yovel termins SeusabameT gan-

mar
teba BB svetidan

A sveti A B sveti B
-1. wonasworobis (sabazro) fasi. a. fulis gaufasureba.
-2. moTxovna. b. fulis gamyareba.
-3. moTxovnis elastiuroba. g. saRebavi da funji.
-4. miwodebis elastiuroba. d. puri, rZe, marili, benzini.
-5. fuli. e. asaxavs fassa da gayiduli sa-
qonlis moculobas Soris
ukuproporciul kavSirs.
-6. fulis funqciebi. v. fasebis zrda apirobebs miwo-
debis gadidebas, xolo fase-
bis Semcireba - miwodebis da-
cemas.
-7. sarezervo valuta. z. depozitebi bankSi, sadac fu-
 li arsebobs angariSze Canewe-
rebis saxiT.
-8. naRdi fuli. T. mTavrobis mier gamoSvebuli
qaRaldis fuli da monetebi.
-9. unaRdo fuli. i. valuta, romelic msoflio
fulis rols asrulebs.
-10. inflacia. k. yvelaferi, rac miiReba saqon-
lis da momsaxurebis safasu-
ris da valis gadasaxdelad.
-11. deflacia. l. Rirebulebis sazomi, mimoqce-
visa da dagrovebis saSualeba.
-12. moTxovnis kanoni. m. aRwers, Tu ra zomiT axdens
gavlenas fasis cvlileba
moTxovnis sidideze.
-13. miwodebis kanoni. n. aRwers, Tu ramdenad cvlis
fasis gazrda an Semcireba ba-
zarze gamotanili saqonlis
raodenobas.
-14. araelastiuri saqonlebi. o. momxmareblis survili da Se-
saZlebloba iyidos saqoneli
an momsaxureba gansazRvrul
fasebSi, adgilsa da dros.
-15. urTierTSemavsebeli saqonlebi. p. fasi, romlis mixedviTac xde-
ba yidva-gayidvis aqti.

gaarkvieT, CamoTvlili debulebebidan romelia swori (s)

 da romeli - ara (a):

_1. qarTuli lari sarezervo valutaa.

_2. moTxovnileba ganusazRvrelia, moTxovna ki - zRvardebuli.
_3. meoradi moTxovnilebebis erTmaneTiT Canacvleba savsebiT realuria.
_4. araekonomikuri dovlaTi SeuzRudavia, yvelasaTvis erTnairad xelmi-
sawvdomia da moxmarebaSi gadadis uSualod, ganawilebis gareSe.
_5. ekonomikuri dovlaTia yinuli Crdilo polusze.
_6. SromiTi resursebi arakvlavwarmoebadi resursebia.
_7. ekonomikuri resursebi CarTuli warmoebaSi warmoebis faqtorebia.
_8. muSaki Sromis bazarze ekonomikuri resursia, igive muSaki warmoebaSi
ar aris warmoebis faqtori.
_9. sabazro fasi saxelmwifos mier wesdeba.
_10. karaqi da margarini urTierTSemavsebeli saqonlebia.
_11. MM3 fuladi agregati aris naRdi fuli.
_12. deflaciis pirobebSi mizanSewonilia fulis sexad aReba.
_13. МM2 da МM3 asrulebs dagrovebis funqcias.
_14. sabazro ekonomika mxolod saxelmwifos mier imarTeba
_15. bazarze vlindeba moTxovnileba da ara moTxovna.
_16. elastiuroba aris moTxovnis reaqcia (mgrZnobiaroba) mocemul saqon-
lis fasze.
_17. mSp_s absolituri moculoba cxovrebis doneze, xolo mosaxleobis
erT sulze mSp _ qveynis ekonomikur potencialze metyvelebs.
_18. samomxmareblo fasebis indeqsis gmosaTvlelad samomxmareblo
kalaTis fasi sabazo wels iyofa TiToeuli wlis samomxmareblo
kalaTis fasze da mravldeba 100_ze.
_19. struqturuli da cikluri umuSevroba sazogadoebaSi progresuli
movlenebis momaswavebelia
_20. inflaciis pirobebSi gamsesxebeli igebs, msesxebeli ki agebs.
_21. moTxovnis zrda fasisa da miwodebis moculobis zrdas iwvevs.
_22. miwodebis zrda fasis Semcirebas da moTxovnis moculobis
Semcirebas iwvevs.
_23. moTxovnis Semcireba fasisa da miwodebis moculobis Semcirebas
iwvevs.
_24. miwodebis Semcireba iwvevs fasis zrdasa da moTxovnis moculobis
zrdas.

testebi

SemoxazeT swori varianti (variantebi)

1. romel or saqonelze iqneba moTxovna ufro elastiuri?

a. ganaTebisTvis gamoyenebuli el.energia.

b. gansazRvruli xarisxis karaqi.
g. erT-erTi saxis iafi burTuliani kalami.
d. puri.

2. romel or SemTxvevaSia miwodeba absoluturad araelastiuri?

a. adgilebi rusTavelis TeatrSi.

b. avtomobili „fiati“.
g. firosmanis naxatebi originalSi.

3. romel or SemTxvevaSi iqneba miwodeba ufro elastiuri?

a. saparsi mowyobilobis miwodeba, roca misi mwarmoebeli firmebi mu-

Saoben arasruli samuSao dRis ganmavlobaSi.
b. naturaluri kauCukis miwodeba, roca am saqonelze moTxovna msof-
lio bazarze miwodebis tolia.
g. navTobis miwodeba, roca navTobsaxdeli kompaniebis saTavsoebi ga-
dav sebulia.

4. ipoveT erTaderTi swori pasuxi. Tu fulis nominaluri Rirebuleba ar

Seicvleba, xolo fasebi saqonelze da momsaxurebaze gaizrdeba 2-jer,
maSin fulis msyidvelobiTi unarianoba:

a. gaizrdeba orjer;
b. daecema orjer;
g. daecema oTxjer;
d. gaizrdeba 1.5-jer;
e. ar Seicvleba.

5. moTxovnis kanonis Sesabamisad, Tuki saqonlis fasi izrdeba:

a. moTxovnac izrdeba;
b. moTxovnis sidide izrdeba;
g. moTxovnis sidide mcirdeba.

6. fasi fexsacmelze SeiZleba gaizardos, Tuki:

a. warmoebaSi investiciebi gaizrdeba;

b. fexsacmelze Semcirdeba moTxovna;
g, arcerTi pasuxi araa swori.
7. romeli debulebaa swori?

a. sagadasaxdelo balansi moicavs sagareo vaWrobis balanss;

b. sagareo vaWrobis balansi moicavs sagadasaxdelo balanss;
g. orive debuleba sworia.

amocanebi

1. qveyanaSi qaRaldisa da liTonis fuli Seadgens 215 erTeuls; moTxov-

namde anabrebi - 800 erTeuls; wvrili moklevadiani anabrebi - 2382 er-
Teuls; msxvili grZelvadiani anabrebi - 620 erTeuls. gaiangariSeT M1;
M2; da M3; agregatebi.

2. gamyidvelma firmam dauklo macivrebis fasi 200-dan 180 laramde. gayid-

vaTa moculoba gaizarda 400-dan 480 macivramde kviraSi. gaiangariSeT
moTxovnis elastiuroba aRniSnul saqonelze.

3. adgilobrivma saavtomobilo kompaniam dauklo samgzavro bileTis fa-

si. marTalia, gadayvanil mgzavrTa raodenoba gaizarda, magram amonage-
bis moculoba Semcirda. elastiuria Tu araelastiuri moTxovna avto-
busiT mgzavrobaze? axseniT Tqveni pasuxi.

4. CamoTvlili saqoneli daaxarisxeT elastiurobis klebis mixedviT:

1) saqonlis xorci;
2) marili;
3) dasveneba evropaSi;
4) lori;
5) avtomobili „honda akordi;“
6) „diJonis“ mdogvi.

gaZlierebuli praqtikumi

testebi

SemoxazeT erTaderTi swori varianti

1)maslous moTxovnilebaTa piramidis safuZvelSia:
1. socialuri moTxovnilebani;
2. usafrTxoebaze moTxovnilebani;
3. fiziologiuri moTxovnilebani;
4. arcerTi pasuxi araa swori.
2) gvalvis Sedegad xorblis miwodeba Semcirda. davuSvaT, rom aseT
pirobebSi kartofili puris Semcvlelia. mosalodnelia, rom puris fasi
1. gaizrdeba, puris miwodeba gaizrdeba, kartofilze moTxovna gaizrdeba;
2. gaizrdeba, puris miwodeba Semcirdeba, kartofilze moTxovna
gaizrdeba;
3. gaizrdeba, puris miwodeba Semcirdeba, kartofilze moTxovna
Semcirdeba;
4. Semcirdeba, puris miwodeba Semcirdeba, kartofilze moTxovna
gaizrdeba.
3) X saqonelze moTxovnis sididea 40, xolo miwodebis sidide 80
erTeuli;
SeiZleba iTqvas, rom:
1. X saqonelze aris deficiti;
2. X saqonelze moTxovna da miwodeba gawonasworebulia;
3. X saqonelze aris siWarbe;
4. arc erTi debuleba ar aris swori.
4) Tu TeTr purze fasi mniSvnelovnad gaizarda, maSin Sav purze
moTxovnis
mrudi...
1. SeiZleba gadaadgildes rogorc marjvniv, ise marcxniv;
2. gadaadgildeba marjvniv;
3. gadaadgildeba marcxniv;
4. gaxdeba ufro damreci abscisaTa ARerZis mimarT.
5) riT SeiZleba aixsnas X saqonelze moTxovnis mrudis gadaadgileba?
1. X saqonlis miwodeba raRac mizezis gamo Semcirda;
2. X saqonlis fasi gaizarda da amis gamo momxmarebeli nakleb
raodenobas
yidulobs;
3. momxmarebelTa gemovneba Seicvala da axla maT nebismier fasad X
saqonlis
ufro meti raodenobis SeZena surT, vidre adre surdaT;
4.X saqonlis fasi daeca da amitom momxmarebeli ufro mets yidulobs,
vidre
adre yidulobda.
6) 2007 wels msoflio bazarze aluminis gayidvis moculoba da fasebi
Semcirda. amis mizezi, SesaZlebelia yofiliyo:
1. aluminis eqsportis moculobis Semcireba ruseTidan;
2. aluminze moTxovnis Semcireba msoflio masStabiT;
3. boqsitebis axali sabadoebis aRmoCena;
4. laTinuri amerikis qveynebidan aluminis eqsportis gazrda.
7) ra moxdeba brinjis bazarze, Tu myidvelebi axlo momavalSi brinjze
fasis gazrdas elodebian?
1. brinjze moTxovna gaizrdeba.
2. brinjze moTxovna Semcirdeba.
3. brinjze moTxovna ucvleli darCeba.
4. brinjis miwodeba gaizrdeba.
8) Tu mwarmoeblebi iZulebulni arian sxvadasxva raodenobis produqtis
sawarmoeblad daaweson SedarebiT maRali fasebi, vidre winaT es
gamowveulia
1. moTxovnis SemcirebiT;
2. moTxovnis gazrdiT;
3. miwodebis SemcirebiT;
4. miwodebis gazrdiT.
9) roca saqonlis fasia 5 lari, maSin moTxovnis sididea 25 erTeuli. Tu
fasi 1 lariT moimatebs, maSin:
1. moTxovnis mrudi gadaadgildeba marjvniv;
2. miwodebis mrudi gadaadgildeba marjvniv;
3. moTxovnis mrudi ar gadaadgildeba;
4. miwodebis mrudi gadaadgildeba marcxniv.
10)ram SeiZleba gamoiwvios X saqonelze moTxovnis Semcireba:
1. momxmarebelTa Semosavlebis Semcirebam;
2. X saqonlis Semcvlelebze fasebis gazrdam;
3. X saqonelze fasebis gazrdis molodinma;
4. yvela zemoT CamoTvlilma.
11) miwodebis Semcireba iwvevs:
1. wonasworobis fasis zrdas;
2. wonasworobis fasis Semcirebas;
3. mrudis gadaadgilebas marjvniv;
4. arc erTs zemoCamoTvlils.
12) moklevadian periodSi firma awarmoebs produqciis 500 erTeuls.
saSualo cvalebadi danaxarjebi Seadgens 2 dolars, saSualo mudmivi
danaxarjebi – 0,5 dolars. mTliani danaxarjebi Seadgens:
1. 2,5 dolars;
2. 1250 dolars;
3. 750 dolars;
4. 1100 dolars;
13) adamians Tavisi moTxovnilebebis dakmayofileba dovlaTze SeuZlia:
1.damoukidebliv daamzados yvelaferi, rac misTvis saWiroa (sameurneo
cxovrebis amgvar organizacias naturaluri meurneoba, an TviTuzrunvelyofa
ewodeba);
2. Tavisi sakuTrebis obieqti (saqoneli, Sroma miwa, kapitali da sxva) gayidos
da miRebuli SemosavliT SeiZinos saWiro saqoneli da momsaxureba;
3. dovlaTi miiRos saCuqris saxiT;
4. yvela zemoT CamoTvlili wesiT.
14) qvemoT CamoTvlili debulebebidan romelia araswori:
1.tradiciuli ekonomikuri sistemaSi biznesi saqonelgacvlis formiT
Canasaxovan mdgomareobaSia.
2.mbrZaneblur ekonomikur sistemaSi biznesi kanoniT SeuzRudavia.
3.Tavisufal da Sereul ekonomikur sistemaSi ki biznesi kanoniT nebadarTuli
da liberalizebulia.
4. yvela debuleba arasworia
15)qvemoT CamoTvlili debulebebidan romelia araswori:
1.realuri mSp_s absoluturi moculoba qveynis ekonomikur potencialze,
xolo mosaxleobis erT sulze realuri mSp _ cxovrebis doneze
metyvelebs.
2.qveynis makroekonomikur fons (garemos) kargad axasiaTebs umuSevrobis
done, inflaciis done, savaWro da sagadasaxdelo balansi.
3.Tavisufali fasi ekonomikis mdgomareobas realurad asaxavs,
fiqsirebuli ki_damaxinjebulad.
4. maRal fasebSi mewarmeebi amcireben saqonlis miwodebas, xolo dabal
fasebSi_zrdian an saerTod ar awvdian.
16) mimoqcevaSi fulis moculobisa da struqturis maCvenebeli aris:
1. rekviziti;
2. aqtivi;
3. overdrafti;
4. fuladi agregati.
17) Tu dovlaTi aRemateba masze moTxovnilebas da yvelasaTvis
xelmisawvdomia maSin is:
1. araekonomikuri (Tavisufali) dovlaTia;
2. ekonomikuri dovlaTia;
3. sworia 1 da2;
4. yvela pasuxi sworia.
18) qvemoT CamoTvlilidan romelia yvelaze likviduri?
1.М1 fuladi agregati;
2.M3 fuladi agregati;
3.M0 fuladi agregati;
4.М2 fuladi agregati.
19)roca kreditze procenti izrdeba maSin, Cveulebriv:
1.fulze moTxovna da miwodeba erTmaneTis tolia;
2.fulze moTxovna aRemateba miwodebas;
3.fulis miwodeba aRemateba moTxovans;
4.saxezea deflacia.
20)Cveulebriv, saqonlis SeZenisagan Tavs ikaveben:
1.inflaciis dros;
2.hiperinflaciis dros;
3.Wenabadi inflaciis dros;
4.deflaciis dros.
21)samomxmareblo aJiotaJs anu saqonlis intensiur SeZenas adgili aqvs:
1.fasebis ucvlelobis dros;
2.deflaciis dros;
3.zomieri inflaciis dros;
4.Wenebadi inflacis dros.
22)im SemTxvevaSi, rodesac sesxze saprocento ganakveTi izrdeba:
1.Sinameurneobebi zrdian samomxmareblo xarjebs;
2.kompaniebi zrdian sainvesticio xarjebs;
3.Sinameurneobebi da kompaniebi amcireben samomxmareblo da sainvesticio
xarjebs.
4.Sinameurneobebi da kompaniebi zrdian samomxmareblo da sainvesticio xarjebs.

ინფორმაციისათვის!
მსოფლიო ბანკის მონაცემებით მსოფლიოს ქვეყნები დაყოფილია ოთხ
დიდ ჯგუფად იმის მიხედვით, თუ როგორია მათი მშპ/მოსახლეობის ერთ
სულზე: 1) უღარიბესი ქვეყნები - მშპ/სულზე ნაკლებია 1,000 დოლარზე; 2)
განვითარებადი ქვეყნები - მშპ/სულზე არის 1,000-5,000 დოლარი; 3) საშუალო
განვითარების ქვეყნები - მშპ/სულზე არის 5,000-12,000 დოლარი; 4)
განვითარებული ქვეყნები - მშპ/სულზე 12,000 დოლარზე მეტია.
სოციალური მდგომარეობის განსაზღვრრისათვის მნიშვნელოვანია არა
მხოლოდ მოსახლეობის ერთ სულზე მშპ, არამედ ისიც თუ საოჯახო ბიუჯეტის
რამდენი პროცენტი ხმარდება კვების პროდუქტების შეძენას. თუ ოჯახი თავისი
ბიუჯეტის 10%-მდე ხარჯავს კვებაზე, ის მიეკუთვნება მდიდართა კატეგორიას,
ხოლო თუ 50%-ზე მეტს-ღარიბთა კატეგორიას. საშუალო კლასის
წარმომადგენლები ხარჯავენ 10-50%-ს კვების პროდუქტებზე.
masala auditoriaSi gansjisaTvis
normalurad mowyobili qveynis ekonomikaSi: mSp mosaxleobis erT
sulze unda Seadgendes minimum 12000 aSS dolars, saqarTveloSi es
maCvenebeli tolia 3300 dolaris; umuSevrobis norma unda Seadgendes 5-
6%-s, saqarTveloSi es maCvenebli tolia 16%-is; investiciebis wili mSp-
Si unda Seadgendes 25%-s, saqarTveloSi es maCvenebeli 5-10%-a; saarsebo
minimums qvemoT unda iyos mosaxleobis ara umetes 10%-isa, saqarTveloSi
ki-40%-ia; eqsporti da importi erTmaneTs unda abalansebdes,
saqarTveloSi ki importi eqsports 3,5-jer aRemateba; Cveulebriv,
samomxmareblo kalaTaSi unda sWarbobdes samamulo produqcia,
saqarTveloSi ki importuli produqcia Seadgens samomxmareblo kalaTis
75%-s. ucxoeTSi myofi Tanamemamuleebis fuladi gzavnilebi
saqarTveloSi weliwadSi Seadgens daaxloebiT 1 mlrd dolars da sxva.
AaxseniT da daasabuTeT saqarTvelo ekonomikurad usafrTxo Tu
safrTxis Semcveli qveyanaa? saqarTvelo Raribi, ganviTarebadi, saSualo
mdgomareobisa Tu mdidari qveyanaa? saqarTvelo Mmomxmarebluri Tu
mwarmoebluri qveyanaa; Tqveni azriT, ra wvlili miuZRvis yovelive
zemoTqmulSi bizness da rogori unda iyos biznesis ganviTarebis
politika saqarTveloSi?

D davaleba
1.gaiazreT da CamoayalibeT ra dadebiTi da uaryofiTi mxareebi gaaCnia
mbrZaneblur da sabazro ekonomikur sistemas?
2.SeadareT fasis formirebis procesi sabazro da mrZaneblur ekonomikur
sistemaSi.
3.rogori unda iyos mewarmeTa qceva inflaciis da deflaciis pirobebSi?

praqtikuli situaciis analizi (Case Stady)

wels mariami skolas amTavrebs. mas surs ekonomisti gaxdes, magram ar

icis romel saswavlebels airCevs. ukeTesi arCevanis gasakeTeblad
mariami gadawyvetilebis miRebis xuTsafexurian models
iyenebs:E1)problemis gansazRvra. gadawyvetilebis miRebisas pirvel rigSi
aucilebelia dadgindes, ra saxis problemasTan gvaqvs saqme. mariamma
unda gansazRvros, arsebuli umaRlesi saswavleblebidan, romelia
misTvis yvelaze misaRvbi; 2)alternativebis CamonaTvali. alternativebi
aris gadawyvetilebis mimRebi pirisTvis arCevanis SesaZlo variantebi.
Mmariamma sami mTavari alternativa moZebna: a)saxelmwifo universiteti,
romelSic 25000 studenti swavlobs. jgufebi studentTa sakmaod didi
raodenobiT aris dakompleqtebuli. swavleba maRal donezea, swavlis
safasuri ki_arc Tu ise maRali. Uuniversiteti mariamis qalaqidan 150
kilometriTaa daSorebuli. swavlis dros mariams muSaobis saSualeba
naklebad eqneba. Bb)adgilobrivi koleji, sadac orwliani swavlebaa. igi
mariamis saxlTan axlos mdebareobs. aq bevrad ufro mcire jgufebia,
vidre universitetSi. Mmiuxedavad imisa, rom saukeTeso maswavleblebi
aswavlian, maT Soris profesorebis raodenoba SedarebiT naklebia,
vidre universitetSi. kolejSi swavlebis done odnav dabalia,
samagierod mariams saSualeba eqneba paralerulad arasrul samuSao
ganakveTze imuSaos da sakuTari Semosavali hqondes. g)komerciuli
universiteti mariamis saxlidan arc ise Sorsaa. iq mxolod 800 studenti
swavlobs. jgufebi mcirea, maT individualurad eqcevaT yuradReba. Aaq
maRali konkursia da swavlis safasuric ufro didia, vidre
universitetSi. magram mariami bejiTi moswavlea da imedovnebs, rom
konkurss warmatebiT gaivlis da saxelmwifo grants miiRebs. Mmagram Tu
granti ver miiRo, SesaZloa gadaxdis problema Seeqmnas; 3)kriteriumebis
gansazRvra. kriteiumebi aris standartebi, romlis safuZvelzec
gadawyvetileba miiReba. kriteiumebi im miznebsa da amocanebs asaxaven,
romlis miRwevasac gadawyvetilebis mimRebi piri cdilobs. isini
mniSvnelovan rols asruleben gadawyvetilebis mimRebi pirisaTvis.
Mmariamis kriteriumebia: a)ganaTlebis miReba SedarebiT naklebi
danaxarjebiT; b)ganaTlebis maRali xarisxi; g)mcirericxovani jgufi da
mis mimarT gansakuTrebuli yuradReba; d)saxlTan siaxlove; 4)
alternativebis Sefaseba. gadawyvetilebis miRebisas gadawyvetilebis
mimRebma alternativebi kriteriumebs unda Seadaros. Aaxla mariamma
zemoT mocemuli sqemis Sesabamisad alternativebi kriteiumebs unda
Seusabamos; 5)gadawyvetilebis miReba. rogorc ki alternativebi
Sefasebuli iqneba kriteriumebis Sesabamisobis mixedviT, gadawyvetilebis
mimRebi piri mzadaa gadawyvetilebis misaRebad. arCeuli unda iqnas is
alternativa, romelic ukeT Seesabameba kriteriumebis umravlesobas.
zemoT Tqmulis safuZvelze mariamma Seavso alternativebisa da
kriteriumebis cxrili, romelsac ekonomistebi gadawyvetilebis miRebis
bades uwodeben. mariamma gamoiyena (+) kriteriumisa da alternativis
damTxvevisas da (_) roca kriteriumebi da alternativebi erTmaneTs ar
daemTxva. yovelive amis Semdeg mariamma orwliani koleji SearCia.

axseniT da daasabuTeT mariamma ratom SearCia orwliani koleji?

wyaro: ნინო ტალახაძე, ლია გიგაური, მარინა ნაცვალაძე. ეკონომიკა. თბ
2007წ. gv. 7-8.

E
saintereso magaliTi biznesis praqtikidan
robert kiosaki
iaponel emigrantTa meoTxe Taobis warmomadgeneli aSS-i
(dabadebuli 1947 wlis 8 aprils), finansuri eqsperti, leqtori,
warmatebuli mewarme, investiori da avtori bestserelebisa. igi iZleva
praqtikul rCevebsa da martiv gegmas gamdidrebisaTvis. winamdebare
statias safuZvlad udevs masalebi robert kiosakis wignebidan: mdidari
mama, Raribi mama, romelic robertma 47 wlis asakSi dawera, romelic
realur istoriaze aris damyarebuli da romelic gvexmareba swrafad da
iolad gavxdeT mdidari; fulis nakadis kvadranti; 10 cxovrebiseuli
gakveTili, romelic yvela biznesmenma unda icodes. man msoflioSi
milionobiT adamians aswavla, rogor gaxdes mdidari adamiani.
adreul asakSi gavaanalize, Tu ra didi Zala gaaCnia azrovnebas.
SevamCnie, rom Cemi Raribi mama im mcire Tanxis gamo ki ar iyo Raribi,
romelsac bejiTi SromiT gamoimuSavebda, aramed Tavisi azrovnebisa da
moqmedebebis gamo.
Bbiznesmenad ar davbadebulvar da mec grZeli gza gaviare. Cemi
Raribi mama (ralf kiosaki, filosofiis mecnierebaTa doqtori da aSS-is
havais Statis ganaTlebis ministri) meubneboda: “iare skolaSi, iswavle
kargad, moewyve maRalanazRaurebad samuSaoze, dazoge fuli da SeZleb
gaxvide uzrunvelyofil pensiaze”. Cemi Raribi mamis aზriT: liderebi
arian wignis mkiTxvelebi, xolo wignis mkiTxvelebi - liderebi. Aam
sityebiT, igi mibiZgebda, rom daqiravebuli gavmxdariyavi. magram Cemma
mdidarma mamam miTxra: Sen verasdros gaxdebi mdidari Tu misdev da
imoqmedeb am gegmiT, vinaidan am gziT gamdidreba moaxerxa mxolod
erTeulebma. Tqven fiqrobT, rom Tuki fuls dazogavT (gadainaxavT),
SeZlebT gamdidrebas? Tu daakvirdebiT inflaciis 40 wlovan istorias
aRmoaCenT, rom yovelwliurad dolari inflaciis gamo kargavs Tavis
fass, ratom ggoniaT, rom Tqven raRac SegrCebaT Tuki yovelwliurad
inflaciis gamo kargavT Tqven fuls. es imas niSnavs, rom mudmivi
inflaciis anu fasebis zrdis gamo moxucebulobisas Zalian
gagiWirdebaT. Ppensiis imedze yofna es aris pirdapiri gza siRaribisken.
Mmdidari mama ki meubneboda Tu Sen marTlac gamdidreba ginda
“iswavle kargi biznesis mowyoba, romlis memkvidreobiT gadacemis
saSualeba geqneba Seni SvilebisaTvis. igi mibiZgebda biznesmenobaze
mefiqra. ra Tqma unda, Raribi mamac bejiTad muSaobda, magram mdidari
mamis azriT, ratom unda imuSao bejiTad imisTvis, rac Sen ar gekuTvnis,
damqiravebelma xom SesaZlebelia gaganTavisuflos samuSaodan nebismier
dros (gavixsenoT li iakokas istoria!). ai, es aris kargi magaliTi
“mdidari” da “Raribi “ mamis azrovnebaSi gansxvavebisa. aRzrdis ori
gansxvavebuli principi, dakavSirebulia fulTan, romelic miiRo
robertma, erTis mxriv, Tavisi mSobeli mamisagan, saxelmwifo
moxelisagan (“Raribi mamisagan”) da, meores mxriv, Tavisi saukeTeso
megobris “mdidari mamisagan” - biznesmenisagan, romelic kiosakis
sityvebiT, SemdgomSi gaxda erT-erTi mdidari adamiani havais kunZulebze.
Ppatara robertma airCia gza, romelic SesTavaza megobris mamam
(“mdidarma mamam”) da miaRwia keTildReobas. M “mdidari mamis” azriT
mTavaria ara wignis wakiTxva, aramed finansuri angariSebis wakiTxva, imis
codna ra aris aqtivi da ra aris pasivi. samwuxarod saSualo skolebSi
finansur ganaTlebas naklebi yuradReba eTmoba. aqtivi aris is, rasac
fuli moaqvs Cems jibeSi, miuxedvad imisa vmuSaob Tu ara. pasivi ki aris
is, rasac fuli miaqvs Cemi jibidan, miuxedvad imisa vmuSaob Tu ara.
Tqven sakuTrebaSi arsebuli saxli aqtivia Tu pasivi, amaze pasuxs iZleva
is, mas Semosavali meti moaqvs Tu xarji.F fuli aris xelisufleba,
Zala, Tavisufleba. fulis wesi niSnavs aseT Tanafardobas 90/10. Ees imas
niSnavs, rom adamianebis 10% Rebulobs fulis 90%-s. daqiravebul
muSakebs xelfasis zrdasTan erTad gadasaxebic ezrdebaT saxelmwifos
sasargeblod. Mmdidrebs ki mogebidan gadasaxadebi naklebad ezrdebaT.
Ees imitom, rom mdidrebi aweseben gadasaxadebs mdidrebisaTvis. fuls
moaqvs ori saxis problema. F an Zalian cota gaqvs fuli, an Zalian
bevri gaqvs fuli.
”mdidari mamis” mier SeTavzebuli gzis analizisTvis
ganvixiloT fulis nakadis kvadranti (ixile fulis nakadis kvadranti).
sityva kvadranti warmosdgeba cifrisagan -4.

fulis nakadis kvadranti

 E daqiravebuli
B didi biznesis floba

S TviTdasaqmebuli I
investiori

fulis nakadis kvadranti gviCvenebs biznes-sferoSi moRvawe gansxvavebul

adamianTa swored 4 tips: E daqiravebulia, S TviTdasaqmebulia an
mcire biznesis mflobeli, B didi biznesis mflobelia, I ki
investioria.
M ”msurs mudmivi, usafrTxo da Semosavliani samsaxuri
mqondes”_xSirad gaigonebT daqiravebulisagan anu E kvadrantSi
myofebisagan. albaT, SeamCnieT, rom isini aqcents sityebze - mudmivi da
usafrTxo-akeTeben. sxva sityvebiT, rom vTqvaT, samsaxuris dakargvis
SiSi maT E kvadrantis gareT ar uSvebs. im SemTxvevaSi Tu isini
kvadrantis Secvlas moisurveben, maT aramarto Sesabamisi Tvisebebis
gamomuSaveba dasWirdebaT, aramed emociuri wnexis daZlevis saWiroebis
winaSe dadgebian.
S kvadrantSi myofi TviTdaqiravebuli (TviTdasaqmebuli)
adamianisagan moismenT: “Sen saqmes sxva ver gaakeTebs. Tu gsurs saqme
gamogivides Tavad unda akeTo”. eseni (xelosani, eqimi, iuristi,
buRalteri da sxva) cdiloben yvelaferi Tavad, damoukidebliv akeTon.
aseTma pirovnebam, pirvel rigSi, sxva adamianebis ndoba unda iswavlos.
winaaRmdeg SemTxvevaSi, es kompleqsi S kvadrantSi gamoamwyvdevs da maTi
biznesi iseTive patarad darCeba, rogoric iyo. radganac, Znelia biznesi
gazardo sxva adamianebis ndobisa da maTi samuSao Zalis gamoyenebis
gareSe.
B kvadrantSi adamianebi SeiZleba iyvnen biznesmenebi, romlebic 500
da meti muSakis damqiravebelni arian. Aam adamianebs sruliad sxva
faseulobebi aqvT, mudam saWiro adamianebisa da kargi biznes-sistemis
ZiebaSi arian. Aam kvadrantis biznesmenebs saerTaSoriso masStabis
biznesis warmoebac Tavisuflad SeuZliaT. Cemi dakvirvebebidan
gamomdinare, yvelze Wkviani adamianebi am kvadrants ekuTvnian. ufro
sworad, isini yvelaze Wkvianebi ki ar arian, aramed maT aqvT unari
Semokiribon Wkviani adamianebi da amuSaon TavianTi miznebis
realizaciisTvis. eseni ki ar muSaoben kompaniisaTvis (sxvisTvis), aramed
ise akeTeben, rom Tavad kompania (sxva) muSaobs maTTvis.
I kvadrantis biznesmeni investioria, romelic SesaZleblobebs eZebs
S da B kvadrantis biznesebSi da Tavis fuls abandebs. maSasadame,
daqiravebulebi da TviTdasaqmebulebi (anu mcire biznesis mflobelebi,
saSualo klasis warmomadgenlebi) muSaoben mdidari biznesmenebisa da
investiorebisaTvis. Ease rom ar moxedes isini imavdroulad
investiorebic unda iyvnen.
albaT SegimCneviaT, miuxedavaT imisa, rom saqmianobT yovelive
wesebis dacviT, mainc ver axerxebT Cixidan gamosvlas. Tqven muSaobT
mravali saaTi, asrulebT ufrosis davalebebs, elodebiT yovelwliur
dawinaurebas da cdilobT dazogoT fuli Tqvens biujetSi, magram
araferi gamogdiT. Tqven fiqrobT, rom muSaobT finansuri warmatebis
miRwevis nacadi wesiT, magram miuxedvaT amisa Tqven grZnobT, rom aq
raRac ise ar aris. xedavT, rom Zveli wesebi ukve aRar muSaoben, xolo
sistema TandaTanobiT iSleba. miuxedvaT mravali mcdelobisa situaciis
Secvlas mainc ver axerxebT.
ra girCevniaT-sxvebisTvis imuSaoT, fulisTvis imuSaoT, iyoT
damokidebuli (Tavisuflebas moklebuli) da moxucebulobaSi iyoT
daucveli da arauzrunvelyofili, Tu sxebma imuSaon TqvenTvis, fulma
imuSaos TqvenTvis, iyoT damoukidebeli (Tavisufali) da moxucebulobaSi
iyoT usafrTxod da uzrunvelyofili? rogor unda moaxerxoT
situaciidan gamosvla, rodesac fulisTvis muSaobT, gadaxvideT
situaciaSi, rodesac fuli muSaobs TqvenTvis, anu rogor unda
moaxerxoT gaxdeT Tavisufali? ra gsurT iyoT Raribi, saSualo klasis
warmomageneli Tu mdidari. ra gzas unda mimarToT? “Tu Tqven SeZlebT
sakuTari azrovnebis, faseulobebisa da wesebis Secvlas, maSin dainaxvaT,
rom arsebobs sruliad gansxvavebuli wesebi im adamianebisaTvis,
romlebic eswrafvian gaxdnen mdidrebi”
Ddaqiravebuli muSakebi muSaoben usafrTxoebisaTvis, fulisTvis;
biznesmenTaTvis (mewarmeTaTvis) ki mTavaria Tavisufleba. isini
fulisTvis ar muSaoben sicocxlis bolomde. Bbiznesisa da investirebis
upiratesoba pasiur SemosavalSia, Tqven bejiTad muSaobT ramdenime weli
da merme mTeli darCenili cxovreba RebulobT sakuTrebidan pasiur
Semosavals. biznesSi Tqven iZenT unars, rom gaxdeT mdidari. Tqven
mdidrad gaqcevT ara fuli, aramed xarisxiani biznesi. aq SeZenili
gamocdileba gagyvebaT mTeli cxovreba. roca SeicvliT faseulobas,
maSin Tqvens biznesisaken ltolvas veravin SeaCerebs.
ra ganasxvavebs biznesmensa da daqiravebulebs erTmaneTisgan?-
vkiTxe erT dRes Cems mdidar mamas. Ddaqiravebulebi samsaxurs eZeben
maSin, roca biznesi ukve funqcionirebs, xolo biznesmeni saqmianobs
manam, vidre biznesi aSendeba.
BxSirad biznesmenebi verc ki aanalizeben, rom maTi dRevandeli
problemebis umetesoba guSindel dRes daSvebuli Secdomebis Sedegia.
biznesmenis ZiriTadi mizania safuZveli Cauyaros bizness, romelsac
zrdisa da ganviTarebis SesaZlebloba eqneba, Seqmnas Rirebuleba
momxmarebelTaTvis, finansurad uzrunvelyos daqiravebulebi da iyos
qvelmoqmedi. vidre biznesi arsebobas daiwyebs biznesma sakuTar gonebaSi
unda Camoayalibos da Seqmnas igi. Cemi mdidari mamis TqmiT, es
biznesmenis upirvelesi movaleobaa.
 droa akontroloT Tqveni fiqrebi da emociebi, romel kvadrantSi
xarT? romelSi gsurT, rom iyoT? yovelTvis gaqvT Sesalebloba
SeCerdeT, dafiqrdeT, gaanalizoT situacia da siaxle SeitanoT Tqvens
cxovrebaSi.
wyaro: http://ru.wikipedia.orgE

სამშენებლლო ბიზნესის გენი, მილიარდერი დონალდ ტრამპი

სამშენებლლო ბიზნესის გენი, მილიარდერი დონალდ ტრამპი საუბრობს

გარიგებებზე, ლიდერის თვისებებზე.რამდენიმე რჩევა დონალდისგან.

1) გამდიდრების ერთადერთი საშუალება ეს რეალიზმია.

2) სამყარო ბოროტია ადამიანები ელოდებიან, როდის მოგკლან, ფიზიკურად თუ
არა მორალურად მაინც.
3) კარგი გარიგება არის ის სადაც მოიგეთ თქვენ და არა თქვენმა ოპონენტმა.
4) ყველაზე დიდ წარმატებას აღწევ მაშინ, როდესაც დინების საწინააღმდეგოდ
მიცურავ.
5) ხელი ჩამოართვი ადამიანს? ეს იგივეა, რომ კონტრაქტს მოაწერე. შენ ადამიანს
სიტყვა მიეცი. თუ ამის შემდეგ უკან დაიხევ, ადამიანები აღარასოდეს
დაგიჯერებენ.
6) როდესაც დრო ცოტაა და კონზე კი სერიოზული საგნებია, მაშინ უნდა
იხელმძღვანელო ინტუიციით.
7) თუ თქვენ ბიზნესმენი ხართ უნდა გამოიყურებოდეთ, როგორც ბიზნესმენი,
იცმევდეთ როგორც ბიზნესმენი და იქცეოდეთ როგორც ბიზნესმენი.
8) უფრო მნიშვნელოვანია, რომ დასაქმებულები გაფასებდნენ და ეშინოდეთ
თქვენი. სიყვარული აუცილებელი არაა.
9) შეცდომებზე უნდა ისწავლოთ და ამავე დროს უმნიშვნელოვანესია მათი
პატიების უნარი.
10) უნდა გახსოვდეს თუ ვინმე დაგეხმარა ყოველთვის უნდა უთხრა მადლობა.
11) ცუდი დრო ხშირად შესანიშნავ შესაძლებლობებს გვაძლევს.
12) წარუმატებლობა ან დროებითი შეჩერება ეს დამარცხება არაა. თქვენ
მარცხდებით მხოლოდ მაშინ როდესაც აღიარებთ ამას.
13) ფული, როგორც ასეთი საბოლოო მიზანი არაა, მაგრამ ეს არის თქვენი
ოცნებების ასრულების ყველაზე კარგი საშუალება.
14) გარიგების სწრაფად დადების კარგი ხერხია იმის ჩვენება, რომ ის სულაც არ
გაინტერესებთ.
15) თუ თქვენ სამსახური კმაყოფილებას არ განიჭებთ ესეიგი იქ არ მუშაობთ
სადაც საჭიროა.

wyaro: http://www.b2p.ge/