Professional Documents
Culture Documents
Η Θεωρία Αυτο-κατηγοριοποίησης (ΘΑΚ) Από Χαντζή, Α. (υπό δηµοσίευση)
Η Θεωρία Αυτο-κατηγοριοποίησης (ΘΑΚ) Από Χαντζή, Α. (υπό δηµοσίευση)
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο John Turner και οι συνεργάτες του
(Turner, 1985, Turner et al. 1987), θεωρητικοί και ερευνητές της Θεωρίας της
Κοινωνικής Ταυτότητας, έθεσαν ένα καίριο ερώτηµα που δεν είχε απαντηθεί από τη
Θεωρία της Κοινωνικής Ταυτότητας. Ποιες είναι οι διαδικασίες µέσω των οποίων
οι άνθρωποι οδηγούνται να αντιληφθούν τους εαυτούς τους µε όρους κοινωνικών
κατηγοριών; Με άλλα λόγια, µέσω ποιών διαδικασιών αποκτούν οι κοινωνικές
κατηγορίες ψυχολογική οντότητα;
Η Θεωρία της Αυτο-Κατηγοριοποίησης (βλ. επίσης Hogg & McGarty, 1990,
Oakes, Haslam & Turner, 1994) στηρίζεται στις βασικές έννοιες της κοινωνικής
κατηγοριοποίησης και της κοινωνικής ταυτότητας και «ασχολείται µε τις
προϋποθέσεις, τη φύση και τις συνέπειες της ψυχολογικής διαµόρφωσης της οµάδας:
(δηλαδή) πώς ένα σύνολο ατόµων οδηγούνται να ορίσουν και να νιώσουν τους εαυτούς
τους ως κοινωνική οµάδα και πώς η κοινή οµαδική υπαγωγή επηρεάζει τη
συµπεριφορά τους;» (Turner, 1985, σελ. 78).
Κεντρική θέση στη Θεωρία της Αυτο-Κατηγοριοποίησης κατέχει η γνωστική
διαδικασία της κατηγοριοποίησης, η οποία χαρακτηρίζεται από την αρχή της
επίτασης: η κατηγοριοποίηση οδηγεί στην επίταση τόσο των οµοιοτήτων µεταξύ
των ερεθισµάτων που ανήκουν στην ίδια κατηγορία, όσο και των διαφορών
µεταξύ των ερεθισµάτων που ανήκουν σε διαφορετικές κατηγορίες. Η επίταση
των οµοιοτήτων εντός, και των διαφορών µεταξύ, κατηγοριών αφορούν εκείνες τις
διαστάσεις που είναι σχετικές µε την κατηγοριοποίηση, τα δε ερεθίσµατα τα οποία
υφίστανται κατηγοριοποίηση µπορεί να είναι φυσικά αντικείµενα ή άτοµα.
Η Θεωρία της Αυτο-Κατηγοριοποίησης ξεκινά µε την παραδοχή ότι η
αυτοαντίληψη αντανακλά την αυτο-κατηγοριοποίηση, δηλαδή τη γνωστική
διαδικασία κατάταξης του εαυτού σε µια κατηγορία µε βάση τις οµοιότητές του
µε αυτούς που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία και τις διαφορές του από αυτούς
που ανήκουν σε άλλες κατηγορίες.
Η θεωρία προβλέπει τρία επίπεδα αφαίρεσης στην αυτο-κατηγοριοποίηση,
που το καθένα περιλαµβάνει τα προηγούµενα.
19