Biologia - Wirusy – poziom rozszerzony

Zadanie 1 (5 pkt)
Rysunek przedstawia schemat budowy bakteriofaga.

a) Wskaż strzałką i podpisz ten element jego budowy, w którym zawarty jest kwas nukleinowy. Przedstaw
funkcję tego kwasu.
.............................................................................................…………………………..................................................
...…………………………............................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................

b) Określ, na czym polega rola bakteriofagów jako wektorów.

.......................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................

c) Wybierz i zdefiniuj ten, z wymienionych poniżej procesów, który zachodzi z udziałem wirusów:
koniugacja, transformacja, transdukcja.
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
.......................... .............................................................................................................................................

Zadanie 2 (3 pkt)
a) Uporządkuj chronologicznie etapy przebiegu infekcji wirusowej wstawiając w wolne kratki cyfry od 1 do 5.

b) Ustal i podaj wraz z uzasadnieniem, czy wszystkie cykle życiowe wirusów przebiegają w identyczny sposób.
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................

Zadanie 3 (2 pkt.)
Oceń słuszność następującego stwierdzenia: W systemie klasyfikacji organizmów żywych zazwyczaj umieszcza się
też wirusy. Swoje stanowisko uzasadnij jednym argumentem.
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
Zadanie 4. (1 pkt)
Wirusy są pasożytami o uproszczonej budowie i nie mają metabolizmu. Zbudowane są z cząstek
charakterystycznych dla materii ożywionej, czyli białek i kwasów nukleinowych. Właśnie ze względu na rodzaj
cząsteczki kwasu nukleinowego wirusy można podzielić na DNA-wirusy i RNA-wirusy. Wśród wirusów
posiadających DNA są takie, które mają dwuniciowe DNA i są takie, które mają je w postaci jednoniciowych
cząsteczek. Podobną klasyfikację można przeprowadzić wśród wirusów zawierających RNA, gdyż mogą je mieć
w postaci cząsteczek jednoniciowych lub dwuniciowych.
Na podstawie powyższego tekstu narysuj uproszczony schemat klasyfikacji wirusów.

Zadanie 5. (1 pkt)
Na rysunkach P, Q, T, S i R przedstawiono w przypadkowej kolejności etapy wirusowej infekcji komórki
bakteryjnej.

Podaj, posługując się symbolami literowymi rysunków, kolejne etapy infekcji wirusowej.
.....................................................................................................................................................................................

Zadanie 6. (2 pkt)
Wśród wirusów wyróżnia się, między innymi, retrowirusy, do których należy HIV, wywołujący ciągle
nieuleczalną chorobę człowieka - AIDS. Wirusy te w swojej budowie zawierają spośród kwasów nukleinowych
tylko RNA. Uporządkuj wymienione poniżej procesy zgodnie z kolejnością ich przebiegu podczas infekcji
komórki żywiciela przez retrowirusa. Wskaż proces, który jest swoisty wyłącznie dla tego rodzaju wirusów.
A. produkcja białek wirusowych,
B. transkrypcja genów wirusowych,
C. wytwarzanie DNA na matrycy RNA wirusa,
D. wytworzenie się białek wirusowych z RNA wirusa.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

Zadanie 7 (2 pkt)
Wyjaśnij krótko dlaczego wielu naukowców nie zalicza wirusów do świata ożywionego.
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 8 (2 pkt)
Wyjaśnij jaką rolę pełni kwas nukleinowy i osłonka białkowo – lipidowa wirusa.
Kwas nukleinowy:
………………………………………………………………………………………………………………………
osłonka białkowo – lipidowa
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 9 (1 pkt)
Komórki roślinne i bakteryjne poza błoną komórkową otoczone są dodatkowo ścianą komórkową. Krótko
wyjaśnij dzięki czemu tą dodatkową barierę mogą pokonać wirusy.
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………
Zadanie 10 (1 pkt)
Napisz, do zarażenia którym z niżej wymienionych wirusów dochodzi drogą kropelkową? Wirusy te to: AIDS,
wirus brodawek ludzkich, wirus ospy wietrznej, wirus A (WHA) zapalenia wątroby, wirusy odry, wścieklizny i
różyczki.
……………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 11 (1pkt)
Wirusy onkogenne w fazie eklipsy (utajenia) mogą przetrwać latami lub mogą w ogóle się nie ujawnić. Napisz,
jakie wirusy nazywamy wirusami onkogennymi.
………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 12
Wirus wścieklizny występuje wśród zwierząt żyjących w lesie. Zachowanie zarażonych zwierząt niekoniecznie
musi być agresywne, często takie zwierzęta zachowują się w sposób nietypowy, np. żerujące nocą pojawiają się w
ciągu dnia, są zdezorientowane, nie obawiają się ludzi. Wtórnymi przenosicielami wirusa są koty i psy.
Wścieklizna prawie zawsze przenoszona jest przez ukąszenie wściekłego zwierzęcia. Do zakażenia może dojść
również wtedy, gdy ślina z wirusem wścieklizny dostanie się przez otwarte zranienie, oczy lub błony śluzowe jamy
ustnej. Po wniknięciu wirus niszczy tkankę nerwową.
Kiedy lekarz zdecyduje, że należy zastosować leczenie zapobiegawcze, otrzymasz w następującej kolejności
zastrzyki zawierające: - immunoglobuliny lub surowice przeciwko wściekliźnie
- kilka zastrzyków zawierających szczepionkę.
Po przeanalizowaniu tekstu rozwiąż kolejne zadania.

W jaki sposób człowiek może zarazić się wścieklizną?.............................................................................................

W jakim celu podawane są immunoglobuliny lub surowica przeciwko wściekliźnie osobie podejrzanej o kontakt z
chorym zwierzęciem?................................................................................................................................................

Napisz, w jakim celu podaje się z kolei szczepionkę……………………………………………………………….

Zadanie 13. (2 pkt)

Genom typowego retrowirusa zbudowany jest z jednoniciowego RNA. W cyklu życiowym takiego wirusa nić
jego RNA wnika do wnętrza komórki gospodarza wraz z enzymem odwrotną transkryptazą. Odwrotna
transkryptaza syntetyzuje, używając jako matrycy RNA wirusa, nić DNA (powstaje DNA / RNA). Następnie nić
RNA zostaje usunięta, a odwrotna transkryptaza syntetyzuje nić komplementarną do DNA. Tworzy się
dwuniciowe DNA, które ulega integracji z genomem gospodarza.
Na podstawie zamieszczonego tekstu przedstaw w postaci uproszczonego schematu opisaną część cyklu
życiowego retrowirusa. Na schemacie wyraźnie zaznacz miejsca działania odwrotnej transkryptazy.
Nić RNA wirusa →

Zadanie 14. (2 pkt)

Choroby wirusowe rozwijają się w różnym tempie. Można wyróżnić dwie strategie: szybką lub powolną, np.
wirusy tropikalnej gorączki krwotocznej działają błyskawicznie, zamieniając w ciągu kilku dni tkanki chorego w
krwawą masę pełną nowych wirusów. Chory umiera w ciągu 2 – 9 dni. Inaczej jest w przypadku wirusa HIV:
powiela się on powoli i skrycie, długo nie wywołując żadnych objawów.
Opisz dwie zalety strategii działania wirusa HIV.
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................
.................. ................................................................................. .................................................................................
Zadanie 15. (2 pkt)
Priony są nową klasą białkowych patogenów powodujących szereg chorób ośrodkowego układu nerwowego ludzi
i zwierząt, zwanych zakaźnymi chorobami prionowymi. W mózgu zdrowych osobników występuje w niewielkich
ilościach komórkowa forma białka prionowego, opisywana PrPc, która może zmienić swoją strukturę
przestrzenną i przekształcić się w nierozpuszczalną formę patologiczną, tzw. białko prionowe – PrPSc. Białko to
gromadzi się w komórkach ośrodkowego układu nerwowego w postaci nierozpuszczalnych włókien i złogów
amyloidowych, które uszkadzają komórki nerwowe, prowadząc do degeneracji układu nerwowego kończącej się
śmiercią osobnika (...).
Gen kodujący PrPc występuje w genomie człowieka w pojedynczej kopii na krótkim ramieniu chromosomu 20 (...).
W cząsteczce PrPc przeważają struktury alfa helikalne z niewielką ilością rejonów o strukturze beta harmonijki.
Białko takie jest nieinfekcyjne, może jednak przejść w formę infekcyjną PrPSc w wyniku przekształcenia rejonów
alfa helikalnych w strukturę beta harmonijki. Za przekształcenia PrPc w PrPSc odpowiedzialne są mutacje w
miejscach tworzących i stabilizujących odcinki alfa helikalne. Do zmiany PrPc w PrPSc dochodzi także poprzez
bezpośrednie oddziaływania białka PrPSc na PrPc.
Na podstawie powyższych informacji, określ dwie przyczyny powstawania infekcyjnych białek
prionowych odpowiedzialnych za chorobę degeneracyjną mózgu.
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................

Zadanie 16. (2 pkt)

Wirusy roślinne przenoszone są z rośliny na roślinę przeważnie przez owady odżywiające się sokiem roślinnym.
Aby przenieść się z zainfekowanej komórki roślinnej do komórki sąsiedniej, nie muszą dokonywać lizy komórki
lub odpączkowywać, tak jak wirusy zwierzęce.
a) Podaj nazwę struktur występujących w komórce roślinnej, przez które mogą przenosić się wirusy roślinne z
komórek zainfekowanych do komórek sąsiednich.
......................................................................................................................................................................................
b) Podaj przykład funkcji, jaką te struktury pełnią w komórce roślinnej.
.......................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................