1.

Podstawy teoretyczne:
Kalorymetria – dział chemii fizycznej i termodynamiki zajmujący się rozwijaniem technik pomiaru ciepła

powstającego w wyniku reakcji chemicznych i rozmaitych procesów fizycznych.

Kalorymetria dostarcza wielu cennych informacji o termodynamicznym przebiegu procesu. Pomiar ciepła

przemiany umożliwia bowiem ustalenie także wartości zmian innych wielkości termodynamicznych takich

jak entalpia, entropia i wiele innych.

Pomiar ciepła przemiany układu nie jest tożsamy z pomiarem zmian jego temperatury, ze względu na to,

że w naturze nie istnieją w praktyce układy w pełni adiabatyczne, czyli nie wymieniające ciepła z

otoczeniem. Ponadto efekt cieplny wielu przemian jest trudny do zmierzenia, gdyż mogą mu towarzyszyć

procesy uboczne, które same pochłaniają lub wytwarzają energię termiczną. Z tych wszystkich względów

w urządzeniach do pomiaru efektów cieplnych, zwanych kalorymetrami stosuje się rozmaite, często

bardzo skomplikowane, pośrednie techniki pomiaru energii termicznej, takie jak pomiar energii

elektrycznej dostarczanej do układu grzejno-chłodzącego, potrzebnego do utrzymywania stałej

temperatury badanego układu, w którym zachodzi analizowana przemiana.

Kalorymetr – przyrząd laboratoryjny do pomiaru ciepła wydzielanego lub pobieranego podczas procesów

chemicznych i fizycznych.

Wykorzystywany jest przede wszystkim do wyznaczania ciepła właściwego cieczy i ciał stałych, ciepła

topnienia i ciepła parowania. Pomiar kalorymetryczny umożliwia też badanie zmian w czasie wartości

termodynamicznych takich jak entalpia i entropia umożliwiając szczegółową analizę przemian

zachodzących w analizowanym układzie.

I zasada Termodynamiki:

Zmiana energii wewnętrznej układu zamkniętego jest równa energii, która przepływa przez jego granice

na sposób ciepła lub pracy.

∆U =Q+W
gdzie:

– zmiana energii wewnętrznej układu,

– energia przekazana do układu jako ciepło,

– praca wykonana na układzie.

W przypadku układu termodynamicznie izolowanego układ nie wymienia energii z otoczeniem na sposób

pracy (W = 0), ani na sposób ciepła (Q = 0), wówczas:

 ∆ U =0
Bilans cieplny – w termodynamice – równanie opisujące sumę procesów cieplnych określonego układu

termodynamicznego. W pewnym sensie kompletny zapis bilansu cieplnego jest równoważny

sformułowaniu I zasady termodynamiki dla szczególnego przypadku analizowanego układu.

Ciepło właściwe – ciepło potrzebne do zwiększenia temperatury ciała w jednostkowej masie o jedną

jednostkę (np. ciepło właściwe wody to ilość ciepła potrzebna do zwiększenia temperatury 1kg wody o 1K)

∆Q J
∆Q=cm ∆ T =¿ c= [ c ]=
m ∆T kg× K
gdzie

ΔQ – dostarczone ciepło;

m – masa ciała;

ΔT – przyrost temperatury.

2. Cel ćwiczenia:
Celem ćwiczenia jest analiza zjawisk z udziałem ciepła jako formy przekazywania energii oraz poznanie
problematyki związanej z wymianą ciepła w oparciu o ćwiczenia laboratoryjne związane z wyznaczenie
ciepła właściwego wybranych metali.

W ramach laboratorium wyznaczono ciepło właściwe następujących metali i stopów:

Aluminium.

Brąz.

Cynk.

Inwar.

Miedź.

Mosiądz.

Ołów.

Pond.

Srebro.

Złoto.

Żelazo.

W ramach laboratorium doświadczalnie wyznaczono ciepło właściwe wybranych metali i stopów z

wykorzystaniem bilansu cieplnego

3. Opracowanie wyników
 1. Aluminium
Dane: Konwersje jednostek
Oznaczenie Wartość Jednostka = Wartość Jednostka = Wartość Jednostka
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Wody ◌௪ 4 190 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Aluminium ◌ 900 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
݉ ݃
Ciśnienie atmosferyczne 750 ◌݉ ‫ܪ‬ 995,42400825 ܽܿ 99 542,400825 ܽܿ
௧ െ◌ൗ ◌ܼ݄ െ◌ൗ ◌ܼ

Masa próbki ݉
◌ 20,0 ◌
݃ 0,0200 ݇݃
െ◌ൗ ◌
݉ ݃ ݇݃
Masa naczynia wewnętrznego pustego ◌ - ◌ െ◌ൗ
- ◌
naczynia wewnętrznego pełnego ݉ ݉ ݃ ݇݃
Masa ◌ ◌ ௪ - ◌ െ◌ൗ - ◌
(kalorymetr z wodą)
݉ ݃ ݇݃
Masa wody ◌ ௪ 60,0 ◌ െ◌ൗ 0,0600 ◌

ܶ
Temperatura początkowa wody ◌ଶ 4,0
Ԩ െ◌ൗ 277,2 ‫ܭ‬

Temperatura wody po ustabilizowaniu ܶ 7,0 280,2

◌ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬
Temperatura wrzenia wody dla ܶ
Temperatura ◌ ௪◌ 99,5 െ◌ൗ 372,7
ciśnienia 995 hPa మை◌ Ԩ ‫ܭ‬

Temperatura początkowa próbki ܶ 45,0 318,2

◌ଵ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬

Dokładność pomiaru masy ݉

ȟ◌ 0,1 ݃ 0,0001 ݇݃
◌ െ◌ൗ ◌

Dokładność pomiaru temperatury ܶ 0,1 െ◌ൗ 0,1

ȟ◌ Ԩ ‫ܭ‬

Obliczenia:

Oznaczenie Wartość Jednostka Wzory

ܿ ‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
◌ ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Ciepło właściwe Badanego ciała 993 ݇݃ ◌ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
◌ ȉ‫ܭ‬ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌
Niepewność mas (wody, badanego ciała i ݉ ݇݃
ȟ◌ 0,0001 ◌
pomiarowa kalorymetru)
Niepewność temperatur (wody, badanego ܶ
ȟ◌ 0,1
pomiarowa ciała i kalorymetru) ‫ܭ‬
ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny ܿ 0,02890 ,
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny procent ܿ 2,88967 Ψ
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

metodą nr 1 obliczony za ܿ ‫ܬ‬

Błąd bezwzględny
pomocą błądu względnego ȟ◌ 28,69 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬

◌ܿ ‫ܬ‬ ܿ ܶ ܶ
Pochodna cząstkowa
ciepła badanego ciała względem
16 539,47 ◌߲ܿ◌ ◌௪ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
masy wody ݉ ݇ ݃ ଶ ݉ െ◌ൗ݉ ܶ ܶ
߲◌◌ ௪ ◌◌ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ௪ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa - 49 636,18 ݇ ݃ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ଶ ܶ ܶ
masy badanego ciała ◌◌ ଶ ȉ ‫݉◌ ܭ‬
߲◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
߲◌݉◌
ܿ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
Pochodna cząstkowa ݉ 3 552,63 ݇ ݃ ݉ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
masy kalorymetru ߲◌◌ ◌◌ ଶ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ Ǩെ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po 357,03 ݇݃ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ ଶ
ustabilizowaniu ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 26,12 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଵ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ Ǩ ◌ ଶ
◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
ciepła badanego ciała względem
‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉
◌߲ܿ◌ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 330,91 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌◌

metodą nr 2 ‫ܬ‬
Błąd bezwzględny (Maksymalne odchylenie ȟ◌
ܿ 49,03 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬
średniokwadratowe)
2. Srebro
Dane: Konwersje jednostek
Oznaczenie Wartość Jednostka = Wartość Jednostka = Wartość Jednostka
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Wody ◌௪ 4 190 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Aluminium ◌ 900 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
݉ ݃
Ciśnienie atmosferyczne 750 ◌݉ ‫ܪ‬ 995,42400825 ܽܿ 99 542,400825 ܽܿ
௧ െ◌ൗ ◌ܼ݄ െ◌ൗ ◌ܼ

Masa próbki ݉
◌ 30,0 ◌
݃ 0,0300 ݇݃
െ◌ൗ ◌
݉ ݃ ݇݃
Masa naczynia wewnętrznego pustego ◌ - ◌ െ◌ൗ
- ◌
naczynia wewnętrznego pełnego ݉ ݉ ݃ ݇݃
Masa ◌ ◌ ௪ - ◌ െ◌ൗ - ◌
(kalorymetr z wodą)
݉ ݃ ݇݃
Masa wody ◌ ௪ 70,0 ◌ െ◌ൗ 0,0700 ◌

ܶ
Temperatura początkowa wody ◌ଶ 5,0
Ԩ െ◌ൗ 278,2 ‫ܭ‬

Temperatura wody po ustabilizowaniu ܶ 7,0 280,2

◌ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬
Temperatura wrzenia wody dla ܶ
Temperatura ◌ ௪◌ 99,5 െ◌ൗ 372,7
ciśnienia 995 hPa మை◌ Ԩ ‫ܭ‬

Temperatura początkowa próbki ܶ 81,0 354,2

◌ଵ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬

Dokładność pomiaru masy ݉

ȟ◌ 0,1 ݃ 0,0001 ݇݃
◌ െ◌ൗ ◌

Dokładność pomiaru temperatury ܶ 0,1 െ◌ൗ 0,1

ȟ◌ Ԩ ‫ܭ‬

Obliczenia:

Oznaczenie Wartość Jednostka Wzory

ܿ ‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
◌ ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Ciepło właściwe Badanego ciała 264 ݇݃ ◌ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
◌ ȉ‫ܭ‬ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌
Niepewność mas (wody, badanego ciała i ݉ ݇݃
ȟ◌ 0,0001 ◌
pomiarowa kalorymetru)
Niepewność temperatur (wody, badanego ܶ
ȟ◌ 0,1
pomiarowa ciała i kalorymetru) ‫ܭ‬
ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny ܿ 0,02463 ,
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny procent ܿ 2,46294 Ψ
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

metodą nr 1 obliczony za ܿ ‫ܬ‬

Błąd bezwzględny
pomocą błądu względnego ȟ◌ 6,51 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬

◌ܿ ‫ܬ‬ ܿ ܶ ܶ
Pochodna cząstkowa
ciepła badanego ciała względem
3 774,77 ◌߲ܿ◌ ◌௪ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
masy wody ݉ ݇ ݃ ଶ ݉ െ◌ൗ݉ ܶ ܶ
߲◌◌ ௪ ◌◌ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ௪ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa - 8 810,51 ݇ ݃ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ଶ ܶ ܶ
masy badanego ciała ◌◌ ଶ ȉ ‫݉◌ ܭ‬
߲◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
߲◌݉◌
ܿ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
Pochodna cząstkowa ݉ 810,81 ݇ ݃ ݉ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
masy kalorymetru ߲◌◌ ◌◌ ଶ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ Ǩെ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po 135,73 ݇݃ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ ଶ
ustabilizowaniu ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 3,57 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଵ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ Ǩ ◌ ଶ
◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
ciepła badanego ciała względem
‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉
◌߲ܿ◌ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 132,16 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌◌

metodą nr 2 ‫ܬ‬
Błąd bezwzględny (Maksymalne odchylenie ȟ◌
ܿ 18,97 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬
średniokwadratowe)
3. Brąz
Dane: Konwersje jednostek
Oznaczenie Wartość Jednostka = Wartość Jednostka = Wartość Jednostka
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Wody ◌௪ 4 190 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Aluminium ◌ 900 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
݉ ݃
Ciśnienie atmosferyczne 750 ◌݉ ‫ܪ‬ 995,42400825 ܽܿ 99 542,400825 ܽܿ
௧ െ◌ൗ ◌ܼ݄ െ◌ൗ ◌ܼ

Masa próbki ݉
◌ 40,0 ◌
݃ 0,0400 ݇݃
െ◌ൗ ◌
݉ ݃ ݇݃
Masa naczynia wewnętrznego pustego ◌ - ◌ െ◌ൗ
- ◌
naczynia wewnętrznego pełnego ݉ ݉ ݃ ݇݃
Masa ◌ ◌ ௪ - ◌ െ◌ൗ - ◌
(kalorymetr z wodą)
݉ ݃ ݇݃
Masa wody ◌ ௪ 90,0 ◌ െ◌ൗ 0,0900 ◌

ܶ
Temperatura początkowa wody ◌ଶ 13,0
Ԩ െ◌ൗ 286,2 ‫ܭ‬

Temperatura wody po ustabilizowaniu ܶ 16,0 289,2

◌ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬
Temperatura wrzenia wody dla ܶ
Temperatura ◌ ௪◌ 99,5 െ◌ൗ 372,7
ciśnienia 995 hPa మை◌ Ԩ ‫ܭ‬

Temperatura początkowa próbki ܶ 82,0 355,2

◌ଵ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬

Dokładność pomiaru masy ݉

ȟ◌ 0,1 ݃ 0,0001 ݇݃
◌ െ◌ൗ ◌

Dokładność pomiaru temperatury ܶ 0,1 െ◌ൗ 0,1

ȟ◌ Ԩ ‫ܭ‬

Obliczenia:

Oznaczenie Wartość Jednostka Wzory

ܿ ‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
◌ ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Ciepło właściwe Badanego ciała 429 ݇݃ ◌ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
◌ ȉ‫ܭ‬ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌
Niepewność mas (wody, badanego ciała i ݉ ݇݃
ȟ◌ 0,0001 ◌
pomiarowa kalorymetru)
Niepewność temperatur (wody, badanego ܶ
ȟ◌ 0,1
pomiarowa ciała i kalorymetru) ‫ܭ‬
ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny ܿ 0,01004 ,
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny procent ܿ 1,00360 Ψ
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

metodą nr 1 obliczony za ܿ ‫ܬ‬

Błąd bezwzględny
pomocą błądu względnego ȟ◌ 4,30 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬

◌ܿ ‫ܬ‬ ܿ ܶ ܶ
Pochodna cząstkowa
ciepła badanego ciała względem
4 761,36 ◌߲ܿ◌ ◌௪ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
masy wody ݉ ݇ ݃ ଶ ݉ െ◌ൗ݉ ܶ ܶ
߲◌◌ ௪ ◌◌ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ௪ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa - 10 715,63 ݇ ݃ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ଶ ܶ ܶ
masy badanego ciała ◌◌ ଶ ȉ ‫݉◌ ܭ‬
߲◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
߲◌݉◌
ܿ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
Pochodna cząstkowa ݉ 1 022,73 ݇ ݃ ݉ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
masy kalorymetru ߲◌◌ ◌◌ ଶ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ Ǩെ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po 149,37 ݇݃ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ ଶ
ustabilizowaniu ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 6,49 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଵ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ Ǩ ◌ ଶ
◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
ciepła badanego ciała względem
‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉
◌߲ܿ◌ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 142,88 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌◌

metodą nr 2 ‫ܬ‬
Błąd bezwzględny (Maksymalne odchylenie ȟ◌
ܿ 20,71 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬
średniokwadratowe)
4. Żelazo
Dane: Konwersje jednostek
Oznaczenie Wartość Jednostka = Wartość Jednostka = Wartość Jednostka
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Wody ◌௪ 4 190 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Aluminium ◌ 900 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
݉ ݃
Ciśnienie atmosferyczne 750 ◌݉ ‫ܪ‬ 995,42400825 ܽܿ 99 542,400825 ܽܿ
௧ െ◌ൗ ◌ܼ݄ െ◌ൗ ◌ܼ

Masa próbki ݉
◌ 50,0 ◌
݃ 0,0500 ݇݃
െ◌ൗ ◌
݉ ݃ ݇݃
Masa naczynia wewnętrznego pustego ◌ - ◌ െ◌ൗ
- ◌
naczynia wewnętrznego pełnego ݉ ݉ ݃ ݇݃
Masa ◌ ◌ ௪ - ◌ െ◌ൗ - ◌
(kalorymetr z wodą)
݉ ݃ ݇݃
Masa wody ◌ ௪ 100,0 ◌ െ◌ൗ 0,1000 ◌

ܶ
Temperatura początkowa wody ◌ଶ 15,0
Ԩ െ◌ൗ 288,2 ‫ܭ‬

Temperatura wody po ustabilizowaniu ܶ 19,0 292,2

◌ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬
Temperatura wrzenia wody dla ܶ
Temperatura ◌ ௪◌ 99,5 െ◌ൗ 372,7
ciśnienia 995 hPa మை◌ Ԩ ‫ܭ‬

Temperatura początkowa próbki ܶ 92,0 365,2

◌ଵ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬

Dokładność pomiaru masy ݉

ȟ◌ 0,1 ݃ 0,0001 ݇݃
◌ െ◌ൗ ◌

Dokładność pomiaru temperatury ܶ 0,1 െ◌ൗ 0,1

ȟ◌ Ԩ ‫ܭ‬

Obliczenia:

Oznaczenie Wartość Jednostka Wzory

ܿ ‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
◌ ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Ciepło właściwe Badanego ciała 459 ݇݃ ◌ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
◌ ȉ‫ܭ‬ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌
Niepewność mas (wody, badanego ciała i ݉ ݇݃
ȟ◌ 0,0001 ◌
pomiarowa kalorymetru)
Niepewność temperatur (wody, badanego ܶ
ȟ◌ 0,1
pomiarowa ciała i kalorymetru) ‫ܭ‬
ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny ܿ 0,00862 ,
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny procent ܿ 0,86213 Ψ
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

metodą nr 1 obliczony za ܿ ‫ܬ‬

Błąd bezwzględny
pomocą błądu względnego ȟ◌ 3,96 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬

◌ܿ ‫ܬ‬ ܿ ܶ ܶ
Pochodna cząstkowa
ciepła badanego ciała względem
4 591,78 ◌߲ܿ◌ ◌௪ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
masy wody ݉ ݇ ݃ ଶ ݉ െ◌ൗ݉ ܶ ܶ
߲◌◌ ௪ ◌◌ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ௪ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa - 9 185,53 ݇ ݃ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ଶ ܶ ܶ
masy badanego ciała ◌◌ ଶ ȉ ‫݉◌ ܭ‬
߲◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
߲◌݉◌
ܿ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
Pochodna cząstkowa ݉ 986,30 ݇ ݃ ݉ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
masy kalorymetru ߲◌◌ ◌◌ ଶ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ Ǩെ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po 121,11 ݇݃ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ ଶ
ustabilizowaniu ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 6,29 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଵ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ Ǩ ◌ ଶ
◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
ciepła badanego ciała względem
‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉
◌߲ܿ◌ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 114,82 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌◌

metodą nr 2 ‫ܬ‬
Błąd bezwzględny (Maksymalne odchylenie ȟ◌
ܿ 16,73 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬
średniokwadratowe)
5. Inwar
Dane: Konwersje jednostek
Oznaczenie Wartość Jednostka = Wartość Jednostka = Wartość Jednostka
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Wody ◌௪ 4 190 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Aluminium ◌ 900 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
݉ ݃
Ciśnienie atmosferyczne 750 ◌݉ ‫ܪ‬ 995,42400825 ܽܿ 99 542,400825 ܽܿ
௧ െ◌ൗ ◌ܼ݄ െ◌ൗ ◌ܼ

Masa próbki ݉
◌ 60,0 ◌
݃ 0,0600 ݇݃
െ◌ൗ ◌
݉ ݃ ݇݃
Masa naczynia wewnętrznego pustego ◌ - ◌ െ◌ൗ
- ◌
naczynia wewnętrznego pełnego ݉ ݉ ݃ ݇݃
Masa ◌ ◌ ௪ - ◌ െ◌ൗ - ◌
(kalorymetr z wodą)
݉ ݃ ݇݃
Masa wody ◌ ௪ 110,0 ◌ െ◌ൗ 0,1100 ◌

ܶ
Temperatura początkowa wody ◌ଶ 17,0
Ԩ െ◌ൗ 290,2 ‫ܭ‬

Temperatura wody po ustabilizowaniu ܶ 21,0 294,2

◌ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬
Temperatura wrzenia wody dla ܶ
Temperatura ◌ ௪◌ 99,5 െ◌ൗ 372,7
ciśnienia 995 hPa మை◌ Ԩ ‫ܭ‬

Temperatura początkowa próbki ܶ 86,0 359,2

◌ଵ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬

Dokładność pomiaru masy ݉

ȟ◌ 0,1 ݃ 0,0001 ݇݃
◌ െ◌ൗ ◌

Dokładność pomiaru temperatury ܶ 0,1 െ◌ൗ 0,1

ȟ◌ Ԩ ‫ܭ‬

Obliczenia:

Oznaczenie Wartość Jednostka Wzory

ܿ ‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
◌ ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Ciepło właściwe Badanego ciała 473 ݇݃ ◌ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
◌ ȉ‫ܭ‬ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌
Niepewność mas (wody, badanego ciała i ݉ ݇݃
ȟ◌ 0,0001 ◌
pomiarowa kalorymetru)
Niepewność temperatur (wody, badanego ܶ
ȟ◌ 0,1
pomiarowa ciała i kalorymetru) ‫ܭ‬
ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny ܿ 0,00772 ,
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny procent ܿ 0,77220 Ψ
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

metodą nr 1 obliczony za ܿ ‫ܬ‬

Błąd bezwzględny
pomocą błądu względnego ȟ◌ 3,65 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬

◌ܿ ‫ܬ‬ ܿ ܶ ܶ
Pochodna cząstkowa
ciepła badanego ciała względem
4 297,44 ◌߲ܿ◌ ◌௪ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
masy wody ݉ ݇ ݃ ଶ ݉ െ◌ൗ݉ ܶ ܶ
߲◌◌ ௪ ◌◌ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ௪ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa - 7 880,17 ݇ ݃ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ଶ ܶ ܶ
masy badanego ciała ◌◌ ଶ ȉ ‫݉◌ ܭ‬
߲◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
߲◌݉◌
ܿ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
Pochodna cząstkowa ݉ 923,08 ݇ ݃ ݉ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
masy kalorymetru ߲◌◌ ◌◌ ଶ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ Ǩെ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po 125,48 ݇݃ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ ଶ
ustabilizowaniu ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 7,27 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଵ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ Ǩ ◌ ଶ
◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
ciepła badanego ciała względem
‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉
◌߲ܿ◌ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 118,20 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌◌

metodą nr 2 ‫ܬ‬
Błąd bezwzględny (Maksymalne odchylenie ȟ◌
ܿ 17,28 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬
średniokwadratowe)
6. Złoto
Dane: Konwersje jednostek
Oznaczenie Wartość Jednostka = Wartość Jednostka = Wartość Jednostka
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Wody ◌௪ 4 190 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Aluminium ◌ 900 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
݉ ݃
Ciśnienie atmosferyczne 750 ◌݉ ‫ܪ‬ 995,42400825 ܽܿ 99 542,400825 ܽܿ
௧ െ◌ൗ ◌ܼ݄ െ◌ൗ ◌ܼ

Masa próbki ݉
◌ 70,0 ◌
݃ 0,0700 ݇݃
െ◌ൗ ◌
݉ ݃ ݇݃
Masa naczynia wewnętrznego pustego ◌ - ◌ െ◌ൗ
- ◌
naczynia wewnętrznego pełnego ݉ ݉ ݃ ݇݃
Masa ◌ ◌ ௪ - ◌ െ◌ൗ - ◌
(kalorymetr z wodą)
݉ ݃ ݇݃
Masa wody ◌ ௪ 120,0 ◌ െ◌ൗ 0,1200 ◌

ܶ
Temperatura początkowa wody ◌ଶ 17,0
Ԩ െ◌ൗ 290,2 ‫ܭ‬

Temperatura wody po ustabilizowaniu ܶ 18,0 291,2

◌ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬
Temperatura wrzenia wody dla ܶ
Temperatura ◌ ௪◌ 99,5 െ◌ൗ 372,7
ciśnienia 995 hPa మை◌ Ԩ ‫ܭ‬

Temperatura początkowa próbki ܶ 79,0 352,2

◌ଵ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬

Dokładność pomiaru masy ݉

ȟ◌ 0,1 ݃ 0,0001 ݇݃
◌ െ◌ൗ ◌

Dokładność pomiaru temperatury ܶ 0,1 െ◌ൗ 0,1

ȟ◌ Ԩ ‫ܭ‬

Obliczenia:

Oznaczenie Wartość Jednostka Wzory

ܿ ‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
◌ ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Ciepło właściwe Badanego ciała 118 ݇݃ ◌ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
◌ ȉ‫ܭ‬ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌
Niepewność mas (wody, badanego ciała i ݉ ݇݃
ȟ◌ 0,0001 ◌
pomiarowa kalorymetru)
Niepewność temperatur (wody, badanego ܶ
ȟ◌ 0,1
pomiarowa ciała i kalorymetru) ‫ܭ‬
ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny ܿ 0,00825 ,
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny procent ܿ 0,82504 Ψ
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

metodą nr 1 obliczony za ܿ ‫ܬ‬

Błąd bezwzględny
pomocą błądu względnego ȟ◌ 0,97 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬

◌ܿ ‫ܬ‬ ܿ ܶ ܶ
Pochodna cząstkowa
ciepła badanego ciała względem
981,26 ◌߲ܿ◌ ◌௪ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
masy wody ݉ ݇ ݃ ଶ ݉ െ◌ൗ݉ ܶ ܶ
߲◌◌ ௪ ◌◌ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ௪ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa - 1 682,47 ݇ ݃ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ଶ ܶ ܶ
masy badanego ciała ◌◌ ଶ ȉ ‫݉◌ ܭ‬
߲◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
߲◌݉◌
ܿ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
Pochodna cząstkowa ݉ 210,77 ݇ ݃ ݉ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
masy kalorymetru ߲◌◌ ◌◌ ଶ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ Ǩെ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po 119,70 ݇݃ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ ଶ
ustabilizowaniu ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 1,93 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଵ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ Ǩ ◌ ଶ
◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
ciepła badanego ciała względem
‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉
◌߲ܿ◌ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 117,77 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌◌

metodą nr 2 ‫ܬ‬
Błąd bezwzględny (Maksymalne odchylenie ȟ◌
ܿ 16,79 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬
średniokwadratowe)
7. Mosiądz
Dane: Konwersje jednostek
Oznaczenie Wartość Jednostka = Wartość Jednostka = Wartość Jednostka
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Wody ◌௪ 4 190 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Aluminium ◌ 900 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
݉ ݃
Ciśnienie atmosferyczne 750 ◌݉ ‫ܪ‬ 995,42400825 ܽܿ 99 542,400825 ܽܿ
௧ െ◌ൗ ◌ܼ݄ െ◌ൗ ◌ܼ

Masa próbki ݉
◌ 80,0 ◌
݃ 0,0800 ݇݃
െ◌ൗ ◌
݉ ݃ ݇݃
Masa naczynia wewnętrznego pustego ◌ - ◌ െ◌ൗ
- ◌
naczynia wewnętrznego pełnego ݉ ݉ ݃ ݇݃
Masa ◌ ◌ ௪ - ◌ െ◌ൗ - ◌
(kalorymetr z wodą)
݉ ݃ ݇݃
Masa wody ◌ ௪ 130,0 ◌ െ◌ൗ 0,1300 ◌

ܶ
Temperatura początkowa wody ◌ଶ 18,0
Ԩ െ◌ൗ 291,2 ‫ܭ‬

Temperatura wody po ustabilizowaniu ܶ 22,0 295,2

◌ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬
Temperatura wrzenia wody dla ܶ
Temperatura ◌ ௪◌ 99,5 െ◌ൗ 372,7
ciśnienia 995 hPa మை◌ Ԩ ‫ܭ‬

Temperatura początkowa próbki ܶ 86,0 359,2

◌ଵ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬

Dokładność pomiaru masy ݉

ȟ◌ 0,1 ݃ 0,0001 ݇݃
◌ െ◌ൗ ◌

Dokładność pomiaru temperatury ܶ 0,1 െ◌ൗ 0,1

ȟ◌ Ԩ ‫ܭ‬

Obliczenia:

Oznaczenie Wartość Jednostka Wzory

ܿ ‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
◌ ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Ciepło właściwe Badanego ciała 426 ݇݃ ◌ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
◌ ȉ‫ܭ‬ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌
Niepewność mas (wody, badanego ciała i ݉ ݇݃
ȟ◌ 0,0001 ◌
pomiarowa kalorymetru)
Niepewność temperatur (wody, badanego ܶ
ȟ◌ 0,1
pomiarowa ciała i kalorymetru) ‫ܭ‬
ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny ܿ 0,00734 ,
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny procent ܿ 0,73401 Ψ
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

metodą nr 1 obliczony za ܿ ‫ܬ‬

Błąd bezwzględny
pomocą błądu względnego ȟ◌ 3,12 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬

◌ܿ ‫ܬ‬ ܿ ܶ ܶ
Pochodna cząstkowa
ciepła badanego ciała względem
3 273,44 ◌߲ܿ◌ ◌௪ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
masy wody ݉ ݇ ݃ ଶ ݉ െ◌ൗ݉ ܶ ܶ
߲◌◌ ௪ ◌◌ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ௪ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa - 5 320,21 ݇ ݃ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ଶ ܶ ܶ
masy badanego ciała ◌◌ ଶ ȉ ‫݉◌ ܭ‬
߲◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
߲◌݉◌
ܿ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
Pochodna cząstkowa ݉ 703,13 ݇ ݃ ݉ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
masy kalorymetru ߲◌◌ ◌◌ ଶ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ Ǩെ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po 113,05 ݇݃ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ ଶ
ustabilizowaniu ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 6,65 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଵ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ Ǩ ◌ ଶ
◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
ciepła badanego ciała względem
‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉
◌߲ܿ◌ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 106,40 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌◌

metodą nr 2 ‫ܬ‬
Błąd bezwzględny (Maksymalne odchylenie ȟ◌
ܿ 15,55 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬
średniokwadratowe)
8. Ołów
Dane: Konwersje jednostek
Oznaczenie Wartość Jednostka = Wartość Jednostka = Wartość Jednostka
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Wody ◌௪ 4 190 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Aluminium ◌ 900 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
݉ ݃
Ciśnienie atmosferyczne 750 ◌݉ ‫ܪ‬ 995,42400825 ܽܿ 99 542,400825 ܽܿ
௧ െ◌ൗ ◌ܼ݄ െ◌ൗ ◌ܼ

Masa próbki ݉
◌ 90,0 ◌
݃ 0,0900 ݇݃
െ◌ൗ ◌
݉ ݃ ݇݃
Masa naczynia wewnętrznego pustego ◌ - ◌ െ◌ൗ
- ◌
naczynia wewnętrznego pełnego ݉ ݉ ݃ ݇݃
Masa ◌ ◌ ௪ - ◌ െ◌ൗ - ◌
(kalorymetr z wodą)
݉ ݃ ݇݃
Masa wody ◌ ௪ 140,0 ◌ െ◌ൗ 0,1400 ◌

ܶ
Temperatura początkowa wody ◌ଶ 19,0
Ԩ െ◌ൗ 292,2 ‫ܭ‬

Temperatura wody po ustabilizowaniu ܶ 20,0 293,2

◌ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬
Temperatura wrzenia wody dla ܶ
Temperatura ◌ ௪◌ 99,5 െ◌ൗ 372,7
ciśnienia 995 hPa మை◌ Ԩ ‫ܭ‬

Temperatura początkowa próbki ܶ 84,0 357,2

◌ଵ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬

Dokładność pomiaru masy ݉

ȟ◌ 0,1 ݃ 0,0001 ݇݃
◌ െ◌ൗ ◌

Dokładność pomiaru temperatury ܶ 0,1 െ◌ൗ 0,1

ȟ◌ Ԩ ‫ܭ‬

Obliczenia:

Oznaczenie Wartość Jednostka Wzory

ܿ ‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
◌ ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Ciepło właściwe Badanego ciała 102 ݇݃ ◌ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
◌ ȉ‫ܭ‬ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌
Niepewność mas (wody, badanego ciała i ݉ ݇݃
ȟ◌ 0,0001 ◌
pomiarowa kalorymetru)
Niepewność temperatur (wody, badanego ܶ
ȟ◌ 0,1
pomiarowa ciała i kalorymetru) ‫ܭ‬
ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny ܿ 0,00742 ,
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny procent ܿ 0,74242 Ψ
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

metodą nr 1 obliczony za ܿ ‫ܬ‬

Błąd bezwzględny
pomocą błądu względnego ȟ◌ 0,76 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬

◌ܿ ‫ܬ‬ ܿ ܶ ܶ
Pochodna cząstkowa
ciepła badanego ciała względem
727,43 ◌߲ܿ◌ ◌௪ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
masy wody ݉ ݇ ݃ ଶ ݉ െ◌ൗ݉ ܶ ܶ
߲◌◌ ௪ ◌◌ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ௪ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa - 1 131,73 ݇ ݃ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ଶ ܶ ܶ
masy badanego ciała ◌◌ ଶ ȉ ‫݉◌ ܭ‬
߲◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
߲◌݉◌
ܿ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
Pochodna cząstkowa ݉ 156,25 ݇ ݃ ݉ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
masy kalorymetru ߲◌◌ ◌◌ ଶ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ Ǩെ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po 103,45 ݇݃ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ ଶ
ustabilizowaniu ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 1,59 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଵ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ Ǩ ◌ ଶ
◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
ciepła badanego ciała względem
‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉
◌߲ܿ◌ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 101,86 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌◌

metodą nr 2 ‫ܬ‬
Błąd bezwzględny (Maksymalne odchylenie ȟ◌
ܿ 14,52 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬
średniokwadratowe)
9. Miedź
Dane: Konwersje jednostek
Oznaczenie Wartość Jednostka = Wartość Jednostka = Wartość Jednostka
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Wody ◌௪ 4 190 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Aluminium ◌ 900 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
݉ ݃
Ciśnienie atmosferyczne 750 ◌݉ ‫ܪ‬ 995,42400825 ܽܿ 99 542,400825 ܽܿ
௧ െ◌ൗ ◌ܼ݄ െ◌ൗ ◌ܼ

Masa próbki ݉
◌ 80,0 ◌
݃ 0,0800 ݇݃
െ◌ൗ ◌
݉ ݃ ݇݃
Masa naczynia wewnętrznego pustego ◌ - ◌ െ◌ൗ
- ◌
naczynia wewnętrznego pełnego ݉ ݉ ݃ ݇݃
Masa ◌ ◌ ௪ - ◌ െ◌ൗ - ◌
(kalorymetr z wodą)
݉ ݃ ݇݃
Masa wody ◌ ௪ 150,0 ◌ െ◌ൗ 0,1500 ◌

ܶ
Temperatura początkowa wody ◌ଶ 15,0
Ԩ െ◌ൗ 288,2 ‫ܭ‬

Temperatura wody po ustabilizowaniu ܶ 19,0 292,2

◌ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬
Temperatura wrzenia wody dla ܶ
Temperatura ◌ ௪◌ 99,5 െ◌ൗ 372,7
ciśnienia 995 hPa మை◌ Ԩ ‫ܭ‬

Temperatura początkowa próbki ܶ 88,0 361,2

◌ଵ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬

Dokładność pomiaru masy ݉

ȟ◌ 0,1 ݃ 0,0001 ݇݃
◌ െ◌ൗ ◌

Dokładność pomiaru temperatury ܶ 0,1 െ◌ൗ 0,1

ȟ◌ Ԩ ‫ܭ‬

Obliczenia:

Oznaczenie Wartość Jednostka Wzory

ܿ ‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
◌ ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Ciepło właściwe Badanego ciała 456 ݇݃ ◌ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
◌ ȉ‫ܭ‬ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌
Niepewność mas (wody, badanego ciała i ݉ ݇݃
ȟ◌ 0,0001 ◌
pomiarowa kalorymetru)
Niepewność temperatur (wody, badanego ܶ
ȟ◌ 0,1
pomiarowa ciała i kalorymetru) ‫ܭ‬
ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny ܿ 0,00863 ,
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny procent ܿ 0,86277 Ψ
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

metodą nr 1 obliczony za ܿ ‫ܬ‬

Błąd bezwzględny
pomocą błądu względnego ȟ◌ 3,93 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬

◌ܿ ‫ܬ‬ ܿ ܶ ܶ
Pochodna cząstkowa
ciepła badanego ciała względem
3 036,23 ◌߲ܿ◌ ◌௪ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
masy wody ݉ ݇ ݃ ଶ ݉ െ◌ൗ݉ ܶ ܶ
߲◌◌ ௪ ◌◌ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ௪ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa - 5 693,75 ݇ ݃ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ଶ ܶ ܶ
masy badanego ciała ◌◌ ଶ ȉ ‫݉◌ ܭ‬
߲◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
߲◌݉◌
ܿ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
Pochodna cząstkowa ݉ 652,17 ݇ ݃ ݉ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
masy kalorymetru ߲◌◌ ◌◌ ଶ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ Ǩെ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po 120,48 ݇݃ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ ଶ
ustabilizowaniu ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 6,60 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଵ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ Ǩ ◌ ଶ
◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
ciepła badanego ciała względem
‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉
◌߲ܿ◌ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 113,88 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌◌

metodą nr 2 ‫ܬ‬
Błąd bezwzględny (Maksymalne odchylenie ȟ◌
ܿ 16,60 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬
średniokwadratowe)
10. Pond
Dane: Konwersje jednostek
Oznaczenie Wartość Jednostka = Wartość Jednostka = Wartość Jednostka
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Wody ◌௪ 4 190 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Aluminium ◌ 900 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
݉ ݃
Ciśnienie atmosferyczne 750 ◌݉ ‫ܪ‬ 995,42400825 ܽܿ 99 542,400825 ܽܿ
௧ െ◌ൗ ◌ܼ݄ െ◌ൗ ◌ܼ

Masa próbki ݉
◌ 90,0 ◌
݃ 0,0900 ݇݃
െ◌ൗ ◌
݉ ݃ ݇݃
Masa naczynia wewnętrznego pustego ◌ - ◌ െ◌ൗ
- ◌
naczynia wewnętrznego pełnego ݉ ݉ ݃ ݇݃
Masa ◌ ◌ ௪ - ◌ െ◌ൗ - ◌
(kalorymetr z wodą)
݉ ݃ ݇݃
Masa wody ◌ ௪ 170,0 ◌ െ◌ൗ 0,1700 ◌

ܶ
Temperatura początkowa wody ◌ଶ 13,0
Ԩ െ◌ൗ 286,2 ‫ܭ‬

Temperatura wody po ustabilizowaniu ܶ 15,0 288,2

◌ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬
Temperatura wrzenia wody dla ܶ
Temperatura ◌ ௪◌ 99,5 െ◌ൗ 372,7
ciśnienia 995 hPa మை◌ Ԩ ‫ܭ‬

Temperatura początkowa próbki ܶ 78,0 351,2

◌ଵ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬

Dokładność pomiaru masy ݉

ȟ◌ 0,1 ݃ 0,0001 ݇݃
◌ െ◌ൗ ◌

Dokładność pomiaru temperatury ܶ 0,1 െ◌ൗ 0,1

ȟ◌ Ԩ ‫ܭ‬

Obliczenia:

Oznaczenie Wartość Jednostka Wzory

ܿ ‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
◌ ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Ciepło właściwe Badanego ciała 251 ݇݃ ◌ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
◌ ȉ‫ܭ‬ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌
Niepewność mas (wody, badanego ciała i ݉ ݇݃
ȟ◌ 0,0001 ◌
pomiarowa kalorymetru)
Niepewność temperatur (wody, badanego ܶ
ȟ◌ 0,1
pomiarowa ciała i kalorymetru) ‫ܭ‬
ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny ܿ 0,01031 ,
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny procent ܿ 1,03082 Ψ
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

metodą nr 1 obliczony za ܿ ‫ܬ‬

Błąd bezwzględny
pomocą błądu względnego ȟ◌ 2,59 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬

◌ܿ ‫ܬ‬ ܿ ܶ ܶ
Pochodna cząstkowa
ciepła badanego ciała względem
1 477,95 ◌߲ܿ◌ ◌௪ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
masy wody ݉ ݇ ݃ ଶ ݉ െ◌ൗ݉ ܶ ܶ
߲◌◌ ௪ ◌◌ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ௪ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa - 2 792,04 ݇ ݃ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ଶ ܶ ܶ
masy badanego ciała ◌◌ ଶ ȉ ‫݉◌ ܭ‬
߲◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
߲◌݉◌
ܿ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
Pochodna cząstkowa ݉ 317,46 ݇ ݃ ݉ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
masy kalorymetru ߲◌◌ ◌◌ ଶ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ Ǩെ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po 129,63 ݇݃ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ ଶ
ustabilizowaniu ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 3,99 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଵ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ Ǩ ◌ ଶ
◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
ciepła badanego ciała względem
‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉
◌߲ܿ◌ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 125,64 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌◌

metodą nr 2 ‫ܬ‬
Błąd bezwzględny (Maksymalne odchylenie ȟ◌
ܿ 18,06 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬
średniokwadratowe)
11. Cynk
Dane: Konwersje jednostek
Oznaczenie Wartość Jednostka = Wartość Jednostka = Wartość Jednostka
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Wody ◌௪ 4 190 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
ܿ ‫ܬ‬
Ciepło właściwe Aluminium ◌ 900 ݇ ݃
◌ ȉ‫ܭ‬
݉ ݃
Ciśnienie atmosferyczne 750 ◌݉ ‫ܪ‬ 995,42400825 ܽܿ 99 542,400825 ܽܿ
௧ െ◌ൗ ◌ܼ݄ െ◌ൗ ◌ܼ

Masa próbki ݉
◌ 100,0 ◌
݃ 0,1000 ݇݃
െ◌ൗ ◌
݉ ݃ ݇݃
Masa naczynia wewnętrznego pustego ◌ - ◌ െ◌ൗ
- ◌
naczynia wewnętrznego pełnego ݉ ݉ ݃ ݇݃
Masa ◌ ◌ ௪ - ◌ െ◌ൗ - ◌
(kalorymetr z wodą)
݉ ݃ ݇݃
Masa wody ◌ ௪ 200,0 ◌ െ◌ൗ 0,2000 ◌

ܶ
Temperatura początkowa wody ◌ଶ 20,0
Ԩ െ◌ൗ 293,2 ‫ܭ‬

Temperatura wody po ustabilizowaniu ܶ 23,0 296,2

◌ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬
Temperatura wrzenia wody dla ܶ
Temperatura ◌ ௪◌ 99,5 െ◌ൗ 372,7
ciśnienia 995 hPa మை◌ Ԩ ‫ܭ‬

Temperatura początkowa próbki ܶ 91,0 364,2

◌ଵ Ԩ െ◌ൗ ‫ܭ‬

Dokładność pomiaru masy ݉

ȟ◌ 0,1 ݃ 0,0001 ݇݃
◌ െ◌ൗ ◌

Dokładność pomiaru temperatury ܶ 0,1 െ◌ൗ 0,1

ȟ◌ Ԩ ‫ܭ‬

Obliczenia:

Oznaczenie Wartość Jednostka Wzory

ܿ ‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
◌ ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Ciepło właściwe Badanego ciała 370 ݇݃ ◌ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
◌ ȉ‫ܭ‬ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌
Niepewność mas (wody, badanego ciała i ݉ ݇݃
ȟ◌ 0,0001 ◌
pomiarowa kalorymetru)
Niepewność temperatur (wody, badanego ܶ
ȟ◌ 0,1
pomiarowa ciała i kalorymetru) ‫ܭ‬
ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny ܿ 0,00679 ,
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

ܿ
metodą nr 1 ȟ◌
Błąd względny procent ܿ 0,67905 Ψ
(Odchylenie średniokwadratowe) ◌

metodą nr 1 obliczony za ܿ ‫ܬ‬

Błąd bezwzględny
pomocą błądu względnego ȟ◌ 2,51 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬

◌ܿ ‫ܬ‬ ܿ ܶ ܶ
Pochodna cząstkowa
ciepła badanego ciała względem
1 848,53 ◌߲ܿ◌ ◌௪ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
masy wody ݉ ݇ ݃ ଶ ݉ െ◌ൗ݉ ܶ ܶ
߲◌◌ ௪ ◌◌ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ௪ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa - 3 697,46 ݇ ݃ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ଶ ܶ ܶ
masy badanego ciała ◌◌ ଶ ȉ ‫݉◌ ܭ‬
߲◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌
߲◌݉◌
ܿ ܶ ܶ
ciepła badanego ciała względem ◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ȉ ◌ െ◌ ◌ଶ
Pochodna cząstkowa ݉ 397,06 ݇ ݃ ݉ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ
masy kalorymetru ߲◌◌ ◌◌ ଶ ȉ‫ܭ‬ ߲◌◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌ ◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ Ǩെ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po 128,69 ݇݃ െ◌ൗ ݉ ܶ ܶ ଶ
ustabilizowaniu ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌ܶ◌ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
◌

ciepła badanego ciała względem ܿ ݉ ܿ ݉ ܶ ܶ

◌߲ܿ◌ ‫ܬ‬ ◌߲ܿ◌ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌ ȉ ◌ െ◌
◌ଶ
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 5,44 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌ ݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଵ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ Ǩ ◌ ଶ
◌ ȉ ◌ ଵ െ◌
ciepła badanego ciała względem
‫ܬ‬ ܿ ݉ ܿ ݉
◌߲ܿ◌ ߲◌
◌ܿ ◌ ௪◌ ௪ ◌ ◌
Pochodna cząstkowa temperatury wody po ܶ - 123,25 ݇݃ ܶ െ◌ൗ
െ◌݉ ܶ ܶ
ustabilizowaniu ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ‫ܭ‬ଶ ߲◌◌ ଶ ◌ ȉ ◌ ଵ െ◌◌

metodą nr 2 ‫ܬ‬
Błąd bezwzględny (Maksymalne odchylenie ȟ◌
ܿ 17,83 ݇݃
◌ ȉ‫ܭ‬
średniokwadratowe)
4. Wnioski
Wyznaczono ciepło właściwe wybranych metali i stopów z wykorzystaniem bilansu cieplnego.
Ciepło właściwe różni się w zależności od rodzaju metalu, a także od jego składu chemicznego i
struktury. Metale o niższym cieple właściwym, takie jak aluminium, szybko absorbują ciepło i
szybko się nagrzewają, podczas gdy metale o wyższym cieple właściwym, takie jak żelazo,
wymagają więcej ciepła do nagrzania i mają tendencję do utrzymywania ciepła dłużej. Ciepło
właściwe może mieć istotne znaczenie w przemyśle, na przykład w procesach spawania,
hartowania i obróbki cieplnej. błąd pomiarowy wynika z niedoskonałości przyrządów pomiarowych
oraz błędów podczas odczytywania temperatury.