Analiza matematyczna

Granice funkcji
Granice „punktowe”
Wzory na granice funkcji
Weronika Zarębska
 Podsumowanie:
Do tej pory już powinniśmy być obyci z metodami:
• Wyciąganie przed nawias
wielomian
lim 𝑓
𝑛→∞ wielomian

• Mnożenie przez sprzężenie

− W praktyce, w tej metodzie będziemy korzystać
lim 𝑓 𝑎 − ze wzoru skróconego mnożenia:
𝑛→∞
𝒂 + 𝒃 𝒂 − 𝒃 = 𝒂 𝟐 − 𝒃𝟐
−𝑎

• wzór na liczbę 𝑒.
∞
wielomian
lim 𝑓
𝑛→∞ wielomian

Zwróćmy uwagę na to, że niezależnie od tego, czy jest to granica ciągu, czy
funkcji, argument tej granicy (𝑛 lub 𝑥) dążą do nieskończoności.
Analiza matematyczna
Granice funkcji
Granice „punktowe”
Weronika Zarębska
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
Granice „punktowe”, to takie, w których granica nie dąży do nieskończoności,
a do jakiejś określonej liczby (punktu), np.:
lim 𝑥 2 + 4
𝑥→2

Ten przypadek możemy rozwiązać najprostszą metodą, tj. podstawić granicę

do wzoru:
lim 𝑥 2 + 4 = 22 + 4 = 8
𝑥→2
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
Niestety życie nie idzie nam na łatwiznę, a w szczególności twórczość
profesorów na kolokwiach i możemy dostać taki przykład:

𝑥 2 −9 32 −9 0
lim = = → symbol nieoznaczony
𝑥→3 𝑥−3 3−3 0

Ten przypadek należy rozwiązać posługując się metodą rozkładu na czynniki.

 Wprowadzenie do granic „punktowych”
Metoda rozkładu na czynniki:
𝑤𝑖𝑒𝑙𝑜𝑚𝑖𝑎𝑛 𝑎 𝑏 𝑐
lim = lim
𝑥→𝑙𝑖𝑐𝑧𝑏𝑎 𝑤𝑖𝑒𝑙𝑜𝑚𝑖𝑎𝑛 𝑥→𝑙𝑖𝑐𝑧𝑏𝑎 𝑏 𝑑
Sposoby rozkładu wielomianów na czynniki:
• Wzory skróconego mnożenia:
𝑎2 − 𝑏 2 = 𝑎 − 𝑏 𝑎 + 𝑏
𝑎3 − 𝑏 3 = 𝑎 − 𝑏 𝑎2 + 𝑎𝑏 + 𝑏 2
𝑎3 + 𝑏 3 = 𝑎 + 𝑏 𝑎2 − 𝑎𝑏 + 𝑏 2
• Wielomian drugiego stopnia (warunek konieczny: ∆ ≥ 0)
2
−𝑏 + ∆ −𝑏 − ∆
𝑎𝑥 + 𝑏𝑥 + 𝑐 = 𝑎 𝑥 − 𝑥1 𝑥 − 𝑥2 ; 𝑥1 = ; 𝑥2 =
2𝑎 2𝑎
• Wyciąganie wspólnego czynnika przed nawias
• Grupowanie wyrazów wielomianu
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
Wróćmy do przykładu:
𝑥2 − 9 32 − 9 0
lim = =
𝑥→3 𝑥 − 3 3−3 0
Idealnie w tym przypadku sprawdzi się wzór
skróconego mnożenia 𝑎2 − 𝑏 2 = 𝑎 − 𝑏 𝑎 + 𝑏 :

𝑥2 − 9 𝑥−3 𝑥+3
lim = lim = lim 𝑥 + 3 =
𝑥→3 𝑥 − 3 𝑥→3 𝑥−3 𝑥→3

= 3+3 =6
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
𝑥− 5 5− 5 0
lim 2 = 2 =
𝑥→ 5 𝑥 − 5 5 −5 0

𝑥− 5 𝑥− 5
lim 2 = lim 2 =
𝑥→ 5 𝑥 − 5 𝑥→ 5 𝑥 2 − 5
𝑥− 5 1 1
= lim = lim = =
𝑥→ 5 𝑥 − 5 𝑥 + 5 𝑥→ 5 𝑥 + 5 5+ 5
1 5 5 5
= ∙ = =
2 5 5 2∙5 10
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
𝑥− 5 5− 5 0
lim 2 = 2 =
𝑥→ 5 𝑥 − 5 5 −5 0

𝑥− 5 𝑥− 5
lim 2 = lim 2 =
𝑥→ 5 𝑥 − 5 𝑥→ 5 𝑥 2 − 5
𝑥− 5 1 1
= lim = lim = =
𝑥→ 5 𝑥 − 5 𝑥 + 5 𝑥→ 5 𝑥 + 5 5+ 5
1 5 5 5
= ∙ = =
2 5 5 2∙5 10
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
2−𝑥 2−2 0
lim 2 = 2 =
𝑥→2 𝑥 − 4 2 −4 0

2−𝑥 2−𝑥 − −2 + 𝑥
lim = lim = lim =
𝑥→2 𝑥 2 − 4 𝑥→2 𝑥 − 2 𝑥 + 2 𝑥→2 𝑥 − 2 𝑥 + 2

− 𝑥−2 −1 −1 −1
= lim = lim = =
𝑥→2 𝑥 − 2 𝑥 + 2 𝑥→2 𝑥 + 2 2+2 4
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
2−𝑥 2−2 0
lim 2 = 2 =
𝑥→2 𝑥 − 4 2 −4 0

2−𝑥 2−𝑥 − −2 + 𝑥
lim = lim = lim =
𝑥→2 𝑥 2 − 4 𝑥→2 𝑥 − 2 𝑥 + 2 𝑥→2 𝑥 − 2 𝑥 + 2

− 𝑥−2 −1 −1 −1
= lim = lim = =
𝑥→2 𝑥 − 2 𝑥 + 2 𝑥→2 𝑥 + 2 2+2 4
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
2𝑥 + 2 2 ∙ −1 + 2 0
lim 2 = 2
=
𝑥→−1 𝑥 − 1 −1 − 1 0

2𝑥 + 2 2 𝑥+1 2
lim = lim = lim =
𝑥→−1 𝑥 2 − 1 𝑥→−1 𝑥 − 1 𝑥 + 1 𝑥→−1 𝑥 − 1

2 2
= = = −1
−1 − 1 −2
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
2𝑥 + 2 2 ∙ −1 + 2 0
lim 2 = 2
=
𝑥→−1 𝑥 − 1 −1 − 1 0

2𝑥 + 2 2 𝑥+1 2
lim = lim = lim =
𝑥→−1 𝑥 2 − 1 𝑥→−1 𝑥 − 1 𝑥 + 1 𝑥→−1 𝑥 − 1

2 2
= = = −1
−1 − 1 −2
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
𝑥 2 − 16 42 − 16 0
lim = =
𝑥→4 2𝑥 2 − 8𝑥 2
2∙4 −8∙4 0

𝑥 2 − 16 𝑥−4 𝑥+4 𝑥+4 4+4

lim 2 = lim = lim = =
𝑥→4 2𝑥 − 8𝑥 𝑥→4 2𝑥 𝑥 − 4 𝑥→4 2𝑥 2∙4

8
= =1
8
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
𝑥 2 − 16 42 − 16 0
lim = =
𝑥→4 2𝑥 2 − 8𝑥 2
2∙4 −8∙4 0

𝑥 2 − 16 𝑥−4 𝑥+4 𝑥+4 4+4

lim 2 = lim = lim = =
𝑥→4 2𝑥 − 8𝑥 𝑥→4 2𝑥 𝑥 − 4 𝑥→4 2𝑥 2∙4

8
= =1
8
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
𝑥 2 + 5𝑥 + 4 −1 2 + 5 ∙ −1 + 4 0
lim 3
= 3
=
𝑥→−1 𝑥 +1 −1 + 1 0

𝑥 2 + 5𝑥 + 4 1 ∙ 𝑥 − −1 𝑥 − −4
lim 3
= lim =
𝑥→−1 𝑥 +1 𝑥→−1 𝑥 + 1 𝑥 2 − 1 ∙ 𝑥 + 12

𝑥+1 𝑥+4 𝑥+4

= lim = lim 2 =
𝑥→−1 𝑥 + 1 𝑥 2 − 𝑥 + 1 𝑥→−1 𝑥 − 𝑥 + 1

−1 + 4 3 3
= 2
= = =1
−1 − −1 + 1 1+1+1 3
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
𝑥 2 + 5𝑥 + 4 −1 2 + 5 ∙ −1 + 4 0
lim 3
= 3
=
𝑥→−1 𝑥 +1 −1 + 1 0

𝑥 2 + 5𝑥 + 4 1 ∙ 𝑥 − −1 𝑥 − −4
lim 3
= lim =
𝑥→−1 𝑥 +1 𝑥→−1 𝑥 + 1 𝑥 2 − 1 ∙ 𝑥 + 12

𝑥+1 𝑥+4 𝑥+4

= lim = lim 2 = 𝑥 2 + 5𝑥 + 4
𝑥→−1 𝑥 + 1 𝑥 2 − 𝑥 + 1 𝑥→−1 𝑥 − 𝑥 + 1 ∆= 52 + 4 ∙ 1 ∙ 4 = 25 − 16 = 9
∆= 3
−1 + 4 3 3 𝑥1 =
−𝑏 + ∆ −5 + 3 −2
= = = −1
= 2
= = =1 2𝑎 2∙1 2
−1 − −1 + 1 1+1+1 3 −𝑏 − ∆ −5 − 3 −8
𝑥2 = = = = −4
2𝑎 2∙1 2
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
2
1
4𝑥 2 − 1 4 ∙ −2 − 1 0
lim = 2 =
1 2𝑥 2 − 𝑥 − 1 1 1 0
𝑥→−
2 2 ∙ −2 − −2 − 1

4𝑥 2 − 1 2𝑥 − 1 2𝑥 + 1 2𝑥 − 1 2𝑥 + 1
lim = lim = lim =
𝑥→−
1 2𝑥 2 − 𝑥 − 1
𝑥→−
1 1 1
𝑥→− 2 𝑥 − 1 𝑥 +
1
2 22 𝑥−1 𝑥 − −2 2 2

1
2𝑥 − 1 2𝑥 + 1 2𝑥 − 1 2 ∙ − −1 −1 − 1
= lim = lim = 2 = =
1 𝑥 − 1 2𝑥 + 1 1 𝑥−1 1 1
2−1
𝑥→−2 𝑥→−2 −2

−2 3 2 4
= =2∶ =2∙ =
3 2 3 3
−2
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
2
1
4𝑥 2 − 1 4 ∙ −2 − 1 0
lim = 2 =
1 2𝑥 2 − 𝑥 − 1 1 1 0
𝑥→−
2 2 ∙ −2 − −2 − 1

4𝑥 2 − 1 2𝑥 − 1 2𝑥 + 1 2𝑥 − 1 2𝑥 + 1
lim = lim = lim =
𝑥→−
1 2𝑥 2 − 𝑥 − 1
𝑥→−
1 1 1
𝑥→− 2 𝑥 − 1 𝑥 +
1
2 22 𝑥−1 𝑥 − −2 2 2
𝟐𝒙𝟐 − 𝒙 − 𝟏
∆= −1 2 + 4 ∙ 2 ∙ −1 = 1 − −8
=1+8=9
1
2𝑥 − 1 2𝑥 + 1 2𝑥 − 1 2 ∙ − −1 −1 − 1 ∆= 3
= lim = lim = 2 = =
1 𝑥 − 1 2𝑥 + 1 1 𝑥−1 1 1 −𝑏 + ∆ − −1 + 3 4
𝑥1 = = = =1
2−1
𝑥→−2 𝑥→−2 −2
2𝑎 2∙2 4
−𝑏 − ∆ − −1 − 3 −2 1
−2 3 2 4 𝑥2 = = = =−
= =2∶ =2∙ = 2𝑎 2∙2 4 2
3 2 3 3
−2
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
𝑥 2 − 5𝑥 + 6 32 − 5 ∙ 3 + 6 0
lim = 2 =
𝑥→3 𝑥 2 − 8𝑥 + 15 3 − 8 ∙ 3 + 15 0

𝑥 2 − 5𝑥 + 6 1∙ 𝑥−3 𝑥−2 𝑥−3 𝑥−2

lim 2 = lim = lim =
𝑥→3 𝑥 − 8𝑥 + 15 𝑥→3 1 ∙ 𝑥 − 5 𝑥 − 3 𝑥→3 𝑥 − 5 𝑥 − 3

𝑥−2 3−2 1 1
= lim = = =−
𝑥→3 𝑥 − 5 3−5 −2 2
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
𝑥 2 − 5𝑥 + 6 32 − 5 ∙ 3 + 6 0
lim = 2 =
𝑥→3 𝑥 2 − 8𝑥 + 15 3 − 8 ∙ 3 + 15 0

𝑥 2 − 5𝑥 + 6 1∙ 𝑥−3 𝑥−2 𝑥−3 𝑥−2

lim 2 = lim = lim =
𝑥→3 𝑥 − 8𝑥 + 15 𝑥→3 1 ∙ 𝑥 − 5 𝑥 − 3 𝑥→3 𝑥 − 5 𝑥 − 3

𝑥−2 3−2 1 1
= lim = = =−
𝑥→3 𝑥 − 5 3−5 −2 2
𝒙𝟐 − 𝟓𝒙 + 𝟔
∆= −5 2 + 4 ∙ 1 ∙ 6 = 25 − 24 = 1
∆= 1
−𝑏 + ∆ − −5 + 1 6
𝑥1 = = = =3
2𝑎 2∙1 2
−𝑏 − ∆ − −5 − 1 4
𝑥2 = = = =2
2𝑎 2∙1 2
𝒙𝟐 − 𝟖𝒙 + 𝟏𝟓
∆= −8 2 + 4 ∙ 1 ∙ 15 = 64 − 60 = 4
∆= 2
−𝑏 + ∆ − −8 + 2 8 + 2 10
𝑥1 = = = = =5
2𝑎 2∙1 2 2
−𝑏 − ∆ − −8 − 2 8 − 2 6
𝑥2 = = = = =3
2𝑎 2∙1 2 2
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
27 − 𝑥 3 27 − 33 0
lim = =
𝑥→3 𝑥 − 3 3−3 0

27 − 𝑥 3 33 − 𝑥 3 3 − 𝑥 32 + 3𝑥 + 𝑥 2
lim = lim = lim =
𝑥→3 𝑥 − 3 𝑥→3 𝑥 − 3 𝑥→3 𝑥−3

3 − 𝑥 32 + 3𝑥 + 𝑥 2 3 − 𝑥 9 + 3𝑥 + 𝑥 2 9 + 3𝑥 + 𝑥 2
= lim = lim = lim =
𝑥→3 − −𝑥 + 3 𝑥→3 − 3+𝑥 𝑥→3 −1

= lim −9 − 3𝑥 − 𝑥 2 = −9 − 3 ∙ 3 − 32 = −9 − 9 − 9 = −27
𝑥→3
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
27 − 𝑥 3 27 − 33 0
lim = =
𝑥→3 𝑥 − 3 3−3 0

27 − 𝑥 3 33 − 𝑥 3 3 − 𝑥 32 + 3𝑥 + 𝑥 2
lim = lim = lim =
𝑥→3 𝑥 − 3 𝑥→3 𝑥 − 3 𝑥→3 𝑥−3

3 − 𝑥 32 + 3𝑥 + 𝑥 2 3 − 𝑥 9 + 3𝑥 + 𝑥 2 9 + 3𝑥 + 𝑥 2
= lim = lim = lim =
𝑥→3 − −𝑥 + 3 𝑥→3 − 3+𝑥 𝑥→3 −1

= lim −9 − 3𝑥 − 𝑥 2 = −9 − 3 ∙ 3 − 32 = −9 − 9 − 9 = −27
𝑥→3
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
𝑥 2 − 8𝑥 + 16 42 − 8 ∙ 4 + 16 0
lim = 3 =
𝑥→4 𝑥 3 − 4𝑥 2 − 4𝑥 + 16 4 − 4 ∙ 42 − 4 ∙ 4 + 16 0

𝑥 2 − 8𝑥 + 16 𝑥−4 𝑥−4 𝑥−4 𝑥−4

lim 3 = lim = lim =
𝑥→4 𝑥 − 4𝑥 2 − 4𝑥 + 16 𝑥→4 𝑥 2 𝑥 − 4 − 4 𝑥 − 4 𝑥→4 𝑥 2 − 4 𝑥 − 4

𝑥−4 4−4 0
= lim = = =0
𝑥→4 𝑥 2 − 4 42 − 4 12
𝒙𝟐 − 𝟖𝒙 + 𝟏𝟔
∆= −8 2 − 4 ∙ 1 ∙ 16 = 64 − 64 = 0
∆= 0
−𝑏 + ∆ − −8 + 0 8
𝑥1 = = = =4
2𝑎 2∙1 2
−𝑏 − ∆ − −8 − 0 8
𝑥2 = = = =4
2𝑎 2∙1 2
 Wprowadzenie do granic „punktowych”
𝑥 2 − 8𝑥 + 16 42 − 8 ∙ 4 + 16 0
lim = 3 =
𝑥→4 𝑥 3 − 4𝑥 2 − 4𝑥 + 16 4 − 4 ∙ 42 − 4 ∙ 4 + 16 0

𝑥 2 − 8𝑥 + 16 𝑥−4 𝑥−4 𝑥−4 𝑥−4

lim 3 = lim = lim =
𝑥→4 𝑥 − 4𝑥 2 − 4𝑥 + 16 𝑥→4 𝑥 2 𝑥 − 4 − 4 𝑥 − 4 𝑥→4 𝑥 2 − 4 𝑥 − 4

𝑥−4 4−4 0
= lim = = =0
𝑥→4 𝑥 2 − 4 42 − 4 12
𝒙𝟐 − 𝟖𝒙 + 𝟏𝟔
∆= −8 2 − 4 ∙ 1 ∙ 16 = 64 − 64 = 0
∆= 0
−𝑏 + ∆ − −8 + 0 8
𝑥1 = = = =4
2𝑎 2∙1 2
−𝑏 − ∆ − −8 − 0 8
𝑥2 = = = =4
2𝑎 2∙1 2
Analiza matematyczna
Granice funkcji
Wzory na granice funkcji
Weronika Zarębska
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
Oto kilka wzorów na granicę funkcji:
sin 𝑥 ln(1 + 𝑥)
lim =1 lim =1
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥
𝑎 𝑥
tan 𝑥 log 𝑎 1 + 𝑥
lim =1 lim = log 𝑎 𝑒 lim 1 + = 𝑒𝑎
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→∞ 𝑥
arc sin 𝑥 𝑎𝑥 − 1
lim =1 lim = ln 𝑎
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥
arc tg 𝑥 𝑒𝑥 − 1
lim =1 lim =1
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥

* ln 𝑏 = log 𝑒 𝑏
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
sin 4𝑥 1 4𝑥 1
lim = lim sin 4𝑥 ∙ = lim sin 4𝑥 ∙ ∙ =
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 4𝑥 𝑥

sin 4𝑥 4𝑥
= lim ∙ = lim 1 ∙ 4 = 4
𝑥→0 4𝑥 𝑥 𝑥→0
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
sin 4𝑥 1 4𝑥 1
lim = lim sin 4𝑥 ∙ = lim sin 4𝑥 ∙ ∙ =
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 4𝑥 𝑥
1
sin 4𝑥 4𝑥
= lim ∙ = lim 1 ∙ 4 = 4
𝑥→0 4𝑥 𝑥 𝑥→0
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
2𝑥 2𝑥 2𝑥 2
lim = lim = lim =
𝑥→0 3 ∙ tg𝑥 𝑥→0 3 ∙ tg𝑥 ∙ 𝑥 𝑥→0 tg𝑥 3
𝑥 3𝑥 ∙ 𝑥

2𝑥 sin 2𝑥
sin 2𝑥 sin 2𝑥 ∙ ∙ 2𝑥 2
lim = lim 2𝑥 = lim 2𝑥 =
𝑥→0 sin 5𝑥 5𝑥 𝑥→0 sin 5𝑥
∙ 5𝑥 5
𝑥→0
sin 5𝑥 ∙
5𝑥 5𝑥

𝑥2 sin 𝑥 2 2
sin 𝑥 2 sin 𝑥 2∙ 2 ∙𝑥
lim = lim 𝑥 = lim 𝑥 2 = lim 𝑥 = 0
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0

2
sin2 𝑥 sin 𝑥
lim 2 = lim = 12 = 1
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
2𝑥 2𝑥 2𝑥 2
lim = lim = lim =
𝑥→0 3 ∙ tg𝑥 𝑥→0 3 ∙ tg𝑥 ∙ 𝑥 𝑥→0 tg𝑥 3
𝑥 3𝑥 ∙ 𝑥 1

1
2𝑥 sin 2𝑥
sin 2𝑥 sin 2𝑥 ∙ ∙ 2𝑥 2
lim = lim 2𝑥 = lim 2𝑥 =
𝑥→0 sin 5𝑥 5𝑥 𝑥→0 sin 5𝑥
∙ 5𝑥 5
𝑥→0
sin 5𝑥 ∙
5𝑥 1 5𝑥
𝑥2 1 sin 𝑥 2
sin 𝑥 2 sin 𝑥 2∙ 2 2 ∙ 𝑥2
lim = lim 𝑥 = lim 𝑥 = lim 𝑥 = 0
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0

1 2
sin2 𝑥 sin 𝑥
lim = lim = 12 = 1
𝑥→0 𝑥2 𝑥→0 𝑥
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
4𝑥 𝑒 4𝑥 − 1
𝑒 4𝑥 − 1 𝑒 4𝑥 −1 ∙ ∙ 4𝑥
lim = lim 4𝑥 = lim 4𝑥 =4
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥

7𝑥 ln 1 + 7𝑥
ln 1 + 7𝑥 ln 1 + 7𝑥 ∙ ∙ 7𝑥 7
lim = lim 7𝑥 = lim 7𝑥 =
𝑥→0 3𝑥 𝑥→0 3𝑥 𝑥→0 3𝑥 3

2
3𝑥 2 3𝑥 2 23𝑥 − 1
2
23𝑥 − 1 2 −1 ∙ 2 2 ∙ 3𝑥 2 3 ∙ ln2
lim = lim 3𝑥 = lim 3𝑥 =
𝑥→0 4𝑥 2 𝑥→0 4𝑥 2 𝑥→0 4𝑥 2 4

log 5 1 + 𝑥
lim = log 5 𝑒
𝑥→0 𝑥
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
4𝑥 𝑒 4𝑥 − 1
𝑒 4𝑥 − 1 𝑒 4𝑥 −1 ∙ ∙ 4𝑥
lim = lim 4𝑥 = lim 4𝑥 =4
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥

7𝑥 ln 1 + 7𝑥
ln 1 + 7𝑥 ln 1 + 7𝑥 ∙ ∙ 7𝑥 7
lim = lim 7𝑥 = lim 7𝑥 =
𝑥→0 3𝑥 𝑥→0 3𝑥 𝑥→0 3𝑥 3

2
3𝑥 2 3𝑥 2 23𝑥 − 1
2
23𝑥 − 1 2 −1 ∙ 2 2 ∙ 3𝑥 2 3 ∙ ln2
lim = lim 3𝑥 = lim 3𝑥 =
𝑥→0 4𝑥 2 𝑥→0 4𝑥 2 𝑥→0 4𝑥 2 4

log 5 1 + 𝑥
lim = log 5 𝑒
𝑥→0 𝑥
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
sin4𝑥 sin2𝑥
sin4𝑥 − sin2𝑥 ∙ 4𝑥 − ∙ 2𝑥 4𝑥 − 2𝑥
lim = lim 4𝑥 2𝑥 = lim =
𝑥→0 sin𝑥 𝑥→0 sin𝑥 𝑥→0 𝑥
∙𝑥
𝑥
2𝑥
= lim =2
𝑥→0 𝑥
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
1 1
sin4𝑥 sin2𝑥
sin4𝑥 − sin2𝑥 ∙ 4𝑥 − ∙ 2𝑥 4𝑥 − 2𝑥
lim = lim 4𝑥 2𝑥 = lim =
𝑥→0 sin𝑥 𝑥→0 sin𝑥 𝑥→0 𝑥
∙𝑥
1 𝑥
2𝑥
= lim =2
𝑥→0 𝑥
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
cos3𝑥 − cos5𝑥 𝛼+𝛽 𝛼−𝛽
lim = cos 𝛼 − cos 𝛽 = −2 sin sin
𝑥→0 𝑥2 2 2

3𝑥 + 5𝑥 3𝑥 − 5𝑥 8𝑥 −2𝑥
−2 sin sin −2 sin sin
= lim 2 2 = lim 2 2 =
𝑥→0 𝑥2 𝑥→0 𝑥2

sin4𝑥 sin −𝑥
−2 sin 4𝑥 sin −𝑥 −2 ∙ ∙ 4𝑥 ∙ ∙ −𝑥
= lim = lim 4𝑥 −𝑥 =
𝑥→0 𝑥2 𝑥→0 𝑥2

−2 ∙ 4𝑥 ∙ −𝑥 8𝑥 2
= lim = lim 2 = 8
𝑥→0 𝑥2 𝑥→0 𝑥
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
cos3𝑥 − cos5𝑥 𝛼+𝛽 𝛼−𝛽
lim = cos 𝛼 − cos 𝛽 = −2 sin sin
𝑥→0 𝑥2 2 2

3𝑥 + 5𝑥 3𝑥 − 5𝑥 8𝑥 −2𝑥
−2 sin sin −2 sin sin
= lim 2 2 = lim 2 2 =
𝑥→0 𝑥2 𝑥→0 𝑥2
1 1
sin4𝑥 sin −𝑥
−2 sin 4𝑥 sin −𝑥 −2 ∙ ∙ 4𝑥 ∙ ∙ −𝑥
= lim = lim 4𝑥 −𝑥 =
𝑥→0 𝑥2 𝑥→0 𝑥2

−2 ∙ 4𝑥 ∙ −𝑥 8𝑥 2
= lim = lim 2 = 8
𝑥→0 𝑥2 𝑥→0 𝑥
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
sin2 𝑥 + cos 2 𝑥 = 1
1 − cos𝑥 sin2 𝑥 = 1 − cos2 𝑥
lim =
𝑥→0 𝑥2

1 − cos𝑥 1 + cos𝑥 1 − cos𝑥 1 + cos𝑥

= lim 2
∙ = lim 2
=
𝑥→0 𝑥 1 + cos𝑥 𝑥→0 𝑥 1 + cos𝑥

1 − cos 2 𝑥 sin2 𝑥 sin2 𝑥 1

= lim 2 = lim 2 = lim 2 ∙ =
𝑥→0 𝑥 1 + cos𝑥 𝑥→0 𝑥 1 + cos𝑥 𝑥→0 𝑥 1 + cos𝑥

1 1 1
= lim = =
𝑥→0 1 + cos𝑥 1+1 2
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
sin2 𝑥 + cos 2 𝑥 = 1
1 − cos𝑥 sin2 𝑥 = 1 − cos2 𝑥
lim =
𝑥→0 𝑥2

1 − cos𝑥 1 + cos𝑥 1 − cos𝑥 1 + cos𝑥

= lim 2
∙ = lim 2
=
𝑥→0 𝑥 1 + cos𝑥 𝑥→0 𝑥 1 + cos𝑥

1 − cos 2 𝑥 sin2 𝑥 sin2 𝑥 1

= lim 2 = lim 2 = lim 2 ∙ =
𝑥→0 𝑥 1 + cos𝑥 𝑥→0 𝑥 1 + cos𝑥 𝑥→0 𝑥 1 + cos𝑥

1 1 1
= lim = =
𝑥→0 1 + cos𝑥 1+1 2

Dzięki temu udało nam się wyprowadzić ciekawy wzór (może przydać się w przyszłości) ☺

1 − cos𝑥 1
lim =
𝑥→0 𝑥2 2
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
sin 𝑥 cos 𝑥 sin 𝑥 sin𝑥 ∙ cos 𝑥
tg𝑥 − sin𝑥 − sin𝑥 ∙ −
lim = lim cos 𝑥 cos 𝑥 = lim cos 𝑥 cos 𝑥 =
𝑥→0 𝑥3 𝑥→0 𝑥3 𝑥→0 𝑥3

sin 𝑥 − sin𝑥 ∙ cos 𝑥

cos 𝑥 sin 𝑥 1 − cos 𝑥 3 = sin 𝑥
= lim = lim ∶ 𝑥 tg 𝑥 =
𝑥→0 𝑥3 𝑥→0 cos 𝑥 cos 𝑥

sin 𝑥 1 − cos 𝑥 1 sin 𝑥 1 − cos 𝑥

= lim ∙ 3 = lim =
𝑥→0 cos 𝑥 𝑥 𝑥→0 𝑥 3 ∙ cos 𝑥

sin 𝑥 ∙ 1 − cos 𝑥 sin 𝑥 1 − cos 𝑥 1

= lim = lim ∙ ∙
𝑥→0 𝑥 ∙ 𝑥 2 ∙ cos 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥2 cos 𝑥
1 1 1 1 1 1 1
= lim 1 ∙ ∙ = ∙ = ∙ =
𝑥→0 2 cos 𝑥 2 cos 0 2 1 2
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
sin 𝑥 cos 𝑥 sin 𝑥 sin𝑥 ∙ cos 𝑥
tg𝑥 − sin𝑥 − sin𝑥 ∙ −
lim = lim cos 𝑥 cos 𝑥 = lim cos 𝑥 cos 𝑥 =
𝑥→0 𝑥3 𝑥→0 𝑥3 𝑥→0 𝑥3

sin 𝑥 − sin𝑥 ∙ cos 𝑥

cos 𝑥 sin 𝑥 1 − cos 𝑥 3 = sin 𝑥
= lim = lim ∶ 𝑥 tg 𝑥 =
𝑥→0 𝑥3 𝑥→0 cos 𝑥 cos 𝑥

sin 𝑥 1 − cos 𝑥 1 sin 𝑥 1 − cos 𝑥

= lim ∙ 3 = lim =
𝑥→0 cos 𝑥 𝑥 𝑥→0 𝑥 3 ∙ cos 𝑥
1
1 2
sin 𝑥 ∙ 1 − cos 𝑥 sin 𝑥 1 − cos 𝑥 1
= lim = lim ∙ ∙
𝑥→0 𝑥 ∙ 𝑥 2 ∙ cos 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥2 cos 𝑥
1 1 1 1 1 1 1
= lim 1 ∙ ∙ = ∙ = ∙ =
𝑥→0 2 cos 𝑥 2 cos 0 2 1 2
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
1 1
1 sin 𝑥 4 sin 2𝑥 1 4 sin 2𝑥
lim 1 + sin 𝑥 4 sin 2𝑥 = lim 1 + 1 ∙ = lim 1 + 1 ∶ =
𝑥→0 𝑥→0 1 𝑥→0 sin 𝑥

1
4 sin 2𝑥
1 1 1
1 4 sin 2𝑥 1 sin 𝑥 sin 𝑥
1
1
8
= lim 1 + = lim 1+ = 𝑒 8 = 𝑒
𝑥→0 1 𝑥→0 1 sin 𝑥
sin 𝑥 sin 𝑥 tg 𝑥 =
cos 𝑥

1 sin 𝑥
1 1 1 sin 𝑥 sin 𝑥 ∙𝑥
lim 4 sin 2𝑥 = lim : = lim ∙ = lim = lim 𝑥 =
𝑥→0 1 𝑥→0 4 sin 2𝑥 sin 𝑥 𝑥→0 4 sin 2𝑥 1 𝑥→0 4 sin 2𝑥 𝑥→0 sin2𝑥
4 ∙ 2𝑥 ∙ 2𝑥
sin 𝑥
𝑥 1
= lim =
𝑥→0 4 ∙ 2𝑥 8
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
1 1
1 sin 𝑥 4 sin 2𝑥 1 4 sin 2𝑥
lim 1 + sin 𝑥 4 sin 2𝑥 = lim 1 + 1 ∙ = lim 1 + 1 ∶ =
𝑥→0 𝑥→0 1 𝑥→0 sin 𝑥

1
4 sin 2𝑥
1 1 1
1 4 sin 2𝑥 1 sin 𝑥 sin 𝑥
1
1
8
= lim 1 + = lim 1+ = 𝑒 8 = 𝑒
𝑥→0 1 𝑥→0 1 sin 𝑥
sin 𝑥 sin 𝑥 tg 𝑥 =
cos 𝑥

1 1 sin 𝑥
1 1 1 sin 𝑥 sin 𝑥 ∙𝑥
lim 4 sin 2𝑥 = lim : = lim ∙ = lim = lim 𝑥 =
𝑥→0 1 𝑥→0 4 sin 2𝑥 sin 𝑥 𝑥→0 4 sin 2𝑥 1 𝑥→0 4 sin 2𝑥 𝑥→0 sin2𝑥
4 ∙ 2𝑥 ∙ 2𝑥
sin 𝑥 1
𝑥 1
= lim =
𝑥→0 4 ∙ 2𝑥 8
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
1 1 1
lim cos 𝑥 sin 𝑥 = lim 1 − 1 + cos 𝑥 sin 𝑥 = lim 1 + −1 + cos 𝑥 sin 𝑥 =
𝑥→0 𝑥→0 𝑥→0

1
sin 𝑥
1 1 1
1 sin 𝑥 1 −1+cos 𝑥 −1+cos 𝑥 1
1 8 8
= lim 1 + = lim 1+ = 𝑒 = 𝑒
𝑥→0 1 𝑥→0 1
−1 + cos 𝑥 −1 + cos 𝑥

1
sin 𝑥 1 1 1 −1 + cos 𝑥 −1 + cos 𝑥
lim = lim : = lim ∙ = lim =
𝑥→0 1 𝑥→0 sin 𝑥 −1 + cos 𝑥 𝑥→0 sin 𝑥 1 𝑥→0 sin 𝑥
−1 + cos 𝑥

− 1 − cos 𝑥
− 1 − cos 𝑥 2 ∙ 𝑥2 −1 ∙ 𝑥 −1 ∙ 0
= lim = lim 𝑥 = lim = =0
𝑥→0 sin 𝑥 𝑥→0 sin 𝑥 𝑥→0 1 1
𝑥 ∙𝑥
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
1 1 1
lim cos 𝑥 sin 𝑥 = lim 1 − 1 + cos 𝑥 sin 𝑥 = lim 1 + −1 + cos 𝑥 sin 𝑥 =
𝑥→0 𝑥→0 𝑥→0

1
sin 𝑥
1 1 1
1 sin 𝑥 1 −1+cos 𝑥 −1+cos 𝑥 1
1 8 8
= lim 1 + = lim 1+ = 𝑒 = 𝑒
𝑥→0 1 𝑥→0 1
−1 + cos 𝑥 −1 + cos 𝑥

1
sin 𝑥 1 1 1 −1 + cos 𝑥 −1 + cos 𝑥
lim = lim : = lim ∙ = lim =
𝑥→0 1 𝑥→0 sin 𝑥 −1 + cos 𝑥 𝑥→0 sin 𝑥 1 𝑥→0 sin 𝑥
−1 + cos 𝑥
1
2

− 1 − cos 𝑥
− 1 − cos 𝑥 2 ∙ 𝑥2 −1 ∙ 𝑥 −1 ∙ 0
= lim = lim 𝑥 = lim = =0
𝑥→0 sin 𝑥 𝑥→0 sin 𝑥 𝑥→0 1 1
𝑥 ∙𝑥
1
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
𝑥+3 𝑥 3
ln 𝑥 + 3 − ln 3 ln ln 3 + 3
lim = lim 3 = lim =
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥

𝑥
ln 1 +
3 ∙𝑥
𝑥 𝑥 𝑥 3 𝑥
ln 3 + 1 ln 1 + 3 1 ∙
= lim = lim == lim 3 = lim 3 = lim 𝑥 : 𝑥 = lim 𝑥 ∙ 1
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 3 𝑥→0 3 𝑥

1
=
3
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
𝑥
𝑥+3 𝑥 3 ln = ln 𝑥 − ln 𝑦
ln 𝑥 + 3 − ln 3 ln ln 3 + 3 𝑦
lim = lim 3 = lim =
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥
1
𝑥
ln 1 +
3 ∙𝑥
𝑥 𝑥 𝑥 3
ln 3 + 1 ln 1 + 3
= lim = lim == lim 3 =
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥

𝑥
1∙3 𝑥 𝑥 1 1
= lim = lim : 𝑥 = lim ∙ =
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 3 𝑥→0 3 𝑥 3
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
𝑥 𝑥 𝑥
ln 𝑥 − 1 ln 𝑥 − ln 𝑒 ln ln 1 − 1 + ln = ln 𝑥 − ln 𝑦
lim = lim = lim 𝑒 = lim 𝑒 = 𝑦
𝑥→𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑥→𝑒 𝑥−𝑒 𝑥→𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑥→𝑒 𝑥−𝑒
ln 𝑒 = 1
𝑥
ln 1 + −1 + 𝑒 𝑥
𝑥 𝑥 ∙ −1 + 𝑒 𝑥
ln 1 + −1 + 𝑒 −1 + 𝑒 𝑒 1 ∙ −𝑒 + 𝑒
= lim = lim = lim =
𝑥→𝑒 𝑥−𝑒 𝑥→𝑒 𝑥−𝑒 𝑥→𝑒 𝑥−𝑒

−𝑒 + 𝑥 1
𝑥 − 𝑒
= lim 𝑒 = lim 𝑒=1
𝑥→𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑥→𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑒
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
𝑥 𝑥 𝑥
ln 𝑥 − 1 ln 𝑥 − ln 𝑒 ln ln 1 − 1 + ln = ln 𝑥 − ln 𝑦
lim = lim = lim 𝑒 = lim 𝑒 = 𝑦
𝑥→𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑥→𝑒 𝑥−𝑒 𝑥→𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑥→𝑒 𝑥−𝑒
1 ln 𝑒 = 1
𝑥
ln 1 + −1 + 𝑒 𝑥
𝑥 𝑥 ∙ −1 + 𝑒 𝑥
ln 1 + −1 + 𝑒 −1 + 𝑒 𝑒 1 ∙ −𝑒 + 𝑒
= lim = lim = lim =
𝑥→𝑒 𝑥−𝑒 𝑥→𝑒 𝑥−𝑒 𝑥→𝑒 𝑥−𝑒

−𝑒 + 𝑥 1
𝑥 − 𝑒
= lim 𝑒 = lim 𝑒=1
𝑥→𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑥→𝑒 𝑥 − 𝑒 𝑒
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
𝑒 5𝑥 − 𝑒 2𝑥 𝑒 5𝑥 − 1 + 1 − 𝑒 2𝑥 𝑒 5𝑥 − 1 − −1 + 𝑒 2𝑥
lim = lim = lim =
𝑥→0 sin 3𝑥 𝑥→0 sin 3𝑥 𝑥→0 1 ∙ 3𝑥
3𝑥 ∙ 3𝑥

𝑒 5𝑥 − 1 𝑒 2𝑥 − 1
∙ 5𝑥 − 2𝑥 ∙ 2𝑥 1 ∙ 5𝑥 − 1 ∙ 2𝑥 5𝑥 − 2𝑥 3𝑥
= lim 5𝑥 = lim = lim = lim =1
𝑥→0 3𝑥 𝑥→0 3𝑥 𝑥→0 3𝑥 𝑥→0 3𝑥
 Wprowadzenie do wzorów na granice funkcji
𝑒 5𝑥 − 𝑒 2𝑥 𝑒 5𝑥 − 1 + 1 − 𝑒 2𝑥 𝑒 5𝑥 − 1 − −1 + 𝑒 2𝑥
lim = lim = lim =
𝑥→0 sin 3𝑥 𝑥→0 sin 3𝑥 𝑥→0 1 ∙ 3𝑥
1 3𝑥 ∙ 3𝑥
1 5𝑥 1 2𝑥
𝑒 −1 𝑒 −1
∙ 5𝑥 − 2𝑥 ∙ 2𝑥 1 ∙ 5𝑥 − 1 ∙ 2𝑥 5𝑥 − 2𝑥 3𝑥
= lim 5𝑥 = lim = lim = lim =1
𝑥→0 3𝑥 𝑥→0 3𝑥 𝑥→0 3𝑥 𝑥→0 3𝑥
 Podsumowanie:
sin 𝑥
lim =1
𝑥→0 𝑥
Metoda rozkładu na czynniki: Wybrane granice funkcji:
tan 𝑥
𝑤𝑖𝑒𝑙𝑜𝑚𝑖𝑎𝑛 𝑎 𝑏 𝑐 lim =1
lim = lim 𝑥→0 𝑥
𝑥→𝑙𝑖𝑐𝑧𝑏𝑎 𝑤𝑖𝑒𝑙𝑜𝑚𝑖𝑎𝑛 𝑥→𝑙𝑖𝑐𝑧𝑏𝑎 𝑏 𝑑
arc sin 𝑥
lim =1
𝑥→0 𝑥
Sposoby rozkładu wielomianów na czynniki:
arc tg 𝑥
Wzory skróconego mnożenia: lim =1
𝑎2 − 𝑏2 = 𝑎 − 𝑏 𝑎 + 𝑏 𝑥→0 𝑥
𝑎3 − 𝑏3 = 𝑎 − 𝑏 𝑎2 + 𝑎𝑏 + 𝑏2 ln(1 + 𝑥)
lim =1
𝑎3 + 𝑏3 = 𝑎 + 𝑏 𝑎2 − 𝑎𝑏 + 𝑏2 𝑥→0 𝑥
Wielomian drugiego stopnia (warunek konieczny: ∆ ≥ 0) log 𝑎 1 + 𝑥
𝑎𝑥 2 + 𝑏𝑥 + 𝑐 = 𝑎 𝑥 − 𝑥1 𝑥 − 𝑥2 ; lim = log 𝑎 𝑒
𝑥→0 𝑥
−𝑏 + ∆ 𝑎𝑥 − 1
𝑥1 = lim = ln 𝑎
2𝑎 𝑥→0 𝑥
−𝑏 − ∆
𝑥2 = 𝑒𝑥 − 1
2𝑎 lim =1
Wyciąganie wspólnego czynnika przed nawias 𝑥→0 𝑥
Grupowanie wyrazów wielomianu 𝑎 𝑥
lim 1 + = 𝑒𝑎
𝑥→∞ 𝑥
Zadania z pracy domowej: (przykłady wszystkiego, co było do tej pory)

2𝑥 2 − 1
lim
𝑥→∞ 3𝑥 2 − 4
Zadania z pracy domowej: (przykłady wszystkiego, co było do tej pory)

𝑥 − 6𝑥
lim
𝑥→∞ 3𝑥 + 1
Zadania z pracy domowej: (przykłady wszystkiego, co było do tej pory)

𝑥 − 6𝑥
lim
𝑥→∞ 3𝑥 + 1
Zadania z pracy domowej: (przykłady wszystkiego, co było do tej pory)

lim ( 𝑥 2 + 1 − 𝑥 2 − 4𝑥)
𝑥→−∞
Zadania z pracy domowej: (przykłady wszystkiego, co było do tej pory)

𝑛+2
4
lim 1−
𝑛→−∞ 𝑛
Zadania z pracy domowej:
3𝑥 + 6
lim =
𝑥→−2 𝑥 3 + 8
Zadania z pracy domowej:
3𝑥 + 6
lim =
𝑥→−2 𝑥 3 + 8
Zadania z pracy domowej:
9 − 𝑥2
lim =
𝑥→3 3𝑥 − 3
Zadania z pracy domowej:
9 − 𝑥2
lim =
𝑥→3 3𝑥 − 3
Zadania z pracy domowej:
1 + 𝑠𝑖𝑛2𝑥
lim𝜋
𝑥→4 1 − 𝑐𝑜𝑠4𝑥
Zadania z pracy domowej:
1 + 𝑠𝑖𝑛2𝑥
lim𝜋
𝑥→ 4 1 − 𝑐𝑜𝑠4𝑥
Zadania z pracy domowej:
𝑡𝑔𝑥
lim
𝑥→𝜋 𝑠𝑖𝑛2𝑥
Zadania z pracy domowej:
𝑡𝑔𝑥
lim
𝑥→𝜋 𝑠𝑖𝑛2𝑥
Zadania z pracy domowej:
1 − 𝑡𝑔𝑥 − 1 + 𝑡𝑔𝑥
lim
𝑥→𝜋 𝑠𝑖𝑛2𝑥
Zadania z pracy domowej:
1 − 𝑡𝑔𝑥 − 1 + 𝑡𝑔𝑥
lim
𝑥→𝜋 𝑠𝑖𝑛2𝑥