Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

1. Liczby rzeczywiste i wyrażenia

algebraiczne
Zestaw C. Przed maturą na poziomie rozszerzonym

48. Sposób I
3 3 2
Zauważmy, że (√5 + 1) = (√5) + 3 ∙ (√5) ∙ 1 + 3 ∙ √5 ∙ 12 + 13 = 5√5 + 15 + 3√5 + 1 =

= 8√5 + 16 = 8(√5 + 2).

3 3 2
Ponadto: (√5 − 1) = (√5) − 3 ∙ (√5) ∙ 1 + 3 ∙ √5 ∙ 12 − 13 = 5√5 − 15 + 3√5 − 1 =

= 8√5 − 16 = 8(√5 − 2)
3 3 3 3
3 3 8(√5+2) 8(√5−2) 3
(√5+1) (√5−1) √5+1 √5−13
Zatem: √√5 + 2 − √√5 − 2 = √ −√ =√ 3 −√ 3 = − =1∈ℤ
8 8 2 2 2 2

Sposób II
3 3 3 3
Niech 𝑎 = √√5 + 2, 𝑏 = √√5 − 2, 𝑥 = √√5 + 2 − √√5 − 2 = 𝑎 − 𝑏.
𝑥 3 = (𝑎 − 𝑏)3 = 𝑎3 − 3𝑎2 𝑏 + 3𝑎𝑏 2 − 𝑏 3 = 𝑎3 − 𝑏 3 − 3𝑎𝑏(𝑎 − 𝑏) =
3 3
= √5 + 2 − √5 + 2 − 3 √(√5 + 2)(√5 − 2)(𝑎 − 𝑏) = 4 − 3 √5 − 4𝑥 = 4 − 3𝑥

𝑥 3 − 3𝑥 + 4 = 0
𝑥=1 lub 𝑥2 + 𝑥 + 4 = 0
𝑥 2 + 𝑥 + 4 > 0 dla 𝑥 ∈ ℝ, bo ∆= 1 − 16 < 0
3 3
Zatem 𝑥 = 1, czyli √√5 + 2 − √√5 − 2 = 1 ∈ ℤ.

2 1
49. |1 + 3𝑎| + √2 ≤ , więc |1 + 3𝑎| + √2 ≤ √2, |1 + 3𝑎| ≤ 0, |1 + 3𝑎| = 0, 𝑎 = −
3
√2

1 2 1
𝑏 = √12 − 8√2 − |5 − 4√2| = √(2√2) − 2 ∙ 2√2 ∙ 2 + 22 − (4√2 − 5) =
2 2

2 1 1 1 1
= √(2√2 − 2) − 2√2 + 2 = |2√2 − 2| − 2√2 + 2 = 2√2 − 2 − 2√2 + 2 =
2 2 2 2
1 1
𝑐 = sin 390° + cos 540° = sin(360° + 30°) + cos(360° + 180°) = sin 30° + cos 180° = − 1 = −
2 2
1 1 1
1 1 log2 9 1
log2 9 log2 2 1 2 1
𝑑 = √2 = (2 ) 2 = (2 9 ) =( ) =
9 3
1 1 1 1
− < − < < , czyli 𝑐 < 𝑎 < 𝑑 < 𝑏
2 3 3 2

50. |𝑚𝑥| + |𝑚| = 4

|𝑚||𝑥| + |𝑚| = 4
|𝑥||𝑚| = 4 − |𝑚||: |𝑚| i 𝑚 ≠ 0
4−|𝑚|
|𝑥| =
|𝑚|

1
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

4−|𝑚| 4−|2−√2| 4−(2−√2) 2+√2

50.1 Dla 𝑚 = 2 − √2 prawa strona równania |𝑥| = |𝑚|
jest równa
|2−√2|
=
2−√2
=
2−√2
=

(2+√2)2 4+4√2+2 6+4√2

= = = = 3 + 2√2.
(2−√2)(2+√2) 4−2 2

4−|𝑚|
Rozwiązania równania |𝑥| = |𝑚|
są postaci 𝑥1 = −(3 + 2√2), 𝑥2 = 3 + 2√2,

więc 𝑥1 2 + 𝑥2 2 = 2(3 + 2√2)2 = 2(9 + 12√2 + 8) = 34 + 24√2.

4−|𝑚|
50.2 Dane równanie ma 2 rozwiązania, gdy prawa strona równania |𝑥| = |𝑚|
jest dodatnia,
4−|𝑚|
czyli |𝑚|
> 0. Tak jest, gdy

4 − |𝑚| > 0 i 𝑚≠0

|𝑚| < 4 i 𝑚≠0
𝑚 ∈ (−4; 0) ∪ (0; 4)

9𝑥 4 +1
51. Dla 𝑥 ∈ ℝ ∖ {0} nierówność 𝑥2
≥ 6 jest kolejno równoważna nierównościom:
9𝑥 4 +1
− 6 ≥ 0| ∙ 𝑥 2
𝑥2

9𝑥 4 + 1 − 6𝑥 2 ≥ 0
(3𝑥 2 − 1)2 ≥ 0
Ostatnia nierówność jest prawdziwa, więc dana nierówność też jest prawdziwa.

52. Film – rozwiązanie zadania, app.nowaterazmatura.pl, kod A8CLYX

(𝑥 + 1)(𝑥 + 2) + (𝑦 + 1)(𝑦 + 2) + 1 − (𝑥 + 2)(𝑦 + 2) =

= 𝑥 2 + 2𝑥 + 𝑥 + 2 + 𝑦 2 + 2𝑦 + 𝑦 + 2 + 1 − 𝑥𝑦 − 2𝑥 − 2𝑦 − 4 = 𝑥 2 + 𝑥 + 𝑦 2 + 𝑦 − 𝑥𝑦 + 1 =
1 1
= (2𝑥 2 + 2𝑥 + 2𝑦 2 + 2𝑦 − 2𝑥𝑦 + 2) = ((𝑥 2 + 2𝑥 + 1) + (𝑦 2 + 2𝑦 + 1) + (𝑥 2 − 2𝑥𝑦 + 𝑦 2 )) =
2 2
1
= ((𝑥 + 1)2 + (𝑦 + 1)2 + (𝑥 − 𝑦)2 ) ≥ 0 dla 𝑥, 𝑦 ∈ ℝ,
2

więc (𝑥 + 1)(𝑥 + 2) + (𝑦 + 1)(𝑦 + 2) + 1 ≥ (𝑥 + 2)(𝑦 + 2) dla 𝑥, 𝑦 ∈ ℝ

53. Dla 𝑥 ≠ 𝑦 nierówność 𝑥 2 𝑦 2 + 2𝑥 2 + 2𝑦 2 − 8𝑥𝑦 + 4 > 0 jest kolejno równoważna nierównościom:

(𝑥𝑦 − 2)2 + 2𝑥 2 + 2𝑦 2 − 4𝑥𝑦 > 0
(𝑥𝑦 − 2)2 + 2(𝑥 − 𝑦)2 > 0
Ostatnia nierówność jest prawdziwa, bo dla 𝑥 ≠ 𝑦 2(𝑥 − 𝑦)2 > 0, więc suma liczby dodatniej i
nieujemnej jest dodatnia.

54. Dla dowolnych liczb 𝑥, 𝑦 ∈ ℝ mamy:

13𝑥 2 − 8𝑥𝑦 + 5𝑦 2 = (9𝑥 2 − 12𝑥𝑦 + 4𝑦 2 ) + (4𝑥 2 + 4𝑥𝑦 + 𝑦 2 ) = (3𝑥 − 2𝑦)2 + (2𝑥 + 𝑦)2 ≥ 0

2
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

55. Sposób I
2 𝑎2 +𝑏 2
Niech 𝑎, 𝑏 > 0. Przekształcamy nierówność 1 1 ≤√ w sposób równoważny:
+ 2
𝑎 𝑏

2𝑎𝑏 2 𝑎2 +𝑏 2
( ) ≤ | ∙ 2(𝑎 + 𝑏)2
𝑎+𝑏 2

8𝑎2 𝑏 2 ≤ (𝑎2 + 2𝑎𝑏 + 𝑏 2 )(𝑎2 + 𝑏 2 )

8𝑎2 𝑏 2 ≤ 𝑎4 + 𝑎2 𝑏 2 + 2𝑎3 𝑏 + 2𝑎𝑏 3 + 𝑎2 𝑏 2 + 𝑏 4
𝑎4 + 2𝑎3 𝑏 − 6𝑎2 𝑏 2 + 2𝑎𝑏 3 + 𝑏 4 ≥ 0
(𝑎4 − 2𝑎2 𝑏 2 + 𝑏 4 ) + 2𝑎𝑏(𝑎2 − 2𝑎𝑏 + 𝑏 2 ) ≥ 0
(𝑎2 − 𝑏 2 )2 + 2𝑎𝑏(𝑎 − 𝑏)2 ≥ 0
Ostatnia nierówność jest prawdziwa dla 𝑎, 𝑏 > 0,
więc wyjściowa nierówność też jest prawdziwa dla 𝑎, 𝑏 > 0.
Sposób II
Pokażemy, że dla 𝑎, 𝑏 > 0
2 𝑎+𝑏
1 1 ≤
+ 2
𝑎 𝑏
{
𝑎+𝑏 𝑎2 +𝑏 2
≤√
2 2

2 𝑎+𝑏 𝑎+𝑏 𝑎2 +𝑏 2
1 1 ≤ ≤√
+ 2 2 2
𝑎 𝑏

𝑎+𝑏 2 𝑎2 +𝑏 2
4𝑎𝑏 ≤ (𝑎 + 𝑏)2 ( ) ≤
2 2
2 2
𝑎 + 2𝑎𝑏 + 𝑏 − 4𝑎𝑏 ≥ 0 𝑎 + 2𝑎𝑏 + 𝑏 2 ≤ 2𝑎2 + 2𝑏 2
2

𝑎2 − 2𝑎𝑏 + 𝑏 2 ≥ 0 𝑎2 − 2𝑎𝑏 + 𝑏 2 ≥ 0
(𝑎 − 𝑏)2 ≥ 0 (𝑎 − 𝑏)2 ≥ 0
2 𝑎+𝑏 𝑎+𝑏 𝑎2 +𝑏 2 2 𝑎2 +𝑏 2
Z 1 1 ≤ i ≤√ wynika, że 1 1 ≤√ dla 𝑎, 𝑏 > 0.
+ 2 2 2 + 2
𝑎 𝑏 𝑎 𝑏

Sposób III
Pokażemy, że dla 𝑎, 𝑏 > 0
2
1 1 ≤ √𝑎𝑏
+
𝑎 𝑏
{
𝑎2 +𝑏 2
√𝑎𝑏 ≤ √ 2

2 𝑎2 +𝑏 2
1 1 ≤ √𝑎𝑏 √𝑎𝑏 ≤ √ 2
+
𝑎 𝑏

𝑎2 +𝑏 2
2𝑎𝑏 ≤ (𝑎 + 𝑏)√𝑎𝑏 𝑎𝑏 ≤
2

2√𝑎√𝑏 ≤ 𝑎 + 𝑏 2𝑎𝑏 ≤ 𝑎2 + 𝑏 2
(√𝑎)2 − 2√𝑎√𝑏 + (√𝑏)2 ≥ 0 𝑎2 − 2𝑎𝑏 + 𝑏 2 ≥ 0
(√𝑎 − √𝑏)2 ≥ 0 (𝑎 − 𝑏)2 ≥ 0
2 𝑎2 +𝑏 2 2 𝑎2 +𝑏 2
Z 1 1 ≤ √𝑎𝑏 i √𝑎𝑏 ≤ √ wynika, że 1 1 ≤√ dla 𝑎, 𝑏 > 0.
+ 2 + 2
𝑎 𝑏 𝑎 𝑏

3
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

𝑥+𝑎 𝑦
56. Dla 𝑥, 𝑦, 𝑎 > 0 takich, że 𝑥 < 𝑦, nierówność 𝑦+𝑎 + 𝑥 > 2 jest kolejno równoważna nierównościom:
𝑥+𝑎 𝑦
+ > 2| ∙ 𝑥 ∙ (𝑦 + 𝑎) > 0
𝑦+𝑎 𝑥

𝑥(𝑥 + 𝑎) + 𝑦(𝑦 + 𝑎) > 2𝑥(𝑦 + 𝑎)

𝑥 2 + 𝑥𝑎 + 𝑦 2 + 𝑦𝑎 − 2𝑥𝑦 − 2𝑥𝑎 > 0
(𝑥 2 − 2𝑥𝑦 + 𝑦 2 ) + 𝑎(𝑦 − 𝑥) > 0
(𝑥 − 𝑦)2 + 𝑎(𝑦 − 𝑥) > 0
Ostatnia nierówność jest prawdziwa, bo (𝑥 − 𝑦)2 ≥ 0 oraz 𝑦 − 𝑥 > 0 i 𝑎 > 0, więc dana nierówność też
jest prawdziwa.

2
57.1 𝑎4 + 𝑏 4 = 𝑎4 + 2𝑎2 𝑏 2 + 𝑏 4 − 2𝑎2 𝑏 2 = (𝑎2 + 𝑏 2 )2 − (√2𝑎𝑏) =
= (𝑎2 + 𝑏 2 − √2𝑎𝑏)(𝑎2 + 𝑏 2 + √2𝑎𝑏) = (𝑎2 − √2𝑎𝑏 + 𝑏 2 )(𝑎2 + √2𝑎𝑏 + 𝑏 2 )

57.2 316 + 218 = (34 )4 + 4(24 )4 = 𝑎4 + 4𝑏 4 , gdzie 𝑎 = 34 , 𝑏 = 24

Zatem: 316 + 218 = (𝑎2 − 2𝑎𝑏 + 2𝑏 2 )(𝑎2 + 2𝑎𝑏 + 2𝑏 2 ) =
= ((34 )2 − 2 ∙ 34 ∙ 24 + 2 ∙ (24 )2 )((34 )2 + 2 ∙ 34 ∙ 24 + 2 ∙ (24 )2 )
Zauważmy, że (34 )2 − 2 ∙ 34 ∙ 24 = 34 (34 − 25 ) > 0, więc pierwszy czynnik jest liczbą naturalną
większą od 1. Drugi czynnik też jest taką liczbą. Zatem liczba 316 + 218 jest liczbą złożoną.

58. Niech 𝑛 = (𝑘 2 − 1)(𝑘 2 + 2𝑘), gdzie 𝑘 ∈ ℤ.

𝑛 = (𝑘 − 1)(𝑘 + 1) ∙ 𝑘(𝑘 + 2) = (𝑘 − 1)𝑘(𝑘 + 1)(𝑘 + 2)
Spośród czterech kolejnych liczb całkowitych co najmniej jedna jest podzielna przez 3.
Spośród czterech kolejnych liczb całkowitych dokładnie dwie są parzyste, w tym jedna z nich jest
podzielna przez 4, więc liczba n jest podzielna przez 8.
Liczba n jest podzielna przez 3 i przez 8, więc jest podzielna przez 24.

59. Film – rozwiązanie zadania, app.nowaterazmatura.pl, kod 4XA3ZE

Niech 𝑛 = (𝑘 3 + 𝑘 2 )(𝑘 2 + 3𝑘 + 2)(𝑘 + 2), gdzie 𝑘 ∈ ℕ.

𝑛 = 𝑘 2 (𝑘 + 1)(𝑘 + 1)(𝑘 + 2)(𝑘 + 2) = (𝑘(𝑘 + 1)(𝑘 + 2))2
Liczba 𝑘(𝑘 + 1)(𝑘 + 2) jest podzielna przez 2, bo co najmniej jeden z czynników jest parzysty i jest
podzielna przez 3, bo dokładnie jeden z czynników jest podzielny przez 3, zatem jest podzielna przez
2 ∙ 3 = 6. Stąd wynika, że liczba n jest podzielna przez 62 = 36.

60. 𝑎 = 3𝑘 + 1, 𝑏 = 3𝑘 + 2 dla pewnej liczby 𝑘 ∈ ℕ.

Zatem
𝑎3 + 𝑏 2 = (3𝑘 + 1)3 + (3𝑘 + 2)2 = (3𝑘)3 + 3(3𝑘)2 + 3 ∙ 3𝑘 + 1 + 9𝑘 2 + 12𝑘 + 4 =
= 27𝑘 3 + 27𝑘 2 + 9𝑘 + 5 + 9𝑘 2 + 12𝑘 = 27𝑘 3 + 36𝑘 2 + 21𝑘 + 5 = 3(9𝑘 3 + 12𝑘 2 + 7𝑘 + 1) + 2
i 9𝑘 3 + 12𝑘 2 + 7𝑘 + 1 ∈ ℕ, więc reszta z dzielenia przez 3 liczby 𝑎3 + 𝑏 2 wynosi 2.

4
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

61. 𝑥 = 4𝑘 + 2, 𝑦 = 4𝑙 + 2, gdzie 𝑘, 𝑙 ∈ ℕ
I sposób
𝑥 3 + 𝑦 3 = (4𝑘 + 2)3 + (4𝑙 + 2)3 =
= 64𝑘 3 + 3 ∙ 16𝑘 2 ∙ 2 + 3 ∙ 4𝑘 ∙ 4 + 8 + 64𝑙 3 + 3 ∙ 16𝑙 2 ∙ 2 + 3 ∙ 4𝑙 ∙ 4 + 8 =
= 64𝑘 3 + 96𝑘 2 + 48𝑘 + 64𝑙 3 + 96𝑙 2 + 48𝑙 + 16 = 4(16𝑘 3 + 24𝑘 2 + 12𝑘 + 16𝑙 3 + 24𝑙 2 + 12𝑙 + 4)
i 16𝑘 3 + 24𝑘 2 + 12𝑘 + 16𝑙 3 + 24𝑙 2 + 12𝑙 + 4 ∈ ℕ, więc 𝑥 3 + 𝑦 3 jest podzielne przez 4.
II sposób
𝑥 3 + 𝑦 3 = (𝑥 + 𝑦) ∙ (𝑥 2 − 𝑥𝑦 + 𝑦 2 ) = (4𝑘 + 4𝑙 + 4) ∙ (𝑥 2 − 𝑥𝑦 + 𝑦 2 ) = 4(𝑘 + 𝑙 + 1)(𝑥 2 − 𝑥𝑦 + 𝑦 2 ),
więc 𝑥 3 + 𝑦 3 jest podzielne przez 4.

62. 𝑛 = 3𝑘 + 2, 𝑘 ∈ ℕ
𝑛3 + 2𝑛2 + 2𝑛 + 6 = (3𝑘 + 2)3 + 2(3𝑘 + 2)2 + 2(3𝑘 + 2) + 6 =
= 27𝑘 3 + 54𝑘 2 + 36𝑘 + 8 + 2(9𝑘 2 + 12𝑘 + 4) + 6𝑘 + 4 + 6 = 27𝑘 3 + 72𝑘 2 + 66𝑘 + 26 =
= 3(9𝑘 3 + 24𝑘 2 + 22𝑘 + 8) + 2 i 9𝑘 3 + 24𝑘 2 + 22𝑘 + 8 ∈ ℕ, więc 𝑛3 + 2𝑛2 + 2𝑛 + 6 daje resztę
równą 2 przy dzieleniu przez 3.

63. Trzy kolejne liczby naturalne podzielne przez 7 są postaci 7𝑘, 7𝑘 + 7, 7𝑘 + 14, gdzie 𝑘 ∈ ℕ.
Ich iloczyn jest równy 7𝑘(7𝑘 + 7)(7𝑘 + 14) = 73 𝑘(𝑘 + 1)(𝑘 + 2), więc jest podzielny przez 73 ∙ 6 =
2058 (korzystamy z tego, że liczba 𝑘(𝑘 + 1)(𝑘 + 2) jest podzielna przez 6 − dowód w rozwiązaniu
zadania 59).

64. 𝑘 3 𝑚 − 𝑘𝑚3 = 𝑘𝑚(𝑘 2 − 𝑚2 ) = 𝑘𝑚((𝑘 2 − 1) + (1 − 𝑚2 )) = 𝑘𝑚(𝑘 2 − 1) − 𝑘𝑚(𝑚2 − 1) =

= 𝑚(𝑘 − 1)𝑘(𝑘 + 1) − 𝑘(𝑚 − 1)𝑚(𝑚 + 1). Zauważmy, że liczby (𝑘 − 1)𝑘(𝑘 + 1) oraz
(𝑚 − 1)𝑚(𝑚 + 1) są iloczynami trzech kolejnych liczb całkowitych, zatem każda z nich jest podzielna
przez 6 (korzystamy z rozwiązania zadania 59). Ponadto różnica dwóch liczb podzielnych przez 6
również jest podzielna przez 6. Zatem liczba 𝑘 3 𝑚 − 𝑘𝑚3 jest podzielna przez 6.

65. Trzy kolejne liczby naturalne podzielne przez 5 są postaci 5𝑘, 5𝑘 + 5, 5𝑘 + 10, gdzie 𝑘 ∈ ℕ,
czyli 𝑎 = 5𝑘, 𝑏 = 5𝑘 + 5, 𝑐 = 5𝑘 + 10, 𝑘 ∈ ℕ.

5
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

65.1 𝑉 = 𝑎𝑏𝑐 = 5𝑘(5𝑘 + 5)(5𝑘 + 10) = 53 𝑘(𝑘 + 1)(𝑘 + 2), więc liczba 𝑉 jest podzielna przez
53 ∙ 6 = 750 (korzystamy z rozwiązania zadania 59).

65.2 |𝑎 + 𝑏 − 𝑐| < 25
|5𝑘 + (5𝑘 + 5) − (5𝑘 + 10)| < 25
|5𝑘 − 5| < 25|: 5
|𝑘 − 1| < 5
−5 < 𝑘 − 1 < 5
−4 < 𝑘 < 6
𝑘 ∈ ℕ, więc 𝑘 ∈ {0, 1, 2, 3, 4, 5}
Stąd mamy następujące trójki (𝑎, 𝑏, 𝑐) spełniające warunki zadania:
(0, 5, 10), (5, 10, 15), (10, 15, 20), (15, 20, 25), (20, 25, 30), (25, 30, 35)