Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

9. Geometria analityczna
Zestaw C. Przed maturą na poziomie rozszerzonym

𝑎𝑥 + 𝑦 + 1 = 0
70. {
2𝑥 + (𝑎 + 1)𝑦 − 1 = 0
𝑦 = −𝑎𝑥 − 1
{
2𝑥 + (𝑎 + 1)(−𝑎𝑥 − 1) − 1 = 0
2𝑥 − 𝑎2 𝑥 − 𝑎𝑥 − 𝑎 − 1 − 1 = 0
(2 − 𝑎2 − 𝑎)𝑥 = 𝑎 + 2
−(𝑎 + 2)(𝑎 − 1)𝑥 = 𝑎 + 2 |: (2 − 𝑎2 − 𝑎), 𝑎 ≠ 1 i 𝑎 ≠ −2
1
𝑥=
1−𝑎
−𝑎 −𝑎−1+𝑎 −1
𝑦= −1= =
1−𝑎 1−𝑎 1−𝑎
|𝑥 − 𝑦| ≥ 1, gdy
1 1
| + |≥1
1−𝑎 1−𝑎
2
| |≥1
1−𝑎
|𝑎 − 1| ≤ 2 i 𝑎 ≠ 1
−2 ≤ 𝑎 − 1 ≤ 2
−1 ≤ 𝑎 ≤ 3
Odp. 𝑎 ∈ [−1; 1) ∪ (1; 3]

71. 2𝑥 + 𝑦 − 4𝑚 − 4 = 0 oraz 𝑥 − 3𝑦 + 5𝑚 + 5 = 0
𝑦 = −2𝑥 + 4𝑚 + 4
{
𝑥 − 3(−2𝑥 + 4𝑚 + 4) + 5𝑚 + 5 = 0
𝑦 =2𝑥 + 4𝑚 + 4
{ 17𝑚+17
𝑥=
5
𝑦𝑝 = 2𝑚 + 2
{
𝑥𝑃 = 𝑚 + 1
𝑥𝑝 > 0, czyli 𝑚 + 1 > 0, 𝑚 > −1
𝑦𝑝 > 0, czyli 2𝑚 + 2 > 0, 𝑚 > −1
𝑦𝑝 ≥ 𝑥𝑝 2 , czyli 2𝑚 + 2 ≥ (𝑚 + 1)2
Stąd: (𝑚 + 1) ∙ ((𝑚 + 1) − 2) ≤ 0
(𝑚 + 1)(𝑚 − 1) ≤ 0
𝑚 ∈ [−1; 1]
−2 −2
𝑦𝑝 < + 8, czyli 2𝑚 + 2 < +8
𝑥𝑝 𝑚+1
Dla 𝑚 > −1 mamy 𝑚 + 1 > 0. Zatem
2(𝑚 + 1)2 + 2 − 8(𝑚 + 1) < 0,
czyli: 𝑚2 − 2𝑚 − 2 < 0,
∆ = 12, 𝑚1 = 1 + √3, 𝑚2 = 1 − √3
Otrzymujemy więc: 𝑚 ∈ (1 − √3; 1 + √3)
Reasumując: 𝑚 ∈ (1 − √3; 1]

1
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

𝑎 ∙ (−1) + 3 = 2𝑏
72. { , bo punkt 𝐴 = (−1, 3) należy do obu prostych.
−1 + 3𝑏 = 2 − 3𝑎
−𝑎 − 2𝑏 = −3
{
3𝑎 + 3𝑏 = 3
−3𝑎 − 6𝑏 = −9
{
3𝑎 + 3𝑏 = 3
−3𝑏 = −6
𝑏 = 2,
𝑎 = 3 − 2𝑏 = 3 − 2 ∙ 2 = −1
Równania prostych: −𝑥 + 𝑦 = 4 i 𝑥 + 2𝑦 = 5
Dla 𝑦 = 0 mamy:
−𝑥 = 4, 𝑥 = −4
𝐵 = (−4, 0)
𝑥 = 5, 𝐶 = (5, 0)
|𝐵𝐶| = 5 + 4 = 9
ℎ=3
1 1 27 1
𝑃𝐴𝐵𝐶 = |𝐵𝐶| ∙ ℎ = ∙ 9 ∙ 3 = = 13
2 2 2 2

5
73. 𝐴 = (2, − 2), 𝐵 = (2, 4)
Prosta 𝑥 = 2 przechodzi przez punkt 𝐵, więc jej odległość od 𝐵 nie jest równa √13.
𝑘: 𝑦 = 𝑎𝑥 + 𝑏 – szukana prosta
5 5
𝐴 ∈ 𝑘, więc 𝑎 ∙ 2 + 𝑏 = − , 𝑏 = −2𝑎 −
2 2
5
𝑘: 𝑦 = 𝑎𝑥 − 2𝑎 − , czyli
2
2𝑎𝑥 − 2𝑦 − 4𝑎 − 5 = 0
Odległość 𝑘 od punktu 𝐵 jest równa
|2𝑎 ∙ 2 − 2 ∙ 4 − 4𝑎 − 5| 13
= , więc
√(2𝑎)2 + (−2)2 2√𝑎2 +1
13
= √13
2√𝑎2 +1

2√𝑎2 + 1 = √13
4𝑎2 + 4 = 13
4𝑎2 = 9
9
𝑎2 =
4
3 3
𝑎 = − lub 𝑎 =
2 2
3 3 5 1
Jeżeli 𝑎 = − , to 𝑏 = −2 (− ) − = .
2 2 2 2
3 3 5 11
Jeżeli 𝑎 = , to 𝑏 = −2 ∙ − = − .
2 2 2 2
3 1 3 11
Odp. 𝑦 = − 𝑥 + lub 𝑦 = 𝑥 −
2 2 2 2

2
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

74. 𝑙: 𝑦 − 5𝑥 = 2, 𝑚: 4𝑦 + 𝑥 = 8
Wyznaczamy punkt 𝐴 (punkt wspólny prostych 𝑙 i 𝑚).
𝑦 − 5𝑥 = 2
{
4𝑦 + 𝑥 = 8
𝑦 = 5𝑥 + 2
{
4(5𝑥 + 2) + 𝑥 = 8
21𝑥 = 0
𝑥 = 0, 𝑦 = 5 ∙ 0 + 2 = 2, 𝐴 = (0, 2)
𝐵 ∈ 𝑙, więc 𝐵 = (𝑏, 5𝑏 + 2)
𝐶 ∈ 𝑚, więc 𝐶 = (8 − 4𝑐, 𝑐)
𝑆 – środek odcinka 𝐵𝐶
𝑏+8−4𝑐 5𝑏+2+𝑐
𝑆=( , )
2 2
7 3
Ponieważ 𝑆 = ( , − ), mamy układ równań
2 2
𝑏+8−4𝑐 7 5𝑏+2+𝑐 3
= i =− .
2 2 2 2
𝑏 − 4𝑐 = −1 𝑏 = 4𝑐 − 1
{ , {
5𝑏 + 𝑐 = −5 5(4𝑐 − 1) + 𝑐 = −5
21𝑐 = 0
𝑐 = 0, 𝑏 = 4 ∙ 0 − 1 = −1
𝐵 = (−1, −3), 𝐶 = (8, 0)
𝑘: 𝑦 = 𝑎𝑥 + 𝑏
0+3 1
𝑎= = (prosta 𝑘 przechodzi przez punkty 𝐵 i 𝐶)
8+1 3
1 8
∙ (−1) + 𝑏 = −3, więc 𝑏 = −
3 3
1 8
𝑘: 𝑦 = 𝑥 − , czyli 𝑥 − 3𝑦 − 8 = 0
3 3
𝑑 – odległość punktu 𝐴 od prostej 𝑘
|0 − 3 ∙ 2 − 8| 14 14√10 7√10
𝑑= = = =
√12 + (−3)2 √10 10 5

|𝐵𝐶| = √(8 + 1)2 + (0 + 3)2 = √92 + 32 = √90 = 3√10

1 1 14
𝑃𝐴𝐵𝐶 = |𝐵𝐶| ∙ 𝑑 = ∙ 3√10 ∙ = 21
2 2 √10
7√10
Odp. 𝑑 = , 𝑃 = 21
5

75. 2𝑥 − 𝑦 − 5 = 0, 𝑦 = 2𝑥 − 5
Niech a oznacza bok rombu.
−1
Prosta AC: 𝑦 = 𝑥 + 𝑏 (ze względu na prostopadłość przekątnych)
2
Punkt 𝐴 = (−2,6): 6 = 1 + 𝑏, 𝑏 = 5, czyli
−1
prosta AC: 𝑦 = 𝑥+5
2
Niech 𝑆 – punkt przecięcia przekątnych.
−1
𝑦= 𝑥+5 −1
{ 2 stąd 𝑥 + 5 = 2𝑥 − 5, czyli 𝑥 = 4, 𝑦 = 3
2
𝑦 = 2𝑥 − 5
𝑆 = (4, 3)
|𝐴𝑆| = √62 + 32 = 3√5
|𝐴𝐶| ∙ |𝐵𝐷| 6√5 ∙ |𝐵𝐷|
𝑃 = 90 = = , stąd: |𝐵𝐷| = 6√5. |𝐵𝑆| = 3√5.
2 2
W rombie przekątne przecinają się pod katem prostym.
Zatem 𝑎2 = (|𝐵𝑆|)2 + (|𝐴𝑆|)2 = 45 + 45 = 90.
Odp. 𝑎 = 3√10

3
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

76. 𝐴 = (0,2), 𝐵(1, 3), 𝐶(𝑚, 𝑚2 )

3−2
Prosta AB: 𝑎 = = 1, 𝑏 = 2
1−0
𝑦 = 𝑥 + 2, czyli 𝑥 − 𝑦 + 2 = 0
Wysokośc wychodząca z wierzchołka C:
|𝑚−𝑚2 +2|
ℎ𝑐 = dla 𝑚 ≠ −1, 𝑚 ≠ 2 (aby ℎ𝑐
√2
było różne od zera)
|𝐴𝐵| = √2
1 |𝑚−𝑚2 +2| 1
𝑃(𝑚) = ∙ √2 ∙ = |𝑚 − 𝑚2 + 2|
2 √2 2
Przyjmijmy oznaczenia jak na rysunku.
Proste 𝑁1 𝑀1 oraz 𝑁2 𝑀2 są prostopadłe do
odcinka AB.
Trójkąt ABC będzie ostrokątny, gdy punkt C leży na jednym z fragmentów paraboli wyznaczonych
przez punkty: 𝑁1 , 𝑁2 oraz 𝑀1 , 𝑀2 .
Prosta 𝑁1 𝑀1 : 𝑦 = −𝑥 + 2 (jako prostopadła do prostej AB i przechodząca przez punkt A)
Prosta 𝑁2 𝑀2 : 𝑦 = −𝑥 + 4 (jako prostopadła do prostej AB i przechodząca przez punkt B)
𝑦 = −𝑥 + 2 𝑥𝑁 = −2
{ , stąd { 1
𝑦 = 𝑥2 𝑥𝑀1 = 1
−1−√17
𝑦 = −𝑥 + 4 𝑥𝑁2 =
2
{ 2 , stąd {
𝑦=𝑥 𝑥𝑀2 =
−1+√17
2
−1−√17 −1+√17
Zatem 𝑚 ∈ ( ; −2) ∪ (1; ).
2 2

77. Prosta BD: 2𝑥 − 𝑦 − 5 = 0, stąd: 𝑦 = 2𝑥 − 5

−1
Prosta AC: 𝑦 = 𝑥 + 𝑏 (jako prosta prostopadła po prostej BD)
2
Punkt A należy do prostej AC, zatem: 6 = 1 + 𝑏, 𝑏 = 5.
−1
Prosta AC: 𝑦 = 𝑥+5
2
Niech 𝑆 będzie punktem wspólnym prostych AC oraz BD.
−1
𝑦= 𝑥+5 −1 𝑥=4
{ 2 , stąd: 𝑥 + 5 = 2𝑥 − 5, czyli {
𝑦 = 2𝑥 − 5 2 𝑦=3
𝑆 = (4,3)
−2+𝑎 6+𝑐
Punkt 𝑆 jest środkiem odcinka AC, zatem (4,3) = ( , ), a stąd: 𝐶 = (10, 0).
2 2
|𝐴𝐶| = √122 + 62 = 6√5
|𝐴𝐶| ∙ |𝐵𝐷| 6√5 ∙ |𝐵𝐷| 11√5 11√5
𝑃 = 82,5 = = , stąd: |𝐵𝐷| = , czyli |𝐵𝑆| =
2 2 2 4
Niech 𝐵 = (𝑥, 𝑦) oraz 𝑦 = 2𝑥 − 5.
121 ∙ 5
|𝐵𝑆|2 = (𝑥 − 4)2 + (2𝑥 − 8)2 =
16
2 2 121 ∙ 5
𝑥 − 8𝑥 + 16 + 4𝑥 − 32𝑥 + 64 =
16
121 ∙ 5
5𝑥 2 − 40𝑥 + 80 =
16
121
𝑥 2 − 8𝑥 + 16 = , 16𝑥 2 − 128𝑥 + 135 = 0
16
∆ = 7744, √∆ = 88
5 5
𝑥1 = , 𝑦1 = −
4 2
27 17
𝑥2 = , 𝑦1 =
4 2
5 5 27 17
Odp. 𝐶 = (10, 0), 𝐵 = ( , − ), 𝐷 = ( , )
4 2 4 2

4
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

78. 𝑃 = (𝑎, 𝑎 + 4), bo punkt P leży na prostej 𝑦 = 𝑥 + 4.

prosta k: 𝑥 − 2𝑦 = 0
prosta l: 2𝑥 + 𝑦 − 1 = 0
|𝑎−2𝑎−8|
𝑑𝑘 = ,
√5
|2𝑎+𝑎+4−1|
𝑑𝑙 =
√5
oraz 𝑑𝑘 = 2 ∙ 𝑑𝑙
Stąd:
|𝑎−2𝑎−8| |2𝑎+𝑎+4−1|
= 2∙ ,
√5 √5
czyli |𝑎 + 8| = 2|3𝑎 + 3|
Zatem: 𝑎 + 8 = 6𝑎 + 6 lub 𝑎 + 8 = −6𝑎 − 6
2
𝑎 = lub 𝑎 = −2
5
2 22
Odp. 𝑃1 ( , ), 𝑃2 (−2,2)
5 5

79. 𝐴 = (−2, 1), 𝐵 = (−1, 5), 𝐶 = (−5, 7)

|𝐴𝐵| = √(−1 + 2)2 + (5 − 1)2 = √12 + 42 = √17
|𝐵𝐶| = √(−5 + 1)2 + (7 − 5)2 = √42 + 22 = √20
|𝐴𝐶| = √(−5 + 2)2 + (7 − 1)2 = √32 + 62 = √45 = 3√5
Z twierdzenia cosinusów dla trójkąta 𝐴𝐵𝐶 mamy:
|𝐴𝐶|2 = |𝐴𝐵|2 + |𝐵𝐶|2 − 2|𝐴𝐵| ∙ |𝐵𝐶| ∙ cos ∢𝐴𝐵𝐶
2 2 2
|𝐴𝐵|2 +|𝐵𝐶|2 −|𝐴𝐶|2 (√17) +(√20) −(√45) 17+20−45 −8 −4 2
cos ∢𝐴𝐵𝐶 = = = = = =− < 0,
2|𝐴𝐵| ∙ |𝐵𝐶| 2 ∙ √17 ∙ √20 2√340 2√340 2√85 √85
więc ∢𝐴𝐵𝐶 jest rozwarty.
2 2 81 9√85
sin ∢𝐴𝐵𝐶 = √1 − cos 2 ∢𝐴𝐵𝐶 = √1 − (− ) =√ =
√85 85 85

Z twierdzenia sinusów mamy:

|𝐴𝐶| 3√5 85 85√17 5√17
𝑅= = 9√85
= = =
2 sin ∢𝐴𝐵𝐶 2∙ 6√17 6∙17 6
85
9√85 5√17
Odp. sin ∢𝐴𝐵𝐶 = ,𝑅 =
85 6

80. Film – rozwiązanie zadania, app.nowaterazmatura.pl, kod XH32AJ

𝑘: 𝑦 = 2𝑥 + 6, 𝑙: 𝑦 = 2𝑥 − 4, czyli 2𝑥 − 𝑦 − 4 = 0
𝐴 = (0, 6), 𝑑 – odległość między 𝑘 i 𝑙
Odległość między prostymi 𝑘 i 𝑙 jest równa odległości punktu 𝐴 od prostej 𝑙 (bo 𝑙||𝑘).
|2 ∙ 0 − 6 − 4| 10 10√5
𝑑= = = = 2√5
√22 + (−1)2 √5 5
1 1
𝑟 = 𝑑 = ∙ 2√5 = √5, 𝑟 2 = 5
2 2
𝑆 – środek okręgu
𝑆 jest środkiem odcinka 𝐴𝐵, gdzie 𝐵 = (0, −4)
6−4
𝑆 = (0, ) = (0, 1)
2
Równanie okręgu: 𝑥 2 + (𝑦 − 1)2 = 5

5
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

81. Wyznaczamy punkty 𝐴 i 𝐵.

𝑥−𝑦 =1
{
(𝑥 + 3)2 + (𝑦 − 2)2 = 26
𝑦=𝑥−1
{
(𝑥 + 3)2 + (𝑥 − 1 − 2)2 = 26
(𝑥 + 3)2 + (𝑥 − 3)2 = 26
𝑥 2 + 6𝑥 + 9 + 𝑥 2 − 6𝑥 + 9 = 26
2𝑥 2 = 8
𝑥2 = 4
𝑥 = −2 𝑥=2
{ lub {
𝑦 = −2 − 1 = −3 𝑦=2−1=1
𝐴 = (−2, −3), 𝐵 = (2, 1) (lub na odwrót)
𝑆 = (−3, 2) – środek okręgu (jest to środek średnicy 𝐴𝐶)
Niech 𝐶 = (𝑥𝐶 , 𝑦𝐶 ).
I. 𝐴 = (−2, −3)
−2+𝑥𝐶 −3+𝑦𝐶
( , ) = (−3, 2)
2 2
𝑥𝐶 = −6 + 2 = −4, 𝑦𝐶 = 4 + 3 = 7, 𝐶 = (−4, 7)
|𝐴𝐵| = √(2 + 2)2 + (1 + 3)2 = √42 + 42 = 4√2
ℎ – odległość punktu 𝐶 od prostej 𝐴𝐵, czyli od prostej 𝑥 − 𝑦 − 1 = 0
|−4−7−1| 12
ℎ= = = 6√2
√12 +(−1)2 √2
1 1
𝑃𝐴𝐵𝐶 = |𝐴𝐵| ∙ ℎ = ∙ 4√2 ∙ 6√2 = 24
2 2
II. 𝐴 = (2, 1)
2+𝑥𝐶 1+𝑦𝐶
( , ) = (−3, 2)
2 2
𝑥𝐶 = −6 − 2 = −8, 𝑦𝐶 = 2 ∙ 2 − 1 = 3, 𝐶 = (−8, 3)
|−8−3−1| 12
ℎ= = = 6√2
√12 +(−1)2 √2
1
𝑃𝐴𝐵𝐶 = ∙ 4√2 ∙ 6√2 = 24
2
Odp. 𝐶 = (−4, 7) lub 𝐶 = (−8, 3), 𝑃 = 24

82. 𝑆 = (4, 0), 𝑟 = √12 = 2√3 – środek i promień danego okręgu

Szukane styczne mają równania postaci:
𝑘: 𝑦 = 𝑎𝑥 + 𝑏, gdzie 𝑎 = tg 60° = √3, czyli 𝑘: √3𝑥 − 𝑦 + 𝑏 = 0
Odległość punktu 𝑆 od 𝑘 jest równa 𝑟, czyli
|√3 ∙ 4 − 0 + 𝑏|
= 2√3
2
√(√3) +(−1)2

|𝑏+4√3|
= 2√3
2
|𝑏 + 4√3| = 4√3
𝑏 + 4√3 = −4√3 lub 𝑏 + 4√3 = 4√3
𝑏 = −8√3 lub 𝑏 = 0
Odp. 𝑦 = √3𝑥 − 8√3, 𝑦 = √3𝑥

6
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

83. Film – rozwiązanie zadania, app.nowaterazmatura.pl, kod EA4B4W

𝑆 = (−2, 1) – środek danego okręgu
𝐴 = (−5, 6), 𝐵 = (3, −2), 𝐶 = (3, 4)
−2−6
𝑎𝐴𝐵 = = −1 – współczynnik kierunkowy prostej 𝐴𝐵
3+5
Trapez jest równoramienny, bo jest wpisany w okrąg.
Symetralna podstawy 𝐴𝐵 przechodzi przez środek okręgu i
przez środek 𝐸 podstawy 𝐶𝐷.
pr. 𝑆𝐸 ⊥ pr. 𝐴𝐵, więc ma równanie
𝑦 = 𝑥 + 𝑏 i (−2) + 𝑏 = 1, więc 𝑏 = 3, czyli 𝑦 = 𝑥 + 3.
𝐶𝐷 ∥ 𝐴𝐵, więc prosta 𝐶𝐷 ma równanie 𝑦 = −𝑥 + 𝑐 i −3 + 𝑐 = 4,
więc 𝑐 = 7, czyli 𝑦 = −𝑥 + 7.
Wyznaczamy punkt 𝐸 jako punkt wspólny prostych 𝑆𝐸 i 𝐶𝐷:
𝑦 =𝑥+3
{
𝑦 = −𝑥 + 7
𝑥 + 3 = −𝑥 + 7
2𝑥 = 4
𝑥 = 2, 𝑦 = 2 + 3 = 5, 𝐸 = (2, 5)
𝐷 = (𝑥𝐷 , 𝑦𝐷 )
𝑥𝐷 +3 𝑦𝐷 +4
Punkt 𝐸 jest środkiem odcinka 𝐷𝐶, więc ( , ) = (2, 5).
2 2
𝑥𝐷 = 2 ∙ 2 − 3 = 1, 𝑦𝐷 = 2 ∙ 5 − 4 = 6, 𝐷 = (1, 6)
tg 𝛼 = −1, więc 𝛼 = 135°, pr. 𝐵𝐶 jest prostopadła do osi 𝑥. Zatem ∢𝐴𝐵𝐶 = 45°.
Odp. 𝐷 = (1, 6), kąt ostry ma miarę 45°.

1
84. 𝑆 = (2 , 5), 𝐶 = (2, 8), ⃗⃗⃗⃗⃗
𝐴𝐵 = [8, −6]
𝑥𝐴 +2 𝑦𝐴 +8 1
Niech 𝐴 = (𝑥𝐴 , 𝑦𝐴 ). 𝑆 jest środkiem odcinka 𝐴𝐶, więc ( , ) = ( , 5).
2 2 2
1
𝑥𝐴 = 2 ∙ − 2 = −1, 𝑦𝐴 = 2 ∙ 5 − 8 = 2, 𝐴 = (−1, 2)
2
𝐴 = (−1, 2) i ⃗⃗⃗⃗⃗
𝐴𝐵 = [8, −6],
więc 𝐵 = (−1 + 8, 2 − 6) = (7, −4)
pr. 𝐴𝐵: 𝑦 = 𝑎𝑥 + 𝑏
−4−2 3 3
𝑎= = − i − ∙ (−1) + 𝑏 = 2,
7+1 4 4
3 5 3 5
więc 𝑏 = 2 − = . Zatem prosta 𝐴𝐵 ma równanie 𝑦 = − 𝑥 + , czyli 3𝑥 + 4𝑦 − 5 = 0.
4 4 4 4
ℎ – odległość punktu 𝐶 od prostej 𝐴𝐵
|3 ∙ 2 + 4 ∙ 8 − 5| 33
ℎ= =
√32 +4 2 5

|𝐴𝐵| = √(7 + 1)2 + (−4 − 2)2 = √82 + 62 = √100 = 10

1 1 33
𝑃𝐴𝐵𝐶 = |𝐴𝐵| ∙ ℎ = ∙ 10 ∙ = 33
2 2 5
|𝐵𝐶| = √(2 − 7)2 + (8 + 4)2 = √52 + 122 = √169 = 13
|𝐴𝐶| = √(2 + 1)2 + (8 − 2)2 = √32 + 62 = √45 = 3√5
|𝐴𝐵| ∙ |𝐵𝐶| ∙ |𝐴𝐶| 10 ∙ 13 ∙ 3√5 65√5
𝑅= = =
4𝑃𝐴𝐵𝐶 4 ∙ 33 22
65√5
Odp. 𝑃 = 33, 𝑅 =
22

7
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

5
85.1. 𝑂 = (2, 1), 𝑆 = (0, 2), 𝐴𝐶
⃗⃗⃗⃗⃗ = [2, 6]
𝑃, 𝑄, 𝑅, 𝑆 – środki boków równoległoboku
𝑄 = (𝑥𝑄 , 𝑦𝑄 )
5
0+𝑥𝑄 2+𝑦𝑄
𝑂 jest środkiem odcinka 𝑆𝑄, więc ( , ) = (2, 1).
2 2
5 1 1
𝑥𝑄 = 2 ∙ 2 = 4, 𝑦𝑄 = 2 ∙ 1 − = − , 𝑄 = (4, − )
2 2 2
⃗⃗⃗⃗⃗ = 1 𝐴𝐶
⃗⃗⃗⃗⃗ = [2, 6], więc 𝑂𝐶
𝐴𝐶 ⃗⃗⃗⃗⃗ = 1 [2, 6] = [1, 3]
2 2
Niech 𝐶 = (𝑎, 𝑏), zatem
𝑎 − 2 = 1 oraz 𝑏 − 1 = 3, czyli 𝐶 = (3, 4).
Niech 𝐵 = (𝑐, 𝑑).
3+𝑐 4+𝑑 1
Punkt Q jest środkiem odcinka BC. Zatem ( , ) = (4, − ).
2 2 2
Stąd: 𝐵 = (5, −5)
3+𝑒 4+𝑓
Niech 𝐴 = (𝑒, 𝑓). Punkt O jest środkiem odcinka AC. Stąd ( , ) = (2, 1).
2 2
Stąd 𝐴 = (1, −2).
Niech 𝑅 = (𝑥𝑅 , 𝑦𝑅 ), 𝑃 = (𝑥𝑃 , 𝑦𝑃 ).
1+5 −5−2 −7
Punkt P jest środkiem odcinka AB. Zatem 𝑃 = ( , ) = (3, ).
2 2 2
−7
3+𝑥𝑅 +𝑦𝑅
Punkt O jest środkiem odcinka PR, zatem ( , 2
) = (2, 1).
2 2
1
𝑅 = (1, 5 )
2
1 1 1
Odp. (3, −3 ), (4, − ), (1, 5 )
2 2 2
85.2.
𝐴 = (1, −2) oraz 𝐵 = (5, −5)
|𝐴𝐵| = √(5 − 1)2 + (−5 + 2)2 = √42 + 32 = 5
|𝐴𝑂| = √12 + 32 = √10
|𝐵𝑂| = √(2 − 5)2 + (1 + 5)2 = √32 + 62 = √45 = 3√5
Z twierdzenia cosinusów dla trójkąta 𝐴𝑂𝐵 mamy:
|𝐴𝐵|2 = |𝐴𝑂|2 + |𝐵𝑂|2 − 2|𝐴𝑂| ∙ |𝐵𝑂| ∙ cos ∢𝐴𝑂𝐵
2 2
|𝐴𝑂|2 +|𝐵𝑂|2 −|𝐴𝐵|2 (√10) +(3√5) −52 10+45−25 30 √2
cos ∢𝐴𝑂𝐵 = = = = =
2|𝐴𝑂| ∙ |𝐵𝑂| 2√10 ∙3√5 6√50 6 ∙ 5√2 2
∢𝐴𝑂𝐵 = 45°
1 1 √2 15
𝑃𝐴𝑂𝐵 = |𝐴𝑂| ∙ |𝐵𝑂| ∙ sin ∢𝐴𝑂𝐵 = ∙ √10 ∙ 3√5 ∙ =
2 2 2 2
15
𝑃𝐴𝐵𝐶𝐷 = 4𝑃𝐴𝑂𝐵 = 4 ∙ = 30
2
Odp. ∢𝐴𝑂𝐵 = 45°, 𝑃 = 30

8
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

86. Film – rozwiązanie zadania, app.nowaterazmatura.pl, kod AUGCVM

𝐶 = (2, 6)
1
pr. 𝐴𝐷: 𝑦 = 𝑥 + 3
2
pr. 𝐵𝐸: 𝑦 = −𝑥 + 4
pr. 𝐴𝐶: 𝑦 = 𝑎𝑥 + 𝑏
pr. 𝐵𝐶: 𝑦 = 𝑐𝑥 + 𝑑
𝐴𝐶 ⊥ 𝐵𝐸, więc 𝑎 = 1
𝐶 ∈ pr. 𝐴𝐶, więc 1 ∙ 2 + 𝑏 = 6, 𝑏 = 4
𝐵𝐶 ⊥ 𝐴𝐷, więc 𝑐 = −2
𝐶 ∈ pr. 𝐵𝐶, więc −2 ∙ 2 + 𝑑 = 6, 𝑑 = 10
Wyznaczamy 𝐴 jako punkt wspólny prostych 𝐴𝐶 i 𝐴𝐷, a 𝐵 jako
punkt wspólny prostych 𝐵𝐶 i 𝐵𝐸.
𝑦 =𝑥+4 𝑦 = −2𝑥 + 10
{ 1 {
𝑦= 𝑥+3 𝑦 = −𝑥 + 4
2
1
𝑥+4= 𝑥+3 −2𝑥 + 10 = −𝑥 + 4
2
1
𝑥 = −1 −𝑥 = −6
2
𝑥 = −2 𝑥=6
{ {
𝑦=2 𝑦 = −2
𝐴 = (−2, 2) 𝐵 = (6, −2)
|𝐴𝐵| = √(6 + 2)2 + (−2 − 2)2 = √82 + 42 = 4√5
|𝐴𝐶| = √(2 + 2)2 + (6 − 2)2 = √42 + 42 = 4√2
|𝐵𝐶| = √(2 − 6)2 + (6 + 2)2 = √42 + 82 = 4√5
|𝐴𝐵| + |𝐴𝐶| + |𝐵𝐶| = 4√5 + 4√2 + 4√5 = 8√5 + 4√2
Odp. Obwód trójkąta 𝐴𝐵𝐶 jest równy 8√5 + 4√2.

87. 𝐴 = (−3,2), |𝐴𝐶| = |𝐵𝐶|

𝑃 = 15, prosta BC: 𝑦 = 𝑥 − 1, czyli 𝑥 − 𝑦 − 1 = 0
Niech 𝐵 = (𝑎, 𝑎 − 1) oraz 𝐶 = (𝑏, 𝑏 − 1).
|𝐴𝐶|2 = (𝑏 + 3)2 + (𝑏 − 3)2 = 2𝑏 2 + 18
|𝐵𝐶|2 = (𝑏 − 𝑎)2 + (𝑏 − 𝑎)2 = 2𝑏 2 − 4𝑎𝑏 + 2𝑎2
|−3−2−1| 6
ℎ= = = 3√2
√2 √2
1
𝑃 = 15 = ∙ 3√2 ∙ |𝐵𝐶|, stąd |𝐵𝐶| = 5√2
2
|𝐵𝐶|2 = |𝐴𝐶|2 = 50
2𝑏 2 + 18 = 50, stąd 𝑏 2 = 16, czyli 𝑏 = 4 lub 𝑏 = −4
Dla 𝑏 = 4 mamy: 2𝑏 2 − 4𝑎𝑏 + 2𝑎2 = 50, 32 − 16𝑎 + 2𝑎2 = 50
𝑎2 − 8𝑎 − 9 = 0, ∆= 100, 𝑎1 = 9 lub 𝑎1 = −1
𝐵 = (9, 8) oraz 𝐶 = (4, 3) lub 𝐵 = (−1, −2) oraz 𝐶 = (4, 3)
Dla 𝑏 = −4 mamy: 2𝑏 2 − 4𝑎𝑏 + 2𝑎2 = 50, 32 + 16𝑎 + 2𝑎2 = 50
𝑎2 + 8𝑎 − 9 = 0, ∆= 100, 𝑎1 = −9 lub 𝑎1 = 1
𝐵 = (−9, −10) oraz 𝐶 = (−4, −5) lub 𝐵 = (1, 0) oraz 𝐶 = (−4, −5)
Odp. 𝐵 = (9, 8) oraz 𝐶 = (4, 3) lub 𝐵 = (−1, −2) oraz 𝐶 = (4, 3)
lub 𝐵 = (−9, −10) oraz 𝐶 = (−4, −5) lub 𝐵 = (1, 0) oraz 𝐶 = (−4, −5)

9
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

88. Film – rozwiązanie zadania, app.nowaterazmatura.pl, kod 7BCX38

𝐶 = (−2, 1), |𝐴𝐶| = |𝐵𝐶|
𝑘: 𝑦 = 2𝑥 − 5 – symetralna boku 𝐴𝐶
𝑙: 𝑦 = 𝑥 + 3 – wysokość trójkąta
𝐶 ∈ 𝑙, bo −2 + 3 = 1
𝐷, 𝐸 – środki boków, 𝑘 i 𝑙 przechodzą odpowiednio przez punkty 𝐸 i 𝐷
pr. 𝐴𝐶: 𝑦 = 𝑎𝑥 + 𝑏
1
𝐴𝐶 ⊥ 𝑘, więc 𝑎 = −
2
1
𝐶 ∈ pr. 𝐴𝐶, więc − ∙ (−2) + 𝑏 = 1, 𝑏 = 0
2
𝐸 – punkt wspólny prostych 𝐴𝐶 i 𝑘
1
𝑦=− 𝑥
{ 2
𝑦 = 2𝑥 − 5
1
− 𝑥 = 2𝑥 − 5
2
5
− 𝑥 = −5
2
𝑥 = 2, 𝑦 = −1, 𝐸 = (2, −1)
𝐸 jest środkiem boku 𝐴𝐶, gdzie 𝐴 = (𝑥𝐴 , 𝑦𝐴 ).
𝑥𝐴 +(−2) 𝑦𝐴 +1
= 2i = −1
2 2
𝑥𝐴 = 2 ∙ 2 + 2 = 6, 𝑦𝐴 = −2 − 1 = −3, 𝐴 = (6, −3)
pr. 𝐴𝐵: 𝑦 = 𝑐𝑥 + 𝑑
𝐴𝐵 ⊥ 𝑙, więc 𝑐 = −1
𝐴 ∈ pr. 𝐴𝐵, więc −1 ∙ 6 + 𝑑 = −3, 𝑑 = 3
𝐷 jest środkiem boku 𝐴𝐵, gdzie 𝐵 = (𝑥𝐵 , 𝑦𝐵 ) (wysokość opuszczona na podstawę trójkąta
równoramiennego jest środkową).
𝐷 jest punktem wspólnym prostych 𝐴𝐵 i 𝑙.
𝑦 = −𝑥 + 3
{
𝑦 =𝑥+3
−𝑥 + 3 = 𝑥 + 3
𝑥 = 0, 𝑦 = 3, 𝐷 = (0, 3)
6+𝑥𝐵 −3+𝑦𝐵
=0i =3
2 2
𝑥𝐵 = −6 i 𝑦𝐵 = 6 + 3 = 9, 𝐵 = (−6, 9)
Odp. 𝐴 = (6, −3), 𝐵 = (−6, 9)

10
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

89. 𝐴 = (6, −5)

𝑆 = (3, −1) – środek okręgu (𝑥 − 3)2 + (𝑦 + 1)2 = 25
Trójkąt mający oś symetrii jest trójkątem równoramiennym.
Wierzchołek trójkąta jest punktem wspólnym okręgu
i prostej zawierającej oś symetrii. Są 2 takie punkty.
Oznaczmy je przez 𝐶1 i 𝐶2 .
𝐶1 𝐶2 ⊥ 𝐴𝐵 (𝐵 – trzeci wierzchołek trójkąta)
𝐷 – środek podstawy 𝐴𝐵
|𝐴𝐷| – odległość punktu 𝐴 od prostej 7𝑥 − 𝑦 − 22 = 0
|7 ∙ 6 + 5 − 22| 25 25 5√2
|𝐴𝐷| = = = =
√72 +(−1)2 √50 5√2 2

𝑅 = √25 = 5 – promień okręgu

𝑅 = |𝐴𝑆| = |𝐶1 𝑆| = |𝐶2 𝑆| = 5
Z twierdzenia Pitagorasa w trójkącie 𝐴𝐷𝑆 mamy:
2
5√2 1 52
|𝐷𝑆|2 = |𝐴𝑆|2 − |𝐴𝐷|2 = 52 − ( ) = 52 (1 − ) =
2 2 2
52 5√2
|𝐷𝑆| = √ =
2 2
5√2 √2
|𝐶1 𝐷| = |𝐶1 𝑆| − |𝐷𝑆| = 5 − = 5 (1 − )
2 2
5√2 √2
|𝐶2 𝐷| = |𝐶2 𝑆| + |𝐷𝑆| = 5 + = 5 (1 + )
2 2
1 5√2 √2 √2 1 25
𝑃𝐴𝐵𝐶1 = |𝐴𝐵| ∙ |𝐶1 𝐷| = |𝐴𝐷| ∙ |𝐶1 𝐷| = ∙ 5 (1 − ) = 25 ( − )= (√2 − 1)
2 2 2 2 2 2
1 5√2 √2 √2 1 25
𝑃𝐴𝐵𝐶2 = |𝐴𝐵| ∙ |𝐶2 𝐷| = |𝐴𝐵| ∙ |𝐶2 𝐷| = ∙ 5 (1 + ) = 25 ( + )= (√2 + 1)
2 2 2 2 2 2
25 25
Odp. Pole trójkąta jest równe (√2 − 1) lub (√2 + 1).
2 2

90. 𝐴 = (2, 1), 𝐵 = (−1, 0)

𝑆 = (−1, 𝑟) – środek okręgu
𝑟 – promień okręgu
Równanie okręgu: (𝑥 + 1)2 + (𝑦 − 𝑟)2 = 𝑟 2
𝐴 należy do okręgu, więc (2 + 1)2 + (1 − 𝑟)2 = 𝑟 2 .
9 + 1 − 2𝑟 + 𝑟 2 = 𝑟 2
𝑟 = 5, 𝑆 = (−1, 5)
Równanie okręgu: (𝑥 + 1)2 + (𝑦 − 5)2 = 25
𝑑 – odległość punktu 𝑆 od prostej 𝑥 − 𝑎𝑦 + 4 = 0
|−1−5𝑎+4| |3−5𝑎|
𝑑= =
√12 +(−𝑎)2 √1+𝑎2
Prosta nie ma punktów wspólnych z okręgiem, gdy 𝑑 > 𝑟, czyli
|3−5𝑎|
>5
√1+𝑎2

|3 − 5𝑎| > 5√1 + 𝑎2

2
|3 − 5𝑎|2 > (5√1 + 𝑎2 )
9 − 30𝑎 + 25𝑎2 > 25 + 25𝑎2
30𝑎 < −16
8
𝑎<−
15
8
𝑎 ∈ (−∞; − )
15

11
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

1
91. 𝑘: 4𝑥 − 3𝑦 − 15 = 0, 𝑃𝐴𝐵𝐶 = 12 2
pr. 𝐵𝐶: 𝑦 = 𝑎𝑥 + 𝑏, 𝑏 > 0, 𝐵 = (0, 𝑏)
4
Prosta 𝑘 ma równanie kierunkowe 𝑦 = 𝑥 − 5, 𝐴 = (0, −5).
3
3
𝐵𝐶 ⊥ 𝑘, więc 𝑎 = −
4
ℎ – wysokość opuszczona z 𝐶 (odcięta punktu 𝐶)
4
𝑦 = 𝑥−5
3
{ 3
𝑦=− 𝑥+𝑏
4
Wyznaczamy odciętą punktu 𝐶.
4 3
𝑥−5= − 𝑥+𝑏
3 4
16𝑥 − 60 = −9𝑥 + 12𝑏
25𝑥 = 12𝑏 + 60
12𝑏+60
𝑥= ,
25
12(𝑏+5)
czyli ℎ =
25
|𝐴𝐵| = 𝑏 + 5
1 1 12(𝑏+5) 6(𝑏+5)2
𝑃𝐴𝐵𝐶 = |𝐴𝐵| ∙ ℎ = (𝑏 + 5) ∙ =
2 2 25 25
1 6(𝑏+5)2 25
𝑃𝐴𝐵𝐶 = 12 , czyli =
2 25 2
252
(𝑏 + 5)2 =
12
25
𝑏 + 5 > 0, więc 𝑏 + 5 =
2√3
25 25√3 25√3−30
𝑏= −5 = −5=
2√3 6 6
Wyznaczamy współrzędne punktu 𝐶.
25√3−30
12 ∙ + 60 2(5√3−6)+12
6
𝑥= = = 2√3
25 5
4 4 8√3−15
𝑦 = 𝑥 − 5 = ∙ 2√3 − 5 =
3 3 3
25√3−30 8√3−15
Odp. Wierzchołki trójkąta: (0, −5), (0, ), (2√3, )
6 3

12
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

92. pr. 𝐴𝐶: 𝑦 = −5

𝐴 = (15, −5)
pr. 𝐴𝐵: 𝑦 = 𝑎𝑥 + 𝑏, 𝑎 ≠ 0
𝐴 ∈ pr. 𝐴𝐵, więc 15𝑎 + 𝑏 = −5, 𝑏 = −15𝑎 − 5
Równanie ogólne prostej 𝐴𝐵: 𝑎𝑥 − 𝑦 − 15𝑎 − 5 = 0
𝑆 = (0, 0), 𝑟 = 5 – środek i promień okręgu 𝑥 2 + 𝑦 2 = 25
Prosta 𝐴𝐵 jest styczna do okręgu, więc odległość 𝑆 od
prostej 𝐴𝐵 jest równa 𝑟, czyli
|𝑎 ∙ 0 − 0 − 15𝑎 − 5|
=5
√𝑎2 +(−1)2
|3𝑎+1|
=1
√𝑎2 +1

|3𝑎 + 1| = √𝑎2 + 1
9𝑎2 + 6𝑎 + 1 = 𝑎2 + 1
8𝑎2 = −6𝑎 |: 8𝑎, 𝑎 ≠ 0
3 3 45 20 25
𝑎 = − , 𝑏 = −15 ∙ (− ) − 5 = − =
4 4 4 4 4
3 25
pr. 𝐴𝐵: 𝑦 = − 𝑥 +
4 4
4
𝐵𝐶 ⊥ 𝐴𝐵, więc prosta 𝐵𝐶 ma równanie 𝑦 = 𝑥 + 𝑐, czyli 4𝑥 − 3𝑦 + 3𝑐 = 0 (𝑐 > 0).
3
Prosta 𝐵𝐶 jest styczna do okręgu, więc
|4 ∙ 0 − 3 − 0 + 3𝑐|
=5
√4 2 +(−3)2
|3𝑐|
=5
5
25
|𝑐| =
3
25
𝑐 > 0, więc 𝑐 =
3
4 25
pr. 𝐵𝐶: 𝑦 = 𝑥 +
3 3
Wyznaczamy punkt 𝐵 (punkt wspólny prostych 𝐴𝐵 i 𝐵𝐶):
3 25
𝑦=− 𝑥+
4 4
{ 4 25
𝑦= 𝑥+
3 3
3 25 4 25
− 𝑥+ = 𝑥+ |∙ 12
4 4 3 3
−9𝑥 + 75 = 16𝑥 + 100
25𝑥 = −25
4 25
𝑥 = −1, 𝑦 = ∙ (−1) + =7
3 3
𝐵 = (−1, 7)
Wyznaczamy punkt 𝐶 (punkt wspólny prostych 𝐴𝐶 i 𝐵𝐶):
𝑦 = −5
{ 4 25
𝑦= 𝑥+
3 3
4 25
𝑥+ = −5
3 3
4 40
𝑥=−
3 3
𝑥 = −10, 𝐶 = (−10, −5)
Odp. 𝐵 = (−1, 7), 𝐶 = (−10, −5)

13
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

93. Przyjmujmy oznaczenia jak na rysunku

obok.
𝐴 = (7, −1), |𝐴𝐶| = |𝐵𝐶|
𝑥 2 + 𝑦 2 = 10, 𝑂 = (0,0), 𝑟 = √10.
Prosta AB ma równanie: 𝑦 = 𝑎𝑥 + 𝑏.
Zatem −1 = 7𝑎 + 𝑏, czyli 𝑏 = −1 − 7𝑎.
Prosta AB: 𝑦 = 𝑎𝑥 − 1 − 7𝑎, zatem
𝑎𝑥 − 𝑦 − 1 − 7𝑎 = 0
Okrąg jest styczny do prostej AB, więc
|−1−7𝑎|
√10 = .
√𝑎2 +1
Stąd: 10(𝑎 + 1) = 1 + 14𝑎 + 49𝑎2
2

39𝑎2 + 14𝑎 − 9 = 0
−9 1
∆ = 1600, 𝑎1 = , 𝑎2 =
13 3
−9 50 1 10
Stąd mamy proste: 𝑦 = 𝑥+ (prosta AB) oraz 𝑦 = 𝑥 − (prosta AC)
13 13 3 3
Wysokość trójkąta ABC (równoramiennego) przechodzi przez punkt O. Zatem prosta zawierająca
13
tę wysokość ma równanie: 𝑦 = 𝑥 (jest prostopadła do prostej AB oraz przechodzi przez
9
punkt O).
1 10 13
Punkt C jest częścią wspólną prostych: 𝑦 = 𝑥 − oraz 𝑦 = 𝑥.
3 3 9
1 10 13 −13 −13
Zatem 𝑥 − = 𝑥, stąd 𝑥 = −3, 𝑦 = . Czyli 𝐶 = (−3, ).
3 3 9 3 3
13 −9 50
Wyznaczmy analogicznie punkt D – punkt wspólny prostych: 𝑦 = 𝑥 oraz 𝑦 = 𝑥+ .
9 13 13
−9 50 13 9 13 9 13
Zatem 𝑥+ = 𝑥, czyli 𝑥 = oraz 𝑦 = . Czyli 𝐷 = ( , ).
13 13 9 5 5 5 5
9 13 7+𝑐 −1+𝑑
Punkt D jest środkiem odcinka AB. Zatem niech 𝐵 = (𝑐, 𝑑) oraz ( , ) = ( , ).
5 5 2 2
−17 31 −17 31
Stąd: 𝑐 = oraz 𝑑 = . Czyli 𝐵 = ( , ).
5 5 5 5
−13 −17 31
Odp. 𝐶 = (−3, ), 𝐵 = ( , )
3 5 5

94. 𝐴 = (8, −6), 𝐵 = (5, 15).

15+6
Prosta AB: 𝑦 = 𝑎𝑥 + 𝑏, 𝑎 = = −7, = −6 = −7 ∙ 8 + 𝑏, czyli 𝑏 = 50
5−8
Prosta AB: 𝑦 = −7𝑥 + 50, czyli 7𝑥 + 𝑦 − 50 = 0
Środek okręgu 𝑂 = (0,0)
|−50|
Zatem 𝑟 = = √50 = 5√2.
√50
Prosta prostopadła do prostej AB i przechodząca przez punkt O ma równanie:
1
𝑦 = 𝑥 (przechodzi przez punkt 𝑂 = (0,0)).
7
Punkt wspólny prostej AB i okręgu P powstanie jako przecięcie prostych:
1
𝑦 = 𝑥 oraz 𝑦 = −7𝑥 + 50. Zatem 𝑥 = 7 oraz 𝑦 = 1. Zatem 𝑃 = (7, 1).
7
Odp. 𝑟 = 5√2 oraz 𝑃 = (7, 1)

14