Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

Zestawy maturalne
Zestaw 4

1. Niech 𝑎 > 𝑏 > 0. Wtedy:

3𝑎2 (𝑎 − 𝑏) − (𝑎3 − 𝑏 3 ) = 3𝑎2 (𝑎 − 𝑏) − (𝑎 − 𝑏)(𝑎2 + 𝑎𝑏 + 𝑏 2 ) = (𝑎 − 𝑏)(3𝑎2 − 𝑎2 − 𝑎𝑏 − 𝑏 2 ) =
= (𝑎 − 𝑏)(2𝑎2 − 𝑎𝑏 − 𝑏 2 ) = (𝑎 − 𝑏)(𝑎2 − 𝑎𝑏 + 𝑎2 − 𝑏 2 ) = (𝑎 − 𝑏)[𝑎(𝑎 − 𝑏) + (𝑎 − 𝑏)(𝑎 + 𝑏)] =
= (𝑎 − 𝑏)2 (2𝑎 + 𝑏) > 0, bo (𝑎 − 𝑏)2 > 0, gdy 𝑎 ≠ 𝑏, oraz 2𝑎 + 𝑏 > 0, bo 𝑎 > 𝑏 > 0
Zatem: 𝑎3 − 𝑏 3 < 3𝑎2 (𝑎 − 𝑏)

2. cos 4𝑥 = 3 cos 2𝑥 − 2, 𝑥 ∈ [0; 𝜋]

2 cos 2 2𝑥 − 1 = 3 cos 𝑥 − 2
2 cos 2 2𝑥 − 3 cos 2𝑥 + 1 = 0, 𝑡 = cos 2𝑥 ∈ [−1; 1]
2𝑡 2 − 3𝑡 + 1 = 0, Δ = 9 − 8 = 1
3−1 1 3+1
𝑡1 = = , 𝑡2 = =1
4 2 4
1
cos 2𝑥 = lub cos 2𝑥 = 1, 2𝑥 ∈ [0; 2𝜋]
2
𝜋 5𝜋
2𝑥 = lub 2𝑥 = lub 2𝑥 = 0 lub 2𝑥 = 2𝜋
3 3
𝜋 5
Odp. 𝑥 ∈ {0, , 𝜋, 𝜋}
6 6

3. (𝑥 − 2)(𝑥 − 4)((𝑚 + 3)𝑥 2 + 2(𝑚 + 1)𝑥 + 𝑚) = 0

Powyższe równanie ma 2 pierwiastki 𝑥 = 2, 𝑥 = 4, więc ma 4 różne pierwiastki, z których dokładnie 2
są dodatnie, gdy równanie (𝑚 + 3)𝑥 2 + 2(𝑚 + 1)𝑥 + 𝑚 = 0 ma 2 różne pierwiastki ujemne 𝑥1 , 𝑥2 .
Tak jest, gdy:
𝑚+3≠0 (1)
{ Δ > 0 (2)
𝑥1 𝑥2 ≥ 0 i 𝑥1 + 𝑥2 ≤ 0 (3)
(1) 𝑚 ≠ −3
(2) Δ = [2(𝑚 + 1)]2 − 4(𝑚 + 3)𝑚 = 4[(𝑚 + 1)2 − (𝑚 + 3)𝑚] = 4(𝑚2 + 2𝑚 + 1 − 𝑚2 − 3𝑚) =
= 4(1 − 𝑚)
Δ > 0, gdy 1 − 𝑚 > 0, 𝑚 < 1
(3) 𝑥1 𝑥2 ≥ 0 i 𝑥1 + 𝑥2 ≤ 0
Ze wzorów Viète’a mamy:
𝑚 2(𝑚+1)
𝑥1 𝑥2 = , 𝑥1 + 𝑥2 = −
𝑚+3 𝑚+3
𝑚 −2(𝑚+1)
≥0 i <0
𝑚+3 𝑚+3

𝑚(𝑚 + 3) ≥ 0 i (𝑚 + 1)(𝑚 + 3) > 0

𝑚 ∈ (−∞; −3) ∪ [0; ∞) i 𝑚 ∈ (−∞; −3) ∪ [−1; ∞)

1
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

𝑚 ∈ (−∞; −3) ∪ [0; ∞)

Rozwiązujemy układ (1), (2) i (3).
Odp. 𝑚 ∈ (−∞; −3) ∪ [0; 1)

4. (𝑎𝑛 ) – ciąg geometryczny o wyrazach dodatnich, 𝑞 – iloraz ciągu (𝑎𝑛 )

𝑏𝑛 = log 2 𝑎𝑛+1 − log 2 𝑎𝑛
Dla dowolnego 𝑛 ∈ ℕ+ mamy:
𝑏𝑛+1 − 𝑏𝑛 = (log 2 𝑎𝑛+2 − log 2 𝑎𝑛+1 ) − (log 2 𝑎𝑛+1 − log 2 𝑎𝑛 ) = log 2 𝑎𝑛+2 − 2 log 2 𝑎𝑛+1 + log 2 𝑎𝑛 =
= log 2 (𝑎𝑛 𝑞 2 ) − 2 log 2 (𝑎𝑛 𝑞) + log 2 𝑎𝑛 = (log 𝑎𝑛 + 2 log 𝑞)2 − 2(log 𝑎𝑛 + log 𝑞)2 + log 2 𝑎𝑛 =
= log 2 𝑎𝑛 + 4 log 𝑎𝑛 ∙ log 𝑞 + 4 log 2 𝑞 − 2 log 2 𝑎𝑛 − 4 log 𝑎𝑛 ∙ log 𝑞 − 2 log 2 𝑞 + log 2 𝑎𝑛 = 2 log 2 𝑞,
co oznacza, że ciąg (𝑏𝑛 ) jest ciągiem arytmetycznym o różnicy 2 log 2 𝑞.

1 1 1 1 𝑥+2−4 𝑥−2 1
5. lim− (4𝑥−8 + 4−𝑥 2 ) = lim− [4(𝑥−2) + (2−𝑥)(2+𝑥)] = lim− 4(𝑥−2)(𝑥+2) = lim− 4(𝑥−2)(𝑥+2) = lim− 4(𝑥+2) =
𝑥→2 𝑥→2 𝑥→2 𝑥→2 𝑥→2
1 1
= =
4∙(2+2) 16

6. |𝐴𝐵| = 4, |𝐴𝐵| > |𝐶𝐷|

|𝐴𝐵| + |𝐶𝐷| + 2𝑥 = 10
|𝐴𝐵|+|𝐶𝐷|
Stąd = 5 − 𝑥.
2

|𝐶𝐷| = 10 − 2𝑥 − |𝐴𝐵| = 10 − 2𝑥 − 4 = 6 − 2𝑥
|𝐶𝐷| > 0 i |𝐶𝐷| < |𝐴𝐵|, gdy
6 − 2𝑥 > 0 i 6 − 2𝑥 < 4
𝑥 < 3i𝑥 > 1
𝑥 ∈ (1; 3)
|𝐴𝐵|−|𝐶𝐷| 4−(6−2𝑥)
|𝐴𝐸| = = =𝑥−1
2 2

ℎ = √|𝐴𝐷|2 − |𝐴𝐸|2 = √𝑥 2 − (𝑥 − 1)2 = √𝑥 2 − 𝑥 2 + 2𝑥 − 1 = √2𝑥 − 1

|𝐴𝐵|+|𝐶𝐷|
𝑃(𝑥) = ∙ ℎ = (5 − 𝑥) ∙ √2𝑥 − 1 = √(5 − 𝑥)2 (2𝑥 − 1)
2

Niech 𝑓(𝑥) = 𝑃2 (𝑥). Funkcje 𝑓 i 𝑃 osiągają wartość największą dla tego samego argumentu, bo funkcja
𝑦 = 𝑥 2 jest rosnąca w ℝ+ .
𝑓(𝑥) = (5 − 𝑥)2 (2𝑥 − 1) = (25 − 10𝑥 + 𝑥 2 )(2𝑥 − 1)
𝑓 ′ (𝑥) = (25 − 10𝑥 + 𝑥 2 )′ (2𝑥 − 1) + (25 − 10𝑥 + 𝑥 2 )(2𝑥 − 1)′ = (−10 + 2𝑥)(2𝑥 − 1) + (5 − 𝑥)2 ∙ 2 =
= −2(5 − 𝑥)(2𝑥 − 1) + (5 − 𝑥)2 ∙ 2 = (5 − 𝑥)(−4𝑥 + 2 + 10 − 2𝑥) = (5 − 𝑥) ∙ (12 − 6𝑥) =
= 6(5 − 𝑥)(2 − 𝑥)
𝑓 ′ (𝑥) = 0 dla 𝑥 = 2
𝑓 ′ (𝑥) > 0 dla 𝑥 ∈ (1; 2), 𝑓 ′ (𝑥) < 0 dla 𝑥 ∈ (2; 3)
Zatem funkcja 𝑓 rośnie w przedziale (1; 2] i maleje w przedziale [2; 3),

więc największą wartość osiąga dla 𝑥 = 2. Ta wartość to 𝑃(2) = √(5 − 2)2 (2 ∙ 2 − 1) = 3√3 [cm2 ].

2
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

7. |𝐴𝐶| = 26, |𝐵𝐷| = 10

𝛼 – kąt ostry
𝑃𝐴𝐵𝐶𝐷 = 78
1
𝑃𝐴𝐵𝐶𝐷 = |𝐴𝐶| ∙ |𝐵𝐷| sin 𝛼
2
2∙78 3
sin 𝛼 = =
26∙10 5

3 2 4
cos 𝛼 = √1 − sin2 𝛼 = √1 − ( ) =
5 5
4
cos(180° − 𝛼) = − cos 𝛼 = −
5
1 1
|𝑂𝐴| = |𝐴𝐶| = ∙ 26 = 13 = |𝑂𝐶|
2 2
1 1
|𝑂𝐵| = |𝐵𝐷| = ∙ 10 = 5
2 2

Stosujemy twierdzenie cosinusów do trójkątów 𝐴𝑂𝐵 i 𝐵𝑂𝐶:

4
𝑥 2 = |𝑂𝐴|2 + |𝑂𝐵|2 − 2|𝑂𝐴| ∙ |𝑂𝐵| cos(180° − 𝛼) = 132 + 52 − 2 ∙ 13 ∙ 5 ∙ (− ) = 298
5

𝑥 = √298
4
𝑦 2 = |𝑂𝐵|2 + |𝑂𝐶|2 − 2|𝑂𝐵| ∙ |𝑂𝐶| ∙ cos 𝛼 = 52 + 132 − 2 ∙ 5 ∙ 13 ∙ = 90
5

𝑦 = √90 = 3√10
𝐿 = 2(𝑥 + 𝑦) = 2(√298 + 3√10)

Odp. Obwód równoległoboku jest równy 2√298 + 6√10.

8. ∆𝐴𝐵𝐶 ∼ ∆𝐴𝐶𝐷 (cecha kkk)

|𝐴𝐶| |𝐴𝐵|
|𝐴𝐷|
= |𝐴𝐶|
4 |𝐴𝐷|+6
|𝐴𝐷|
=
4

|𝐴𝐷|2 + 6|𝐴𝐷| − 16 = 0
(|𝐴𝐷| + 8)(|𝐴𝐷| − 2) = 0, |𝐴𝐷| > 0
|𝐴𝐷| = 2 [cm]

|𝐵𝐶| = √|𝐴𝐵|2 − |𝐴𝐶|2 = √(2 + 6)2 − 42 = √48 = 4√3 [cm]

𝐿 = |𝐴𝐵| + |𝐵𝐶| + |𝐴𝐶| = (2 + 6) + 4√3 + 4 = 12 + 4√3 = 4(3 + √3) [cm]

Odp. Obwód trójkąta 𝐴𝐵𝐶 jest równy 4(3 + √3) cm.

3
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

9.1. 𝐴 = (4, 2), 𝐷 = (−2, −1)

−1−2 1
𝑎𝐴𝐷 = = – współczynnik kierunkowy prostej 𝐴𝐷
−2−4 2

𝑦 = 𝑎𝑥 + 𝑏 – równanie kierunkowe prostej 𝐵𝐶

1
𝐵𝐶 ⊥ 𝐴𝐷, więc 𝑎 = − = −2
𝑎𝐴𝐷

𝐷 ∈ 𝐵𝐶, więc −2 ∙ (−2) + 𝑏 = −1, 𝑏 = −5

Zatem punkty 𝐵 i 𝐶 są postaci (𝑥, −2𝑥 − 5).
|𝐴𝐷| = √(−2 − 4)2 + (−1 − 2)2 = √62 + 32 = 3√5
W trójkącie równobocznym 𝐴𝐵𝐶 mamy:
|𝐴𝐷| 3√5
|𝐵𝐷| = |𝐶𝐷| = = = √15
√3 √3

Stąd:
(𝑥 + 2)2 + (−2𝑥 − 5 + 1)2 = 15
(𝑥 + 2)2 + [−2(𝑥 + 2)]2 = 15
5(𝑥 + 2)2 = 15
(𝑥 + 2)2 = 3
𝑥 + 2 = −√3 lub 𝑥 + 2 = √3
𝑥1 = −2 − √3 𝑥2 = −2 + √3
−2𝑥1 − 5 = −2(−2 − √3) − 5 = −1 + 2√3

−2𝑥2 − 5 = −2(−2 + √3) − 5 = −1 − 2√3

Zatem: 𝐵 = (−2 − √3, −1 + 2√3), 𝐶 = (−2 + √3, −1 − 2√3) lub na odwrót.

2 2
9.2. 𝑟 = 3 |𝐴𝐷| = 3 ∙ 3√5 = 2√5, więc 𝑟 2 = 20
Wyznaczamy środek 𝑆 okręgu opisanego na trójkącie 𝐴𝐵𝐶.
I sposób
𝑆 jest środkiem ciężkości trójkąta 𝐴𝐵𝐶, bo trójkąt jest równoboczny.
−2−√3−2+√3+4 −1+2√3−1−2√3+2
𝑆=( , ) = (0, 0)
3 3

II sposób
1
Prosta 𝐴𝐷 ma równanie 𝑦 = 𝑥, więc punkt 𝑆 jest postaci 𝑆 = (2𝑦, 𝑦).
2
1 1
|𝑆𝐷| = |𝐴𝐷| = ∙ 3√5 = √5
3 3

|𝑆𝐷|2 =5
(2𝑦 + 2)2 + (𝑦 + 1)2 = 5
5(𝑦 + 1)2 = 5
(𝑦 + 1)2 = 1
𝑦 + 1 = −1 lub 𝑦+1=1
𝑦 = −2 lub 𝑦=0
𝑆 = (−4, −2) lub 𝑆 = (0, 0)
Jeżeli 𝑆 = (−4, −2), to |𝑆𝐴| = √(4 + 4)2 + (2 + 2)2 = √82 + 42 = 4√5 ≠ 2√5.
Zatem 𝑆 = (0, 0).
Odp. Równanie okręgu: 𝑥 2 + 𝑦 2 = 20.

4
Rozwiązania zadań – Zbiór zadań maturalnych z matematyki „NOWA Teraz matura”, poziom rozszerzony

10. 𝛼 – kąt między ścianami bocznymi ostrosłupa

Niech 𝑥 = |𝐵𝐸| = |𝐶𝐸|.
7
cos 𝛼 =
15

Stosujemy twierdzenie cosinusów do trójkąta 𝐵𝐸𝐶:

𝑎2 = 𝑥 2 + 𝑥 2 − 2𝑥 ∙ 𝑥 cos 𝛼
2𝑥 2 (1 − cos 𝛼) = 𝑎2
7
2𝑥 2 (1 − ) = 𝑎2
15
16
𝑥 2 = 𝑎2
15
15
𝑥2 = 𝑎2
16

√15
𝑥= 𝑎
4

Stosujemy twierdzenie Pitagorasa do trójkąta 𝐴𝐸𝐶:

2
√15 𝑎2 1
|𝐴𝐸| = √|𝐴𝐶|2 − |𝐶𝐸|2 = √𝑎2 − ( 𝑎) = √ = 𝑎
4 16 4

𝑏 – długość krawędzi bocznej

Stosujemy twierdzenie Pitagorasa do trójkąta 𝐶𝐸𝑆:
|𝐶𝐸|2 + |𝐸𝑆|2 = |𝐶𝑆|2
2 2
√15 1
( 𝑎) + (𝑏 − 𝑎) = 𝑏 2
4 4
15 1 1
𝑎2 + 𝑏 2 − 𝑎𝑏 + 𝑎2 = 𝑏 2
16 2 16

𝑏 = 2𝑎
Stosujemy twierdzenie Pitagorasa do trójkąta 𝐴𝑂𝑆:
2
𝑎√3 33𝑎2 √33
𝐻 = |𝑂𝑆| = √|𝐴𝑆|2 − |𝑂𝐴|2 = √(2𝑎)2 − ( ) =√ = 𝑎
3 9 3

𝑎2 √3
𝑃𝑝 =
4
1 1 𝑎2 √3 √33 √11
𝑉 = 𝑃𝑝 ∙ 𝐻 = ∙ ∙ 𝑎= 𝑎3
3 3 4 3 12

√11
Odp. Objętość ostrosłupa jest równa 𝑎3 .
12

11. |Ω| = 1002

𝐴 – iloczyn liczb jest podzielny przez 3
𝐴′ – iloczyn liczb nie jest podzielny przez 3
Iloczyn liczb nie jest podzielny przez 3, gdy żaden czynnik nie jest podzielny przez 3.
W zbiorze {1, 2, … , 100} mamy 33 liczby podzielne przez 3: 3, 6, 9, … , 99.
Zatem liczb niepodzielnych przez 3 jest 100 − 33 = 67.
|𝐴′ | = 672
|𝐴′| 672 4489
𝑃(𝐴) = 1 − 𝑃(𝐴′ ) = 1 − =1− = 1− = 1 − 0,4489 = 0,5511
|Ω| 1002 10 000

Odp. Prawdopodobieństwo jest równe 0,5511.