publikacje GNHI

Przyczynek do
zastosowania w
erudycji
przyrodniczej.
Wybrane opracowania
autorstwa Thomasa Quatla
identyfikacja opracowania: d59bp
--------------------------------

Lukowica, Lesser Poland 2015

1
Note about behoof out of erudition
devoted nature
Thomas Quatl
synopsis
Wild secret lies in the unknown. Fauna of the
wild regions of Europe and Central Asia is one
of the most disturbing of natural history with
which we meet in nowadays. Interdisciplinary
projects and explorations to unstudied areas are
a priorities in nature and biodiversity
inventory. Extensive knowledge is a symptom of
autodidactic in naturalist. Initiative following
the footsteps of our predecessors is key step.
We target to one of them, Cienkowski, who led
the study in the caucasian landscapes and some
researchers x, whose figured natural history of
central european forests. One of the return to
those is innovative line to knowledge onto
population seekers. Let us try to estimate the
so-called "gaps in knowledge" by polish studies
or contribution to natural resources and
development action. Additionally some lack of
data to be determined by further investigations.
Expedition to iraqi Kurdistan for hairy
vertebrates or natural resources management in
Beskidy is continuation of return of natural
history in a proper form. Survey of Carpathian
megafauna is a part of the research program
within reconnaissance in zoogeography. Rustic
lifestyle is main tribute to nature. The
pristine Balkans and ethno-knowledge is one of
the steps to further pragmatism.

2
Dzika tajemnica kryje się w nieznanym.

Fauna z dzikich rejonów Europy i Azji Środkowej to

jedna z najbardziej niepokojących historii naturalnych z
jakimi mamy styczność w dzisiejszych czasach. Te
przejmujące reakcje doświadcza czytelnik na własnej skórze
jak prawdziwie dzika i tajemnicza jest natura na
nieznanych terytoriach. Kolejne wersety tego przedziwnego
artykułu otwierają oczy niedowiarkom i fałszywym
działaczom. Wszystko dzieje się bowiem w rzeczywistości
kosmicznej. Nauka jest dążeniem do poznania.
Inwentaryzacja ukrytych populacji leży w gestii badaczy
historii naturalnej. Konieczne jest prowadzenie
gruntownych prac(ang. megafauna inventory).
W wielu opisach badawczych współczesnych z
narastającym niepokojem śledzimy przykłady populacji
zwierzęcych w wielu manuskryptach, tych ciągle będących w
cieniu. Przedstawione zostają błędy metodologiczne w tych
opowieściach, dyskredytujące "naukę o nieznanych
zwierzętach" w oczach grona naukowego. Poznajemy także
gremium starców-badaczy, wezwaną nieokreśloną grupę
dygnitarzy powołaną w celu określenia stanu niewykrytych
populacji. Wiele jest historii o parszywych i pradawnych
zwierzętach-reliktach, które żyją jako endemity. Celem
tego manuskryptu jest rzucenie światła na całę tę faunę
wymagającą zbadania przez polskich biologów i przyrodników
w miejscach badawczych "gaps in knowledge" (wg.
Słabczyńskich 1992). Budowanie potencjału dla badań
terenowych prowadzonych przez prominentnych przyrodników
stało się celem nadrzędnym. Szczególny program celem
analizy populacji właściwej nie jest bynajmniej określony
w sposób prominenty.
Budowanie potencjału to szeroko znane wartości
edukacyjne mające zwłaszcza wymiar pragmatyczny w swym
charakterze (patrz red. Filipiak 1987). Zatem analizując
dochodzimy do wniosku na ewidentność wielu znaczeń w
wiedzy przyrodniczej. Przyrodoznawstwo [historia
naturalna] nie jest wiedzą, jak niektórzy sądzą spłowiałą

3
i osadzoną w realiach zaprzeszłych. Jest to podejście
właściwe pragmatyczne, osadzone współcześnie dla każdego
podróżnika w duchu przyrodniczym tzn. kosmicznym, w
metodzie naukowej przyjętej przez grono-starców
akademickich. Jest konieczne bynajmniej a priori przyjęcie
obszarów wymagających zbadania. Podstawą jest zwłaszcza
konkretny dział terenowy, w którym zwracamy uwagę na kilka
spraw nie budzących najmniejszej wątpliwości. Dotyczą one
miejsc wyszczególnionych w pracach nad budowaniem
potencjału dla polskich badaczy-przyrodników.
Dla znamienitego przykładu, jeszcze w latach 30-stych
dwudziestego stulecia rozwój polskiej myśli przyrodniczej
był prominentny. Korzystanie z dóbr wiedzy myśli
oświeceniowej i europejskiego dorobku przewodniego
wskazywało dobitnie na rozwój w dobie przyrodniczych
badań. Obecne czasy są skażone rozwojem fałszywych
ideologii. Przejawem tego są m.in. namnożenie się ruchu
pseudoekologicznego i niezrozumienie natury człowieka i
form bjologicznych. Nie jest bynajmniej skądinąd jasne z
jakiej to przyczyny w tem kraju polskim tak nieukończone
są jeszcze pewne oczywiste programy. Można jednak
podejrzewać, że tak wiele lat zacofania w obrębie systemu
komunalnego spowodowało zacofanie ogólne. Nie można być
jednak opornym na wiedzę. Starajmy się oszacować braki w
wiedzy tzw. "gaps in knowledge" polskich przyrodników w
obszarze forgotten, określonych przez badaczy polskich
jako szczegółowo wskazanych dla badania przez polaków.
Jesteśmy zatem zoologiem, odkrywcą i podróżnikiem. Ale
nade wszystko winniśmy być pisarzami i twórcami nauki
interdyscyplinarnej.
Zastosowania szczególne w regionach badawczych polaków w
kolejności malejącej, w tym na terra incognita: Europa
Środkowo-Wschodnia/ Azja Środkowa/ Kaukaz/ Afryka
Północna/ Oceania/

4
 Tak może więc wyglądać gabinet współczesnych przyrodników.
Ryc. wg. gabinetu osobliwości anonima z XVII w.

Powrót przyrodników europejskich.

Powrót przyrodników to podróż trwająca w odkrywanie świata
rzeczywistego ponownie. Należy więc zdawać sobie sprawę z
podjęcia wysiłków nadawanych przez przyrodników. Skuteczne
metody są prowadzone technikami interdyscyplinarnymi.
Przeto zdawać by się mogło, że tematy opracowane przez
zoologów i humanistów nie idą w parze. Jest to tzw.
nieścisłość. Interdyscyplinarne projekty i eksploracje
odległego obszaru to priorytet we współczesnych badaniach
przyrody. Zarówno zatem badacze etnolodzy jak i obserwator
przyrody włączają się w ściślejszą współpracę w celu
określenia warunków współczesnej rzeczywistości
przyrodniczej. Jak mawiał Umberto Eco "Kto czyta, ten
żyje podwójnie". Zatem czytajcie wielokrotnie ten
manuskrypt, aby i wyście mogli być zarówno badaczami
faunistyki jak i zarówno Ace'm Vanturą wśród przyrodników.
Bądźcie więc również badaczem rytów naskalnych z Turkmenii
i Kalmyki, a i dzięki temu niejedną zagadkę zwierzęcą
odsłonicie przed wiedzą przyrodniczą. Dla badaczy historii

5
naturalnej nie ma bowiem żadnych podziałów. Odczytanie
zooarcheologicznych prawideł przyczynia się do poznania
ostatnich członków zaprzeszłej megafauny wczesnego
holocenu. Czy jest sposobność na przywrócenie tej
zagadkowej fauny do obecnego antropocenu? Nadto zaprawdę
wiele jeszcze populacji wczesnoholoceńskich przetrwało w
formie reliktów na zapomnianych dolinach i wśród
krzaczastych krain Środkowej Azji i północnej Afryki.
Konotacje nazw z historii naturalnej powinny być
przypominane. Archetypy jaźni dla przyrodników odwołują
się do polskich i europejskich badaczy w dziejach
opracowań przyrodniczych. Do przyrodników tworzących
wiedzę zaliczamy Włodzimierza Puchalskiego czy Dariusza
Morsztyna. Fotograf przyrody, obserwator życia popielic
Robert Bijas oraz wspinacze górscy z Karkonoszy (zob.
"Karkonoski Wielki i Mały Staw" w Przyrodzie Polskiej nr.4
2014) też zostali do nich zaliczeni. Rozwój-development
jest celem dla Konfederacji dla przyszłości Krakowa
Cracovia Urbs Europaea. Pamiętajmy również o dociekaniach
niejasności wobec natury i pracach praktyków.
Rozległa wiedza jest objawem samouctwa u przyrodników
czyli badaczy historii naturalnej (więcej w red. Filipiak
1987). Powróćmy zatem do przyrodoznawstwa polskiego.
Miejmy na uwadze podczas własnych projektów
Czerniawskiego, który w latach 1870-76 prowadził badania
faunistyczne i florystyczne na Kaukazie i publikował prace
w wydawnictwach Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego.
Wspomnijmy o urodzonym w Małopolsce, Łapińskim Teofilu,
badaczu górali kaukazkich.
Miejmy na uwadze wyprawy Karola Bodganowicza pod koniec
XIX stulecia do Azji Centralnej, także na górach Muztag
Ata. Pamiętajmy o wyprawie Leona Cienkowskiego do Sudanu,
nad Nil Błękitny w latach 1847–49. Badacz gromadził na
życzenie Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego kolekcje
botaniczne i protozoologiczne. Antoni Waga pisał o droncie
samotniku oraz urojonym nazareńskim ptaku (1849 rok).
Czy i wśród współczesności należy wybierać zacnych
działaczy w tej sferze? Z pewności znajdą się ci
wartościowi.(zob. Słabczyńscy 1994) //

6
Jakiś wielki zajęczak z Azji Centralnej (Środkowej). Ryc. ze zbiorów
autora.

Frankolin obrożny (F. francolinus). Jeden z ptaków kurowatych południowej

Turkmenii. Fot. domena publiczna.

7
Ezoteryka i kształtowanie zasobów naturalnych
Karpat.
Zasoby naturalne Karpat zachodnich w krainie Beskidu
Wyspowego i Pogórza Wiśnickiego są wykorzystywane przez
lokalną ludność od setek lat. W pradawnych wiekach w
sferze kultywowania życia pierwotnych słowian, w obecnych
czasach jako konwencjonalne wykorzystanie zasobów
przyrodniczych. W ramach tego zgromadzenia wykonuje się
redyk bez granic transhumance przyjęty od ludów wołoskich,
jest też leśnictwo zrównoważone i Państwowy System Ochrony
Przyrody (patrz więcej Sroka red. 2009).Tak ten sam, który
rozwinął się w czasach komunistycznych i jest
pieczołowicie kontynuowany obecnie. Zastosować należy
pragmatyczne decyzje i wiedzę utylitarną. Czy to nazywamy
dobrymi praktykami? Niekoniecznie. Pragmatyzm w
odniesieniu do natury jest decyzją skierowaną na rezultat
praktyczny. W Karpatach mawiało się o szarej
rzeczywistości. Pragmatyzm właściwy neguje te twierdzenia.
Wkraczanie wiedzy hermetycznej, dostępnej dla
wtajemniczonych, obecnej w dawnych czasach może być
oczywistością dla współczesnych praktyków-badaczy
karpackich na ziemiach polskich. Deja vu - wspomnienia
dawnych słowian ciągle są obecne w rozwoju. I jest czas,
aby się obudziły. Totemiczne rozumienie karpackiej fauny i
zasobów naturalnych objawia się wśród etnowiedzy
mieszkańców. Rózwój duchowy może nastapić wówczas, gdy
społeczność karpatianów-polaków powraca do stanu
naturalnego. Jest to stan właściwy. Opisuje go wiedza
organiczna. Rozróżnienia grup etnograficznych polskich
Beskidów Zachodnich nie ma źródła biologicznego. Jest to
ten sam system kulturowy, jaki obecnie nadaje się
jednostkom terytorialnym. Mieszkańcy Beskidów małopolskich
mają zatem wspólne pochodzenie jako ród.

8
Krajobraz karpacki w Beskidzie Wyspowym na szlaku (pod Mogielicą). Fot.
sevencoins.pl.

Dalej na północ od mostu kolejowego nad rzeką Prut

zachowały się jeszcze bory odwieczne porastające tą
pierwotną krainę zachodniej Ukrainy. Jedną z historycznych
relacji była udziałem Józefa Bąkowskiego, naukowca i
podróżnika po Czarnohorze. Czy zatem w owych błędach
metodologicznych widzimy to co zdyskredytowało
rzeczywistość przyrodników? Wiedzmy, iż tustyści pochodzą
od naukowego i podróżniczego świadka poprzednich wieków.
Jak piszemy dalej, w Karpatianach jest jakaś tajemnica,
która jest pokłosiem prastarej wiedzy ludowej i rdzenia.
To ludzie tej ziemi, archetyp mrocznych Karpat, żyjący tu
od stuleci.

Nawiązanie do stylu eklektycznego po powrocie

przyrodników.

Podstawą żywienia swojskiego są owoce i warzywa, miód,

olej z pestek dyni, orzechy, udział alhoholu i kawy

9
parzonej po turecku. Spożywamy z rana wiejską jajecznicę
na boczku z dodatkiem marynowanej papryki i oliwy z
oliwek. Zamieszkajmy w rustykalnych wnętrzach stylowych
dworów eklektycznych otoczonych mistycznymi ogrodami.
Wytwarzajmy domowy chleb i ser wędzony. Stwórzymy mityczny
labirynt piwnic i przechowalnię na gustowne alkohole i
marynaty. W końcu zastosujmy powrót przyrodników na ich
właściwe miejsce po wielu wiekach zapomnienia na ziemiach
polskich. Ziemiach, które w gruncie rzeczy nigdy nie
zostały odebrane ich prawowitym właścicielom.
Kwestia wizji to postmodernistyczne nawiązanie do
stylu eklektycznego i tradycyjnych form budowlanych (takie
jak neogotyk, rustykalizm) jako współczesny tręd w
architekturze i kulturze polskiej. Byłoby to szczególnie
istotne w dobie progresywnego rozwoju kraju. Wiedzmy
wszyscy, iż przewidziany jest patriotyczny indiwidualizm w
zrożnicowanej Europie i elementem tego winien być
wypracowany własny styl. Polska otrzymuje w spadku
wielowiekową kulturę Europy łacińskiej i słowiańskie
korzenie. Właściwym dla tego połączeniem jest więc
tradycyjne budownictwo historyzującego posmodernizmu, jako
wielki dziedzic. Styl swojski-rustyklany i dworski obecny
w Karpatach wraz z zakopiańskim dokładać winny ze swojego
dorobku do obecnego wzorca kulturowego. Kluczowym
odniesieniem w tradycyjnym konserwatywnym budownictwie
winno być odwołanie do kultury i tradycji ludowych oraz
łacińskiej kultury europejskiej. Elementem realizacji
winien być więc polski styl w Europie progresywnej.

O praktyce etnozoologicznej odkrywców.

Z wielu obszarów posiadamy poszlaki co do obecności
nieznanych nauce ukrytozwierząt. Tak jest w przypadku
rozległych dzikich krain Azji Środkowej. Mawiało się o
dzikiej włochatej faunie z tych ziem. Ta zaskakująca fauna
nie była opracowana w dobie zrównoważonego rozwoju zasobów
naturalnych przez badaczy europejskich. Czy zaprawdę nie
wiecie czym jest kryptozoologia polska? Przez lata błędnie
przedstawiano bowiem zarys tego zasakującego dochodzenia

10
przyrodników. Zacznijmy więc od powrotu na właściwe
miejsce. Ten element diagnozy na dzikich obszarach w
poszukiwaniu kryptozwierząt odsłania przed nami nowe
horyzonty poznawcze. Populacje niewykryte w nauce
zoologicznej będę wówczas opisywane w wiedzy ludowej. Są
one elementem inwentoriów przyrodników w odległych
regionach. Przykładem dla polskich badań są Karpaty
Małopolski czy góry wschodniego Uzbekistanu. Programem
krytycznym dla tych działań jest integrative natural
resources inventory dla regionów.
A zatem pragmatyzm w diagnozie objawia się nie tylko w
schamacie naszych badań i wypraw. Pragmatyczne dążenie do
ujednolicenia badawczego rozporządzenia to stworzenie
gabinetu i archiwum źródeł dla przyrodników. Gabinety
winny się mieścić w centrach i obiektach badawczo-
kształtujących zasoby naturalne, także te prowadzone
poprzez organizacje non-gov. Kamienice instytutów i dworów
wykorzystane przez te i inne organizacje winny preferować
spuściznę europejskiego dziedzictwa kulturowego z
rustykalnym wnętrzem z drewna sękatego, co jest dla
polaków wartościowe. Jak wiemy, za wskazówką badacza-
przyrodnika pszczelarstwo i tradycyjne łowienie ryb, w
dobie zrównoważonego rozwoju są charakterystyczne dla
ludności lokalnej w społeczeństwach progresywnych. Pasywne
budownictwo i użyteczność krajobrazu dla lokalnych
wkraczać winny z jednolitą falą do krain górskich w
Małopolsce. Gospodarka leśno-drzewna prowadzona przez Homo
sapiens w dobie antropocenu winna być prowadzona w ramach
kultu słowiańskiego z istotnym poszanowaniem dla przyrody.
Korzystanie z zasobów gazu ziemnego lokalnego przez
mieszkańców swoich ziem oraz zasobów słońca i wiatru to
wielka niewykorzystana moc matki-przyrody. Rozporządzenie
Rewilding Lesser Poland dotyczy zatem bioróżnorodności
kręgowców na poziomach gatunków i siedlisk. Jest też
"pochłonięcie dla celów" innej wielkiej czystej energii z
kosmosu, o której wspominał Nikola Tesla.
Czy więc w czasach społeczeństwa informacji nie istnieje
bynajmniej sproszczenie badawczego działania? Zatem należy
sie zrównoważone.....badania zasobów naturalnych, aby

11
podług tego traktować wszystkie formy jednakowo,
szczególnie te przyczyniające się dla człowieka.

Praktyk historii naturalnej. Ryc. ze zbiorów autora.

Kwestia dzikiej fantastyki

pragmatyczne formy badawcze //
studia integrative.
Integracja badawcza w kształtowaniu pragmatycznym
bioróżnorodności jest krytycznym aspektem dla obecnych
prac utylitarnych w Karpatach Polskich. Dzika fantastyka
jest wyprawą badacza w dzikie obszary w swoim własnym
planie uwzględniając naukowe dokonania poprzedników. Dziką
fantastyką winni się zajmować przyrodnicy prowadzący
badania nad fauną i florą zapomnianych krain. Elementem

12
działania w tej sferze są:

analiza szczegółowa w planach badań aktualnych //

użyteczne prace lokalnej ludności na rzecz wykonania
ogólnego pragmatycznego uzgodnienia // utylitaryzm
właściwy czyli obecna dobra praktyka.

Wykorzystanie w pracach przyrodników dziedzictwa

wiedzy z rozległych praktyk nauki i humanistyki.
Integracyjne studia z Karpat Polskich dotyczą zarówno
karpackiego poznania zasobów naturalnych jak i również
rozszyfrowania wiedzy. Wykorzystanie protokołów do
Konwencji Karpackiej oraz włączenie człowieka do przyrody.
To elementy kluczowe naszego rozpoznania w obecnym
konwencie do warunków synergicznych. Analiza księgozbiorów
badawczych jest elementem podstawowym.
Wiedza jaką posiadały społeczności słowian-wiślan z Karpat
nie została z pewnością zatracona doszczętnie. Pojęcie
zasobów przyrody dla górali karpackich jest ciągle żywe i
stanowi znaczny przyczynek do poznania szczegółowej
rzeczywistości i kształtowanie środowiska życia.

Manuskrypt o swojskim byciu i badaniach fauny

polskich Karpat.
Zapis odnoszący się do rozległego prominentnego
manuskryptu. Konieczne jest z pewnością zrozumienie
dziedzictwa przyrodniczego Karpat małopolski z ich
zabytkami i wszelaką nauką faunistyczną. Zachowanie
dziedzictwa to rzecz podstawowa w ramach kształtowania
zasobów naturalnych.

Główne koncepty analizy to:

=dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe polskich
Zewnętrznych Karpat zachodnich
=odniesienie się tej sferze do innych regionów starego
kontynentu
=zapis w odniesieniu do badawczej sprawy

13
=koncept dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego
=faunistyka i wiedza kryptozoologiczna (dochodzenie
etnozoologów)
=local environmental knowledge/ traditional knowledge
=zapis powtórzony z ksiąg przyrodniczych

Zamieszkanie w chacie-obiekcie w Beskidach to wizja

rustykalnego mieszkania przyrodnika. Realizacja tego
przedsięwzięcia winna być realizowana dwojako. Jako
kontynuacja stylu swojskiego w badawczej analizie
teriofauny Beskidu Wyspowego czy fauny płazów Pogórza
Ciężkowickiego. Innym elementem jest wprowadzenie
pasywnego budownictwa do naszych obiektów. Realizacja
konceptu jest prowadzona poprzez badawczą analizę i
poprzez prowadzony zindiwidualizowany styl działania.
Zapalmy wieczorową porą świece rustyklane, aby poczuć
klimat badań przyrodników. Używajmy także kominka i
rustyklanych mebli oraz lnianego obrusa. Wyposażmy się w
profil kamienny i wzornictwo ludowe. Rustyklany winien być
zwłaszcza pragmatyczny. Cechą szczególną wówczas będą
badania i prace przyrodnicze jakich się podejmujemy.
Przyczynienie się do rozwoju wśród niedojrzałych badaczy
wymaga jednak żmudnej pracy.

Teriofauna Karpat.
Teriofauna Karpat jest elementem badawczego programu
zwiadowczego. Kwestią jest przyczynek do zoogeografii
ssaków poprzez losowe analizy faunistyczne. Dotyczą one
także monitoringu fauny przy użyciu fotopułapek i wywiadu
środowiskowego. Analiza jest szczególnie oparta na
etnozoologicznym dochodzeniu. W starych księgach
karpackich poszukujemy zapisków na tematy różnych form
biologicznych występujących w niskiej liczebności. Etapem
jest raport o wywiadzie z lokalną ludnością dotyczącą ich
etnowiedzy o lokalnych dzikich zwierzętach i innych

14
formach biologicznych. Zaniechanie tego co uwłacza
godności prawdziwego przyrodoznawstwa (historii
naturalnej) czyli ograniczenie do minimum biurokracji i
programów mijających się z prawdą w aneksie do analizy.
Nawiązaniem do słownika teriofauny karpat jest zdziczenie
regionu małopolskiego.

O przypadkach

Te "błędy dobrowolne stają się wrotami odkryć". Człowiek

dąży ku nieznanemu. Celem tego jest poznanie i odkrycie
natury rzeczy. Dla rozwoju umysłu więc sporządza się
ekspedycje do zatrważających regionów. Jak mawiał Daniel
Dafoe " Rozum ludzki początkiem jest wszelkiej
substancji". Cała ta teriofauna z obszarów Kaukazu
Północnego czy mołdawskich dolin żyje więc w ciemności,
aby i ich nie ujrzeli ludzkie populacje. Odnaleziono
jednak drogę nieinwazyjną fotopułapek i genetyczne
próbkowanie. A i pewna mglista wiedza ludowa winna w
sposób pierwotny przekazać nam te i inne zeznania na temat
tej niepopularnej owłosionej fauny. Teraz pojęcie właściwe
będzie używane zamiennie ze znaczeniem nauka -
pragmatyczna teoria prawdy. Pragmatyzm bowiem opiera się
na doświadczeniu kryterii użyteczności i praktyczności
skutków.
Pseudonauka związana jest poniekąd z kulturą masową i
miejską legendą. Ilekroć nauka wraca na właściwe miejsce,
łączy się w jedno z naturą rzeczy. Co zadziwiające właśnie
naukowe dochodzenie może łączyć odmienne kultury i
społeczności w wielu zakątkach w imię zrównoważonego
wykorzystania zasobów naturalnych i wiedzy utylitarnej.

15
Badania faunistyczne w Afryce Północno-Wschodniej. Ryc. ze zbiorów
autora.

Dzikie Bałkany a wiedza ludowa macedończyków.

Będzie tutaj mowa o muzealnikach z przyrodniczego centrum.

Oni bowiem mają wiedzę o skórkach wypchanych zwierząt
przetrzymywanych być może w górskich monastyrach
macedońskich takich jak Monaster św. Joachima
Osogowskiego. Poszukiwania zatem wobec tego kilku rzadkich
ssaków z gór Osogowskiej Płaniny jest kwestią badania nad
"dzikimi Bałkanami". Legendarne opisy i współczesne
ekspedycje do tego regionu są kwestią do rozstrzygnięcia.
Zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych w
zaskakującej decyzji i podróże turystów i autostopowiczów
winny wykazać się dla nas kilka właściwych decyzji.
Pewien szczególny zapis może być decyzją praktyka-
badacza. Podczas badań przyrodniczych i środowiskowych
obiektywne badania są skierowane do badania zaskakującej

16
fauny z Macedonii niepoznanej w jawnym rozporządzeniu.
Toteż zatrzymanie się w jednym z monastyrów północnych
masywów i zasięgnięcie porady tamtejszych kapłanów jest
wprowadzeniem do ludowej wiedzy. Jet to alternatywny
sposób na identyfikację-pierwowzór jawny dla pilotażowego
projektu faunistycznego nad współczesnymi tetrapodami
macedońskich prekambryjskich gór Kozjak na północy kraju.
W Masywie Rodopskim opisujemy ludową wiedzę i zasięgamy
porad lokalnych adwersarzy. Prowadzimy analizę
batrachofauny, w tym poszukiwania traszki Karelina
Wykorzystujemy etnowiedzę właściwą, która jest podstawowa
oraz aplikacyjną. ów aplikacyjna etnowiedza dostarcza nam
przyczynku do paradygmatu zachowania zasobów naturalnych w
krytycznych regionach. Muzealnicy i badacze z organizacji
non-profit są skłonni do dobrych praktyk w aktualnym
badaniu faunistycznym. W kolebce tak wielu kultur jakie
przewijały się w po tych krainach, wędrować powinno się po
górskich trasach, wykorzystując wiedzę z natury
otrzymujemy źródło etnozoologiczne o endemicznych
tetrapodach z tego obszaru. Stanowi to kolejny zapis w
sprawie ekspedycji. Prastara wiedza z natury i technologia
analizy rzadkich populacji metodą presence/absence są
zaczątkiem właściwych badań europejskich. Wykreowanie
filmu we współpracy ze studiem filmowym o jednym z tych
badaczy najmniej znanych pozwoli w zaskakujący sposób
przedstawić wyprawę w ten niesamowity i zapomniany kraj
byłej Jugosławii.
Awanturnicze wyprawy w sercu macedońskich gór. Wyprawy
i ekspedycje badaczy z historii naturalnej idą w parze z
opisem ich dokonań. Tryb życia fauny jest systematycznie
poznawany w pracach przyrodników w pracach nad biologią
populacji oraz w wykonaniu prac faunistycznych. Prowadząc
dzikie życie sami badacze dążą do życia w zgodzie z
naturą.

17
 Wisaż naturalistyczny za przykładem Linneusza w gabinetach
przyrodników, wykorzystanie także podczas wyprawy (na Kiribati
lub w Małopolsce historycznej) będzie atutem. Fot. Synnöve.

Wiedza i środowisko w Mikronezji.

Jest to krótka rzecz o poznaniu wybranych regionów. Z
pewnością niedostatecznie poznana jest teriofauna
Mikronezji. Obca fauna ssaków z tego obszaru to Szczur
Rattus diardii oraz zdziczała koza Capra hircus.

18
Poszukiwanie pewnych endemicznych form zwierzęcych jest
projektem analizy do naukowego dyskursu i można to
traktować jak badania dzikich detektywów. Działania
muzealników przyrodniczych będą docenione. Kształtowanie
zasobów biologicznych wysp Mikronezji powinno być
traktowane jako priorytetowe działanie władz, podróżników
i jednostek naukowych. Współpraca instytucji
wspierających, lokalnych mieszkańców i aktywistów jest
szczególnie istotna dla dalszego funkcjonowania
niezaburzonego ekosystemu-domu. Tymczasem "czas
ekosystemu" to teoria tego artykułu mówiąca nam o
zrozumieniu teriofauny paru zagubionych wysp zachodniej
Polinezji. Na podstawie wielotenich prac podróżników
ogłoszono nieneutralny wpływ zmian klimatycznych na
gatunki wyspowe, w tym populacje dzikich denisowczyków
Pacyficznych. Objawem tego są narastające tornada i
wahania poziomu mórz wokół atoli. Krótko wspomnijmy także
o norwegu, Thoru Heyerdahlu i jego wyprawie Kon-Tiki.
Zastosował on badania etnograficzne na Pacyfiku, które są
odzwierciedleniem na wyspach Mikronezji poznania fauny i
gospodarki zasobami naturalnymi.

Poznanie pewnej fauny w rosyjskim Wielkim

Kaukazie. Wyprawy na Kraj Stawropolski.

Zatem jest tutaj mowa o jakichś formach zwierzęcych

zamieszkujących w niewielkiej liczbie tzw. Wielki Kaukaz.
Na jednym ze wzgórz górskich z kraju Stawropolskiego
poszukujemy zatem koniozwierza z krajobrazu i jakiegoś
jeszcze ogromnego gryzonia nieznanego dla wiedzy naukowej,
aby i móc poznać jego biologię. Podróż po Wielkim
kaukazie była udziałem ekipy filmowej AltayFilm za
pośrednictwem obrazu The Greater Caucasus. Podstawą w
aktywności jest etnozoologia, jako wiedza uniwersalna.
Jest ona uzupełnieniem dotychczasowych opisów o lokalne
ludowe zeznania. Priorytetem jest uzupełnienie wiedzy za
pomocą tzw. gaps in knowledge w regionach

19
nieuzupełnionych. Elementem podstawowym dla tego
odniesienia jest lokalny zasób i wiedza badawcza
przyrodników. Wiemy o porozumieniu badawczym
uniwersyteckim i organizacji z kraju Stawropolskiego i
białoruskich akademików. Jest to rzecz wartościowa o
poznaniu bioróżnorodności.
Ale są również regiony na zachód od ów obszaru.
Nazywamy je górami X. Synergiczne ekspedycje winny być
wyprawami wielu specjalistów-biologów zajmujących się
różnymi grupami świata fauny. Podejście to jest
szczególnie istotne w polskim działaniu. Wespół zatem
współpracują w ekspedycjach herpetolodzy, malakolodzy,
teriolodzy czy ornitolodzy. Do ich ekip dołączają jednak
również politycy, fotografowie, antropologowie,
etnografowie, fizycy-eksploratorzy, specjaliści od
przetrwania i geograf. Poszukiwania drzewnych humanoidów z
wielkiego Kaukazu czy teriodrapieżców z obszaru zwanego Z
(czyt. gdzieś w północnym Mali) nie powinny być związane z
pseudonauką. A więc zależy od obecności metody i
wykorzystaniu wiedzy lokalnej.
Synergiczna aktywność badaczy fauny i kryptozoologów
na właściwym miejscu jest więc skierowana na północny
Kaukaz, gdzie za pomocą etnowiedzy prowadzimy integracyjne
badania w formie zrównoważonego rozwoju oraz badań
faunistycznych (dot. bioróżnorodności megafauny). Czy
należy więc wprowadzić nowy wymiar w poznawaniu przyrody
badanych regionów?

Ekspedycja do odległego regionu.

Celem znakomitej większości eksploratorów jest stosowanie

pragmatycznej teorii prawdy w praktyce. Wizją tego jest
udostepnienie gronu badaczy wypraw eksploracyjnych w
odległe lub zniszczone przez konflikty obszary. Wiedzą na
drodze postępu są więc poszukiwania wielkiego fałszywego
żebrowca z gór środkowej Azji lub innego jeszcze wielkiego
płaza, o którym trąbiły lokalne przesłanki. Poszukiwania

20
endemicznych populacji e.g. Salamander iranodonów
Paradactylodon sp., wymagają praktyk faunistów i
diagnostyków taksonomicznych. Wielka wyprawa jest
identyfikowana jako projekt podróżników-badaczy na obcy
obszar celem wartości poznawczych. Pierwowzorem dla
przyrodników może być Kazimierz Nowak, o wyglądzie
Wampleta, eksplorator, który w XIX wieku odbył podróż
wzdłuż Afryki. Doświadczenie poznania jest celem motywu
podróży. Jak powiedział Karl Weber " Podróże są najlepszym
bodźcem twórczości". Eksploracja [wędrówka poznawcza] owa
polega na poznaniu i analizowaniu błędów. Celem zapisu
autora nieznanego jest wiedza o poznaniu. Tadeusz
Różewicz pisał "Długo wędrowałem zanim doszedłem do
siebie". Eksploratorzy długo wędują również w zamyśle
odnajdując własną drogę dla badań.

O POZNANIU / O EKSPLORACJI / lost expedition /

ZAPIS fascynujący / o Besarabii mołdawskiej /
faunal studies in Central Asia and Moldova/
Natural resources and Exploration of Dagestan or
Greater Caucasus.

O podróżowaniu w Karpaty a zasoby naturalne.

Należy więc sobie zdawać sprawę z kształtującej roli

człowieka w przyrodzie antropoceńskiej. Zrównoważone
karpackie leśnictwo i turystyka wyrażają się w naszem
podejściu do dziedzictwa przyrodniczego. Naród to trzeźwy
zatem przysposobić należy sobie podejście do kształtowania
przyrodniczej bioróżnorodności oraz heterogenność
krajobrazu. Analityczne decyzje badawcze winny być
rozstrzygane na polu rozróżnienia rustykalnych form
budownictwa i programów poznawczych - poznania fauny i
flory regionu Lesser Poland. Końcowym etapem jest
ekspedycja karpacka, na zachodzie obszar obejmujący

21
również kraj Preszowski czy ukraińską Czarnohorę.
Elementem inspirującym dla pseudoekologów winien być zacny
rodzaj rewilding Lesser Poland czyli odzyskanie dawnej
dzikiej świetności Karpat i Pogórzy na czele z
karpatianami. Kontynuacja poznania i kształtowania w
praktyce ludowej to akcje skutkujące. Albowiem nie da się
chronić społeczeństw i populacji fauny i flory bez podstaw
wiedzy ludowej. Czyż to nie jest wielka praca
przyrodników?

Wariant zegara w pomieszczeniu gabinetu. Ryc. ze zbiorów

autora.

O pewnej słabo znanej faunie Małej Polski i

irackiego Kurdystanu.

Słabo znana fauna nie była badana przez badaczy. Ich

obecność nie zawsze też jest potwierdzana na danym
obszarze. Tak może być z pewnymi populacjami gryzonich
ssaków w Karpatach małopolski lub odrębnych populacjach
fauny Kurdystanu na ziemiach górzystych. Poprzez
nieinwazyjny protokół lub wiedzę ludową należy zatem
sporządzić raport o populacjach występujących w niskim
zagęszczeniu. Pewien jeżozwierz- Hystrix sp. winien być
poznany poprzez etnozoologiczny protokół. Wiedza ludowa o

22
skaczących leporidach lub dziwnej ludzkiej faunie polnej
znanej w ludowym rozporządzeniu kurdyjskim (e.g. Hawraman
Mountains) zawiadomi naukowe guru o naturalnym pochodzeniu
gatunku ludzkiego.

O ekspedycjach po populacje i wyprawach na

tropie.

Ekspedycja po populacje jest terenowym angażem w

poszukiwaniu skrytych populacji Kurdystanu oraz regionów
znanych jako łuk Karpat. Zasakujący monitoring w Zebar
Valley w północno-irackim regionie. Wyprawy na tropie
fauny. Elementem protokołu jest również ów znany
zrównoważony rozwój obszaru wespół z analizą
bioróżnorodności. Elementem jest zaskakująca podróż do ów
odegłego płaskowyżu na zachód od połnocnych sfer. W owym
rozporządzeniu należy być gotowym do praktyki podróżnika.
Zaangażowanie odpowiedzialnej turystyki jest włączone do
wyprawy na tropie fauny. Udokumentowanie decyzje są
podparte działaniami sprawczemi.

23
 Typ przyrodnika w rustykalnym stylu. Fot. Tommy Ton,
gq.com

Glosariusz populacji.

Materiał rozpoczęty w roku 2012 cokolwiek dla poznania

rozmieszczenia populacji europejskich w typie badań
"applied ecology" przerodził się w znaczne opracowanie
techniczne poświęcone trudno wykrywalnym populacjom. Akcja
dzieje się w Europie Środkowej i Azji Środkowej w dwóch
oddalonych od siebie regionach zamieszkanych przez podobne
sobie ludzkie populacje i dziwaczną dziką faunę.
Opracowanie jest więc skupione nad historią naturalną
właściwą. Wojaż do odległej góry na obszarach Karpat
zachodnich. Szkic wypraw zostaje określony przed wyprawą
zidentyfikowaną. Relacja z terenowego działania. Rzut z

24
prac aktywnych być może był dotychczas zidentyfikowany
jako fantom.

Uwzględnienie w wiedzy ludowej i faunistyce//

Wiedza ludowa z przyrody się wywodząca.

Krótka analiza zrozumienia z wiedzy ludowej. Zrozumienie

natury leży w gestii badawczej naukowców - przyrodników.
Programem identyfikujacym jest główne działanie badaczy
szczególnie w odniesieniu do ludowej wiedzy. Wiedza ludowa
o środowisku to podstawa do dalszych rozważań do analizy
projektów badawczych i poznawczych.
Z księgi labirynu pochodzą te słowa odnośnie
poznawczej roli przyrodników. Parafrazując słowa
Santaragliego przytoczmy rolę właściwych przyrodników. Ich
wiedza jest bowiem szczególnie klarowna, gdy odnosi do
prastarej wiedzy - etnowiedzy. Zgłębiając się w temat
dochodzimy do konkluzji, iż aby być mówić o prawowitym
przyrodniku musimy znać się na naukach biologicznych i
innych przyrodniczych, nadto musimy mieć wiedzę
archeologa, psychologa, znać się na polityce i ruchach
społecznych, poza tym musimy być być pracownikiem
fizycznym oraz budować potencjał dla innych. Przede
wszystkim zaś musimy być człowiekiem kultury i tajemnicy.
Z praktyki ziół, wiedzy ludowej i naturalnej medycyny
pochodzą również słowiańskie podania od zarania. Skąd i
dlaczego obca nam jest ta wiedza dzisiaj. Sporządźmy więc
praktyczny zapis odnoszący się do genialnej wiedzy-
etnowiedzy. Aby zatem zachować zasoby naturalne w tym
populacje fauny i flory musimy zdawać sobie sprawę z nauk
przyrodniczych, nadto poznajemy etnozoologię = w tym
wiedzę o karpackiej faunie oraz pewną historię zwierząt i
ludzi z doliny pod kurdyjską górą o nieznanej nazwie
(północny Irak).

25
by luchowicz gabinet.

note: Thomas Quatl is scientific pseudonim of Tomasz q.

Pietrzak, independent biologist and natural resources
researcher. Zapisy dotyczą projektów realizowanych w 2014
roku.

Literatura uzupełniająca:

Bonvalot G. 1986. Przez Kaukaz i Pamir do Indii.

Wydawnictwo Łódzkie. s. 187

Bringezu S. oraz Bleischwitz. R. 2009. Sustainable

natural resources. Global Trends, Visions and
Policies. Wuppertal institute, Germany

J. A. Chapman oraz J. E. C. Flux (red.) 1990. Rabbits,

Hares and Pikas: Status Survey and Conservation Action
Plan, s. 61-94. The World Conservation Union, Gland,
Switzerland.

Cejrowski W. 2010. Podróżnik WC. Wydawnictwo

Bernardinum, II wyd. poprawione. s. 251

Eco. U. 2013. Historia krain i miejsc legendarnych.

Dom Wydawniczy Rebis. s. 478

Feliksiak (red.) S. 1987. Słownik biologów polskich.

Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 450.

Kucharczyk S. 2013. Reliktowa puszcza karpacka. [The

Relic Carpathian Forest] s. 152

26
Heyerdahl T. 1972. Wyprawa Kon-Tiki. Warszawa.
Państwowe Wydawnictwo ,,Iskry" s. 246

Krystufek B., Vohralik V. 2012. Taxonomic revision of

the Palaearctic rodents (Rodentia). Sciuridae: Xerinae
1 (Eutamias, Spermophilus). Lynx, n. s. (Praha), 43(1–
2): s. 17–111

Nowak A. 2000. Rowerem i pieszo przez Czarny Ląd.

Listy z podróży afrykańskiej z lat 1931-1936.
Wydawnictwo Sorus. s. 404

Mix H. 2013. The Greater Caucasus. AltayFilm, 52 min.

Ogrodowczyk T., Ogrodowczyk M. 2012. Dzika przyroda w

sercu Europy. Leśne studio filmowe, 25 min.

Pietrzak T. 2014. Wyprawa przyrodnika do dzikiego

świata: badania i rozwiązania pragmatyczne. Gnhi
documents, 039plhvkq

Pucek Z. (red.). 1981. Keys to vertebrates of Poland –

Mammals, Polish Scientific Publishers, Warsaw. s. 367

Roborovsky. V. 1890. The Russian Expedition to Central

Asia under Colonel Pievtsoff: Yarkand to Nia.
Proceedings of the Royal Geographical Society, s. 161-
166

Rossi L. 2012. Criptozoologia - Animali Misteriosi tra

Scienza e Leggenda. Vol. 1 Mammiferi. s. 300

Santarcangeli P. 1983. Księga labiryntu. Warszawa:

Wiedza Powszechna. s. 394.

W. i T. Słabczyńscy. 1992. Słownik Podróżników

27
Polskich, Warszawa. s. 370

Spitzenberger F. 1996. Zoogeography of Austria's

Mammal Fauna. Proceedings of the 1 European Congress
of Mammalogy, Museum Bocage, Lisboa, s. 55-65

Sroka S. 2001. Jak poznawano świat zwierzęcy polskich

Karpat. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki R. 46:3,
s. 139

Sroka S. (red.) 2009. Podróżowanie w Karpaty. wczoraj

i dziś. Wyd. Avalon. s. 186

Tuniyev B. Atayev C, Sakhat S. 1998. Report on Fauna

of Amphibians and Reptiles from Eastern Kopet Dag in
Turkmenistan. Vol 5, Nr 1.

Trojan P. 1992. Analiza struktury fauny. Memorabilia

Zoologica, s.47

Wróblewski W. 1880. Do źródeł Prutu. Wędrowiec, nr

187: s. 76-77

=--=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-

1st Young Natural History scientists' Meeting:

bdem.mnhn.fr/sites/bdem.mnhn.fr/files/upload/abstract_
book_ynhm_v2.pdf

Poloniny National Park and East Carpathian

Biosphere ... - ŠOP SR:
sopsr.sk/nppoloniny/en/nature.php

Rewilding Europe – Making Europe a Wilder Place:

rewildingeurope.com

cepf.net/resources/hotspots/Europe-and-Central-

28
Asia/Pages/Mountains-of-Central-Asia.aspx

miiz.waw.pl/periodicals/fragmenta_faunistica/abstracts
/Abstr54-2.pdf

Kurs dla naturalistów za przykładem Linneusza:

uu.se/en/admissions/master/selma/kursplan/?
kKod=1BG222&lasar=15%2F16

Atlas Ssaków Polski: iop.krakow.pl/ssaki/Katalog.aspx

Atlas Płazów i Gadów w Polsce: iop.krakow.pl/plazygady

Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody: tbop.org.pl/

Hungarian Natural History Museum: nhmus.hu/

Małopolska Noc Naukowców: nocnaukowcow.malopolska.pl/

Festiwal Podróżników 3żywioły: 3zywioly.pl/

Institute of Systematics and Evolution of Animals, PAN

Krakow.:isez.pan.krakow.pl/

Numer identyfikacyjny opracowania NIOd59bp

29