BAB 2 : SISTEM PEMERINTAHAN DAN

KEGIATAN EKONOMI MASYARAKAT MELAYU

2.1 SISTEM PEMERINTAHAN

- Sistem pemerintahan beraja yang diamalkan oleh kerajaan Alam
Melayu terbahagi kepada 2 iaitu Pemerintahan Pusat dan
Pemerintahan Wilayah

a) Funan
RAJA:
Rajanya menggunakan perbagai gelaran:

● KURUNG BNAM (raja gunung)

● RAJADHIRAJA (raja segala raja)
● CAKRAVATIN (pemerintah alam sejagat)

PEMERINTAHAN PUSAT DAN WILAYAH:

● Raja dibantu oleh golongan agama & tentera

● Funan dibahagikan kpd 7 wilayah
● Ketua Wilayah terdiri drpd putera-putera raja digelar sbg Raja
Kecil

b) Champa
RAJA:

● Rajanya menggunakan sebagai RAJADHIRAJA

● Raja sbg pemerintah yg mulia & suci
● Raja dikaitkan dgn Dewa Siva

PEMERINTAHAN PUSAT DAN WILAYAH:

● Raja dibantu oleh pembesar

● Pembesar berperanan mengutip cukai, menjaga keamanan dan
kukuhkan pertahanan
● Champa dibahagikan kpd 5 bahagian iaitu Indrapura, Amaravati,
Vijaya, Kauthara dan Panduranga

c) Srivijaya
RAJA:

● Rajanya mempunyai unsur kesaktian

● Raja dianggap Bhodhsattva (Buddha di bumi)
● Raja digelar Raja di Gunung & Maharaja di Pulau

PEMERINTAHAN PUSAT DAN WILAYAH:

● Raja dibantu oleh Yuvaraja (Putera Mahkota), Pratiyuvaraja (Raja
Muda) dan Rajakumara
● Raja dibantuoleh golongan agama, tentera, pemungut cukai,
hakim & penjaga harta

1
 ● Pentadbiran dibahagi kpd 2, Kedatuan & Pradatuan

d) Angkor
RAJA:
● Rajanya menggunakan gelaran Dewaraja (Raja sbg dewa)
● Kuasa keduadan ketiga terpenting dlm sistem pemerintahan ialah
Permaisuri dan Raja Muda

PEMERINTAHAN PUSAT DAN WILAYAH:

● Raja dibantu oleh pembesar-pembesar
● Pembesar bertanggungjawab dlm bidang keagamaan, kehakiman,
keselamatan dan perbendaharaan
● Dibahagikan kpd wilayah, daerah, daerah kecil & kmpg

e) Majapahit
RAJA:
● Rajanya menggunakan gelaran Maharaja, Sri Maharaja & Sri
Bathara

PEMERINTAHAN PUSAT DAN WILAYAH:

● Raja dibantu oleh Sapta Prabu dan para pembesar
● Sapta Prabu ialah Majlis Penasihat Diraja yg terdiri drpd kerabat
diraja
● Majapahit dibahagikan kpd 14 wilayah.
● Setiap wilayah dipecahkan kpd Kabupaten, Kawadanan,
● Pakuwuan dan Kebuyutan (dearah, daerah kcl & kmpg)

f) Kedah Tua
● Dibayangi oleh kerajaan besar Alam Melayu terutamanya
Srivijaya
● Mempunyai seorang ketua (pentadbiran mudah)
● Ketua menguruskan hal perdagangan dan keagamaan
● Corak pentadbiran berubah apabila menjadi sebahagian drpd
Srivijaya
● Menjadi sebahagian drpda Pradatuan Srivijaya

g) Gangga Nagara
● Amalkan sistem pemerintahan beraja
● Raja berperanan membangunkan perdagangan & bertanggungjwb
dlm hal ehwal keselamatan

2.2 Kegiatan Ekonomi

2
 - Pembentukan petempatan awal dan peranan sungai membawa kepada
perkembangan ekonomi di Alam Melayu

-Terdapat pelbagai kegiatan ekonomi yang diusahakan oleh masyarakat

kerajaan Alam Melayu, contohnya:

a) Pertanian : tanaman padi, rempah ratus, tanaman lain (pisang, tebu, bijan,
kekacang, kelapa, sayuran dan buah – buahan), kegiatan lain (Menangkap
ikan disawah, mendapatkan kulit kura – kura)

b) Perdagangan :kepelbagaian barangan dari Alam Melayu, Kedudukan yang

strategik, mempunyai pelbagai kemudahan di perlabuhan.

c) Mengutip hasil hutan dan laut : gaharu, sarang burung, rotan, kapur barus,
gamat, Mutiara, rumpai laut.

d) Perlombongan : dilakukan secara kecil – kecilan menggunakan kaedah

mendulang (emas, perak dan besi)

e) Pembuatan :menghasilkan barangan harian dan mewah (barang perhiasan

emas, cuka kelapa dan tembikar)

LATIHAN 2.1

1. Jelaskan maksud gelaran yang digunakan oleh raja-raja kerajaan Alam Melayu
berikut.
Gelaran Maksud
Kurung Bnam Raja Gunung
Cakravatin Pemerintah Alam Sejagat
Bodhisattva Buddha di bumi
Rajadhiraja Raja segala raja

2. Nyatakan gelaran yang digunakan oleh Raja – raja Majapahit. ( 3M)

i. Maharaja__________
ii. Sri Maharaja_______
iii. Sri Bathara_________

3. Apakah peranan Sapta Prabu dalam sistem pemerintahan pusat Kerajaan

Majapahit? (2M)
Peranan Sapta Prabu dalam sistem pemerintahan pusat Kerajaan Majapahit
ialah sebagai pembantu raja dan Majlis Penasihat Diraja yang terdiri daripada
kerabat raja.

3
4. Apakah peranan pemerintah dalam kerajaan Gangga Nagara? (2M)
Peranan pemerintah dalam kerajaan Gannga Nagara adalh membangunkan
kemajuan perdagangan dan bertanggungjawab dalam hal ehwal keselamatan.

5. Sekiranya anda seorang pemerintah dalam kerajaan Alam Melayu,

bagaimanakah cara anda mentadbir? (KBAT) (3M)
Sekiranya saya seorang pemerintah dalam Kerajaan Alam Melayu, saya akan
mentadbir secara adil. Selain itu, saya akan menjaminkan kesejahteraan dan
kemakmuran rakyat. Akhir sekali, saya tidak akan menindas rakyat dan
mementingkan demokrasi negara.

6. Lengkapkan jadual berikut berkaitan dengan pembahagian wilayah dan bahagian

dalam kerajaan Alam Melayu.

Kerajaan Wilayah
Funan Terbahagi kepada 7 wilayah yang diperintah oleh
putera-putera raja.

Champa Terbahagi kepada lima wilayah,iaitu:

i) Indrapura.
ii) Amaravati.
iii) Vijaya.
iv) Kauthara.
v) Panduranga.
Srivijaya Pentadbiran wilayah terbahagi kepada dua,iaitu:
i) Kedatuan.
ii) Pradatuan.

7. Jawab soalan berkaitan system pemerintahan kerajaan Majapahit.

a) Nyatakan gelaran yang digunakan oleh Raja – Raja Majapahit.

(i) Maharaja.
(ii) Sri Maharaja.
(iii) Sri Bathara.

b) Apakah peranan Sabta Prabu dalam sistem pemerintahan pusat kerajaan

Majapahit?
Peranan Sabta Prabu dalam sistem pemerintahan pusat Kerajaan Majapahit ialah sebagai
Majlis Penasihat Diraja yang terdiri daripada kerabat diraja.

c) Wilayah kerajaan Majapahit terbahagi kepada:

(i) Kabupaten.
(ii) Kawadanan,
(iii) Pakuwuan.

4
 8. Senaraikan barang yang diperdagangkan di Pelabuhan kerajaan berikut.

Kerajaan Gangga Nagara Kerajaan Kedah Tua

(i) Emas (i) Rotan
(ii) Biji Timah (ii) Kayu Cendana
(iii) Rempah-ratus (iii) Gading Gajah
(iv) Kapur Barus (iv) Damar
(v) Damar

9. Sejauhmanakah peranan Tasik Tonle Sap dalam usaha memajukan kerajaan Angkor?
a) Mangairi kawasan padi sawah.
b) Membentuk kawasan pertanian yang luas.
c) Membekalkan sumber air minuman.
d) Membekalkan sumber protein seperti ikan.
e) Tanah subur disebabkan mendapan lumpur.

10. Huraikan kesan kegiatan perdagangan yang dijalankan oleh kerajaan – kerajaan Alam
Melayu. (4 markah)
Antara kesan kegiatan perdagangan yang dijalankan oleh kerajaan-kerajaan Alam Melayu
adalah dapat memajukan aktiviti pembuatan kapal. Selain itu, dapat memajukan kegiatan
ekonomi negara. Kemudian, kita dapat juga menguasai ilmu pelayaran. Akhir sekali, kita
dapat membangunkan pelabuhan di Alam Melayu.

Soalan objektif

1. Maklumat berikut merujuk gelaran yang digunakan oleh pemerintah kerajaan di Alam
Melayu.

Apakah kerajaan Alam Melayu yang menggunakan gelaran tersebut?

A Kerajaan Funan
B Kerajaan Angkor
C Kerajaan Champa
D Kerajaan Srivijaya

2. Pelantikan Patih Gajah Mada membawa kecemerlangan kerajaan Majapahit.

Berapakah bilangan wilayah yang dimiliki oleh kerajaan tersebut?

A 10 buah
B 12 buah
C 14 buah
D 15 buah

3. Maklumat berikut merujuk sungau yang membekalkan air untuk mengairi padi sawah
bagi sebuah kerajaan Alam Melayu.

5
 Apakah kerajaan Alam Melayu yang dimaksudkan?

A Kerajaan Funan C Kerajaan Majapahit

B Kerajaan Angkor D Kerajaan Gangga Nagara

4. Apakah barang dagangan yang dibekalkan oleh Pelabuhan Turan?

A Perak , Gaharu
B Emas , Buah Pelaga
C Mutiara, Sumbu Badak
D Gading gajah, Damar

5. Kerajaan manakah yang menghasilkan pembuatan barangan berikut?

A Kerajaan Funan
B Kerajaan Champa
C Kerajaan Kedah Tua
D Kerajaan Gangga Negara