OASE 78 EDITORIAL 2 OASE 78 REDACTIONEEL 3

Within the architectural environment, every constructed space 1 In de architectonisch omgeving is elke gebouwde ruimte een akoes- 1
There also are more Er zijn ook meer
is an acoustic proposition.Yet, what does it mean to ‘hear space’? mundane considerations tisch voorstel. Maar wat betekent het, ruimte te ‘horen’? We kunnen alledaagse beweegre-
Sound can be described in terms of rhythms, pitches and timbral to ascribing an acoustic
role in the design geluid beschrijven in termen van ritme, toonhoogte en klankkleur; ook denen om de akoestiek
een rol te laten spelen
qualities; it can also be expressed in terms of distances, directions process. Building and
construction demands
kunnen we geluid uitdrukken in termen van afstand, richting en locatie. in het ontwerpproces.
Bouw en constructie
and locations. How is architecture affected when its site of influence a mastering of opto-
spatial techniques – not
Hoe wordt de architectuur beïnvloed als we haar beschouwen in vereisen de beheersing
van optisch-ruimtelijke
is considered in terms of ‘frequencies’, ‘durations’ and ‘tunings’? aural ones; and even termen van ‘golflengte’, ‘tijdsduur’ en ‘afstemming’? technieken – niet van
though sound fulfills auditieve; en zelfs al
the utopian plight of voldoet geluid aan de
architecture to escape utopische belofte van
the forces of gravity, de architectuur om aan
it remains debatable de zwaartekracht te
just how much tectonic ontkomen, dan blijft het
structure can, or omstreden in hoeverre
should, rest on sonic een tektonische struc-
foundations. tuur kan, of zou moeten,
rusten op een sonisch
fundament.

Architecture is a pertinent medium within which to explore sonic
spatial interminglings. However, attention to sound in the field
of architecture at times seems incommensurate to its empirical
presence in the built environment. Undoubtedly, addressing sonic
questions in a design raises certain challenges: from the standpoint
of the architectural discipline, spatiality is caught up in a conven-
tional history of points, lines and planes. Sound, on the other hand,
whose centre is everywhere and whose boundary is nowhere,
has no clear horizon through which to project conceptual lines of
depth. Polycentrism may be altogether incompatible with the two-
point perspective of architectural drafting.1
Architectuur is onbetwistbaar een medium dat zich leent voor de
bestudering van de vermenging van geluid en ruimte. Soms lijkt de
aandacht voor geluid binnen de architectuur echter onevenredig te
zijn aan de empirische presentie van geluid in de gebouwde omgeving.
Het aan de orde stellen van sonische kwesties in een ontwerp creëert
ongetwijfeld bepaalde uitdagingen: vanuit het standpunt van de archi-
tectonische discipline is ruimtelijkheid verkleefd met een traditioneel
verleden van punten, lijnen en vlakken. Daarentegen beschikt geluid,
dat zich overal concentreert en nergens grenzen kent, niet over een
duidelijke horizon om conceptuele dieptelijnen op te projecteren. Dit
polycentrisme zou wel eens volledig onverenigbaar kunnen zijn met
het tweepuntsperspectief van het architectonisch ontwerp.1
OASE 78
Sound’s elasticity is better approached outside of geometric
paradigms. This issue of OASE aims to reach beyond established
histories which have compared architecture with music on the
basis of proportions and metaphoric abstractions. Instead, both
sound and space are examined for their commonality within the
phenomenal plane of appearances. We propose to consider sound
as an equal component in an overall spatial atmosphere that is
inseparable from the dimensions and tectonics within which it
resides. The aim is to provide inroads towards understandings of
sound’s spatiality described from the multifarious standpoints
of the hearing subject, and by doing so, to highlight a domain
where complex interactions among ‘architecture’, ‘setting’ and
the ‘listener’ are drawn to the fore.
Sound, in its physical presence, is inherently unruly. It tends to
circumnavigate obstacles and bend around corners. Sound may
be dampened, channelled, reflected or even timbrally modified, but
it is inextricably omnipresent, diffused and intrusive. In the history
of architecture and music as well as in art and science, there are
examples that address sounds’ unpredictability in a manner that
aims not to reduce this complexity, but rather to take advantage
of it in order to open avenues of knowledge and cultural experi-
ence. The collection of articles in this issue provides examples of
such instances.
From the position of the listener, sound appears as an immense
enveloping medium. We hear from all directions simultaneously
an acoustic expanse that has no tangible borders. Charles Curtis
responds to the condition where an observer is permanently situ-
ated inside-of-sound, a condition that never affords an ‘overview’.
For Curtis, this fact is as much a perplexing realization as it is a
poetic point of departure. Brandon LaBelle surveys the interper-
sonal status of acoustics in terms of its spanning capacities, focus-
ing on sound’s ability to surpass boundaries, linking individuals as
well as providing a medium that literally bridges the anonymous
surfaces of architecture and the intimacy of the human body.
LaBelle conceives of sound as a performative territory that is
at once inter-subjectively eventful and personally lived.
A field where knowledge of sounds’ spatiality can be found,
because it involves a poiësis of sound in space, that is the mak-
ing of an aural space, is music. Julia Kursell and Armin Schäfer
provide the history of how composition came to acknowledge
space, relating it to the way that media and information shape
the faculty of hearing. Douglas Kahn approaches the work of
the composer Alvin Lucier by annotating a spatial narrative that
begins with Lucier’s thinking of audible frequencies in terms of
4 OASE 78 REDACTIONEEL 5
Het is beter de flexibiliteit van geluid buiten geometrische paradigma’s
om te benaderen. Dit nummer van OASE wil verder reiken dan de
stereotiepe geschiedschrijving die de vergelijking tussen architectuur
en muziek trekt op basis van proporties en metaforische abstracties.
In plaats daarvan onderzoeken we geluid en ruimte op hun gemeen-
schappelijkheid binnen het waarneembare vlak van de verschijnselen.
Ons voorstel is geluid op te vatten als een gelijkwaardige component
binnen de algehele ruimtelijke atmosfeer, onlosmakelijk verbonden
met de dimensies en tektoniek waarin het zich bevindt. Ons doel is
een brug te slaan naar opvattingen van de ruimtelijkheid van geluid
die zijn beschreven vanuit de uiteenlopende oogpunten van horende
subjecten, om zodoende een domein zichtbaar te maken waarin com-
plexe interacties tussen ‘architectuur’, ‘omgeving’ en de ‘toehoorder’
op de voorgrond worden geplaatst.
Geluid als fysieke presentie is inherent weerspannig. Het trekt zich
langs obstakels en slaat bochten om. We kunnen geluid temperen,
sturen, reflecteren of zelfs van klankkleur laten veranderen, maar het
blijft onontkoombaar alomtegenwoordig, verstrooid en indringend.
In zowel de geschiedenis van de architectuur en de muziek als in de
kunst en wetenschap zijn voorbeelden te vinden van een omgang met
de onvoorspelbaarheid van geluid die niet gericht is op de reductie
van zijn complexiteit, maar die deze juist wil inzetten om nieuwe
richtingen in te slaan op het gebied van de wetenschap en culturele
ervaring. De verzameling artikelen in dit nummer verschaft hiervan
voorbeelden.
Vanuit het standpunt van de toehoorder doet geluid zich voor als
een immens, omhullend medium. We horen, van alle kanten gelijktij-
dig, een akoestische uitgestrektheid zonder tastbare grenzen. Charles
Curtis gaat in op de toestand van de toeschouwer die zich permanent
binnen in het geluid bevindt: een toestand die nooit tot overzicht leidt.
Voor Curtis is dit feit evenzeer een onthutsend inzicht als een poëtisch
uitgangspunt. Brandon LaBelle geeft een overzicht van de intermense-
lijke status van de akoestiek in termen van haar overbruggende capa-
citeiten. Hij concentreert zich daarbij op het vermogen van geluid,
grenzen te buiten te gaan en individuen te verbinden zowel als een
medium te verschaffen dat letterlijk de anonieme oppervlakken van
de architectuur en de intimiteit van het menselijk lichaam overbrugt.
LaBelle stelt zich geluid voor als een performatief domein, dat zowel
intersubjectief turbulent is als persoonlijk doorleefd wordt.
Een terrein waarop kennis van de ruimtelijkheid van geluid zeker is
te vinden, is dat van de muziek, want muziek impliceert een poësis van
geluid in ruimte, dat wil zeggen: de creatie van een hoorbare ruimte.
De bijdrage van Julia Kursell en Armin Schäfer verhaalt over hoe de
compositie ertoe kwam de ruimte te erkennen en haar in verband
OASE 78 EDITORIAL 6 OASE 78 REDACTIONEEL 7

measurable sizes, and follows a series of compositions that inhabit bracht met de manier waarop media en informatie het gehoor
spaces from the minute interior of a shell to the geophysical scale vormgeven. Douglas Kahn richt zich op het werk van de componist
of electromagnetic frequencies reflecting off the ionosphere; all Alvin Lucier, met een commentaar op een ruimtelijke vertelling die
the while highlighting an approach to music wherein space itself begint wanneer Lucier hoorbare frequenties in termen van meetbare
is understood to modulate sound. groottes gaat denken. Kahn loopt een reeks composities na die zich
The urban environment in general and architecture in particular in ruimten hebben gevestigd, van het minieme interieur van een
can be seen as a lens through which to gauge sonic understand- schelp tot de geofysische schaal van elektromagnetische golflengten
ings. Our built surroundings inevitably constitute a framework die tegen de ionosfeer reflecteren. Hij beklemtoont daarbij steeds een
within which the historical, cultural and empirical aspects of listen- benadering van de muziek waarbinnen de ruimte zelf wordt opgevat
ing endlessly play off one another. At times, listening practices als een modulator van geluid.
imprint themselves onto architecture, while on other occasions De stedelijke omgeving in het algemeen (en de architectuur in het
prevailing building techniques impart acoustic preferences back bijzonder) kan worden opgevat als een lens waardoor we sonische
into hearing, setting forth alternative modes of listening.2 This opvattingen kunnen opnemen. Onze gebouwde omgeving vormt
push and pull between the materiality of constructed space and onvermijdelijk een kader waarbinnen de historische, culturele en
the ephemeral presence of sound is elevated to a self-conscious empirische aspecten van het luisteren eindeloos tegen elkaar worden
status at the end of the twentieth century, notably in such work as uitgespeeld. Soms drukt de luisterpraktijk zijn stempel op de architec-
Luigi Nono’s Prometeo, described here in an interview with Nuria tuur, terwijl in andere gevallen courante bouwtechnieken juist weer
Schönberg-Nono; or exemplified by Iannis Xenakis’s Polytope akoestische voorkeuren op het horen overbrengen en zo alterna-
projects, as reflected upon by Sven Sterken in this volume. tieve manieren van luisteren initiëren.2 Dit geduw en getrek tussen
Even within mundane civic surroundings, prevailing building de materialiteit van de geconstrueerde ruimte en de efemere aan-
forms can be seen to impact auditory experience. Architecture’s wezigheid van geluid verkrijgt aan het eind van de twintigste eeuw
resounding properties are not only limited to the specialized cases een zelfbewuste status, met name in werken zoals de Prometeo van
of the lecture hall and the concert house, but tend to spill over Luigi Nono, die hier wordt beschreven in een interview met Nuria
into the hubbub of everyday experiences. In the twentieth century, Schönberg-Nono, of zoals wordt geïllustreerd door de Polytopen van
technology and media radically reconfigured space and audi- Iannis Xenakis, waar Sven Sterken in dit nummer over filosofeert.
tory devices were among the first to create a new feeling for Zelfs in een alledaagse stedelijk omgeving zien we dat veel voor-
distances that surpassed the railway and telegraph. Telephone komende bouwvormen invloed hebben op de auditieve ervaring.
and radio as well as microphones and loudspeaker systems sepa- De klinkende eigenschappen van de architectuur beperken zich niet
rated sound from the location of its source, the phonograph and slechts tot specifieke voorbeelden, zoals de collegezaal of het concert-
gramophone detached sounds from the moment of time and gebouw, maar neigen ertoe zich te verstrooien in het rumoer van de
place in which they first occurred. Emily Thompson points to a alledaagse ervaring. In de twintigste eeuw werd de ruimte drastisch
moment in American history when conversations among building door de technologie en de media gereconstrueerd en onder de eerste
practices, technological developments and aesthetic preferences apparaten die een nieuw gevoel voor afstanden, groter dan bekend
coincided, forming a diffuse field of exchange. This period signified van spoorweg en telegraaf, wisten te creëren waren ook de auditieve
a time in which New York City inhabitants were becoming sensi- apparaten. Zowel de radio en telefoon als microfoons en luidsprekers
tized towards the sounds of their built environment: urban noises scheidden geluid van de locatie van de geluidsbron; de fonograaf en
created the need for sheltering. For the first time, new measuring de grammofoon scheidden het geluid van de tijd en de locatie waarop
2 literally in resonance experienced in the an architectural type, is 2 van de ontwikkeling van harmoniewisselingen afwijking van de mid- Altes Gewandhaus in
This is particularly the with the structure of Thomaskirche, Leipzig. evident in the replica- Dit is vooral zo bij het de polychorale muziek, mogelijk werden door deleeuwse akoestiek. Leipzig 1884), tot op
case with types of public St Mark’s cathedral of This particular church tion of the ‘shoe box’ soort openbare gebou- die letterlijk resoneert de droge akoestiek De tegengestelde de dag van vandaag de
building that include an Venice. Another case was exemplary of a design (originating from wen waarin een expli- met de structuur van die Bach gewaarwerd tendens, waarbij een auditieve maatstaf voor
explicitly aural function. may be seen in the broader departure the plans of the Altes ciet auditieve functie is de San Marco-basiliek in de Thomaskirche in muzikale traditie een het ontwerpen van een
Examples where archi- music of J.S. Bach, where from medieval acoustics Gewandhaus, Leipzig, opgenomen. We kunnen in Venetië. Een ander Leipzig. Deze specifieke architectonische grond- concertzaal voor een
tecture is seen to influ- a noted increase in observed in Protestant 1884), that has become een voorbeeld van een voorbeeld kunnen we kerk is een voorbeeld vorm bekrachtigt, zien symfonieorkest.
ence a musical tradition tempi and faster altera- churches during and an aural yardstick for muzikale traditie die vinden in de muziek van een tijdens en we in de reproductie
may be discerned in the tions of harmony were after the reformation. symphony orchestra beïnvloed is door de van J.S. Bach, waar een na de Reformatie in van het ‘schoenendoos’-
case of the development made possible through Reverse trends, where a hall designs, up until architectuur onder- opmerkelijke tempo- protestante kerken ontwerp (afkomstig uit
of polychoral music the dry acoustics Bach musical tradition affirms this day. scheiden in het geval versnelling en snellere vaker voorkomende het ontwerp van het
OASE 78 EDITORIAL 8 OASE 78 REDACTIONEEL 9

devices permitted taking hold of sounds, measuring their inten- het voor het eerst weerklonk. Emily Thompson wijst een moment in de
sity and breaking them down into their corresponding frequency Amerikaanse geschiedenis aan waarop de dialogen tussen de bouw-
components. praktijk, technische ontwikkelingen en esthetische voorkeur samen-
Here, the science of acoustics coincides with an architecture of vielen en een diffuus uitwisselingsveld vormden. Deze periode repre-
‘silencing’, serving as the background for modern electrified com- senteert het feit dat de inwoners van de stad New York een zekere
munication.3 Noise abatement, as a deliberate act of silencing, ontvankelijkheid ontwikkelden voor de geluiden van hun gebouwde
creates a disciplinary precedent by defining the edges of commu- omgeving: de stedelijke ruis creëerde een behoefte aan beschutting.
nication, that is, the threshold beyond which conveyed messages Het was de allereerste keer dat nieuwe meetinstrumenten het moge-
deteriorate into noise. Thinking of sound in terms of ‘messages’ lijk maakten grip te krijgen op geluiden, hun intensiteit te meten en ze
projects the acoustic terrain into a symbolic space of exchange. uit te splitsen in corresponderende golflengtecomponenten.
The fact that architecture operates within a pronounced institu- De akoestische wetenschap valt hier samen met een ‘verstillende’
tional and political framework not only begs to scrutinize the architectuur die fungeert als achtergrond voor de moderne elektroni-
demarcation line between signal and noise, particularly in public sche communicatie.3 De bestrijding van geluidshinder, als opzettelijke
space, but more directly questions who is being endowed with the daad van verstilling, creëert een disciplinair precedent doordat het de
authority to ‘sound’ and who is permitted to ‘listen’? grenzen van het toelaatbare in communicatie definieert, dat wil zeg-
The science of acoustics has always been confronted with gen: de drempel waarna kenbaar gemaakte berichten vervallen tot
the elusiveness of its objects. The same evasive qualities that cut ruis. Wie aan geluid denkt in termen van ‘berichten’ projecteert het
off sound from scientific grasp also postponed evaluations of its akoestische domein op een symbolisch uitwisselingsveld. Het feit dat
inherent properties. As a result, the notion of sound’s malleability de architectuur werkzaam is binnen een uitgesproken institutioneel en
is quite young – it is based on a technology that is no more than politiek raamwerk, roept niet alleen vragen op over de scheidslijn tus-
half a century old. Similarly, architectural acoustics could only be sen signaal en ruis, vooral in de openbare ruimte, maar confronteert
tackled with the development of dedicated acoustic technologies ons rechtstreeks met de vraag wie bekleed wordt met het gezag over
and more recently with the aid of computing. It is the power to ‘geluid’ en wie wordt toegestaan te ‘luisteren’.
synthesize sound that makes us aware of our implicit knowledge De akoestische wetenschap was altijd geconfronteerd met de
of aural space, opening the possibility of intervening within such onvatbaarheid van haar object. Dezelfde ontwijkende eigenschap-
confines. pen die geluid buiten de greep van de wetenschap hielden, schortten
Architecture’s relative muteness throughout such techno- ook een evaluatie van zijn intrinsieke eigenschappen op. De notie van
acoustic transformations in history could also be an indication de buigzaamheid van geluid is daardoor tamelijk nieuw – gebaseerd
of a deep-seated cultural bias. In today’s transnational cultures, op een techniek die pas een halve eeuw oud is. De architectonische
a latent ocularcentrism4 that was previously associated with akoestiek kon evenzo pas ter hand worden genomen na de ontwikke-
the western hemisphere5, is no longer strictly an occidental ling van toepassingsgerichte akoestische technieken en, meer recent,
3 aimed at keeping the primarily addressed even exist until it is 5 been mesmerized by a 3 stilte, om een verbond de aanvang van de postscriptum, daar waar
As early as the 1920s, clatter of the modern as a technical rather applied as virtual Distinctions between picture of the universe Al in de jaren twintig te vormen dat tot doel modernisering met zich bij de eigenaar de beslis-
some two decades after office at bay. By insu- than an experiential- wallpaper, filling in what auditory and visual as a limited container van de vorige eeuw, had het rumoer van de meebracht, de kop in sing ligt of bepaalde so-
Wallace C. Sabine’s lating the home and aesthetic concern. It is is taken to be a ‘deaf’ conception of space are in which all things are ongeveer twee decennia moderne werkvloer tot te drukken. Een van nische kenmerken in de
discovery of the coef- the workspace from considered an unavoid- aural shell. outlined in McLuhan’s arranged according to na de ontdekking van staan te brengen. Door de erfenissen van de ruimte moeten worden
ficients of absorption, outside sounds, acoustic able outcome of the 4 ‘Visual and Acoustic the vanishing point, in de absorptiecoëfficiënt huis en werkruimte curatieve grondslag aangebracht, op een
there has arguably damping methods rees- construction process The use of the term Space’, reprinted in: linear geometric order. door Wallace C. Sabine, tegen geluiden van van de architectonische manier die doet denken
been the knowledge to tablished boundaries that needs to be ‘ocularcentrism’ relates Christoph Cox and The intensity of this bestond aantoonbaar buitenaf te isoleren, akoestiek is dat geluid aan een gepluraliseerde
realize an architec- the panoramic window restrained, or at the to the discussion Daniel Warner (eds.), conception is such that de kennis om een archi- trokken akoestische nog steeds in de eerste maar zeker niet minder
ture that significantly had effectively broken very least, confined. At found in Martin Jay’s, Audio Culture: Readings in it actually leads to the tectuur te realiseren die geluiddempingsmetho- plaats wordt behandeld opdringerige versie van
addresses the ebbs and open. In sonic terms, times it is even inter- Downcast Eyes:The Modern Music (London/ abnormal suppression substantieel de eb en den opnieuw de grenzen als een technische aan- muzak. In deze laatste
flows of the everyday it could be said that preted as a commercial Denigration of Vision in New York: Continuum, of touch and hearing…. vloed van de alledaagse die zo effectief door gelegenheid, in plaats zin bestaat geluid zelf
sounding environment. since the late 1920s afterthought, where Twentieth-Century French 2005), 68: ‘We who live But this was not always geluidsomgeving zou het panoramavenster van een empirisch- niet eens, vóór het
But history embarked architecture’s epidermis the proprietor is to Thought (Berkeley, CA: in a space of reflected the expected order of oppakken. De geschie- waren doorbroken. In esthetische. Geluid als virtueel behang
on an alternate path. has been doing its best determine a particular University of California light, in visual space, things. For hundreds denis sloeg echter een sonische termen zouden wordt gezien als een wordt opgeplakt om,
The new-found acoustic to quell the trembling sonic branding to be Press, 1993) and further may also be said to be of thousands of years andere weg in. Het pas we kunnen zeggen dat onontkoombaar gevolg zo lijkt het, een ‘dove’
consciousness was mea- set forth in the onset applied to the space in developed in relation to in a state of hypnosis. mankind lived without ontwaakte akoestisch de opperhuid van de ar- van het bouwproces auditieve schil op te
sured against a utilitar- of modernization. One manner that suggests architecture by Juhani Ever since the collapse a straight line in nature. bewustzijn werd langs chitectuur zich sinds het dat beteugeld of op zijn vullen.
ian scale that equated of the legacies of the a pluralized, yet no Pallasmaa in The Eyes of of the oral tradition in Objects in this world een utilitaire meetlat eind van de jaren twin- minst beperkt moet
terms of efficiency with remedial foundation of less intrusive, version the Skin: Architecture and early Greece, before resonated with each gelegd die termen van tig van de vorige eeuw worden. Het wordt
the certitude of silence architectural acoustics of muzak. Sound, in this the Senses (Oxford: John the age of Parmenides, other.’ rendement gelijkstelde flink heeft ingespannen soms zelfs opgevat
to form an alliance that is that sound is still latter sense, doesn’t Wiley & Sons, 2005). Western civilization has met de zekerheid van om de trillingen, die als een commercieel
OASE 78 EDITORIAL 10 OASE 78 REDACTIONEEL 11

occurrence. The predominance of a visually-oriented grasp in an met behulp van computers. Het vermogen geluiden samen te stellen,
increasingly materialized environment combines with an economic maakt ons bewust van onze impliciete kennis van de hoorbare ruimte
logic whereby production pretexts multiply their own objects of en schept de mogelijkheid binnen de grenzen daarvan in te grijpen.
exchange. At times this process ascribes tangible materialities Het relatieve stilzwijgen dat de architectuur tijdens al dergelijke
to entities that previously had none. The materiality of sound technoakoestische transformaties in het verleden bewaarde, zou ook
is seen to be modified under various technological influences, een indicatie kunnen zijn van een diepgeworteld cultureel vooroor-
each time taking on distinctive contours. Raviv Ganchrow’s essay deel. In de transnationale culturen van tegenwoordig is het latente
explores some of the latent, and for the most part unintentional, oculair centrisme,4 dat voorheen met de westelijk hemisfeer werd
‘materialities’ ascribed to sound by way of its social utility, in par- geassocieerd,5 niet langer een uitsluitend occidentale opvatting. De
ticular the instances where sound is seen to come in contact with superioriteit van een visueel georiënteerd begrip in een in toene-
the architectural floor plan as evident in the acoustic research of mende mate materialistische omgeving gaat gepaard met een econo-
Wallace Sabine. mische logica waarbij onder het mom van productie de eigen uitwis-
Barry Blesser and Linda-Ruth Salter recognize the lack of an selingsobjecten worden vermenigvuldigd. Bij dit proces wordt soms
awareness of auditory space as a problem that is partially situ- tastbare materialiteit toegeschreven aan entiteiten die dit eerder niet
ated in language. The shortage of meanings ascribed to aural bezaten. We kunnen de materialiteit van het geluid zien veranderen
spatiality can amount to an obscuring of that space’s very con- onder invloed van verschillende technologieën: het telkens distinctieve
tents. Blesser and Salter’s contribution to OASE provides a system- contouren zien krijgen. Raviv Ganchrow verkent in zijn essay een aan-
atic overview of what they call ‘aural architecture’, a methodical tal van de latente en grotendeels onbedoelde ‘materialiteiten’ die via
explication of spatial-sound designations that facilitate the con- de sociale bruikbaarheid van klanken aan geluid worden toegeschre-
nection between built environments and the ways in which we ven, vooral de gevallen waarbij we geluid in contact zien komen met
use our ears. Indeed, qualities of lived experience receive definitive de architectonische bouwtekening, zoals voorkomt bij het akoestische
boundaries when they are assigned particular names. Ongoing onderzoek van Wallace Sabine.
research at CRESSON in Grenoble, France, focuses on the expe- Barry Blesser en Linda-Ruth Salter erkennen dat het gebrek aan
riential dimensions of public space, suggesting a rethinking of the bewustzijn van de hoorbare ruimte een probleem is dat deels in de
role of the sensorial whereby observers and their environment taal is gelegen. Het gebrek aan betekenissen die aan auditieve ruim-
are considered as one continuous body of meaning. Jean-François telijkheid worden toegekend, kan neerkomen op een verdoezeling van
Augoyard and Henry Torgue in their introduction to the ‘Sonic de feitelijke inhoud van die ruimte. De bijdrage aan OASE van Blesser
Effect’ defines a phenomenology of the audible, devised as a lexicon, en Salter verschaft een systematisch overzicht van wat zij ‘hoorbare
through which to gauge the every-day sounding environment. architectuur’ noemen: een methodische uiteenzetting over ruimte-
Sound will only become a significant factor within architecture, geluidpredikaten die de verbinding tussen de gebouwde omgeving
or for that matter within the cultural consciousness in general, en de manier waarop wij onze oren gebruiken vergemakkelijken. De
when it no longer will be gauged against the eye. From the posi- eigenschappen van beleefde ervaringen worden immers pas defini-
tion of an experiencing subject there is no such thing as a purely tief begrensd wanneer er specifieke namen aan worden toegekend.
mono-sensory space; every perception of ‘place’ already includes Lopend onderzoek aan het CRESSON in het Franse Grenoble con-
an account derived from the sensorial as a whole giving shape centreert zich op de empirische dimensies van de openbare ruimte
and character to ephemeral yet substantial ‘spatial ambiences’. en oppert de rol van het sensorische te heroverwegen, zodanig dat
Investing an architecture with acoustic concerns is not merely toeschouwers en hun omgeving worden opgevat als een doorlopend
a technical challenge. A shift towards aural form-giving in design
can possibly only take shape under parallel paradigmatic shifts 4
Het gebruik van de
architectonische
context door Juhani
worden geschetst in
McLuhans ‘Visual and
ruimte, kan ook worden
gezegd dat we onder
begrensde verpakking
waarin alle dingen op
Maar dit was niet altijd
de normale gang van
in broader listening habits. What will happen to the articula- term ‘oculair centrisme’
verwijst naar de discus-
Pallasmaa werd door-
ontwikkeld in The Eyes
Acoustic Space’. Her-
drukt in: Christoph Cox,
hypnose verkeren. Sinds
de ineenstorting van de
verdwijnpunt gerang-
schikt liggen, in lineair-
zaken. Honderdduizen-
den jaren lang leefde
tion of space when its contours are understood to be perpetu- sie die voorkomt in of the Skin. Architecture Daniel Warner (red.), mondelinge traditie van geometrische volgorde. de mens zonder een
Downcast Eyes.The and the Senses (Oxford Audio Culture. Readings in het oude Griekenland, De intensiteit van deze enkele rechte lijn in de
ally multiplied by events in the ‘now’? Perhaps the acceptance of Denigration of Vision in 2005). Modern Music, Londen/ voor de tijd van Parme- opvatting is zodanig natuur. In deze wereld

acoustic dimensions in architecture would indicate an acceptance Twentieth-Century French

Thought van Martin
5
De verschillen tussen
New York 2005, p. 68:
‘Van ons, die in een
nides, is de westerse sa-
menleving gebiologeerd
dat die feitelijk tot een
abnormale onderdruk-
resoneerden objecten
samen.’
Jay (Berkeley, CA, een auditieve en visuele ruimte vol gereflecteerd door een beeld van king van de tastzin en
1993) en die in een opvatting van ruimte licht leven, in de visuele het universum als een het gehoor leidt (…).
OASE 78 EDITORIAL
of the immaterial and transient as significant formal ‘matter’. In
architectural terms, this would signal a minor Copernican revolu-
tion in an understanding of tectonic ‘form’. As we stay tuned to
further adjustments to hearing, the following papers already sow
the seeds of aural practices yet to be defined.
Pnina Avidar, Raviv Ganchrow, Julia Kursell
12 OASE 78 REDACTIONEEL 13
betekenisdomein. Jean-François Augoyard en Henry Torgue definiëren
in hun introductie van het ‘sonisch effect’ een fenomenologie van het
hoorbare, in de vorm van een lexicon, waarmee de alledaagse
klankomgeving kan worden geregistreerd.
Geluid kan alleen een factor van belang worden binnen de archi-
tectuur of, nu we het daar toch over hebben, binnen het cultureel
bewustzijn in het algemeen, als het niet langer wordt afgezet tegen
het beeld.Vanuit het standpunt van het ervarend subject bestaat er
niet zoiets als een puur monosensorische ruimte: elke waarneming
van ‘ruimte’ behelst al een algemeen zintuiglijk gekleurd verslag dat
vorm en karakter verleent aan efemere doch stoffelijke ‘ruimtelijke
ambiance’. Het hechten van akoestische belangen aan de architectuur
is niet alleen een technische uitdaging. Een verschuiving naar auditieve
vormgeving binnen het ontwerp kan mogelijk alleen vorm krijgen bij
parallelle paradigmatische verschuivingen in de luisterpraktijk in bre-
dere zin. Wat gebeurt er met de verwoording van de ruimte, als we
aannemen dat haar contouren zich tot in het oneindige vermenigvul-
digen door gebeurtenissen in het ‘heden’? Misschien duidt de accepta-
tie van de akoestische dimensie van de architectuur op de acceptatie
van het immateriële en het vergankelijke als waardevolle formele
‘materie’. In architectonische termen zou dit een kleine copernicaanse
revolutie binnen de opvattingen van tektonische ‘vorm’ aankondigen.
Terwijl wij blijven luisteren hoe ons gehoor zich verder aanpast, ver-
spreiden de volgende artikelen het zaad van auditieve praktijken die
nog moeten gaan ontkiemen.
Pnina Avidar, Raviv Ganchrow, Julia Kursell