THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

CHUY–N — D‚Y SÈ
Khi l m vi»c vîi d¢y sè, ngo i vi»c t¼m hiºu t½nh ch§t cõa sè h¤ng (têng qu¡t) th¼ vi»c
t¼m giîi h¤n cõa d¢y sè â l quan trång nh§t. Ch½nh v¼ i·u n y, trong t i li»u nhä n y tæi
cè g­ng tr¼nh b y nhúng k¾ thuªt th÷íng dòng nh§t khi t¼m giîi h¤n cõa d¢y sè. B¶n c¤nh
â l mët lîp b i tªp li¶n quan ¸n c¡c d¢y sè nguy¶n.

1 C¡c kh¡i ni»m cì b£n

Cho h m sè
u : N∗ −→ R
n 7−→ un .

Th÷íng th¼ chóng ta k½ hi»u {un}∞ n=1 ho°c gån hìn (un ) ho°c {un }. Ð ¥y vi»c xu§t ph¡t
tø u0 hay u1 khæng quan trång.
D¢y {un}∞n=1 ÷ñc gåi l câ giîi h¤n l ∈ R n¸u vîi måi  > 0, tçn t¤i n0 ∈ N sao cho vîi
måi n ≥ n0 th¼ |un − l| < . K½ hi»u n→∞ lim un = l ho°c lim un = l.

D¢y {un}∞n=1 câ giîi h¤n l ∞ n¸u lim

1
un
= 0. Sau ¥y tæi tr¼nh b y v i t½nh ch§t cì
b£n cõa d¢y sè.
(i) N¸u lim un = l th¼ lim |un| = l.
(ii) N¸u lim un = l, lim vn = l0 th¼ lim un ± vn = l ± l0, lim unvn = ll0.
(iii) N¸u lim un = 0 v (vn) bà ch°n (tùc tçn t¤i M > 0 sao cho |un| ≤ M, ∀n) th¼ lim unvn =
0.

(iv) N¸u lim un = l, lim vn = l0 6= 0 v vn 6= 0 tø mët ch¿ sè n o â trð i th¼ lim uvn = ll0 .
n

(v) N¸u un ≤ wn ≤ vn tø mët ch¿ sè n o â trð i v lim un = lim vn th¼ lim wn = lim un.

2 Mët sè ph÷ìng ph¡p t¼m giîi h¤n d¢y sè

2.1 Dòng t½nh ìn i»u cõa d¢y sè
Mët d¢y sè ÷ñc gåi l t«ng (gi£m) n¸u un+ ≥ un(un+1 ≤ un) vîi måi n ∈ N.
Mët d¢y sè ÷ñc gåi l bà ch°n tr¶n (d÷îi) n¸u tçn t¤i M > 0 sao cho un ≤ M (−un < M )
vîi måi n ∈ N.
N¸u (un) t«ng (gi£m) v bà ch°n tr¶n (d÷îi) th¼ tçn t¤i l sao cho lim un = l. Ð ¥y ta
c¦n chó þ |l| ≤ M .
¦u ti¶n ta i v o mët v½ dö kh¡ ìn gi£n.
1 Cho d¢y sè
n!
an = .
(2n + 1)!!
Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n húu h¤n v t¼m giîi h¤n â.
1
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

Gi£i. B¬ng vi»c sû döng m¡y t½nh bä tói ta dü o¡n ÷ñc an l d¢y gi£m. Ta câ
an+1 n+1
= < 1.
an 2n + 3

Do â (an) l d¢y gi£m v bà ch°n d÷îi bði 0. Gåi l l giîi h¤n cõa (an). M°t kh¡c ta câ
an , v¼ th¸ lim an+1 = lim an hay ta câ ph÷ìng tr¼nh
n+1 n+1
an+1 =
2n + 3 2n + 3
1
l= l
2
⇔ l = 0.

1 Cho d¢y sè (
x0 = 1
xn+1 = sin xn n ≥ 1.

T¼m lim xn.

Gi£i. Tr÷îc ti¶n ta s³ chùng minh d¢y bà ch°n: xn ∈ (0; 1) vîi måi n ≥ 1. Thªt vªy, ta câ
x1 = sin 1 ∈ (0; 1) v n¸u xn ∈ (0; 1) th¼ xn+1 = sin xn ∈ (0; 1). Ngo i ra ta câ

xn+1 = sin xn < xn

(sû döng b§t ¯ng thùc sin x < x vîi måi x > 0).
Vªy d¢y xn l d¢y gi£m v bà ch°n d÷îi bði 0 n¶n tçn t¤i lim xn = l ∈ [0; 1]. Tø ¥y ta
câ
l = sin l.
Ph÷ìng tr¼nh n y câ nghi»m l l = 0. 
Nhªn x²t: Trong b i n y ta th§y tr÷îc ti¶n ta ph£i chùng minh d¢y bà ch°n, tø t½nh bà
ch°n ta mîi i ¸n t½nh ìn i»u cõa d¢y sè. C¦n l÷u þ chóng ta n¶n chùng minh bà ch°n
c ng ch°t c ng tèt. C¡c v½ dö sau s³ cho ta th§y rã vi»c khâ kh«n trong chùng minh t½nh bà
ch°n cõa d¢y sè.
2 Cho d¢y sè
q
√
2012( n l¦n c«n).
p
an = 2012 + 2012 + · · · +

Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n húu

√
h¤n v t¼m giîi h¤n â.
Gi£i. Ta d¹ d ng nhªn th§y an+1 = 2012 + an v an > 0 vîi måi n. Khi â
√ 2012
an+1 − an = 2012 + an − an = √ > 0.
2012 + an + an

¸n ¥y muèn chùng minh d¢y sè hëi tö ta c¦n chùng minh an bà ch°n tr¶n. Nh÷ng vi»c
ta t¼m ÷ñc sè M trong b i n y l t÷ìng èi khâ. Ta s³√gi£ sû an hëi tö v· l, khi â ta câ
√
l = 2012 + l. Gi£i ph÷ìng tr¼nh ta t¼m ÷ñc l = . ¸n ¥y ta s³ chùng minh
1 + 8049
√ 2
an <
1+
2
8049
vîi måi n.

2
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o
√ √
√
Thªt vªy, a1 = 2012 <
1+
2
8049
v n¸u an < 1+
2
8049
th¼
r √ √
√ 1+ 8049 1+ 8049
an+1 = 2012 + an < 2012 + = .
2 2
√ √
Vªy (an) bà ch°n tr¶n bði 2
1+
v lim an =
8049 1+
2
8049
. 
Nhªn x²t: Ta th§y trong v½ dö n y chóng ta ¢ i t¼m giîi h¤n tr÷îc rçi chùng minh
giîi h¤n â công l cªn tr¶n.
1 Cho α > 2 v d¢y sè

x1 = α r
2xn+1 = 3x2n + 1 + 3 n ≥ 1.
n

Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n húu h¤n v t¼m giîi h¤n â.
Gi£i. Ta d¹ d ng chùng minh α ≥ xn > 1 vîi måi n b¬ng qui n¤p. Ta câ
3
4x2n+1 = 3x2n + 1 +
n
3 3 3
⇔ 4(x2n+1 − x2n ) = −x2n + 1 + ≤ −α2 + 1 + < −3 + ≤ 0
n n n
.
Ta nhªn th§y (xn) l d¢y gi£m. Vªy khi â tçn t¤i l ≥ 1 sao cho lim xn = l hay
r
3
lim 2xn+1 = lim 3x2n + 1 +
n
p
⇔ 2l = 3l2 + 1
Gi£i ph÷ìng tr¼nh n y ta nhªn ÷ñc l = 1. 
Nhªn x²t: Trong c¡ch l m n y câ l³ c¥u häi ÷ñc ra l t¤i sao l¤i ÷îc l÷ñng ÷ñc α ≥ xn.
º ¤t ÷ñc i·u n y, chóng ta câ thº cho α = 3, 4, . . . , sau â chóng ta sû döng m¡y t½nh
bä tói t½nh to¡n c¡c sè h¤ng trong méi tr÷íng hñp rçi ÷a ¸n nhªn x²t â.
Mët sè b i tªp · nghà.
1. Cho d¢y sè

u1 = 2012
un−1 = n2 (un−1 − un )
Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n v t¼m giîi h¤n.
2. Cho a, b > 0 v d¢y 
u1 ∈ (0;r
b)
ab2 + a2n
un+1 = n ≥ 1.
a+1
T¼m lim un.

3
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

3. Cho d¢y sè (un) thäa m¢n i·u ki»n

(
an ∈ (0; 1)
1 n ≥ 1.
an (1 − an ) >
4
Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n v t¼m giîi h¤n â.
4. Cho a > 0, x²t d¢y sè sau

u1 > 0
aun
un+1 = p n ≥ 1.
a2 + u2n
T¼m sè h¤ng u2012 v giîi h¤n cõa d¢y.
5. Cho (un) l d¢y sè d÷ìng v °t
Sn = u1 + u2 + · · · + un .
Gi£ sû ta câ 1
un+1 ≤ ((Sn − 1)un + un−1 ) .
Sn+1
T¼m lim un.
6. Cho c ≤ 1 v d¢y sè
a1 = c

2
an+1 = 1 (c + a2n ) n ≥ 1.
2
Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n.
7. Cho d¢y sè  
1 a
an+1 = (p − 1) an + , n ≥ 1.
p anp−1
trong â p ∈ N∗, a ≥ 0, a1 > 0. Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n.
8. Cho d¢y sè 
x1 = 2
x1 + 2x2 + · · · + (n − 1)xn−1
xn = n ≥ 2.
n(n2 − 1)
T¼m lim un vîi un = (n + 1)3xn.
HD: (n + 2)3 x n+1 =
n2 (n + 2)2
(n + 1)4
3
(n + 1) xn ⇔ un+1 =
n2 (n + 2)2
(n + 1)4
un .
9. Cho d¢y (un) thäa m¢n

u0 > 0
un (u2n + 12)
un+1 = n ≥ 0.
3u2n + 4
T¼m giîi h¤n cõa d¢y sè tr¶n.
HD: °t f (x) = x(x3x2 ++12)
2

4
. Sû döng t½nh ìn i»u cõa h m f º suy ra t½nh ìn
i»u cõa d¢y sè.
4
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

2.2 Dòng h m co ho°c kh£o s¡t ë ch¶nh l»ch

D¢y sè (un) ÷ñc x¡c ành (
u1 ∈ [a; b]
un+1 = f (un )
trong â |f 0(x)| ≤ q < 1 vîi måi x ∈ (a; b). Trong ph÷ìng ph¡p n y th÷íng dòng ành lþ
Largrange: N¸u f l h m sè li¶n töc tr¶n [a; b] v kh£ vi tr¶n (a; b) th¼ khi â tçn t¤i c ∈ (a; b)
sao cho
f (b) − f (a) = f 0 (c)(b − a).
1 Cho d¢y sè (
u1 = α
1
un+1 = ln(1 + u2n ) − 2012 n ≥ 1.
2
Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n húu h¤n v t¼m giîi h¤n â.
Gi£i. X²t h m sè f (x) = ln(1 + x2 ) − 2012, x ∈ R. Ta câ
1
2
x 1
|f 0 (x)| = | 2
| ≤ , ∀x ∈ R.
1+x 2
M°t kh¡c ph÷ìng tr¼nh f (x) = x câ nghi»m duy nh§t x0 hay f (x0) = x0. Do â
|un+1 − x0 | = |f (un ) − f (x0 )|.

p döng ành lþ Largrange, khi â tçn t¤i c n¬m giúa un v x0 sao cho
1
 1 n
0
|f (un ) − f (x0 )| = |f (c)||un − x0 | ≤ |un − x0 | ≤ · · · ≤ |u1 − x0 |
2 2
 1 n
Tø ¥y ta câ lim |un+1 − x0 | ≤ lim
2
|u1 − x0 | = 0. Vªy lim |un+1 − x0 | = 0 hay
lim un = x0 . 
Nhªn x²t: Trong v½ dö tr¶n chóng ta th§y rã vi»c dòng ành lþ Largrange v h m co ¢
gióp chông ta ¡nh gi¡ ÷ñc ë l»ch |un − l|. Trong nhi·u tr÷íng hñp chóng ta câ thº ¡nh
gi¡ ngay m khæng c¦n dòng ¸n vi»c sû döng h m co v ành lþ Largrange.
1 Cho d¢y sè 
u0 > 0
u2n + 3 .
un+1 = ∀n ≥ 1
2(un + 1)
T¼m giîi h¤n cõa d¢y sè.
Gi£i. Rã r ng un > 0 vîi måi n. N¸u (un ) câ giîi h¤n l l th¼ ta câ

l2 + 3
l=
2(l + 1)
⇔ l = 1.
Khi â ta x²t
(un − 1)2 |un − 1|
|un+1 − 1| ≤ = |un − 1|,
2(un + 1) 2(un + 1)

5
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

|x − 1|
m ta câ b§t ¯ng thùc 2(x + 1)
≤ , ∀x ≥ 0. Do â
1
2
1 1
|un+1 − 1| ≤ |un − 1| ≤ · · · ≤ n |u1 − 1|.
2 2
Vªy lim |un+1 − 1| = 0 hay lim un = 1. 
Nhªn x²t: Qua v½ dö n y v so s¡nh vîi 2 v½ dö tr¶n, ta th§y rã muèn dû döng ÷ñc
h m co ta ph£i t¼m ÷ñc [a; b] c ng ch°t c ng tèt sao cho un ∈ [a; b] v f l h m co.
Mët sè b i tªp · nghà.
1. Cho d¢y sè (
u1 = 2012
1
un+1 = cos 2un − π, n ≥ 1.
4
T¼m giîi h¤n cõa d¢y sè.
2. cho d¢y sè ÷ñc x¡c ành nh÷ sau
(
u1 = 0
xn+1 (xn + 2) = 3 n ≥ 1.

(a) T¼m cæng thùc têng qu¡t cõa d¢y sè.

(b) T¼m giîi h¤n cõa d¢y sè.
3. T¼m giîi h¤n cõa d¢y sè

u1 = 1
2(2un + 3)
un+1 = n ≥ 1.
un + 3

2.3 Dòng °t d¢y phö

Trong ph÷ìng ph¡p n y ta s³ vay m÷ñn giîi h¤n cõa mët d¢y sè kh¡c º t¼m giîi h¤n thæng
qua c¡ch °t d¢y phö.
1 Cho d¢y sè (
x1 , x2 ∈ (0; 1)
∀n ≥ 1.
3xn+2 = 2xn+1 + xn

Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n húu h¤n v t¼m giîi h¤n â.
Gi£i. °t 
v1 = max{x1 , x2 }
vn .
vn+1 = 2 + vn , n = 1, 2, . . .
3
Tr÷îc ti¶n ta s³ t¼m d¢y giîi h¤n cõa d¢y (vn). B¬ng qui n¤p chóng ta chùng minh ÷ñc
vn ∈ (0; 1) vîi måi n. Ta câ b§t ¯ng thùc sau

2x ≥ 2x, ∀x ∈ (0, 1).

6
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

p döng b§t ¯ng thùc tr¶n ta chùng minh ÷ñc vn+1 ≤ vn. Khi â tçn t¤i giîi h¤n
2L + L
lim vn = L, L ∈ [0; 1]. B¬ng c¡ch chuyºn qua giîi h¤n ta câ ph÷ìng tr¼nh L = . Gi£i
3
ph÷ìng tr¼nh n y ta ÷ñc L = 0. Sau ¥y chóng ta s³ chùng minh {xn}∞ n=1 công câ giîi h¤n
l 0. Ta câ v1 ≥ x1, x2, gi£ sû vn ≥ u2n, u2n+1. Khi â
2x2n+1 + x2n 2vn + vn
x2(n+1) = x2n+2 = ≤ = vn+1
3 3
v
2x2n+2 + x2n+1
x2(n+1)+1 = x2n+3 =
3
2vn+1 +vn
≤
3
2vn + vn
≤ = vn+1 .
3
Vªy 0 < x2n, x2n+1 ≤ vn, chuyºn qua giîi h¤n ta lim xn = 0. 
Nhªn x²t: Trong d¤ng un+2 = f (un+1, un) n y, ta c¦n chó þ c¡ch °t v1. Vi»c chån
max hay min s³ phö thuëc vn hëi tö v· cªn tr¶n hay cªn d÷îi nh¬m sû döng ành l½ kµp.
Ti¸p theo tæi s³ tr¼nh b y vi»c °t d¢y phö b¬ng c¡ch nh¥n mët l÷ñng f (n) th½ch hñp.
1 Cho d¢y sè (
u1 = b > 0
(n + 2)2 un+1 = n2 un − n − 1 n ≥ 1.

Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n húu h¤n v t¼m giîi h¤n â.
Gi£i. Nh¥n hai v¸ cho (n + 1)2 , ta ÷ñc
(n + 2)2 (n + 1)2 un+1 = (n + 1)2 n2 un − (n + 1)3 .
°t vn = (n + 1)2n2un. Khi â ta ÷ñc
vn+1 = vn − (n + 1)3 .
Khi â
(n + 1)2 (n + 2)2
vn+1 = v1 − 23 + 33 + · · · + (n + 1)3 = 8b −
 
+ 1.
4
(n + 1)2 (n + 2)2
8b − +1
Vªy lim un = lim 4
2
(n + 1) n 2
1
=− .
4

Sau ¥y l mët sè b i tªp tü r±n luy»n.
1. Cho d¢y sè (
x1 , x2 ∈ (0; 1)
1 2√
xn+2 = x2n+1 + xn .
3 3
T¼m giîi h¤n cõa d¢y sè tr¶n.
2. Cho d¢y sè (
x1 , x2 ∈ (0; 1)
1 2009 √
xn+2 = .x4n+1 + . 4 xn
2012 2010
T¼m giîi h¤n cõa d¢y sè tr¶n.
7
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

3. Cho d¢y (
x1 , x2 ∈ (0; 1)
∀n ≥ 1.
3xn+2 = 2an+1 + an

Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n v t¼m giîi h¤n.

4. Cho d¢y (
x1 , x2 > 1
√ √ .
xn+2 = xn+1 − 1 + xn + 4; n = 1; 2; ...

Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n v t¼m giîi h¤n.

5. Cho d¢y sè (
u0 = 0
un
un+1 = + (−1)n n ≥ 1.
2012
Chùng minh d¢y sè câ giîi h¤n húu h¤n v t¼m giîi h¤n â.
6. Cho k > l > 0. D¢y (un) bà ch°n v thäa m¢n
k−l l
un+2 ≤ un+1 + un .
k k
Chùng minh d¢y sè tr¶n hëi tö.
7. Cho d¢y sè
n + 1 n 2012k
Sn = Σ .
2012n+1 k=1 k
T¼m giîi h¤n cõa d¢y sè.
8. T¼m giîi h¤n cõa d¢y sè

u0 , u1 > 0
1


un+2 = u4n un+1 5 n ≥ 1.


9. Cho c¡c sè thüc d÷ìng a, a0 thäa 0 < a0 < a2 . X²t d¢y sè ÷ñc x¡c ành bði
(
u1 = a0
un+1 = un (2 − aun ) n ≥ 1.

T¼m giîi h¤n cõa d¢y tr¶n.

10. Cho d > 0. H¢y t¼m u1 sap cho d¢y sè sau câ giîi h¤n
u2n + d
un+1 = .
2un

8
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

2.4 Dòng giîi h¤n h m sè

N¸u x→+∞
lim f (x) = l v un = f (n) th¼ lim un = l. Khi t½nh giîi h¤n h m sè, chóng ta câ thº
sû döng qui t­c L'Hæpital. â l i·u m trong giîi h¤n d¢y ta khæng l m ÷ñc.
1 T½nh giîi h¤n:
(i) lim n( √a − 1), (a > 0)
n

(ii) lim
ln n
nα
, (α > 0)
Gi£i.

(i) Theo qui t­c L'Hæpital ta câ:

√ at − 1 at ln a
lim x( x a − 1) = lim = lim = ln a.
x→+∞ t→0+ t t→0+ 1

Vªy lim n( √a − 1) = ln a.
n

(ii) T÷ìng tü ta câ
1
ln x ln t α 1 ln t 1 1
lim α = lim = lim = lim = 0.
x→+∞ x t→+∞ t α t→+∞ t α t→+∞ t

2.5 Dòng ành lþ Cesaro v ành l½ Stolz

Cho d¢y sè (un), n¸u lim(un+1 − un) = l th¼ lim unn = l.
1 Cho d¢y sè ( 1
x1 =
2
xn+1 = xn − x2n n ≥ 1.
T¼m lim nxn.
Gi£i. Sû döng ph÷ìng ph¡p ìn i»u chóng ta chùng minh ÷ñc lim xn = 0. M ta câ

1 1 xn − xn+1 x2n 1
− = = 2
= → 1.
xn+1 xn xn+1 xn (xn − xn )xn 1 − xn

Theo ành lþ Cesaro ta câ

1
1 x 1 1
lim = lim n = lim( − ) = 1.
nxn n xn+1 xn

Vªy lim nxn = 1. 

1 Cho d¢y sè (
x0 = 1
xn+1 = sin xn n ≥ 1.

T¼m lim(√nxn).
9
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

Gi£i. Trong ph÷ìng ph¡p ìn i»u chóng ta ¢ chùng minh ÷ñc r¬ng lim xn = 0. Thay v¼
t¼m lim(√nxn), chóng ta s³ t¼m lim nx1 2 . Do â ta x²t hi»u sau
n

1 1 x2n − sin2 xn
− = .
x2n+1 x2n x2n sin2 xn
2− sin2 x
Sû döng qui t­c L'Hæpital ta câ x→0
lim
x
2
=
1
. Vªy
x2 sin x 3
1 1 1
lim − = .
x2n+1 xn2 3

√
Sû döng ành lþ Cesaro ta câ lim nx1 2 = 13 . Tø ¥y ta suy ra lim(√nxn) = 3. 
Nhªn x²t: Trong v½ dö tr¶n thay v¼ t½nh lim nxn, lim(√nxn) chóng ta ta ¢ chuyºn qua
n

t½nh lim nx1 , lim nx1 2 (i·u n y xu§t ph¡t tø ành lþ Cesaro).Tø ¥y ta câ k¸t luªn º t¼m
n n
−β
limcõa ta câ thº chuyºn qua t½nh
nα xβn v sû döng ành l½ Cesaro. Nh÷ng tø i·u
lim
xn α
n
n y ta l¤i th§y ph£i n¥ng mô cõa xn. i·u n y trong mët sè b i to¡n s³ g°p khæng ½t khâ
kh«n, º kh­c phöc i·u n y sau ¥y tæi xin giîi thi»u ành l½ Stolz: Cho (vn) v (un) l hai
d¢y thäa m¢n: (vn ) t«ng thªt sü ¸n +∞ v
un+1 − un
lim =l
vn+1 − vn
un
th¼ lim = l.
vn
1 Cho d¢y sè thäa
1 1 1
Sn = 1 + √ + √ + · · · + √ .
2 3 n

T¼m lim √Snn .

√
Gi£i. Ta chån un = Sn v vn = n. Khi â ta câ
un+1 − un 1
lim = lim √ √ √ = 2.
vn+1 − vn n + 1( n + 1 − n)

Vªy theo ành l½ Stolz ta câ lim √Snn = 2. 

B i tªp · nghà.
1. Cho d¢y sè 
u0 = 2012
1
un+1 = un + n≥1
u2n
3
T¼m giîi h¤n cõa lim unn .

10
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

2. °t n
X π
Sn = k cos
k
k=1

T½nh giîi h¤n lim Snn2 .

3. Cho a > 0 v d¢y sè
(
u1 = a
√
un+1 = u1 + u2 + · · · + un n ≥ 1.

°t yn = unn . Chùng minh r¬ng d¢y sè (yn) câ giîi h¤n v t¼m giîi h¤n.
4. Cho d¢y sè 
u1 = 1
1
un+1 = un + n ≥ 1.
un
√
Chùng minh lim √unn = 2.

2.6 Dòng ph÷ìng ph¡p l÷ñng gi¡c hâa

Trong ph÷ìng ph¡p n y chõ y¸u chóng ta i t¼m cæng thùc têng qu¡t cho d¢y sè b¬ng c¡ch
l÷ñng gi¡c hâa.
1 Cho d¢y sè thäa
q
√
2 (n l¦n d§u c«n).
p
un = 2+ 2 + ··· +

T¼m giîi h¤n cõa d¢y sè.

Gi£i. Tho¤t nh¼n ta th§y b i to¡n n y gièng b i to¡n ¢ gi£i ð ph¦n dòng t½nh ìn i»u.
Vªy ð b i n y câ g¼ kh¡c? Ta vi¸t l¤i d¢y sè
( √
u1 = 2
√
un+1 = 2 + un n ≥ 1.
√
Ch½nh √vi»c nh¼n th§y u1 = 2 ¢ gióp ta li¶n t÷ðng ¸n vi»c l÷ñng gi¡c hâa. Thªt vªy,
= 2 cos v
2 π
u1 = 2
2 4
r r
π π π
u2 = 2 + 2 cos = 4 cos2 = 2 cos .
4 8 8

Tø ¥y ta dü o¡n ÷ñc cæng thùc têng qu¡t cho un = 2 cos 2n+1
π
. i·u n y d¹ d ng ÷ñc
chùng minh b¬ng qui n¤p. Do â lim un = 2. 

11
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

5 Cho d¢y 
1
a1 = 2


(an ) : 1  12 ∀n ≥ 1.
1 − (1 − a2n ) 2

an+1 =


2
T¼m lim an. Chùng minh a1 + a2 + · · · + a2012 < 1.03.
Gi£i. Ta câ

1
 a1 =
 2
1  12 ∀n ≥ 1.
1 − (1 − a2n ) 2

an+1 =

2
Sau khi bi¸n êi ta ÷ñc
1

a1 =

2 rp ∀n ≥ 1.
q
 1 − a2 1 − a2n + 1
=

n+1 2
Ta th§y 1 − a21 = cos π6 v ta chùng minh ÷ñc π
. Vªy π
p p
1 − a2n = cos n
an = sin
3.2 3.2n
hay lim an = 0.π
Ta câ sin 3.2n < 3.2π n , suy ra
π 1
 
Σai < 1− n .
3 2

D¹ d ng ta chùng minh ÷ñc π 1

 
1 − 2012 < 1.03 
3 2
Mët sè b i tªp · nghà.
1. Cho a ∈ (0; 1) v d¢y sè 
 x1 = a r
xn+1 = 1 + xn n ≥ 1.
2
T¼m n→+∞ .
 p 
n
lim 2 1 − x2n

2. Cho d¢y sè  √
u1 = 3

√
un + 2 − 1
un+1
 = √
n ≥ 1.
1 + 1 − 2 un
T¼m u2012.
3. Cho hai d¢y sè  √

x 1 = y 1 = 3
 p
xn+1 = xn 1 + x2n
yn
yn+1 = .

 p
1+ 1 + yn2
T¼m lim yn.
12
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

2.7 D¤ng t¼m giîi h¤n cõa d¢y yn = Σf (ui)

º t¼m ÷ñc giîi h¤n cõa d¢y yn n y ta th÷íng bi¸n êi f (ui) = g(ui−1) − g(ui).
9 Cho d¢y sè 
u1 = 1
2
un+1 = un + un n ≥ 1.
2012
T½nh lim( uu1 + uu2 + · · · + uun ).
2 3 n+1
Gi£i. Tr÷îc ti¶n ta th§y un > 1 vîi måi n. Ta câ

u2n
un+1 = un +
2012
2012 2012 un
⇔ = +
un un+1 un+1
un 2012 2012
⇔ = − .
un+1 un un+1

Khi â
un−1 2012 2012
= −
un un−1 un
......
u1 2012 2012
= − .
u2 u1 u2

Cëng v¸ theo v¸ ta ÷ñc

u1 u2 un 2012 2012
+ + ··· + = − .
u2 u3 un+1 u1 un+1
2
Trð l¤i vîi d¢y (un). Ta câ un+1 − un = 2012
un
> 0, n¶n d¢y (un ) l d¢y t«ng. N¸u (un ) bà
2
ch°n tr¶n th¼ khi â tçn t¤i l ≥ 1 sao cho lim un = l. Do â l = l + 2012
l
, suy ra l = 0. M¥u
thu¨n vîi l ≥ 1. Vªy d¢y (un) khæng bà ch°n tr¶n hay lim un = +∞. V¼ th¸
u1 u2 un 2012 2012
lim( + + ··· + ) = lim − = 2012.
u2 u3 un+1 u1 un+1


Nhªn x²t: Tø ¥y ta th§y vi»c bi¸n êi f (ui) = g(ui−1) − g(ui) l m cho vi»c t¼m Σf (ui)
trð n¶n ìn gi£n hìn.
9 Cho d¢y sè 
1
u1 = 2q



 u2n−1 + 4un−1 + un−1

un = n ≥ 2.

2

Chùng minh d¢y (yn) vîi yn = k=1

Σ 2 câ giîi h¤n. H¢y t¼m giîi h¤n â.
n
1
u k

13
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o
p
2
Gi£i. Ta d¹ d ng th§y un+1 − un = un + 24un − un > 0 v¼ un > 0 vîi måi n. Do â
un ≥ . Gi£ sû (un ) bà ch°n tr¶n, hay tçn t¤i l sao cho lim un = l. Tø ¥y ta câ
1
2
√
l2 + 4l + l
l= .
2

Ph÷ìng tr¼nh n y væ nghi»m v¼ l ≥ 12 . Vªy lim un = +∞.

Sau khi b¼nh ph÷ìng v rót gån ta câ
x2n+1 − xn+1 xn = xn

1 1 1
⇔ − = 2 .
xn xn+1 xn+1
T÷ìng tü nh÷ tr¶n ta câ
n 1 1 1 1 1
Σ 2
= 2+ − =6− .
k=1 u
k u1 u1 un un

Vªy lim yn = 6. 
Nhªn x²t: Ta th§y trong ph÷ìng ph¡p n y ngo i vi»c bi¸n êi f (ui) = g(ui−1 − g(ui))
th¼ chóng ta cán chùng minh d¢y (un) t«ng ¸n +∞.
Mët sè b i tªp · nghà.
1. Cho d¢y sè ( 1
u1 =
4
un+1 = 3u2n + un n ≥ 1.

T¼m lim( uu1 + uu2 + · · · + uun ).

2 3 n+1

2. Cho d¢y sè thäa


u1 = 2012
2 2
un+1 = xn + (1 − n)xn + n + n + 1 n ≥ 1.
n+1

°t yn = k=1
n
Σ
x
1
. Chùng minh d¢y sè (yn) câ giîi h¤n v t¼m giîi h¤n n y.
k+1

3. Cho d¢y sè (
u1 = 1
p
un+1 = xn (xn + 5)(x2n + 5xn + 8) + 16 n ≥ 1.

°t yn = k=1
n
Σ
x
1
. Chùng minh d¢y sè (yn) câ giîi h¤n v t¼m giîi h¤n â.
k+3

14
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

3 Mët sè d¤ng to¡n têng hñp

3.1 C¡c b i to¡n li¶n quan ¸n d¢y tuy¸n t½nh c§p 2
Mð ¦u cho möc n y l mët v½ dö kh¡ ìn gi£n.
9 Cho d¢y sè 
x1 = 1, x2 = 3
x2n − 4
xn+1 = n ≥ 1.
xn−1
T¼m cæng thùc têng qu¡t cõa d¢y sè.
Gi£i. Gi£ sû xn+2 = axn+1 + bxn vîi måi n. Sû döng m¡y t½nh bä tói ta t½nh ÷ñc
(
x3 = 5
x4 = 7.

Khi â ta câ h» ph÷ìng tr¼nh (

3a + b = 5
5a + 3b = 7.
Gi£i h» ta ÷ñc a = 2 v b = −1. Ta d¹ d ng chùng minh ÷ñc b¬ng qui n¤p xn+2 =
2xn+1 − xn . Gi£i ph÷ìng tr¼nh sai ph¥n tuy¸n t½nh n y ta ÷ñc xn = 2n + 1. 
Nhªn x²t: Trong tr÷íng hñp n y d¢y ch÷a câ d¤ng sai ph¥n tuy¸n t½nh n¶n ta ¢ tuy¸n
t½nh hâa c§p 2 d¢y. Vi»c tuy¸n t½nh hâa s³ câ nhi·u lñi ½ch trong vi»c kh£o s¡t d¢y sè. Sau
khi tuy¸n t½nh hâa ÷ñc d¢y ta d¹ d ng t¼m ÷ñc cæng thùc têng qu¡t cho d¢y.
9 Cho d¢y sè (
a0 = a1 = 5
an+2 = 98an+1 − an n ≥ 0.

Chùng minh an 6+ 1 l sè ch½nh ph÷ìng.

Gi£i. Tr÷îc ti¶n ta c¦n ph¥n t½ch y¶u c¦u b i to¡n. º l sè ch½nh ph÷ìng th¼ tçn
an + 1
6
t¤i A(n) ∈ N sao cho an = 6A2(n) − 1. Thay v o ành ngh¾a cõa (an) ta câ
(
A(0) = A(1) = 1
A2 (n + 2) = 98A2 (n + 1) − A2 (n) − 16.

º th§y rã hìn d¢y A(n), ta c¦n tuy¸n t½nh hâa nâ. Sau khi tuy¸n t½nh hâa ta ÷ñc
(
A(0) = A(1) = 1
A(n + 2) = 10A(n + 1) − A(n)

Ta th§y rã r ng tçn t¤i d¢y sè tr¶n v d¢y A(n) l d¢y sè nguy¶n. Vªy ta l§y
(
u0 = u1 = 1
un+2 = 10un+1 − un

v ch¿ c¦n chùng minh an = 6u2n − 1. 

15
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

Nhªn x²t: Tø v½ dö tr¶n ta câ ph÷ìng tr¼nh °c tr÷ng cõa d¢y un+2 = aun+1 ± un l
X2 − aX ± 1 = 0. N¸u ph÷ìng tr¼nh °c câ 2 nghi»m th¼ t½ch cõa hai nghi»m â ±1. º
th§y rã hìn vi»c sû döng t½ch cõa hai nghi»m n y chóng ta i ¸n v½ dö sau.
1 Cho a ≥ 2 v x1, x2 l hai nghi»m cõa ph÷ìng tr¼nh x2 − ax + 1 = 0. °t Sn =
xn1 + xn2 , n = 1, 2, . . .

1. Chùng minh d¢y { SSn }∞

n=1 l d¢y gi£m.
n+1

2. T¼m t§t c£ gi¡ trà a sao cho

S1 S2 Sn
+ + ··· + >n−1
S2 S3 Sn+1

vîi måi n = 1, 2, . . .
Gi£i. Câ Sn = xn1 + xn2 , trong â x1 ≤ x2 l hai nghi»m cõa ph÷ìng tr¼nh x2 − ax + 1 = 0
vîi (a ≥ 2). Tø ¥y ta th§y
√ √
a− a2 − 4 a + a2 − 4
x1 = ≤ 1 ≤ x2 = .
2 2
Tr÷îc ti¶n ta s³ chùng minh

S1 = a

S2 = a2 − 2

Sn+2 = aSn+1 − Sn n ≥ 2.


Chùng minh b¬ng qui n¤p. Ta câ

aSn+1 − Sn = a(xn+1
1 + xn+1 n n
2 ) − (x1 + x2 )
= xn1 (ax1 − 1) + xn2 (ax2 − 1)
= xn+2
1 + xn+2
2 .

Ta nhªn th§y Sn > 0 n¶n °t un = SSn+1 , khi â ta câ

n

1
un+1 = a − .
un

u2 − aun + 1 xn+1 + xn+1

Do â un+1 − un = a − un −
1
un
= − n
un
. Ta câ un = 1 n 2
x1 + xn2
n¶n
x1 ≤ u n ≤ x2 .
K²o theo u2n − aun + 1 ≤ 0. V¼ th¸ un+1 − un ≥ 0 hay {un } l d¢y t«ng, i·u
n y k²o theo { SSn } l d¢y gi£m. Gåi vn = SSn . Ta nhªn th§y v¼ un → x2 n¶n vn → x1.
n+1 n+1
X²t a = 2 th¼
v1 + v2 + v3 + ... + vn = n > n − 1.
X²t a > 2: khi â ta gi£ sû tçn t¤i a thäa y¶u c¦u b i to¡n
v1 + v2 + ... + vn > n − 1

16
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

vîi måi n = 1, 2, .... Chia hai v¸ cho n ta ÷ñc

v1 + v2 + ... + vn 1
>1− .
n n
Cho n → ∞ ta ÷ñc x1 = lim
v1 + v2 + ... + vn
n
> 1. i·u n y m¥u thu¨n vîi x1 =
√
a− a2 − 4
< 1. 
2
B i tªp · nghà.
1. Cho d¢y (
a0 = 2
(an ) : p ∀n ≥ 1.
an+1 = 4an + 15a2n − 60

T¼m cæng thùc têng qu¡t v chùng minh 1

5
(a2n+1 + 8) câ thº biºu di¹n th nh têng
b¼nh ph÷ìng cõa 3 sè nguy¶n li¶n ti¸p.
2. T¼m t§t c£ h m f : R+ −→ R+ sao cho
f (f (x)) + f (x) = 2012.2013x, ∀x ∈ R+ .
HD: Vîi méi x ∈ R+, ta °t
(
u0 = x, u1 = f (x)
un+1 = f (un ) n ≥ 1.

T¼m ÷ñc cæng thùc têng qu¡t cho d¢y tr¶n v bi»n luªn ta ÷ñc un = A.2012n.
3. Cho a, b > 0. T¼m t§t c£ h m f : (0; +∞) −→ (0; +∞) thäa m¢n
f (f (x)) + af (x) = b(a + b)x, ∀x > 0.

3.2 D¤ng h» d¢y

2 Cho hai d¢y sè 


a1 = 3

b = 2
1

an+1 = an + 2bn


b =a +b .
n+1 n n

T¼m cæng thùc têng qu¡t cho an, bn. Tø â t½nh giîi h¤n cõa (cn) trong â cn = ab n .
n
Gi£i. Ta câ
√ √ √
an+1 + 2bn+1 = (1 +
2)an + (2 + 2)bn
√ √
= (1 + 2)(an + 2bn ).
√ √ √ √ √
Khi â√ an+1 + 2bn+1 = (1+ 2)n (a1 + 2b1 ) = (1+ 2)n+2 . T÷ìng tü ta câ an+1 − 2bn+1 =
(1 − 2)n+2 . K¸t hñp vîi tr¶n ta câ
√ √
(1 + 2)n+2 + (1 − 2)n+2

an+1 =

√ 2 √
(1 + 2)n+2 − (1 − 2)n+2
bn+1 =
 √ .
2 2

17
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o
√
Tø ¥y ta câ lim cn = 2. 
Nhªn x²t: Trong c¡ch gi£i n y câ l³ c¥u häi ÷ñc °t ra l l m sao bi¸t nh¥n 2 cho bn+1
√

rçi cëng v¸ cho v¸. º tr£ líi cho c¥u häi n y ta s³ xem sau khi cëng v¸ vîi v¸ ta ÷ñc d¢y
truy hçi. Vªy ban ¦u ta ch¿ c¦n gi£ sû tçn t¤i k sao cho an+1 + kbn+1 = (1 + k)an + (2 + k)bn
v thäa
1 1+k
= .
k 2+k
Ngo i ra ta th§y
an+1 an + 2bn
=
bn+1 an + b n
cn + 2
⇔ cn+1 = .
cn + 1
¸n ¥y ta câ thº sû döng ph÷ìng ph¡p h m co º t¼m lim cn.
Mët sè b i tªp ki¸n nghà.
1. Cho h¢i d¢y sè thäa 


a1 = 3

b = −3
1

an+1 = 3an + 2bn


b = 4a + 3b .
n+1 n n
n
T¼m nhúng sè tü nhi¶n n sao cho (b2k + 9) l sè ch½nh ph÷ìng.
Q
k=1

2. Cho ba d¢y sè (xn), (yn), (zn) thäa m¢n




x0 = y0 = z0

n+1 = 4xn − yn − 5zn
x

yn+1 = 2xn − 2zn


z
n+1= x − 2z .
n n

T¼m x2012, y2012, z2012.

3.3 D¤ng to¡n kh£o s¡t d¢y
¥y câ l³ l d¤ng to¡n khâ nh§t khi l m vi»c vîi d¢y. V¼ nâ ái häi ngo i k¾ n«ng t¼m giîi
h¤n cho d¢y cán ph£i bi¸t kh£o s¡t sü bi¸n thi¶n cõa d¢y phö thuëc v o tham sè.
2 Kh£o s¡t sü hëi tö cõa d¢y sè
(
u0 ≥ 0
1
un+1 = (u2n + 8).
6

Gi£i. °t f (x) = 16 (x2 + 8). Khi â ta câ un+1 = f (un). Rã r ng l un ≥ 0 vîi måi n. Ngo i
ra n¸u d¢y sè câ giîi h¤n l th¼ l = 16 (l2 + 8) ⇔ l = 2 ∨ l = 4. Ta câ b£ng bi¸n thi¶n cho h m
f nh÷ sau

18
THPT chuy¶n Nguy¹n Quang Di¶u GV D÷ìng Th¡i B£o

Ta th§y f (x) t«ng n¶n (un) l d¢y ìn i»u, vi»c d¢y (un) ìn i»u t«ng hay gi£m l¤i
phö thuëc v o hi»u u1 − u0. Khi â
1
u1 − u0 = f (u0 ) − u0 = (u0 − 2)(u0 − 4).
6
Do â ta câ c¡c tr÷íng hñp sau:
Tr÷íng hñp 1: N¸u u0 ∈ [0; 2] th¼ u1 > u0 , k²o theo u2 = f (u1 ) > f (u0 ) = u1 . L½
luªn t÷ìng tü ta câ d¢y (un) l d¢y t«ng. M°t kh¡c u0 ∈ [0; 2]. Tø b£ng bi¸n thi¶n ta câ
un ∈ [0; 2]. Vªy (un ) bà ch°n, k¸t hñp vîi tr¶n ta câ (un ) hëi tö v· l v ta t¼m ÷ñc l = 2.
Tr÷íng hñp 2: N¸u u0 ∈ (2; 4) th¼ u0 > u1 , k²o theo u2 = f (u1 ) < f (u0 ) = u1 . L½ luªn
t÷ìng tü ta câ d¢y (un) gi£m v bà ch°n d÷îi n¶n câ giîi h¤n l l = 2.
Tr÷íng hñp 3: N¸u u0 = 4 th¼ un = 4 vîi måi n. Vªy lim un = 4.
Tr÷íng hñp 4: N¸u u0 > 4 th¼ u1 > u0 , k²o theo u2 = f (u1 ) > f (u0 ) = u1 . L½ luªn t÷ìng
tü ta câ (un) l d¢y t«ng. Gi£ sû lim un = l th¼ l ≥ un > 4. i·u n y m¥u thu¨n v¼ l = 2
ho°c l = 4. Vªy lim un = +∞. 
Nhªn x²t:
2 Cho a b§t k¼, h¢y kh£o s¡t d¢y (un) cho bði
u1 ∈ R; un+1 = u2n + (1 − 2a)un + a2 .

Gi£i. Ta câ un+1 = (un −a)2 +u+n ≥ un. Vªy (un) l d¢y t«ng. °t f (x) = x2 +(1−2a)x+a2,
ta th§y f (x) khæng ìn i»u.
N¸u (un) hëi tö v· l th¼ l = a. M°t kh¡c ta câ f (x) = a ⇔ x = a ∨ x = a − 1 (*). Tò ¥y
ta câ b£ng bi¸n thi¶n cõa f (x).
Tr÷íng hñp 1: N¸u u1 > a th¼ (un ) l d¢y t«ng. Gi£ sû (un ) hëi tö v· l, khi â l ≥ un > a.
i·u n y m¥u thu¨n vîi (∗). Vªy lim un = +∞.
Tr÷íng hñp 2: N¸u a − 1 ≤ u1 ≤ a. Tø b£ng bi¸n thi¶n ta câ a − 1 ≤ un ≤ a. 
B i tªp ki¸n nghà.
1. Cho a > 0 cè ành, x²t d¢y (un) x¡c ành nh÷ sau:
u2n + 3a
u1 > 0; un+1 = un .
3u2n + a

T¼m c¡c gi¡ trà cõa u1 sao cho d¢y hëi tö v t¼m giîi h¤n cõa d¢y.
2.

19