GIÁO TRÌNH - Mạng điện siêu cao áp (Đinh Thành Việt)

Maûng & thiãút bë siãu cao. Bäü män Hãû thäúng âiãûn.
Chæång 1
CAÏC THÄNG SÄÚ CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY TRUYÃÖN

TAÍI ÂIÃÛN.
1.1. ÂÆÅÌNG DÁY TRUYÃÖN TAÍI ÂIÃÛN TRÃN KHÄNG.
Kãút cáúu âiãøn hçnh cuía mäüt âæåìng dáy truyãön taíi âiãûn trãn khäng (hçnh1.1)
gäöm coï: cäüt, dáy dáùn, sæï vaì caïc phuû kiãûn, dáy chäúng seït.
Hçnh 1.1: Kãút cáúu âiãøn hçnh cuía âæåìng dáy truyãön taíi âiãûn (coï phán pha).
Caïc cäüt cuía âæåìng dáy trãn khäng âæåüc sæí duûng âãø giæî caïc dáy dáùn åí âäü
cao nháút âënh so våïi màût âáút vaì màût næåïc, âaím baío an toaìn cho ngæåìi vaì caïc
phæång tiãûn giao thäng hoaût âäüng, âãø cho âæåìng dáy laìm viãûc tin cáûy.
Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 1

Caïc cäüt cuía âæåìng dáy trãn khäng âæåüc chãú taûo tæì gäù, theïp, bã täng cäút
theïp vaì håüp kim nhäm. Caïc âæåìng dáy trãn khäng mäüt maûch vaì hai maûch âæåüc
sæí duûng phäø biãún. Hai maûch cuía âæåìng dáy trãn khäng coï thãø bäú trê trãn cuìng
mäüt cäüt. Ngoaìi ra khi âæåìng dáy coï Uâm>230 kV thç nãn phán pha dáy dáùn âãø haûn
chãú täøn tháút váöng quang.
Trong thæûc tãú, âäúi våïi caïc âæåìng dáy truyãön taíi âiãûn cao aïp, ngæåìi ta
thæåìng sæí duûng caïc loaûi dáy dáùn nhæ: dáy nhäm loîi theïp AC, dáy nhäm loîi theïp
tàng cæåìng ACSR (aluminum conductor steel-reinforced), dáy toaìn nhäm AAC
(all aluminum conductor), dáy toaìn håüp kim nhäm AAAC (all aluminum alloy
conductor), vaì dáy nhäm loîi håüp kim nhäm ACAR (aluminum conductor alloy
reinforced). Såí dé, caïc loaûi dáy nhäm naìy âæåüc sæí duûng phäø biãún laì vç giaï thaình
tháúp vaì chuïng nheû hån nhiãöu so våïi dáy âäöng. Ngoaìi ra, trong tæû nhiãn nhäm laì
kim loaûi däöi daìo hån so våïi âäöng.
Âãø tiãûn theo doîi nhæîng pháön tiãúp theo vaì dãù daìng trong viãûc qui âäøi, dæåïi
âáy trçnh baìy 1 säú âån vë âo chiãöu daìi phäø biãún åí 1 säú næåïc Bàõc Myî vaì Cháu Áu.
1mile = 1609 m
1 inch = 2,54 cm
1 feet (ft) = 12 inch = 30,48 cm
1 mil = 0,001 inch =10-3 inch
Âãø âo tiãút diãûn dáy dáùn coìn sæí duûng âån vë:
1 cmil (circular mil) = 5,067.10-4 mm2
1 cmil laì diãûn têch cuía 1 hçnh troìn coï âæåìng kênh laì 1mil hay 10-3 inch.
1.2. ÂIÃÛN TRÅÍ TAÏC DUÛNG CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY.
Âiãûn tråí mäüt chiãöu cuía mäüt dáy dáùn troìn taûi mäüt nhiãût âäü nháút âënh âæåüc
xaïc âënh båíi cäng thæïc:
ρl
R = (1.1)
F
Trong âoï:
ρ : âiãûn tråí suáút cuía dáy dáùn.
l : chiãöu daìi dáy dáùn.
F : tiãút diãûn cuía dáy dáùn.

Âiãûn tråí cuía dáy dáùn chëu aính hæåíng cuía caïc yãúu täú nhæ: táön säú, âäü vàûn
xoàõn cuía dáy dáùn vaì nhiãût âäü. Khi doìng âiãûn xoay chiãöu chaûy trong dáy dáùn, sæû
phán phäúi cuía doìng âiãûn laì khäng âãöu nhau trãn tiãút diãûn dáy dáùn vaì máût âäü doìng
táûp trung låïn nháút åí bãö màût cuía dáy dáùn. Vç váûy, âiãûn tråí xoay chiãöu coï pháön cao
hån so våïi âiãûn tråí mäüt chiãöu. Hiãûn tæåüng naìy âæåüc goüi laì hiãûu æïng bãö màût (skin
effect).
Khi dáy dáùn âæåüc chãú taûo åí daûng vàûn xoàõn, mäùi såüi vàûn xoàõn seî daìi hån
såüi ban âáöu. Kãút quaí, âiãûn tråí cuía dáy dáùn vàûn xoàõn seî cao hån so våïi giaï trë tênh
toaïn tæì biãøu thæïc 1.1.
Âiãûn tråí cuía dáy dáùn seî tàng lãn khi nhiãût âäü tàng lãn theo qui luáût gáön
nhæ laì tuyãún tênh vaì coï thãø âæåüc tênh theo cäng thæïc:
T + t2
R2 = R1 (1.2)
T + t1
Trong âoï:
R 2 vaì R 1 laì âiãûn tråí dáy dáùn tæång æïng våïi nhiãût âäü t ( 0 C ) vaì t 1 ( 0 C ). T
2
laì hàòng säú nhiãût âäü phuû thuäüc vaìo váût liãûu dáy dáùn. Âäúi våïi dáy nhäm thç
T ≈ 228 .
1.3. ÂIÃÛN CAÍM CUÍA DÁY DÁÙN ÂÅN.
1.3.1. ÂIÃÛN CAÍM BÃN TRONG DÁY DÁÙN.
Doìng âiãûn I chaûy qua dáy dáùn seî sinh ra tæì træåìng bãn trong vaì bãn ngoaìi
dáy dáùn. Âiãûn caím L laì tè säú giæîa täøng tæì thäng moïc voìng λ vaì doìng âiãûn I chaûy
qua dáy dáùn, âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc:
λ
L= (1.3)
I
Xeït mäüt dáy dáùn troìn våïi baïn kênh r, mang doìng âiãûn I nhæ trçnh baìy åí
hçnh 1.2

rrrrr
ds
r
x
dx
Ix
Hçnh 1.2: Tæì thäng moïc voìng cuía dáy dáùn.
Goüi O laì tám cuía màût càõt ngang dáy dáùn.
Xeït vi phán ds chiãöu daìi ds, chiãöu räüng dx caïch tám O mäüt âoaûn x. Goüi
H x laì cæåìng âäü tæì træåìng taûi nhæîng âiãøm caïch tám O mäüt âoaûn x.
Theo âënh luáût Ampere vãö quan hãû giæîa H x vaì I x , ta coï:
2 Πx
∫H
0
x ds = I x (1.4)
Ix
Hay Hx= (1.5)
2πx
Våïi I x laì doìng âiãûn kheïp maûch taûi baïn kênh x.
Âãø âån giaín, ta boí qua hiãûu æïng màût ngoaìi vaì giaí thiãút máût âäü doìng phán
bäú âãöu trong toaìn bäü màût càõt ngang cuía dáy dáùn, ta coï biãøu thæïc:
Ix I
2
= 2 (1.6)
πx πr
Thay I x tæì (1.6) vaìo (1.5) ta âæåüc:

I
Hx = x (1.7)
2πr 2
Caím æïng tæì taûi vë trê x âæåüc xaïc âënh båíi:
µI
B x = µH x = x (1.8)
2πr 2
Trong âoï:
µ = µ0 µr (1.9)
µ 0 = âäü tæì tháøm cuía khäng khê, µ 0 = 4π .10 −7 , H/m.
µ r = âäü tæì tháøm tæång âäúi. Âäúi våïi kim loaûi maìu µ r = 1.
Do âoï:
I I
Bx = µ 0 2
x = 2.10 −7 2 x (1.10)
2πr r
Xeït mäüt âoaûn âæåìng dáy coï chiãöu daìi 1 meït nhæ hçnh 1.3.
dΦ
Hçnh 1.3.
Tæì âáy ta tênh toaïn âæåüc vi phán tæì thäng dΦ x gæíi qua pháön tæí vi phán dx coï

diãûn têch dx.1 (m2) :
I
dΦ x = B x dx.1 = 2.10 −7 xdx , (Wb/m) (1.11)
r2
Vi phán tæì thäng dΦ x naìy chè moïc voìng våïi 1 pháön cuía dáy dáùn tæì tám
 πx 2 
âãún baïn kênh x. Giaí thiãút máût âäü doìng âiãûn laì âãöu, chè coï pháön  2  cuía doìng
 πr 
âiãûn täøng cäüng laì âæåüc moïc voìng, vç váûy tæì thäng moïc voìng trãn 1 âån vë daìi cuía
dáy dáùn tæì tám âãún baïn kênh x laì:
 πx 2  I
dλ x =  2 dΦ x = 2.10 −7 4 x 3 dx (1.12)
 πr  r
Suy ra tæì thäng moïc voìng cuía caí dáy dáùn båíi têch phán dλ x tæì 0 âãún r.
r r
I
λtrong = ∫ dλ x dx = 2.10 −7
r 4 ∫0
x 3 dx
0
I r 4 1 −7
= 2.10 −7 = .10 I , (Wb/m) (1.13)
r4 4 2
Âiãûn caím bãn trong dáy dáùn:
λtrong 1
Ltrong = = .10 −7 , (H/m) (1.14)
I 2
Nháûn xeït:
Âiãûn caím bãn trong cuía dáy dáùn Ltrong khäng phuû thuäüc vaìo baïn kênh r cuía
dáy dáùn.
1.3.2. TÆÌ THÄNG MOÏC VOÌNG GIÆÎA HAI ÂIÃØM BÃN NGOAÌI DÁY
DÁÙN.
Xeït cæåìng âäü tæì træåìng H x bãn ngoaìi dáy dáùn taûi baïn kênh x > r nhæ hçnh
veî 1.4.

D1
dx
x
I
r
D2
I2
Hçnh 1.4: Tæì thäng moïc voìng giæîa 2 âiãøm D1 vaì D2.
Xeït vi phán dx (hçnh äúng daìy dx, daìi 1 m) caïch tám O mäüt âoaûn x. Theo
âënh luáût doìng âiãûn toaìn pháön:
∫H x dx = I
Hay 2πx.H x = I
I
Suy ra Hx= (1.15)
2πx
Caím æïng tæì taûi vë trê x:

µ0 I
Bx = µ 0 H x = (1.16)
2πx
Tæì thäng xuyãn qua màût càõt ngang dx:
I
dΦ x = B x dF = B x dx.1 = µ 0 dx (1.17)
2πx
Tæì thäng moïc voìng:
I
dλ x = dΦ x = µ 0 dx , (Wb.voìng/m) (1.18)
2πx
Tæì thäng moïc voìng åí giæîa 2 âiãøm D1 vaì D2 laì têch phán cuía dλ x tæì D1 âãún
D2:
D2
I 1 I D
λ12 = λngoai = µ 0
2π ∫ x dx = µ
D1
0 ln 2
2π D1
(1.19)
Âiãûn caím giæîa 2 âiãøm bãn ngoaìi dáy dáùn do tæì thäng moïc voìng λ12 gáy
nãn:

λ12 1 D
L12 = Lngoaì = = µ0 ln 2 , (H/m) (1.20)
I 2π D1
Våïi µ 0 - âäü tæì tháøm cuía khäng khê, µ 0 = 4π .10 −7 , (H/m).
Do âoï:
D2
L12 = 2.10 −7 ln , (H/m) (1.21)
D1
1.4. ÂIÃÛN CAÍM CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY MÄÜT PHA GÄÖM 2 DÁY DÁÙN.
Xeït âoaûn âæåìng dáy 1 pha daìi 1 meït gäöm 2 dáy dáùn coï baïn kênh r1 vaì r2
nhæ trçnh baìy åí hçnh veî 1.5.
⊗
I1 I2
r1 r2
D
Hçnh 1.5: Âoaûn âæåìng dáy mäüt pha 2 dáy dáùn daìi 1 meït.
Hai dáy dáùn caïch nhau mäüt khoaíng D. Dáy dáùn (1) mang doìng âiãûn I 1 âi
vaìo, coìn dáy dáùn (2) mang doìng âiãûn I 2 âi ra ngoaìi (I 1 = - I 2 ).
Âiãûn caím cuía dáy dáùn (1) mang doìng âiãûn I 1 gäöm 2 thaình pháön: mäüt pháön
do tæì thäng bãn trong dáy dáùn, mäüt pháön do tæì thäng bãn ngoaìi dáy dáùn.
1
L1 trong = .10 −7 , (H/m) (1.22)
2
D
D
L1 ngoai = ∫ dλ12 =2.10 −7 ln , (H/m) (1.23)
r1
r1
Âiãûn caím täøng cäüng cuía dáy dáùn (1) laì:

L1 = L1 trong + L1 ngoai
1 D
= .10 −7 + 2.10 −7 ln
2 r1
1 D
= 2.10 −7  + ln 
4 r1 
 1
D
= 2.10 −7  ln e 4 + ln 
 r1 
D
= 2.10 −7 ln − 1 , (H/m) (1.23)
r1e 4
−1
Ta goüi r1 ' = r1e 4
= 0,7788.r1 laì baïn kênh tæång âæång cuía dáy dáùn baïn kênh
r1 (r1' coìn âæåüc goüi laì GMR - Geometric Mean Radius, âæåüc xem nhæ laì baïn kênh
cuía 1 dáy dáùn tæåíng tæåüng giaí thiãút khäng coï tæì thäng bãn trong nhæng coï cuìng
âiãûn caím nhæ dáy dáùn baïn kênh r1).
Toïm laûi:
D
L1 = 2.10 −7 ln , (H/m) (1.24)
r1 '
Tæång tæû, âiãûn caím cuía dáy dáùn (2) laì:
D
L2 = 2.10 −7 ln , (H/m) (1.25)
r2 '
Âiãûn caím cuía toaìn bäü maûch âiãûn 2 dáy laì:
D2 D
L = L1 + L2 = 2.10 −7 ln = 4.10 −7 ln , (H/m) (1.26)
r1 ' r2 ' r1 ' r2 '
Nãúu 2 dáy dáùn laì nhæ nhau, r1 = r2 = r vaì L1 = L2 = L , khi âoï âiãûn caím cho
mäùi pha trãn 1 meït chiãöu daìi âæåìng dáy âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc:
D
L = 2.10 −7 ln , (H/m) (1.27)
r'
1.5. TÆÌ THÄNG MOÏC VOÌNG CUÍA MÄÜT DÁY DÁÙN TRONG MÄÜT
NHOÏM DÁY DÁÙN.
Xeït træåìng håüp täøng quaït 1 nhoïm dáy dáùn gäöm n dáy dáùn vaì coï täøng doìng
âiãûn ∑ I = 0 nhæ hçnh veî 1.6. Caïc dáy dáùn 1, 2, ..., n coï baïn kênh tæång æïng r1,
r2,..., rn mang doìng âiãûn láön læåüt laì I1, I2, ...In. Goüi khoaíng caïch tæì caïc dáy dáùn âãún
1 âiãøm P nàòm bãn ngoaìi láön læåüt laì D1p, D2p, ..., Dnp.

D1 p
I1 1 P
r1 D2 p
D3 p
I2 2
3
I3 ...
r2
r3 Dnp
In
n
rn
Hçnh 1.6: Nhoïm dáy dáùn X gäöm n dáy dáùn.
Nhæ âaî giaí thiãút åí trãn:

I 1 + I 2 + ... + I i + ... + I n = 0 (1.28)
Tæì thäng moïc voìng λ1 p1 cuía dáy dáùn 1 sinh ra do doìng I 1 kãø caí tæì thäng
bãn trong dáy dáùn (xeït trong khoaíng dáy 1 -> P, khäng xeït âãún tæì thäng xa hån
P).
1 D1 p 
λ1 p1 = 2.10 −7.I 1  + ln 
4 r1 
D1 p
= 2.10 −7.I 1 ln , (Wb.voìng/m) (1.29)
r1 '
Tæì thäng moïc voìng våïi dáy dáùn 1 do doìng âiãûn I2 gáy ra (khäng xeït âãún tæì
thäng xa hån P) seî bàòng tæì thäng do I2 sinh ra giæîa P vaì dáy dáùn 1.
D2 p
λ1 p 2 = 2.10 −7.I 2 ln (1.30)
D12
Täøng tæì thäng moïc voìng:
λ1 p = λ1 p1 + λ1 p 2 + ... + λ1 pn
 D1 p D2 p Dnp 
= 2.10 −7  I 1 ln + I 2 ln + ... + I n ln 
 r1 ' D12 D1n 

= 2.10 −7 ( I 1 ln D1 p + I 2 ln D2 p + ... + I n ln Dnp )

− 2.10 −7 ( I 1 ln r1 '+ I 2 ln D12 + ... + I n ln D1n ) (1.31)
Tæì (1.28) ta coï:
I n = −( I 1 + I 2 + ... + I n −1 ) (1.32)
Thay (1.32) vaìo (1.31) ta âæåüc:
 1 1 1 D1 p
λ1 p = 2.10 −7  I 1 ln + I 2 ln + ... + I n ln + ... + I 1 ln
 r1 ' D 12 D1n Dnp
D( n −1) p 
D2 p
+ I 2 ln 
+ ... + I n −1 ln (1.33)
Dnp Dnp 
Cho âiãøm P ∞ thç luïc âoï xem nhæ D1 p ≈ D2 p ≈ ... ≈ Dnp .
Nãn:
Dip
=1
Dnp
Do âoï (1.33) coï thãø viãút laûi nhæ sau:
 1 1 1 
λ1 p = 2.10 −7  I 1 ln + I 2 ln + ... + I n ln  (1.34)
 r1 ' D12 D1n 
Âàût r1 ' = D11 .
Váûy:
 1 1 1 
λ1 p = 2.10 −7  I 1 ln + I 2 ln + ... + I n ln  (1.35)
 D11 D12 D1n 
1.6. ÂIÃÛN CAÍM CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY TRUYÃÖN TAÍI ÂIÃÛN BA PHA.
1.6.1. ÂIÃÛN CAÍM CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY BA PHA BÄÚ TRÊ TRÃN BA ÂÈNH
CUÍA MÄÜT TAM GIAÏC ÂÃÖU.
Xeït mäüt âoaûn âæåìng dáy 3 pha daìi 1 m våïi 3 dáy dáùn, mäùi dáy dáùn coï baïn
kênh r, bäú trê trãn ba âènh cuía mäüt tam giaïc âãöu nhæ trçnh baìy åí hçnh 1.7.

Ia
D D
Ic Ib
D
Hçnh 1.7: Âæåìng dáy 3 pha bäú trê trãn ba âènh cuía mäüt tam giaïc âãöu.
Giaí thiãút caïc doìng pha laì âäúi xæïng vaì âæåìng dáy khäng coï dáy trung tênh,
ta coï:
Ia + Ib + Ic = 0
Suy ra:
(I b + I c ) = −I a (1.36)
Tæì (1.34) ta coï thãø tênh âæåüc tæì thäng moïc voìng âäúi våïi dáy dáùn a:
 1 1 1 
λ a = 2.10 −7  I a ln + I b ln + I c ln 
 GMRa Dab Dac 
 1 1 1
= 2.10 −7  I a ln + I b ln + I c ln  (1.37)
 GMRa D D
Trong âoï: GMRa = ra ' laì baïn kênh trung bçnh hçnh hoüc cuía dáy dáùn
(Geometric Mean Radius).
 1 1
λ a = 2.10 −7  I a ln − I a ln 
 GMRa D
D
= 2.10 −7 I a ln (1.38)
GMRa
Âiãûn caím cuía pha a:
λa D
La = = 2.10 −7 ln (1.39)
Ia GMRa
Giaí thiãút 3 dáy dáùn cuía 3 pha âãöu giäúng nhau, ta coï:
D
La = Lb = Lc = 2.10 −7 ln (1.40)
GMR

1.6.2. ÂIÃÛN CAÍM CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY BA PHA BÄÚ TRÊ KHÄNG ÂÄÚI
XÆÏNG.
Xeït 1 m chiãöu daìi âæåìng dáy 3 pha våïi ba dáy dáùn, mäùi dáy coï baïn kênh r.
Âæåìng dáy bäú trê khäng âäúi xæïng âæåüc trçnh baìy nhæ åí hçnh veî 1.8.
(1)
a c b
D12
b c
D13 a
(2)
D23
c b a
(3)
Hçnh 1.8: Mäüt âæåìng dáy 3 pha hoaïn vë.
Giaí thiãút 3 pha hoaïn vë hoaìn toaìn. Sau khi hoaïn vë caïc pha âiãûn caím 3 pha
tråí nãn giäúng nhau.
Âäúi våïi pha a:
Khi pha a åí vë trê (1)
 1 1 1 
λ a1 = 2.10 −7  I a ln + I b ln + I c ln  , (Wb.voìng/m) (1.41)
 GMRa D12 D13 
 1 1 1 
λ a 2 = 2.10 −7  I a ln + I b ln + I c ln  , (Wb.voìng/m) (1.42)
 GMRa D23 D12 
 1 1 1 
λ a 3 = 2.10 −7  I a ln + I b ln + I c ln  , (Wb.voìng/m) (1.43)
 GMRa D13 D23 
Tæì thäng trung bçnh cuía pha a:
λ + λa 2 + λa3
λ a = a1
3
2.10 −7
 1 1 1 
=  3I a ln + I b ln + I c ln 
3  GMRa D12 D23 D13 D12 D23 D13 

2.10 −7  1  1 
= 3I a ln + ( I b + I c ) ln  (1.44)
3  GMRa  D12 D23 D13 
Vç Ia + Ib + Ic = 0
Suy ra: (I b + I c ) = −I a (1.45)
 1 1  1 
λ a = 2.10 −7.I a ln − ln  , (Wb.voìng/m) (1.46)
 GMRa 3  D12 D23 D31 
Âiãûn caím cuía pha a:
λa  3 D12 D23 D31   GMD 
La = −7 
= 2.10 . ln  = 2.10 −7. ln  , (H/m) (1.47)
Ia  GMRa   GMRa 
 
Våïi giaí thiãút 3 dáy dáùn laì âäöng nháút, tæïc GMRa = GMRb = GMRc = GMR vaì
La = Lb = Lc = L , khi âoï âiãûn caím cho mäùi pha cho 1 m chiãöu daìi âæåìng dáy
âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc:
GMD  3 D12 D23 D31 
L = 2.10 −7. ln = 2.10 −7 . ln  , (H/m) (1.48)
GMR  GMR 
 
Trong âoï:
GMD = 3 D12 D23 D31 , (m) laì khoaíng caïch trung bçnh hçnh hoüc giæîa caïc
pha.
GMR = r ' , (m) laì baïn kênh trung bçnh hçnh hoüc cuía dáy dáùn.
1.7.ÂIÃÛN CAÍM CUÍA DÁY DÁÙN PHÁN PHA.
1.7.1.ÂIÃÛN CAÍM CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY GÄÖM NHIÃÖU DÁY DÁÙN.
Xeït âæåìng dáy 1 pha gäöm 2 nhoïm dáy phán pha x vaì y âæåüc trçnh baìy nhæ
åí hçnh veî 1.9. Doìng trong nhoïm dáy x laì (I) qui æåïc laì doìng âi, doìng trong nhoïm
dáy y laì (- I) qui æåïc laì doìng vãö.

c
b’ c’
b d
a a’ m
n
.
x y
Hçnh 1.9: Âæåìng dáy 1 pha våïi 2 nhoïm dáy phán pha.
Nhoïm dáy x gäöm n dáy dáùn nhæ nhau màõc song song kyï hiãûu tæì a -> n, coï
baïn kênh laì ra = rb = ... = rn = rx . Nhoïm dáy y gäöm m dáy dáùn nhæ nhau màõc song
song kyï hiãûu tæì a’ -> m, coï baïn kênh laì ra ' = rb ' = ... = rm = ry . Doìng âiãûn âæåüc chia
âãöu trong mäùi dáy con. Doìng âiãûn cuía mäüt dáy dáùn trong nhoïm dáy x laì I/n vaì
trong nhoïm dáy y laì -I/m.
Xeït tæì thäng moïc voìng cuía dáy dáùn a.
Theo (1.34) ta coï:
 1 1 1
λ a = 2.10 −7  I a ln + I b ln + ... + I n ln + ...
 ra ' Dab Dan
1 1 1 
+ I a ' ln + I b ' ln + ... + I m ln  (1.49)
Daa ' Dab ' Dam 
Maì
I
I a = I b = I c = ... = I n =
n
I
I a ' = I b ' = I c ' = ... = I m = −
m
Tæì (1.49) ta coï thãø viãút laûi biãøu thæïc sau:
I 1 1 1 
λ a = 2.10 −7  ln + ln + ... + ln 
n  ra ' Dab Dan 
I  1 1 1 
− 2.10 − 7  ln + ln + ... + ln 
m  D aa ' D ab ' D am 

Hay
 1 
λ a = 2.10 −7.I . ln  + 2.10 −7.I . ln( D D ...D ) 1m
 1
n  aa ' ab ' am
 (ra ' Dab ...Dan ) 
 m Daa ' Dab ' ...Dam 

= 2.10 −7.I . ln  (1.50)
 n r ' D ...D 
 a ab an 
Âiãûn caím cuía dáy dáùn a:
λa  m Daa ' Dab ' ...Dam 
La = −7 
= 2n.10 ln  (1.51)
I n  n ra ' Dab ...Dan 

Tæång tæû, âiãûn caím cuía dáy dáùn b:
λb  m D ba ' D bb ' ... D bm 
Lb = −7 
= 2 n . 10 ln  (1.52)
I n  n rb ' D ba ... D bn 
 
Âiãûn caím cuía dáy dáùn n trong nhoïm dáy x:
λn  m Dna ' Dnb ' ...Dnm 
Ln = −7 
= 2n.10 ln  (1.53)
I n  n rn ' Dnd ...Dna 

Âiãûn caím trung bçnh cuía mäùi dáy dáùn trong nhoïm dáy x laì:
La + Lb + Lc + ... + Ln
Ltb x =
n
 ( m Daa ' Dab ' ...Dam )(m Dba ' Dbb ' ...Dbm )...(m Dna ' Dnb ' ...Dnm ) 
= 2.10 −7 ln  , (H/m) (1.54)
 ( n r ' D ...D )(n r ' D ...D )...(n r ' D ...D ) 
 a ab an b ba bn n nd na 
Chuï yï âiãûn khaïng tæång âæång cuía nhoïm dáy x:
X = X1dáy / n = ωLtb x/n = ωL x
Tæì âoï suy ra âiãûn caím cuía nhoïm dáy x gäöm n dáy dáùn song song:
Ltb x
Lx =
n
 n.m ( Daa ' Dab ' ...Dam )( Dba ' Dbb ' ...Dbm )...( Dna ' Dnb ' ...Dnm ) 
= 2.10 −7 ln  , (H/m) (1.55)
 n.n (r ' D ...D )(r ' D ...D )...(r ' D ...D ) 
 a ab an b ba bn n nd na 
Âàût
GMD = n.m ( Daa ' Dab ' ...Dam )( Dba ' Dbb ' ...Dbm )...( Dna ' Dnb ' ...Dnm ) = Dm (1.56)
GMD : khoaíng caïch trung bçnh hçnh hoüc giæîa nhoïm dáy dáùn x våïi nhoïm dáy
dáùn y (Geometric Mean Distance).
GMRx = n.n (ra ' Dab ...Dan )(rb ' Dba ...Dbn )...(rn ' Dnd ...Dna )
2
= n ( Daa Dab ...Dan )( Dbb Dba ...Dbn )...( Dnn Dnd ...Dna ) = Ds (1.57)

GMRx : baïn kênh âàóng trë cuía nhoïm dáy dáùn x (geometric mean radius).
Daa= ra', Dbb= rb',..., Dnn= rn'.
Nhæ váûy (1.55) coï thãø viãút laûi dæåïi daûng sau:
GMD
L x = 2.10 −7 ln , (H/m) (1.58)
GMRx
Tæång tæû våïi nhoïm dáy dáùn y:
GMD
L y = 2.10 −7 ln , (H/m) (1.59)
GMR y
Váûy âiãûn caím cuía toaìn bäü maûch cuía âæåìng dáy gäöm 2 nhoïm dáy x vaì y laì:
L = L x + L y , (H/m) (1.60)
1.7.2. GMR CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY PHÁN PHA.
Xeït dáy dáùn phán pha gäöm 2, 3, 4 såüi dáy dáùn con âæåüc bäú trê âäúi xæïng
nhau nhæ trçnh baìy åí hçnh 1.10.
r d d d d
d d d
Hçnh 1.10: Cáúu truïc âiãøn hçnh cuía dáy dáùn phán pha.
Goüi Ds laì GMR cuía mäùi såüi dáy dáùn con vaì d laì khoaíng caïch giæîa caïc såüi
dáy dáùn phán pha thç ta coï GMR cho mäùi træåìng håüp nhæ sau:
Cho 2 såüi dáy dáùn phán pha:

Dsb = GMR = 4 ( Ds × d ) 2 = Ds × d (1.61)
Dsb = GMR = 9 ( Ds × d × d ) 3 = 3 Ds × d 2 (1.62)
1
(1.63)
16
Dsb = GMR = ( Ds × d × d × d × 2 2 ) 4 = 1.09 .4 Ds × d 3
(Chè säú b: bundled (phán pha))

1.8. ÂIÃÛN CAÍM CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY KEÏP BA PHA.
Xeït mäüt âæåìng dáy keïp ba pha våïi quan hãû vë trê pha nhæ trçnh baìy åí hçnh
veî 1.11 åí vë trê tæång âäúi a1 b1 c1 - c2 b2 a2 (coï hoaïn vë), trong âoï a1 - a2, b1 - b2,
c1 - c2 laì caïc maûch song song.
a1 c2
S11
b1 b2
S 22
c1 a2
S 33
Hçnh 1.11: Âæåìng dáy keïp phán pha.
Phæång phaïp GMD coï thãø âæåüc sæí duûng âãø tçm âiãûn caím cho mäùi pha. Ta
nhoïm caïc pha âäöng nháút laûi våïi nhau vaì sæí duûng (1.56) âãø tçm GMD giæîa mäùi
nhoïm pha.
D AB = 4 Da b Da b Da b Da b , (m)
1 1 1 2 2 1 2 2
DBC = 4 Db1c1 Db1c2 Db2c1 Db2c2 , (m)

D AC = 4 Da1c1 Da1c2 Da2c1 Da2c2 , (m) (1.64)
GMD tæång âæång cho mäùi pha:
GMD = 3 D AB DBC D AC , (m) (1.65)
Tæång tæû, tæì (1.57), GMR cho mäùi nhoïm pha laì:
DSA = 4 ( Dsb Da1a2 ) 2 = Dsb Da1a2 , (m)

DSB = 4 ( Dsb Db1b2 ) 2 = Dsb Db1b2 , (m)
DSC = 4 ( Dsb Dc1c2 ) 2 = Dsb Dc1c2 , (m) (1.66)
Våïi Dsb laì baïn kênh trung bçnh hçnh hoüc cuía dáy dáùn phán pha cho båíi
(1.61) âãún (1.63).
GMR tæång âæång cho mäùi pha:
GMRL = 3 DSA DSB DSC , (m) (1.67)

Âiãûn caím cho mäùi pha laì:

GMD
L = 2.10 −7 ln , (H/m) (1.68)
GMRL
1.9. ÂIÃÛN DUNG CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY TRUYÃÖN TAÍI ÂIÃÛN.
Âiãûn dung C laì tè säú giæîa âiãûn têch q vaì âiãûn aïp V.
q
C= (1.69)
V
Xeït mäüt dáy dáùn troìn daìi våïi baïn kênh r, mang mäüt âiãûn têch q trãn chiãöu
daìi 1 meït nhæ trçnh baìy åí hçnh 1.12.
q D1
x
D2
Hçnh 1.12: Âiãûn træåìng voìng quanh mäüt dáy dáùn troìn daìi.
Tæì âënh luáût Gauss ∫ Dds = q , xeït cho 1 m chiãöu daìi dáy dáùn, caím æïng
S
âiãûn træåìng D taûi âiãøm caïch q âoaûn x âæåüc xaïc âënh båíi cäng thæïc:
q
D= , (C m 2 ) (1.70)
2πx

Våïi:
q laì âiãûn têch cuía dáy dáùn trãn mäüt âån vë daìi , (C / m)
Máût âäü âiãûn træåìng E âæåüc xaïc âënh:
D D q
E= = = , (V/m) (1.71)
ε ε 0ε r 2πxε 0 ε r
Våïi:
ε 0 : hàòng säú âiãûn mäi cuía chán khäng, ε 0 = 8,85.10 −12 , (F/m)
ε r : hàòng säú âiãûn mäi cuía mäi træåìng. Âäúi våïi khäng khê khä ε r ≈ 1 .
Váûy
q
E= , (V/m) (1.72)
2πx.ε 0
Hiãûu âiãûn thãú giæîa 2 âiãøm:
Hiãûu âiãûn thãú giæîa 2 âiãøm D1 vaì D2 âæåüc âënh nghéa laì cäng cáön thiãút âãø
dëch chuyãøn 1 âån vë âiãûn têch 1 Coulomb tæì D1 âãún D2 .
D2
V12 = V1 − V2 =
D1
∫ Edx
D2
q q D2
= ∫ 2πε
D1 0 x
dx =
2πε 0
ln
D1
q 1 q 1
= ln − ln , (V) (1.73)
2πε 0 D1 2πε 0 D2
(Cæåìng âäü âiãûn træåìng (V/m) chênh bàòng læûc (N) taïc duûng lãn 1 âån vë
âiãûn têch 1 coulomb taûi âiãøm âang xeït).
Âiãûn thãú tæång æïng taûi caïc âiãøm 1 vaì 2 laì:
q 1
V1 = ln ,
2πε 0 D1
q 1
V2 = ln .
2πε 0 D2
1.10. ÂIÃÛN DUNG CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY MÄÜT PHA.
Xeït 1 âoaûn âæåìng dáy mäüt pha coï chiãöu daìi 1 m gäöm 2 dáy dáùn troìn âàûc,
mäùi dáy coï baïn kênh láön læåüt laì r1 vaì r2 nhæ hçnh veî 1.13.

q1 q2
r1 r2
Hçnh 1.13: Âæåìng dáy mäüt pha gäöm hai dáy dáùn.
Hai dáy dáùn âæåüc âàût caïch nhau mäüt khoaíng D. Dáy dáùn 1 mang âiãûn têch
q1 , (C/m) vaì dáy dáùn 2 mang âiãûn têch q 2 , (C/m).
Giaí sæí chè coï dáy dáùn 1 coï âiãûn têch q1 , thç âiãûn aïp giæîa dáy dáùn 1 vaì 2 laì:
q1 D
V12 ( q1 ) = ln (1.74)
2πε 0 r1
Giaí sæí chè coï dáy dáùn 2 coï âiãûn têch q 2 , thç âiãûn aïp giæîa dáy dáùn 2 vaì 1 laì:
q2 D
V21( q2 ) = ln (1.75)
2πε 0 r2
Tæì nguyãn lyï xãúp chäöng, hiãûu âiãûn thãú giæîa 2 dáy dáùn do caí 2 âiãûn têch
gáy nãn âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc:
V12 = V12 ( q1 ) − V21( q2 ) = V12 ( q1 ) + V12 ( q2 )
q1 D q r
= ln + 2 ln 2 , (V) (1.76)
2πε 0 r1 2πε 0 D
Âäúi våïi âæåìng dáy 1 pha, q1 = −q 2 = q (do doìng âi bàòng doìng vãö), nãn
(1.76) coï thãø viãút thaình daûng sau:
q  D r 
V12 =  ln − ln 2 
2πε 0  r1 D
q  D  2
=  ln  , (V) (1.77)
2πε 0  r1 r2 
Âiãûn dung giæîa 2 dáy dáùn:
q 2πε 0
C12 = = , (F/m) (1.78)
V12  D2 
ln 
 r1 r2 
Nãúu r1 = r2 = r thç ta coï:

πε 0
C12 = , (F/m) (1.79)
D
ln 
r
Phæång trçnh (1.79) thãø hiãûn caïch xaïc âënh âiãûn dung giæîa caïc pha (hçnh
1.14a). Træåìng håüp cáön xaïc âënh âiãûn dung giæîa dáy dáùn vaì trung tênh ta xeït hçnh
1.14b. Do 2 âiãûn dung C màõc näúi tiãúp nãn 1/C12 = (1/C) + (1/C), vç váûy
2πε 0
C= 2C12 = , (F/m).
D
ln 
r
C12 2C12 2C12

n
Hçnh 1.14: Minh hoaû âiãûn dung tæì mäüt pha âãún trung tênh.
a) Âiãûn dung giæîa caïc pha
b) Âiãûn dung giæîa dáy pha vaì trung tênh
1.11. ÂIÃÛN DUNG CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY 3 PHA BÄÚ TRÊ TRÃN BA ÂÈNH
CUÍA MÄÜT TAM GIAÏC ÂÃÖU.
qb
D D
n
D
qa qc
Hçnh 1.15: Âæåìng dáy 3 pha bäú trê trãn ba âènh cuía mäüt tam giaïc âãöu.
Xeït 1 m chiãöu daìi âæåìng dáy 3 pha våïi 3 dáy dáùn, mäùi dáy coï baïn kênh r,
khoaíng caïch giæîa caïc dáy dáùn âæåüc trçnh baìy nhæ åí hçnh 1.15.
Âäúi våïi hãû thäúng 3 pha âäúi xæïng, ta coï:
q a + qb + q c = 0

Hiãûu âiãûn thãú giæîa 2 dáy dáùn a vaì b do qa vaì qb gáy nãn (theo (1.76)):
qa D q r
Vab(1) = ln + b ln , (V) (1.80)
2πε 0 r 2πε 0 D
Hiãûu âiãûn thãú giæîa 2 dáy dáùn a vaì b do qc gáy nãn (theo (1.73)):
qc D
Vab( 2) = ln = 0 , (V) (1.81)
2πε 0 D
Theo nguyãn lyï xãúp chäöng, hiãûu âiãûn thãú giæîa 2 dáy dáùn a vaì b do qa ,
qb vaì qc gáy nãn:
Vab = Vab(1) + Vab( 2 )
q D qb r q D
= a ln + ln + c ln , (V)
2πε 0 r 2πε 0 D 2πε 0 D
1  D r D
=  qa ln + qb ln + qc ln  , (V) (1.82)
2πε 0  r D D
Tæång tæû, hiãûu âiãûn thãú giæîa 2 dáy dáùn a vaì c do q a , qc vaì qb gáy nãn:
1  D D r
Vac =  q a ln + qb ln + q c ln  , (V) (1.83)
2πε 0  r D D
Váûy:
1  D r
Vab + Vac =  2q a ln + (qb + q c ) ln  , (V) (1.84)
2πε 0  r D
Vç:
(qb + q c ) = − q a
Thay vaìo (1.84) ta coï:
qa D
Vab + Vac = 3 ln , (V) (1.85)
2πε 0 r
Vç:
Vab + Vac = 3Van
Trong âoï: Vab ,Vac laì caïc âaûi læåüng vectå.
Suy ra:
qa D
Van = ln , (V) (1.86)
2πε 0 r
Âiãûn dung cho mäùi pha âãún trung tênh:
q 2πε 0
C an = a = , (F/m) (1.87)
Van D
ln
r
Tæång tæû:

2πε 0
Cbn = C cn = C an = , (F/m) (1.88)
D
ln
r
1.12. ÂIÃÛN DUNG CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY 3 PHA BÄÚ TRÊ KHÄNG ÂÄÚI
XÆÏNG.
Xeït 1 m chiãöu daìi âæåìng dáy 3 pha våïi ba dáy dáùn, mäùi dáy coï baïn kênh r.
Âæåìng dáy bäú trê khäng âäúi xæïng âæåüc trçnh baìy nhæ åí hçnh veî 1.15.
qa
a c b
D12 qb
b c
D13 a
D23
c b a
qc
(I) (I I) (I I I)
Hçnh 1.15: Mäüt âæåìng dáy 3 pha hoaïn vë.
Giaí thiãút 3 pha hoaïn vë hoaìn toaìn. Sau khi hoaïn vë caïc pha giäúng nhau nãn
âiãûn dung 3 pha giäúng nhau.
Hiãûu âiãûn thãú giæîa 2 âiãøm a vaì b cho mäùi âoaûn hoaïn vë.
Aïp duûng (1.82) cho âoaûn hoaïn vë (I):
1  D r D 
Vab ( I ) =  q a ln 12 + qb ln + q c ln 23  (1.89)
2πε 0  r D12 D13 
Tæång tæû cho âoaûn hoaïn vë (II) vaì (III):
1  D r D 
Vab ( II ) =  q a ln 23 + qb ln + q c ln 13  (1.90)
2πε 0  r D23 D12 
1  D r D 
Vab ( III ) =  q a ln 13 + qb ln + q c ln 12  (1.91)
2πε 0  r D13 D23 
Giaï trë trung bçnh cuía Vab laì:

1
Vab = .(Vab ( I ) + Vab ( II ) + Vab ( III ) )
3
1 1  D D D13 r3 D D D 
= .  q a ln 12 23 3
+ q b ln + q c ln 12 23 13  (1.92)
3 2πε 0  r D12 D23 D13 D12 D23 D13 
Hay
 1

1  ( D12 D23 D13 ) 3 r 
Vab =  q a ln + qb ln 1  (1.93)
2πε 0  r 3 
 ( D D D
12 23 13 ) 
Maì
GMD = 3 D12 D23 D13 (1.94)
Vç thãú,
1  GMD r 
Vab =  q a ln + qb ln  (1.95)
2πε 0  r GMD 
Tæång tæû, giaï trë trung bçnh cuía Vac laì:
1  GMD r 
Vac =  q a ln + q c ln  (1.96)
2πε 0  r GMD 
Cäüng (1.95), (1.96) vaì thay thãú cho (qb + q c ) = −q a , ta coï:
1  GMD r  3q a GMD
Vab + Vac =  2q a ln − q a ln = ln (1.97)
2πε 0  r GMD  2πε 0 r
Træåìng håüp âiãûn aïp 3 pha âäúi xæïng:
Vab = Van ∠0 0 − Van ∠ − 120 0
Vac = Van ∠0 0 − Van ∠ − 240 0 (1.98)
Vç thãú,
Vab + Vac = 3Van (1.99)
Tæì (1.97) vaì (1.99), ta coï:
qa GMD
Van = ln (1.100)
2πε 0 r
Âiãûn dung cho mäùi pha âãún trung tênh:
q 2πε 0
C= a = , (F/m) (1.101)
Van GMD
ln
r
1.13. AÍNH HÆÅÍNG CUÍA PHÁN PHA.
Âiãûn dung cuía mäùi pha:

q 2πε 0
C= = , (F/m) (1.102)
Van GMD
ln b
r
r b : laì baïn kênh tæång âæång (baïn kênh trung bçnh hçnh hoüc cuía nhoïm dáy
phán pha).
r : laì baïn kênh tháût cuía dáy dáùn con trong nhoïm dáy phán pha.
Nãúu goüi d laì khoaíng caïch giæîa caïc såüi dáy dáùn phán pha thç ta coï GMR
cho mäùi træåìng håüp nhæ sau:
r d d d d
d d d
Hçnh 1.16: Cáúu truïc âiãøn hçnh cuía dáy dáùn phán pha.

rb = r × d (1.103)
rb = 3 r × d 2 (1.104)
r b = 1.09 .4 r × d 3 (1.105)
1.14. ÂIÃÛN DUNG CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY KEÏP 3 PHA.
Xeït mäüt âæåìng dáy keïp 3 pha våïi quan hãû vë trê pha nhæ trçnh baìy åí hçnh
veî 1.17.

a1 c2
S11
b1 b2
S 22
c1 a2
S 33
Hçnh 1.17: Âæåìng dáy keïp phán pha.
Phæång phaïp GMD coï thãø âæåüc sæí duûng âãø tçm âiãûn dung cho mäùi pha.
Âãø laìm âiãöu naìy, ta nhoïm caïc pha âäöng nháút laûi våïi nhau vaì sæí duûng (1.56) cuîng
nhæ (1.64) âãø tçm GMD giæîa mäùi nhoïm pha.
D AB = 4 Da b Da b Da b Da b , (m)
1 1 1 2 2 1 2 2
DBC = 4 Db1c1 Db1c2 Db2c1 Db2c2 , (m)

D AC = 4 Da1c1 Da1c2 Da2c1 Da2c2 , (m) (1.106)
GMD = 3 D AB DBC D AC , (m) (1.107)
Tæång tæû, tæì (1.66), thay D båíi r , ta coï GMR cho mäùi nhoïm pha laì:
b
s
b
rA = 4 (r b Da1a2 ) 2 = r b Da1a2 , (m)

rB = 4 (r b Db1b2 ) 2 = r b Db1b2 , (m)
rC = 4 (r b Dc1c2 ) 2 = r b Dc1c2 , (m) (1.108)
Våïi r b laì baïn kênh trung bçnh hçnh hoüc cuía dáy dáùn phán pha cho båíi
(1.103) âãún (1.105).
GMR tæång âæång cho mäùi pha (duìng âãø tênh âiãûn dung C giæîa dáy pha
vaì trung tênh):
GMRC = 3 rA rB rC , (m) (1.109)
Âiãûn dung cho mäùi pha laì:
2πε 0
C= , (F/m) (1.110)
GMD
ln
GMRC

1.15. AÍNH HÆÅÍNG CUÍA ÂÁÚT ÂÃÚN ÂIÃÛN DUNG CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY
TRUYÃÖN TAÍI ÂIÃÛN TRÃN KHÄNG.
Træåïc khi phán têch aính hæåíng cuía âáút âãún âiãûn dung cuía âæåìng dáy
truyãön taíi âiãûn ta nhàõc laûi cäng thæïc täøng quaït xaïc âënh hiãûu âiãûn thãú giæîa 2 âiãøm
i vaì j. Giaí sæí coï n âoaûn dáy dáùn baïn kênh r våïi chiãöu daìi 1 meït coï caïc âiãûn têch
tæång æïng laì q1, q2, ..., qn thoaí âiãöu kiãûn q1+ q2+ ...+ qn = 0.
Âiãûn têch qk seî gáy nãn hiãûu âiãûn thãú giæîa caïc âiãøm i vaì j laì:
qk Dkj
Vij ( qk ) = ln . (1.111)
2πε 0 Dki
Theo nguyãn lyï xãúp chäöng, hiãûu âiãûn thãú giæîa caïc âiãøm i vaì j seî laì:
n
1 n Dkj
Vij = ∑ Vij ( qk ) = ∑q k ln . (1.112)
k =1 2πε 0 k =1 Dki
Trong âoï khi k=i thç Dii laì khoaíng caïch giæîa bãö màût cuía dáy dáùn vaì tám
cuía noï, tæïc laì Dii = r.
Coï thãø phán têch aính hæåíng cuía âáút âãún âiãûn dung cuía âæåìng dáy truyãön
taíi âiãûn trãn khäng bàòng phæång phaïp âiãûn têch aính. Caïc âiãûn têch aính coï giaï trë
bàòng giaï trë cuía caïc âiãûn têch thæûc, nhæng ngæåüc dáúu våïi caïc âiãûn têch thæûc, âäöng
thåìi caïc âiãûn têch aính âæåüc âàût trong âáút vaì âäúi xæïng våïi caïc âiãûn têch thæûc. Xeït
âæåìng dáy ba pha hoaïn vë, caïc dáy dáùn a, b, c baïn kênh r coï caïc âiãûn têch tæång
æïng laì q a , qb , qc vaì caïc aính cuía chuïng coï caïc âiãûn têch laì - q a , - qb , - q c (hçnh
1.18).
Tæì (1.112) ta coï hiãûu âiãûn thãú giæîa 2 âiãøm a vaì b cho mäùi âoaûn hoaïn vë (xem
hçnh 1.18 vaì hçnh 1.15)
Âäúi våïi âoaûn hoaïn vë (I):
1   D12 H   r H   D H 
Vab ( I ) = q a  ln − ln 12  + qb  ln − ln 2  + qc  ln 32 − ln 32  (1.113)
2πε 0   r H1   D12 H 12   D31 H 31 
Tæång tæû cho âoaûn hoaïn vë (II) vaì (III):
1   D23 H   r H   D H 
Vab ( II ) = q a  ln − ln 23  + qb  ln − ln 3  + qc  ln 13 − ln 13  (1.114)
2πε 0   r H2   D23 H 23   D12 H 12 
1   D31 H   r H   D H 
Vab ( III ) = q a  ln − ln 31  + qb  ln − ln 1  + q c  ln 21 − ln 21  (1.115)
2πε 0   r H3   D31 H 31   D23 H 23 
Giaï trë trung bçnh cuía Vab laì:
1
Vab = .(Vab ( I ) + Vab ( II ) + Vab ( III ) )
3

1   GMD 3 H H H 
31 
 r 3 H H H 
= q a ln − ln 12 23
+ qb  ln − ln 1 2 3 
2πε 0    r   
 GMD
3 H H H 3 H H H
 1 2 3  12 23 31 
q − qb  GMD 3 H H H 
31 
= a ln − ln 12 23
(1.116)
2πε 0  r 3 H H H
1 2 3 

( 2)
qb
qa
qc
(1)
(3)
H 23 H3
H1 H 12 H 13
H2
− qa (3' )
− qc
(1' )
− qb
(2' )
Hçnh 1.18: Âæåìng dáy truyãön taíi âiãûn 3 pha khi tênh âãún aính hæåíng cuía âáút.
Tæång tæû ta coï giaï trë trung bçnh cuía Vac laì:
q a − qc  GMD 3 H H H 
Vac =  ln − ln 12 23 31  (1.117)
2πε 0  r 3 H H H 
 1 2 3 
Màût khaïc tæì (1.116) vaì (1.117) ta coï:
3q a  GMD 3 H H H 
Vab + Vac = 3Van =  ln − ln 12 23 31  (1.118)
2πε 0  r 3 H H H 
 1 2 3 
Suy ra:

qa  GMD 3 H H H 
Van =  ln − ln 12 23 31  (1.119)
2πε 0  r 3 H1H 2 H 3 
 
Hay ta coï cäng thæïc tênh âiãûn dung cho mäùi pha khi coï xeït âãún aính hæåíng
cuía âáút:
qa 2πε 0
Cn = = , (F/m) (1.120)
Van  GMD 3 H H H 
 ln − ln 12 23 31 
 r 3 H1H 2 H 3 
 
Tæì cäng thæïc trãn ta tháúy âáút seî coï aính hæåíng laì laìm tàng âiãûn dung cuía
âæåìng dáy. Nãúu âäü cao cuía dáy dáùn so våïi màût âáút låïn hån ráút nhiãöu so våïi
khoaíng caïch giæîa caïc dáy dáùn (H >> d) tæïc H 12 ≈ H 23 ≈ H 13 ≈ H 1 ≈ H 2 ≈ H 3 , ta
coï thãø boí qua aính hæåíng cuía âáút.
Luïc âoï:
2πε 0
Cn = , (F/m) (1.121)
GMD
ln
r

CAÏC VÊ DUÛ TÊNH TOAÏN

Vê duû 1.1.
Mäüt dáy dáùn bãûn xoàõn gäöm coï 7 såüi dáy con giäúng hãût nhau, mäùi såüi coï
baïn kênh r nhæ trçnh baìy åí hçnh 1.19. Xaïc âënh GMR cuía dáy dáùn trong nhoïm.
Hçnh 1.19: Bãö màût càõt ngang cuía dáy dáùn bãûn xoàõn.
Baìi giaíi:
Tæì hçnh veî 1.19, khoaíng caïch tæì såüi dáy dáùn 1 âãún táút caí såüi dáy dáùn khaïc
laì:
1
−
r' = e 4 r
D12 = D16 = D17 = 2r
D14 = 4r
D13 = D15 = D142 − D452 = 2 3r
Tæì (1.57), GMR cuía dáy dáùn trãn laì:
GMR = 49 (r ' D12 D13 D14 D15 D16 D17 ) 6 .r ' ( D71 ) 6
= 49 (r '.2r.2 3 r.4r.2 3 r.2r.2r ) 6 .r '.(2r ) 6

1 6 6
7 −
6
= r e (2) (3) (2)
4 7 7
= 2.1767 r

Vê duû 1.2.
Cho mäüt âæåìng dáy 500-kV ba pha hoaïn vë, mäùi pha chè coï mäüt dáy dáùn
loaûi ACSR. Dáy dáùn cuía mäùi pha treo nàòm ngang nhæ åí hçnh veî 1.20. Dáy dáùn coï
baïn kênh laì 1,70815 cm vaì GMR=1,353312 cm. Tçm âiãûn caím vaì âiãûn dung cho
mäùi pha cho mäùi km chiãöu daìi âæåìng dáy.
b c
D12 = 10,668m D23 = 10,668m
D13 = 21,336m
Hçnh 1.20: Bäú trê dáy dáùn cho vê duû 1.2.
Baìi giaíi:
Baïn kênh tháût cuía dáy dáùn laì r = 1,70815 cm × 10 −2 = 0,0171m

Baïn kênh trung bçnh hçnh hoüc cuía dáy dáùn:
1
−
GMRL = e .r = 0,0133 m
4
Tæì cäng thæïc (1.48) ta xaïc âënh âæåüc GMD:

GMD = 3 D12 D23 D31
= 3 10,668 × 10,668 × (2 × 10,668) = 13,4408 m
Tæì (1.68), âiãûn caím cho mäùi pha :
GMD
L = 2.10 −7 ln , (H/m)
GMRL
13,4408
= 2.10 −7 ln = 1.38 , (mH/km)
0.01353312
Tæì (1.101) âiãûn dung cho mäùi pha:
qq 2πε 0
C= = , (F/m)
Van GMD
ln
r
−12
2π × 8.85 × 10
= = 0.0083 , ( µF / km)
13,4408
ln
0,0170815

Vê duû 1.3.
Cho mäüt âæåìng dáy 500-kV ba pha hoaïn vë, hai dáy dáùn loaûi ACSR. Dáy
dáùn cuía mäùi pha treo nàòm ngang nhæ åí hçnh veî 1.21. Dáy dáùn coï âæåìng kênh laì
2,48158 cm vaì mäüt GMR= 0,996696 cm. Khoaíng caïch phán pha laì d= 45,72 cm.
Tçm âiãûn caím vaì âiãûn dung cho mäùi pha cho mäùi km chiãöu daìi âæåìng dáy.
a b c
45,72 cm
D12 = 10,668 m D23 = 10,668 m
D13 = 21,336 m
Baìi giaíi:
2,48158
Baïn kênh tháût cuía dáy dáùn laì r = = 1,24079 cm
2
GMD = 3 D12 D23 D31
= 3 10,668 × 10,668 × 21,336 = 13,4408 m
Baïn kênh trung bçnh hçnh hoüc tæång âæång våïi 2 såüi phán pha:
Theo cäng thæïc (1.61) vaì (1.103) , ta coï:
GMRL = 4 ( Ds × d ) 2 = Ds × d
= 0,996696 × 45,72 = 6,750477 cm × 10 −2 = 0,06750477 m
GMRC = r × d
= 1, 24079 × 47 , 72 = 7 ,53186 cm × 10 − 2 = 0 , 0753186 m
GMD
L = 2.10 −7 ln , (H/m)
GMRL
13,4408
= 2.10 −7 ln = 1.0588 , (mH/km)
0,06750477

2πε 0
C= , (F/m)
GMD
ln
GMRC
2π × 8.85 × 10 −12
= = 0.0107 , ( µF / km)
13,4408
ln
0,0753186
Vê duû 1.4.
Cho mäüt âæåìng dáy 735-kV ba pha hoaïn vë gäöm coï 4 dáy ACSR. Dáy dáùn
cuía mäùi pha treo nàòm ngang nhæ åí hçnh veî 1.22. Dáy dáùn coï âæåìng kênh laì 2.959
cm vaì mäüt GMR= 1.173 cm. Khoaíng caïch phán pha laì d= 46 cm. Tçm âiãûn caím
vaì âiãûn dung cho mäùi pha cho mäùi km chiãöu daìi âæåìng dáy.
a b c
46 cm D12 = 13,5636 m D23 = 13,5636 m
D13 = 27,1272 m
Baìi giaíi:
2.959
Baïn kênh tháût cuía dáy dáùn laì r = = 1,4795 cm
2
GMD = 3 D12 D23 D31
= 3 13,5636 × 13,5636 × 27,1272 = 17,0891 m
Baïn kênh trung bçnh hçnh hoüc tæång âæång våïi 4 såüi phán pha:
Theo cäng thæïc (1.63) vaì (1.105) , ta coï:

1
16
GMRL = ( Ds × d × d × d × 2 2 ) 4 = 1.09 .4 Ds × d 3
= 1.09 4 1.173 × 46 3 = 20,0364 cm × 10 −2 = 0,200364 m
GMRC = 1.09 .4 r × d 3
= 1.09 4 1,4795 × 46 3 = 21,2336 cm × 10 −2 = 0,212336 m

GMD
L = 2.10 −7 ln , (H/m)
GMRL
17,0891
= 2.10 −7 ln = 0.8891 , (mH/km)
0,200364
2πε 0
C= , (F/m)
GMD
ln
GMRC
2π × 8.85 × 10 −12
= = 0.0127 , ( µF / km)
17,0891
ln
0,212336
Vê duû 1.5.
Cho mäüt âæåìng dáy 345-kV keïp ba pha hoaïn vë gäöm coï 2 dáy ACSR. Dáy
dáùn cuía mäùi pha treo nàòm doüc nhæ åí hçnh veî 1.23. Dáy dáùn coï âæåìng kênh laì
Træåìng håüp bäú trê maûch theo kiãøu abc - a’b’c’:
a a’
S11 = 11 m
H 12 = 7 m
b b’
S 22 = 16.5 m
c c’ H 23 = 6.5 m
S 33 = 12.5 m
Hçnh veî 1.24: Bäú trê dáy dáùn cho vê duû 1.24.
Baìi giaíi:
2 2
 S − S11   16.5 − 11 
Dab = Da 'b ' = ( H 12 ) 2 +  22  = (7) + 
2
 = 7.5208 m
 2   2 

2 2
  S − S11    16.5 − 11 
Dab ' = Da 'b = ( H 12 ) +  S 22 −  22
2
 = (7) + 16.5 − 
2
 = 15.4293 m
  2    2 
2 2
 S − S 33   16.5 − 12.5 
Dbc = Db 'c ' = ( H 23 ) 2 +  22  = (6.5) + 
2
 = 6.8007 m
 2   2 
2 2
  S − S 33    16.5 − 12.5 
Dbc ' = Db 'c = ( H 23 ) +  S 22 −  22
2
 = (6.5) 2 + 16.5 −   = 15.8902 m
  2    2 
2 2
 S − S11   12.5 − 11 
Dac = Da 'c ' = ( H 12 + H 23 ) 2 +  33  = (7 + 6.5) 2 +   = 13.5208 m
 2   2 
2 2
  S − S11    12.5 − 11 
Dac ' = Da 'c = ( H 12 + H 23 ) +  S 33 −  33
2
 = (7 + 6.5) 2 + 12.5 −   = 17.8973 m
  2    2 
Ta sæí duûng (1.56) âãø tçm GMD giæîa mäùi nhoïm pha.
D AB = 4 Dab Dab ' Da 'b Da 'b ' , (m)
= 4
( 7 . 5208 × 15 . 4293 ) 2 = 10 . 7722 m
DBC = 4 Dbc Dbc ' Db 'c Db 'c ' , (m)
= 4 (6.8007 × 15.8902) 2 = 10.3954 m
D AC = 4 Dac Dac ' Da 'c Da 'c ' , (m)
= 4 (13 . 5208 × 17 . 8973 ) 2 = 15 . 5559 m
GMD = 3 D AB DBC D AC , (m)
= 3 10.7722 × 10.3954 × 15.5559 = 12.03227 m
Tæång tæû, tæì (1.57), GMRL cho mäùi nhoïm pha laì:
DSA = 4 ( Dsb Daa ' ) 2 = Dsb Daa ' , (m)
= (0.08093 × 11) = 0.94352 m
DSB = 4 ( Dsb Dbb ' ) 2 = Dsb Dbb ' , (m)
= (0 . 08093 × 16 . 5 ) = 1 . 15557 m
DSC = 4 ( D Dcc ' ) = Dsb Dcc ' , (m)
b
s
2
= (0 . 08093 × 12 . 5 ) = 1 . 0058 m

Våïi Dsb laì baïn kênh trung bçnh hçnh hoüc cuía dáy dáùn phán pha cho båíi
(1.61).
Dsb = 4 ( Ds × d ) 2 = Ds × d
= 1,43256 × 45,72 = 8,093 cm × 10 −2 = 0.08093 m
GMRL = 3 DSA DSB DSC , (m)
3
= 0 . 94352 × 1 . 15557 × 1 . 0058 = 1.03122 m
GMD
L = 2.10 −7 ln , (H/m)
GMRL
12.03227
= 2.10 −7 ln ( H / m)
1.03122
10 3 12.03227
= 2.10 −7. −3 ln (mH / km)
10 1.03122
= 0.4914 (mH / km)
Tæång tæû, tæì (1.66), thay Dsb båíi r b , ta coï GMR cho mäùi nhoïm pha laì:
rA = 4 (r b Daa ' ) 2 = r b Daa ' , (m)
= 0.09103 × 11 = 1.000645 m
rB = 4 (r b Dbb ' ) 2 = r b Dbb ' , (m)
= 0.09103 × 16.5 = 1.22556 m
rC = 4 (r b Dcc ' ) 2 = r b Dcc ' , (m)
= 0.09103 × 12.5 = 1.06671 m
Våïi r b laì baïn kênh trung bçnh hçnh hoüc cuía dáy dáùn phán pha cho båíi
(1.103).
rb = r × d
3,62458
= × 45,72 = 9,103 cm × 10 − 2 = 0.09103 m
2
GMRC = 3 rA rB rC , (m)
= 3 1.000645 × 1.22556 × 1.06671 = 1.09366 m

2πε 0
C= , (F/m)
GMD
ln
GMRC
2 × 3.14 × 8.85 × 10 −12 10 6
= (F/m) × −3 ( µF / km)
12.03227 10
ln
1.09366
= 0.0232 ( µF / km)
Træåìng håüp bäú trê maûch theo kiãøu abc - c’b’a’:
a c’
S11 = 11 m
H 12 = 7 m
b b’
S 22 = 16.5 m
c H 23 = 6.5 m
a’
S 33 = 12.5 m
Hçnh veî 1.25: Bäú trê dáy dáùn cho vê duû 1.25.
Baìi giaíi:
2 2
 S − S11   16.5 − 11 
Dab = Db 'c ' = ( H 12 ) 2 +  22  = (7) + 
2
 = 7.5208 m
 2   2 
2 2
  S − S11    16.5 − 11 
Dab ' = Dbc ' = ( H 12 ) 2 +  S 22 −  22  = (7) + 16.5 − 
2
 = 15.4293 m
  2    2 
2 2
 S − S 33   16.5 − 12.5 
Dbc = Da 'b ' = ( H 23 ) +  22
2
 = (6.5) 2 +   = 6.8007 m
 2   2 

2 2
  S − S 33    16.5 − 12.5 
Da 'b = Db 'c = ( H 23 ) +  S 22 −  22
2
 = (6.5) 2 + 16.5 −   = 15.8902 m
  2    2 
2 2
 S − S11   12.5 − 11 
Dac = Da 'c ' = ( H 12 + H 23 ) +  33
2
 = (7 + 6.5) 2 +   = 13.5208 m
 2   2 
Dac ' = S11 = 11 m
D a 'c = S 33 = 12 .5 m
Dbb ' = S 22 = 16.5 m

2 2
  S − S11    12.5 − 11 
Daa ' = Dcc ' = ( H 12 + H 23 ) 2 +  S 33 −  33  = (7 + 6.5) 2 + 12.5 −   = 17.8973 m
  2    2 
= 4 7.5208 × 15.4293 × 15.8902 × 6.8007 = 10.5821m
= 4 6.8007 × 15.4293 × 15.8902 × 7.5208 = 10.5821 m
= 4 13.5208 × 11 × 12.5 × 13.5208 = 12.5915 m
= 3 10.5821 × 10.5821 × 12.5915 = 11.21352 m
DSA = 4 ( Dsb Daa ' ) 2 = Dsb Daa ' , (m)
= (0.08093 × 17.8973) = 1.2035 m
DSB = 4 ( Dsb Dbb ' ) 2 = Dsb Dbb ' , (m)
= (0 . 08093 × 16 . 5 ) = 1 . 15557 m
DSC = 4 ( Dsb Dcc ' ) 2 = Dsb Dcc ' , (m)
= (0.08093 × 17.8973) = 1.2035 m
Våïi D laì baïn kênh trung bçnh hçnh hoüc cuía dáy dáùn phán pha cho båíi
b
s
(1.61).

Dsb = 4 ( Ds × d ) 2 = Ds × d
= 1,43256 × 45,72 = 8,093 cm × 10 −2 = 0.08093 m

= 3 1.2035 × 1.15557 × 1.2035 = 1.18731 m
GMD
L = 2.10 −7 ln , (H/m)
GMRL
11.21352
= 2.10 −7 ln ( H / m)
1.18731
10 3 11.21352
= 2.10 −7. −3 ln (mH / km)
10 1.18731
= 0.4491(mH / km)
Tæång tæû, tæì (1.66), thay Dsb båíi r b , ta coï GMR cho mäùi nhoïm pha laì:
rA = 4 (r b Daa ' ) 2 = r b Daa ' , (m)
= 0.09103 × 17.8973 = 1.27639 m
rB = 4 (r b Dbb ' ) 2 = r b Dbb ' , (m)
= 0.09103 × 16.5 = 1.22556 m
rC = 4 (r b Dcc ' ) 2 = r b Dcc ' , (m)
= 0.09103 × 17.8973 = 1.27639 m
Våïi r laì baïn kênh trung bçnh hçnh hoüc cuía dáy dáùn phán pha cho båíi
b
(1.103).
rb = r × d
3,62458
= × 45,72 = 9,103 cm × 10 − 2 = 0.09103 m
2
= 3 1.27639 × 1.22556 × 1.27639 = 1.25920 m
2πε 0
C= , (F/m)
GMD
ln
GMRC

2 × 3.14 × 8.85 × 10 −12 10 6

= (F/m) × −3 ( µF / km)
11.21352 10
ln
1.25920
= 0.0254 ( µF / km)
Vê duû 1.6.
Cho mäüt âæåìng dáy 345-kV keïp ba pha hoaïn vë gäöm coï 1 dáy ACSR. Dáy
dáùn cuía mäùi pha treo nàòm ngang nhæ åí hçnh veî 1.26. Dáy dáùn coï âæåìng kênh laì
Træåìng håüp bäú trê maûch theo kiãøu abc - a’b’c’:
a b c a’ b’ c’
8m 8m S11 = 9 m 8m 8m
Baìi giaíi:
Dab = Da 'b ' = Dbc = 8 m

Dab ' = Dbc ' = 33 m
Da 'b = Db 'c = 17 m
Dac = Da 'c ' = 16 m
Dac ' = 41 m
Da 'c = S11 = 9 m
= 4 8 × 33 × 17 × 8 = 13.7653 m
= 4 8 × 33 × 17 × 8 = 13.7653 m
= 4 16 × 41 × 9 × 16 = 17.5314 m


= 3 13.7653 × 13.7653 × 17.5314 = 14.92093 m
DSA = 4 (GMR × Daa ' ) 2 = GMR × Daa ' , (m)
= (0.00957 × 25) = 0.48915 m
DSB = 4 (GMR × Dbb ' ) 2 = GMR × Dbb ' , (m)
= (0.00957 × 25) = 0.48915 m
DSC = 4 (GMR × Dcc ' ) 2 = GMR × Dcc ' , (m)
= (0.00957 × 25) = 0.48915 m
Våïi mäùi dáy dáùn co GMR laì:
GMR = 0,957 cm × 10 −2 = 0.00957 m
= 3 0.48915 × 0.48915 × 0.48915 = 0.48915 m
GMD
L = 2.10 −7 ln , (H/m)
GMRL
14.92093
= 2.10 −7 ln ( H / m)
0.48915
10 3 14.92093
= 2.10 −7. ln (mH / km)
10 −3 0.48915
= 0.6836 (mH / km)
Tæång tæû, tæì (1.66), thay Dsb båíi r , ta coï GMR cho mäùi nhoïm pha laì:
rA = 4 (r × Daa ' ) 2 = r × Daa ' , (m)
= 0.01177 × 25 = 0.54251m
rB = 4 (r × Dbb ' ) 2 = r × Dbb ' , (m)
= 0.01177 × 25 = 0.54251 m
rC = 4 (r × Dcc ' ) 2 = r × Dcc ' , (m)
= 0.01177 × 25 = 0.54251 m
Våïi baïn kênh thæûc cuía mäùi dáy dáùn laì:
2,35458
r= cm × 10 − 2 = 0.01177 m
2

= 3 0.54251 × 0.54251 × 0.54251 = 0.54251 m
2πε 0
C= , (F/m)
GMD
ln
GMRC
2 × 3.14 × 8.85 × 10 −12 10 6
= (F/m) × −3 ( µF / km)
14.92093 10
ln
0.54251
= 0.0168 ( µF / km)
Træåìng håüp bäú trê maûch theo kiãøu abc - c’b’a’:
a b c c’ b’ a’
8m 8m S11 = 9 m 8m 8m
Baìi giaíi:
Dab = Da 'b ' = Dbc = 8 m

Dab ' = Da 'b = 33 m
Dbc ' = Db 'c = 17 m
Dac = Da 'c ' = 16 m
Daa ' = 41 m
Dcc ' = S11 = 9 m
Dac ' = Da ' c = Dbb ' = 25 m
= 4 8 × 33 × 33 × 8 = 16.24807 m
= 4 8 × 17 × 17 × 8 = 11.6619 m
= 4 16 × 25 × 25 × 16 = 20 m


= 3 16.24807 × 11.6619 × 20 = 15.59075 m
DSA = 4 (GMR × Daa ' ) 2 = GMR × Daa ' , (m)
= (0.00957 × 41) = 0.62639 m
DSB = 4 (GMR × Dbb ' ) 2 = GMR × Dbb ' , (m)
= (0.00957 × 25) = 0.48915 m
DSC = 4 (GMR × Dcc ' ) 2 = GMR × Dcc ' , (m)
= (0.00957 × 9) = 0.29348 m
Våïi mäùi dáy dáùn co GMR laì:
GMR = 0,957 cm × 10 −2 = 0.00957 m
= 3 0.62639 × 0.48915 × 0.29348 = 0.44802 m
GMD
L = 2.10 −7 ln , (H/m)
GMRL
15.59075
= 2.10 −7 ln ( H / m)
0.44802
10 3 15.59075
= 2.10 −7. ln (mH / km)
10 −3 0.44802
= 0.7099 (mH / km)
Tæång tæû, tæì (1.66), thay Dsb båíi r , ta coï GMR cho mäùi nhoïm pha laì:
rA = 4 (r × Daa ' ) 2 = r × Daa ' , (m)
= 0.01177 × 41 = 0.69467 m
rB = 4 (r × Dbb ' ) 2 = r × Dbb ' , (m)
= 0.01177 × 25 = 0.54251 m
rC = 4 (r × Dcc ' ) 2 = r × Dcc ' , (m)
= 0.01177 × 9 = 0.32546 m
Våïi baïn kênh thæûc cuía mäùi dáy dáùn laì:
2,35458
r= cm × 10 −2 = 0.01177 m
2


= 3 0.69467 × 0.54251× 0.32546 = 0.4969 m
2πε 0
C= , (F/m)
GMD
ln
GMRC
2 × 3.14 × 8.85 × 10 −12 10 6
= (F/m) × −3 ( µF / km)
15.59075 10
ln
0.4969
= 0.0161( µF / km)

Chæång 2
TRUYÃÖN TAÍI ÂIÃÛN ÂI XA

Chuï yï: Trong chæång naìy ta quy æåïc kyï hiãûu U laì âiãûn aïp dáy vaì V laì
âiãûn aïp pha.
2.1. ÂÆÅÌNG DÁY NGÀÕN:
Âæåìng dáy âæåüc coi laì ngàõn nãúu coï chiãöu daìi tæì 80Km tråí xuäúng, dung
dáùn âæåìng dáy coï thãø boí qua. Så âäö thay thãú âæåìng dáy chè coìn coï täøng tråí âæåüc
xaïc âënh båíi cäng thæïc:
Z = (r0 + jωL)l
Z = R + jX (2.1)
våïi:
r0 (Ω/km): âiãûn tråí trãn 1 km âæåìng dáy
l (km): chiãöu daìi âæåìng dáy
Mä hçnh âæåìng dáy ngàõn âæåüc thãø hiãûn trong hçnh 2.1.
I1 Z = R + jX I2
+ +
S2
V1 V2
- -
Hçnh 2.1: Mä hçnh âæåìng dáy ngàõn.
Khi biãút âæåüc cäng suáút truyãön taíi cuäúi âæåìng dáy thç chuïng ta seî tênh
âæåüc doìng âiãûn cuäúi âæåìng dáy theo cäng thæïc:
S *2
I 2 = (2.2)
3 V *2
Âiãûn aïp pha âáöu âæåìng dáy truyãön taíi âiãûn:

V1 = V 2 + Z I 2 (2.3)

Khi khäng tênh âãún âiãûn dung cuía âæåìng dáy, ta coï thãø coi mäüt caïch gáön
âuïng ràòng doìng âiãûn âáöu âæåìng dáy vaì doìng âiãûn cuäúi âæåìng dáy bàòng nhau.
I1 = I 2 (2.4)
Âæåìng dáy truyãön taíi âiãûn coï thãø âæåüc biãøu diãùn dæåïi daûng maûng hai cæía
nhæ åí hçnh 2.2 âàûc træng båíi caïc thäng säú A, B, C, D.
+ I1 I2 +
V1 ABCD V2
- -
Hçnh 2.2: Mä hçnh maûng hai cæía cuía âæåìng dáy truyãön taíi âiãûn.
V 1 = AV 2 + B I 2 (2.5)
I1 = C V2 + D I 2 (2.6)
Hoàûc viãút laûi dæåïi daûng ma tráûn:
 V 1  A B   V 2 (2.7)
  = C D   
I1    I 2 
Theo (2.3) vaì (2.4) cho mä hçnh âæåìng dáy ngàõn

A=1 B=Z C=0 D=1 (2.8)
Tè lãû pháön tràm âäü lãûch âiãûn aïp cuäúi âæåìng dáy luïc khäng taíi vaì luïc phuû
taíi cæûc âaûi:
∆V % =
V 2 ( kt )
−V 2 (max)
100 (2.9)
V 2 (max)
trong âoï:
V2(kt): âiãûn aïp cuäúi âæåìng dáy luïc khäng taíi,
V2(max): âiãûn aïp cuäúi âæåìng dáy luïc phuû taíi cæûc âaûi.
Khi âæåìng dáy khäng taíi I2= 0 vaì tæì (2.5) ta coï
V2 =
V1
(2.10)
A

Âäúi våïi âæåìng dáy ngàõn, A = 1 vaì V2 = V1. Âäü lãûch âiãûn aïp cuäúi âæåìng
dáy phuû thuäüc vaìo âàûc tênh taíi. Khi phuû taíi mang tênh caím thç âiãûn aïp cuäúi âæåìng
dáy giaím, do váûy phaíi âiãöu chènh âiãûn aïp cuäúi âæåìng dáy theo hæåïng tàng lãn.
Khi phuû taíi mang tênh dung âiãûn aïp cuäúi âæåìng dáy seî tàng lãn so våïi âiãûn aïp âáöu
âæåìng dáy, do váûy phaíi âiãöu chènh âiãûn aïp cuäúi âæåìng dáy theo hæåïng giaím
xuäúng.
Cäng suáút âáöu âæåìng dáy khi biãút âiãûn aïp âáöu âæåìng dáy:
S 1 = 3 V 1 I *1 (2.11)
Täøng täøn tháút cäng suáút:
∆S = S 1 − S 2 (2.12)
Hiãûu suáút truyãön taíi cuía âæåìng dáy :
η=
P2
(2.13)
P1
Trong âoï P1 vaì P2 láön læåüt laì cäng suáút taïc duûng âáöu âæåìng dáy vaì cuäúi
âæåìng dáy.
Vê duû 2.1:
Âæåìng dáy truyãön taíi ba pha âiãûn aïp âënh mæïc 220 kV, daìi 40 km. Âiãûn
tråí trãn mäüt âån vë chiãöu daìi r = 0.15 Ω/km vaì âiãûn khaïng trãn mäüt âån vë daìi laì
L = 1.3263 mH/km. Boí qua âiãûn dung cuía âæåìng dáy. Sæí duûng mä hçnh âæåìng
dáy ngàõn âãø tênh: âiãûn aïp, doìng âiãûn âáöu âæåìng dáy, täøn tháút âiãûn aïp pháön tràm
vaì hiãûu suáút truyãön taíi khi âæåìng dáy cung cáúp âiãûn cho phuû taíi ba pha trong hai
træåìng håüp:
a) Phuû taíi mang tênh caím våïi cäng suáút 381 MVA vaì hãû säú cäng suáút
cosϕ = 0.8 âiãûn aïp 220 kV.
b) Phuû taíi mang tênh dung våïi cäng suáút 381 MVA vaì hãû säú cäng suáút
cosϕ = 0.8 âiãûn aïp 220 kV.
Baìi giaíi:
a) Phuû taíi mang tênh caím:

Täøng tråí cuía âæåìng dáy
Z = (r + jωL )l
= (0.15 + j 2π × 50 × 1.3263 × 10 −3 )40
= 6 + j16.667 (Ω )

Âiãûn aïp pha cuäúi âæåìng dáy laì

220∠0 0
V2 = = 127∠0 0 (kV )
3
Cäng suáút biãøu kiãún cuía phuû taíi
S 2 = 381∠ cos −1 0.8 = 304.8 + j 228.6 ( MVA)
Doìng âiãûn cuäúi âæåìng dáy
*
S2 381∠ − 36.87 0 × 10 3
I2 = *
=
3V 2 3 × 127∠0 0
= 800 − j 600
= 1000∠36.87 0 ( A)
Tæì (2.3) ta coï âiãûn aïp âáöu âæåìng dáy
V1 = V2 + ZI 2
= 127∠0 0 + (6 + j16.667 )(1000∠ − 36.87 0 )(10 −3 )
= 141.8002 + j 9.7336
= 142.1338∠3.9267 0 (kV )
Âäü låïn cuía âiãûn aïp dáy âáöu âæåìng dáy
U 1 = 3 V1 = 246.2087 (kV )
Cäng suáút biãøu kiãún âáöu âæåìng dáy
S1 = 3V1 I 1*
= 3 × 142.1338∠3.9267 0 × 1000∠36.87 0 × 10 −3
= 322.8 + j 278.591 ( MVA)
Täøn tháút âiãûn aïp pháön tràm
246.2087 − 220
∆U % = × 100 = 11.9131%
220
Hiãûu suáút truyãön taíi cuía âæåìng dáy
P2 304.8
η= = × 100 = 94.4%
P1 322.8
b) Khi phuû taíi cuäúi âæåìng dáy mang tênh dung
S 2*
I2 =
3V2*
381∠36.87 0 × 10 3
=
3 × 127∠0 0
= 800 + j 600 = 1000∠36.87 0 ( A)
Âiãûn aïp âáöu âæåìng dáy:

V1 = V2 + ZI 2
= 127∠0 0 + (6 + j16.667 )(1000∠36.87 0 )(10 −3 )
= 121.7998 + j16.9336
= 122.9713∠7.91499 (kV )
Âäü låïn âiãûn aïp dáy âáöu âæåìng dáy
U 1 = 3 V1 = 213.0226 (kV )
S1 = 3V1 I 1* = 3 × 122.9713∠7.91499 0 × 1000∠ − 36.87 0 × 10 −3
= 322.8 − j178.599 ( MVA)
Täøn tháút âiãûn aïp pháön tràm
212.0026 − 220
∆ V2 % = × 100 = −3.715%
220
Hiãûu suáút truyãön taíi cuía âæåìng dáy
P 2 304.8
η= = × 100 = 94.4%
P1 322.8
2.2. ÂÆÅÌNG DÁY TRUNG BÇNH:
Âäúi våïi âæåìng dáy trãn khäng coï chiãöu daìi tæì 80 km âãún 250 km, ta coï
thãø sæí duûng så âäö thay thãú hçnh Π. Mä hçnh âæåìng dáy laì mäüt chuäùi caïc tråí
khaïng näúi tiãúp, dung dáùn âæåìng dáy âæåüc mä taí bàòng hai næía âiãûn dung táûp trung
åí hai âáöu âæåìng dáy. Boí qua âiãûn dáùn roì vaì täøn tháút váöng quang, ta coï så âäö thay
thãú åí hçnh 2.3.
I1 Z = R + jX IL I2
+ +
Y Y
V1 V2
2 2
- -
Hçnh 2.3: Mä hçnh maûng hçnh π cuía âæåìng dáy trung bçnh.

Trong âoï Y = ( g 0 + jωC )l (1/Ω.km): täøng dáùn âæåìng dáy (2.14)
Z = (r0 + jωL ) l = R + jX
våïi:
r0, (Ω/km): âiãûn tråí trãn 1 km âæåìng dáy,
g0= 0 do boí qua âiãûn dáùn roì vaì täøn tháút váöng quang,
l (km): chiãöu daìi âæåìng dáy.
Doìng âiãûn truyãön taíi trãn âæåìng dáy IL:
Y
IL = I2 + V2 (2.15)
2
Âiãûn aïp âáöu âæåìng dáy laì:
V1 = V2 + ZI L (2.16)
Thãú IL tæì (2.15) vaìo ta coï:
ZY
V1 = (1 + )V2 + ZI 2 (2.17)
2
Doìng âiãûn âáöu âæåìng dáy:
Y
I1 = I L + V1 (2.18)
2
Thãú IL vaì V1 tæì (2.15) vaì (2.16) vaìo (2.18)
ZY ZY
I 1 = Y (1 + )V2 + (1 + )I 2 (2.19)
4 2
So saïnh (2.17) vaì (2.19) våïi (2.5) vaì (2.6), caïc thäng säú A, B, C, D cuía så
âäö thay thãú hçnh π :
ZY
A = (1 + ) B=Z (2.20)
2
ZY ZY
C = Y (1 + ) D = (1 + ) (2.21)
4 2
Maûng hai cæía noïi trãn coï cáúu truïc âäúi xæïng våïi:
A=D
AD − BC = 1 (2.22)
Quan hãû âiãûn aïp vaì doìng âiãûn cuäúi âæåìng dáy theo doìng âiãûn vaì âiãûn aïp
âáöu âæåìng dáy coï âæåüc bàòng caïch giaíi hãû phæång trçnh (2.7):
−1
V2   A B  V1 
 I  = C D   I 
 2    1
Sau khi biãún âäøi ta âæåüc:
V2   D − B  V1 
 I  = − C (2.23)
 2  A   I 1 

Vê duû 2.2
Cho âæåìng dáy truyãön taíi âiãûn ba pha âiãûn aïp 345 -kV, chiãöu daìi 130 km.
Âiãûn tråí r= 0.036 ς/km vaì âiãûn khaïng L=0.8 mH/km. Âiãûn dung cuía âæåìng dáy
sinh ra C=0.0112 µF/km .Cäng suáút cuía phuû taíi cuäúi âæåìng dáy 270 MVA, hãû säú
cäng suáút cosω = 0.8 åí âiãûn aïp 325 kV, phuû taíi mang tênh caím.
Sæí duûng mä hçnh âæåìng dáy trung bçnh tênh: Âiãûn aïp, cäng suáút âáöu
âæåìng dáy.
Baìi giaíi:
Täøng tråí cuía âæåìng dáy

Z = (r + jωL )l
= (0.036 + j 2π × 50 × 0.8 × 10 −3 )130
= 4.68 + j 32.6726 (Ω )
Täøng dáùn cuía âæåìng dáy
Y = ( g + jωC )l
= j 2π × 50 × 0.0112 × 10 − 6 × 130
= j 0.000457415 (1 / Ω )
Âiãûn aïp pha cuäúi âæåìng dáy laì
325∠0 0
V2 = = 187.6388∠0 0 (kV )
3
Cäng suáút biãøu kiãún cuía phuû taíi
S 2 = 270∠ cos −1 0.8 = 216 + j162 ( MVA)
S *2
I2 =
3V2*
216 − j162
=
3 × 187.6388∠0 0
= −0.28759 − j 0.38346 (kA)
Tæì (2.20) vaì (2.21), ta coï caïc thäng säú cuía maûng hai cæía:
ZY
A =1+
2
(4.68 + j 32.6726 )( j 0.000457415)
=1+
2
= 0.992527539 + j 0.001070351
B = Z = 4.68 + j 32.6726

ZY
C = Y (1 + )
4
(4.68 + j 32.6726)( j 0.000457415)
= j 0.000457415(1 + )
4
= −0.0000002448 + j 0.000455705
ZY
D = A =1+
2
(4.68 + j 32.6726)( j 0.000457415)
=1+
2
= 0.992527539 + j 0.001070351
Âiãûn aïp âáöu âæåìng dáy:
V1 = AV2 + BI 2
= (0.992527539 + j 0.001070351) × 178.6388375
+ (4.68 + j 32.6725636 )(−0.287595244 − j 0.383460325)
= 197.419436 − j10.99022895) (kV )
U 1 = 3 V1 = 342.5 (kV )
Doìng âiãûn âáöu âæåìng dáy
I 1 = CV2 + DI 2
= j 0.000455705 × 178.6388375
+ (0.992527539 + j 0.00107035)(−0.287595244 − j 0.383460325)
= −0.285390689 − j 0.295394804 (kA)
S1 = 3V1 I 1* = 218.909 + j131.317 ( MVA)
Vê duû 2.3.
Cho âæåìng dáy truyãön taíi âiãûn ba pha âiãûn aïp 345 kV, chiãöu daìi 130 km.
Täøng tråí cuía âæåìng dáy z = 0.036+j0.3 ς/km, vaì täøng dáùn âån vë: y = j4.22*10-6
(1/ς.km). Âiãûn aïp âáöu âæåìng dáy 345 kV, doìng âiãûn âáöu âæåìng dáy I1=400 A
cháûm pha hån âiãûn aïp, hãû säú cäng suáút 0.95. Sæí duûng mä hçnh âæåìng dáy trung
bçnh tênh: Âiãûn aïp, doìng âiãûn, cäng suáút åí cuäúi âæåìng dáy.

Baìi giaíi:
Täøng tråí cuía âæåìng dáy:

Z = zl = (0.036 + j 0.3)130 = 4.68 + j 39 (Ω )
Täøng dáùn cuía âæåìng dáy:
Y = yl = j 4.22 * 10 −6 × 130 = j 0.0005486 (1 / Ω )
Âiãûn aïp pha âáöu âæåìng dáy laì:
345∠0 0
V1 = = 199.1858∠0 0 (kV )
3
Doìng âiãûn âáöu âæåìng dáy:
I 1 = 0.4∠ − cos −1 0.95 = 0.38 − j 0.1249 (kA)
Tæì (2.20) vaì (2.21), chuïng ta coï caïc thäng säú cuía maûng hai cæía:
ZY
A =1+
2
(4.68 + j 39)( j 0.0005486)
=1+
2
= 0.9893 + j 0.0012837
B = Z = 4.68 + j 39
ZY
C = Y (1 + )
4
(4.68 + j 39)( j 0.0005486)
= j 0.0005486(1 + )
4
= −0.00000035213 + j 0.00054565
ZY
D = A =1+
2
(4.68 + j 39)( j 0.0005486)
=1+
2
= 0.9893 + j 0.0012837
Âiãûn aïp cuäúi âæåìng dáy:
V2 = DV1 − BI 1
= (0.9893 + j 0.0012837 ) × 199.1858 − (4.68 + j 39 )(0.38 − j 0.1249 )
= 174.4 − j147.36 (kV )
Âäü låïn âiãûn aïp dáy cuäúi âæåìng dáy:
U 2 = 3 V2 = 330.68 (kV )


I 2 = −CV1 + AI 1
= (0.00000035213 − j 0.00054565) × 199.187
+ (0.9893 + j 0.0012834)(0.38 − j 0.1249)10 3
= 375.96 − j 0.2274 ( A)
Cäng suáút biãøu kiãún cuäúi âæåìng dáy
S 2 = 3V2 I 2*
= 224.592 + j116.612 ( MVA)
2.3. ÂÆÅÌNG DÁY DAÌI:
Chiãöu daìi âæåìng dáy låïn hån hoàûc bàòng 250 km. Ngæåìi ta cáön phaíi xeït
âãún tênh cháút soïng cuía quaï trçnh truyãön taíi âiãûn nàng. Ta khäng thãø tênh toaïn våïi
caïc så âäö thäng säú táûp trung (R, L, C, G) nhæ âäúi våïi âæåìng dáy ngàõn vaì âæåìng
dáy trung bçnh maì phaíi tênh toaïn våïi thäng säú phán bäú raíi hay maûng thäng säú raíi
doüc theo âæåìng dáy vaì âãø âån giaín ta giaí thiãút: Âiãûn tråí r0, âiãûn khaïng x0, âiãûn
dung C0, âiãûn dáùn g0 trãn mäüt âån vë daìi cuía âæåìng dáy laì hàòng säú.
Täøng tråí âån vë cuía âæåìng dáy daìi z = r0+jϖL (ς/km)
Täøng dáùn âån vë cuía âæåìng dáy daìi y=g0+jϖC0 (1/ς.km)
Xeït vi phán âæåìng dáy coï chiãöu daìi dx nàòm caïch âáöu cuäúi âæåìng dáy mäüt
âoaûn x. Âæåìng dáy coï chiãöu daìi l km láúy trãn âæåìng dáy mäüt âoaûn ∆x. Âãø âån
giaín ta xeït mäüt pha cuía âæåìng dáy.
Trong âoï:
V1 laì âiãûn aïp âáöu nguäön,
V2 laì âiãûn aïp cuäúi âæåìng dáy,
Âoaûn ∆x âæåüc thay thãú bàòng mäüt så âäö nhæ trãn hçnh 2.4.

I1 I ( x + ∆x ) z∆x I (x ) I2
+ + + +
y∆x V ( x + ∆x )
y∆x y∆x V (x ) V2
V1
- - - -
∆x x
l
Hçnh 2.4: Thäng säú raíi cuía âæåìng dáy daìi.
våïi:
dz = z∆x=(r0+jx0)∆x (Ω)
z = r0+ jx0 : täøng tråí trãn mäüt âån vë daìi cuía âæåìng dáy (Ω/km).
dy= (g0+ jb0)∆x täøng dáùn trãn mäüt âån vë daìi cuía âæåìng dáy (1/Ω.km).
V(x+∆x) = V(x) + z∆xI(x) (2.24)
Hoàûc:
V ( x + ∆x ) − V ( x )
= zI ( x ) (2.25)
∆x
Khi cho ∆x → 0 , ta coï:

dV ( x )
= zI ( x ) (2.26)
dx
Màût khaïc, theo âënh luáût Kirchhoff vãö doìng âiãûn:

I ( x + ∆x ) = I ( x ) + y∆xV ( x + ∆x ) (2.27)
Hoàûc
I ( x + ∆x ) − I ( x )
= yV ( x + ∆x ) (2.28)
∆x
Khi cho ∆x → 0 , ta coï

dI ( x )
= yV ( x ) (2.29)
dx
Láúy vi phán cáúp hai (2.26) vaì thãú (2.29) vaìo, chuïng ta coï
d 2V ( x ) dI ( x )
=z = zyV ( x ) (2.30)
dx 2
dx
Âàût γ2 =zy (2.31)
Ta coï phæång trçnh vi phán cáúp hai:

d 2V ( x )
(2.32)
2
− γ V (x) = 0
dx 2
Giaíi phæång trçnh vi phán ta âæåüc nghiãûm
V ( x ) = A1 e γx + A2 e −γx (2.33)
Trong âoï γ goüi laì hãû säú truyãön soïng âæåüc xaïc âënh theo biãøu thæïc (2.31)
hoàûc:
γ = α + jβ = (r + jωL )( g + jωC ) (2.34)
α goüi laì hãû säú tàõt dáön cuía soïng âiãûn aïp, β goüi laì hãû säú dëch pha khi soïng
truyãön qua 1 km âæåìng dáy (radian/km).
Tæì (2.26), ta coï doìng âiãûn
1 dV ( x ) γ y
I (x) = = ( A1 e γx − A2 e −γx ) = ( A1 e γx − A2 e −γx ) (2.35)
z dx z z
1
I (x) = ( A1 e γx − A2 e −γx ) (2.36)
Zc
Trong âoï Zc goüi laì täøng tråí soïng

z
Zc = (2.37)
y
Caïc hãû säú A1 vaì A2 xaïc âënh khi x=0, V(x) = V2, vaì I(x) = I2. Tæì (2.33) vaì
(2.36) ta coï:
V2 + Z c I 2
A1 =
2
V2 − Z c I 2
A2 = (2.38)
2
Âiãûn aïp vaì doìng âiãûn taûi mäüt âiãøm báút kyì trãn âæåìng dáy daìi
V 2 + Z c I 2 γx V 2 − Z c I 2 −γx
V( x ) = e + e (2.39)
2 2
V2 V2
+ I2 − I2
Z
I( x) = c eγx − Z c
e−γx (2.40)
2 2
Biãøu thæïc doìng âiãûn vaì âiãûn aïp âæåüc viãút laûi:
eγx + e−γx eγx − e−γx
V( x ) = V2 + Zc I2 (2.41)
2 2
1 eγx − e−γx eγx + e−γx

I( x) = V2 + I2 (2.42)
Zc 2 2
Caïc biãøu thæïc trãn coï thãø viãút laûi thäng qua caïc haìm Hyperbolic:
V( x ) = cosh γx V 2 + Z c sinh γx I 2 (2.43)

1
I( x) = sinh γx V 2 + cosh γx I 2 (2.44)
Zc
Biãøu thæïc liãn hãû giæîa âiãûn aïp vaì doìng âiãûn âáöu âæåìng dáy theo âiãûn aïp vaì
doìng âiãûn cuäúi âæåìng dáy :
V 1 = cosh γl V 2 + Z c sinh γl I 2 (2.45)

1
I1 = sinh γl V 2 + cosh γl I 2 (2.46)
Zc

Ta coï thãø viãút laûi phæång trçnh (2.45), (2.46) dæåïi daûng phæång trçnh ma
tráûn cuía maûng hai cæía:

V1   A B  V2 
 I  = C D   I  (2.47)
 1   2
trong âoï:
A = cosh γl B = Z c sinh γl (2.48)

1
C= sinh γl D = cosh γl (2.49)
Zc
Chuï yï laì A=D vaì AD-BC=1.
Ta coï thãø biãún âäøi så âäö daûng thäng säú raíi åí hçnh 2.4 thaình så âäö tæång
âæång hçnh π nhæ åí hçnh 2.5:

sinh γl
Z '= Z
I1 γl I2
+ +
Y ' Y tanh γ λ 2 Y'

V1 = V2
2 2 γλ2 2
- -
Hçnh 2.5: Mä hçnh maûng hçnh π cuía âæåìng dáy daìi.
Quan hãû giæîa doìng âiãûn vaì âiãûn aïp âáöu âæåìng dáy våïi doìng âiãûn vaì âiãûn
aïp cuäúi âæåìng dáy theo caïc thäng säú âàûc træng cuía så âäö thay thãú hçnh π theo
nhæ caïc cäng thæïc (2.17) vaì (2.19) laì:

Z' Y '
V1 = (1 + ) V 2 + Z' I 2 (2.50)
2
Z' Y ' Z' Y '

I 1 = Y' (1 + ) V 2 + (1 + ) I2 (2.51)
4 2
Tæì (2.50), (2.51), (2.45) vaì (2.46) âäöng thåìi chuï yï quan hãû:
γl cosh γl − 1
tanh = (2.52)
2 sinh γl
ta coï caïc hãû säú cuía så âäö tæång âæång hçnh π :

sinh γl
Z' = Z c sinh γl = Z (2.53)
γl
γl
tanh
Y' 1 γl Y
= tanh = 2 (2.54)
2 Zc 2 2 γl
2
trong âoï :
Z = (r0+ jx0).l
Y = (g0+ jb0).l
Vê duû 2.4
Âæåìng dáy daìi 250 km âiãûn aïp 500 kV. Täøng tråí âån vë z = 0.045+j0.4
Ω/km vaì täøng dáùn âån vë y =j 4.10-6 1/Ω.km. Xaïc âënh caïc thäng säú âàûc træng
cuía så âäö tæång âæång hçnh π .
Baìi giaíi:
Tênh toaïn caïc thäng säú cuía så âäö tæång âæång hçnh π
Täøng tråí cuía âæåìng dáy daìi
Z = zl = (0.045 + j 0.4 )250 = 11.25 + j100 (Ω )
Täøng dáùn cuía âæåìng dáy daìi
Y = yl = j.10 −3 (1 / Ω )
Hãû säú truyãön soïng cuía âæåìng dáy daìi
γl = ZY = (11.25 + j100)( j.10 −3 ) = 0.0178 + j 0.3167

Täøng tråí soïng cuía âæåìng dáy

Z 11.25 + j100
Zc = = = 316.73 − j17.76 (Ω )
Y j.10 −3
Tæì (3.48) vaì (3.49), ta coï
A = cosh γl = cosh(0.0178 + j 0.3167 ) = 0.9504 + j 0.0055
B = Z c * sinh γl = (316.73 − j17.76 ) * sinh(0.0178 + j 0.3167 )

= 10.8778 + j 98.3624
1 1
C= sinh γl = sinh(0.0178 + j 0.3167 )
Zc 316.73 − j17.76
= j 0.001
D = A = cosh γl = cosh(0.0178 + j 0.3167 ) = 0.9504 + j 0.0055
Z ' = B = Z c * sinh γl = (316.73 − j17.76 ) * sinh(0.0178 + j 0.3167 )

= 10.8778 + j 98.3624 , (Ω )
2 γl 2 0.0178 + j 0.3167
Y '= tanh( ) = tanh( )
Zc 2 316.73 − j17.76 2
= j 0.001, (1 / Ω )
2.4. SOÏNG ÂIÃÛN AÏP VAÌ SOÏNG DOÌNG ÂIÃÛN.
Tæì biãøu thæïc (2.33), thãú γ = α + jβ ta coï âiãûn aïp pha:
V( x ) = A1 eαx e jβx + A2 e−αx e− jβx
Biãøu thæïc soïng âiãûn aïp phuû thuäüc vaìo haìm thåìi gian t vaì chiãöu daìi x.
v (t , x ) = 2ℜe{ A1eαx e j (ωt + βx ) } + 2ℜe{ A2 e −αx e j (ωt − βx ) } (2.55)
v (t , x ) = v1 (t , x ) + v 2 (t , x ) (2.56)
Våïi
v1 (t , x ) = 2 A1e αx cos(ωt + βx ) (2.57)
v 2 (t , x ) = 2 A2 e −αx cos(ωt − βx ) (2.58)

Nhæ váûy soïng truyãön trãn âæåìng dáy bàòng täøng soïng tåïi v (t , x ) vaì soïng
1
phaín xaû v 2
(t , x ) .
Caïc giaï trë âènh cuía soïng phaín xaû v 2
(t , x ) xuáút hiãûn khi ωt − βx = k 2π
ω 2kπ
hoàûc x = t − .
β β
Váûn täúc truyãön soïng trãn âæåìng dáy daìi:
dx ω
= (2.59)
dt β
hay:
ω 2πf
v= = (2.60)
β β
Âäü daìi soïng λ coï thãø xaïc âënh tæì phæång trçnh:
βλ = 2π
2π
λ= (2.61)
β
Âäúi våïi âæåìng dáy khäng täøn tháút (g=0 vaì r=0), pháön thæûc cuía hãû säú
truyãön soïng α = 0 , vaì tæì (2.34) ta coï hãû säú dëch pha
β = ω LC (2.62)
Täøng tråí soïng:
L
Zc = (2.63)
C
Váûn täúc truyãön soïng:

1
v= (2.64)
LC
Âäü daìi soïng:
1
λ= (2.65)
f LC
L laì hãû säú tæû caím trãn mäüt âån vë daìi mH/km.
C âiãûn dung trãn mäüt âån vë âæåìng dáy µF / Km
1
v≈ (2.66)
µ0 ε 0
1
λ≈ (2.67)
f µ0 ε 0

Thãú µ 0 = 4π × 10−7 vaì ε 0 = 8.85 × 10−12 , váûn täúc truyãön soïng xáúp xè
3 × 108 m / s xáúp xè váûn täúc aïnh saïng. ÅÍí táön säú 50 Hz, chiãöu daìi soïng laì 6000 km.
Tæì (2.63), coï thãø chæïng minh âæåüc:
1 µ0 GMD
Zc ≈ ln (2.68)
2π ε0 GM Rc
våïi GMD: khoaíng caïch trung bçnh hçnh hoüc giæîa caïc pha, GMR: baïn kênh trung
bçnh hçnh hoüc cuía dáy dáùn.
Täøng tråí soïng ZC phuû thuäüc vaìo chiãöu daìi âæåìng dáy.
Âäúi våïi âæåìng dáy khäng täøn tháút γ = jβ vaì haìm hyperbolic
cosh γx = cosh jβx = cos βx vaì sinh γx = sin jβx = j sin βx
Biãøu thæïc doìng âiãûn vaì âiãûn aïp taûi mäüt âiãøm báút kyì trãn âæåìng dáy daìi.
V( x ) = cos βx V 2 + j Z c sin βx I 2 (2.69)
1
I( x) = j sin βx V 2 + cos βx I 2 (2.70)
Zc
Âáöu âæåìng dáy x= l
V 1 = cos βl V 2 + j Z c sin βl I 2
(2.71)
1
I1 = j sin βl V 2 + cos βl I 2 (2.72)
Zc
Khi âæåìng dáy laìm viãûc åí chãú âäü khäng taíi (I2=0), tæì (2.71) ta coï âiãûn aïp
cuäúi âæåìng dáy luïc khäng taíi.
V2 =
V1
(2.73)
cos βl
Khi ngàõn maûch cuäúi âæåìng dáy, V2=0 vaì tæì (2.71), (2.72) ta coï
V 1 = j Z c sin βl I 2 (2.74)
I 1 = cos βl I 2 (2.75)
Cäng thæïc trãn duìng âãø tênh doìng âiãûn vaì âiãûn aïp âáöu âæåìng dáy khi ngàõn
maûch cuäúi âæåìng dáy.
2.5. CÄNG SUÁÚT TÆÛ NHIÃN.
Khi täøng tråí cuía phuû taíi cuäúi âæåìng dáy bàòng täøng tråí soïng Z2=ZC, thç
doìng âiãûn cuäúi âæåìng dáy âæåüc tênh nhæ sau:
I2 =
V2
(2.76)
Zc
Cäng suáút tæû nhiãn cuía âæåìng dáy SC âæåüc tênh nhæ sau:

2
* 3V 2
SIL= S c = 3V 2 I * 2 = (2.77)
Z* c
Âàûc biãût âäúi våïi âæåìng dáy khäng täøn tháút, coï r0 = 0, g0 = 0,
2
jωL L * 3V 2
ZC= = laì mäüt säú thæûc nãn Z*C = ZC vaì S c
= 3V 2 I * 2 = chè chæïa
jωC C Z c
cäng suáút taïc duûng.

Thãú I2 vaìo (2.69) vaì (2.70) ta âæåüc
V( x ) = (cos βx + j sin βx ) V 2 hoàûc V( x ) = V 2 ∠βx (2.79)
I ( x ) = (cos βx + j sin βx ) I 2 hoàûc I ( x ) = I 2 ∠βx (2.80)
Tæì (2.79) vaì (2.80) ta nháûn tháúy âäúi våïi âæåìng dáy truyãön taíi cäng suáút tæû
nhiãn, âiãûn aïp V(x) vaì doìng âiãûn I(x) coï âäü låïn khäng âäøi trãn suäút âæåìng dáy.
Nãúu cäng suáút taíi cuía âæåìng dáy nhoí hån cäng suáút tæû nhiãn vç giaï trë cuía doìng I
nhoí nãn cäng suáút phaín khaïng do âiãûn dung cuía âæåìng dáy sinh ra låïn hån täøn
tháút cäng suáút phaín khaïng trãn âiãûn caím. Do âoï doìng âiãûn dung tæì nguäön âãún
laìm cho âiãûn aïp trãn âæåìng dáy cao hån åí âáöu nguäön. Ngæåüc laûi khi cäng suáút taíi
cao hån cäng suáút tæû nhiãn, cäng suáút phaín khaïng do âæåìng dáy sinh ra khäng âuí
buì vaìo täøn tháút cäng suáút phaín khaïng trãn âæåìng dáy, do âoï coï doìng âiãûn âiãûn
caím chaûy tæì nguäön vaìo âæåìng dáy laìm cho âiãûn aïp trãn âæåìng dáy tháúp hån so
våïi âiãûn aïp âáöu nguäön.
Vê duû 2.5
Âæåìng dáy truyãön taíi ba pha âiãûn aïp 500-kV, chiãöu daìi 300 km, táön säú 50
Hz. Âiãûn caím âån vë L=0.97 mH/km vaì âiãûn dung âån vë 0.0115 µF / km . Âæåìng
dáy khäng coï täøn tháút.
a) Tênh hãû säú dëch pha β, täøng tråí soïng ZC, váûn täúc truyãön soïng v vaì âäü
daìi soïng λ.
b) Phuû taíi cuäúi âæåìng dáy cäng suáút 800 MW, hãû säú cäng suáút cosϕ=0.8,
doìng âiãûn cháûm pha hån âiãûn aïp.Tênh âiãûn aïp, doìng âiãûn vaì cäng suáút
åí âáöu âæåìng dáy.
Baìi giaíi:
a) Tênh toaïn caïc thäng säú âàûc træng cho quïa trçnh truyãön soïng trãn âæåìng
dáy daìi.

Hãû säú dëch pha trãn mäüt âån vë daìi âæåìng dáy
β = ω LC = 2π × 50 0.97 × 0.0115 × 10 −9 = 0.001049 (rad / km )
Tæì (3.63), täøng tråí soïng:
L 0.97 × 10 −5
Zc = = = 290.43 (Ω )
C 0.0115 × 10 − 6
Täúc âäü truyãön soïng
1 1
v= = = 2.994 × 10 5 (km / s )
LC 0.97 × 0.0115 × 10 −9
Âäü daìi soïng

v 2.994 × 10 5
λ= = = 5988 (km )
f 50
b) Tênh cäng suáút biãøu kiãún cuäúi âæåìng dáy vaì âäü lãûch âiãûn aïp pháön tràm
Hãû säú dëch pha cuía toaìn bäü âæåìng dáy
βl = 0.001049 × 300 = 0.3147 rad = 18.0310
Âiãûn aïp pha cuäúi âæåìng dáy
500∠0 0
V2 = = 288.675∠0 0 , (kV )
3
Cäng suáút cuía phuû taíi
800
S2 = ∠ cos −1 0.8
0.8
= 1000∠36.87 0
= 800 + j 600 ( MVA)
*
S*
I 3 *
2
=
2
V 2
1000∠ − 36.87 0 × 10 3
=
3 × 288.675∠0 0
= 923.761 − j 692.821 ( A)
Tæì (3.71), chuïng ta coï âiãûn aïp âáöu âæåìng dáy
V1 = cos( β l ).V2 + jZ 2 sin( β l ).I 2
= (0.9509)288.675∠0 0 + j (290.43)(0.3098)(923.761 − j 692.821)10 −3
= 336.78 + j83.035 (kV )
U 1 = 3 V1 = 600.8135 (kV )
Tæì (3.72), ta coï doìng âiãûn âáöu âæåìng dáy

1
I1 = j sin β l V 2 + cos βl I 2
Zc
1
=j ( 0.3095)( 288.675∠ 00 )(10 3) + ( 0.9509)( 923.761 − j 692.821)
290.43
= 878.4 − j 351.17 , ( A)
Cäng suáút âáöu âæåìng dáy
S 1 = 3 V 1 I *1
= 3( 336.78 + j 83.035)( 878.4 + j 351.17 ) 10− 3
= 800 + j 573.56 , ( MVA)
2.6. CÄNG SUÁÚT TRUYÃÖN TAÍI.
Biãøu diãùn caïc hãû säú A, B, C, D trong hãû toaû âäü cæûc:
A = A ∠θ A , C = C ∠θ C
B = B ∠θ B , D = D ∠θ D
Biãøu diãùn caïc âiãûn aïp pha âáöu âæåìng dáy vaì cuäúi âæåìng dáy dæåïi daûng:
V1 = V1 ∠δ , V2 = V2 ∠0 0 (xem V2 laì âiãûn aïp tham chiãúu coï goïc pha bàòng 00, coìn δ
laì goïc lãûch giæîa âiãûn aïp pha âáöu âæåìng dáy V1 vaì âiãûn aïp pha cuäúi âæåìng dáy
V2).
Tæì mä hçnh maûng hai cæía hçnh 2.2 vaì cäng thæïc (2.5), ta coï:
V − AV2 V1 ∠δ − A ∠θ A V2 ∠0 V1 A V2
0
I2 = 1 = = ∠δ − θ B − ∠θ A − θ B (2.81)
B B ∠θ B B B
Cäng suáút cuäúi âæåìng dáy
S 2 = P 2 + j Q 2 = 3 V 2 I *2 (2.82)
Thãú I2 tæì (2.81) vaìo (2.82), ta coï:
2
V1 V 2 A V2
S2 = 3 ∠θ B − δ − 3 ∠θ B − θ A (2.83)
B B
Hoàûc cäng suáút cuäúi âæåìng dáy tênh theo âiãûn aïp dáy:
2
UU AU2
(2.84)
S
1 2
= ∠θ B − δ − ∠θ B − θ A
2
B B
Pháön thæûc vaì pháön aío cuía cäng suáút cuäúi âæåìng dáy âæåüc taïch riãng nhæ
sau:
2
U1 U 2 A U2
P2 = cos(θ B − δ ) − cos(θ B − θ A) (2.85)
B B

2
U1 U 2 A U2
Q2 = sin(θ B − δ ) − sin(θ B − θ A ) (2.86)
B B
Cäng suáút âáöu âæåìng dáy:
S =P 1 1
+ j Q1 = 3V 1 I 1
*
(2.87)
Tæì (2.23), ta coï thãø biãøu diãùn I1 dæåïi daûng:
0
AV1 − V2 A ∠θ A V 1 ∠δ − V 2 ∠ 0
I = = (2.88)
1
B B ∠θ B
Thãú I1 vaìo (2.87) ta âæåüc.
2
U1 A U1 U 2
P1 = cos(θ B − θ A ) − cos(θ B + δ ) (2.89)
B B
2
U1 A U1 U 2
Q1 = sin(θ B − θ A ) − sin(θ B + δ ) (2.90)
B B
Täøn tháút cäng suáút taïc duûng vaì cäng suáút phaín khaïng trãn âæåìng dáy
∆P = P1 − P2 (2.91)
∆Q = Q1 − Q2 (2.92)
Âäúi våïi âæåìng dáy khäng täøn tháút tæì (5.71) ta coï: A = cos βl ,
B=jZcsinβl=jX' våïi X' = Zcsinβl, θA = 00, θB = 900.
Táûp håüp táút caí caïc âiãøm (Q2, P2) khi âiãûn aïp U2 cäú âënh vaì goïc δ biãún
thiãn taûo thaình mäüt âæåìng cong goüi laì giaín âäö cäng suáút taíi.
Cäng suáút taïc duûng truyãön taíi trãn âæåìng dáy khäng täøn tháút:
U1 U 2 U1 U 2
P= sin δ = sin δ (2.93)
X' Z C sin βl
Cäng suáút phaín khaïng cuäúi âæåìng dáy khäng täøn tháút:
2 2
Q = U XU'
2
1 2
cos δ −
U 2
X'
cos βl =
UU 1
Z C sin βl
2
cos δ −
U 2
Z C sin βl
cos βl (2.94)
Khaí nàng truyãön taíi cäng suáút cuía mäüt âæåìng dáy bë giåïi haûn vãö nhiãût (do
dáy dáùn phaït noïng khi coï doìng âiãûn chaûy qua) vaì vãö äøn âënh. Giåïi haûn vãö nhiãût
âæåüc âàûc træng båíi doìng âiãûn cho pheïp Icp âäúi våïi tæìng loaûi dáy dáùn.
Cäng suáút truyãön taíi täúi âa theo giåïi haûn vãö nhiãût laì:
Smax = 3VâmIcp (2.95)
Âãø âaím baío äøn âënh, goïc δ trong thæûc tãú váûn haình thæåìng coï trë säú nàòm
trong khoaíng tæì 30-450.
Âäúi våïi âæåìng dáy khäng täøn tháút, do X' = Zcsinβl nãn tæì (2.93) ta coï thãø
viãút laûi biãøu thæïc cäng suáút taïc duûng truyãön taíi trãn âæåìng dáy laì:

U1 U 2 U âm
2
sin δ
P= ⋅ ⋅ (2.96)
U âm U âm Z C sin βl
hay coï thãø biãøu diãùn P thäng qua caïc âiãûn aïp trong hãû âån vë tæång âäúi vaì
cäng suáút tæû nhiãn SC :
V1 pu .V2 pu S C sin δ V1 pu .V2 pu S C sin δ
P= =
sin βl 2πl
sin
λ
Vê duû 2.6
Âæåìng dáy ba pha truyãön taíi cäng suáút 700 MW âãún 1 traûm biãún aïp nàòm
caïch nguäön 315 km. Âæåìng dáy coï V1=1.0 pu, V2=0.9 pu, λ=6000 km, Zc=320Ω,
δ=36.870. Tênh hãû säú dëch pha β, täøng tråí soïng ZC, váûn täúc truyãön soïng v vaì âäü
daìi soïng λ.
a) Xaïc âënh cáúp âiãûn aïp âënh mæïc cuía âæåìng dáy.
b) Våïi cáúp âiãûn aïp âënh mæïc âaî choün, xaïc âënh cäng suáút täúi âa vãö màût lyï
thuyãút maì âæåìng dáy coï thãø truyãön taíi âæåüc.
Baìi giaíi:
a) Tæì (2.61) xaïc âënh hãû säú dëch pha cuía toaìn bäü âæåìng dáy:
2π 360 360
βl = l (rad) = l= 315 = 0.6283 = 36 0
λ λ 6000
(1.0 )(0.9 )S C sin 36.87 0
700 =
sin(36 0 )
Suy ra:
Sc= 761.942 MW
U âm = Z c .S c = (320 )(761.942 ) =493.7828
Choün Uâm = 500 kV.
b) Âiãûn khaïng tæång âæång âäúi våïi âæåìng dáy khäng täøn tháút laì:
X' = Zcsinβl = 320 sin(360) = 188.0913 Ω.
Cäng suáút täúi âa vãö màût lyï thuyãút maì âæåìng dáy coï thãø truyãön taíi coï
âæåüc khi goïc δ=900 (sinδ =1) vaì âæåüc xaïc âënh tæì (2.93):
U1 U 2 (500 )(0.9 )(500 )
P= = = 1196 MW
X' 188.0913

2.7. BUÌ CHÃÚ ÂÄÜ XAÏC LÁÛP KHÄNG TAÍI BÀÒNG KHAÏNG BUÌ NGANG.
Nguyãn nhán chuí yãúu gáy nãn hiãûn tæåüng âiãûn aïp tàng cao åí cuäúi âæåìng
dáy daìi åí chãú âäü khäng taíi hoàûc khi âæåìng dáy mang taíi nhoí laì do âäúi våïi âæåìng
dáy daìi siãu cao aïp, doìng âiãûn âiãûn dung cuîng nhæ cäng suáút phaín khaïng do
dung dáùn âæåìng dáy sinh ra ráút låïn. Âãø khàõc phuûc hiãûn tæåüng naìy ngæåìi ta duìng
khaïng buì ngang âãø tiãu thuû båït mäüt læåüng cäng suáút phaín khaïng do âæåìng dáy
sinh ra vaì giaím âæåüc doìng âiãûn âiãûn dung trãn âæåìng dáy. Nhåì váûy coï thãø duy trç
âæåüc âiãûn aïp cuäúi âæåìng dáy nàòm trong phaûm vi cho pheïp.
I1 Âæåìng dáy daìi I2
+ +
jX q
V1 V2
- -
Hçnh 2.6: Khaïng buì ngang.
Xeït mäüt khaïng âiãûn âàût åí cuäúi âæåìng dáy coï âiãûn khaïng Xq.
Doìng âiãûn cuäúi âæåìng dáy:
V2
I2 = (2.98)
jX q
Thãú I2 vaìo (2.71) ta coï
Zc
V1 = (cos βl + sin βl )V2
Xq
sin βl
Xq = Zc (2.99)
V1
− cos βl
V2
Giaí sæí khaïng buì ngang âæåüc choün sao cho, V1=V2
sin βl
Xq= Zc (2.100)
1 − cos βl
Tæì (2.72) vaì (2.98) ta coï mäúi quan hãû giæîa I1 vaì I2 theo V2:

1
I 1 = (− sin βl X q + cos βl ) I 2
ZC
Thãú Xq tæì (2.100) ta coï khi V1=V2 thç:
I1= -I2
Tuy nhiãn cáön chuï yï laì âiãûn aïp giæîa âæåìng dáy coï thãø tàng cao låïn hån caí
âiãûn aïp åí hai âáöu. Nãúu buì sao cho V1=V2, âiãûn aïp giæîa âæåìng dáy âæåüc xaïc âënh
båíi biãøu thæïc:
V
V giæîa
= 2
βl
cos
2
Doìng âiãûn åí giæîa âæåìng dáy bàòng khäng (Igiæîa=0).
Vê duû 2.7
Âæåìng dáy daìi 300 km, âiãûn aïp 500 kV táön säú 50 Hz . L =0.97mH/Km,
C=0.0115µF/Km, âæåìng dáy khäng coï täøn tháút.
a) Tênh âiãûn aïp cuäúi âæåìng dáy khi khäng taíi vaì giæî âiãûn aïp âáöu âæåìng
dáy laì 500 kV.
b) Xaïc âënh dung læåüng buì vaì giaï trë âiãûn khaïng cuía 1 khaïng âiãûn 3 pha
âàût cuäúi âæåìng dáy âãø giæî cho âiãûn aïp luïc khäng taíi bàòng âiãûn aïp âënh
mæïc (V2=Vâm=V1).
Baìi giaíi:
a) Tênh âiãûn aïp cuäúi âæåìng dáy luïc khäng taíi:
Âiãûn aïp pha âáöu âæåìng dáy

500∠0 0
V1 = = 288.675∠0 0 , (kV )
3
Tæì (3.63), täøng tråí soïng:
L 0.97 × 10− 3
Zc = = = 290.43 , (Ω)
C 0.0115 × 10− 6
Hãû säú dëch pha cuía toaìn bäü âæåìng dáy: (âaî tênh trong vê duû 2.5)
βl = 0.001049 × 300 = 0.3147 rad = 18.0310
Khi âæåìng dáy khäng mang taíi I2=0 vaì tæì (2.71), chuïng ta coï âiãûn aïp cuäúi
âæåìng dáy:

V1 288.675
V2 = = = 303.5808 , (kV )
cos βl 0.9509
Âiãûn aïp dáy cuäúi âæåìng dáy luïc khäng taíi
U 2 = 3 V2 = 525.8236 , (kV )
b) Khi V2 = V1 ,tæì (2.100) chuïng ta coï

sin(18.0310 )
Xq = ( 290.43) = 1830.5 , (Ω)
1 − cos(18.0310 )
Täøng cäng suáút ba pha khaïng buì ngang
(500 ) 2
2
U âm
Q= = = 136.5747 ( MVAr )
Xq 1830.5

Môc Lôc
§−êng d©y dµi siªu cao ¸p vµ hÖ thèng t¶i ®iÖn
phÇn I. kh¸I niÖm chung vÒ l−íi ®iÖn siªu cao ¸p , ®−êng d©y t¶I
®iÖn vµ hÖ thèng ®iÖn t¶I ®iÖn .
I .Kh¸i niÖm chung vÒ l−íi ®iÖn siªu cao ¸p, ®−êng d©y t¶i ®iÖn dµi vµ
hÖ thèng t¶i ®iÖn 2
II. Çc ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n cña ®−êng d©y t¶i ®iÖn dµi
1. Môc ®Ých
2. HÖ ph−¬ng tr×nh vi ph©n c¬ b¶n cña ®−êng d©y 8
3. Gi¶i ph−¬ng tr×nh ®−êng d©y dµi cho ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn
h×nh sin 9
4. Ph©n tÝch qu¸ tr×nh sãng trªn ®−êng d©y dµi. 11
5. TÝnh to¸n çc th«ng sè ®Æc tr−ng cho ®−êng d©y dµi 14
6. C«ng suÊt tù nhiªn 19
phÇn II. çc ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n cña ®−êng d©y t¶I ®iÖn dµI
I. C«ng thøc chung tÝnh chÕ ®é ®−êng d©y dµi thuÇn nhÊt
II. Ph©n bè ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn trªn ®−êng d©y
1. §−êng d©y kh«ng tæn thÊt. 22
2. §−qêng d©y cã ®iÖn trë kh¸c kh«ng 25
III.Gãc vµ c«ng suÊt giíi h¹n
1. Gãc δ
2. C«ng suÊt giíi h¹n cña ®−êng d©y dµi 28
IV.C«ng suÊt ph¶n kh¸ng trªn ®−êng d©y
1. C«ng suÊt ph¶n kh¸ng Q2 29
2. C«ng suÊt ph¶n kh¸ng Q1 30
PhÇn III.tÝnh to¸n chÕ ®é cña hÖ thèng t¶I ®IÖn
I.M¹ng bèn cùc
II.Th«ng sè A, B, C, D cña ®−êng d©y thuÇn nhÊt
1. TÝnh chÝnh x¸c 33
2. TÝnh b»ng s¬ ®å thay thÕ 34
3. Th«ng sè A , B , C , D cña çc thiÕt bÞ bï 36
4. Th«ng sè A , B , C , D cña çc m¸y biÕn ¸p
5. Th«ng sè A , B , C , D cña hÖ thèng t¶i ®iÖn 37
6. TÝnh to¸n chÕ ®é cña ®−êng d©y t¶i ®iÖn theo m¹ng 4 cùc 42
Trang 1
PHÇN I
§−êNG D¢Y DµI SI£U CAO ¸P
vµ hÖ thèng t¶I ®iÖn
I./Kh¸i niÖm chung vÒ l−íi ®iÖn siªu cao ¸p, ®−êng d©y t¶i ®iÖn dµi vµ
hÖ thèng t¶i ®iÖn:
HiÖn nay sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng ®iÖn ®ang ®i theo con ®−êng tËp trung
ho¸ s¶n xuÊt ®iÖn n¨ng, trªn c¬ së çc nhµ m¸y ®iÖn lín, ph¸t triÓn vµ sù hîp nhÊt
çc hÖ thèng n¨ng l−îng. §iÒu ®ã dÉn ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng vµ më réng
çc m¹ng ®iÖn cã ®iÖn ¸p cao, siªu cao vµ cùc siªu cao xoay chiÒu nh− :220, 330,
400, 500, 750 vµ 1150 kV.Çc ®−êng d©y ®iÖn ¸p cao vµ siªu cao cã vai trß rÊt
quan träng, nã cã kh¶ n¨ng truyÒn t¶i c«ng suÊt rÊt lín vµ cã thÓ t¶i ®iÖn n¨ng ®i
rÊt xa. C«ng suÊt vµ ®é dµi t¶i ®iÖn n¨ng cµng lín th× ®iÖn ¸p sö dông cµng cao,
gi¸ thµnh t¶i ®iÖn sÏ thÊp h¬n.
Khi c«ng suÊt phô t¶i lín, c«ng suÊt çc nhµ m¸y ®iÖn tËp trung cao, dÉn ®Õn
ph¶i dïng çc ®−êng d©y siªu cao ¸p ®Ó t¶i ®iÖn vµ t¹o thµnh l−íi ®iÖn siªu cao
¸p.
Trong thùc tÕ ®−êng d©y siªu cao ¸p cã çc ®Æc ®iÓm :
- Dßng lín nªn ph¶i dïng d©y dÉn cã tiÕt diÖn lín, g©y khã kh¨n cho thi
c«ng l¾p ®Æt. MÆt kh¸c khi vËn hµnh, xung quanh d©y dÉn khi vËn hµnh sÏ xuÊt
hiÖn ®iÖn tr−êng víi c−êng ®é rÊt cao, ®iÖn tr−êng nµy sinh ra vÇng quang. Do ®ã
dÉn ®Õn tæn thÊt c«ng suÊt vµ ®iÖn n¨ng rÊt lín, ®ång thêi g©y nhiÔu v« tuyÕn. V×
vËy ng−êi ta dïng d©y ph©n pha.
D©y ph©n pha: lµ d©y dÉn ë mçi pha cã tiÕt diÖn lín ®−îc thay b»ng mét sè
d©y dÉn cã tiÕt diÖn nhá h¬n. Çc d©y dÉn nµy ®−îc kÕt chÆt trªn gãc cña mét
khung ®Þnh vÞ ®a gi¸c ®Òu ®Ó gi÷ chóng lu«n lu«n song song víi nhau. Víi ®−êng
d©y 220 kV, mçi pha cã hai d©y dÉn, ®èi víi ®−êng d©y 500 kV, mçi pha cã 3
hoÆc 4 d©y dÉn.
Ta biÕt r»ng ®èi víi ®−êng d©y siªu cao ¸p c−êng ®é ®iÖn tr−êng trªn bÒ mÆt
d©y lµ:
0.613
E0 =24.5m δ [ 1+ ]
(δ .r ) 2
Trong ®ã :
m: lµ hÖ sè phô thuéc ®é nh¸m cña bÒ mÆt d©y, víi d©y bÖn nhiÒu sîi
m=0,82
δ : lµ hÖ sè phô thuéc vµo mËt ®é kh«ng khÝ.
§èi víi d©y dÉn b×nh th−êng th× c−êng ®é ®iÖn tr−êng g©y ra vÇng quang vµo
kho¶ng 30 kV/cm. Gi¸ trÞ nµy phô thuéc vµo thêi tiÕt, khi Èm −ít hÖ sè bÒ mÆt
gi¶m lµm cho vÇng quang xuÊt hiÖn ë ®iÖn tr−êng thÊp.
Trang 2
r : lµ b¸n kÝnh d©y dÉn.
C−êng ®é ®iÖn tr−êng cho phÐp lín nhÊt trªn bÒ mÆt d©y vµo kho¶ng 20 ®Õn
27 kV/cm. §Ó gi¶m c−êng ®é ®iÖn tr−êng ta ph¶i ph©n pha d©y dÉn.
B¸n kÝnh ®¼ng trÞ lín h¬n nhiÒu b¸n kÝnh cña mét d©y cã tiÕt diÖn t−¬ng
®−¬ng. Do ®ã, lµm cho c−êng ®é ®iÖn tr−êng trªn bÒ mÆt gi¶m thÊp. B¸n kÝnh nµy
lµm gi¶m thÊp ®iÖn kh¸ng ®¬n vÞ vµ t¨ng ®iÖn dung ®¬n vÞ cña ®−êng d©y. Do ®ã
sè d©y ph©n trong mét pha vµ kho¶ng çch gi÷a chóng ph¶i ®−îc chän sao cho
võa gi¶m ®−îc c−êng ®é ®iÖn tr−êng, gi¶m tæn thÊt vÇng quang, gi¶m nhiÔu v«
tuyÕn nh−ng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ. Lóc ®ã ph¶i tÝnh ®Õn çc yÕu tè t¨ng kh¶
n¨ng t¶i do gi¶m ®iÖn kh¸ng, ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng do ®iÖn tr−êng g©y ra,
®iÖn tr−êng nµy t¨ng lªn khi ®iÖn dung ®−êng d©y t¨ng. Muèn kh¾c phôc ph¶i
t¨ng chiÒu cao cña cét, dÉn ®Õn chi phÝ ®−êng d©y cao.
§èi víi ®−êng d©y 500 kV trë lªn, kh«ng chän d©y dÉn theo mËt ®é kinh tÕ v×
nh÷ng h¹n chÕ vÒ tæn thÊt vÇng quang vµ nhiÔu v« tuyÕn.
- Kho¶ng çch çch ®iÖn vµ chiÒu dµi chuçi sø rÊt lín: ChiÒu dµi cña chuçi
sø siªu cao ¸p chØ ph¶i x¸c ®Þnh theo ®iÖn ¸p vËn hµnh. Sè b¸t sø cña ®−êng d©y
500 kV cã thÓ tõ 22 ®Õn 25 b¸t vµ lín h¬n. Chuçi sø 500kV dµi kho¶ng 4 ®Õn 5 m
vµ cã thÓ h¬n n÷a. §iÒu nµy lµm cho ®é lÖch ngang cña chuçi sø rÊt lín, dÉn ®Õn
kho¶ng çch pha ph¶i lín, cét ph¶i cao lªn lµm chi phÝ ®−êng d©y sÏ cao h¬n.
- Ảnh h−ëng ®Õn m«i tr−êng chung quanh ®−êng d©y: ChiÕm nhiÒu ®Êt ®Ó
x©y dùng tr¹m vµ mãng cét, tiÕng ån do vÇng quang, nhiÔu v« tuyÕn, ¶nh h−ëng
®Õn c¶nh quan, ¶nh h−ëng do c−êng ®é ®iÖn tr−êng ®Õn kho¶ng kh«ng gian d−íi
®−êng d©y vµ mÆt ®Êt cã thÓ g©y ra ®iÖn thÕ nguy hiÓm trªn çc vËt liÖu kim lo¹i
d−íi ®−êng d©y. C−êng ®é ®iÖn tr−êng cho phÐp tõ 5 ®Õn 25 kV/cm, tuú thuéc
vµo lo¹i ®−êng d©y. Do ®ã thêi gian con ng−êi vµ gia sóc ë d−íi ®−êng d©y ph¶i
®−îc h¹n chÕ ®Õn møc kh«ng nguy hiÓm cho søc khoÎ.
- §é tin cËy cung cÊp ®iÖn: ®−êng d©y siªu cao ¸p ®ßi hái ®é tin cËy rÊt
cao, v× ®−êng d©y siªu cao ¸p cÊp ®iÖn cho çc phô t¶i víi c«ng suÊt rÊt lín. NÕu
kh«ng ®¶m b¶o ®é tin cËy cã thÓ g©y ra thiÖt h¹i lín vÒ kinh tÕ, tµi s¶n vµ con
ng−êi. §Ó ®¶m b¶o ®é tin cËy cao ta ph¶i t¨ng çch ®iÖn ®−êng d©y, t¨ng søc chÞu
lùc cña cét vµ mãng, t¨ng sè m¹ch song song nh−ng ph¶i tÝnh to¸n cÈn thËn ®Ó
®¹t ®−îc møc tin cËy tèi −u.
§Æc ®iÓm quan träng vÒ kü thuËt cña ®−êng d©y siªu cao ¸p vµ hÖ thèng ®iÖn
cã ®−êng d©y siªu cao ¸p gåm:
- Tæn thÊt ®iÖn n¨ng do vÇng quang rÊt cao, ®Ó gi¶m tæn thÊt ®iÖn n¨ng ta
dïng d©y ph©n pha.
- C«ng suÊt ph¶n kh¸ng do ®iÖn dung ®−êng d©y sinh ra rÊt lín, sù ph©n
pha d©y dÉn cµng lµm cho c«ng suÊt nµy lín h¬n, g©y ra çc vÊn ®Ò kü thuËt cÇn
gi¶i quyÕt trong chÕ ®é non t¶i hoÆc kh«ng t¶i cña l−íi ®iÖn vµ ®−êng d©y.
Trang 3
+ Sù t¨ng cao ®iÖn ¸p cuèi ®−êng d©y cã thÓ v−ît qu¸ kh¶ n¨ng chÞu ®ùng
cña thiÕt bÞ ph©n phèi.
+ C«ng suÊt ph¶n kh¸ng do ®iÖn dung mµ m¸y ph¸t ph¶i chÞu cã thÓ lín
h¬n kh¶ n¨ng cña nã.
+ Nguy c¬ tù kÝch thÝch vµ tù dao ®éng t¨ng dÇn lªn.
Trong chÕ ®é phô t¶i max, nÕu ®−êng d©y cÊp ®iÖn tõ hÖ thèng cho nót phô t¶i
th× tæn thÊt ®iÖn ¸p cã thÓ rÊt lín, do ®ã ng−êi ta tr¸nh kh«ng t¶i c«ng suÊt ph¶n
kh¸ng trªn ®−êng d©y siªu cao ¸p. §Ó cÊp c«ng suÊt ph¶n kh¸ng cho phô t¶i ph¶i
®Æt tô bï t¹i çc nót t¶i khu vùc.
§iÒu chØnh ®iÖn ¸p cã ®−êng d©y dµi kh¸ phøc t¹p, cÇn l−îng c«ng suÊt ph¶n
kh¸ng rÊt lín biÕn thiªn tõ dung tÝnh sang c¶m tÝnh. §©y lµ vÊn ®Ò kinh tÕ - kü
thuËt nan gi¶i. NÕu ®−êng d©y nèi liÒn çc phÇn ®éc lËp cña hÖ thèng ®iÖn cã ®é
dµi lín th× gÆp ph¶i vÊn ®Ò kh¶ n¨ng t¶i theo c«ng suÊt giíi h¹n vµ æn ®Þnh tÜnh.
NÕu ®é dù tr÷ æn ®Þnh tÜnh thÊp ph¶i cã biÖn ph¸p n©ng cao. æn ®Þnh ®éng còng
lµm kh¶ n¨ng t¶i cña ®−êng d©y dµi bÞ h¹n chÕ. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy ph¶i
phèi hîp gi÷a çc b¶o vÖ vµ lùa chän s¬ ®å hîp lý cña ®−êng d©y dµi.
§èi víi ®−êng d©y cã ®é dµi lín h¬n 30 km th× ph¶i ®Æt thªm thiÕt bÞ phô: Tô
®iÖn bï däc, kh¸ng ®iÖn bï ngang, m¸y bï tÜnh, m¸y bï ®ång bé xö lý vÊn ®Ò
t¨ng cao ®iÖn ¸p, qu¸ t¶i m¸y ph¸t trong chÕ ®é kh«ng t¶i vµ non t¶i ®¶m b¶o ®iÖn
¸p cuèi ®−êng d©y hoÆc n©ng cao kh¶ n¨ng æn ®Þnh tÜnh. §©y lµ bµi to¸n kinh tÕ
kü thuËt.
L−íi ®iÖn cã ®−êng d©y siªu cao ¸p ng¾n, mét ®−êng d©y kh«ng ®Æt thiÕt bÞ
bï, nh−ng toµn l−íi ph¶i ®Æt bï ®Ó gi¶i quyÕt yªu cÇu kinh tÕ.
§èi víi ®−êng d©y dµi nÕu sö dông s¬ ®å thay thÕ b»ng th«ng sè tËp trung sÏ
ph¹m sai sè lín. Do ®ã khi tÝnh to¸n ph¶i dïng ph−¬ng ph¸p th«ng sè rwi hoÆc
ph−¬ng ph¸p s¬ ®å thay thÕ. §−êng d©y ®−îc chia thµnh çc ®o¹n ng¾n víi çc
th«ng sè tËp trung råi dïng ph−¬ng ph¸p tÝnh lÆp.
§Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò kü thuËt nan gi¶i cña ®iÖn ¸p xoay chiÒu nãi trªn, cã
thÓ sö dông l−íi ®iÖn mét chiÒu. Tuy nhiªn l−íi ®iÖn mét chiÒu sÏ kh«ng thay thÕ
l−íi ®iÖn xoay chiÒu mµ tham gia vµo l−íi ®iÖn xoay chiÒu ë nh÷ng vÞ trÝ nhÊt
®Þnh nh»m kh¾c phôc nh−îc ®iÓm cña nã, lµm cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cña hÖ thèng
®iÖn chung cao h¬n.
D−íi ®©y cho c«ng suÊt tù nhiªn cña ®−êng d©y siªu cao ¸p, ®Æc tr−ng cho
kh¶ n¨ng t¶i cña ®−êng d©y dµi.
L−íi ®iÖn ViÖt Nam trong t−¬ng lai gÇn sÏ lµ l−íi ®iÖn siªu cao ¸p 220-500
kV. L−íi ®iÖn nµy cã cÊu tróc phøc t¹p: NhiÒu nguån ®iÖn, nhiÒu m¹ch vßng, víi
nhiÒu cÊp ®iÖn ¸p trong ®ã cã çc ®−êng d©y siªu cao ¸p 220-500 kV.
§Ó hiÓu ®−îc tÝnh chÊt vËt lý cña ®−êng d©y siªu cao ¸p, trªn c¬ së ®ã cã thÓ
thiÕt kÕ vµ vËn hµnh tèi −u ®−êng d©y nµy, ng−êi ta th−êng nghiªn cøu çc ®−êng
d©y siªu cao ¸p trong s¬ ®å ®¬n gi¶n: S¬ ®å hÖ thèng ®iÖn bao gåm ®−êng d©y dµi
Trang 4
cã hai nguån cung cÊp ë hai ®Çu, bao gåm c¶ thiÕt bÞ bï çc lo¹i vµ m¸y biÕn ¸p
t¨ng gi¶m ë hai ®Çu gäi chung s¬ ®å nµy lµ hÖ thèng t¶i ®iÖn. Trªn h×nh 1 d−íi
®©y lµ çc d¹ng th«ng th−êng cña hÖ thèng t¶i ®iÖn.
B¶ng 1
§iÖn ¸p ®Þnh
60 110 220 400 500 650 750 1000
møc,kV §−êng
Tæng trë sãng d©y
80 90 400 90 290 280 280 270
Zs, Ω trªn
C«ng suÊt tù kh«ng
10 30 120 550 850 1380 2190 4000
nhiªn Ptn,MW
Tæng trë sãng
40 40 40 40 40
Zs, Ω
C«ng suÊt tù §−êng d©y çp
100 300 1200 5500 9000
nhiªn Ptn,MW
H×nh 1a lµ ®−êng d©y siªu cao ¸p nèi hai phÇn cña hÖ thèng ®iÖn gäi lµ hÖ
thèng con 1 vµ 2. §−êng d©y nµy gäi lµ ®−êng d©y liªn l¹c hÖ thèng, dßng c«ng
suÊt trªn ®−êng d©y nµy cã thÓ lµ mét h−íng hoÆc hai h−íng, hai hÖ thèng hç trî,
dù tr÷ cho nhau. §Ó ph©n tÝch chÕ ®é x¸c lËp cña hÖ thèng: Hai hÖ thèng con
®−îc ®¼ng trÞ b»ng hai nhµ m¸y ®iÖn HT1, HT2 víi phô t¶i Spt1 S pt2 vµ ®−êng d©y
liªn l¹c siªu cao ¸p, ®−êng d©y nµy cã thÓ cã mét lé, hai lé hay ba lé song song.
NÕu c«ng suÊt t¶i trªn ®−êng d©y nhá h¬n nhiÒu so víi c«ng suÊt ®Æt cña çc nhµ
m¸y ®iÖn cña mçi hÖ thèng con th× cã thÓ coi ®iÖn ¸p trªn thanh çi hai hÖ thèng
con (U1,U2) lµ kh«ng ®æi khi ®−êng d©y kh¸ dµi th× hai ®Çu ®−êng d©y th−êng
ph¶i ®Æt thªm hai kh¸ng ®iÖn (K§1, K§2). Trong nhiÒu tr−êng hîp cßn ph¶i ®Æt
thªm çc bé tô bï däc (th−êng kÌm theo kh¸ng ®iÖn) trªn ®−êng d©y nh− h×nh1b.
Nh− vËy ®−êng d©y liªn l¹c kh«ng ph¶i lµ ®−êng d©y ®¬n thuÇn mµ lµ mét hÖ
thèng t¶i ®iÖn cã nhiÒu phÇn tö kh¸c nh»m ®¶m b¶o ho¹t ®éng b×nh th−êng cña
®−êng d©y.
H×nh 1c lµ ®−êng d©y truyÒn c«ng suÊt tõ nhµ m¸y ®iÖn ®Æt kh¸ xa vµo hÖ
thèng nhËn ®iÖn (HT) trªn ®−êng nã cÊp ®iÖn cho mét tr¹m khu vùc (TKV) lín.
§iÖn ¸p trªn thanh çi hÖ thèng U2 cã thÓ xem lµ h»ng sè ®èi víi dßng c«ng suÊt
trªn ®−êng d©y.
Trªn h×nh 1d lµ tr−êng hîp phøc t¹p h¬n hai nhãm ph¸t ®iÖn MP1 vµ MP2 liªn
hÖ víi nhau qua m¸y biÕn ¸p tõ ngÉu. MP2 cÊp ®iÖn cho hÖ thèng 220 kV vµ ph¸t
mét phÇn nhËp vµo c«ng suÊt tõ MP1 ®−êng d©y 500kV cÊp ®iÖn cho ba tr¹m khu
vùc TKV1, TKV2 vµ TKV3 vµ truyÒn c«ng suÊt cßn l¹i vµo hÖ thèng nhËn ®iÖn vµ
còng cã khi ®i tõ hÖ thèng nhËn ®iÖn vÒ çc tr¹m khu vùc. HÖ thèng çc m¸y ph¸t
®iÖn ®−îc ®¼ng trÞ b»ng mét m¸y ph¸t ®iÖn duy nhÊt ph¸t c«ng suÊt S1 vÒ hÖ
thèng nhËn ®iÖn. Tr−êng hîp nµy l−íi ®iÖn còng cã cÊu tróc phøc t¹p.
Trang 5
H×nh 1e lµ tr−êng hîp hai nhµ m¸y ®iÖn cã c«ng suÊt t−¬ng ®−¬ng cÊp cho
mét khu phô t¶i.
S1 HT2
HT1 U1 S2 U2
a)
SPT1 K§1 K§2 SPT2
U1 S1
HT1 S2 U2
b) HT2
K§3 K§4
SPT1 K§1 K§2 SPT2
MP1 U1 S1 U2 HT
S2
c)
TKV
STA SPT
SHA
MP2
SPT2
220 kV
TKV2
d) SPT1 SPT3
U2
TKV3
MP1 500 kV
TKV1 HT
U1 S1 S2
SPT3
SPT1
NM§2
e)
TKV1 U2
U1
TKV2
NM§1 S1
S2
TKV3 SPT2
SPT3
U1 = H S
U2 = H S
§DD
f) S1
S2
H×nh 1
Trang 6
Nh×n chung trong tÊt c¶ çc tr−êng hîp trªn ®Òu ®−îc thÓ hiÖn b»ng çc thanh
çi cã ®iÖn ¸p cho tr−íc vµ ®−îc coi lµ kh«ng ®æi khi x¸c ®Þnh mét lo¹t çc chÕ
®é lµm viÖc cña hÖ thèng.
Do ®ã cã thÓ thay thÕ hÖ thèng b»ng m¹ng 4 cùc nh− trªn h×nh 1f trong ®ã
hoÆc lµ nhµ m¸y ®iÖn cÊp ®iÖn qua ®−êng d©y dµi vµo hÖ thèng lµ ®−êng d©y dµi
(§DD) ®−îc cÊp ®iÖn tõ hai phÝa víi ®iÖn ¸p U1, U2.
II. Çc ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n cña ®−êng d©y t¶i ®iÖn dµi
1. Môc ®Ých
Môc ®Ých cña viÖc gi¶i tÝch ®−êng d©y t¶i ®iÖn ®i xa lµ thiÕt lËp nh÷ng quan
hÖ nh»m x¸c ®Þnh nh÷ng th«ng sè chÕ ®é cña ®−êng d©y dµi trong çc chÕ ®é vËn
hµnh kh¸c nhau. Çc th«ng sè ®−îc quan t©m nhÊt lµ c«ng suÊt P, Q, ®iÖn ¸p U ë
hai ®Çu vµ trªn ®−êng d©y còng nh− gãc δ gi÷a vect¬ ®iÖn ¸p ë hai ®Çu ®−êng
d©y.
KÕt qu¶ gi¶i tÝch ®−êng d©y dµi lµ c¬ së ®Ó tiÕn hµnh çc tÝnh to¸n kinh tÕ-
kü thuËt khi thiÕt kÕ còng nh− khi vËn hµnh sao cho khi vËn hµnh ®−êng d©y t¶i
®iÖn ®i xa çc th«ng sè chÕ ®é ®−îc duy tr× trong ph¹m vi cho phÐp, kh¶ n¨ng t¶i
cña ®−êng d©y ®−îc n©ng cao vµ chøng tá sù hîp lý vÒ kinh tÕ cña çc lùa chän
®ã.
B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh truyÒn t¶i n¨ng l−îng theo ®−êng d©y t¶i ®iÖn lµ qu¸
tr×nh truyÒn sãng, trong ®ã çc sãng ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn kh«ng ngõng truyÒn t¶i
n¨ng l−îng tõ nguån ®iÖn ®Õn n¬i tiªu thô. Nh− vËy ta sÏ dÉn ra çc ph−¬ng tr×nh
sãng c¬ b¶n cña ®−êng d©y dµi.
2. HÖ ph−¬ng tr×nh vi ph©n c¬ b¶n cña ®−êng d©y:
Gi¶ thiÕt ®−êng d©y lµ ®ång nhÊt (çc th«ng sè r¶i ®Òu trªn toµn bé ®−êng
d©y) vµ mang t¶i ®Òu pha. Çc th«ng sè c¬ së cña ®−êng d©y dµi 1 km bao gåm:
- §iÖn trë ®¬n vÞ Ro [ Ω /km], ®iÖn trë toµn ®−êng d©y R = Ro.l [ Ω ].
- §iÖn dÉn ®¬n vÞ Go [1/ Ω .km], ®iÖn dÉn toµn ®−êng d©y G=Go.l [1/ Ω ].
- §iÖn kh¸ng ®¬n vÞ Xo = ω . Lo [ Ω /km], ®iÖn kh¸ng toµn ®−êng d©y
X=Xo.l [ Ω ] trong ®ã Lo lµ ®é tõ c¶m ®¬n vÞ [ H/km].
- §iÖn dÉn ph¶n kh¸ng ®¬n vÞ Bo= ω . Co [ 1/ Ω .km], ®iÖn dÉn ph¶n kh¸ng
toµn ®−êng d©y B = Bo.l [ 1/ Ω ], trong ®ã Co lµ ®iÖn dung ®¬n vÞ [F/km].
ω = 2 π f víi f lµ tÇn sè cña dßng ®iÖn, ®èi víi hÖ thèng ®iÖn ViÖt Nam
f = 50 Hz.
- Tæng trë ®¬n vÞ cña ®−êng d©y Zo=Ro+jXo, tæng trë ®−êng d©y Z = Zo.l.
- Tæng dÉn ®¬n vÞ cña ®−êng d©y Yo = Go + jBo, tæng dÉn ®−êng d©y
Y=Yo.l.
Ta xÐt mét phÇn tö nhá cña ®−êng d©y cã ®é dµi dx ë çch ®iÓm cuèi
®−êng d©y ( h×nh 2.1 ).
Çc th«ng sè cña phÇn tö ®−êng d©y nµy gåm cã :
Trang 7
- §iÖn trë Rodx [ Ω ].
- §iÖn kh¸ng Xodx = ω Lodx [ Ω ].
- §iÖn dÉn t¸c dông Godx [ Ω -1].
- §iÖn dÉn ph¶n kh¸ng ( dung dÉn ) Bodx = ω Codx [ Ω -1]
NÕu ®iÖn ¸p pha vµ dßng ®iÖn ë cuèi cña phÇn tö ®−êng d©y lµ u vµ i th× ë
®Çu phÇn tö ®−êng d©y ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn sÏ lµ :
∂u ∂i
u+ dx vµ i + dx
∂x ∂x
Tõ h×nh 2, ta nhËn thÊy së dÜ cã sù biÕn ®æi ®iÖn ¸p nh− trªn lµ do cã
gi¸ng ¸p trªn ®iÖn trë iRodx vµ trªn ®iÖn kh¸ng Lodx. ∂i ∂t , cßn sù biÕn thiªn
dßng ®iÖn dß ch¹y qua ®iÖn dÉn t¸c dông u.Godx vµ dung dÉn Codx. ∂u ∂t .
Theo ®Þnh luËt Kirchoff II cho m¹ch vßng nh− trªn h×nh 2, ta cã thÓ viÕt :
∂u ∂i
u+ dx – u - Ro idx – Lo dx = 0 ( 1.1 )
∂x ∂t
Suy ra:
∂u ∂i
= R o i + Lo ( 1.2 )
∂x ∂t
∂i
i+ dx Xodx i
∂x
Rodx
∂u u
u+ dx Godx
∂x Bodx
dx
H×nh 2
Theo ®Þnh luËt Kirchoff I cho ®iÓm nót ë cuèi phÇn tö ®−êng d©y ta cã :
∂i ∂u
i+ dx - i - u.Godx - Co dx = 0 ( 1.3 )
∂x ∂t
Suy ra :
∂i ∂u
= Go.u + Co ( 1.4 )
∂x ∂t
Çc biÓu thøc (1.2) vµ (1.4) lµ çc ph−¬ng tr×nh vi ph©n c¬ b¶n x¸c ®inh sù
biÕn ®æi cña ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn trªn ®−êng d©y t¶i ®iÖn ®i xa. Gi¶i (1.2) vµ
(1.4) ta ®−îc quan hÖ cña ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn biÕn ®æi trong kh«ng gian vµ theo
thêi gian.
3. Gi¶i ph−¬ng tr×nh ®−êng d©y dµi cho ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn h×nh sin.
§iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn h×nh sin ®−îc diÔn t¶ b»ng çc sè phøc U vµ I, ®¹o
hµm cña U vµ I theo t ta cã:
Trang 8
dU dI
= jω U ; = jω I ( 1.5 )
dt dt
Thay (1.5) vµo (1.2) vµ (1.4) ta ®−îc:
dU
= RoI + j ω LoI = I( Ro + j ω Lo) = I Zo ( 1.6a)
dx
dI
= GoU + j ω Co U = U( Go + j ω Co ) = U Yo ( 1.6b )
dx
Trong ®ã :
Zo= Ro + j ω Lo = Ro + j Xo ( 1.7a )
vµ Yo = Go + j ω Co = Go + j Bo ( 1.7b )
lµ tæng trë vµ tæng dÉn cña mét ®¬n vÞ ®é dµi ®−êng d©y.
LÊy ®¹o hµm bËc hai cña U vµ I theo c«ng thøc (1.6a) vµ (1.6b) ta ®−îc:
d 2U dI
2
= Zo = U Yo Zo = γ 2 U ( 1.8 )
dx dx
d2I dU
2
= Yo = Yo Zo I = γ 2 I ( 1.9 )
dx dx
Trong ®ã :
γ = Y0 Z0 = (Go + jωCo )(Ro + jωLo ) = β + jα = γ ej ε ( 1.10 )
®−îc gäi lµ hÖ sè truyÒn sãng.
ChuyÓn vÕ (1.8) vµ (1.9) ta thu ®−îc çc ph−¬ng tr×nh vi ph©n c¬ b¶n cña
®−êng d©y t¶i ®iÖn xoay chiÒu ba pha:
d 2U
- γ U =0 (1.11)
2
2
dx
d2I
2
- γ2I =0 ( 1.12 )
dx
Ph−¬ng tr×nh (2.11) cã nghiÖm tæng qu¸t cho ®iÖn ¸p ë ®iÓm x:
Ux = K1e γ x + K2e- γ x (1.13 )
trong ®ã x lµ kháang çch tÝnh tõ cuèi ®−êng d©y.
LÊy ®¹o hµm (1.13) theo x, ta cã:
dU x
= γ K e γ x - γ K e- γ x
1 2 ( 1.14)
dx
thay vµo (1.6a) ta ®−îc:
γ (Go + jωC o )( Ro + jωLo )
Ix= ( K1e γ x - K2e- γ x) = ( K1e γ x - K2e- γ x ) =
Zo Ro + jωLo
Go + jωC o 1
= ( K1e γ x - K2e- γ x ) = ( K1e γ x - K2e- γ x ) ( 1.15)
Ro + jωLo Zs
trong ®ã Z s gäi lµ tæng trë sãng cña ®−êng d©y dµi, Z s chØ phô thuéc vµo çc
th«ng sè cña ®−êng d©y.
Ro + jωLo Z0
Zs = = = Z s .ej θ = Zs< θ ( 1.16)
Go + jωC o Y0
γ vµ Z s lµ hai th«ng sè ®Æc tr−ng cña ®−êng d©y t¶i ®iÖn ®i xa.
Trang 9
Çc biÓu thøc (1.13) vµ (1.15) cho phÐp x¸c ®Þnh vÐct¬ ®iÖn ¸p vµ dßng
®iÖn ë mäi ®iÓm trªn ®−êng d©y t¶i ®iÖn. Çc h»ng sè K1 vµ K2 ®−îc x¸c ®Þnh
theo çc ®iÒu kiÖn biªn cho tr−íc. Khi biÕt ®iÖn ¸p U2 vµ dßng ®iÖn I2 ë cuèi
®−êng d©y t¶i ®iÖn (nghÜa lµ x = 0), ta cã:
U 2 = K1 + K 2 
K − K 2  ( 1.17 )
I2 = 1
Z s 
Gi¶i hÖ (1.17) ta ®−îc:
1 
K1 = (U 2 + I 2 Z s ) 
2  ( 1.18 )
1
K 2 = (U 2 − I 2 Z s )
2 
Thay (1.18) vµo (1.13) vµ (1.15) ta cã hµm x¸c ®Þnh ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn
t¹i mét ®iÓm bÊt kú tÝnh tõ cuèi ®−êng d©y nh− sau:
γx −γ x γx −γ x
1 1 e +e e −e
Ux= (U2 +I2Zs) e γ x +
(U 2 − I 2 Z s ) e- γ x = U2 + I2 Z s (1.19)
2 2 2 2
U +I Z U − I 2 Z s -γ x e +e U e −e
Ix = 2 2 s e γ x - 2 e = I2 + 2 (1.20)
2Z 2 2Z s 2 Zs 2
ChuyÓn (1.19) vµ (1.20) vÒ d¹ng l−îng gi¸c hyperbol víi çc quan hÖ:
e +e e −e
sh γ x = ; ch γ x =
2 2
U x = U 2 chγ x + I 2 Z s shγ x 

ta ®−îc : ( 1.21)
I x = I 2 chγ x + 2 shγ x 
U
Us 

T−¬ng tù ta cã thÓ tÝnh ®iÖn ¸p U1 vµ dßng ®iÖn I1 ë ®Çu ®−êng d©y víi ®é
dµi l nh− sau:
U 1 = U 2 chγ xl + I 2 Z s shγ xl 

(1.22 )
I 1 = I 2 chγ xl + 2 shγ xl 
U
Zs 

Ta còng cã thÓ x¸c ®inh ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn ë mét ®iÓm x bÊt kú(tÝnh tõ
®Çu ®−êng d©y) khi biÕt ®iÖn ¸p U1 vµ dßng ®iÖn I1 :
U x = U 1chγ x − I 1 Z s shγ x 

( 1.23)
shγ x 
U1
U x = I 1chγ x −
Zs 

§iÖn ¸p U2 vµ dßng ®iÖn I2 ë cuèi ®−êng d©y :
U 2 = U 1chγ xl − Z 1 Z s shγ xl 

(1.24)
shγ xl 
U1
I 2 = I 1chγ xl −
Us 

Çc biÓu thøc (1.21), (1.22),(1.23) vµ (1.24) dïng ®Ó tÝnh to¸n çc chÕ ®é v©n
hµnh cña ®−êng d©y t¶i ®iÖn. Çc c«ng thøc n¸y sö dông cho ®iÖn ¸p pha, khi cÇn
tÝnh ®iÖn ¸p d©y ph¶i nh©n thªm 3 vµo sè h¹ng cña hµm ®iÖn ¸p.
Trang 10
4. Ph©n tÝch qu¸ tr×nh sãng trªn ®−êng d©y dµi.
Çc h»ng sè K1, K1 vµ tæng trë sãng Zs ®Òu lµ çc sè phøc do ®ã cã thÓ viÕt
d−íi d¹ng m«®un vµ argumen :
K1 = K1< ϕ 1 ; K2 = K2< ϕ 2 ; Zs = Zs< θ ( 1.25 )
Thay (1.25) vµo (1.13) vµ (1.15) ta ®−îc:
U x = K1e βx e jαx + jϕ + K 2e − βx e − jαx + jϕ
1 2


K K 2 − jθ 
I x = 1 e βx e jαx + jϕ − jθ − 2 e − βx e − jαx + jϕ
1
( 1.26 )
Zs Zs 

Tõ çc hµm phøc trªn ta dÔ dµng lËp ®−îc çc hµm thùc cña ®iÖn ¸p vµ
dßng ®iÖn, ®ã lµ çc hµm biÕn thiªn theo thêi gian t vµ ®é dµi ®−êng d©y x:
u x.t = 2 K 1e βx sin(ωt + αx + ϕ1 ) + 2 K 2 e − βx sin(ωt − αx + ϕ 2 ) 

( 1.27 )
i x .t = 2 1 e βx sin(ωt + αx + ϕ1 − θ ) − 2 2 e − βx sin(ωt − αx + ϕ 2 − θ )
K K
Zs Zs 

* Ta sÏ kh¶o s¸t hµm ux.t , ®Ó thiÖn tiÖn ta gi¶ thiÕt ϕ 1 = ϕ 2 = 0, nh− vËy hµm
ux.t gåm hai thµnh phÇn ®iÖn ¸p chøa sin( ω t + α x) vµ sin( ω t - α x). Tr−íc tiªn ta
xÐt thµnh phÇn ®iÖn ¸p chøa sin( ω t + α x) ký hiÖu lµ ut víi:
ut = 2 K 1e βx sin( ω t + α x) ( 1.28)
T¹i mét thêi ®iÓm bÊt kú, vÝ dô t = 0, ®iÖn ¸p ut ph©n bè theo d¹ng sãng
h×nh sin trªn ®−êng d©y t¶i ®iÖn cã biªn ®é t¨ng dÇn theo chiÒu t¨ng cña x (h×nh
3, ®−êng 1).
e βx
u
2 ω∆t=α∆x
λ 2 3λ 2 λ x
0 1 λ 2
π 2 π 3π 2 2π
H×nh 3
Sãng h×nh sin nµy cã b−íc sãng, tøc lµ kho¶ng çch gi÷a hai ®iÓm cña
®−êng d©y mµ ®iÖn ¸p ut ë hai ®iÓm ®ã trïng pha víi nhau. Ta ký hiÖu b−íc sãng
lµ λ th× gãc biÕn thiªn α . λ gi÷a hai ®iÓm çch nhau mét ®é dµi sãng sÏ lµ 2 π ,
do ®ã :
λ = 2π /α ( 1.29)
Khi thêi gian t¨ng mét l−îng ∆ t, ta nhËn thÊy sãng h×nh sin vÉn gi÷
nguyªn h×nh d¹ng nh−ng dÞch chuyÓn vÒ phÝa tr¸i theo chiÒu gi¶m cña x mét gãc
ω . ∆ t (®−êng 2). Nh− vËy sau thêi gian ∆ t, sãng dÞch chuyÓn ®−îc mét gãc
ω . ∆ t, gãc nµy nÕu tÝnh theo ®é dµi ®−êng d©y ∆ x sÏ lµ α . ∆ x, nh− vËy :
ω .∆t = α .∆x
Tõ ®©y ta tÝnh ®−îc tèc ®é truyÒn sãng v nh− sau:
Trang 11
v = ∆ x/ ∆ t = ω / α ( 1.30 )
Víi gi¶ thiÕt ban ®Çu x = 0, øng víi ®iÓm nhËn ®iÖn lµ ®iÓm cuèi ®−êng
d©y, chiÒu truyÒn n¨ng l−îng lµ chiÒu tõ ®Çu ®−êng d©y ®Õn cuèi ®−êng d©y. V×
vËy sãng ®iÖn ¸p ut dÞch chuyÓn theo chiÒu truyÒn n¨ng l−îng, cã biªn ®é gi¶m
dÇn ta gäi lµ sãng tíi hay sãng thuËn.
T−¬ng tù nh− trªn, ta xÐt sãng ®iÖn ¸p :
Up = 2 K 2 e − βx sin( ω t - α x) ( 1.31 )
lµ sãng dÞch chuyÓn theo chiÒu t¨ng cña x, còng víi tèc ®é nh− sãng thuËn, tøc lµ
chuyÓn dÞch ng−îc chiÒu víi chiÒu truyÒn n¨ng l−îng ta gäi lµ sãng ph¶n x¹ hay
sãng ng−îc. Sãng ng−îc còng cã biªn ®é gi¶m dÇn theo chiÒu truyÒn sãng (h×nh
2.3).
§iÖn ¸p trªn mäi ®iÓm cña ®−êng d©y t¶i ®iÖn lµ tæng cña sãng thuËn vµ
sãng ng−îc:
ux.t = ut + up
Tõ qu¸ tr×nh kh¶o s¸t trªn ta nhËn thÊy thµnh phÇn β cña hÖ sè truyÒn sãng cã
t¸c dông lµm suy gi¶m biªn ®é sãng, ta gäi lµ hÖ sè suy gi¶m, ®¬n vÞ lµ km-1
− e βχ
ω∆t= α∆x
1 3λ 2 λ x
λ 2 λ 2
π 2 π 3π 2 2π αx
2
H×nh 4
gi¸ trÞ trong kho¶ng 3.10 ) 5.10 km-1. Cßn α nãi lªn tèc ®é biÕn thiªn gãc pha
-5 -5
cña sãng däc theo täa ®é x cña ®−êng d©y, gäi lµ hÖ sè pha,®¬n vÞ lµ rad/km hay
o
/km, cã gi¸ trÞ trong kho¶ng 0.06 ) 0.065 rad/km. §èi víi ®−êng d©y trªn kh«ng
siªu cao ¸p, çc hÖ sè suy gi¶m vµ hÖ sè pha phô thuéc vµo çc th«ng sè cña
®−êng d©y vµ tÇn sè cña dßng ®iÖn.
* §èi víi dßng ®iÖn, qu¸ tr×nh truyÒn sãng còng t−îng tù nh− ®iÖn ¸p.
• L−u ý: viÖc t¸ch ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn thµnh çc sãng thuËn vµ sãng
ng−îc lµ ®Ó dÔ dµng kh¶o s¸t qu¸ tr×nh truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng. Thùc chÊt trªn mäi
Trang 12
®iÓm cña ®−êng d©y t¶i ®iÖn, ë mäi thêi gian chØ tån t¹i duy nhÊt mét gi¸ trÞ ®iÖn
¸p vµ dßng ®iÖn x¸c ®Þnh bëi biÓu thøc (1.27 ).
5. TÝnh to¸n çc th«ng sè ®Æc tr−ng cho ®−êng d©y dµi:
Çc th«ng sè ®Æc tr−ng cña ®−êng d©y dµI bao gåm tæng trë sãng Zs hÖ sè
truyÒn sãng γ ,®é dµI sãng λ ,tèc ®é truyÒn sãngν vµ ch γ l,sh γ l .
5.1. TÝnh Zs vµ γ
Çc th«ng sè ®Æc tr−ng:
-Tæng trë sãng Z s = Z st + jZ sa
R0 + jX 0 Z0
Zs = = = Z s e jθ = Z s ∠θ (1.32)
G0 + jB0 Y0
-HÖ sè truyÒn sãng γ = β + jα
γ = Y 0 Z 0 = (G0 + jX 0 )( R0 + jB0 ) = β + jα = γe jε = γ∠ε (1.33)
§Ó tÝnh tæng trë sãng khi ®w biÕt Z0 vµ Y0,cã thÓ sö dông hai çch tÝnh gÇn
®óng:
-Khai c¨n trùc tiÕp sè phøc ë to¹ ®é cùc (m«®un vµ gãc)
-Dïng çc c«ng thøc khai triÓn chuçi
5.1.1.Khai c¨n trùc tiÕp
Tæng trë sãng khi ®w biÕt Z 0 vµ Y0 ®−îc ®−a vÒ d¹ng m«®un vµ gãc:
Z 0 = Z 0 ∠ψ z
Y 0 = Y0 ∠ψ Y
sau ®ã ¸p dông çc c«ng thøc:
Z0 Z 0 ∠ψ z Z 0 ψ z −ψ Y
Zs = = = ∠ = Z s ∠θ (1.34)
Y0 Y0 ∠ψ Y Y0 2
Z St Z S . cosθ : Z Sa = Z S . sin θ
ψ Z +ψ Y
γ = Z 0 ∠ψ Z .Y0 ∠ψ Y = Z 0 .Y0 ∠ = γ∠ε (1.35)
2
vµ β = γ . cos ε ; α = γ . sin ε
5.1.2. Dïng çc c«ng thøc khai triÓn chuçi
Ph©n biÖt ba tr−êng hîp: a)Kh«ng xÐt R,G ; b)Kh«ng xÐt G; c)XÐt ®Õn c¶
R vµ G.
a.Kh«ng tÝnh ®Õn ®iÖn trë R0 vµ ®iÖn dÉn G0 cña ®−êng d©y (®−êng d©y
kh«ng tæn thÊt):
jX 0 X0
ZS = = = ZS0
jB0 B0 (1.36)
γ = jX 0 . jB0 = j X 0 B0 = 0 + jα
Ta thÊy r»ng tæng trë sãng chØ cã phÇn thùc ZS0 ,hÖ sè truyÒn sãng chØ cã
hÖ sè pha α = α 0 ,hÖ sè suy gi¶m β = 0 .
Trang 13
b.XÐt ®Õn ®iÖn trë R0 cña ®−êng d©y (G=0):
Ta thùc hiÖn çc biÕn ®æi sau:
R0 + jX 0 X0  R  R
ZS = = 1 − j 0  = Z S 0 1 − j 0
jB0 B0  X0  X0
 R  R
γ = ( R0 + jX 0 ) jB0 = j 2 X 0 B0 1 − 0  = jα 0 1 − j 0
 X0  X0
R0
§¹i l−îng 1 − j cã thÓ ph©n thµnh chuçi , chuçi nµy héi tô khi
X0
-1<R0/X0<1
Do tû sè R0/X0 nhá nªn ta chØ lÊy sè h¹ng ®Çu cña chuçi nµy:
R0  R 
1− j ≈ 1 − j 0 
X0  2X 0 
cuèi cïng ta cã:
X0  R   R  − R0
ZS = 1 − j 0  = Z S 0 1 − j 0 ;θ = arctg
B0  2X 0   2X 0  2X 0
(1.37)
 R  R
γ = j X 0 B0 1 − j 0  = 0 α 0 + jα 0 = β + jα
 2X 0  2X 0
Nh− vËy khi tÝnh thªm ®iÖn trë th× α kh«ng ®æi vµ b»ng α 0 .Thùc ra α 0 cã thay
®æi nh−ng rÊt nhá, tµi liÖu [8] ®−a ra c«ng thøc sau:
 R02 
α 0 = X 0 B0 1 + 
 8 X 02 
R
β0 = 0
2Z S 0
ZS0 vµ α 0 lµ tæng trë sãng vµ hÖ sè pha khi kh«ng tÝnh ®Õn ®iÖn trë ®−êng
d©y (R=0).
c.XÐt c¶ ®iÖn trë R0 vµ ®iÖn dÉn G0:
Tæng trë sãng:
Z0 Z0 Z0 1 Y0 Y0 Y0
ZS = = = hay lµ = = = (1.38a)
Y0 Z 0Y 0 Y0 ZS Z0 Z 0Y 0 γ
Gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña tæng trë sãng tÝnh theo c«ng thøc sau :
R2 + X 2
ZS = 4 (1.38b)
G2 + B2
HÖ sè truyÒn sãng:
γ = Z 0 Y 0 = ( R0 + jX 0 )(G0 + jB0 ) = β + jα (1.38a)
LÊy b×nh ph−¬ng cña γ :
γ 2 = β 2 − α 2 + 2 jβα = R0 G0 − X 0 B0 + j ( R0 B0 + G0 X 0 )
Trang 14
LÊy b×nh ph−¬ng cña gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña γ :
γ 2 = β 2 + α 2 = ( R02 + X 02 )(G02 + B02 )
Ta rót ra: β 2 − α 2 = R0G0 − X 0 B0 vµ 2βα = R0 B0 + G0 X 0
Tõ çc ph−¬ng tr×nh trªn rót ra:
1 1
β= ( R0G0 − X 0 B0 ) + ( R02 + X 02 )(G02 + B02 )
2 2
(1.39b)
1 1
α= ( X 0 B0 − R0G0 ) + ( R02 + X 02 )(G02 + B02 )
2 2
VÝ dô 1:
§−êng d©y 500 kV dµi L=500 km , mçi pha cã n = 4 sîi AC –300 ®Æt
trªn khung h×nh vu«ng, c¹nh a= 400 mm, ®−êng kÝnh mçi sîi d©y d = 25mm ,
b¸n kÝnh r = 12,5 mm . Kho¶ng çch trung b×nh gi÷a çc pha Dtb=14 m.
TÝnh to¸n çc th«ng sè cña ®−êng d©y :
§iÖn trë ®¬n vÞ :
R0 = R0' / n = 0,1 / 4 = 0,025Ω / km ,trong ®ã R0 lµ ®iÖn trë mét sîi
AC-300 , R’0 = 0,1 Ω / km .
B¸n kÝnh t−¬ng ®−¬ng :
Rtd = n 2r .a n −1 = 4 2 .12,5.400 3 = 182,4 mm
§iÖn c¶m ®¬n vÞ :
 1 D  −4  1 14000  − 4
L0 =  + 4.6. lg tb .10 =  + 4.6. lg .10 = 0,0008786 H/km
 2n Rtd   2.4 183,4 
§iÖn kh¸ng ®¬n vÞ :
X 0 = ω.L0 = 2π . f .L0 = 2.3,14.50.0,0008786 = 0,275866 Ω / km
§iÖn dung ®¬n vÞ cña ®−êng d©y :
0,024 0,24
C0 = .10 − 6 = .10 − 6 = 0,00000001275 F/km
Dtb 14000
lg lg
Rtd 183,4
Dung dÉn ®¬n vÞ cña ®−êng d©y :
B0 = C 0 .ω = 2π . f .C 0 = 2.3,14.50.0,00000001275 = 4,02607.10 −6 1/ Ωkm
Bá qua ®iÖn dÉn G0 = 0 .
Tæng trë ®¬n vÞ cña ®−êng d©y :
Z 0 = R0 + jX 0 = 0,025 + j 0,275866Ω / km = 0,277∠84,8648 0
Tæng dÉn ®¬n vÞ cña ®−êng d©y :
Y0 = G 0 + jB0 = 0 + j 4,02607.10 −6 1 / Ωkm = 4,08.10 −3 ∠90 0
Tæng trë sãng kh«ng tÝnh ®Õn ®iÖn trë :
X0 0,275866
ZS = = = 261,763Ω
B0 4,02607.10 − 6
HÖ sè pha khi kh«ng tÝnh ®Õn ®iÖn trë :
α = X 0 B0 = 0,275866.4,02607.10 −6 = 1,053877.10 −3 rad/km
Tæng trë sãng khi tÝnh ®Õn R0 :
TÝnh theo (1.34) :
Trang 15
0,277∠84,8648
ZS = = 262,2988925∠ − 2,56759 = 262,0358 − j11,7445Ω
4,02607.10 − 6 ∠90
TÝnh theo (1.37) :
Z S = Z S 0 (1 − jR0 / 2 X 0 ) = 261,763(1 − j 0,025 / 2.0,275866) = 261,763 − j11,866Ω
HÖ sè truyÒn sãng :
TÝnh theo (1.35):
γ = 0,277∠84,8648.4,02607.10 −6 ∠90 = 0,0010604∠87,4324
= 0,0000475 + j 0,0010593
TÝnh theo (1.37) :
γ = [0,025 / 2.0,275866].0,001053877 + j 0,001053877 = 0,000047753 + j 0,001053877
5.2.B−íc sãng vµ tèc ®é truyÒn sãng:
Ta xÐt ®−êng d©y lý t−ëng : kh«ng cã tæn thÊt , R0=0 vµ G0=0 , tæng
trë sãng cã gi¸ trÞ thùc ZS0 hÖ sè suy gi¶m b»ng kh«ng , chØ tån t¹i hÖ sè α .
Theo (1.30), tÝnh ®Õn (1.36) vµ (1.10) tèc ®é truyÒn sãng υ sÏ lµ :
ω ω 1
ν= = =
α ω L0 C 0 L0 C 0
Ta biÕt r»ng :
µ0 µr 1
L0 C 0 = ε 0ε r π = µ 0ε 0 µ r ε r = 2 µ r ε r
π ν as
Trong çc biÓu thøc trªn µ 0 , µ r , ε 0 , ε r lµ çc ®é tõ thÈm vµ h»ng sè ®iÖn
m«i cña ch©n kh«ng vµ m«i tr−êng , ν as = 300000 km/s lµ tèc ®é ¸nh s¸ng.
1 ν as
Do ®ã: ν= = km/s
L0 C 0 µrε r
§èi víi ®−êng d©y trªn kh«ng µ r = 1, ε r = 1 , v× vËy tèc ®é truyÒn sãng
b»ng tèc ®é ¸nh s¸ng.
NÕu tÝnh ®Õn ®iÖn trë th×:
8 X 02
ν ≈ 3.105. km/s
8 X 02 + R02
§é dµi sãng theo (1.29) cã gi¸ trÞ:
2π 2πν ν
λ= = = km
α ω f
NÕu tÇn sè dßng ®iÖn lµ 50Hz th× λ = 300000 / 50 = 6000 km
§èi víi ®−êng çp µ r = 1, ε r = 4 nªn ν = 150000 km/s , λ = 3000 km.
5.3. TÝnh ch γ l, sh γ l
Tr−êng hîp ®−êng d©y kh«ng tæn thÊt çc th«ng sè trªn sÏ lµ:
Do R=0, G=0 , theo çc quy t¾c l−îng gi¸c hyperbol :
chγ x = chjα 0 x = cosα 0 x 
 (1.40)
shγ x = shjα 0 x = sinα 0 x 
a.Tr−êng hîp tÝnh thªm ®iÖn trë: sö dông γ ®w tÝnh trong môc 5.1, c«ng
thøc (1.40):
Trang 16
 R 
chγ x = ch 0 α 0 x + jα 0 x  =
 2X 0 
 R0   R 
= ch α 0 x .chjα 0 x + sh 0 α 0 x  shjα 0 x =
 2X0   2X0 
R
≈ cos α 0 x + j 0 α 0 x.sin α 0 x (1.41)
2X0
Bëi v× chjα 0 x = cosα 0 x, shjα 0 x = j sin α 0 x vµ do tû sè R0/2X0 rÊt bÐ nªn:
 R   R  R
ch 0 α 0 x  ≈ 1, sh 0 α 0 x  ≈ 0 α 0 x
 2X0   2X0  2X0
T−¬ng tù:
 R  R
shγ x = sh 0 α 0 x + jα 0 x  ≈ 0 α 0 x. cos α 0 x + j sin α 0 x (1.42)
 2X 0  2X 0
b.Tr−êng hîp tÝnh c¶ ®iÖn trë R vµ ®iÖn dÉn G: ta cã 2 çch tÝnh:
TÝnh theo hµm l−îng gi¸c:
γ .x = βx + jαx
chγ x = ch(βx + jαx) = ch(βx).cos(αx) + jsh(βx).sin(αx) (1.43)

shγ x = sh(βx + jαx) = sh(βx).cos(αx) + jch(βx).sin(αx)
TÝnh theo chuçi , ta biÕt:
(γ l ) (γ l ) (γ l )
2 4 6
chγ l = 1 + + + + ...
2! 4! 6!
shγ l = γ l +
(γ l )3 +
(γ l )5 +
(γ l )7 + ...
3! 5! 7!
Thay:
γ x = X Y trong ®ã Z = Z 0 .x; Y = Y 0 x cho c¶ ®−êng d©y x=l , ta ®−îc:
2 2 3 3
ZY Z Y Z Y
chγ l = ch Z Y = 1 + + + + ...
2! 4! 6!
(1.44)
shγ l = sh Z Y = ZY +
( ZY ) +(
3
ZY ) +(
5
ZY )
7
+ ...
3! 5! 7!
trong ®ã:2!=2 , 3!=6 , 4!=24 , 5!=120 , 6!=720 , 7!=5040 .
6. C«ng suÊt tù nhiªn:

§ã lµ c«ng suÊt ë chÕ ®é lµm viÖc cña ®−êng d©y dµi khi tæng trë thay thÕ
cña phô t¶i cuèi ®−êng d©y Z pt b»ng tæng trë sãng Z s cña ®−êng d©y.
U2
Tæng trë thay thÕ cña phô t¶i ®−îc tÝnh nh− sau: Z Pt =
I2
U 2 lµ ®iÖn ¸p pha cßn I 2 lµ dßng ®iÖn phô t¶i cuèi ®−êng d©y.
Khi Z pt = Z s ta rót ra :
Trang 17
U2 U
ZS = hay I 2 = 2 (1.45)
I2 Zs
Thay I 2 theo (1.45) vµo c«ng thøc (1.18) ta ®−îc:
Κ 1 = U 2 vµ Κ 2 = 0 , thay vµo c«ng thøc (1.26) ta ®−îc:
U x = U 2 e γ x = U 2 e β x .e jex (1.46a)
U 2 γx U 2 γx j (α −θ ) x
Ix = e = e .e (1.46b)
ZS ZS
Do Κ 2 = 0 nªn thµnh phÇn ph¶n x¹ cña sãng ®iÖn ¸p vµ sãng dßng ®iÖn
b»ng 0, chØ cßn l¹i çc sãng thuËn.
Tõ (1.46) ta nhËn thÊy, gãc pha gi÷a ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn ë mäi ®iÓm trªn
®−êng d©y ®Òu kh«ng ®æi vµ b»ng θ cña tæng trë sãng. Gãc pha gi÷a ®iÖn ¸p U 1
vµ U 2 ë ®Çu ®−êng d©y b»ng α .l .
C«ng suÊt phô t¶i cuèi ®−êng d©y cã tæng trë thay thÕ b»ng tæng trë sãng
gäi lµ c«ng suÊt tù nhiªn (natural power ) Stn.
-TÝnh theo ®iÖn ¸p pha :
2 2
3U 2 3U 2
S tn = Ptn + jQtn = = .(cos θ + j sin θ ) = S tn ∠ε (1.47a)
Z S* ZS
-TÝnh theo ®iÖn ¸p d©y:
U 22 U 22
S tn = Ptn + jQtn = = .(cos θ + j sin θ ) = S tn ∠ε (1.47b)
Z S* Z S
Ta thÊy c«ng suÊt tù nhiªn khi kh«ng tÝnh ®iÖn trë b»ng c«ng suÊt biÓu
kiÕn tù nhiªn khi tÝnh ®iÖn trë (v× phÐp Stn tÝnh gÇn ®óng). C«ng suÊt ph¶n kh¸ng
tù nhiªn lµ c«ng suÊt dung tÝnh v× gãc θ <0.
Do kh«ng cã sãng ph¶n x¹ nªn chÕ ®é vËn hµnh víi c«ng suÊt tù nhiªn cã
−u ®iÓm lµ:
1. Ph©n bè ®iÖn ¸p trªn ®−êng d©y b»ng ph¼ng nhÊt:
Møc chªnh lÖch ®iÖn ¸p gi÷a çc ®iÓm cña ®−êng d©y chØ phô thuéc vµo
hÖ sè suy gi¶m β , kh«ng phô thuéc vµo sù giao thoa gi÷a sãng thuËn vµ sãng
ng−îc nh− ë çc chÕ ®é lµm viÖc kh¸c.
§Æc biÖt víi çc ®−êng d©y kh«ng tæn thÊt cã R=0,G=0 ta cã (1.26):
γ = jωL0 . jωC 0 = jω L0 C 0 = 0 + jα 0
jωL0 L0
ZS = = = ZS0
jωC 0 C0
α 0 vµ Z 0 lµ hÖ sè pha vµ tæng trë sãng khi kh«ng tÝnh ®Õn R vµ G.
Ta thÊy hÖ sè suy gi¶m b»ng 0 ,do ®é lín cña ®iÖn ¸p lµ h»ng sè trªn toµn
bé ®−êng d©y vµ chØ cã gãc pha thay ®æi v× :
U x = U 2 e jα 0 x
U 2 jα 0 x
Tæng trë sãng ZS0 lµ sè thùc , do ®ã: I x = .e
Z S0
Trang 18
Dßng ®iÖn còng cã biªn ®é kh«ng ®æi vµ trïng pha víi ®iÖn ¸p .
§èi víi ®−êng d©y kh«ng tæn thÊt , c«ng suÊt tù nhiªn lµ thuÇn t¸c dông:
U 22
Ptn = (1.48)
ZS0
Trong tÝnh to¸n thùc tÕ cã thÓ thay ®æi U2 b»ng ®iÖn ¸p d©y ®Þnh møc U®m
cña ®−êng d©y:
2
U dm
Ptn = (1.49)
ZS0
C«ng suÊt tù nhiªn tÝnh theo (1.49) ®−îc dïng lµm ®Æc tr−ng cho kh¶ n¨ng
t¶i cña ®−êng d©y dµi .
2. HiÖu suÊt t¶i ®iÖn cao nhÊt:
Çc chÕ ®é kh¸c chÕ ®é c«ng suÊt tù nhiªn do cã sãng ng−îc nªn mét phÇn
n¨ng l−îng truyÒn ®Õn phô t¶i ph¶n x¹ ng−îc l¹i mµ kh«ng ®i vµo phô t¶i. H¬n
n÷a do cã sãng ng−îc nªn ®iÖn ¸p trªn ®−êng d©y lªn cao kÐo theo tæn thÊt vÇn
quang phô thªm. Do vËy ë çc chÕ ®é nµy ®Òu cã hiÖu suÊt kÐm h¬n chÕ ®é c«ng
suÊt tù nhiªn.
Do cã nh÷ng ®Æc tÝnh tèt nh− vËy nªn chÕ ®é vËn hµnh víi c«ng suÊt tù
nhiªn lµ chÕ ®é thuËn lîi vµ c«ng suÊt tù nhiªn ®−îc coi lµ th«ng sè ®Æc tr−ng cho
®−êng d©y t¶i ®iÖn ®i xa.
VÝ dô 2
§uêng d©y truyÒn t¶i 3 pha ®iÖn ¸p 500 kV , chiÒu dµi 300 km , tÇn sè 50
hz. §iÖn c¶m ®¬n vÞ L= 0,97 mH/km vµ ®iÖn dung C = 0,0115 µF / Km . §−êng
d©y cã tæn thÊt.
a) TÝnh hÖ sè dÞch pha β , tæng trë sãng ®Æc tr−ng ZC ,vËn tèc truyÒn sãng
v vµ chiÒu dµi sãng λ .
b) Phô t¶i cuèi ®−êng d©y c«ng suÊt 800 MW , hÖ sè c«ng suÊt cos ϕ = 0,8
dßng ®iÖn chËm pha h¬n ®iÖn ¸p.
Gi¶i :
a)TÝnh to¸n çc th«ng sè dÆc tr−ng cho qu¸ tr×nh truyÒn sãng trªn ®−êng
d©y dµi:
HÖ sè dÞch pha trªn mét ®¬n vÞ chiÒu dµi ®−êng d©y
β = ω LC = 2π .50 0,97.0,0115.10 −9 rad/km
Tæng trë sãng ®Æc tr−ng :
L 0,97.10 −3
ZC = = = 290,43Ω
C 0,0115.10 −6
Tèc ®é truyÒn sãng :
1 1
ν= = = 2,994.10 5 km/s
−9
LC 0,97.0,0115.10
ChiÒu dµi sãng :
ν 3.10 5
λ= = = 6000 km
f 50
Trang 19
a) TÝnh c«ng suÊt biÓu kiÕn cuèi ®−êng d©y vµ ®é lÖch ®iÖn ¸p phÇn tr¨m
HÖ sè dÞch pha cña toµn bé ®−êng d©y :
βl = 0,001049.300 = 0,3147rad = 18,0310
§iÖn ¸p pha cuèi ®−êng d©y :
500∠0 0
V2 = = 288,675∠0 0 kV
3
C«ng suÊt biÓu kiÕn cña phô t¶i :
S 2 = P2 . cos ϕ + jP2 .sin ϕ = 640 + j 480 MVA
Dßng ®iÖn cuèi ®−êng d©y ;
S 2*
I2 = = 0,739 − j 0,5543 kA
3.U 2
Tõ ®ã, ta cã ®iÖn ¸p ®Çu ®−êng d©y :
V1 = cos βl.V2 + jZ C sin βl.I 2
= 0,9509.288,675∠0 0 + j 290,43.0,3096(0,739 − j 0,5543).10 −3
= 324,33 + j 66,45 kV
§é lín ®iÖn ¸p ®Çu ®−êng d©y :
U 1 = 3 V1 = 573,4232 kV
Ta còng cã dßng ®iÖn ®Çu ®−êng d©y :
1
I1 = j sin βl.V2 + cos βl.I 2
ZC
1
= j 0,3095.288,675∠0 0.10 −3 + 0,9509.(739 − j 554,3)
290,43
= 702,7 + j 2683,4 A
C«ng suÊt biÓu kiÕn ®Çu ®−êng d©y :
S1 = 3.V1 I1* = (3336,78 + j83,035)(702,7 + j 2683,4 ).10 −3`
= 1218,7 − j 2470,8 MVA
§é lÖch phÇn tr¨m ®iÖn ¸p :
V1 − V2
∆V % = .100 = 22,7782% .
V1
Trang 20
PHÇN II
CHÕ §é LµM VIÖC CñA ®−êng d©y thuÇn nhÊt
I.C«ng thøc chung tÝnh chÕ ®é ®−êng d©y dµi thuÇn nhÊt :
§−êng d©y dµi thuÇn nhÊt lµ ®−êng d©y kh«ng cã thiÕt bÞ bï vµ còng
kh«ng tÝnh ®Õn çc thiÕt bÞ ph©n phèi ë hai ®Çu nh− m¸y biÕn ¸p..
C«ng thøc tæng qu¸t ®Ó tÝnh chÕ ®é cña ®−êng d©y dµi lµ (1.21) vµ
(1.23) .C«ng thøc tÝnh ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn t¹i ®iÓm x bÊt kú khi biÕt ®iÖn ¸p
vµ dßng ®iÖn cuèi ®−êng d©y U2, I2 ,thªm 3 ®Ó tÝnh cho ®iÖn ¸p d©y:
U x = U 2 chγx + 3 I 2 Z S shγx
U2 (2.1)
I x = I 2 chγx + shγx
3Z S
Thay ZS vµ chγ vµ shγ theo (1.43) trong môc (5) vµo c«ng thøc trªn ta
tÝnh ®−îc Ux vµ Ix :
U X = U 2 (chβx. cos αx + jshβx. sin αx ) + 3 I 2 Z S (shβx. cos αx + jchβx. sin αx )
U2
I X = I 2 (chβx. cos αx + jshβx. sin αx ) + (shβx. cos αx + jchβx. sin αx )
3Z S
(2.2a)
HoÆc lµ theo (1.47):
 Z 0 Y 0 x 2 Z 02 Y 02 x 4 


( Z 0Y 0 x ) +(
3
Z 0Y 0 x )5

+ ...
UX = U 2 1 + + + ... + 3 I 2 Z S  Z 0 Y 0 x + 6 120 
 2 24   
 Z 0 Y 0 x 2 Z 02 Y 02 x 4 

U 2  Z 0Y 0 x +
( Z 0Y 0 x ) +(
3
Z 0Y 0 x )
5

+ ...
IX = I 2 . 1 + + + ... +
3 Z S  
2 24 6 120
  

(2.2b)
§Ó tÝnh ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn ®Çu ®−êng d©y ta thay x b»ng ®é dµi
®−êng d©y l vµo çc c«ng thøc trªn.
C«ng suÊt ®Çu ®−êng d©y:
S 1 = 3U 1 I 1*
II. Ph©n bè ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn trªn ®−êng d©y
1.§−êng d©y kh«ng tæn thÊt:
§−êng d©y kh«ng tæn thÊt lµ ®−êng d©y kh«ng tÝnh ®Õn ®iÖn trë vµ ®iÖn
dÉn (R=0 , G=0 ). Trong thùc tÕ kh«ng cã ®−êng d©y kh«ng tæn thÊt , nh−ng do tû
lÖ gi÷a ®iÖn trë vµ ®iÖn dÉn víi ®iÖn kh¸ng vµ dung dÉn cña çc ®−êng d©y siªu
cao ¸p 220 kV trë lªn rÊt nhá , nªn còng cã thÓ xem nh− ®−êng d©y kh«ng tæn
thÊt. Do ®ã nghiªn cøu hµnh vi cña ®−êng d©y kh«ng tæn thÊt sÏ gióp hiÓu râ
hµnh vi cña ®−êng d©y dµi nãi chung.
Tr−êng hîp th«ng th−êng nhÊt khi tÝnh to¸n chÕ ®é cña ®−êng d©y dµi
lµ tÝnh to¸n ph©n bè ®iÖn ¸p trªn ®−êng d©y,®iÖn ¸p vµ c«ng suÊt ®Çu ®−êng d©y
khi ®w biÕt ®iÖn ¸p vµ c«ng suÊt ë cuèi ®−êng d©y t¶i ®iÖn tøc lµ phÝa hÖ thèng
nhËn ®iÖn .
Trang 21
a).C«ng thøc tÝnh ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn , sù ph©n bè ®iÖn ¸p theo chiÒu
dµi ®−êng d©y.
Do R = 0 , G = 0 nªn ZS = ZS0 ; γ = 0 + jα 0
Theo çc quy t¾c cña l−îng gi¸c hyperbol :
chγx = chjα 0 x = cos α 0 x 
 (2. 3a)
shγx = shjα 0 x = j sin α 0 x 
nªn çc ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n (2.2a) sÏ trë thµnh:
U X = U 2 cos α 0 x + j 3 I 2 Z S 0 sin α 0 x 

U2  (2.3b)
I X = I 2 cos α 0 x + j sin α 0 x 
3Z S 0 
LÊy vect¬ U2 trïng víi trôc thùc ta cã ph−¬ng tr×nh tÝnh U1 :
U 1 = U 2 cos α 0 x + j 3 I 2 Z S 0 sin α 0 x (2.3c)
α0 x : gäi lµ ®é dµi sãng.
CÇn biÕn ®æi sao cho (2.3c) lµ hµm cña P2 vµ Q2 ë cuèi ®−êng d©y ,gi¶ thiÕt
Q2 lµ c¶m tÝnh (lÊy dÊu + , nÕu dung tÝnh lÊy dÊu - ), c«ng suÊt ph¶n kh¸ng truyÒn
tõ ®−êng d©y vµo hÖ thèng nhËn ®iÖn. LÊy U2 lµm gèc tÝnh to¸n ta cã :
S 2* P2 − jQ2
I2 = = (2.3d)
3U 2 3U 2
Tæng trë sãng ZS0 cã thÓ biÓu diÔn theo c«ng suÊt tù nhiªn Ptn vµ ®iÖn ¸p
U2 :
U 22
Z S0 = (2.3e)
Ptn
Thay (2.3d) , (2.3e) vµo (2.3c) ta ®−îc :
P2 − jQ2 U 22
U X = U 2 cos α 0 x + j 3 . sin α 0 x =
3U 2 Ptn
(
= U 2 cos α 0 x + Q2* sin α 0 x + jP2* sin α 0 x ) (2.3)
§iÖn ¸p ®Çu ®−êng d©y :
U 1 = U 2 (cos α 0 l + Q2* sin α 0 l + jP2* sin α 0 l ) (2.4)
trong ®ã l lµ chiÒu dµi ®−êng d©y tÝnh b»ng km.
T−¬ng tù ta cã:
U2
IX = [P2
*
(
cos α 0 x + j sin α 0 x − Q2* cos α 0 x )]
3Z S 0
(2.5)
U2
I1 = [P 2
*
( *
cos α 0 l + j sin α 0 l − Q cos α 0 l
2 )]
3Z S 0
Çc biÓu thøc (2.3) , (2.4) vµ (2.5) cho phÐp tÝnh gi¸ trÞ hiÖu dông cña ®iÖn
¸p vµ dßng ®iÖn t¹i mét ®iÓm bÊt kú trªn ®−êng d©y t¶i ®iÖn .
Tû sè tuyÖt ®èi gi÷a ®iÖn ¸p ë ®Çu vµ cuèi ®−êng d©ylµ hÖ sè sôt ¸p KU :
U1
KU =
U2
= (cosα l + Q sin α l ) + (P sin α l )
l
*
2 0
2
2
*
0
2
(2.6a)
U1
Khi ®−êng d©y kh«ng t¶i P*2 = 0 , Q*2 = 0 nªn : KU = = cos α 0l (2.6b)
U2
vµ : U 2 = U1 / cos α 0l hay U1 = U 2 . cos α 0l (2.6c)
Ta thÊy U2 sÏ t¨ng cao h¬n U1 v× cos α 0l < 1 , cã thÓ lín h¬n gi¸ trÞ cho
Trang 22
phÐp cña ®−êng d©y.
Tæn thÊt ®iÖn ¸p trªn ®−êng d©y :
∆U = (K U − 1).100 [%] (2.7)
Ta còng cã thÓ dÉn ra c«ng thøc tÝnh U2 theo U1 :
U 2 = U 1 (cos α 0 l − Q2* sin α 0 l − jP2* sin α 0 l ) (2.8)
Trong c«ng thøc trªn c«ng suÊt c¬ së lµ : PCS = U 1 / Z S 0 , P1 = P2 .
2 * *
Tõ c«ng thøc nµy ta cã:

1 U
= 2 =
KU U1
(cos α l − Q
0
*
1 sin α 0 l ) + (P
2
1
*
sin α 0 l )
2
(2.9)
HÖ sè sôt ¸p cã ý nghÜa rÊt quan träng trong ®−êng d©y dµi, trong thùc tÕ
KU = 0,8 ÷ 1,2
b) Kh¶o s¸t sù biÕn ®æi ®iÖn ¸p ®Çu ®−êng d©y
Trªn h×nh 2.5a lµ s¬ ®å hÖ thèng ®iÖn gåm m¸y ph¸t ®iÖn , m¸y biÕn ¸p
t¨ng ¸p , ®−êng d©y dµi vµ m¸y biÕn ¸p h¹ ¸p , trªn h×nh 2.5b lµ ®å thÞ vect¬ cña
®iÖn ¸p theo (2.4) .NÕu c«ng suÊt ph¶n kh¸ng Q2 cã chiÒu truyÒn vµo hÖ thèng,
nghÜa lµ hÖ thèng yªu cÇu c«ng suÊt ph¶n kh¸ng c¶m tÝnh th× Q2 lÊy dÊu (+), khi
cã tÝnh dung th× lÊy dÊu (-).
Khi c«ng suÊt ph¶n kh¸ng cña phô t¶i lµ ®iÖn c¶m Q2 ,®iÖn ¸p U1 sÏ lín,
cßn khi c«ng suÊt ph¶n kh¸ng cña phô t¶i lµ ®iÖn dung ,®iÖn ¸p U1 sÏ nhá h¬n,
cã thÓ nhá h¬n c¶ U2 .
UF I2
EF U1 I1 U2 US
l
§DD HT
MF
MBA
a) U1
U1
U2
ϕ1 δ ϕ2
I1 U2 I1
(- Q*2) U1 U1 (+Q*2)
jP*2 sin α 0 l
jU2 sin α 0 l
δ
α 0l δ
U2
b) U 2 cos α 0 l
(− Q2 )U 2 sin α 0l (+ Q2 )U 2 sin α 0 l
§èi víi çc ®−êng d©y, ph©n bè ®iÖn ¸p däc ®−êng d©y cã nhiÒu ®Æc ®iÓm
mµ khi thiÕt kÕ ,vËn hµnh cÇn quang t©m. Ta xÐt sù diÔn biÕn cña ®iÖn ¸p trªn ®é
dµi sãng 6000 km theo c«ng thøc UX (2.3) trong çc tr−êng hîp :
Trang 23
1)Q*2 = 0, nghÜa lµ phô t¶i kh«ng yªu cÇu c«ng suÊt ph¶n kh¸ng, ®−êng
d©y t¶i toµn c«ng suÊt t¸c dông. Khi ®ã :
U X = U 2 (cos α 0 x + jP * sin α 0 x ) (2.10)
* *
(ta thay P 2 =P v× c«ng suÊt t¸c dông kh«ng ®æi däc ®−êng d©y).
Khi c«ng suÊt t¸c dông b»ng c«ng suÊt tù nhiªn, tøc P*=1, ta cã:
U X = U 2 (cos α 0 x + j sin α 0 x ) (2.11)
NÕu α 0 x biÕn thiªn tõ 0 ®Õn 360 t−¬ng øng víi x biÕn thiªn tõ 0 ®Õn
0 0
6000 km (®−êng d©y trªn kh«ng),®Çu mót vect¬ UX theo (2.10) vÏ nªn ®−êng trßn
b¸n b¸n kÝnh U2 h×nh (2.6).Ta thÊy ®iÖn ¸p kh«ng thay ®æi theo ®é dµi ®−êng d©y
mµ chØ thay ®æi gãc pha. 900 1500 km
2 UX
1- P* = 1
2- P* > 1
1800 U 00 - 3600 3- P* < 1
2
3000 km 6000 km
1 3 H×nh 2.6
0
270 4500 km
Khi c«ng suÊt t¶i kh¸c c«ng suÊt tù nhiªn, P ≠ 1 ,vect¬ UX sÏ vÏ nªn çc
®−êng elip :
-NÕu P* >1 c«ng suÊt t¶i lín h¬n c«ng suÊt tù nhiªn ,trôc chÝnh cña elip sÏ
n»m däc (®−êng 2), ta nhËn thÊy ®iÖn ¸p ë 3000 km lÖch pha víi ®iÖn ¸p ®Çu
®−êng d©y 1800, cßn ®iÖn ¸p ë ®é dµi 6000 km th× trïng pha víi ®iÖn ¸p ®Çu
®−êng d©y. §iÖn ¸p ë çc ®é dµi kh¸c ®Òu t¨ng lªn so víi U2 .
-NÕu P* < 1 c«ng suÊt t¶i bÐ h¬n c«ng suÊt tù nhiªn, trôc chÝnh cña elip
n»m ngang (®−êng 3) lóc nµy ®iÖn ¸p ®Òu gi¶m so víi U2 trõ ®é dµi 3000 km vµ
6000 km .
⇒ Khi c«ng suÊt phô t¶i kh¸c c«ng suÊt tù nhiªn th× ®iÖn ¸p ph©n bè
kh«ng ®Òu .
2). Q*2 ≠ 0 tr−êng hîp nµy sö dông (2.3).Khi Q*2 >0 trôc chÝnh cña elip
nghiªng víi trôc thùc 1 gãc tõ 00 ®Õn 900 ,khi Q*2 < 0 nghiªng so víi trôc tõ 900
®Õn 1800 . §−êng cã cïng c«ng suÊt t¸c dông P*2 > 1 nh−ng Q*2 =0 .
Ta nhËn thÊy Q2 lµm t¨ng ®é kh«ng ®Òu cña ®iÖn ¸p , viÖc t¶i c«ng suÊt
ph¶n kh¸ng ®i xa cßn g©y ra tæn thÊt ®iÖn n¨ng trªn ®−êng d©y , vËy cÇn bï c«ng
suÊt ph¶n kh¸ng nhê thiÕt bÞ bï ®Æt t¹i hé tiªu thô ®Ó n©ng cao cos ϕ lªn tõ 0,95
®Õn 1 .
2. §−êng d©y cã ®iÖn trë kh¸c kh«ng
§©y lµ ®−êng d©y cã tû sè gi÷a ®iÖn trë vµ ®iÖn kh¸ng kh¸ nhá (d−íi
1/10), cßn ®iÖn dÉn t¸c dông nhá ®Õn møc cã thÓ bá qua (G= 0) mµ kh«ng ¶nh
h−ëng ®¸ng kÓ ®Õn sù ph©n bè ®iÖn ¸p trªn ®−êng d©y.
Nh− ®w tÝnh trong môc (5) , ta cã :
X0  R   R 
ZS = 1 − j 0  = Z S 0 1 − j 0 
B0  2X 0   2X 0 
(2.12)
 R  R
γ = j X 0 B0 1 − j 0  = 0 α 0 + jα 0
 2X 0  2X 0
R
chγ x = cos α 0 x + j 0 α 0 x. sin α 0 x (2.13)
2X 0
Trang 24
R0
shγx = α 0 x. cos α 0 x + j sin α 0 x (2.14)
2X 0
Thay (2.12) , (2.13), (2.14) vµo (2.1) ta ®−îc :
 R 
U X = U 2  cos α 0 x + j 0 α 0 x. sin α 0 x  +
 2X 0 
 R  R 
+ 3 I 2 Z S 0 1 − j 0  0 α 0 x. cos α 0 x + j sin α 0 x 
 2 X 0  2 X 0 
 R  (2.15)
I X = I 2  cos α 0 x + j 0 α 0 x. sin α 0 x  +
 2X 0 
U2  R 
+ . 0 α 0 x. cos α 0 x + j sin α 0 x 
 R  2X 0
3Z S 0 1 − j 0   
 2X 0 
Thay X= 1 vµo c«ng thøc trªn vµ biÕn ®æi chóng sao cho phô thuéc vµo
c«ng suÊt cuèi ®−êng d©y.
Cho ®iÖn ¸p U1:
 R 
U 1 = U 2 cos α 0 l + (α 0 l. cos α 0 l + sin α 0 l ) 0 P2* + Q2* sin α 0 l  +
 2X 0 
 R R 
+ jU 2  0 α 0 l. sin α 0 l + P2* . sin α 0 l − (α 0 l. cos α 0 l + sin α 0 l ) 0 Q2* 
2X 0 2X 0 
(2.16)
Tõ trªn , ta suy ra c«ng thøc tÝnh U2 theo U1 :
 R P Q* 
U 2 = U 1 cos α 0 l − (α 0 l. cos α 0 l + sin α 0 l ) 0 1 2 − 12 sin α 0 l  +
 2 X 0 KU KU 
 R P* R Q1* 
+ jU 2  0 α 0 l. sin α 0 l − 12 . sin α 0 l − (α 0 l. cos α 0 l + sin α 0 l ) 0 
2X 0 KU 2 X 0 K U2 
(2.17)
* *
Q 1 , P 1 lµ tû sè gi÷a c«ng suÊt ph¶n kh¸ng vµ t¸c dông víi c«ng suÊt
c¬ së PCS = U 22 / Z S 0 , KU =U1 / U2 .
§å thÞ vect¬ UX theo (2.16) ta sÏ ®−îc h×nh xo¾n èc .
Tû sè ®iÖn ¸p hai ®Çu ®−êng d©y :
KU = U1/U2 = A 2 + B 2 (2.18)
R0
A = cos α 0 l + (α 0l.cosα 0l + sin α 0l )P2* + Q2* sin α 0l
2X 0
víi :
R0 R
B= α 0 l.sin α 0 l + P2* sin α 0 l − (α 0 l. cos α 0 l + sin α 0 l ) 0 Q2*
2X 0 2X 0
Gãc δ :
R0 R
α 0 l sin α 0 l + P2* sin α 0 l − (α 0 l cos α 0 l + sin α 0 l ) 0 Q2*
2X 0 2X 0
tgδ = (2.19)
R0
cos α 0 l + (α 0l cosα 0l + sin α 0l )P2* + Q2* sin α 0l
2X 0
hoÆc :
Trang 25
1 U2
= = C 2 + D2 (2.20)
KU U 1
R
C = cos α 0 l − 0 (α 0 l cos α 0 l + sin α 0 l )P1* − Q1* sin α 0 l
2X 0
víi :
R0 R
D= α 0 l sin α 0 l − P2* sin α 0 l + (α 0 l cos α 0 l + sin α 0 l ) 0 Q1*
2X 0 2X 0
Khi tÝnh ®Õn ®iÖn trë R , P1 sÏ kh¸c P2 , víi λ = α 0 l ta cã thÓ dïng c«ng
thøc sau :
R0  1  R
U 12  λ + sin 2λ  − 0 U 1U 2 (λ cos λ + sin λ ) cos δ + U 1U 2 sin λ sin δ
2X 0  2  2X 0
P1 =
X0  2 
2
 R0 
sin λ +  λ  cos 2 λ 
B0   2X 0  

E−F
Q1 =
X0  2 
2
 R 
sin λ +  0 λ  cos 2 λ 
B0   2X 0  

  R   2
2
 R 
E = 1 −  0
λ  U 1 sin λ cos λ −  0 U 12 λ sin 2 λ
  2 X 0    2X 0 
víi :
R
F = 0 (λ cos λ sin λ )U 1U 2 sin δ − U 1U 2 sin λ cos δ
2X 0
R0  1  R
− U 22  λ + sin λ  + 0 U 1U 2 (λ cos λ + sin λ ) cos δ + U 1U 2 sin λ sin δ
2X 0  2  2X 0
P2 =
X0  2 
2
 R0 
sin λ +  λ  cos 2 λ 
B0   2X 0  

(2.21)
III . Gãc δ vµ c«ng suÊt giíi h¹n Pgh
1 .Gãc δ
Kh¶ n¨ng t¶i c«ng suÊt t¸c dông trªn ®−êng d©y g¾n liÒn víi gãc lÖch ë
hai ®Çu ®iÖn ¸p δ cña ®−êng d©y dµi .
Trang 26
Gãc lÖch gi÷a U1 vµ U2 trªn ®−êng d©y kh«ng tæn thÊt theo (2.4) vµ
h×nh 2.5 lµ :
P2* sin α 0 l P2* tgα 0 l
δ = arctg = arctg (2.22)
cos α 0 l ± Q 2* sin α 0 l 1 ± Q 2* tgα 0 l
trong ®ã dÊu (+) øng víi Q2 c¶m tÝnh , dÊu (-) øng víi Q2 dung tÝnh.
Theo c«ng thøc trªn ta thÊy δ theo sù t¨ng cña c«ng suÊt t¸c dông trªn
®−êng d©y .§é lín , h−íng , ®é dµi ®−êng d©y còng ¶nh h−ëng ®Õn gãc nµy.
360 δ 3
270 2
180 1
4
5
90
1500 3000 4500 6000 l (km)
H×nh 2.9
§−êng 2: P2* < 1, Q 2* = 0 ; §−êng 3 : P2* > 1, Q 2* = 0
§−êng 4: P2* > 1, Q 2* < 0 ; §−êng 5: P2* > 1, Q 2* > 0
2. C«ng suÊt giíi h¹n cña ®−êng d©y dµi
XÐt ®−êng d©y kh«ng tæn thÊt , tõ ®å thÞ vect¬ trªn h×nh 2.5 ta tÝnh ®−îc
sin δ (c¹nh ®èi trªn c¹nh kÒ ):
P *U 2 sin α 0 l
sin δ =
U1
Ta biÕt : P = P / Ptn = P / (U / Z S 0 ) , thay vµo c«ng thøc trªn ta rót ra :
* 2
2
U 1U 2
P = P1 = P2 = sin δ = Pgh . sin δ (2.23)
Z S 0 . sin α 0 l
U 1U 2
trong ®ã : Pgh = (2.24)
Z S 0 . sin α 0 l
lµ c«ng suÊt giíi h¹n mµ ®−êng d©y cã thÓ truyÒn t¶i tõ nguån ®iÖn ®Õn hÖ thèng
P*gh lµ c«ng suÊt giíi h¹n
t−¬ng ®èi tÝnh theo
c«ng suÊt tù nhiªn.
Trang 27
NÕu tÝnh c«ng suÊt giíi h¹n t−¬ng ®èi th× :
Pgh 1
Pgh* = ≈ (2.25a)
Ptn sin α 0 l
NÕu tÝnh ®Õn ®iÖn trë R th× :
U 1U 2 1
Pgh* = ≈ (2.25b)
Ptn Z S sin α 0 l sin α 0 l
∗ ý nghÜa cña c«ng suÊt giíi h¹n(Pgh) : ®−êngd©y dµi chØ cã thÓ t¶i ®−îc
mét l−îng c«ng suÊt t¸c dông lín nhÊt lµ b»ng c«ng suÊt giíi h¹n . C«ng suÊt nµy
®−îc x¸c ®Þnh bëi tÝnh chÊt vËt lý cña qu¸ tr×nh truyÒn t¶i ®iÖn b»ng ®iÖn ¸p
xoay chiÒu . Gãc δ t−¬ng øng víi c«ng suÊt giíi h¹n gäi lµ gãc giíi h¹n δ gh .
Ngoµi giíi h¹n vËt lý, ®−êng d©y dµi cßn chÞu giíi h¹n æn ®Þnh tÜnh x¸c
®Þnh theo tiªu chuÈn dP /d δ > 0, nh−ng nãi chung giíi h¹n æn ®Þnh tÜnh cã thÓ
coi lµ trïng víi giíi h¹n vËt lý .
§èi víi nh÷ng ®−êng d©y ®w biÕt cÊu tróc d©y dÉn (cÊu t¹o d©y dÉn ,tiÕt
diÖn mét sîi ,sè sîi cña mét pha...) th× c«ng suÊt giíi h¹n phô thuéc vµo ®é dµi
sãng .
Khi tÝnh ®Õn R , P1 ≠ P2 ,gãc δ mµ ë ®ã P1 ®¹t cùc ®¹i lµ :
1
δ gh = arcsin 2
(2.26)
 R 
1 +  0  (λctgλ + 1) 2
 2X 0 
trong ®ã : λ = α 0l .
IV .C«ng suÊt ph¶n kh¸ng trªn ®−êng d©y
1.C«ng suÊt ph¶n kh¸ng Q2
Theo (2.6a) cho ta biÕt quan hÖ gi÷a ba ®¹i l−îng : hÖ sè sôt ¸p KU ,
c«ng suÊt ph¶n kh¸ng Q*2 vµ c«ng suÊt t¸c dông P*2 cña phô t¶i .Ta rót ra ®−îc:
2
 KU 
Q 2* = −ctgα 0 l +   − P2* (2.27)
 sin α 0 l 
Trong c«ng thøc (2.82)27 tr−íc dÊu c¨n lÊy dÊu (+) ®Ó hîp víi tÝnh chÊt
vËt lý cña hÖ thèng ®ã lµ :
- Khi c«ng suÊt phô t¶i b»ng c«ng suÊt tù nhiªn (P*2 =1 ) th× U1 = U2 ,
KU =1 vµ Q*2 = 0 .
- Khi ®−êng d©y kh«ng t¶i hay t¶i nhá h¬n c«ng suÊt tù nhiªn th× ®Ó gi÷
KU = 1 , Q2 ph¶i lín h¬n 0.
- Khi P2 > Ptn ®Ó gi÷ Ku = 1, Q2 ph¶i nhá h¬n 0 .
§Ó c«ng thøc cã nghÜa th× biÓu thøc d−íi dÊu c¨n ph¶i lín h¬n 0:
KU
P2* ≤ (2.28)
sin α 0 l
2. C«ng suÊt ph¶n kh¸ng Q1
C«ng suÊt ®Çu ®−êng d©y S1 :
S 1 = 3U 1 I 1* = P1 + jQ1 (2.29)
trong ®ã thay x=l vµo (2.3b) ta ®−îc :
U 1 = U 2 cos α 0 l + j 3 I 2 Z S 0 . sin α 0 l
U2 (2.30a)
I 1 = I 2 cos α 0 l + j . sin α 0 l
3Z S 0
LÊy sè phøc liªn hîp :
Trang 28
U 1* = U 2* cos α 0 l − j 3I 2* Z S 0 . sin α 0 l
* * U 2* (2.30b)
I = I cos α 0 l − j
1 2 . sin α 0 l
3Z S 0
*
Thay I 1 theo (2.30b) vµo (2.29) :
 U 2* 
S 1 = 3U 1  I 2* cos α 0 l − j . sin α 0 l  (2.31)
 3Z S 0 
Rót I*2 tõ ph−¬ng tr×nh trªn cña (2.30b) råi thay vµo (2.31) ta ®−îc :
* U 2* cos α 0 l − U 1*
I2 =
j 3Z S 0 sin α 0 l
(2.32)
U 12 U 1U 2*
S1 = j cot gα 0 l − j
ZS0 Z S 0 sin α 0 l
NÕu phô t¶i S2 ®−îc thay b»ng tæng trë Z2 = R2 +j X2 th× :
U2 R2 − jX 2
I2 = =U2
3Z 2 3Z 22
(2.33)
* R2 R 2
S 2 = 3U I = P2 + jQ2 = U
2 2 2
+ jU 22 22 2
Z2 Z2
Thay I2 theo c«ng thøc trªn vµo ph−¬ng tr×nh trªn (2.30a) ta ®−îc :
 R − jX 
U 1 = U 2  cos α 0 l + jZ S 0 2 2 2 sin α 0 l 
 Z2 
Thay U1 nµy vµo (2.32) ta ®−îc :
U 22  U 12 − U 22 U 22 
S1 = 2
R 2 + j 
 cot gα 0 l − 2
X 2 
Z2  ZS0 Z2 
So s¸nh víi (2.33) ta cã:
P1 = P2 

U −U 1
2 2
2  (2.34)
Q1 = cot gα 0 l − Q 2 
Z S0 
HoÆc tÝnh theo ®¬n vÞ t−¬ng ®èi víi Pcs lµ c«ng suÊt tù nhiªn b»ng
U / Z S0 :
2
2
Q1* = −Q 2* + (K U2 − 1) cot gα 0 l (2.35)

§¹i l−îng (K U2 − 1) cot gα 0 l xem nh− tæn thÊt c«ng suÊt ph¶n kh¸ng trªn
®−êng d©y (c«ng suÊt ph¶n kh¸ng do ®−êng d©y sinh ra ).
Thay Q*2 theo (2.27) vµo (2.35) ta ®−îc :
K U2 2
Q1 = K U2 cot gα 0 l − 2
− P2* (2.36)
sin α 0 l
Tõ nh÷ng c«ng thøc trªn ta thÊy nÕu duy tr× hai ®Çu ®−êng d©y U1 = U2 ,
KU =1 th× c«ng suÊt ph¶n kh¸ng ë hai ®Çu cã gi¸ trÞ nh− nhau nh−ng ng−îc dÊu
(Q1 = - Q2 ) ,kh«ng phô thuéc vµo ®é dµi ®−êng d©y vµ c«ng suÊt truyÒn t¶i. Nh−
vËy nÕu truyÒn c«ng suÊt b»ng c«ng suÊt tù nhiªn th× Q1 vµ Q2 b»ng 0 .
NÕu t¶i c«ng suÊt nhá h¬n c«ng suÊt tù nhiªn c«ng suÊt ph¶n kh¸ng do
®−êng d©y sinh ra lín h¬n tæn thÊt c«ng suÊt trªn ®−êng d©y .Do ®ã ®Ó gi÷ cho
U1= U2 th× Q2 ph¶i lín h¬n 0, tøc ph¶i tiªu thô c«ng suÊt ph¶n kh¸ng do ®−êng
Trang 29
d©y sinh ra ,cßn Q1 nhá h¬n 0 tøc lµ m¸y ph¸t ®iÖn tiªu thô mét l−îng c«ng suÊt
ph¶n kh¸ng do ®−êng d©y sinh ra .
NÕu t¶i c«ng suÊt lín h¬n c«ng suÊt tù nhiªn th× Q2 nhá h¬n 0 tøc lµ
ph¶i ®Æt thiÕt bÞ bï t¹i phô t¶i ®Ó ph¸t c«ng suÊt ph¶n kh¸ng vµo ®−êng d©y,cßn
Q1 lín h¬n tøc m¸y ph¸t ®iÖn ph¸t mét phÇn c«ng suÊt vµo ®−êng d©y.
Trong chÕ ®é kh«ng t¶i ,c«ng suÊt ph¶n kh¸ng ®Çu ®−êng d©y nhËn
®−îc tõ (2.35) b»ng çch thay : K U = cos α 0 l , Q2* = 0 :
sin 2α 0 l
Q1*kt = − (2.37a)
2
hay theo ®¬n vÞ cã tªn :
U 22 sin 2α 0 l
Q1kt = −. [MVAr , KV , Ω ] (2.37b)
Z S0 2
NÕu thay U 1 = U 2 cos α 0 l th× ta ®−îc :
U 12
Q1kt = − .tgα 0 l (2.37c)
Z S0
NÕu tÝnh c¶ ®iÖn trë ®−êng d©y , ta cã :
  R  
2
K U2 1 −  0 λ   sin 2λ  R 
K U2 1 + 0 (λ + 0,5 sin 2λ )P1* 
Q   2 X 0    X0 
Q1* = 1 = −
PCS   R 
2
  R 
2
2sin 2 λ +  0 λ  cos 2 λ  sin 2 λ +  0 λ  cos 2 λ

  2X 0    2X 0 
  R  
2
K U 1 − 
2 0
λ   sin 2λ R
K U2 − 0 (λ + 0,5 sin 2λ )P1*
Q 
 
2 X 0   X0
Q 2* = 2 = +
PCS   R0 
2
  R0 
2
2sin λ + 
2
λ  cos λ 
2
sin λ + 
2
λ  cos 2 λ
  2 X 0    2 X 0 
(2.38)
trong ®ã : P = P1 / PCS , P = P2 / PCS , Q = Q2 / PCS , K U = U 1 / U 2 , PCS = U / Z S 0
1
*
2
* *
2
2
2
C«ng suÊt ph¶n kh¸ng cßn cã thÓ ®−îc tÝnh :

Tõ h×nh 2.5 ta cã :
U 1 cos δ = U 2 cos α 0 l + U 2 Q 2* sin α 0 l
cos δ
rót ra : Q 2* = − cot gα 0 l + K U (2.39a)
sin α 0 l
tÝnh t−¬ng tù ta cã :
U 2 cos α 0 l U 1U 2 cos δ
Q1 = 1 − [MVAr ,kV , Ω ] (2.39b)
Z S 0 sin α 0 l Z S 0 sin α 0 l
⇒ Víi çc c«ng thøc trªn ta cã thÓ tÝnh ®−îc mäi chÕ ®é cña ®−êng d©y
dµi thuÇn nhÊt .
Trang 30
PHÇN III
TÝNH TO¸N CHÕ §é CñA HÖ THèNG t¶I ®iÖn
I .M¹ng bèn cùc
Mçi phÇn tö cña hÖ thèng nh− : ®−êng d©y ,kh¸ng ®iÖn ,tô ®iÖn ..
hoÆc toµn hÖ thèng cã thÓ biÓu diÔn b»ng s¬ ®å m¹ng 4 cùc , víi çc th«ng sè ®Æc
tr−ng A ,B ,C ,D.
U1 U2
A ,B ,C ,D
I1 I2
H×nh 2.10
NÕu biÕt çc th«ng sè ®Æc tr−ng A, B, C ,D ta cã thÓ tÝnh ®−îc çc th«ng
sè ®Çu vµo U1 , I1 theo çc th«ng sè ®Çu ra U2 , I2 vµ ng−îc l¹i .
NÕu m¹ng 4 cùc lµ ®èi xøng th× :A = D .Khi ®ã çc th«ng sè tho¶ mwn
®iÒu kiÖn :
A.D – B.C =1 (3.1)
Çc th«ng sè A, B, C, D d¹ng tæng qu¸t ®Òu lµ sè phøc :
A = A∠ψ A , B = B∠ψ B , C = C∠ψ C , D = D∠ψ D
NÕu biÕt ®−îc U2 ,I2 ta sÏ tÝnh ®−îc U1 ,I1 nh− sau :
U 1 = A.U 2 + 3 B.I 2
1 (3.2a)
I1 = C.U 2 + D.I 2
3
NÕu biÕt ®−îc U1, I1 th× sÏ tÝnh ®−îc U2, I2 nh− sau :
U 2 = D.U 1 − 3 B.I 1
1 (3.2b)
I2 = − C.U 1 + A.I 1
3
⇒ Ta ph¶i ®i t×m çc th«ng sè A ,B ,C ,D cña m¹ng 4 cùc.
II. Th«ng sè A, B, C, D cña ®−êng d©y thuÇn nhÊt
1.TÝnh chÝnh x¸c
So s¸nh (3.2) víi (2.1) ta cã th«ng sè chÝnh x¸c cña ®−êng d©y :
1
A = chγ l = D, B = Z S shγ l , C = shγ l (3.3)
ZS
Çc th«ng sè nµy ®−îc tÝnh cho tõng tr−êng hîp cô thÓ nh− sau :
-Tr−êng hîp ®−êng d©y kh«ng tæn thÊt (so víi 2.3b) :
X 0 B0 l 2 X 02 B02 l 4
A = D = cos α 0 l = 1 − + + ...
2 24
 X 0 B0 l 2 X 02 B02 l 4 

B = jZ S 0 sin α 0 l = jX 0 l.1 − + + ...  (3.4)
 6 120 
sin α 0 l  X Bl 2 2 2 4
X B l 
C= j = jB0 l.1 − 0 0 + 0 0 + ... 
Z So  6 120 
-Tr−êng hîp tÝnh ®Õn ®iÖn trë R : sö dông γ vµ ZS ®w tÝnh trong
môc (5) :
Trang 31
R0
A = cos α 0 l + j α 0 l. sin α 0 l = D
2X 0
 R  R 
B = Z S 0 1 − j 0  0 α 0 l. cos α 0 l + j sin α 0 l  ≈
 2 X 0  2 X 0 
 R  (3.5)
≈ Z S 0  0 (λ cos λ + j sin λ )
2X 0 
1  R 
C= . 0 α 0 l. cos α 0 l + j sin α 0 l  ≈
 R  2X 0
Z So 1 − j 0   
 2 X 0 
1  R0 
≈  (λ cos λ + j sin λ )
ZS0  2X 0 
2. TÝnh b»ng s¬ ®å thay thÕ
Khi lËp s¬ ®å thay thÕ chung cña hÖ thèng t¶i ®iÖn th× ®−êng d©y
®−îc thay thÕ b»ng s¬ ®å th«ng sè tËp trung h×nh Π .Khi ®−êng d©y cì 200 km
trë l¹i th× thay thÕ b»ng mét m¹ng 4 cùc, nh−ng khi ®−êng d©y lín h¬n th× ph¶i
chia lµm nhiÒu ®o¹n nèi tiÕp nÕu kh«ng sai sè sÏ lín, mçi ®o¹n lµ mét m¹ng 4
cùc ®éc lËp.
Z=R+jX
Y/2=jB/2 Y/2=jB/2
H×nh 2.11a
I1 1 2 I2
U1 Z=R+jX U2
Y1 Y2
H×nh 2.11b
§Ó tÝnh to¸n çc th«ng sè A, B, C, D ta sö dông s¬ ®å thay thÕ (h×nh
2.11b) ,trong ®ã çc tæng dÉn kh«ng ®èi xøng .
Ph−¬ng tr×nh Kirchhoff I cho nót 1 vµ 2 :
I 1 − I = U 1 .Y 1 
 (3.6)
I − I 2 = U 2 .Y 2 
Ph−¬ng tr×nh Kirchhoff II cho ®iÖn ¸p pha U1 vµ U2 :
I − I 2 I1 − I
I .Z + − =0 (2.7)
Y2 Y1
Rót I tõ (3.7) råi so víi ph−¬ng tr×nh d−íi cña (3.6) ta ®−îc :
I 2 .Y 1 + I 1 .Y 2
I= = I 2 + U 2 .Y 2
Y 1 + Y 2 + Z .Y 1 .Y 2
Trang 32
Tõ ph−¬ng tr×nh nµy ta rót ra :
I 1 = I 2 (1 + Z .Y 1 ) + U 1 (Y 1 + Y 2 + Z .Y 1 .Y 2 ) = D.I 2 + C.U 2 (2.8)
Nh− vËy :
D = 1 + Z .Y 1 
 (2.9)
C = Y 1 + Y 2 + Z .Y 1 .Y 2 
Thay I1 theo (3.8) vµo ph−¬ng tr×nh trªn cña (3.6) ta ®−îc :
I1 − I 1
U1 = = (I 2 + I 2 .Z .Y 1 + U 2 .Y 1 + U 2 .Y 2 + U 2 .Z .Y 1 .Y 2 − U 2 .I 2 − I 2 )
Y1 Y1
= U 2 (1 + Z Y 2 ) + I 2 .Z + A.U 2 + B.I 2
A = 1 + Z .Y 2 
rót ra :  (3.10)
B=Z 
NÕu Y1 = Y2 =Y/2 th× :
D = 1 + Z .Y / 2 
2 
C = Y + Z Y / 4
 (3.11a)
A=D 
B=Z 

NÕu kh«ng tÝnh ®Õn dung dÉn th× thay Y = 0 vµo :
D=1,C=0,A=1,B=Z. (3.11b)
VÝ dô 3
§−êng d©y 220 kV 3 pha chiÒu dµi l = 80km cã z = 0,05+j0,45 Ω/km vµ
y= 3,4.10-6/1 pha (s/km). Dïng m« h×nh h×nh π x¸c ®Þnh:
a) A B C D.
b) T×m ¸p vµ dßng, c«ng suÊt ë ®Çu ®−êng d©y hiÖu suÊt truyÒn t¶i khi:
S2 = 200MVA ; cosϕ2 = 0,8 ; U2 = 220kV
Bµi gi¶i:
X¸c ®Þnh ®iÖn ¸p ®Çu ®−êng d©y:
Tæng trë cña ®−êng d©y:
Z = z.l =(0,05+j0,45).80 = 4+j36. kΩ .
Tæng dÉn cña ®−êng d©y
Y = y.l =j3,4.10-6.80 = j2,72.10-4
Ta cã:
cos ϕ 2 = 0.8,nªn ta cã:
sin ϕ 2 = 1 − cos 2 ϕ 2 = 1 − 0.8 2 =0,6.
C«ng suÊt cuèi ®−êng d©y:
P2 = S2.cos ϕ 2 = 200 . 0,8 =160 ( MW)
Q2 = S2.sin ϕ 2 = 200 . 0,6 = 120(MVAR)
Nªn S2 = P2+ jQ2 =160 + j120 (MVA)
Dßng ®iÖn cuèi ®−êng d©y:
I2 = S * / (3.U2) = (160 - j120 )/(3.220) = 0.2424 - j0.1818 (kA)
Xem ®−êng d©y cã chiÒu dµi trung b×nh , nªn ta cã çc th«ng sè cña m¹ng
hai cöa:
A=1+Z.Y/2 =0.9951 + j0.0005 ; B = Z = 4+ j36;
C =Y(1+Z.Y/4) = -7.3984.10-8 + j2.7133.10-4; D =A
Trang 33
VËy :
§iÖn ¸p ®Çu ®−êng d©ylµ:
U1 = A.U2+B.I2 = 226,44 + j8,1197 (KV)
Dßng ®iÖn ®Çu ®−êng d©y:
I1 = C.U2+D.I2 = 0,2413 - j0,1211 (KA).
S1=3U1 I 1* =P1+jQ1
=3( 226,44 + j8,1197 )(0,2413 - j0,1211)
= 166,882 - j76,388 (MVA)
VËy:
P1= 166,882 (MW)
HiÖu suÊt truyÒn t¶i cña ®−êng d©y:
P2
η= = 160/ 166,882 = 0,9588
P1
Ch−¬ng tr×nh vµ kÕt qu¶ tÝnh to¸n trªn phÇn mÒm MATLAB ë phô lôc.
3.Th«ng sè cña çc thiÕt bÞ bï

3.1.ThiÕt bÞ bï däc b»ng tô ®iÖn
S¬ ®å:
U1 U2 U1 U2
I1 I1 I2
I2 YK
C ,XC
a) H×nh 2.12 b)
Theo s¬ ®å h×nh a) ta cã :
U 1 = U 2 + 3.I .(− jX C )
I1 = I 2
do ®ã :
AT = 1 + j 0 
B T = 0 − jX C 
 (3.12)
C T = 0 + j0 
D T = AT 
trong ®ã:
1 1
XC = = [Ω] (3.13a)
BC ω.C
C : ®iÖn dung cña tô ®iÖn ,[ F ] .
Còng cã thÓ tinh XC nÕu biÕt c«ng suÊt ph¶n kh¸ng QC vµ U®m , v× :
QC = U2®m / XC
nªn : XC = U2®m / QC (3.13b)
Trong thùc tÕ ng−êi ta s¶n xuÊt çc tô ®iÖn ®¬n vÞ víi U®m vµ Q®m . Tô
cña Nga cã çc lo¹i : 0,66 KV : 40 vµ 80 KVAr , 0,69 KV : 40 vµ 80 KVAr ..
3.2.ThiÕt bÞ bï ngang b»ng kh¸ng ®iÖn
Trang 34
Trªn s¬ ®å h×nh 2.12b ta cã :
U 1 = U 2 ; I 1 = I 2 + U 2 (− jYK ) / 3
do ®ã A K = 1 + j 0; B K = 0 + j 0 (3.14)

C K = 0 − jYK ; D K = A K 
1 1
trong ®ã : YK = Ω (3.15)
XK  
2
U dm
XK = [Ω, kV , MVAr ] (3.16)
SK
SK : lµ c«ng suÊt cña kh¸ng ,MVAr .
4.Th«ng sè A , B , C , D cña çc m¸y biÕn ¸p
§èi víi çc m¸y biÕn ¸p hai d©y quÊn ,cã thÓ ¸p dông s¬ ®å h×nh Γ
(h×nh 2.13 ) ta cã :
ZB =RB + iXB
YB = GB -j BB
H×nh 2.13
A = 1 , B = ZB , C = YB , D = 1+ YB ZB (3.17)
C«ng thøc nµy ®−îc rót ra tõ c«ng thøc (2.103) vµ (2.104) khi thay
Y1 = YB vµ Y2 = 0 .
Víi m¸y biÕn ¸p ba d©y quÊn ®−îc tr×nh bµy trong phÇn sau .
5.Th«ng sè A , C , B , D cña hÖ thèng t¶i ®iÖn
5.1.TÝnh trùc tiÕp tõ s¬ ®å thay thÕ cña hÖ thèng t¶i ®iÖn
Çc phÇn tö cña hÖ thèng ®iÖn ®−îc thay thÕ b»ng s¬ ®å riªng cña
chóng , t¹o thµnh s¬ ®å thay thÕ cña hÖ thèng ®iÖn. Phô t¶i ®−îc thay thÕ b»ng
tæng trë cè ®Þnh (xem môc ..) ,®−êng d©y dµi ®−îc chia lµm nhiÒu ®o¹n ®Ó tÝnh,
m¸y biÕn ¸p ba pha ®−îc thay thÕ b»ng s¬ ®å h×nh T .
Sau khi ®w lËp ®−îc s¬ ®å hÖ thèng ,dïng çc phÐp biÕn ®æi t−¬ng
®−¬ng ®−a vÒ d¹ng h×nh Π hoÆc T vµ tÝnh A , B , C , D .
∗ X¸c ®Þnh A , B , C , D cho s¬ ®å h×nh T:
Theo ®Þnh luËt Kirchhoff II ,ta cã :
U 1 − (I 1 − I 2 ) / Y − I 1 Z 1 = 0 
 (3.18)
U 2 − (I 1 − I 2 ) / Y + I 2 Z 2 = 0 
LÊy I1 tõ ph−¬ng tr×nh d−íi råi thay vµo ph−¬ng tr×nh trªn , rót gän
ta ®−îc :
U 1 .Y − Y (U 2 + I 2 Z 2 + I 2 / Y ) + I 2 − Y (U 2 + I 2 Z 2 + I 2 / Y )Z 1 Y = 0
Rót ra U1 :
U 1 = U 2 (1 + Z 1 Y ) + I 2 (Z 1 + Z 2 + Z 1 .Z 2 .Y ) = AU 2 + B.I 2
Tõ ®©y ta cã :
A = 1 + Z 1Y 
 (3.19)
B = Z 1 + Z 2 + Z 1 Z 2 .Y 
Tõ ph−¬ng tr×nh d−íi cña (3.18) ta cã :
I 1 = I 2 (1 + Z 2 Y ) + U 2 Y = D.I 2 + C.U 2
C =Y 
suy ra : (3.20)
D = 1 + Z 2Y 
Trang 35
NÕu s¬ ®å ®èi xøng th× Z1 = Z2 = Z ta cã :
A = 1 + Z .Y = D 
2 
B = 2.Z + Z .Y  (3.21)
C =Y 

NÕu s¬ ®å cuèi cïng lµ h×nh Π th× çc th«ng sè gièng th«ng sè ®w tÝnh ë
môc tr−íc .
Çc th«ng sè A,B,C,D cña çc d¹ng s¬ ®å ®−îc cho trong b¶ng 2.
5.2.GhÐp nèi çc m¹ng 4 cùc

Çc m¹ng 4 cùc cña çc phÇn tö ®−îc ghÐp nèi tiÕp thµnh çc s¬ ®å
chung víi çc th«ng sè tæng qu¸t A , B , C , D .
A1 , B1 A2 , B2 A,B
C1 , D1 C2 , D2 C,D
Çc th«ng sè nµy lµ hµm cña çc th«ng sè s¬ ®å thµnh phÇn AJ , B J ,

C J , DJ .
Ta sö dông ph−¬ng ph¸p ma trËn ®Ó tÝnh çc th«ng sè cña hÖ thèng
theo ph−¬ng ph¸p nµy th«ng sè chung b»ng tÝch çc th«ng sè thµnh phÇn :
 A B   A1 B1   A 2 B2 
C D  = C ..
   1 D 1  C 2 D 2 
Çc lo¹i ghÐp nèi t−¬ng tù tra b¶ng (2.2) .
5.3. Quan hÖ gi÷a A, B , C , D víi çc th«ng sè ®Æc tr−ng kh¸c cña s¬ ®å
Ngoµi d¹ng ph−¬ng tr×nh d¹ng m¹ng 4 cùc , trong thùc tÕ hÖ thèng ®iÖn
cßn cã çc d¹ng ph−¬ng tr×nh kh¸c, ®ã lµ m¹ng tæng dÉn vµ m¹ng tæng trë.
I 1 = Y 11 .U 1 + Y12 .U 2 
 (3.22)
I 2 = −Y 12 .U 1 − Y 22 .U 2 
U 1 = Z 11 I 1 − Z 12 .I 2 
 (3.23)
U 2 = Z 12 I 1 − Z 22 .I 2 
Çc th«ng sè nµy ®−îc tÝnh trong b¶ng( 2.3) .Trong b¶ng nµy còng
cho biÕt quan hÖ çc th«ng sè m¹ng 4 cùc vµ çc th«ng sè tæng trë vµ tæng dÉn .
Trang 36
B¶ng 2.2 : Çc th«ng sè A , B , C , D cña s¬ ®å :
S¬ ®å A B C D
Z 1 Z 0 1
Y 1 0 Y 1
Z1 Z2
1+Z1Y Z1+Z2+Z1Z2Y Y 1+Z2Y
Y
Y1 Y2 1+Y2Z Z Y1+Y2+Y1Y2Z 1+Y1Z
Trang 37
B¶ng 2.3 :GhÐp nèi çc s¬ ®å
S¬ ®å A B C D
A1 B1 A2 B2
C1 D1 C2 D2 A1A2+B1C2 A1B2+B1D2 C1A2+D1C2 D1D2+C1B2
A1 B1
C1 D1 C 1 + C2 +
A1B2+B1A2 B1.B2 + (A1-A2)(D2-D1)
B1D2+D1B2
A2 B2
C 2 D2
B1+B2 B1 + B2 B1 + B2
A B
Z C D A + Z.C B + Z.D C D
A B
C D
Z A B + Z.A C D + Z.C
A B
Z2 Z2 B+Z1D+Z2A
C D A + Z1.C C D + Z2.C
+Z1Z2C
A B
C D
A B C + Y.A D + Y.B
Y
A B
C D A + Y.B B C + Y.D D
Y
A B
C D C+Y1A+Y2D+
Y A + Y2.B B D + Y1.B
1 Y 2 + Y1Y2B
A1 B1 A2 B2 B2C1 +
C1 D1 A1A2 + B1C2+ A1B2 + B1D2+ A2C1 + C2D1 +
C 2 D2 D1D2
+ A2B1Y + B1B2Y + A2D1Y
Y + B2D1Y
B2C1 +
A1A2 + B1C2+ A1B2+B1D2+ A2C1 + C2D1+
A1 B1
Z A2 B2
D 1D 2
C1 D1 C 2 D2 + A1C2Z + A1D2Z + C1C2Z
+C1D2Z
Trang 38
B¶ng 2.4 : Quan hÖ gi÷a çc th«ng sè cña s¬ ®å
Tæng dÉn Ph−¬ng tr×nh
Th«n A B Tæng trë riªng
riªng vµ S¬ ®å Π S¬ ®å T dßng ®iÖn
g sè C D vµ t−¬ng hæ
t−¬ng hæ ,®iÖn ¸p
Y Z 11
A − 22 − 1 + Z .Y 2 1 + Y .Z 1 U1 = AU 2 + BI 2
Y 12 Z 12
1 Z 11 Z 22 − Z 12
2 I 1 = CU 2 + DI 2
B − − Z Z1 + Z2 + Z1 Z2Y
Y 12 Z 12
2
Y 11 Y 22 − Y 12 1
− − Y 1 + Y 2 + Y 1Y 2 Z
C Y 12 Z 12 Y U 2 = DU1 − BI 1
I 2 = −CU1 + AI 1
Y Z
D − 11 − 22 1 + Z .Y 1 1 + Y .Z 2
Y 12 Z 12
Y1 D Z 22 1 1+ Z 2 Y
2 Y1 +
1 B Z 11 Z 22 − Z 12 Z Z1 + Z 2 + Z1 Z 2Y
1 Z 12 1 1 I1 =Y11.U1 +Y12.U2
Y1 − 2 − −
B Z 11 Z 22 − Z 12 Z Z1 + Z2 + Z1 Z2Y I =−Y .U −Y .U
2 2 12 1 22 2
A Z 11 1 1+ Y Z 1
Y2 Y2 +
B 2
Z 11 Z 22 − Z 12 Z Z1 + Z 2 + Z1 Z 2Y
2
Z1 Y 22 1+ ZY 2 1
2 Z1 +
1 Y 11 Y 22 − Y 12 Y1 + Y 2 + ZY1Y 2 Y
Y 12 1 U1 = Z11I1 − Z12I 2
Z1 − 1
2
Y 11 Y 22 − Y 12 Y 1 + Y 2 + ZY 1Y 2 Y U2 = Z12I1 − Z22I 2
2
Z2 Y 11 Y + ZY 1 1
2 Z2 +
2 Y 11 Y 22 − Y 12 Y 1 + Y 2 + ZY 1Y 2 Y
Z − Z 12
22 Y.Z 2
D −1
Y1 Y 11 + Y 12 2
Z 11 Z 22 − Z 12 Z1 + Z 2 + Z1 Z 2Y
B
2
1 Z 11 Z 22 − Z 12 Z1 + Z 2 + Z1 Z 2Y
Z B −
Y 12 Z 12
Y.Z 1
A −1 Z 11 − Z 12
Y2 Y 22 + Y 12 2 Z1 + Z 2 + Z1 Z 2Y
C Z 11 Z 22 − Z 12
A −1 Y 22 + Y 12 ZY 2
Z1 2
Y 11 Y 22 − Y 12 Z 11 − Z 12 Y 1 + Y 2 + ZY 1Y 2
C
2
Y 11 Y 22 − Y 12 1
Y C Y 1 + Y 2 + Z Y 1Y 2
Y 12 Z 12
Y 11 + Y 12 Z.Y 1
D −1 Z 22 − Z 12
Z2 C
2
Y 11Y 22 − Y 12 Y 1 + Y 2 + ZY 1Y 2
Trang 39
6.TÝnh to¸n chÕ ®é cña ®−êng d©y t¶i ®iÖn theo m¹ng 4 cùc
Môc ®Ých :
-NÕu çc th«ng sè ®w biÕt th× tÝnh to¸n lùa chän chÕ ®é tèi −u cho
vËn hµnh : chÕ ®é cã tæn thÊt ®iÖn n¨ng vµ c«ng suÊt nhá nhÊt .
-NÕu çc th«ng sè ch−a biÕt th× tÝnh chän çc th«ng sè ®ã , ë ®©y
chñ yÕu lµ chän çc thiÕt bÞ bï : chñng lo¹i ( tô hay kh¸ng ) , sè l−îng ,vÞ trÝ ®Æt ..
Ph¶i tÝnh cho mäi chÕ ®é ®Æc tr−ng , trong ®ã çc chÕ ®é quang träng nhÊt lµ : chÕ
®é lín nhÊt , nhá nhÊt vµ kh«ng t¶i .
6.1.TÝnh to¸n theo m¹ng 4 cùc chung cña hÖ thèng
Toµn thÓ hÖ thèng ®−îc thay thÕ b»ng m¹ng 4 cùc hoÆc m¹ng tæng
dÉn . NÕu cã phô t¶i rÏ nh¸nh th× ®−îc thay b»ng tæng trë cè ®Þnh t¹o thµnh m¹ng
4 cùc riªng .
A,B,C,D
S1 , U1 S2 , U2
a)
Y11 , Y12 , Y22

S1 , U1 S2 , U2
b)
H×nh 2.14
Tæng trë cè ®Þnh thay thÕ cho phô t¶i SPT ®−îc tÝnh nh− sau :
2
U dm
Z Pt = (cosϕ Pt + j sin ϕ Pt ) ; Y Pt = 1 = S Pt2 (cosϕ Pt − j sin ϕ Pt )
S Pt Z Pt U dm
A Pt = 1; B Pt = 0; C Pt = Y Pt ; D Pt = 1 .
TÝnh to¸n c«ng suÊt t¸c dông vµ c«ng suÊt ph¶n kh¸ng trªn ®−êng
d©y theo gãc lÖch pha δ gi÷a U1 vµ U2 khi gi¸ trÞ cña çc ®iÖn ¸p nµy ®w x¸c
®Þnh .Ph−¬ng tr×nh (3.2a) , lÊy vect¬ U2 lµm trôc thùc :
U 1 = A.U 2 + 3 B.I 2 

1  (3.24)
I1 = C.U 2 + D.I 2 
3 
Ta rót I2 tõ ph−¬ng tr×nh ®Çu :
U 1 − A.U 2
I2 =
B
thay vµo ph−¬ng tr×nh thø hai ta ®−îc :
1 D(U 1 − A.U 2 )
I1 = C.U 2 +
3 3B
C«ng suÊt biÓu kiÕn ë ®Çu ®−êng d©y t¶i ®iÖn lµ :
 D(U 1 − A.U 2 ) 
S 1 = 3U 1 I1* = U 1  C *U 2 + 
 B* 
* * * * *
D (B C − D A )
= * U 12 − U 1U 2 ∠δ
B B*
V× m¹ng 4 cùc ®çi xøng nªn DA – BC =1 , do ®ã :

Trang 40
D* 2 1
S1 = U 1 − * U 1U 2 ∠δ (3.25)
B* B
PhÇn thùc cña S1 lµ c«ng suÊt t¸c dông , phÇn ¶o lµ c«ng suÊt ph¶n
kh¸ng , nghÜa lµ :
D 2 UU 
P1 = Re S1 = U 1 sin (ψ D + α ) + 1 2 sin (δ − α ) 
B B 
 (3.26)
D 2 U 1U 2
Q1 = Im S1 = U 1 (cosψ D + α ) − cos(δ − α )
B B 
Trong biÓu thøc trªn α = 90 −ψ B0
T−¬ng tù , ta cã thÓ tÝnh P2 , Q2 cuèi ®−êng d©y :

A 2 UU 
P2 = U 1 sin (ψ A + α ) + 1 2 sin (δ + α ) 
B B 
 (3.27)
A 2 U 1U 2
Q 2 = U 1 (cosψ A + α ) − cos(δ + α )
B B 
Çc c«ng thøc (3.26) vµ (3.27) cã thÓ viÕt d−íi d¹ng tæng dÉn ®Çu vµo
vµ tæng dÉn t−¬ng hç nh− sau :
P1 = U 12 Y11 sin α 11 + U 1U 2 Y12 sin (δ − α 12 ) 

Q1 = U 12 Y11 cos α 11 − U 1U 2 Y12 cos(δ − α 12 ) 
 (3.28a)
P2 = −U 22 Y22 sin α 22 + U 1U 2 Y12 sin (δ + α 12 ) 
Q 2 = −U 22 Y22 cos α 22 + U 1U 2 Y12 cos(δ + α 12 )
NÕu cho biÕt U1 ta tÝnh ®−îc :
 P1 UY 
δ = arcsin − 1 11 sin α 11  + α 12
 U 1U 2 U 2 Y22 
K  P1 
= arcsin   2 − Y11 sin α 11  + α 12 (3.28b)
U 
 Y12  1 
trong ®ã K = U1 / U2 : ®é sôt ¸p .
Çc biÓu thøc (3.26) ,(3.27) , (3.28) dïng ®Ó tÝnh to¸n chÕ ®é cña ®−êng
d©y cã bï ,kh¶ n¨ng t¶i vµ kh¶ n¨ng æn ®Þnh cña ®−êng d©y t¶i ®iÖn ®i xa.
C«ng suÊt cùc ®¹i cã thÓ truyÒn t¶i trªn ®−êng d©y t¶i ®iÖn lµ :
D 2 UU U2 UU
P T max· = U 1 sin (ϕ D − α ) + 1 2 = 1 sin α11 + 1 2 (3.29)
B B Z11 Z12
Muèn t×m gi¸ trÞ tèi −u cña mét th«ng sè nµo ®ã theo ®IÒu kiÖn n©ng
cao kh¶ n¨ng t¶i , ta lËp quan hÖ gi÷a PTmax theo th«ng sè Êy çc th«ng sè nµy thÓ
hiÖn trong D , B sau ®ã kh¶o s¸t hµm PTmax th«ng qua gi¸ trÞ D hoÆc B sÏ t×m ®−îc
th«ng sè tèi −u .
Trang 41
6.2.TÝnh ph©n bè ®iÖn ¸p trªn hÖ thèng t¶i ®iÖn kh«ng cã phô t¶i rÏ nh¸nh
S¬ ®å:
U1,I1 U2,I2 U3,I3 U4,I4 U5,I5
A B A B A B A B
C D C D C D C D
A B A B A B A B
H×nh 2.15a
b)
U2,I2 U3,I3 U4,I4 U5,I5

U1,I1 U6,I6
AK1 BK1 A B AT BT A B AK2 BK2
CK1 DK1 C D CT DT C D CK2 DK2
A B A B
§Ó tÝnh ph©n bè ®iÖn ¸p trªn ®−êng d©y ta cã thÓ tÝnh tõ cuèi hÖ thèng
vÒ ®Õn ®Çu nguån hoÆc ng−îc l¹i .
NÕu cho biÕt c«ng suÊt vµ ®iÖn ¸p cuèi ®−êng d©y :SK , UK
Tr−íc tiªn tÝnh IK theo c«ng thøc tæng qu¸t :
S* P − jQ
I= =
3U 3U *
trong ®ã c«ng suÊt vµ ®iÖn ¸p ph¶i lÊy t¹i cïng mét ®iÓm .
Sau ®ã ta lÇn l−îc tÝnh ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn ë nót K-1 råi lÊy kÕt qu¶ ®Ó
tÝnh ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn ë nót K-2 .. cho ®Õn nót ®Çu cña hÖ thèng .
Cuèi cïng ta tÝnh c«ng suÊt ®Çu ®−êng d©y .
NÕu cho ®iÖn ¸p vµ c«ng suÊt ®Çu ®−êng d©y :S1 = P1 + j Q1 , U1
Ta còng tÝnh t−¬ng tù nh− trªn cho ®Õn cuèi ®−êng d©y .
NÕu cho biÕt c«ng suÊt cuèi ®−êng d©y vµ ®iÖn ¸p ®Çu ®−êng d©y :
Ta còng tÝnh tõ cuèi ®−êng d©y ,chän mét gi¸ trÞ ®iÖn ¸p cuèi
®−êng d©y nµo ®ã ch¼ng h¹n U®m ,sau ®ã tÝnh vÒ l¹i ®Çu ®−êng d©y . So s¸nh gi¸
trÞ ®iÖn ¸p tÝnh ®−îc víi U1 ®w cho : nÕu võa b»ng th× dõng ,nÕu lín h¬n hoÆc nhá
h¬n th× hiÖu chØnh l¹i gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ®w chän vµ tÝnh l¹i cho ®Õn khi b»ng U1 víi
sai sè cho phÐp .
VÝ dô 4 : ®−êng d©y 500 kV chiÒu dµi l= 200 km , z = 0,02 + j0,33 Ω / km ,

y = j4,674.10-6 1/Ω.km , cã ®Æt hÖ thèng bï däc t¹i gi÷a ®−êng d©y
C=0,00009952 F tÇn sè 50 hz . Hwy x¸c ®Þnh ph©n bè ®iÖn ¸p chÝnh trªn chiÒu
dµi ®−êng d©y , biÕt U2 = 500 kV , P2 = 1000 MVA ,cos ϕ = 0,8.
Trang 42
Gi¶i :
Ta chia chiÒu dµi ®o¹n d©y lµm 2 ®o¹n b»ng nhau mçi ®o¹n 100 km
S¬ ®å thay thÕ :
U 1 , I1 U3 , I3 U4, I4 U2, I2
A B AT BT A B
1 C D 2 CT DT C D
3
Ta cã : c«ng suÊt cuèi ®−êng d©y lµ :
S2 = P2.cos ϕ + jP2.sin ϕ = 800 + j600 MVA
Dßng ®iÖn cuèi ®−êng d©y :

S* 800 − j 600
I2 = = = 0,533 - j 0,4 kA
3U 2 3.500
Ta tÝnh ph©n bè ®iÖn ¸p tõ cuèi vÒ ®Çu ®−êngd©y.
TÝnh to¸n çc th«ng sè cña ®−êng d©y vµ bï däc.
+ TÝnh th«ng sè ®−êng d©y: (100 km)
Z = z.l = (0,02 + j0,33).100 Z = R+jX
= 2 + j 33 Ω
Y = y.l = j4,674.10-6 .100 Y1 Y2
= j4,674.10-4 1/ Ω
Ta cã Y1 = Y2 = Y/2
VËy ta cã çc th«ng sè cña ®−êng d©y lµ :
A = D = 1+Z.Y/2=1+( 2 + j 33)( j4,674.10-4)/2
= 0,9923 + j0,0005
B = Z = 2 + j 33
C = Y + ZY2/4 = j4,674.10-4 + (j4,674.10-4)2. (2 + j 33)/4
= -1,0923.10-7 + j4,6560.10-4
+ Th«ng sè cña hÖ thèng bï däc :
1 1
XC = = = 32Ω
ωC 314.0,00009952
AT = DT = 1
BT = - jXC = - j32
CT = 0
§iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn t¹i nót 3 :
U 4 = A.U 2 + 3B.I 2 = (0,9923 + j0,0005)500 + 3 (2 + j 33)( 0,533 - j 0,4)
= 520,40 + j28,791 kV
1
I4 = CU 2 + DI 2 =
3
1
= (-1,0923.10-7 + j4,6560.10-4)500 + (0,9923 + j0,0005) (0,533 - j 0,4)
3
= 0,5291 - j0,2597 kA
§iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn t¹i nót 2 :
U 3 = AT U 4 + 3BT .I 4 = 520,40 + j28,791+ 3 .(-j32)( 0,5291 - j0,2597)
= 506,27 + 5,3763.10-3 kV
Trang 43
1
I3 = CT U 4 + DI 4 = 0,5291 - j0,2597 kA
3
§iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn t¹i nguån :
U 1 = AU 3 + 3B.I 3 = (0,9923 + j0,0005) (506,27 + j7,9600.10-3 ) +
+ 3 (2 + j 33).(0,5291 - j0,2597) =518,74 + j29,061 kV
1 1
I1 = C.U 3 + D.I 3 = (-1,0923.10-7 + j4,6560.10-4)( 506,27 + j7,9600.10-3) +
3 3
(0,9923 + j0,0005) (0,5291 - j0,2597) = 0,5251 - j0,1188 kA.
6.3. TÝnh hÖ thèng t¶i ®iÖn cã phô t¶i rÏ nh¸nh

UF S1,U1 TTG 2 TTG 3 S 2 ,U 2
S pt 3
a) S pt 2
K§
S1 , U 1 §o¹n 1 §o¹n 2 §o¹n 3 S 4 ,U 4
U2 U3
I 1'
A1 , B1 , C1 , D1 A2 , B 2 , C 2 , D 2 A3 , B3 , C 3 , D3
b) S Pt 2 , I Pt 2 S Pt 3 , I Pt 3
YK
c)
S1,U1 S4,U4
S1' U2 2 U3 3
Z 12 Z 23 Z 34
S Y 12
S pt 2 S pt 3
Y12 Y23 Y23 YK Y34 Y34

Y12
H×nh 2.16
TÝnh to¸n trong môc nµy còng gièng nh− phÇn trªn . TÝnh to¸n cã thÓ b¾t
®Çu tõ ®Çu nguån hoÆc cuèi nguån.
-NÕu tÝnh chän c«ng suÊt bï th× tÝnh tõ ®Çu nguån :chän chÕ ®é cÇn
tÝnh , cho biÕt c«ng suÊt ®Çu nguån P1 ,U1 vµ Q1 trong ®ã Q1 ®−îc chän s¬ bé theo
kh¶ n¨ng cña m¸y ph¸t ®iÖn .
- Sau ®ã tÝnh ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn sau ®o¹n 1 lµ U2 , I2 . KiÓm tra
ngay U2 nÕu tho¶ mwn miÒn gi¸ trÞ cho phÐp th× tÝnh tiÕp .NÕu U2 nhá h¬n gi¸ trÞ
cho phÐp th× gi¶m Q1 ,nÕu U2 lín h¬n gi¸ trÞ cho phÐp th× ph¶i t¨ng Q1 råi tÝnh l¹i
cho ®Õn khi U2 tho¶ ,ta ®−îc Q’1 . Ta lËp hiÖu ∆Q = Q1 − Q1' :
∗ NÕu ∆Q > 0 nghÜa lµ c«ng suÊt bï ngang ë nót 1 hoÆc 2 ph¶i lµ tô
®iÖn ,nÕu ∆Q < 0 ph¶i bï b»ng kh¸ng ®iÖn .NÕu bï däc b»ng tô th× khi ∆Q > 0
ph¶i t¨ng c«ng suÊt tô bï .
TÝnh to¸n tiÕp tôc cho ®Õn nót cuèi cïng.
Trang 44
Mét sè vÝ dô ¸p dông :
VÝ dô 5:
§−êng d©y 69 kV 3 pha dµi 16 km cã z=0,125+j0,4375Ω/km. X¸c ®Þnh
®iÖn ¸p vµ c«ng suÊt ®Çu ®−êng d©y vµ hiÖu suÊt truyÒn t¶i khi ®−êng d©y truyÒn
®i ®Õn cuèi ®−êng d©y , biÕt : S2=70MVA; cos ϕ2=0,8; U2=64kV
Bµi gi¶i:
Tæng trë cña ®−êng d©y:
Z = z.l =( 0,125+j0,4375).16= 2 + 7j. kΩ
Ta cã:
cos ϕ 2 =0.8,nªn ta cã:
sin ϕ 2 = 1 − cos 2 ϕ 2 = 1 − 0.8 2 =0,6.
P2 = S2.cos ϕ 2 =70.0,8=56 ( MW)
Q2 = S2.sin ϕ 2 =70.0,6= 42 (MVAR)
Nªn S2 = P2 + jQ2 = 56 + j42 (MVA)
I2= S * /(3.U2) = 0,2917 - 0,2187j (kA)
Xem ®−êng d©y cã chiÒu dµi bÐ nªn cã thÓ xem Y = 0
Ta cã çc th«ng sè cña m¹ng hai cöa:
A=1;B=Z;C=0;D=1.
VËy :
§iÖn ¸p ®Çu ®−êng d©y lµ:
U1=A.U2+B.I2=64+(2 + j7).( 0,2917 - j0,2187)
=66,1146 + j1,6042 (kV)

I1 = CU2 + DI2 = I2 = 0,2917 - j0,2187 (kA).
S1 = 3U1 I 1* = P1+jQ1
=3. (66,1146 + j1,6042 )( 0,2917 + j0,2187 )
= 58,9030 - j41,9840 (kV)
vËy:
P1= 58,9030 (MW)
P2
η= = 0,9507
P1
VÝ dô 6:
§−êng d©y 345 kV cã A = D = 0,98182+j0,0012447 Ω/km, B=4,035+ j58,947,
C=j0,00061137. §−êng d©y cã S2=400MVA ; cosϕ2=0,8; U2=345kV. X¸c ®Þnh
U1, I1, P1, Q1, η.
Bµi gi¶i:
Ta cã:
cos ϕ 2 =0.8,nªn ta cã:
Trang 45
sin ϕ 2 = 1 − cos 2 ϕ 2 = 1 − 0.8 2 = 0,6.
P2 = S2.cos ϕ 2 = 400 . 0,8 =320 ( MW)
Q2 = S2.sin ϕ 2 = 400 . 0,6 = 240 (MVAR)
Nªn S2=P2+ jQ2= 320 + j240 (MVA)
I2= S * /(3.U2)= (320-j240)/(3.345)=0,392 - j0,2319 (kA)
Theo ®Ò ta cã çc th«ng sè cña m¹ng hai cöa:
A=0,981821+j0,0012447 ; B = 4,035+j58,947 ;C =j0,00061137 ; D=A.
VËy :
§iÖn ¸p ®Çu ®−êng d©ylµ:
U1=A.U2 + B.I2
=(0,981821+j0,0012447)345 + (4,035+j58,947)( 0,392-0,2319j)
=3,5364e + 002 + 1,771e+001j
I1 = CU2 + DI2
=( j0,00061137)345+(0,981821+j0,0012447)( 0,392-0,2319j ) (KA).
= 0,3038 - 0,0164j
S1=3U1 I 1* =P1+jQ1
=3.(3,5364e+002+1,771e+001j )( 0,3038 - 0,0164j)
=3,2323e +002- j33,5093(KVA)
VËy:
P1= 58,9030 (MW)
Q1=- 33,5093 (MVAR)
P2
η= = 0,99.
P1
Trang 46

GIÁO TRÌNH - Mạng điện siêu cao áp (Đinh Thành Việt)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

GIÁO TRÌNH - Mạng điện siêu cao áp (Đinh Thành Việt)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Maûng & thiãút bë siãu cao. Bäü män Hãû thäúng âiãûn.

CAÏC THÄNG SÄÚ CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY TRUYÃÖN

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 1

1.2. ÂIÃÛN TRÅÍ TAÏC DUÛNG CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY.

ρ : âiãûn tråí suáút cuía dáy dáùn.

l : chiãöu daìi dáy dáùn.

F : tiãút diãûn cuía dáy dáùn.

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 2

1.3. ÂIÃÛN CAÍM CUÍA DÁY DÁÙN ÂÅN.

1.3.1. ÂIÃÛN CAÍM BÃN TRONG DÁY DÁÙN.

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 3

Hçnh 1.2: Tæì thäng moïc voìng cuía dáy dáùn.

Goüi O laì tám cuía màût càõt ngang dáy dáùn.

Våïi I x laì doìng âiãûn kheïp maûch taûi baïn kênh x.

Thay I x tæì (1.6) vaìo (1.5) ta âæåüc:

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 4

Caím æïng tæì taûi vë trê x âæåüc xaïc âënh båíi:

µ 0 = âäü tæì tháøm cuía khäng khê, µ 0 = 4π .10 −7 , H/m.

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 5

diãûn têch dx.1 (m2) :

Âiãûn caím bãn trong dáy dáùn:

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 6

Caím æïng tæì taûi vë trê x:

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 7

Âiãûn caím täøng cäüng cuía dáy dáùn (1) laì:

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 8

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 9

Hçnh 1.6: Nhoïm dáy dáùn X gäöm n dáy dáùn.

Nhæ âaî giaí thiãút åí trãn:

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 10

= 2.10 −7 ( I 1 ln D1 p + I 2 ln D2 p + ... + I n ln Dnp )

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 11

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 12

Hçnh 1.8: Mäüt âæåìng dáy 3 pha hoaïn vë.

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 13

1.7.ÂIÃÛN CAÍM CUÍA DÁY DÁÙN PHÁN PHA.

1.7.1.ÂIÃÛN CAÍM CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY GÄÖM NHIÃÖU DÁY DÁÙN.

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 14

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 15

 m Daa ' Dab ' ...Dam 

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 16

1.7.2. GMR CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY PHÁN PHA.

Cho 2 såüi dáy dáùn phán pha:

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 17

1.8. ÂIÃÛN CAÍM CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY KEÏP BA PHA.

Hçnh 1.11: Âæåìng dáy keïp phán pha.

DBC = 4 Db1c1 Db1c2 Db2c1 Db2c2 , (m)

DSA = 4 ( Dsb Da1a2 ) 2 = Dsb Da1a2 , (m)

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 18

Âiãûn caím cho mäùi pha laì:

1.9. ÂIÃÛN DUNG CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY TRUYÃÖN TAÍI ÂIÃÛN.

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 19

1.10. ÂIÃÛN DUNG CUÍA ÂÆÅÌNG DÁY MÄÜT PHA.

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 20

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 21

C12 2C12 2C12

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 22

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 23

Hçnh 1.15: Mäüt âæåìng dáy 3 pha hoaïn vë.

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 24

1.13. AÍNH HÆÅÍNG CUÍA PHÁN PHA.

Âiãûn dung cuía mäùi pha:

Biãn soaûn: Âinh Thaình Viãût Trang 25

Cho 2 såüi dáy dáùn phán pha: