ФУНКЦИОНАЛНИ ГРУПИ ВО

ОРГАНСКАТА ХЕМИЈА

Димески Блаже
Димески Блаже
На прво место се:
Најпрости органски соединенија-јаглеводороди

Алкани C C Алкени C C
H H H H H H H H
H C C C C C H H C C C C C H
H H H H H H H H H H

Алкини C C Ароматични H
H C H
H H H C C
H C C C C C H C C
H C H
H H H Димески Блаже H
 Како се прави хомолошка низа?
H H H
1 С-атом 2 С-атоми
H C H H C H
C H

H H H

Етан
Метан C2H6
CH4 CH3CH3

H H H H H H H
3 С-атоми
H C C H
C H H C C C H
C H 4 С-атоми

H H H H H H H

Пропан Бутан
C3H8 C4H10
CH3CH2CH3 CH3CH2CH2CH3

Димески Блаже
 Циклоалкани
(нафтени)

циклопропан циклобутан циклопентан циклохексан

H H H H
H H H H
H C H
C
C H C C H H H
C C
C C H H
H H
H H H H
C C H C C H C C
C C
H H H C H
H H H H H H H H

префикс: цикло-(број на С-атоми) - ан

Димески Блаже
 Алкени

H H H H
CH2 CH2 C C
H H H H

Eтeн
C2H4

Незаситени јаглеводороди.

Општа формула: CnH2n каде n=2,3,4…

Димески Блаже наставка: -eн

Диени –јаглеводороди со две двојни врски

Мономер на природната гума

CH3 Изопрен

H2C C C CH2
H
Каучук-дрвото што плаче
Димески Блаже
 Каротеноиди

Ликопен (домати)

β-каротен(витамин A)

Димески Блаже полиени

 Алкини
1 2 1 2 3
HC CH HC CCH3
2 1
Eтин(ацетилен) Пропин

Незаситени јаглеводороди.

Општа формула: CnH2n-2 каде n=2,3,4…

Димески Блаже наставка: -ин

 Халогени деривати на
јаглеводороди
F, Cl, Br или I, општа формула R-X.

Трихлорометан-хлороформ
(долго време анестетик но поради штетноста
исфрлен од медицината) Најбезбедна
анестезија

H Cl H I

H C Br F C Cl H C C H

H F H H
Бромометан Дихлородифлуорометан Јодоетан
(метил (етил јодид)
бромид) Димески Блаже
Хлорофлуоројаглеводороди (CFC,
попознати како фреони)
CCl3F
Трихлорофлуоро
метан
Freon-11

CCl2F2
дихлородифлуоро
Freon-12

CHCl2CF3
CH2FCF3 HCF-134a
Димески Блаже
HCFC-123
 Алкохоли
Органски соединенија со кислород

Несакани ефекти на алкохолот

Алкил R-OH Хидроксилна
група група

Наставка : -ол
H H H

H C OH H C C OH

Mетанoл Eтанoл
H H H или
или
метил алкохол Димески Блаже Етил алкохол
 Алкохоли
Не се сите за пиење!!!

HOCH2CH2OH

OH OH OH OH OH

CH2 CH2 CH2 CH CH2

1 2 1 2 3

Eтан-1,2-диол пропан -1,2,3- триол

или или
Етилен гликол Глицерин,глицерол

Димески Блаже
 Мала дигресија

Прашање за 10 бода

Кој од овие играчи че биде професионалец во NBA?

Играчот со број...? Димески Блаже

 Тиоли
θεῖον (“тион") = сулфур

Pepe le pew
Алкил R-SH Тиол-група
група

CH3SH CH3CH2SH

Mетантиол Eтантиол

Димески Блаже наставка: -тиол

Пропантиол

Димески Блаже
 Некои мирисаат на лук

CH3

CH3CHCH2CH2SH CH3CH=CHCH2SH

3-Mетил-бутан-1-тиол Бут-2-ен-1-тиол

Димески Блаже
Мисла на векот
• Ако сите мирисаме на
лук, никој нема да
мириса..

Димески Блаже
 Твит на денот
• И да можете да се
вклопите некаде, не
значи дека тука
припајџате..

Димески Блаже
 Eтери

R R
CH3OCH3 R’ CH3OCH2CH3 R’

CH3CH2OCH2CH3
Диетил етер

Исто така познат како етил етер, наставка: -етер

позната е неговата употреба како
анестетик
Димески Блаже
 Ароматични соединенија
Арома-мирис
За жал, сеуште се
употребува како заштита од
молци а е многу канцероген!

бензен антрацен

Исто така познат нафтален

како нафталин
Димески Блаже
 Амини
Во хемијата, амините се органски соединенија кои во својата структура како
хетероатом имаат азот. Всушност, амините се деривати на амонијакот во кој
еден или повеќе водородни атоми се заменети со алкил или арил групи.

Ако еден водороден атом е Ако два водородни атоми се Ако три водородни атоми се
заменет со алкил група- заменети со алкил група- заменети со алкил група-
примарен амин секундарен амин терциерен амин

CH3
CH3
CH3 NH2 CH3 N
CH3 NH
CH3
метиламин диметиламин триметиламин
(RNH2) (R2NH) (R3N)

наставка: -амин
Димески Блаже
 Амини
Амини се одговорни за мирисот на расипаната риба. Кога
протеини кај мртвите риби се во фаза на распаѓање, тие
произведуваат соединенија путрескин и кадаверин, кои имаат
особено иритантен мирис.

Димески Блаже
Мирисот е еден показател за хемиска
реакција

Димески Блаже
 Алдехиди и кетони
Алдехидите се органски соединенија кои во својот состав имаат -CHO група сврзана
за радикал. Оваа група е функционална група на алдехидите и затоа се нарекува и
алдехидна група. Исклучок од ова прави само првиот член од хомолошката низа на
алдехидите, кој воедно има и наједноставен состав, а во структурата нема радикал.
Во него, за алдехидната група има поврзано еден водороден атом.

O O
O
C C
C
R H R R'

Карбонилна алдехиди кетони

група

наставка: -aл Наставка : -oн

Димески Блаже
Сте слушнале за формалин?

Димески Блаже
 Алдехиди и кетони
Најпознати …

O O

C C
H H H3C CH3

Формалдехид
Ацетон
или
формалин
 Карбоксилни киселини
Карбоксилните киселини се органски киселини чија функционална група е
карбоксилната група (-COOH). Таа се состои од ацил (карбонилна) група
поврзана со хидроксилна група (OH), со тоа што кај мравската киселина за
карбоксилната група е поврзан еден водороден атом наместо радикал.
Општата формула на карбоксилните киселини е R-COOH.

O O O

C C C
OH R OH

Карбонилна Хидроксилна Карбоксилна

група група група

Димески Блаже наставка: ска киселина

 Карбоксилни киселини
најпознати…

O O
Мравска Оцетна
C киселина C киселина
H OH H3C OH

O C
OH
C OH
HO
Оксална
киселина Бензоева
O
Димески Блаже
киселина
 Естери и амиди
Естерите се органски
Кај овие соединенија, соединенија
азотот е дел од NHкоигрупа
всушност претставуваат
или супституирана NH2 група која е
2
функционални
поврзана деривати
со карбонилен на карбоксилните
јаглероден атом, а со тоакиселини.Функционална
и со карбонилна група (COгрупа
група).на
естерите
Освен штоее ацил групата
поврзана поврзана
со амино група, со алкоkси (-OR)
карбонилната групаили
кај фенокси
амидите е(-OAr)
поврзана и
група
со радикал.

O O
O
R'
C C
C
R OR' R N
R OH
R''
Карбоксилна естер амид
киселина

Димески Блаже наставка: -оат наставка: -aмид

 Мирисот на овие продукти ?
O O

O O O
O O
праска
NH2 O
O O

банана круша грозје рум

O O

O O
O O

H O јаболка O портокал O

O OH
малини ананас ментол

O
Од карбоксилна киселина и
R C естер
aлкохол
Димески Блаже
O R'
 Еден пример на амидна врска e „најлон“
(или полиамид) кој е синтетички полимер

Еден од најупотребуваните
полимери

ербаг
теписи

облека

транспорт Димески Блаже

мебел
 Твит на денот
•Пробав веганско сирење.
•Не пробувајте веганско сирење.

Димески Блаже
Димески Блаже
Ако сите станеме вегани, ќе се појави проблем со улични
прасиња скитници.

Димески Блаже
Ете толку!

Само толку?

Немогуче!