АЛКЕНИ:

МЕХАНИЗМИ НА РЕАКЦИИ

Блаже Димески
 Реакции на алкени

Електрофилна адиција на двојна врска

C C + A—B A C C B

Блаже Димески
 Поими
 Поларни реакции се одвиваат со привлечни интеракции
помеѓу две честички со различна електронска густина.
 Честичките богати со електрони (нуклеофили Nu:)
донираат електронски пар на честичките сиромашни со
електрони (електрофили Е+ ).
 Примери за електрофили се Луисовите киселини (AlCl3 ,
FeCl3 , FeBr3 ).
 Нуклеофили се Луисовите бази, но и алкените, диените и
алкините богати со π електрони
 Електрофил: H-Br, поточно Н на кој му недостасуваат
електрони поради поголемата електронегативност на Br.


H H
C C
H H

 HF HCl HBr HI

Каква е електронската густина во различни молекули?

Водородот чувствува недостиг на електрони бидејќи електронскиот
пар е привлечен кон F(т.е Cl,Br,I)

Колку разликата во електронегативноста е поголема, молекулата ја

сметаме за повеќе поларна.
+ –

Блаже Димески
H Br
 Потсетување:Адиција на симетрични реагенси

H2C CH CH2 CH3 + Br2 H2C CH CH2 CH3

Br Br

Ni, t
H3C CH CH CH3 + H2 H3C CH2 CH2 CH3

H2C CH2 + Br2 H2C CH2

Br Br

*F2 е пререактивен, додека I2 не се адира.

Димески Блаже
• 1. Прво се образува -комплекс
H H H H
C C
+ Br2 Br2
C C
H H H H

• 2. Образува цикличен бромониум катјон

H H H H
C C
Br Br +
Br + Br
C C
H H H H

• 3. Напад на халогениден јон (Br- )

H H H H
C + C Br
Br Br
C Br C
H H H H
Димески Блаже
 Еве други начини за објаснување
Молекулата на бром е неполарна
Но кога ќе се приближи
до двојната врска се
поларизира

Се раскинува  врската ,се адира еден атом на бром и се образува карбокатјон

Бромидниот анјон се адира на карбокатјонот

Ко че те мрзи да објаснуваш...

Блаже Димески
H Место богато
со електрони
H
C C
H H Eлектрофил

Поларизација на
бромот
 Се раскинува  врската и се
образува карбокатјон
H H H H

C C C C
+
H H H H
Brδ+
Br δ+

δ-
__ Brδ-
Br
 H H H H

H C C HH C C+ H
+

Br
Brδ+

Brδ-
__

Бромиден анјон се адира на карбокатјонот

Brδ-
__
 H H

H C C H
Адицијата се одвива
исклучиво во транс
положба. Br Br
Зошто : стерни пречки.

1,2-дибромоетан
 Eлектрофилна адиција
на алкени

-врска богата со електрони H CH3

во потрага по електрофил (E) C C
сиромашен со електрони CH3 H
E

Блаже Димески
 Малку теорија...
• Двојната врска кај алкените има поголема електронска густина
од единечната врска-4 електрони во двојната врска спрема 2
електрони во единечната врска.
• Исто така е важно, дека електроните во π врската се подостапни
за реактантите, бидејќи тие се наоѓаат над и под рамнината на
двојната врска и не се заштитени меѓу јадрата
• Зголемената електронска густина и достапноста на електроните
ја прави јаглерод-јаглерод двојната врска нуклеофил. Тоа значи,
хемиската реактивност на алкените вклучува реакција помеѓу
електронско-богата двојна врска со електронски-сиромашни
реактанти или електрофили
• Како јака киселина, HBr е силен протон (H+) донор. Бидејќи
протонот има позитивен полнеж и сиромашен е со електрони, тој
е добар електрофил. карактеристична за сите поларни реакции
 Опишување на механизмот...
• Реакцијата започнува кога алкенот донира пар електрони од својата С=С врска
на HBr формирајќи нова С-Н врска и Br -, како што е прикажано со насоката
на искривената стрелка во првиот чекор .
• Едната искривена стрелка тргнува од средината на двојната врска (извор на
електронски пар) завршувајќи на водородот од HBr (атом на која ќе се
формира врска).
• Оваа стрелка покажува дека новата C-H врска се формира со електроните од
поранешната C=C врска.
• Другата стрелка почнува од средината на HBr врската и завршува на Br
покажувајќи дека HBr врската се кине и електроните остануваат со Br давајќи
Br- .
• Кога еден алкенски С атом се сврзува со водородот кој доаѓа, другиот С атом
го губи електронот кој го споделувал во двојната врска,и останува со шест
валентни електрони и има позитивен полнеж. Оваа позитивно
наелектризирана честичка се нарекува карбокатјон.
• Тој е електрофил и во вториот чекор прима електронски пар од Br - анјонот
формирајќи C–Br врска кое води до крајниот адиционен продукт.
Eлектрофилна адиција на алкени: 1

CH3CH=CHCH3 + HBr CH3CH2CHBrCH3

2-бромобутан

H CH3
карбокатјон
C C
H H
CH3 H
CH3 C C CH3
+ +
H
H
H H
Br Br-
- C C CH3
CH3
Перманентен дипол
Br H
 Чудна честичка...
Карбокатјонот е
очигледно
различен од
реактантите, а тој
не е преодна
состојба ниту
краен продукт
карбокатјонот има планарна структура

Карбокатјонот се нарекува реакционен интермедијар, кој

постои само кратко време во текот на повеќестепените
реакции
 Карбокатјонот не е преодна состојба ниту краен
продукт
По формирањето на интермедијарот во првиот чекор на реакцијата на етилен со
H+, тој понатаму реагира со Br - а давајќи го крајниот продукт бромоетан.
Вториот чекор има своја активациона енергија (ΔG‡), своја преодна состојба и
своја енергетска промена (ΔG°). Втората преодна состојба можеме да ја
прикажеме како активиран комплекс помеѓу интермедијарниот електрофилен
карбокатјон и нуклеофилниот бромиден анјон.
Eлектрофилна адиција на алкени: 2

CH3CH=CHCH3 + HOSO3H CH3CH2CH(OSO3H)CH3

2-бутилхидрогенсулфат

H H H H
карбокатјон
C C
CH3 C C CH3
CH3 CH3 +
H -
+ OSO3H
H H H
OSO3H CH3 C C CH3
-
H OSO3H
 Eлектрофилна адиција на алкени: 3

CH3CH=CH2 + Br2 CH3CHBrCH2Br

1,2-дибромопропан

H H
карбокатјон
C C
H H
CH3 H
CH3 C C H
+ +
Br
Br
H H
Br
- Br-
Br CH3 C C H
Индуциран дипол
Br Br Br
 Хидрогенација на етен

H H H H
 s s s
C C + H—H H C C H
H H H H

Егзотермна реакција DHr = –136 kJ/mol

Катализирана со ситно иситнети Pd, Rh, Ni..

Блаже Димески
Пример

H3C CH2
H3C

H2, Pt

CH3
H3C
H
H3C
(73%)
Блаже Димески
 Проблем 1

Кои се алкените кои даваат 2-метилбутан со

каталитичка хидрогенизација?

Блаже Димески
 Проблем 1

Кои се алкените кои даваат 2-метилбутан со

каталитичка хидрогенизација

H2, Pt

Блаже Димески
 Механизам на каталитичка хидрогенизација.

H H
B Y
H H C C
A X
Pt или Pd во прав нанесени на јаглерод

Блаже Димески
Механизам на каталитичка хидрогенизација.

B Y
C C
A X
H H H

Блаже Димески
Механизам на каталитичка хидрогенизација.

B Y
A X
H H H
C C
H

Блаже Димески
Механизам на каталитичка хидрогенизација.

B Y
A X
H H H
C C

Блаже Димески
 Механизам на каталитичка хидрогенизација.

Адицијата на H2 е syn, на иста страна од рамнината на двојната врска (сis).

Селективна е само за C=C.
Нема реакција со C=O или C=N.

B Y
A X
H H
C C

H H

Блаже Димески
Механизам на каталитичка хидрогенизација.

B Y
A X
C C

H H H
H

Блаже Димески
 Чекори на реакција на
хидрогенизирање

може да се користи за мерење на релативната стабилност на

изомерните алкени

Блаже Димески
126

119
115

CH3CH2CH2CH3
Блаже Димески
 Проблем

Определи ги различните изомери на 2-метилбутан

со најниска топлина на хидрогенација

126 kJ/mol

118 kJ/mol

112 kJ/mol

Блаже Димески
 Проблем

највисока хидрогенациона
топлина; најмалку
стабилен изомер
126 kJ/mol

118 kJ/mol
најниска хидрогенациона
топлина; најстабилен
изомер
112 kJ/mol

Блаже Димески
 Стереохемија
Хидрогенација на алкени

Блаже Димески
 Двa просторни (стереохемиски) аспекти на
хидрогенизација на алкени:

*syn* додавање на двата атоми на H на двојната врска

хидрогенизацијата е стереоселективна, одговара на
адиција на најмалку преоптоварената страна на двојната
врска

Во органската хемија, син и анти-aдиција се различни начини на кои може да се

додадат два супституенти на двојна врска или тројна врска
 Aдиција-syn и Aдиција-anti

syn aдиција aдиција anti

Блаже Димески
 Пример за адиција-syn

H
CO2CH3 CO2CH3
H2, Pt

CO2CH3 CO2CH3
H
(100%)

Блаже Димески
 Стереоселктивност

Реакцијата која почнувајќи од едно соединение

може да даде два или повеќе стереоизомери,
обезбедува само една од нив во поголема
количина (или дури и исклучување на други) се
нарекува стереоселективна реакција.

*со други зборови:Кога една една од ориентациите е доминантна, велиме дека

реакцијата е региоспецифична.
Блаже Димески
 H3C CH3
Пример за
H стереоселективност

H3C H2, cat

H3C CH3 H3C CH3

H H
двата производи
кореспондираат со
H син-додаток на H2.
H
H3C H
H Блаже Димески CH3
 H3C CH3
Пример за
H стереоселективност

H3C H2, cat

H3C CH3
H но само еден од нив е
формиран.
H
H3C
H Блаже Димески
 H3C CH3
Пример за
H стереоселективност

H3C H2, cat

Горната страна
на двојната врска е
блокирана од метил
групата

H3C CH3
H
H
H3C
H Блаже Димески
 H3C CH3
Пример за
H стереоселективност

H3C H2, cat

H3C CH3
H
H Н2 се додава на долната страна
H3C на двојната врска.

H Блаже Димески
 Електрофилна адиција на
НХ на алкени

Прв чекор на електрофилна адиција: p електроните од

нуклеофилот етен атакуваат на електрофилот HBr, при што се
образува интермедијар со позитивен полнеж на С атомот
(карбокатјон) и бромиден анјон:
Втор чекор на електрофилна адиција: бромид јонот донира
електронски пар на карбокатјонот, при што се формира C-Br s
врска и се добива алкил халогенид (бромоетан).
 Електрофил: реактивниот интермедијар – карбокатјонот.
 Нуклеофил: бромид јонот.

Блаже Димески
 Адиција на несиметрични реагенси
-реагенси изградени од два различни атоми или атомски групи

+
H H2C CH3
H2C CH2 + H2O
OH
Реагенсот Н-ОН е несиметричен
Супстратот етен е симетричен
Сеедно е каде ќе се адира Н, а каде ОН
Но што ќе се случи ако несиметричен реагенс се адира
на несиметричен алкен?
Каде ќе оди Н а каде Cl (на пример)?

Cl
H2C CH CH3 + HCl H3C CH CH3
Димески Блаже
По наше-кој има па да има!!!
Димески Блаже
 М е х а н и з ам
+
H
+
H + Br
H2C CH2 H2C CH2 H3C CH2 H3C CH2
Br
етилен p-комплекс карбокатјон бромоетан

Tермодинамички аспект:
DrH = раскинати врски – формирани врски
= (s +  врска) – (s + s врска)
егзотермна реакција
 Адиција на несиметрични реагенси

Х- нуклеофил формира врска

со карбокатјонот

на  врската напаѓа H+, формирајќи карбокатјон

Димески Блаже
 Maрковниково правило
• Да ја разгледаме реакцијата
H H H H H H

C C + H Cl H C C CH3 H C C CH3
H CH3 Cl H H Cl
пропен 1-хлоропропан 2-хлоропропан

• Теоретски двата продукти се можни

• Експериметално е докажано дека фаворизиран продукт е
2-хлоропропан
Maрковниково правило:
С-атомот од двојната врска кој има повеќе Н атоми
го адира Н од несиметричниот реагенс
(H-X) (H2O)
Vladimir
Markovnikov Зошто ? Да го видиме механизмот на реакцијата...
 Механизам на реакција
Чекор 1: на  врската напаѓа H+, формирајќи карбокатјон
 
H Cl карбокатјон
H H H H
H H
C C H C C или C C H + Cl
CH3 H
H CH3 H CH3

Чекор 2: Cl- нуклеофил формира врска со карбокатјонот

H H H H H
H
H C C Cl
CH3 H C C CH3 H C C CH3
H
H Cl Cl H

Карбокатјонот формиран од првиот чекор го определува

Димески Блаже
финалниот продукт
 Хидрохалогенирање
Предвиди го продуктот на реакцијата
Br
+ HBr

Антимарковников продукт

Марковниково правило- или

Адиција при што сеBr добива
најстабилен карбокатјон

Марковников продукт
meth < prim (1°) < sec (2°) < tert(3°)
 Општа равенка на електрофилна адиција

 –
C C + E—Y E C C Y

Блаже Димески
  –
C C + H—X H C C X

Блаже Димески
 Пример

CH3CH2 CH2CH3
HBr
C C
CHCl3, -30°C
H H

CH3CH2CH2CHCH2CH3

Br

(76%)
Блаже Димески
 Механизам

Електрофилнa адиција на водородните

халиди на алкени се одвива преку формирање
на интермедиер карбокатјон.

Блаже Димески
 Механизам

+C C H

.. –
:X
.. :

..
H X:
..

C C

Блаже Димески
 Механизам

+C C H

.. –
:X
.. :

..
H X:
..

..
C C :X
.. C C H

Блаже Димески
 Правило на Markovnikov

CH3 CH CH2 + H OH CH3 CH CH2 ( CH3 CH CH3 )

OH H OH

CH3 CH CH2 + H X CH3 CH CH2 ( CH3 CH CH3 )

X= F, Cl, Br, I X H X

Блаже Димески
 Правило на Markovnikov

HBr
CH3CH2CH CH2 CH3CH2CHCH3
Оцетна киселина
Br
(80%)

Пример 1
Блаже Димески
 Правило на Markovnikov

CH3 CH3
H
HBr
C C CH3 C CH3
Оцетна киселина
CH3 H Br
(90%)

Пример 2
Блаже Димески
Правило на Markovnikov

HCl CH3
CH3
0°C Cl

(100%)

Пример 3
Блаже Димески
 Механизам

Протонацијата на двојната врска се јавува со

механизам кој води до најстабилни
карбокатјони- меѓупроизводи(интермедиери)

Блаже Димески
 Механизам
Пример 1

HBr
CH3CH2CH CH2 CH3CH2CHCH3
Оцетна киселина
Br
Блаже Димески
 Механизам
Пример 1

+
CH3CH2CH—CH3 + Br –

HBr

CH3CH2CH CH2 CH3CH2CHCH3

Br
Блаже Димески
 Механизам
Пример 1
+
CH3CH2CH2—CH2
Примарен карбокатјон е нестабилен
+
CH3CH2CH—CH3 + Br –

HBr

CH3CH2CH CH2 CH3CH2CHCH3

Br
Блаже Димески
 Механизам
Пример 2

CH3
HCl
CH3
0°C Cl
 Механизам
Пример 2

H
H

+ CH3 Cl –

HCl
H

CH3
HCl
CH3
0°C Cl
 H Механизам
Примарен
карбокатјон е + CH3 Пример 2
нестабилен

H
H
H

+ CH3 Cl –

HCl
H

CH3
HCl
CH3
0°C Cl
Преуредување на карбокатјони

Блаже Димески
 Понекогаш се набљудуваат преуредувањата..

H2C CHCH(CH3)2

HCl, 0°C
H
+ +
CH3CHCH(CH3)2 CH3CHC(CH3)2

CH3CHCH(CH3)2 CH3CH2C(CH3)2

Cl (40%) Блаже Димески

(60%) Cl
Радикална адиција на HBr на алкени

"Пероксид" ефект или

Караш ефект

Блаже Димески
 Важно !!!
 π-електроните од C=C двојната врска се донираат на
електрофилот (протонот од H-Х) при што се формира
единечна s врска и постабилниот карбокатјон
(3 > 2  > 1  ).
 Карбокатјонот има планарен и трикоординиран С атом
опкружен со 6 електрони во трите sp2 oрбитали и празна
(непополнета) p-oрбитала.
 Карбокатјонот со повеќе сврзани алкил супституенти
има пониска енергија и тој е постабилен
(3  > 2  > 1  ).
 • Заклучок: алкил групите го стабилизираат
карбокатјонот.
Блаже Димески
 Правило на Markovnikov

HBr
CH3CH2CH CH2 CH3CH2CHCH3
Оцетна киселина
Br
Адицијата на HX кај несиметричните алкени (80%)
може да се одвива на два различни начини, но
едниот е фаворизиран.
Н се сврзува за јаглеродниот атом од двојната
врска со најмногу водородни атоми
Пример 1
Блаже Димески
Антимарковниково правило

H
CH3 C CH2 + H Cl h
CH3 C CH2Cl
CH3 CH3

Блаже Димески
 Адиција на HBr на бут-1-ен

CH3CH2CH CH2

HBr

CH3CH2CHCH3 CH3CH2CH2CH2Br

Br Друго соединение се
формира во присуство на
Едно соединение се формира пероксиди или h

во отсуство на пероксиди
Блаже Димески
 Адиција на HBr на бут-1-ен

CH3CH2CH CH2

HBr

Спротивно на
правилото на CH3CH2CH2CH2Br
Марковников
се прави со HBr
(не со HCl или HI)
Блаже Димески
 hn CH2Br
CH2 + HBr
H
(60%)

Додавањето на HBr се врши спротивно на

правилото на Markovnikov, но е направено
само кога реакцијата е иницирана со светлина
со или без додавање на пероксиди.
Блаже Димески
 Механизам

Додавањето на HBr чиј резултат е спротивен на правилото на

Марковинов е преку радикален синџирест механизам.
Почетни чекори:

.. .. .. ..
R O O R R O . + .O R
.. .. .. ..

Блаже Димески
 Механизам

.. .. .. ..
R O O R R O . + .O R
.. .. .. ..

.. .. .. ..
R O . + H Br : R O H + . Br :
.. .. .. ..

Блаже Димески
 Пропагација :

..
CH3CH2CH CH2 + . Br :
..
. ..
CH3CH2CH CH2 Br:
..

.. ..
CH3CH2CH CH2 Br
.. : CH3CH2CH2CH2 Br:
..
.
.. +
H Br
.. : ..
. Br :
..
Блаже Димески
Додавање на сулфурна
киселина на алкени

Блаже Димески
Адиција на H2SO4

HOSO2OH
CH3CH CH2 CH3CHCH3

OSO2OH
Изопропил хидроген
сулфат

Го следи правилото на Марковинов:дава алкил

хидроген сулфат
Блаже Димески
 Механизам

..
CH3CH CH2 + H O
.. SO2OH

бавна

+ ..–
CH3CH CH3 + :O SO2OH
..

брза
CH3CHCH3

: OSO
.. 2OH
Блаже Димески
Хидролизираат со реакција со вода

CH3CHCH3 + H—OH

O SO2OH

CH3CHCH3 + HO—SO2OH

O H
Блаже Димески
Примена : конверзија на алкени во алкохоли

OH
1. H2SO4

2. H2O, D

(75%)

Блаже Димески
 Но.....

Не сите алкени даваат алкил хидроген

сулфати со реакција со сулфурна
киселина
H2C=CH2, RCH=CH2, и RCH=CHR'
Нема формирање со:
R2C=CH2 и R2C=CR2

Блаже Димески
 Хидратација
Предвиди го продуктот на реакцијата
OH

+ H2O

Антимарковников продукт

или
OH

Марковников продукт

Димески Блаже
 Механизам на хидратација(R + H2O)
Чекор 1:  врската е нападната од електрофилен H+ катализатор
формирајќи карбокатјон
H H
H H H
H C C Најстабилен карбокатјон
C C CH3
H
H CH3
Чекор 2: нуклеофилна H2O го напаѓа карбокатјонот и се формира
оксониум јон

H H
H H
H 
H C C O H C C CH3
CH3 
H H H O Оксониум јон
H H

Чекор 3: оксониум јон губи протон, обновувајќи го H+ катализатор

H H
H H
H C C CH3
H C C CH3 + H
H O
H H H OH
Димески Блаже
Марковников продукт
 Стабилност на карбокатјон
• Релативна стабилност: 3° > 2° >> 1° > метил
R R H H
R C > R C >> R C > H C
R H H H
3° 2° 1° метил

најстабилен најнестабилен
Зошто ?
H
Електроните од C-H врските
можат да “лебдат” во празната p H
C C
oрбитала од соседниот C атом и H
при тоа да го стабилизираат H
H

метил < prim (1°) < sec (2°) < tert (3°)
 Зошто повеќе супституираните карбокатјони се
постабилни отколку помалку супституираните?
 За ова постојат најмалку две причини: заради
индуктивниот ефект и заради хиперконјугацијата.
 Индуктивниот ефект е резултат на поместување на електроните
од -врската поради електронегативноста на соседниот атом.
 Електроните од релативно големи и поларизабилни алкил
групи можат полесно да се поместат кон соседниот позитивно
наелектризиран јаглерод, отколку електроните од водородниот
атом.
 Така, колку повеќе метил групи се поврзани за позитивно
наелектризираниот јаглерод, толку повеќе електронска густина
ќе се помести кон позитивниот полнеж и карбокатјонот ќе има
поголема индуктивна стабилност.

Блаже Димески
 Хиперконјугација
• Хиперконјугацијата е стабилизирачка интеракција помеѓу слободната
p-орбитала и соодветно ориентираната соседна σ C-H -орбитала .
Колку повеќе алкил групи се сврзани за карбокатјонот, толку е поголема
веројатноста за хиперконјугација, а со тоа и постабилен карбокатјон.
Само паралелните C-H врски се ориентирани правилно за да земат
учество во хиперконјугацијата

Блаже Димески
 Хидратација на алкени

C C + H—OH

Во кисела средина
50% H2SO4-50% H2O

H C C OH

Блаже Димески
 Правило на Markovnikov

H3C H CH3
50% H2SO4
C C CH3 C CH2CH3
50% H2O
H3C CH3 OH

(90%)

Блаже Димески
 Правило на Markovnikov

50% H2SO4 CH3

CH2
50% H2O OH

(80%)

Блаже Димески
 Механизам

Премин од интермедиерен карбокатјон

обратна реакција на кисело катализирана
дехидратација на алкохоли во алкени

H3C CH3
H+
C CH2 + H2O CH3 C CH3
H3C OH

Блаже Димески
 Механизам

(1) протонирање на двојна врска

H3C H
+
C CH2 + H O:

H3C H
бавно
H3C H
+
C CH3 + :O :

H3C Блаже Димески

H
 Механизам

(2) додавање на водата на карбокатјонот

H3C H
+
C CH3 + :O :

H3C H
брза

CH3 H
+
CH3 C O:

CH 3
H
Блаже Димески
 Механизам

(3) депротонација на оксониум јон

CH3 H H
: +
CH3 C +O :O :
CH3 H H
брзо
CH3 H
.. +
CH3 C O: + H O:

CH3 H Блаже Димески H

 Релативни брзини

Хидратација на алкени

CH2=CH2 1.0
CH3CH=CH2 1.6 x 106
(CH3)2C=CH2 2.5 x 1011
Колку е постабилен карбокатјонот, толку
побрзо е неговото формирање, и толку е
побрза реакцијата.
Блаже Димески
Хидроборација –Oксидација на алкени

Блаже Димески
 Синтеза

Да претпоставиме дека сакаме да го

подготвиме декан-1-oл од дек-1-ен?

OH

Блаже Димески
 Синтеза

Потребен ни е метод на хидратација на алкени кој реагира

региооселективно и е спротивно на правилото на Марковников

OH

Блаже Димески
 Синтеза

Ќе се употреби реактивна секвенца наречена хидроборатна-

оксидација која ќе ги претвора алкените во алкохоли со
стереохемија спротивна на правилото на Марковинов.

1. хидроборација
2. oксидација

OH

Блаже Димески
 Хидроборација

C C + H—BH2 H C C BH2

Може да се скицира како додавање на боран

(BH3) на двојната врска..

Блаже Димески
 Потоа ...

C C + H—BH2 H C C BH2

Реагенси :
H Диборан (B2H6) е реагенсот кој
се користи во растворувачот
наречен «диглим".
H2B BH2
H
Блаже Димески
 Хидроборација

C C + H—BH2 H C C BH2

Реагенс :

Комплекс боран-
..
+O тетрахидрофуран
(H3B-THF)
–
BH3
Блаже Димески
 Оксидација

H2O2, HO–
H C C BH2 H C C OH

Органоборан формиран во чекор на хидроборирање -

се оксидира со водород пероксид.

Електронски фактори: поволна преодна состојба со парцијално позитивен полнеж на

посупституираниот јаглерод (при оксимеркурирање).
 Стерни фактори: борот се сврзува за помалку просторно (стерно) спречениот јаглерод
(при хидроборирање). Блаже Димески
Пример

1. B2H6,
2. H2O2, HO–

OH

(93%)

Блаже Димески
 Пример

H3C CH3 H OH
1. H3B-THF
C C CH3 C C CH3
2. H2O2, HO–
H3C H CH3 H

(98%)

syn

Блаже Димески
 Пример

OH
1. B2H6, диглим

2. H2O2, HO–

(82%)

2-метоксиетил етер
Блаже Димески
 Адиција -syn

H и OH се фиксирани на истата страна на

двојната врска
H
CH3
1. B2H6 CH3

2. H2O2, NaOH
H HO
H

единствениот производ е
транс-2-метилциклопентанол - со принос од (86%)
Блаже Димески
 Oпшт механизам
• Алкените се однесуваат како Lewis-ови бази.
R R R R R
R
+
C C R C C R C C R
R R R
A A B
A B
B

• Карбокатјонот игра улога на Lewis-ова киселина

Блаже Димески
 Адиција на НХ
H CH3 H H CH3
CH3
+
C C H C C H C C CH3
H CH3 CH3
H H Br
H Br
Br

• Markovnikov-ово правило
• стереоселективност.

Блаже Димески
 Адиција на НХ
• Реакцијата може да резултира со
формирање на стереоцентар.
H H H
H H H
+
C C H C C H C C CH2 CH3
H CH2 CH3 CH2 CH3
H H I
H I

• Продуктите формираат рацемска смеса.

Блаже Димески
 Адиција на сулфурна киселина
• Бидејќи хидрогенсулфатниот јон е слаб
нуклеофил во отсуство на друг нуклеофил
го напаѓа карбокатјонот.
Conc. H H H
H H H2SO4
H
+
C C H C C H C C CH2 CH3
H CH2 CH3 CH2 CH3
H H OSO3H
O O
H O S O H O S O H + H2O
_
H2SO4
O O
H H
H C C CH2 CH3
Блаже Димески
H OH
 Синтеза на алкохоли
• Директна синтеза
H H CH3
H H
H2SO4
C C H C C CH2 CH3 + HO C CH3
H2O
H CH2 CH3
H OH CH3

• Обратна реакција од дехидратација.

Блаже Димески
 Адиција на халогени
• Aлкените бурно реагираат со халогени.

H H H H
Br2
CH3 C C CH3 CH3 C C CH3
CCl4
Br Br
• Реакцијата мора да се изведува во
неполарен растворувач за да се спречат
други нуклеофилни реакции.

Блаже Димески
 Формирање на халохидрин
• Ако халогените молекули реагираат со
алкени во вода продукт е халохидрин. H
O H
H H
O H +
H CH3 H CH3 H O H
Br2
CH3 C C CH3 CH3 C C CH3 CH3 C C CH3
H2O +
– Br Br CH3
+Br Br
Бромониум јон

H OH
*чудно?
CH3 C C CH3

Блаже Димески Br CH3

 Правило на Зајцев
OH
D ?
CH3 CH CH CH3
CH3 H
H
CH3 C CH CH2 ( ou CH3 C CH CH3)
H OH H
- H2O CH3 CH3
CH3 C CH CH2
H (доминантен
majoritaire)
продукт
CH3 - H2O CH3 C CH CH2 (ou CH3 CH CH CH2
CH3 CH3
( minoritaire)

Правило на Зајцев (Zaitsev): При елиминација на HX од

алкил халогенид RX, доминантен продукт е повеќе
супституираниот алкен.

Блаже Димески
 „Жестока оксидација“
со агресивни услови (кинење на врската)

H H MnO4- / H+ H H
R C C R' + [O] R C O + O C R'

Понатамошна
оксидација

OH
R C O

Во кисели услови, продуктот ќе биде

оксидиран во киселина или кетон.
Блаже Димески
 „Жестока оксидација“
KMnO4 C
CH3 C CH CH3 CH3 C O + HOOC CH3
D
CH3 CH3

KMnO4 C
CH3 C CH2 CH3 C O + HOOCH
CH3 D
CH3
CO2 + H2O

Озонолиза(оксидација со озон)

O3
CH3 C CH CH3 CH3 C O + O CH CH3 + H2O2
CH3 CH3 aldéhyde
алдехид
cétone
кетон
Блаже Димески
Дали беше добро објаснето?

Блаже Димески
Мисла на денот
• Ако дозволиш луѓето
околу тебе премногу
да се потпираат на
тебе, на крај ќе ги
носиш на рамена па
и ќе ти велат„не
можеш побрзо“?

Блаже Димески
Све је лако кад си млад...

Блаже Димески
толку

Блаже Димески