Аморфни супстанци

Пикасо-
мускетар со луле

Блаже Димески
 Цврсти тела

Аморфни
Кристални
(стакло,смола,битумен..)

Кај поголем број од цврстите тела постои Не постои целосна правилност во

правилност во внатрешна градба во сите внатрешна градба во сите насоки.
насоки. Блаже Димески
 Градба на цврсти тела
• Други својства на кристален материјал:
 строго дефинирани температури на кристализација и на
топење (присуство на критичните точки),
 сила,
 еластичност,
 спроводливост,
 флукс,
 топлина,
 спроводливост.

Блаже Димески
 Аморфни цврсти супстанци
• Цврстите супстанци се најстабилни во кристална форма.
Меѓутоа, ако цврстата супстанца нагло се образува (на
пример, ако течноста многу брзо се лади), нејзините атоми
или молекули немаат време правилно да се распоредат и може
да се најдат во други позиции, а не оние на правилен кристал.
• Вака добиената цврста супстанца се вели дека е аморфна

Аморфен мраз

Блаже Димески
 Поим за аморфност
• Во физиката за кондензирана материја и науката за материјали,
аморфна (од грчки а, „без“, morphé, форма, ) или некристална
цврста е цврста материја на која и недостасува подалекусежен
правилен распоред на градбените единки, како што е онај на
кристалите.
• Во некои постари книги, овој термин се користеше како
синоним за стакло.
• Во денешно време, „стаклена цврста супстанца“ или „аморфно
цврсто“ се смета за посеопфатен концепт, а стаклото за
поспецијален случај.
• Стаклото е аморфна цврста материја што покажува стаклена
транзиција.
• Полимерите често се аморфни.
• Други видови на аморфни цврсти материи вклучуваат гелови,
тенки филмови и наноструктурни материјали како стаклото
Големината е битна?

Блаже Димески
 Големината е битна,да...
• Ако димензијата на кристалот е мала, тогаш е тешко да се
направи разлика помеѓу аморфни тела и кристали.
• Аморфните тела, исто така, имаат одреден редослед на честички
на мали растојанија од атомски размери поради природата на
хемиските врски.
• Исто така, во многу мали кристали, голем број молекули се
распределуваат главно на или во близина на површината, бидејќи
ефектите од површинското дејство ја нарушуваат позицијата на
честичките, со што се намалува подредувањето на честичките.
• Дури и со најнапредните техники за одредување структура, како
што се дифракција на Х-зраци и електронска микроскопија,
постои тешкотија да се утврди дали станува збор за кристално
или аморфно тело на должини од атомски ред.
Блаже Димески
 Посакувана аморфност?
• Во фармацевтската индустрија, се
покажа дека аморфните лекови
имаат поголема
биорасположивост од нивните
кристални еквиваленти, поради
високата растворливост на
аморфната фаза.
• Покрај тоа, одредени соединенија
може да подлежат на таложење во
нивната аморфна форма in vivo, и
може да предизвикаат заемно
намалување на
биорасположивоста кога се
применуваат заедно.

Блаже Димески
 Тенкослојни филмови
• Аморфните фази се важни делови на тенкослојните филмови,
кои се цврсти слоеви дебели неколку нанометри до неколку
десетици микрометри нанесени на подлогата.
• За да се опише микроструктурата на керамиката и тенките
филмови, структурни модели на зони се развиени како
функција на хомолошката температура Tk, што ја претставува
врската помеѓу температурата на таложење и температурата на
топење.
• Според овие модели, неопходен (но не и доволен услов) за
појава на аморфната фаза е дека Tk мора да биде помал од 0,3,
т.е. дека температурата на таложење мора да биде пониска од
30% од температурата на топење.
• За повисоки вредности, површинската дифузија на изолирани
атомски видови би овозможила формирање на кристали со
висок ред на атомска уреденост.
 Истражувачите од NUS Physics, го создадоа првиот атомски-тенок аморфен
јаглероден филм. Аморфната структура има различно растојание од атом до атом за
разлика од кристалите. Ова се должи на случајниот распоред на прстени од пет, шест,
седум и осум јаглероди во рамна јаглеродна мрежа, што доведува до широка
дистрибуција на должини на врски (во Å) и агли на врски.
 Градба на аморфни тела
• Аморфните материјали имаат внатрешна структура направена од
меѓусебно поврзани структурни блокови.
• Овие блокови може да бидат слични на основните структурни
единици лоцирани во соодветната кристална фаза на истото
соединение.
• Дали материјалот е течен или цврст зависи првенствено од
поврзувањето на неговите елементарни блокови, така што
цврстите материи се карактеризираат со висок степен на
поврзување, додека структурните блокови во течностите имаат
послаба врска.
Moнокристално Поликристално Аморфно
 Градба на аморфни тела
• Аморфните супстанци имаат одредена правилна уреденост на
честички само на кратки растојанија, но нема ред во целиот
простор.
• Кај кристалните супстанции постои регуларност во просторот
во распоредот на честичките, а јачината на врските помеѓу
честичките се еднакви, затоа кога се загреваат кристалите
врските помеѓу честичките нагло се кинат на одредена
температура, а кристалите имаат специфична температура на
топење.
• Од друга страна, кај аморфните супстанци, растојанијата
помеѓу честичките не се исти во сите делови, затоа привлечните
сили помеѓу одделните честички не се исти, и затоа при
загревање на аморфни супстанции нема ненадеен премин од
цврста во течна одредена температура,не омекнуваат и потоа се
топат во одреден температурен опсег.
 Цврсти или течни?
• Честичките во аморфните супстанци се распределуваат
хаотично и во цврста состојба, при што подвижноста на
честичките во течна состојба е значително поголема.
• Затоа стаклото понекогаш се нарекува преладена течност.

Течност Суперизладена Стакло

течност

Блаже Димески Кристал

 Аморфни тела
Аморфните супстанци немаат кристални решетки заради
хаотичниот аранжман на молекули (атоми, јони) во
структурата.
За аморфни материјали, не постои критична точка и
температура на топење, тие постепено омекнуваат при
загревање и се претвораат во густа, вискозна течност.
Аморфните тела може да ги сметаме за преодни состојби
меѓу течности и кристални материи: тие се зацврстуваат и
стануваат еластични а понатаму стануваат како безоблична
маса на ниски температури.
На високи температури, овие елементи покажуваат
еластичност и станувааат вискозни течности.

Блаже Димески
 Аморфен дијамант?

Тим физичари создадоа форма на јаглерод, тврд како дијамант,

но аморфен, што значи дека нема структурно повторување на
кристалната структура на дијамантот.
Блаже Димески
 Чуден елемент тој јаглеродот
Јаглеродот е елемент на навидум бесконечни можности, бидејќи
конфигурацијата на неговите електрони овозможува бројни само-
поврзувачки комбинации што доведуваат до низа материјали со
различни својства.
На пример, некои форми на јаглерод, како што е јагленот, се она
што се нарекува аморфно, што значи дека им недостасува
структура со голем среденост што е карактеристика на еден
кристал.
Други форми на јаглерод се кристални, вклучувајќи и
транспарентни, сурови тврди дијаманти и мек, непроѕирен
графит.
Тие имаат различни својства, делумно, бидејќи јаглеродните
атоми што ги сочинуваат се поврзани во различни конфигурации.
Дијамантите имаат сврзувачка структура наречена sp3, а
јаглеродот во графитот се држи заедно со она што се нарекува sp2
врски. Блаже Димески
 Како е создаден?
Промените во конфигурацијата на јаглеродните врски што обликуваат
која било од овие супстанци може да се предизвикаат со измена на
надворешни услови, како што се температурата и притисокот, слично
како водата се замрзнува во мраз или врие во пареа.
Тим физичари од Универзитетот Карнеги успеал да создаде аморфен
дијамант со тоа што доби структурно нарушена форма на јаглерод
наречен стаклен јаглерод при скоро 500.000 пати повисок притисок од
нормалниот атмосферски притисок (50 гигапаскали) и околу 2.780° С.
Овој дијамант што го создадоа ја задржа својата структурна промена и
некомпресибилност откако беше вратен на температурата и притисокот
на околината.
Уште повеќе, софистицираните алатки за спектроскопија покажале
дека нивниот нов материјал се карактеризира со јаглеродни врски sp3, и
покрај тоа што се аморфни и немаат ред како кристал.
Овој аморфен дијамант е густ, транспарентен, супер силен и
потенцијално супер тврд со уште неверојатни својства што допрва треба
да се откријат. Блаже Димески
 Примери за аморфни супстанци
• Стакло и смола (вештачки), парафин,
пластика (полимери), колофон, нафталин,

Блаже Димески
Стаклото е еден од најкорисните материјали
на цивилизацијата

Блаже Димески
Да, да..

Блаже Димески
 Тоа е транспарентно...

За да се гледа низ него...

Блаже Димески
 Друга употреба

Познат графит во Србија

во деведесеттите: Шведски навивачи под микроскоп?
Колумбо,је*ем те
радозналога!

Блаже Димески
За зимници...

Блаже Димески
 Стакло
• Поимот стакло обично се однесува на оптички проѕирен
продукт на топење на неоргански материјали што се ладат до
цврста состојба без да кристализираат.
• Под продукт на топење (фузија) се подразбира дека стаклото
се добива со мешање на стопен силициум диоксид (SiO2),
што е негова главна компонента, со соединенија како
натриум оксид (Na2O), бор оксид (B2O3 ) и некои преодни
метални оксиди кои му даваат боја и други својства.
• Во некој поглед стаклото се однесува повеќе како течност
отколку како цврсто тело.

Блаже Димески
 Од кристална се добива аморфна маса

• Испитувањата вршени со рендгенска дифракција

покажуваат дека кај стаклото отсуствува периодична
среденост.

Аморфен SiO2
Кристален SiO2 стакло
кварц

Блаже Димески
 Обично стакло
• Стандардното стакло по состав е мешавина од чист
кварцен песок, вар и сода. Главната компонента е токму
чист речен песок -околу 75% од вкупната смеса.
• Содата се додава оти ја намалува температурата на
топење на песокот речиси 2 пати.
• Варта го штити стаклото од изложеност на повеќето
хемикалии, но исто така му додава сила и сјај.
• Манган се додава на стаклото за да се добие одредена
нијанса на зелена боја( исто и никел или хром).
• Оловото на стаклото му дава екстра сјај и издржливост
(кристално стакло)
• Бор оксидот, исто така, дава дополнителен сјај и
транспарентност на материјалот, со што се намалува
коефициентот на термичка експанзија на производот.
Блаже Димески
 Преку 800 видови стакло...
• Според потребите,примената и барањата на
клиентите, со разни додатоци на основните
состојки, се добива бараниот вид стакло со
потребните својства и квалитети!
• Пример: Бојата на стаклото во голема мера зависи
од присуството на метални јони (сврзани во
оксиди).
На пример:
 зеленото стакло содржи Fe2O3 или CuO;
 жолтото стакло содржи ураниум(IV) оксид, UO2 ;
 синото стакло содржи кобалт(II) и бакар(II)
оксиди, CoO и CuO;
 црвеното стакло содржи мали честички на злато
и бакар.

Блаже Димески
Ја прекршува светлината

Блаже Димески
 Чисто кварцно стакло
• По состав е 100 % SiO2.
• Се одликува со мало термичко ширење, пропустливо за
широк опсег на бранови должини. Се употребува за
истражувања во оптиката
 Пајрекс(Pyrex) стакло
• Огноотпорно стакло кое по состав е:
 SiO2 - 60-80 %
 B2O3 - 10-25 %
 Al2O3 –во трагови
Се одликува со мало термичко ширење; пропустливо за
видливо и инфрацрвено, но не за УВ зрачење. Се користи
како лабораториско и садови за готвење во домаќинството.

Алхемичарска
реторта
 Натриум -калциумово стакло
• Содржи Na2O- 15 % и CaO, 10 %.
• Не е отпорно на хемикалии и на термички шокови е
чувствително.
• Пропустливо е за видливата, но го апсорбира УВ
зрачењето.
• Најмногу се користи за прозорци и шишиња...

Блаже Димески
 Калено стакло
• Каленото стакло е познато и како сигурносно стакло, затоа што е
за пет пати појако од некаленото обично стакло и наоѓа широка
примена во архитектурата, поточно се користи за изработка на
стаклени огради, целосно стаклени врати, преградни ѕидови,
стакло за надворешни врати и прозори, фасадно стакло,
изработка на стаклени туш кабини, различен мебел по желба на
клиентот.
• При кршење, каленото стакло се распаѓа на ситни парчиња, без
остри рабови и агли и истовремено заштитува од исекотини и
повреди.
• Физички калено стакло-кога обичен лист стакло се стави во
печка загреана на температурата блиска до точката на
омекнување на стаклото (600 ℃), а потоа под висок притисок се
вдувува студен воздух ,па настанува брзо и рамномерно ладење
на собна температура,
•

Блаже Димески
Сигурносно стакло

Блаже Димески
Ептен сигурносно стакло

Блаже Димески
Асфалтот е аморфен?

Како се асфалтира кај нас!

Блаже Димески
 Влади́мир Влади́мирович Пу́тин

Парите од зовриениот LPG (ТНГ) С-атоми = 3-4

раствор се пренесуваат
по високата колона,
наречена колона за
фракционирање. 40OC С-атоми= 8
Бензин
Температурата на
колоната постепено се Нафта за С-атоми = 10
горење
намалува долж
должината. Керозин С-атоми = 12
 Компонентите со
повисоки точки на Дизел гориво
вриење се кондензираат С-атоми = 20
на колоната и се враќаат
во растворот ; Мазут С-атоми= 40

Масла за С-атоми = 80
Вжештена подмачкување
сурова нафта
Битумен и С-атоми = 120
350OC асфалт

Блаже Димески
 Асфалт
• Асфалтот е црн материјал кој може да биде крут, полу-
крут, вискозен и аморфен.
• Може да се најде во различни форми. Овие форми
вклучуваат камен асфалт, природен битумен и катран и
нафтен асфалт.
• Асфалтот добиен од нафта се добива со рафинирање на
нафтата; во суштина тоа е остатокот што останува по
процесот на дестилација на маслото. Иако асфалтот може
да се најде природно, светот се потпира на нафтата за да го
произведе.

Старогрчки -ἄσφαλτος ásphaltos- не паѓа

Блаже Димески
 Асфалт

Глисонит-природен асфалт

Блаже Димески
 Асфалт

Со голо око Под микроскоп и Наноразмер

Блаже Димески
 Твит на денот
• Најјак двокомпонентен лепак е асфалт и
опинок, то ко ке слепи, Госпот Бог не го
одлепуе....

Блаже Димески
 Асфалтен
Истражувањето на хемиската конституција
на нафтените тешки фракции како што се
смоли и асфалтени е попречено од нивната
комплексна природа

Првото спомнување на асфалтен е од

францускиот хемичар Niepce со изложување
на тенок слој битумен на чинија од калај во
масло од лаванда.

Класичната дефиниција за асфалтени се

базира на својствата на растворот на
нафтениот остаток во различни
растворувачи. Зборот асфалтен е измислен
во Франција од J.B. Boussingault во 1837
година бидејќи наликувал на оригиналниот
асфалт.
Блаже Димески
 Дефиниција за асфалтени
• Marcusson во 1945 година ги класифицира асфалтените и
смолите на следниов начин:
 (I) Неутралните смоли се дефинирани како нерастворлива
фракција во алкалии и киселини и таа е целосно помешана
со нафтени масла, вклучително и лесни фракции;
 (II) Асфалтените се дефинирани како растворлива
фракција во лесни бензини и нафтен етер. За разлика од
смолите, асфалтените се таложат во присуство на вишок
етер;
 (III) Асфалтогената киселина е дефинирана како
растворлива фракција во алкални раствори и во такви
растворувачи како бензен.

Блаже Димески
 Добивање
• Неодамна, асфалтенот беше добиен од хемичарите со
делимично таложење на сурова нафта, со додавање на
парафински растворувач со ниско вриење, како што е фракција
растворлива во нормален пентан и бензен, без разлика дали е
изведен од јаглеродни извори, како што се нафта, јаглен или
нафтени шкрилци.
• Асфалтогените соединенија се присутни во нафтата во
незначителни количини,
• Постои тесна врска помеѓу асфалтени, смоли и полициклични
јаглеводороди со висока молекулска маса.
• Во природата, се претпоставува дека асфалтените се формираат
како резултат на оксидација на природни смоли.

Блаже Димески
 Структура и својства на асфалтени и
смоли
• При загревање над 300-400 оС, асфалтените не се топат, туку
се распаѓаат, формирајќи јаглерод и испарливи производи.
• Тие реагираат со сулфурна киселина формирајќи сулфонски
киселини, како што може да се очекува врз основа на
полиароматската структура на овие компоненти.
• Бојата на растворените асфалтени е темноцрвена со многу
ниска концентрација во бензен, бидејќи 0.0003% го прави
растворот јасно жолтеникав.
• Бојата на суровите масла и остатоци се должи на
комбинираниот ефект на неутрални смоли и асфалтени.
Црната боја на некои сурови масла и остатоци е поврзана со
присуството на асфалтени кои не се правилно пептизиран

Блаже Димески
 Структура и својства на асфалтени и смоли

• Асфалтените не се кристализираат и не можат да се поделат

на одделни компоненти или блиски фракции. Така, крајната
анализа не е многу значајна, особено имајќи предвид дека
неутралните смоли се силно адсорбирани од асфалтени и
веројатно не можат квантитативно да се одделат од нив.
• Не се знае многу за хемиските својства на асфалтените.
Асфалтените се лиофилни во однос на ароматичните
супстанци, во кои формираат обоени колоидни системи.
• Обратно , асфалтените со мала молекулска маса се
лиофобни во однос на парафините како што се пентани и
слични нафтени деривати

Блаже Димески
 Асфалтенски колоиди
• Различни форми на асфалтни мицели формирани во
присуство на големи количини на поларни или ароматични
растворувачи

Блаже Димески
 Разлика

Асфалтен добиен од нафта од Мексиканскиот залив и десно од

венецуелска нафта
Блаже Димески
Фулгурит-скаменета молња
Фулгурити (латински: Fulgur -
„молња“), исто така познати како
„скаменети молњи“, се природни
цевки или аморфни маси од
синтерувано стакло и/или споена
почва, песок, карпи, органски
остатоци и други седименти, кои
понекогаш се формираат кога
гром удира во земјата.

Блаже Димески
 Фулгурит
• Кога молњата удира во земјата, може да се надминат повеќе
од 100 милиони волти (100 MW) потенцијална разлика.
• Таквиот проток може да се прошири на кварцен песок богат
со силициум диоксид, мешана почва, глина или други
седименти, брзо испарувајќи и топејќи материјали во таков
општ режим на дисипација.
• Ова доведува до формирање на обично шупливи и/или
везикуларни, разгранети групи од стаклени цевки, кора и
акумулирани маси.
• Фулгуритите немаат фиксен состав, бидејќи нивниот хемиски
состав е одреден од физичките и хемиските својства на
материјалот на кој удира гром.

Блаже Димески
 Фосилизирана молња
• Фулгуритите се класифицирани како варијанта на
минералоиден лехателиерит.

Минералоид аморфно силика стакло

Блаже Димески
 Полимери
• Аморфни (бесформни) полимери - полимерните синџири
имаат случаен аранжман. Молекуларната структура е
неспособна да формира правилен ред (кристализира) со
молекули или делови од молекули правилно подредени на
начин како кристал. Молекуларниот распоред е случајно
извртен, свиткан и намотан.
• Кристално - полимерните синџири формираат правилна
шема. Молекуларната структура формира ред (кристал) со
молекули или делови од молекули подредени како
кристал.

Блаже Димески
Аморфните полимери имаат случаен распоред на градбените
единки и се добиваат кога се остава материјалот да се излади
во нормална состојба.
Тие се многу слични со нивната стопена состојба, само молекулите
се поблиску еден до друг.
Може да се опишат како „слични на големо тенџере со шпагети“.

Блаже Димески
Полу-кристален полимер
Дел од молекуларните синџири во полу-кристални полимери имаат
тенденција да се „превиткуваат“ во густо спакувани региони
наречени кристали додека полимерот се лади.
Ако повеќе од 35% од полимерниот синџир ги формира овие
кристали-полимерот е класифициран како полу-кристален

Поликристален Аморфен регион

регион

Блаже Димески
 Разлика и сличност
Аморфни
• Ниска цена, отпорност
на температура и сила
• Добра димензионална
стабилност
• Стабилни врски
• Обично, но не секогаш,
транспарентни
Поликарбонати (PC)
Полифенилен оксид (PPO)
Полифенилен етер (PPE)
Tермопластичен уретан (TPU)
Полиарилсулфон (PAS)
Полисулфон (PS)
Поли-кристални
• Ниска цена, отпорност на
температура и сила
• Одлична хемиска отпорност
• Нула апсорпција на влага
• Многу добри електрични
својства
• Добра цврстина
Полиетилен (PE)
Полипропилен (PP)
Полиметилпентен (PMP)
Полиетилен терефталат (PET)
Полибутилен терефталат(PBT)
Најлон (PA),Тефлон (PTFE )
Блаже Димески
Aцетал (POM)
 Кевлар
Кевлар(пара-арамид) е силно синтетичко влакно, отпорно на топлина кое ја должи
својата јачина на многуте меѓу-синџирни врски. Овие меѓумолекуларни водородни
врски се формираат помеѓу карбонилните групи и NH центрите

Кевлар има многу апликации, почнувајќи од гуми за велосипеди и тркачки едра до панцири,
сето тоа поради високиот сооднос на цврстина и тежина на истегнување; според оваа мерка т
е пет пати посилен од челикот
Блаже Димески
 Кевлар

Че боли ама че преживејш!

Блаже Димески
 Метало-органски соединенија

Областа на координативни полимери и метал -

органски соединенија до пред некое време се
фокусираше на кристалната состојба.
Идентификувани се повеќе од 60.000 кристални метал
-органски структури, формирани од високо подредени
низи од метални јазли поврзани со органски лиганди во
најмалку една димензија.
Меѓутоа, интересот за некристални системи расте, со
аморфни цврсти материи, стакла и течности
идентификувани како поседувачки слични мотиви за
поврзување на метал-лиганд со нивните кристални
сродници.

Блаже Димески
Дали ќе почне повеќе да се цени аморфноста?

Блаже Димески
 Смола
Во полимерната хемија и наука за материјали, смолата е
цврста или високо вискозна супстанца од растително или
синтетичко потекло, која спаѓа во групата на природни
полимери.
Смолите обично се мешавини од органски соединенија.
Растенијата лачат смоли за нивните заштитa како одговор на
повреда.
Смолата го штити растението од инсекти и патогени.
Фосилната смола е позната под името килибар.

Блаже Димески
 Хемиски состав
Повеќето растителни смоли се составени од терпени.
Специфични компоненти се алфа-пинен, бета-пинен, делта-3
карен и сабинен, моноциклични терпени лимонен и терпинолен и
помали количини на трициклични сесквитерпени, лонифолен,
кариофилен и делта-кадинен.
Некои смоли, исто така, содржат голем дел од смолести киселини.

Борова смола

Блаже Димески
Јура парк во најава

Блаже Димески
 Твит на денот
•Не е скапо горивото, туку вие немате службена кола!

Блаже Димески
 Мисла на денот

•Господ гледа се. Затоа поповите возат коли со темни стакла.

Толку за џамој и смоли...

Блаже Димески