ГАСОВИ И ГАСНИ ЗАКОНИ II ДЕЛ

Блаже Димески
 Научници
• Evangelista Torricelli (1608-1647)
– Научно објаснување за вакумот
– Го пронаоѓа живиниот барометар.
• Robert Boyle (1627- 1691)
– Волуменот е обратно пропорционален од притисокот
(Т= const.)
• Jacques Charles (1746 -1823)
– Волуменот е правопропорционален со Т
(Р= const.)
• Joseph Gay-Lussac (1778-1850)
– Притисокот е правопропорционален со Т
(V = const.)

Блаже Димески
 Историја на гасни закони
Ширење на гасови
при загревање
Gay-Lussac

Dalton Avоgadro
Boyle Charles

1650 1700 1750 1800 1850

Бојлов закон: РV = const, при константни n и T

Шарлов закон: V = const х T, при константни n и Р
Р = const х T, при константни n и V
Авогадров принцип: V = const х T, при константни n и Р

Блаже Димески
 Материја е се што има маса и
зазема простор
• Материјата може да постои во трите основни облици, таканаречени
агрегатни состојби, што зависи од распоредот на атомите и
молекулите.
• Гасот е материја која нема постојан волумен, туку го исполнува
просторот со кој е опкружен. Честичките на гасот не се меѓусебно
поврзани, туку во сите правци се движат слободно и брзо
• Течноста има постојан волумен, но го менува обликот така што се
прилагодува на садот во кој се наоѓа. Нејзините честички меѓусебно
се допираат, но не се цврсто поврзани.
• Цврстата материја има одредена големина како и одреден облик.
Честичките на цврстата материја цврсто се поврзани со силни врски, и
таа има цврста градба.

* За повеќе види ррт:Градба на гасови,течности и цврсти супстанци

Блаже Димески
Споредба на агрегатните состојби

Блаже Димески
 Потсетување
• Зборот гас е неологизам прв пат употребен во раниот 17ти век од
страна на фламанскиот хемичар J.B. van Helmont
• Изборот на Ван Хелмонт се чини дека бил само фонетска
транскрипција на грчкиот збор χάος хаос – g во холандскиот се
изговара како х во "лох" – во случај кој Ван Хелмонт кој ја следи
воспоставената алхемиска употреба во делата на Парацелзиус.
• Според терминологијата на Парацелузус, хаос значи нешто како
"ултра-ретка вода".
• Алтернативно толкување е тој збор на Ван Хелмонт да означува :
штетен gahst (или geist), што значи дух или дух (душа). Ова е поради
тоа што одредени гасови биле опкружени со фама за натприродно
потекло, како и нивна способност да предизвикаат смрт, да го изгаснат
огнот, и тоа во «рудници, дното на бунари, црковни и други осамени
места ".

Блаже Димески
Poltergeist- бучен дух

Блаже Димески
 Елемент
Detrimental Елемент
Neutral Соединение
Beneficial

Едноатомски Двоатомски Хетероатомски

Благородни CO2,NH3,CH4,C2H2,CO,

гасови Хомоатомски NO,..

(H2,N2,O2,F2,Cl2)
(He,Ne,Ar,Kr,Xe,Rn)

Блаже Димески
Халогените елементи градат двоатомски молекули

Лево:хлорот е жолто-зелен гас

Средина :бромот е течност
Десно:јодот е во форма на темно-виолетови кристали
Блаже Димески
 Својства на гасовите

Физички својства Хемиски својства

пријатен
гори,не гори,го
подржува горењето
мирис непријатен

без мирис
отровен,неотровен
полесни од
воздухот инертен,агресивен,
густина
растворлив во вода,
потешки нерастворлив,реагира со вода
од воздухот
Блаже Димески
 Молекуларно -
кинетичка теорија

Молекулско - Ги соединува Макроскопско -

кинетички двете теории термодинамички
аспект аспект

молекулско-кинетички аспект на разгледување на гасовите

(микроскопски особини на молекулите: маса, пречник, брзина, кинетичка
енергија...
макроскопско-термодинамички аспект (притисок, температура,
внатрешна енергија, ентропија....)
 Молекуларно - кинетичка теорија
Микропристап (моментални Макропристап (вредности
вредности): кои се мерат):
• m – маса на молекула Ни треба равенка • P – притисок на гасот
• v – брзина на молекула што ќе ги поврзе • T – температура на гасот
• p – импулс на молекула • V – волумен на гасот, ....
• E - енергија на молекула
• Идеален гас: честици (молекули) кои хаотично се движат
– Занемарени се големините на молекулите
– Занемарени се нивните меѓусебни интеракции,
– Освен во еластичните судари
– Сите правци и насоки се подеднакво веројатни
– v стално се менува
– Интеракција се случува само при судар – тогаш молекулите една на друга и
ги предаваат не само енергијата туку и импулсот
• Во 1 литар воздух при СУ има 2,7x1022 молекули и неможно е да се
знаат брзините на секоја молекула
– Се работи со средни вредности

Блаже Димески
 Молекуларно - кинетичка теорија
Движењето на секоја молекула како честица се потчинува на законите на
механиката, но хаотичното движење на огромен број молекули во
супстанцата во голема мера се разликува од механичкото движење.
Според тоа, законите на механиката се неоходни, но не се доволни за
проучување на законитоста на голем број честици (молекули)

Сите тела се состојат од многу мали

честици- атоми и молекули.
Атомите и молекулите се во постојано
движење
Молекулите на различните супстанци
различно дејствуваат меѓу себе.

Брауново движење на молекулите

Блаже Димески
Судири на честичките на гасовите

Блаже Димески
Судири на честичките на гасовите

Кај гасовите, градивните единки

имаат највисок степен на слобода
Поголем сад Помал сад во споредба со течностите и
цврстите супстанци.
Привлечните интеракции помеѓу
градивните единки на гасот се
практично занемарливи.
Градивните единки се движат
Помала брзина- Поголема брзина- слободно низ целиот простор
помалку судири со повеќе судири со
ѕидовител ѕидовите што им е на располагање.
Единствениот вид на интеракции
Резултат на заемното дејство на помеѓу градивните единки на
молекулите и нивните меѓусебно гасот се случајните судири.
растојание е агрегатната состојба на
телата
Блаже Димески
 Физички величини за опишување на состојба на гасовите:
V = волумен (dm3, L)
T = термодинамичка температура(Kelvin, K)
P = притисок (aтмосфера, atm)
n = количество на супстанца (mol)
Физичката состојба на даден образец од некоја супстанца е дефинирана со неговите
физички својства. Два различни обрасца од една супстанца што имаат идентични
физички својства се наоѓаат во иста состојба. Состојбата на еден чист гас, на
пример, е определена доколку е зададен неговиот волумен, V, количеството
супстанца (бројот на молови*), n, притисокот, p и температурата, T. Сепак,
експериментално е покажано дека е достатно да се зададат само три од овие
променливи, зашто во таков случај четвртата е еднозначно определена.
Равенка на состојбата, која заемно ги поврзува спомнатите четири променливи:

Р= f(T, V, n)
Еден важен случај е равенката на состојбата на „идеален гас“, која гласи
РV = nRT, каде R е константа.
 Молекуларно-кинетичката теорија на гасови е
заснована на повеќе експериментални откритија и тоа:

Голема компресибилност на гасовите, што е резултат на големите

растојанија меѓу молекулите
Стремежот на гасот да го исполни секој дел од просторот во кој се
наоѓа
Дифузија-појава при која молекулите од еден гас навлегуваат во
празнините, т.е. меѓупросторот на молекулите од друг гас
 Брауновото движење- тоа е карактеристично хаотично движење на
молекулите.
Притисок на гасот е резултат на постојаното удирање на молекулите
врз ѕидовите од садот во кој гасот се ноаѓа

Блаже Димески
 Молекуларно - кинетичка
теорија
Постулати на оваа теорија:
1. Гасови се состојат од мали честички (атоми или молекули)

2. Овие честички се толку мали, во споредба со растојанието меѓу

нив, и може да се претпостави дека обемот (големината) на одделните
честички се занемарливи (нула).

3. Честичките се во постојано случајно движење и се судираат со ѕидовите на

на контејнерот. Овие судири со ѕидови предизвикаат притисок врз нив
од страна на гасот.

• Честичките (се претпоставува) нема да се привлечат или да се одбијат едни

со други.

5. Средната кинетичка енергија на честички на гас е директно пропорционална

на температурата на гасот
Блаже Димески
 Молекуларно - кинетичка
теорија
Постулати Докази
1. Гасовите се изградени од ситни честички Компресибилност на гасовите.
кои се движат во „празен“ простор.

2. Нема привлечни сили меѓу честичките. Гасовите не се „згрутчуваат“.

3. Молекулите на гасот се во постојано Гасовите брзо се мешаат.

брзо,случајно праволиниско движење.

4. Молекулите се судираат меѓу себе и со Притисокот на гасот не се

ѕидовите на садот. намалува со тек на време.

5. Средната кинетичка енергија на честички Charles-ов закон

на гас е директно пропорционална на Т
на гасот Ако Т , Eк
.
 И течностите и гасовите ги викаме флуиди
Гасови при загревање Течности при загревање

Течностите не се
Гасовите се стисливи
компримираат
(се компримираат)
 Гасовите се стисливи
(се компримираат)

Течностите не се
компримираат

Бидејќи во структурата на гасовите има многу

незафатен простор,
молекулите на гасот може да се притиснат поблиску
една до друга.
 А цврстите?

Компресија на цврсто тело

 Прв Њутнов закон
Тела кои мируваат или се
движат рамномерно
праволиниски настојуваат
да ја задржат таа состојба сè
додека на нив не дејствува
некоја надворешна сила.

инерција  маса

Првиот Њутнов закон го постулира постоењето на таква појава како што

е инерцијата на телата, односно својство на телата да се спротиставуваат на
промените на нивната моментална состојба.
Затоа овој закон е познат и како Њутнов закон за инерција.
Блаже Димески
Тела кои мируваат настојуваат да ја задржат таа состојба сè додека на нив
не дејствува некоја надворешна сила

Блаже Димески
• Сила ти треба за да направиш нешто
злобно, за се друго доволна е љубовта.
Чарли Чаплин

Мала разлика....
 Судари

Еластични судари во кои се задржува кинетичката енергија и

вкупниот импулс на телото пред и после сударот!
Нееластични судари во кои не се одржува кинетичката енергија,
ама вкупниот импулс е ист пред и после сударот!

Блаже Димески
 Eластични и нееластични судири
Молекулите ги замислуваме дека се однесуваат како мали,
крути сфери!

Не брзај

Блаже Димески
 Eластични и нееластични судири

v1 трас v2
8

Eластични судири

v3 v4

Нееластични судири

Еластичен судир е таков судир при кој целокупната кинетичка енергија на молекулите се
запазува.
 Eластични судири

v1
8

Пред

Ко че ја згрешиш
пресметката...

v2
8

Потоа

Блаже Димески
Молекуларно - кинетичка теорија
• Честичките на идеален гас…
– Немаат волумен
– Имаат еластични судири
– Се во постојано,случајно праволиниско движење.
– Не се привлекуваат ниту се одбиваат меѓусебе
– Имаат просечна Ек директно зависна од Т

Блаже Димески
 Кинетичка енергија и брзина на
реакција

Пониска T

Повисока T
Движење на честички

Минимум енергија за реакција

Ek

Блаже Димески
 Брзина на молекулите
Молекули сортирани
по брзина

Многу различни брзини на молекулите

Фракции на честички

Maxwell –ова крива на дистрибуција

брзина
На пример, на температура од 200 C молекулите на воздухот се движат во
просек со околу 1500 km/h.
 Брзина на молекулите
• При секоја температура, постои широка распределба во
кинетичките енергии на молекулите до дадениот систем.
• Со зголемување на температурата, доаѓа до проширување на
кривата на зависноста на бројот на молекули што имаат дадена
кинетичка енергија.
• При повисоки температури, поголема популација на
молекули имаат поголема кинетичка енергија.
• Ако испрекинатата линија ја претставува активационата
енергија, тогаш како температурата се зголемува, така се
зголемува и фракцијата на молекули што ќе може да ја
преминат активационата енергиетска бариера
• Како резултат на тоа, се зголемува и брзината на хемиската
реакција
Блаже Димески
 Температурата е мерка за средната кинетичка
енергија на молекулите во еден систем

Пониска Т

Многу различни брзини на молекулите

Фракции на честички

Молекули сортирани
по брзина

Maxwell –ова крива на дистрибуција

брзина

Блаже Димески
 Реални и идеални гасови
• Идеален гас е теоретски модел на гас во кој се занемаруваат
силите на взаемодејство меѓу честичките од кои е изграден
(атоми, молекули), а самите честички се разгледуваат
како материјални точки.
• Овој модел добро ги опишува својствата на реалните гасови,
освен при екстремни притисоци и/или температури.
• На пример, при постојана температура и притисок, идеалниот гас
дава најблиска слика за реалните гасови. Физичарите го користат
овој модел бидејќи тој ги олеснува пресметките. Идеален гас не
постои во природата.
• Значи реален гас се однесува како идеален:
– На ниски притисоци
– На високи температури
– Кај неполарни атоми/молекули
Блаже Димески
 Реални гасови
• Реалните гасови не се покоруваат строго на законите за
идеалните гасови. Отстапувањата од законот се особено важни
при високи притисоци и при ниски температури, а најизразени
се кога гасот се наоѓа на температурата (точката) на
кондензација во течност

• Реалните гасови покажуваат отстапувања од законот за

идеален гас, бидејќи молекулите стапуваат во меѓусебни
интеракции. Одбивните сили меѓу молекулите ја потпомагаат
експанзијата, а привлечните сили ја потпомагаат компресијата.
Одбивните сили доаѓаат до израз само кога молекулите се
речиси во контакт. Ова се интеракции со краток дострел, дури и
на скала мерена со дијаметрите на молекулите
Блаже Димески
 Boltzmann –ова дистрибуција
• Во дадено време, дел од молекули во одреден примерок имаат
одредена брзина; некои од молекулите ќе се движи побавно отколку
просекот, а некои од нив ќе се движат побрзо од просекот.

• Графиците на бројот на молекули на гас наспроти брзината дава криви

кои ја покажуваат распределбата на брзината на молекулите на дадена
температура.

• Зголемување на температурата има два ефекта:

1. Врвот на кривата се поместува на десно бидејќи најверојатната
брзина се зголемува
2. кривата станува поширока поради зголеменото ширење на
брзина

Блаже Димески
 Boltzmann–ова дистрибуција
• Во дадено време, дел од молекули во
одреден примерок имаат одредена брзина;
некои од молекулите ќе се движи побавно
Релативен број на N2 молекули

300 K отколку просекот, а некои од нив ќе се

движат побрзо од просекот.

• Графиците на бројот на молекули на гас

600 K наспроти брзината дава криви кои ја
покажуваат распределбата на брзината на
молекулите на дадена температура.
900 K
• Зголемување на температурата има два
ефекта:
•
1200 K1. Врвот на кривата се поместува на
десно бидејќи најверојатната
брзина се зголемува
• 2. кривата станува поширока поради
зголеменото ширење на брзина

0 500 1000 1500 2000 2500 3000

v (m/s)
 Болцманова дистрибуција.
Однесувањето на гасни молекули под дејство на
гравитацијата.

Сите молекули на гас во системот може да патуваат со различни брзини

Сепак, распределбата на брзините оди по следниов модел наречен Болцманова
дистрибуција
Зборуваме за "просечната брзина" на молекулите, но постојат различни начини да се земе
овој вид на просек Блаже Димески
 Корен на средно квадратната брзина:
1 2 3
mv  k B T
2 2

3k BT 3RT
vksk  v 2  
m M

Каде е M = m NA моларна маса во килограм по мол.

На дадена температура, молекулите со помала
маса се (во просек) движат побрзо од масивните
молекули.

Блаже Димески
Maxwell –ова дистрибуција

Блаже Димески
 Boltzmann-ова дистрибуција
Ludwig Boltzmann
(1844 – 1906)
Ист гас,исти P, различна T

O2 на 10oC
Број на
молекули O2 на 50oC

O2 на 100oC

(бавно) v(m/s) (брзо)

Блаже Димески
Помасивните и потешките честици се побавни (во просек)

(различни гасови,иста T и P)

CO2
Број на
честички N2

H2

(бавни) v(m/s) (брзи)

Зависност од моларната маса

Блаже Димески
 Топол и ладен чај

Ниска Т
Многу молекули имаат средна Ек (ладен чај)
Висока Т
(жежок чај)

Неколку молекули имаат

многу висока Ек
Процент на молекули

~~
~
Kинетичка енергија

Блаже Димески
 Потсетување:
V = волумен (dm3, L)
T = термодинамичка температура(Kelvin, K)
варијабли
P = притисок (aтмосфера, atm)
n = количество на супстанца (mol)

Секоја супстанца е опишана со равенка на состојбата, равенка

која заемно ги поврзува спомнатите четири променливи.

Р= f(T, V, n)

Еден важен случај е равенката на состојбата на „идеален гас“, која гласи РV =

nRT, каде R е константа.
Притисокот што го врши гасот може да предизвика
некои неверојатни и зачудувачки ефекти

Блаже Димески
 Притисокот што го врши гасот може да предизвика
некои неверојатни и зачудувачки ефекти.

Два наполнети балони се

поврзани со долга цевка. Еден
од балоните е долу во водата.
На која страна ќе тече
воздухот?
Дали воздухот ќе тече од
долниот балон кон горниот
балон; или ќе тече од горниот
балон до долниот?

47
Дали е ова можно на длабочина од 20 m ?

Мало морген!
 Цевче за сок и притисок на гас
Притисокот на Притисокот на
воздухот во воздухот во
цевчето е ист цевчето е помал
како притисокот од притисокот на
на воздухот воздухот надвор
надвор -така се турка
-така нивоата на течност во цевчето
течност се исти од страна на
и на двете надворешниот
страни. воздух

49
 Нерамнотежа на притисокот во увото

Ако има разлика во притисокот преку мембраната на

тапанчето,мембраната ќе биде истуркана
-што ние вообичаено го нарекуваме„ ми пукна тапанчето“.
50
Барометарски притисок

Стандарден атмосферски
притисок(Standard
Atmospheric Pressure)
атмосферски 1.00 atm
притисок 760 mm Hg,
760 torr
101.325 kPa
1.01325 bar
1013.25 mbar

P = 1 atm = 760 mm Hg
T = 0°C = 273.15 K
 Првата верзија на барометар
(Торичели)

Превртена цевка со жива,

поставена во сад со жива.
Кога столбот од жива е во
рамнотежа со атмосферата,
притисокот на основата е еднаков
на атмосферскиот.
Така, висината на живата во
столбот е пропорционална на
надворешниот (атмосферскиот)
притисок.

Блаже Димески
 Манометaр

Притисокот на гасот е:еднаков, поголем и помал од барометарскиот притисок!

Тешко е да се постави барометар во гас што треба да се мери.

Манометрите го споредуваат притисокот на гасот и барометарскиот
притисок.
А каква врска има температурата
со гасовите?

54
Како влијае температурата на материјата и
нејзините честички?

Блаже Димески
Какви заклучоци можеш да извлечеш од анимацијата?

Температура Притисок

Блаже Димески
P - T – V релации Ако се зголеми притисокот ,
се намалува волуменот

И обратно

P T V
1
Boyle закон Pa ___
V
Charles закон VaT

Gay-Lussac’s закон P a T
Блаже Димески
 Boyle-ов закон
или Бојл-Мариотов закон .
Овој закон го опишува обратно-

PV= k пропорционалниот однос помеѓу

апсолутниот притисок и волуменот на гасот,
ако температурата е константна во затворен
систем

V Со зголемување на притисокот,
хипербола волуменот се намалува!
Блаже Димески
Со намалување на Р за двапати,волуменот двојно се зголемува

Блаже Димески
Boyle-ов закон и нуркањето
Бојл-Мариотов закон и дишењето
Секое ширење на градниот кош доведува до зголемување на негативноста
на притисокот во интерплеврениот простор,што доведува до ширење на
белите дробови.
Со зголемување на волуменот V ,според Бојл-Мариотовиот закон(
pV=const) притисокот во белите дробови се намалува.
Во таква состојба притисокот на воздухот во белите дробови е помал од
атмосферскиот p < b , а како резултат на тоа , во респираторните патишта
започнува да навлегува атомосферски воздух, тоа е вдишување.
Обратен процес се одвива при издишувањето

Блаже Димески
 Boyle- експеримент, P x V
притисок волумен P x V
29,13 48 1400
33,50 42 1400
41,63 34 1400
50,31 28 1400
61,31 23 1400
74,13 19 1400
87,88 16 1400
115,56 12 1400
Константен
производ

Блаже Димески
Не брзај!
 Уште еднаш сликовито
1
• Boyle 1662 P PV = constant
V

Доколку еден гас се компримира на половина од почетниот волумен, во даден временски период
двојно повеќе молекули ќе удираат врз ѕидовите отколку пред компресијата. Резултат на ова е дека
средната сила која дејствува врз ѕидовите, сега е двојно поголема. Така, кога волуменот е двојно
помал, притисокот е удвоен, па производот P V е константен.
Практичен пример

комора

P1V1
P1V1 = P2V2 V2 = = 694 L Vкомора = 644 L
P2
 Charles-ов закон
V
k Волуменот на гасот зависи
T правопропорционално од
температурата

T
Блаже Димески
 Не брзај!

Charles-ов закон

Teмпература
Волумен (mL)
(C)
0 107.9
5 109.7
10 111.7
15 113.6
20 115.5
25 117.5
30 119.4
35 121.3
40 123.2

Покачувањето на температурата на еден гас доведува до покачување на просечната брзина

на молекулите. Молекулите се судираат со ѕидовите почесто и со поголема сила. Поради тоа
тие вршат поголем притисок врз ѕидовите на садот.
 Charles-ов закон
Charles 1787
VT V=bT
Gay-Lussac 1802

Три различни гасови го покажуваат ова однесување со температурата.

Температурата при која волуменот на хипотетички гас станува 0 е апсолутната нула на
температурата.
Хипотетичкиот гас има маса, но нема волумен и не се кондензира во течна или цврста
состојба.
 Важно
Меѓутоа врската меѓу волуменот и температурата не е толку едноставна иако двете
величини се правопропорционални:
имено, ако некој гас со волумен од 1литар се загрева од 100 на 200 степени,при константен
притисок, волуменот не се удвојува туку ќе стане1,27литри !

Шарл докажал дека за секој степен Целзиусов загревање, волуменот на гасот се

зголемува за 1/273 од неговиот волумен на 0 степени С и обратно при ладење на гасот!

На сликата се гледа дека зависноста

на V од Т дава права линија, но со
екстраполација се добива температура
на која волуменот на гасот исчезнува.
Пред да ја постигне оваа Т гасот се
втечнува па замрзнува.

Температурата што се добива со екстраполација до нулти волумен = -273,15 К и

се нарекува апсолутна нула
 Gay-Lussac-ов закон
Притисокот на гасот зависи
правопропорционално од
температурата

Во 1802 година го објавил клучниот труд

за односот меѓу волуменот
на гасот и температурата. Две години
подоцна, со колегата се качил во балон на
топол воздух до височина од 6,400 метри
за да земе примероци од воздух и
Р утврдил дека составот
на атмосферата останува ист наспроти
зголемената височина.
T
Блаже Димески
Gay-Lussac-ов закон

Блаже Димески
• Charles-ов и Guy-Lussac-ов закон: врска
меѓу температура и волумен при
константен притисок

V1 V2

T1 T2
течен N2

Блаже Димески
Каде има понизок притисок?

72
Ласалви за 18 +

Како се менува притисокот!?

То се вика цензура...

Блаже Димески
 Henry Cavendish го открива
водородот во 1767година
Joseph Michel и Jacques
Étienne Montgolfier во 1783 го
измислиле првиот балон на жежок
воздух

Jacques Charles-истата година

направил балон на водород
користејќи ја следнава реакција:

Искористил околу
500килограми цинк
што е незамисливо многу!

Водородот е најлесниот гас и

секој килограм од водород може
да крене товар од 13 килограми
Прелетал околу 25 километри и балонот паднал во некое село каде бил
нападнат од исплашени селани и балонот бил искинат на парчиња
 Авогадров закон:
Значајна заслуга за разбирањето на структурата и однесувањето на
гасовитите супстанци има италијанскиот научник Амадео Авогадро. Тој, во
1811 година во Италија поставил две важни хипотези во врска со гасовитите
супстанци:
Прва хипотеза: Најмалите честички од кои се изградени гасовите не се атоми,
туки групи од атоми кои се викаат молекули (лат. molliculus- ситен).
Со оваа хипотеза, Авогадро за прв пат го вовел поимот молекула во
хемијата. Денес знаеме дека оваа хипотеза е само делумно точна. Најголем
дел од гасовитите супстанци навистина се изградени од молекули, како што
се
O2, CO2, H2, F2, Cl2итн. Меѓутоа, постојат и гасови чии градивни единки се
атоми. Такви се инертните гасови: He, Ne, Kr, Xe, Rn.

Втора хипотеза: Исти волумени од различни гасови, при ист притисок и

температура, содржат ист број молекули.
Оваа хипотеза денес е потврдена и важи како научен закон.
Последица од Авогадровиот закон е:

Ист број молекули од различи гасови, при исти услови, зафаќаат ист волумен.
Или, волуменот на било кој гас зависи само од бројот на честичките, а не од
нивниот хемиски вид.
 Авогадров закон
Авогадров закон: волуменот на гасот на константна температура и притисок е
пропорционален на бројот на молови на гасот (n)
V  constant  n
• Еднакви волумени од
различни гасови на исти
температура и притисок
содржат ист број на
молекули.
• Стандардна температура
и притисок (СУ): 1 atm и
273 K
• 1 mol на било кој гас на
СУ завзема 22.4 l

Експеримент: 22.4 l гас на 0oC и на 1atm содржи 6.022 x 1023 молекули

(Авогадров број)
 Внимавај на условите!
• Моларниот волумен, Vm = V/n на идеален гас при услови
познати како стандардна собна температура и притисок
(SATP), значи при 298,15 K и 1 bar (т.е. точно 105 Pa) лесно се
пресметува од Vm = RT/p и се добива 24,789 dm3 mol–1.
• Една постара дефиниција за стандардна температура и
притисок (STP) се однесувала на 0 °С и 1 atm; при STP
моларниот волумен на идеален гас изнесува 22,414 dm3 mol–1.

Блаже Димески
 Авогадров закон:
• волуменот на гасот на константна температура и
притисок е пропорционален на бројот на молови
на гасот (n)
V1 V2

n1 n2

Блаже Димески
 Avogadro-ов закон
• Gay-Lussac 1808
– Мали волумени од разни гасови реагираат
во однос на мали цели броеви.

• Avogadro 1811
– Eднакви волумени од разни гасови имаат
еднаков број на молекули и
– Молекулите на гас прво треба да се
раскинат па да реагираат.
 Образување на вода

Dalton мислел дека H + O → HO така што односот требаше да биде 1:1:1.

Значи, вториот дел од хипотезата на Авогадро е критичен.
Ова ја идентификува врската помеѓу стехиометријата и волуменот на гасот.
 Avogadro-ов закон
На константни притисок и температура:

Vn или V=cn

На STP 1 mol од било кој гас = 22.4 L

 Charles-ов
Boyle-ов закон закон

PV = k V
= k
T

PиV T иV
Закон за
променливи променливи
идеални гасови
n, R, T се P, n, R се
сonst. сonst.
PV = nRT

Гасни закони P, V, T променливи PV 

m
RT
M
n и R const.
P  RT / M

Amaga: Комбиниран
Бојловиот (Boyle) и Шарловиот (Charles) закон PV = k
се примери за граничен закон, закон што важи T
строго само во определени граници, во случајов
при Р 0.
Блаже Димески
 Гасни закони
Boyle-ов закон Bernoulli-ев Avogadro-ов
принцип закон
P1V1 = P2V2

Манометар
Charles-ов
закон
комбиниран
V1 = V2 Идеални гасови
P1V1 = P2V2
T1 = T 2 PV = nRT
T1 = T 2

Gay-Lussac-ов Graham-ов закон

закон
P1 = P 2 v1 M2
густина v2

M1
T1 = T 2
P1 = P2
Дифузија-ефузија
T1 D 1 = T2 D 2
Dalton-ов закон
за парцијални
притисоци
1 atm = 760 mm Hg = 101.3 kPa
R = 0.0821 L atm / mol K PT = PA + PB
Блаже Димески
 Robert Boyle Jacques Charles
Joseph Gay-Lussac
PV  nRT (1) PV  nRT (1) PV  nRT (1)
n  const. (2) n  const. ( 2) n  const. ( 2)
T  const. (3) P  const. (3) V  const. (3)
R  const. ( 4) R  const. ( 4)
R  const. (4)
V P
PV  const. (5)  const. (5)  const. (5)
T T
const. V  const.T (6) P  const.T (6)
P (6)
V V1 V2 P1 P
  2 (7 )
P1V1  P 2V2 (7) T1 T2
(7 )
T1 T2
Волуменот на гасот, при константни Притисокот на идеалниот гас,
Волуменот на гасот, при константен
температура и количество на гасот, при константен волумен и
притисок и константно количество на
се менува обратно пропорционално со константно количество на гасот,
гасот,се менува
притисокот се менува
правопропорционално
правопропорционално со
со апсолутната температурата
температурата
 Комбинирање на гасните закони:
Равенката на идеален гас и општата равенка
на гасови

• Boyle V  1/P
nT
• Charles VT V
P
• Avogadro Vn

PV = nRT

Секој гас чие однесување одговара на равенката на идеалниот гас се

нарекува идеален или совршен гас.
Универзална гасна константа
PV = nRT

PV
R=
nT
= 0.082057 L atm mol-1 K-1
= 8.3145 m3 Pa mol-1 K-1
= 8.3145 J mol-1 K-1
 Општа гасна равенка
P1 V 1 P2 V 2
R= =
n1T1 n2T2

Ако ги одржиме количеството и волуменот константни:

P1 P2
=
T1 T2
Одредување на моларна маса
m
PV = nRT и n=
M

m
PV = RT
M

m RT
M=
PV
Example 5-6 за било кои вредности и
Пример
параметри
m m RT
PV = nRT PV = RT M=
M PV

(0.6145 g)(0.08206 L atm mol-1 K-1)(297.2 K)

M=
(0.9741 atm)(0.09841 L)

M = 42.08 g/mol
 Густина на гасот
m m
PV = nRT и ρ= , n=
M
V

m
PV = RT
M

m MP
=ρ=
V RT
• Ако имаме три садови со различни гасови и под
различен притисок и ги ставиме во нов сад,тој ќе
има притисок кој е еднаков со збирот на првите
три:
2 atm + 1 atm + 3 atm = 6 atm

1 2 3 4

Блаже Димески
 Далтонов закон за гасни смеси

P=P1+P2+...=Pi
Парцијален притисок :Притисокот што го врши смеса од гасови е збир од
притисоците што секој од гасовите би го покажувал кога тој сам би го исполнувал
 Далтонов закон за гасни смеси

Парцијалниот притисок е притисокот на компонентата на гасот што придонесува за

вкупниот притисок.

Блаже Димески
 Парцијален притисок
Ptot = Pa + Pb +…

Va = naRT/Ptot и Vtot = Va + Vb+…

Va naRT/Ptot na na
= = Значи = a
Vtot ntotRT/P tot ntot ntot

Pa naRT/Vtot na
= =
Ptot ntotRT/Vtot ntot
Парцијалниот волумен е волуменот што гасот би го окупирал при вкупниот притисок во
комората.
Односот на парцијалниот волумен спрема вкупниот волумен, или на парцијалниот притисок
спрема вкупниот притисок е наречен молска ФРАКЦИЈА.
 Пневматско корито

Ptot = Pbar = Pgas + PH2O

Вкупниот притисок на влажниот гас е еднаков на атмосферскиот притисок (Pbar) ако нивото
на водата е исто внатре и надвор.
На одредени температури се знае парцијалниот притисок на водата.
Може да пресмета Pgas и да ги користиме стехиометриските пресметки.
Џон Далтон, англиски хемичар и физичар, еден
од основачите на атомската теорија на материјата,
што прв ја поставил врз експериментална основа.
Своето сфаќање го изнесол во делото „Нов
систем на филозофијата и на хемијата“, каде го
објаснил Прустовиот закон на постојани
пропорции и го постави законот за повеќекратни
масени односи.
Прв ги одредувал атомските тежини на хемиски
елементи.
Ги испитувал основите на гасовите, го поставил
законот за парцијалните притисоци и се
занимавал со метеорологија.
Бидејќи страдал од слепило за боја, ја проучувал
и таа аномалија, која според него е
наречена далтонизам.

John Dalton
(1766-1844)
Блаже Димески
 Далтонизам
Далтонизам е неможност за разликување на некои или на сите бои. Обично се смета
за слепило на бои. Човечката мрежница содржи три типа клетки што апсорбираат
светлина во рзлични делови од спектарот.
Отсуството на овие типови предизвикува далтонизам за црвена, зелена и сина боја.
Далтонизам е рецесивна карактеристика поврзана со полот , која е 20 пати
повообичаена кај мажите отколку кај жените.

Шематски приказ на распрскувањето на

светлината низ призма

Блаже Димески
Пример за ко че не влијае бојата на чоеко

Блаже Димески
Мамо,мамо,јас најбрзо ја наместив рубиковата коцка!

Сине ти си ДАЛТОНИСТ,зато !!!

Блаже Димески
 Брзо решение на рубикова коцка!

•Кога ја купив рубиковата коцка беше решена,

сега ја изместив и не можам да ја решам.
•Доказ дека сами ги ствараме проблемите у животот...
Блаже Димески
 Твит на денот
•За колку кеси го продаваш станот?

Ако ви текни кога е праена презентацијата, плус 10 бода...

Среќата во вашиот живот зависи правопропорционално од
количеството сладолед што го консумирате во вашиот
живот...

Мисла на денот
 Толку

Блаже Димески