Поим и поделба на дисперзните системи

Да се потсетиме!
Дисперзни системи
Дисперзни системи

Дефиниција
Смеса од две или повеќе супстанции чии честички се
респределени ( диспергирани) низ другa супстанца која
е во поголемо количество се нарекуваат дисперзни
системи.

Dispergere- расејувам , распределувам

Во секој дисперзен систем се разликуваат:

1. Диспергирана супстанца – распределената супстанција
2. Дисперзиона средина – супстанцата низ која се врши
распределување (разместување) на честичките
Заклучок!
Кога ќе се распределат (диспергираат) честички од една
супастанција низ честички од друга супстанција се добива
дисперзен систем.
 Дисперзни системи

Поделба дисперзните системи според:

1. Големината на диспергираните честички

2. Обликот на диспергираните честички
3. Агрегатната состојба
4. Солватацијата
5. Составот
-хомогени
-хетерогени
 Дисперзни системи
Според агрегатната состојба на дисперзионата средина
и диспергираната фаза, постојат 9 видови на дисперзни
системи.
Најзначајни за хемијата се оние во кои:

дисперзионата средина е течност (вода)

диспергираната фаза е во трите агрегатни состојби
 Примери:

Златото кое се употребува за изработка на накит

преставува дисперзен систем од цврста
срединa(Au)и цврста фаза( Cu, Pt, Ag).

Кремите во суштина се емулзии во кои и

дисперзионата средина ( маста) и
диспергираната фаза( активна супстанција ) се
во течна агрегатна состојба.

Маглата настанува со распрскување на

ситни капки од течност (фаза) низ
воздух
(гасовита средина)
 Дисперзни системи

Во зависност од големината на честичките на дисперзната фаза,

дисперзните системи се поделени на три групи

1.Грубо дисперзни системи-кај кои честичките се поголеми од 100 nm .

2.Колоидни системи -каде честичките се со големина од 1 – 100 nm
3.Молекулски или вистински раствори-каде честичките се со големина
под 1 nm, односно тоа се молекули или јони ( 1nm = 10 ˉ⁹ m).
 Дисперзни системи

 Грубо дисперзни системи се оние системи кај кои

пречникот на честичките на распределената
супстанција (диспергираната фаза) се поголеми од
100 nm – нанометри
1 nm = 0,000000001 m

 видливи со голо око, лупа или микроскоп

непостојани (брзо се раслојуваат)

 Тие многу често се среќаваат како:

➢ суспензии,
➢ емулзии,
➢ аеросоли,
➢ пени и др.
 Дисперзни системи

Во зависност од агрегатната состојба на диспергираната фаза и

дисперзионата средина се разликуваат следните комбинации на грубо –
дисперзни системи:
 Дисперзни системи
Суспензија – дисперзен систем во кој диспергираната фаза ја чинат
честички во цврста агрегатна состојба, додека дисперзната средина е во
течна агрегатна состојба . Со стоење, цврстите супстанци се таложа.
пр: (матна вода).
 Дисперзни системи

Емулзија – дисперзен систем во кој и диспергираната фаза и

дисперзната средина се во течна агрегатна состојба – немешливи
течности
Пр: (масло и вода)
 Дисперзни системи

Аеросоли-кај нив честичките од течна или цврста супстанца се

распределени во гасовите средина,
на пример магла или различни средства за прскање.
 Дисперзни системи
!
Заклучок!
Грубо – дисперзните системи можат да бидат
сами од себе нестабилни и при тоа да се
случи да се раслојат, односно да се разделат
дисперзната средина и диспергираната фаза
пр: Масло и вода
За стабилизација на грубо дисперзните
системи се додаваат супстанци наречени
стабилизатори. Ако се работи за емулзија
тогаш стабилизаторот се вика емулгатор.
пр-емулгатори: жолчка од јајце, холестеролот, арапска гума и
др.
 Дисперзни системи

Дефиниција:
Колоидните дисперзни системи ( колоиди) се системи при
кои во дисперзната средина се распределени честички на
диспергираната фаза чии пречник е од 10 nm до 100nm
➢ Кај нив и дисперзната средина и диспергираната фаза можат
да бидат во трите агрегатни состојби, па поред тоа постојат
различни видови на колоидни системи.
 Дисперзни системи

Видови на колоидни системи

Дисперзна средина Дисперзна фаза Колоиден систем Пример

Цврста Цврста Цвста сол, гел Обоено стакло

Цврста Течна Цврста емулзија Путер

Цврста Гасовита Цврста пена Пливка

Течна Цврста Суспензоиди (сол, гел) Желатин

Течна Течна Емулзоиди Млеко

Течна Гасовита Пени Сапуница

Гасовита Цврста Аеросол Чад

Гасовита течна Аеросол Магла

 Дисперзни системи

Во природата се среќаваат доста колоидни

системи
Дисперзни системи
 Дисперзни системи

▪ Поради различната големина на честичките, колоидните

системи имаат различни својства од грубо – дисперзните
системи и вистинските раствори

▪ Колоидните честички се поголеми од молекулите,

атомите и јоните , а помали од честичките на
суспензиите и емулзиите.
▪ Колоидните честички се агрегати составени од поголем
број молекули, односно атоми или јони на
распределената супстанција.
 ! СВОЈСТВА НА КОЛОИДНИТЕ
СИСТЕМИ

Својство на колоидните системи се од голема важност за медицината:

1. Коагулација- преставува слепување на колоидните честички. Таа

игра важна улога при запирање на крварењето што настанува
поради коагулирање на крвта.
2. Седиментација- е исталожување на колоидни честички . Тоа е
значајно за откривање на разни заболувања во организмот.
3. Електрофореза- значи раздвојување на наелектризирани колоидни
честички под дејство на електрична струја. Наоѓа примена во повеќе
области од медицината, како на пример во физиотерапијата за
лекување на ревматски заболувања, во стоматологијата , во
хирургија и.т.н.
4. Дијализа – е процес на одделување на колоидни раствори од
молекулски раствори преку полупропустлива мембрана од
животинско или синтетско потекло. Апаратот кој служи за нивно
одделување се вика дијализтор. Кај луѓет со бубрежни заболувања
дијализторот ја превзема функцијата на бубрезите.
 Дисперзни системи

Тиндалов ефект (феномен)

Едно од најпознатите својства на
колоидните системи е т.н. Тиндалоф
ефект
(феномен).
Колоидните честички ги расејуваат
светлосните зраци кога тие ќе се
пропуштат низ колоиден систем, при
што нивниот пат се оцртува како
Во шума, помеѓу дрвјата светлосен конус

Низ колоидни системи

Во просторија
Дисперзни системи
 Дисперзни системи
Видови Колоидно-дисперзни системи

Според однесувањето на колоидните честички кон течноста во која

се распределени, колоидните раствори се делат на :
❖лиофилни и
❖лиофобни.

Лиофилни колоиди се оние чии честички имаат способност на својата

површина да ги сврзуваат (апсорбираат) молекулите на течноста во која
се распределени. Ако течноста е вода тогаш станува збор за
хидрофилни колоиди.

Лиофобни колоиди се оние кои немаат способност да ги атсорбираат

на својата површина молекулите на течноста во која се распределени,
туку напротив ги одбиваат. Ако течноста е вода станува збор за
хидрофобни колоиди.