Plik zadań jest chroniony prawnie przed kopiowaniem bez pisemnej zgody autora i stanowi „utwór” i w

myśl Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 1994 r., Nr 24,
poz. 83 z późn. zm.).
Zadanie 1. (0-1)
Na schemacie przedstawiono mechanizm aktywacji pewnego enzymu przez białko
modulatorowe — kalmodulinę, zależną od jonów wapnia.

Na podstawie schematu opisz krótko mechanizm aktywacji enzymu zależnego od

kalmoduliny.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2.
Wykonano badania dotyczące wpływu enzymów na energię aktywacji rozkładu różnych
substancji. Okazało się, że energia aktywacji rozkładu 1 mola H2O2 bez udziału enzymu
wynosi 75600 J, a z udziałem enzymu katalazy — 23100 J. Hydroliza 1 mola kazeiny bez
udziału enzymu wymaga 86520 J, a w obecności enzymu trypsyny — 50400 J.

Zadanie 2.1. (0-1)

Wyniki uzyskane w badaniach przedstaw w tabeli.
Zadanie 2.2 (0-1)
Sformułuj wniosek wynikający z uzyskanych danych.

………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 3
Na schemacie przedstawiono jeden z mechanizmów regulacji aktywności enzymów w
szlaku metabolicznym.

Zadanie 3.1. (0-1)

Podaj nazwę mechanizmu regulacji przedstawionego na schemacie.

………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 3.2. (0-1)

Wyjaśnij, na czym polega przedstawiony sposób regulacji aktywności enzymów.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 3.3. (0-2)

Załóżmy, że w szlaku metabolicznym przedstawionym na schemacie pewna toksyczna
substancja jest inhibitorem enzymu 3.

Podaj dwa przykłady niekorzystnych następstw w metabolizmie komórki, które mogą

być konsekwencją działania takiej toksycznej substancji.

1………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………
2………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 4. (0-1)
Na schemacie w sposób uproszczony przedstawiono zasadę działania pewnego enzymu.

Na podstawie analizy schematu opisz sposób, w jaki substancja X umożliwia działanie

tego enzymu.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 5.
Stwierdzono, że pewna reakcja enzymatyczna zachodzi zawsze w temperaturze ok. 20°C.

Zadanie 5.1. (0-1)

Określ i uzasadnij, jaki wpływ na przebieg tej reakcji będzie miało podwyższenie
temperatury do 70°C

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 5.2. (0-1)

Określ i uzasadnij, jaki wpływ na przebieg tej reakcji będzie miało obniżenie
temperatury do 5°C.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
 Zadanie 6.
Na schemacie przedstawiono katalityczne działanie pewnego enzymu.

Zadanie 6.1. (0-1)

Spośród wymienionych właściwości enzymu zaznacz dwie, które można określić
wyłącznie na podstawie schematu.

A. Nie zużywa się w trakcie reakcji.

B. Nie wpływa na równowagę reakcji.
C. Wykazuje dużą aktywność katalityczną.
D. Przyśpiesza przebieg reakcji chemicznej.
E. Jest specy czny względem substratu dzięki koenzymowi.

Zadanie 6.2. (0-1)

Zaznacz rodzaj enzymu, który katalizuje przedstawioną na schemacie reakcję
enzymatyczną.

A. Transferaza — enzym przenoszący grupy chemiczne z jednego związku na drugi.

B. Liaza — enzym powodujący niehydrolityczny rozpad cząsteczek substratu.
C. Ligaza — enzym katalizujący łączenie się dwóch cząsteczek.
D. Hydrolaza — enzym biorący udział w reakcjach hydrolizy.
fi
Zadanie 7.
Enzymy mogą być regulowane za pośrednictwem efektorów, które przyłączają się do
enzymu w innym miejscu niż centrum aktywne — w tzw. centrum allosterycznym. Ta
regulacja może polegać na hamowaniu lub aktywowaniu enzymów. W szlaku
metabolicznym aktywność enzymów allosterycznych jest często regulowana przez końcowe
produkty tego szlaku. Na schemacie przedstawiono sposób regulacji allosterycznej enzymu
katalizującego pierwszy etap szlaku metabolicznego, składającego się łącznie z trzech
różnych reakcji enzymatycznych. Końcowy produkt jest efektorem pierwszego enzymu
szlaku.

Zadanie 7.1. (0-1)

Określ, czy efektor, którego działanie zilustrowano na schemacie, ma charakter
aktywatora, czy — inhibitora. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając zmiany struktury
przestrzennej tego enzymu.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 7.2. (0-1)

Wyjaśnij, w jaki sposób nadmiar produktu końcowego wpłynie w opisanym
przypadku na łańcuch katalizowanych reakcji.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 8.
Stała Michaelisa-Menten (KM) to takie stężenie substratu (dla określonego stężenia
enzymu), przy którym reakcja enzymatyczna osiąga połowę prędkości maksymalnej. Stałą
tę uznaje się za orientacyjną miarę powinowactwa enzymu do substratu, ponieważ w
przypadku większego powinowactwa następuje wysycenie enzymu substratem przy jego
niższym stężeniu. W doświadczeniu badano zależność szybkości reakcji enzymatycznej od
stężenia substratu —dla enzymu bez obecności związku X oraz dla enzymu w obecności
związku X. Wyniki doświadczenia przedstawiono na poniższym wykresie.

Zadanie 8.1. (0-1)

Wybierz prawidłową interpretację wyników doświadczenia i jej uzasadnienie.

A. Związek X jest inhibitorem tego enzymu, ponieważ w jego obecności powinowactwo

enzymu do substratu zwiększyło się.
B. Związek X jest inhibitorem tego enzymu, ponieważ w jego obecności powinowactwo
enzymu do substratu zmniejszyło się.
C. Związek X jest aktywatorem tego enzymu, ponieważ w jego obecności powinowactwo
enzymu do substratu zwiększyło się.
D. Związek X jest aktywatorem tego enzymu, ponieważ w jego obecności powinowactwo
enzymu do substratu zmniejszyło się.

Zadanie 8.2. (0-1)

Korzystając z informacji przedstawionych na wykresie, wyjaśnij, dlaczego wartość
Vmax tej reakcji nie zmienia się w obecności związku X.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 9.
W tabeli przedstawiono wyniki badania zależności aktywności kinazy pirogronianowej
(kluczowego enzymu w procesie glikolizy) od pH w komórkach mięśni szkieletowych oraz
ściany żołądka pewnego kręgowca.

Zadanie 9.1. (0-2)

Na podstawie danych z tabeli wykonaj w jednym układzie współrzędnych wykres
liniowy dla każdej z tkanek przedstawiający zależność aktywności kinazy
pirogronianowej od pH.

Zadanie 9.2. (0-1)

Na podstawie powyższych danych sformułuj wniosek dotyczący aktywności kinazy
pirogronianowej w zależności od rodzaju tkanki i wartości pH.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 10. (0-2)
Aktywność enzymów może być hamowana przez cząsteczki zwane inhibitorami. Na
schemacie przedstawiono dwa rodzaje hamowania aktywności enzymów.

Na podstawie schematu opisz, na czym polega hamowanie:

kompetycyjne (A) ……………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

niekompetycyjne (A) ………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 11. (0-1)

Na przykładzie enzymów białkowych wyjaśnij, w jaki sposób struktura przestrzenna
białka warunkuje jego funkcję katalityczną. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm
działania enzymów.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 12.
Na schemacie przedstawiono mechanizm regulacji aktywności metabolicznym, na
zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego.

Zadanie 12.1. (0-1)

Na podstawie schematu wyjaśnij, na czym polega przedstawiony mechanizm regulacji
aktywności enzymatycznej.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 12.2. (0-1)

Wyjaśnij na przykładzie, jakie znaczenie dla komórki ma przedstawiony mechanizm
regulacji.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 13. (0-1)

Uzupełnij poniższe zdania tak, aby poprawnie charakteryzowały enzymy. Podkreśl w
każdym nawiasie właściwe określenie.

Enzymy występują ( we wszystkich żywych komórkach / wyłącznie w komórkach o dużej

aktywności metabolicznej ). Aktywność enzymów ( zależy / nie zależy ) od pH środowiska.
Enzymy ( podwyższają / obniżają ) energię aktywacji reakcji.
Zadanie 14.
Ureaza to enzym należący do hydrolaz. Katalizuje on reakcję hydrolitycznego rozkładu
mocznika. Występuje w bakteriach, drożdżach i niektórych roślinach wyższych. Do
doświadczenia badającego wpływ stężenia ureazy na szybkość reakcji użyto 0,1-molowego
roztworu kwasu octowego, 1% roztworu mocznika, roztworu ureazy i uniwersalnego
wskaźnika pH, który zmienia barwę w zależności od środowiska (zasadowe —niebieska,
kwasowe — czerwona). Na początku doświadczenia roztwory we wszystkich probówkach
miały barwę czerwoną. Podczas doświadczenia w niektórych probówkach zaobserwowano
zmianę barwy roztworów. Na rysunku przedstawiono sposób przygotowania doświadczenia.

Zadanie 14.1. (0-1)

Podaj nazwy produktów katalitycznej hydrolizy mocznika i podkreśl ten, który
spowodował zaobserwowaną zmianę pH w niektórych próbkach.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 14.2. (0-1)

Podaj numer próbki, w której czerwona barwa roztworu najszybciej zmieniła się na
niebieską i uzasadnij odpowiedź.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 14.3. (0-1)

Podaj numer probówki, która stanowi próbę kontrolną w doświadczeniu i uzasadnij
odpowiedź.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 14.4. (0-1)

Określ, czy wzrost stężenia enzymu, przy stałym początkowym stężeniu substratu,
będzie proporcjonalnie zwiększać natężenie zachodzenia reakcji. Uzasadnij
odpowiedź.

…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 15. (0-1)
Enzymy mają zdolność obniżania energii aktywacji przez co ułatwiają zainicjowanie
reakcji. Szybkość reakcji enzymatycznej (przy stałym stężeniu enzymu, pH i temperaturze)
zależy od stężenia substratu. Stała Michaelisa (KM) to takie stężenie substratu, przy którym
reakcja osiąga połowę szybkości maksymalnej — Vmax — w warunkach optymalnych.
Poniższy wykres ilustruje zależność między szybkością reakcji a stężeniem substratu.

Na podstawie danych z wykresu podaj wartość KM : ………………….

Zadanie 16. (0-1)

W tabeli przedstawiono niektóre klasy enzymów oraz ich funkcje.

Uzupełnij poniższe schematy przemian węglowodanów. Wpisz w prostokąty nad

strzałkami litery (A-C) oznaczające klasy enzymów katalizujących ich przebieg.
Zadanie 17.
Na rysunku przedstawiono przebieg doświadczenia, którego celem jest wykrycie enzymu
katalazy w materiale roślinnym — soku wyciśniętym ze świeżo startej surowej bulwy
ziemniaka.

Zadanie 17.1. (0-1)

Podaj nazwę gazu oznaczonego X, który wydzielił się w probówce A.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 17.2. (0-1)

Wyjaśnij, dlaczego w probówce B nie wydzieliły się pęcherzyki gazu.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 18. (0-1)

Obrane surowe ziemniaki ciemnieją w kontakcie z powietrzem. Proces ten związany jest z
działaniem obecnej w bulwach ziemniaka oksydazy polifenolowej — enzymu, który
katalizuje reakcje utleniania zawartych w bulwach związków polifenolowych.

Wyjaśnij, dlaczego ugotowane ziemniaki nie ciemnieją w kontakcie z powietrzem.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 19.
Amylaza jest enzymem, który hydrolizuje skrobię do cukrów niskocząsteczkowych.
Przeprowadzono doświadczenie, w którym badano wpływ temperatury na aktywność
amylazy. W tym celu dokonywano pomiarów szybkości wytwarzania cukru redukującego
(niskocząsteczkowego) powstającego w wyniku enzymatycznej hydrolizy skrobi.
Otrzymane wyniki przedstawiono w tabeli.

Zadanie 19.1. (0-1)

Na podstawie danych w tabeli narysuj wykres liniowy ilustrujący zależność aktywności
amylazy od temperatury, mierzoną jako szybkość wytwarzania cukru redukującego w
reakcji enzymatycznej hydrolizy skrobi.

Zadanie 19.2. (0-1)

Na podstawie danych z tabeli podaj optymalną temperaturę dla reakcji enzymatycznej
hydrolizy skrobi. Uzasadnij odpowiedź.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 19.3. (0-1)

Wyjaśnij, dlaczego w temperaturze 70°C nie zachodzi reakcja enzymatycznej
hydrolizy skrobi.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 20.
Na schemacie przedstawiono wpływ enzymu na przebieg katalizowanej reakcji.

Zadanie 20.1. (0-1)

Określ funkcję enzymu w katalizowanej reakcji, którą zilustrowano na powyższym
schemacie.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 20.2. (0-1)

Podaj, czy zilustrowana schematem reakcja jest przemianą anaboliczną, czy
kataboliczną. Odpowiedź uzasadnij.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 20.3. (0-1)

Wyjaśnij, czy na schemacie przedstawiono swoistość substratową enzymu.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 21. (0-1)
Na schemacie przedstawiono mechanizm regulacji natężenia procesu oddychania
komórkowego u Eukariota.

Ustal, czy przy wzmożonych procesach anabolicznych w komórce ma miejsce inhibicja

czy stymulacja aktywności enzymu fosfofruktokinazy. Odpowiedź uzasadnij z
wykorzystaniem informacji zawartych na schemacie.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 22.
Do doświadczenia przygotowano 5 probówek, do których wlano po 20 cm3 nadtlenku
wodoru (wody utlenionej) oraz bufory, zapewniające określone pH w każdej probówce.
Następnie do każdej probówki dodano po 1 cm3 roztworu katalazy i mierzono czas, w
którym z roztworu wydzieliło się 10 cm3 tlenu, zbieranego i odprowadzanego z każdej
probówki. Wyniki doświadczenia przedstawiono w tabeli.
Zadanie 22.1. (0-1)
Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 22.2. (0-1)

Określ, na podstawie danych, które spośród badanych pH jest najbardziej zbliżone do
optymalnego dla katalazy.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 23. (0-2)

Regulacja metabolizmu związana jest m.in. z regulacją działania enzymów — ich aktywacją
lub hamowaniem. Wiele enzymów, aby pełnić funkcje katalityczne, wymaga przyłączenia
cząsteczek, zwanych kofaktorami. Mogą nimi być małe jednostki niebiałkowe, np. jony
metali, lub złożone niebiałkowe cząsteczki organiczne, nazwane koenzymami, np. NAD+
czy FAD. Na schematach przedstawiono różne sposoby (A—D) hamowania (inhibicji)
pracy enzymu.

Podaj oznaczenia literowe dwóch mechanizmów hamowania pracy enzymu, innych niż
blokada centrum aktywnego. Opisz, na czym polega każdy z wybranych
mechanizmów.

1. ……………….……………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………
2. ……………….……………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 24. (0-1)
Kwas foliowy (witamina z grupy B) jest niezbędny przy podziale komórkowym i dlatego
odgrywa szczególną rolę w tkankach, w których podziały komórkowe są intensywne. Pełni
on funkcję koenzymu w reakcjach przenoszenia grup jednowęglowych w procesie syntezy
zasad purynowych i pirymidynowych. Podczas tych reakcji kwas foliowy ulega utlenieniu,
a regenerowanie polega na ponownej jego redukcji. Antagonistą kwasu foliowego jest
metotreksat (MTX). Wiąże się on z centrum aktywnym enzymu odpowiedzialnego za
reakcję redukcji kwasu foliowego 10 000 razy silniej niż naturalny substrat. Metotreksat
działa swoiście na dzielące się komórki, głównie w fazie S cyklu komórkowego, i dlatego
jest stosowany w leczeniu wielu chorób nowotworowych. Ubocznym skutkiem opisanej
chemioterapii okazuje się wpływ leku na inne prawidłowo dzielące się komórki organizmu,
np. na niewyspecjalizowane komórki szpiku kostnego.
Na podstawie: J. Berg, J. Tymoczko, L. Stryer, Biochemia, Warszawa 2009.

Zaznacz właściwe dokończenie zdania wybrane spośród A—B oraz jego poprawne
uzasadnienie wybrane spośród 1.-3.

Po podaniu MTX zachodzi inhibicja

metotreksat, podobnie jak kwas foliowy,

1. pełni funkcję koenzymu w reakcjach
redukcji grup jednowęglowych.
A. kompetycyjna
metotreksat wiąże się z centrum
2. aktywnym enzymu odpowiedzialnego
ponieważ za reakcję redukcji kwasu foliowego.
metotreksat zmienia kształt centrum
aktywnego enzymu katalizującego
B. niekompetycyjna 3. redukcję kwasu foliowego, co jest
przyczyną wypierania cząsteczek tego
kwasu.

Zadanie 25. (0-1)

Zatrucie metanolem jest dla organizmu człowieka bardzo groźne, ponieważ produkty jego
utleniania (aldehyd mrówkowy i kwas mrówkowy) są silnie toksyczne. Utlenianie metanolu
katalizuje dehydrogenaza alkoholowa. Enzym ten katalizuje również proces utleniania
etanolu, ale produktem tej reakcji jest aldehyd octowy, który jest znacznie mniej toksyczny
dla organizmu człowieka. Pierwsza pomoc osobom, u których podejrzewa się zatrucie
metanolem, polega na jak najszybszym podaniu około 100 ml alkoholu etylowego.
Zaznacz rodzaj hamowania aktywności (inhibicji) dehydrogenazy alkoholowej, który
występuje po podaniu etanolu osobom zatrutym metanolem. Odpowiedź uzasadnij,
odwołując się do mechanizmu tego procesu.

inhibicja kompetycyjna inhibicja niekompetycyjna

Uzasadnienie: ………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 26.
Enzym ureaza, który występuje m.in. w nasionach dyni, przeprowadza następującą reakcję:

H2N-CO-NH2 + H2O → 2 NH3 + CO2

Powstający w ten sposób amoniak powoduje alkalizację (wzrost zasadowości) środowiska

reakcji. Ureaza podana dożylnie jest śmiertelna dla człowieka nawet w niskich dawkach, ale
nasiona dyni można jeść bezpiecznie. Przeprowadzono doświadczenie, w którym przesącz z
nasion dyni rozgniecionych w wodzie rozdzielono w równych ilościach do trzech probówek
(I—III) i do każdej z nich dodano taką samą ilość mocznika. Stopień alkalizacji roztworu w
probówkach mierzono za pomocą fenoloftaleiny, która w środowisku zasadowym przyjmuje
barwę różową — tym intensywniejszą, im wyższe jest pH roztworu. Każdą probówkę
inkubowano w innej temperaturze: I — 10 °C, II — 35 °C, III — 70 °C. Po kilku minutach
zaobserwowano zmianę zabarwienia roztworów w I i II probówce, natomiast w probówce
III roztwór się nie zabarwił.
Na podstawie: www.biocen.edu.plivolvox/Protocols/PDFs/Urease_pl

Zadanie 26.1. (0-1)

Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 26.2. (0-1)

Podaj przyczynę, która sprawiła, że w probówce III roztwór się nie zabarwił.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 26.3. (0-1)

Zaznacz poniżej klasę enzymów (A—D), do której należy ureaza.

A. liazy B. ligazy C. hydrolazy D. oksydorekdutazy

Zadanie 27.
Na uproszczonym schemacie przedstawiono współzależność dwóch procesów
metabolicznych w komórce roślinnej.

Zadanie 27.1. (0-1)

Uzupełnij powyższy schemat — wpisz w puste komórki nazwy lub wzory chemiczne
substancji będących substratami lub produktami wymienionych procesów.

Zadanie 27.2. (0-1)

Określ, który kierunek przemian metabolicznych — I czy II — ma charakter
anaboliczny. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do schematu.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 27.3. (0-1)

Opisz, na czym polegają przekształcenia energii zachodzące podczas procesów
metabolicznych przedstawionych na schemacie. W odpowiedzi wykaż ich
współzależność.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 28
Źródłem energii w większości procesów endoergicznych jest rozkład ATP do ADP.
Przekształcenie ATP do ADP wiąże się z odłączeniem jednej reszty fosforanowej. W
komórkach ATP jest ciągle odnawiany poprzez przyłączenie do ADP reszty kwasu
fosforowego. Wzajemne przekształcenia ATP i ADP tworzą cykl, który w uproszczeniu
przedstawiono na schemacie.

Zadanie 28.1. (0-1)

Dokończ poniższe zdanie — wybierz właściwe typy reakcji spośród wymienionych
poniżej i wpisz ich nazwy w wyznaczone miejsca.

dehydratacja hydroliza fosforylacja karboksylacja

Reakcja oznaczona na schemacie numerem I, w której ATP przekształca się w ADP, jest
przykładem …………………………………….. , a reakcja oznaczona numerem II, w której
ADP przekształca się w ATP, jest przykładem ………………………………… .

Zadanie 28.2. (0-1)

Podaj nazwy związków chemicznych, które wchodzą w skład ATP, oznaczonych na
schemacie kółkami 1 i 2.

Związek 1 ………………………………… Związek 2 …………………………………

Zadanie 29.
Anabaena to rodzaj nitkowatych sinic. Większość komórek w nici tej sinicy przeprowadza
fotosyntezę. W skład nici wchodzą także wyspecjalizowane komórki o grubych ścianach
komórkowych, zwane heterocytami, asymilujące azot atmosferyczny. W heterocytach nie
jest aktywny fotosystem II. Biologiczne wiązanie N2 w heterocytach zachodzi przy udziale
złożonego układu enzymatycznego, w skład którego wchodzi nitrogenaza. Enzym ten
katalizuje w warunkach beztlenowych reakcję wiązania azotu atmosferycznego, którą
sumarycznie można przedstawić następująco:

Międzykomórkowe połączenia między poszczególnymi komórkami nici pozwalają

heterocytom pozyskiwać węglowodany i transportować do sąsiednich komórek produkty
wiązania N2 w postaci glutaminy.
Na podstawie: Biologia, pod red. N.A. Campbella, Poznań 2012; W.J.H. Kunicki-Gold nger, Życie bakterii, Warszawa 2005.

Zadanie 29.1. (0-1)

Określ, czy reakcja wiązania azotu atmosferycznego zachodząca w heterocytach sinicy
Anabaena ma charakter anaboliczny, czy — kataboliczny. Odpowiedź uzasadnij,
odnosząc się do jednej z cech tej klasy reakcji.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 29.2. (0-1)

Wyjaśnij, dlaczego w heterocytach sinicy Anabaena nie może być aktywny fotosystem
II. W odpowiedzi uwzględnij funkcję heterocytów oraz proces zachodzący w
fotosystemie II.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 29.3. (0-1)

Wyjaśnij znaczenie połączeń między komórkami fotosyntetyzującymi a heterocytami u
sinic Anabaena dla efektywnego zachodzenia fotosyntezy. W odpowiedzi uwzględnij
procesy zachodzące w obu rodzajach komórek.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
Zadanie 30. (0-2)
Metabolizm to całokształt przemian chemicznych zachodzących w komórkach wraz z
towarzyszącymi im przemianami energetycznymi. Na metabolizm składają się dwie grupy
procesów, przedstawione na schemacie.

Podaj nazwy (anabolizm/katabolizm) przedstawionych na schemacie grup procesów

metabolicznych A i B. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając cechę charakteryzującą
każdą z tych grup.

Procesy A: ………………………………., ponieważ ……………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

Procesy B: ………………………………., ponieważ ……………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 31. (0-1)

Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących metabolizmu. Wpisz w odpowiednie
miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie
jest fałszywe.

W procesach anabolicznych produkty reakcji są związkami

1. P F
bardziej złożonymi niż substraty.
Energia uwalniana w procesach anabolicznych jest
2. P F
wykorzystywana do syntezy związków budulcowych.

Katabolizm to reakcje syntezy związków złożonych z substancji

3. P F
prostych, wymagające dostarczenia energii.
Zadanie 32. (0-1)
Poniższy niekompletny schemat dotyczy sprzężenia energetycznego między reakcjami
katabolicznymi i anabolicznymi zachodzącymi w komórce.

Uzupełnij schemat, wpisując poniższe określenia, tak żeby na jego podstawie można
było poprawnie zinterpretować sprzężenie energetyczne między reakcjami
katabolicznymi i anabolicznymi w komórce.

anaboliczne kataboliczne pochłanianie energii uwalnianie energii

Zadanie 33. (0-1)

Na schemacie przedstawiono dwa główne kierunki metabolizmu: anabolizm i katabolizm.
Poniżej numerami oznaczono związki chemiczne lub grupy związków chemicznych, które
biorą udział w tych procesach.

Wpisz numery właściwych związków lub grup związków chemicznych biorących

udział w procesach oznaczonych na schemacie literami A, B, C i D.

A. ……… B. ……… C. ……… D. ………

Zadanie 34. (0-1)
Uzupełnij poniższe zdanie, wstawiając w odpowiednie miejsca wyrazy „wyższą" lub
„niższą", aby uzyskać poprawną informację dotyczącą reakcji zachodzących w
układach żywych.

Reakcje egzoergiczne uwalniają energię swobodną, zatem produkty reakcji mają energię
………………………….. niż substraty, natomiast w reakcjach endoergicznych, w których
energia jest pobierana, produkty reakcji mają energię ………………………….. niż
substraty.

Zadanie 35. (0-1)

Mocznik wydalany przez wiele zwierząt lądowych (a także — przez człowieka) powstaje w
cyklu mocznikowym. Poniżej zapisano sumaryczne równanie reakcji tego cyklu.

Określ, czy cykl mocznikowy jest przykładem anabolizmu, czy — katabolizmu.

Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do jednej z cech tej klasy reakcji.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 36. (0-1)

Wśród wymienionych niżej procesów zaznacz dwa, które są procesami anabolicznymi.

A. Fermentacja alkoholowa
B. Chemosynteza
C. Hydroliza skrobi
D. Oddychanie tlenowe
E. Replikacja DNA
Zadanie 37.
Na poniższym schemacie przedstawiono transport elektronów zachodzący podczas reakcji
świetlnych fotosyntezy u roślin.

Zadanie 37.1. (0-1)

Na podstawie schematu opisz, na czym polega udział fotosystemu II w fotolizie wody.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 37.2. (0-1)

Na podstawie schematu i własnej wiedzy uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały
informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

Kompleks cytochromów znajduje się w ( zewnętrznej błonie otoczki chloroplastu / błonie

tylakoidu ). Pompa protonowa transportuje protony ( do wnętrza tylakoidu / na zewnętrz
tylakoidu ). Powstaje gradient protonowy, dzięki któremu następuje ( fotoliza wody / synteza
ATP / synteza NADPH+ ).
Zadanie 37.3. (0-1)
Spośród poniższych odpowiedzi A—D wybierz i zaznacz tę, która zawiera poprawne
informacje dotyczące fotosystemów uczestniczących w transporcie elektronów
zachodzącym w sposób niecykliczny oraz produktów reakcji towarzyszących temu
transportowi.

Zadanie 38. (0-1)

Na schemacie przedstawiono udział przenośnika fosforanowego w transporcie fosfotrioz i
fosforanu. Pominięto zewnętrzną błonę chloroplastu i przestrzeń międzybłonową.

Na podstawie analizy schematu wyjaśnij, uwzględniając kierunki transportu, jakie

znaczenie dla efektywnego przebiegu procesu fotosyntezy ma sprzężenie transportu
fosfotrioz i fosforanu.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 39.
Procesy zachodzące podczas fotosyntezy polegają na przekształcaniu energii świetlnej w
energię chemiczną zgromadzoną w związkach organicznych.

Zadanie 39.1. (0-1)

Uporządkuj wymienione procesy (A—E) zachodzące podczas fotosyntezy, zgodnie z
kolejnością ich zachodzenia. Zapisz ich oznaczenia literowe we właściwej sekwencji.

A. synteza trioz
B. absorbcja światła przez chloro l
C. synteza heksoz
D. synteza ATP i NADPH2
E. wzbudzanie elektronów chloro lu

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 39.2. (0-1)

Podaj czynnik środowiskowy, który ogranicza występowanie organizmów
fotosyntetyzujących w morzach i oceanach na głębokości poniżej 100 m.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 40.
Na schemacie w sposób uproszczony przedstawiono etapy fotosyntezy.

Zadanie 40.1. (0-1)

Podaj nazwy lub wzory chemiczne związków, oznaczonych na schemacie X i Y.

X ………………………………. Y ……………………………….

Zadanie 40.2. (0-1)

Wyjaśnij, jaką rolę w fazie niezależnej od światła odgrywają ATP i NADPH + H+.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
fi
Zadanie 41.
Na schemacie A przedstawiono przebieg jednej z faz fotosyntezy — fazę niezależną od
światła (cykl Calvina-Bensona), w której zachodzi asymilacja dwutlenku węgla. W cyklu
tym zostają zużyte produkty fazy fotosyntezy zależnej od światła — ATP i NADPH + H+,
tzw. siła asymilacyjna. Poszczególne etapy cyklu Calvina-Bensona zaznaczono cyframi 1-3.
Na schemacie B przedstawiono wynik doświadczenia, w którym w komórkach glonu z
rodzaju Chlorella badano zmiany stężenia kwasu 3-fosfoglicerynowego (PGA) oraz
rybulozo-1,5-bisfosforanu (RuBP), jakie zachodzą podczas tego cyklu na świetle i w
ciemności.

Zadanie 41.1. (0-2)

Podaj nazwy etapów cyklu Calvina-Bensona oznaczonych na schemacie A cyframi 1-3
oraz określ lokalizację tego cyklu w chloroplaście.

Etapy cyklu Calvina-Bensona:

1. ……………………… 2. ……………………… 3. ………………………

Lokalizacja tego cyklu w chloroplaście: ……………………………..

Zadanie 41.2. (0-1)
Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego w ciemności ilość RuBP
spada praktycznie do zera, a ilość PGA gwałtownie rośnie i utrzymuje się na wysokim
poziomie.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 42. (0-1)

Oceń prawdziwość informacji dotyczących przebiegu procesu fotosyntezy. Zaznacz P,
jeśli informacja jest prawdziwa, albo F — jeśli jest fałszywa.

Do przebiegu fazy fotosyntezy zależnej od światła (jasnej)

1. P F
niezbędna jest siła asymilacyjna (ATP i NADPH+H+ ).

Faza fotosyntezy niezależna od światła (ciemna) nie może

2. P F
zachodzić na świetle.

Zarówno w fazie zależnej od światła, jak i w fazie niezależnej od

3. P F
światła zachodzą reakcje utleniania/redukcji (redoks).

Zadanie 43. (0-1)

Aldehyd 3-fosfoglicerynowy jest bezpośrednim produktem fotosyntezy (cyklu Calvina), ale
nie jest to związek magazynowany przez komórkę. Szkielet węglowy aldehydu 3-
fosfoglicerynowego może zostać utleniony w procesie glikolizy lub zmagazynowany w
postaci sacharozy lub skrobi.

Przyporządkuj nazwy poniższych procesów (1-3) związanych z metabolizmem cukrów

w komórce roślinnej do odpowiednich przedziałów komórkowych, w których te
procesy zachodzą.

1. glikoliza 2. synteza skrobi 3. synteza sacharozy

Cytozol: ……………………………………………………………………………………….
Stroma chloroplastów: ………………………………………………………………………
Zadanie 44.
Na uproszczonym schemacie przedstawiono przebieg fotosyntezy. Fazę jasną (zależną od
światła) i fazę ciemną (niezależną od światła — cykl Calvina-Bensona) oddzielono
przerywaną linią.

Zadanie 44.1. (0-1)

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące procesu fotosyntezy są prawdziwe. Zaznacz
P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F - jeśli jest fałszywa.

Faza fotosyntezy zależna od światła dostarcza ATP i

1. NADPH+H+, niezbędnych do przebiegu procesów cyklu P F
Calvina-Bensona.
Procesy fazy zależnej od światła zachodzą w tylakoidach i
2. stromie chloroplastów, a procesy cyklu Calvina-Bensona — P F
tylko w stromie.
Zahamowanie procesów cyklu Calvina-Bensona skutkuje
3. zahamowaniem fosforylacji niecyklicznej ze względu na P F
gromadzenie się ATP i NADPH+H+.

Zadanie 44.2. (0-1)

Określ, jaką funkcję pełnią cząsteczki chloro lu znajdujące się w centrum reakcji
fotosystemów.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
Zadanie 44.3. (0-1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym
nawiasie podkreśl właściwe określenie.

W fazie fotosyntezy zależnej od światła ATP może powstawać w drodze fotosyntetycznej

fosforylacji cyklicznej lub niecyklicznej. Rozkład cząsteczki wody zachodzi podczas
fosforylacji ( cyklicznej / niecyklicznej ). U roślin podczas fazy zależnej od światła mogą
zachodzić ( tylko procesy fosforylacji niecyklicznej / oba rodzaje fosforylacji ). W cyklu
Calvina-Bensona ATP nie jest zużywane podczas etapu ( karboksylacji / regeneracji ).

Zadanie 44.4. (0-1)

Podaj nazwę związku oznaczonego na schemacie literą X oraz określ jego rolę w fazie
niezależnej od światła.

Nazwa związku X: ……………………………………………………………………………

Rola w fazie niezależnej od światła: ………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 44.5. (0-1)

Wyjaśnij, w jaki sposób stosowanie tzw. suchego lodu, czyli zestalonego dwutlenku
węgla, przekłada się na zwiększony przyrost biomasy warzyw uprawianych w
szklarniach. W odpowiedzi uwzględnij proces, w którym uczestniczy ten związek
chemiczny.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 45. (0-1)

U będących ścisłymi anaerobami, zielonych bakterii siarkowych z rodzaju Chlorobium
zachodzi proces, który można zapisać równaniem

Podaj nazwę przedstawionego procesu oraz określ, jaką rolę pełni w nim H2S.

Nazwa procesu: …………………………………

Rola H2S: ……………………………………….
Zadanie 46. (0-2)
Poniższe zdania zawierają informacje o fazie fotosyntezy niezależnej od światła.
Zaznacz zdanie zawierające błędną informację i uzasadnij swój wybór.

1. Reakcje niezależne od światła przebiegają w stromie chloroplastów.

2. Faza niezależna od światła, czyli tzw. cykl Calvina, składa się z trzech etapów —
karboksylacji, redukcji i regeneracji.
3. W stromie chloroplastów, w wyniku cyklu przemian CO2 zostaje przekształcony w
produkt fotosyntezy.
4. W procesie redukcji dwutlenku węgla wykorzystywane są produkty fazy świetlnej —
ATP i NADP.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 47. (0-1)

W komórkach roślinnych organellami, w których wytwarzane jest ATP, są chloroplasty i
mitochondria. W procesach życiowych roślina wykorzystuje energię z obydwu źródeł —
powstającą podczas fotosyntezy i w procesie oddychania tlenowego.

Wyjaśnij, dlaczego ATP, które jest wytwarzane w chloroplastach, nie jest

wykorzystywane w wymagających nakładu energii procesach przebiegających w
cytoplazmie komórki roślinnej.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 48. (0-1)

Efektem fazy zależnej od światła, tzw. „fazy jasnej" fotosyntezy, jest siła asymilacyjna,
która jest wykorzystywana w cyklu Calvina.

Wymień dwa składniki siły asymilacyjnej.

1. ……………………………………
2. ……………………………………
Zadanie 49.
Aparat szparkowy składa się z komórek przyszparkowych oraz komórek szparkowych
zawierających chloroplasty, pomiędzy którymi tworzy się szparka, łącząca środowisko
zewnętrzne rośliny z komorą podszparkową i dalej — z przestworami
międzykomórkowymi. W doświadczeniu badano wpływ DCMU na stopień otwarcia
aparatów szparkowych. DCMU to organiczny związek hamujący transport elektronów
pomiędzy fotosystemem II a fotosystemem I. Na schematach przedstawiono kierunek
dyfuzji cząsteczek dwutlenku węgla oraz stan aparatów szparkowych skórki dolnej liścia w
kolejnych próbach (A—C).

Zadanie 49.1. (0-1)

Na podstawie przedstawionych informacji uzupełnij poniższe zdanie tak, aby powstał
poprawny wniosek z tego eksperymentu. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe
określenie.

Pod wpływem DCMU stężenie CO2 w komorze podszparkowej ( wzrasta / maleje ), w

wyniku czego aparaty szparkowe się ( zamykają / otwierają ).

Zadanie 49.2. (0-1)

Wyjaśnij, uwzględniając procesy metaboliczne zachodzące w komórkach roślin,
dlaczego dodanie związku DCMU w próbie C wywołało zmianę stężenia CO2 w jamie
pod szparkowej.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 50.
Na schemacie przedstawiono w uproszczeniu dwa etapy procesu fotosyntezy (I i II).

Zadanie 50.1. (0-1)

Uzupełnij tabelę — wpisz nazwy I i II etapu fotosyntezy oraz lokalizację każdego z
tych etapów w chloroplaście.

Zadanie 50.2. (0-1)

Na podstawie schematu uzasadnij, że II etap fotosyntezy ma charakter anaboliczny. W
odpowiedzi uwzględnij nazwy lub symbole odpowiednich związków chemicznych.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 50.3. (0-1)

Przedstaw funkcję, jaką pełni woda w I etapie fotosyntezy.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 51. (0-1)
Przeprowadzono eksperyment, którego celem było ustalenie substratu będącego źródłem
tlenu wydzielanego podczas fotosyntezy. W doświadczeniu wykorzystano ciężki izotop
tlenu: 18O. Doświadczenie przeprowadzono na dwóch próbach, w których zastosowano:
• w próbie 1.- wodę z izotopem tlenu
• w próbie 2. — dwutlenek węgla wzbogacony izotopem tlenu.
Po przeprowadzeniu doświadczenia w obu próbach stwierdzono obecność izotopu, ale w
różnych produktach fotosyntezy — co przedstawiono uproszczonymi równaniami
zapisanymi poniżej.
Legenda: ciężki izotop tlenu 18O oznaczono symbolem O*.

Na podstawie przedstawionego doświadczenia sformułuj wniosek, w którym określisz

substrat stanowiący źródło tlenu wydzielanego podczas fotosyntezy.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 52. (0-1)

Siarkowe bakterie zielone to organizmy przystosowane do warunków beztlenowych (nie
tolerują w ogóle obecności tlenu), panujących w osadach dennych jezior i innych
środowiskach niezawierających tlenu. W ich komórkach występuje bakteriochloro l, a
źródłem wodoru do procesu fotosyntezy jest nie woda, ale siarkowodór.
Na podstawie: J. Kopcewicz, S. Lewak, Fizjologia roślin, Warszawa 2002.

Wskaż związek między źródłem wodoru wykorzystywanym w procesie fotosyntezy a

przystosowaniem zielonych bakterii siarkowych do życia w środowisku, w którym one
występują.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
Zadanie 53.
Na schemacie, w sposób uproszczony, przedstawiono przebieg procesu fotosyntezy.

Zadanie 53.1. (0-1)

Podaj nazwy faz fotosyntezy oznaczonych na schemacie numerami I i II. I II

I …………….…………… II …………….……………

Zadanie 53.2. (0-1)

Podaj nazwy struktur chloroplastów A i B, w których te fazy zachodzą.

A …………….…………… B …………….……………

Zadanie 53.3. (0-1)

Dokończ zdanie.

Przedstawiony na schemacie proces wytwarzania ATP podczas fotosyntezy nazywa się

……………………………………………………….. .

Zadanie 54. (0-1)

W fazie fotosyntezy zależnej od światła dochodzi do syntezy składników siły asymilacyjnej,
która jest niezbędna do przebiegu fazy niezależnej od światła. Poniżej zapisano niepełne
równanie reakcji fazy fotosyntezy zależnej od światła.

Wpisz w wyznaczonym miejscu substraty tej reakcji oraz podkreśl wśród jej
produktów składniki siły asymilacyjnej.
Zadanie 55. (0-1)
W komórkach autotro cznych siła asymilacyjna, powstająca w fazie fotosyntezy zależnej
od światła (jasnej), umożliwia zachodzenie fazy niezależnej od światła (ciemnej, cyklu
Calvina). Nie wszystkie poniższe sformułowania w sposób poprawny opisują powstawanie
ATP i NADPH + H+ oraz ich znaczenie dla przebiegu fotosyntezy.

Wśród sformułowań od A do E zaznacz dwa, które są prawdziwe.

A. ATP jest produktem fazy fotosyntezy zależnej od światła, a NADPH + H+ — fazy

niezależnej od światła.
B. Jednym z warunków syntezy ATP jest transport elektronów przez łańcuch przenośników
zlokalizowany w chloroplastach.
C. Synteza NADPH + H+, w zależności od rodzaju fosforylacji, jest sprzężona lub nie jest
sprzężona z fotolizą wody.
D. NADPH + H+ i ATP są niezbędne do przekształcenia kwasu fosfoglicerynowego do
aldehydu fosfoglicerynowego.
E. Odtwarzanie pierwotnego akceptora dwutlenku węgla z aldehydu fosfoglicerynowego
wymaga udziału NADPH + H+.

Zadanie 56.
Proces fotosyntezy składa się z dwóch etapów — fazy zależnej od światła oraz fazy
niezależnej od światła. Istotą fazy zależnej od światła jest wytworzenie tzw. siły
asymilacyjnej, która jest niezbędna do przebiegu drugiego etapu.

Zadanie 56.1. (0-1)

Wśród wymienionych związków podkreśl te, które stanowią siłę asymilacyjną.

ATP NADPH + H+ PGAl PGA RuBP

Zadanie 56.2. (0-1)

Wyjaśnij znaczenie siły asymilacyjnej w fazie niezależnej od światła.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
Zadanie 57.
Wykonano eksperyment, w którym oświetlano komórki skrętnicy (Spirogyra) —
słodkowodnego nitkowatego glonu należącego do zielenic — światłem przepuszczanym
przez pryzmat, eksponując różne odcinki nitkowatej plechy na światło o różnej długości
fali. W każdej komórce skrętnicy znajduje się jeden długi, spiralnie zwinięty chloroplast,
zawierający chloro le. Bakterie tlenowe z rodzaju Pseudomonas, wprowadzone do wody
akwariowej, w której hodowano skrętnicę, wybiórczo gromadziły się wokół niektórych
odcinków nitkowatej plechy oświetlanych światłem o różnej barwie. Wynik eksperymentu
zilustrowano na rysunku.

Zadanie 57.1. (0-1)

Pamiętając, że tlen jest produktem fotosyntezy, sformułuj problem badawczy tego
doświadczenia.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 57.2. (0-1)

Wyjaśnij, dlaczego bakterie gromadziły się najliczniej wokół odcinków nitkowatej
plechy oświetlanych światłem o barwach czerwonej i niebieskiej.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
Zadanie 57.3. (0-1)
Sformułuj wniosek potwierdzony wynikami eksperymentu.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 57.4. (0-1)

Podaj, w jaki sposób zmieni się wynik doświadczenia, jeśli na drodze światła pomiędzy
pryzmatem i plechą wstawiony zostanie czerwony ltr. Uzasadnij odpowiedź.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 58. (0-1)

Przeprowadzono następujące doświadczenie. Siewki rzeżuchy podzielono na 3 grupy i
umieszczono w jednakowych warunkach (wilgotność, temperatura, stężenie CO2). Każdą
grupę naświetlano światłem o innej barwie przez okres dwóch tygodni: grupę I — światłem
niebieskim o długości fali 440 nm grupę II — światłem żółtozielonym o długości fali 560
nm grupę III — światłem czerwonym o długości fali 660 nm. Następnie zmierzono w
każdej grupie wysokość wszystkich siewek. Na wykresie przedstawiono widmo absorpcji
barwników fotosyntetycznych.

Na podstawie powyższych danych podaj, w której grupie siewek rośliny uzyskały

najwyższy wzrost. Odpowiedź uzasadnij.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
 Zadanie 59.
W procesie fotosyntezy ATP jest wytwarzany w fazie zależnej od światła. Na rysunku
zilustrowano przebieg doświadczenia, przeprowadzonego w całkowitej ciemności, w
którym wyizolowane z komórki chloroplasty zakwaszano przez zanurzenie ich w
zjologicznym roztworze o wartości pH równej 4. Gdy pH wnętrza tylakoidu chloroplastu
osiągnęło wartość pH równą 4, chloroplasty przenoszono do roztworu zasadowego o
wartości pH równej 8, zawierającego ADP i Pi. W tych warunkach wartość pH stromy
chloroplastu wzrastała szybko do 8, natomiast pH wnętrza tylakoidów przez pewien czas
pozostawało na poziomie wartości pH równej 4. Po takim potraktowaniu chloroplastów
wzrastało w nich stężenie ATP.

Zadanie 59.1 (0-1)

Dorysuj grot strzałki ilustrującej transport protonów (H+) pomiędzy wnętrzem
tylakoidu a stromą chloroplastu w tym doświadczeniu.

Zadanie 59.2. (0-1)

Wyjaśnij, dlaczego chloroplasty były zdolne do syntezy ATP w ciemności.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
Zadanie 59.3. (0-1)
Wyjaśnij rolę światła w produkcji ATP w procesie fotosyntezy.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 60. (0-2)

Na schemacie przedstawiono wiązanie CO2 przez dwie grupy roślin (C3 i C4).

Na podstawie analizy danych z obu schematów uzupełnij w tabeli informacje

dotyczące wiązania CO2 w cyklach obu rodzajów roślin.
Zadanie 61.
Na schemacie przedstawiono przebieg fazy fotosyntezy zależnej od światła.

Zadanie 61.1. (0-1)

Na podstawie informacji uzyskanych z analizy schematu oceń prawdziwość zapisanych
w tabeli stwierdzeń dotyczących przebiegu fazy fotosyntezy zależnej od światła. Wpisz
w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F,
jeśli stwierdzenie jest fałszywe.

U roślin prowadzących oksygeniczny typ fotosyntezy istotą fazy

1. zależnej od światła jest przepływ elektronów od wody do PS I i P F
następnie do NADP+
W transporcie elektronów od wody do NADP+ uczestniczą oba
2. fotosystemy oraz przenośniki elektronów niezwiązane z P F
fotosystemami.
Transportowi elektronów od cząsteczki wody do NADP+
3. towarzyszy wytworzenie w poprzek błony tylakoidu gradientu P F
stężenia protonów, który jest siłą napędową fosforylacji ADP.

Zadanie 61.2. (0-1)

Na podstawie analizy schematu podaj, czy przedstawiony proces fosforylacji
fotosyntetycznej przebiega cyklicznie, czy niecyklicznie. Odpowiedź uzasadnij.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 62.
W tabeli przedstawiono wyniki doświadczenia, w którym przy wysokim stężeniu CO2
badano wpływ natężenia światła na intensywność fotosyntezy w dwóch różnych
temperaturach.

Zadanie 62.1. (0-2)

Na podstawie danych w tabeli narysuj wykresy liniowe ilustrujące wpływ natężenia
światła na intensywność procesu fotosyntezy w temperaturze 20°C i 30°C, przy
wysokim stężeniu CO2. Zastosuj jeden układ współrzędnych.

Zadanie 62.2. (0-1)

Na podstawie wykresu sformułuj wniosek dotyczący wpływu natężenia światła na
intensywność fotosyntezy, przy wysokim stężeniu CO2, w zależności od temperatury.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
 Zadanie 63. (0-1)
Na proces fotosyntezy składają się reakcje zależne i reakcje niezależne od światła.

Spośród poniższych zdań zaznacz dwa, które zawierają prawdziwe informacje

dotyczące przebiegu i lokalizacji reakcji fotosyntezy.

A. Wykorzystanie energii świetlnej w procesie fotosyntezy umożliwiają cząsteczki

chloro lu zgrupowane w tzw. fotoukładach, w stromie chloroplastu.

B. Produkcja ATP i NADPH + H+ jest rezultatem inicjowanej przez światło wędrówki

elektronów przez łańcuch przenośników oraz fotolizy wody.

C. W czasie reakcji fosforylacji cyklicznej, odbywającej się w tylakoidach chloroplastów,

zachodzi synteza ATP połączona z powstawaniem NADPH + H+.

D. Wytworzone NADPH + H+ jest wykorzystywane w cyklu Calvina do syntezy cukru

(aldehydu 3-fosfoglicerynowego) jako czynnik utleniający i jako źródło energii.

E. W cyklu Calvina przekształcanie dwutlenku węgla w cukier (aldehyd 3-

fosfoglicerynowy) rozpoczyna się przyłączeniem cząsteczki dwutlenku węgla do
cząsteczki pięciowęglowego związku organicznego.

Zadanie 64. (0-1)

Na wykresach przedstawiono zależność asymilacji CO2 od temperatury u tej samej rośliny,
przy silnym i słabym natężeniu światła.

Ustal, czy przedstawione na wykresie dane dotyczą rośliny światłolubnej czy

cieniolubnej. Swoją opinię uzasadnij jednym argumentem.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
Zadanie 65.
Na uproszczonym schemacie przedstawiono fazę jednego z ważnych procesów
metabolicznych zachodzących u roślin.

Zadanie 65.1. (0-1)

Faza przedstawiona na schemacie nazywa się

A. cykl Calvina
B. cykl Krebsa
C. łańcuch oddechowy
D. faza jasna fotosyntezy

Zadanie 65.2. (0-1)

Podaj dokładną lokalizację w komórce roślinnej przedstawionej powyżej fazy.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 65.3. (0-1)

Wymień dwa składniki siły asymilacyjnej biorącej udział w powyższej fazie.

…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 66. (0-2)
W tabeli przedstawiono średnie wyniki doświadczenia, w którym badano wpływ
temperatury na intensywność fotosyntezy u pewnego gatunku rośliny. Za pomocą
specjalnego urządzenia mierzono objętość CO2 asymilowanego w jednostce czasu przez
badane rośliny przy tym samym natężeniu światła, ale w różnych temperaturach.

Na podstawie danych z tabeli narysuj wykres ilustrujący wpływ temperatury na

intensywność fotosyntezy u badanego gatunku rośliny.
Zadanie 67. (0-1)
Na schemacie przedstawiono wymianę substancji między cytozolem komórki i stromą
chloroplastu przez błonę wewnętrzną chloroplastu. (Schemat nie uwzględnia
przepuszczalnej zewnętrznej błony chloroplastu).

Spośród poniższych stwierdzeń wybierz i zaznacz dwa, które można sformułować na

podstawie schematu.

A. Transport różnych substancji przez błonę wewnętrzną chloroplastu jest możliwy tylko
dzięki udziałowi przenośnika fosforanowego.

B. Transport produktu cyklu Calvina-Bensona ze stromy chloroplastu do cytozolu wymaga

udziału przenośnika fosforanowego.

C. Sprzężenie transportu jonów fosforanowych z transportem fosfotriozy pozwala

uzupełniać ubytek fosforu w stromie spowodowany eksportem fosfotrioz do cytozolu.

D. Sprzężenie transportu jonów fosforanowych z transportem fosfotriozy pozwala

uzupełniać ubytek jonów, które są potrzebne do syntezy sacharozy w cytozolu.

E. Transport fosfotriozy i transport jonów fosforanowych mogą być ze sobą sprzężone,

ponieważ odbywają się jednocześnie i w tym samym kierunku.
Zadanie 68.
Mitochondria i chloroplasty pochodzą najpewniej od bakterii żyjących samodzielnie, które
zostały pobrane do wnętrza komórki przodka organizmów eukariotycznych, ale nie zostały
strawione. W obydwu organellach dochodzi do syntezy ATP. Zgodnie z modelem
chemiosmozy, dzięki transportowi elektronów przez przenośniki związane z błoną, protony
(H+) są przepompowywane na jej drugą stronę: w mitochondriach z matriks do przestrzeni
międzybłonowej, a w chloroplastach — ze stromy do wnętrza (światła) tylakoidu. W błonę
wbudowany jest enzym — syntaza ATP, który wykorzystuje do swojego działania powstałą
różnicę stężeń H+. Źródła elektronów, przechodzących przez przenośniki łańcucha
transportu elektronów, są różne w mitochondriach i w chloroplastach, ale istota procesu
chemiosmozy jest taka sama w obydwu organellach — co przedstawiono na poniższym
schemacie.

Zadanie 68.1. (0-1)

Podaj jeden argument na rzecz endosymbiotycznego pochodzenia mitochondriów i
chloroplastów.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 68.2. (0-1)

Określ, czy transport protonów (H+) z matriks mitochondrium i stromy chloroplastu
jest aktywny, czy – bierny. Odpowiedź uzasadnij, korzystając z przedstawionych
informacji.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 68.3. (0-1)
Na podstawie podanych informacji oceń prawdziwość stwierdzenia: „Synteza ATP w
mitochondriach i chloroplastach zachodzi bezpośrednio w procesie przepompo-
wywania protonów (H+) podczas transportu elektronów przez przenośniki łańcucha
transportu elektronów”. Odpowiedź uzasadnij.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 68.4. (0-1)

Wyjaśnij, dlaczego zbyt wysoka temperatura może doprowadzić do zatrzymania
syntezy ATP w mitochondriach i chloroplastach.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 68.5. (0-1)

Podaj, w której fazie fotosyntezy (zależnej od światła czy niezależnej od światła)
powstaje i do czego jest następnie wykorzystywany ATP wytwarzany w chloroplastach
komórki roślinnej.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 68.6. (0-1)

Podaj jeden przykład powiązania procesów metabolicznych zachodzących w
chloroplastach z metabolizmem mitochondriów tej samej komórki roślinnej.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 69.
Podczas fazy fotosyntezy zależnej od światła ATP powstaje na drodze fosforylacji. Na
schemacie A przedstawiono fosforylację, której towarzyszy cykliczny transport elektronów,
a na schemacie B – fosforylację, której towarzyszy niecykliczny transport elektronów.

Zadanie 69.1. (0-1)

Na podstawie schematów uzupełnij tabelę, w której porównasz oba typy fosforylacji i
transportu elektronów zachodzące podczas fotosyntezy.

Zadanie 69.2. (0-1)

Wyjaśnij, dlaczego do zajścia fotosyntezy konieczny jest niecykliczny transport
elektronów, a niewystarczający jest sam transport cykliczny. W odpowiedzi uwzględnij
produkty fazy zależnej od światła i ich znaczenie w procesie fotosyntezy.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
 Zadanie 69.3. (0-1)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące fazy fotosyntezy zależnej od światła są
prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Przenośniki elektronów występują w stromie chloroplastu,

1. P F
natomiast barwniki tworzące fotosystemy – w tylakoidach gran.
W centrum reakcji fotosystemów znajdują się cząsteczki
2. P F
chloro lu, z których są wybijane elektrony.
W tylakoidy gran wbudowana jest syntaza ATP, która przenosi
3. P F
protony do wnętrza tylakoidu.

Zadanie 70. (0-1)

Nitkowata skrętnica została oświetlona światłem rozszczepionym w pryzmacie na barwne
widmo. Następnie dodano do środowiska ruchliwe bakterie tlenowe, które zaczęły się
skupiać wzdłuż jej komórek w ściśle określonych miejscach, co zobrazowano na rysunku w
postaci drobnych kreseczek. Gdy usuwano skrętnicę z wody bakterie nie wykazywały
tendencji do takiego skupiania się. Rysunek poniżej jest ilustracją tego doświadczenia.

Zakładając, że bakterie gromadziły się w okolicy, gdzie uwalniał się tlen zaznacz dwie
hipotezy badawcze, których potwierdzeniem są otrzymane wyniki doświadczenia.

A. Długość fali światła nie ma wpływu na intensywność procesu fotosyntezy.

B. Natężenie procesu fotosyntezy zależy od długości fali światła.
C. Najskuteczniejszy dla przebiegu fotosyntezy jest zakres widma w granicach 420-630
nm.
D. Strefa światła o długościach fal w zakresie 400-450 nm i 650-700 nm jest
wystarczającym czynnikiem przyciągającym bakterie.
E. Najbardziej efektywne dla przebiegu fotosyntezy jest światło niebieskie i czerwone.
fi
Zadanie 71.
Na schemacie przedstawiono proces asymilacji CO2 oraz przemiany jej produktów
zachodzące w komórce mezo lu.

Zadanie 71.1. (0-1)

Podaj nazwę cyklu oznaczonego na schemacie numerem 1. oraz pełną nazwę triozy,
która jest jego produktem.

Nazwa cyklu: ................................... Nazwa triozy: ..................................

Zadanie 71.2. (0-1)

Na podstawie schematu opisz procesy biochemiczne zachodzące w komórkach mezo lu
w sytuacji, gdy produkcja PGAl jest tak intensywna, że przewyższa możliwość
transportu tego związku do cytozolu.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
fi
Zadanie 72. (0-1)
Syntezę związków organicznych u pewnych bakterii chemosyntetyzujących poprzedzają
poniższe reakcje chemiczne.

Podaj nazwę grupy bakterii chemosyntetyzujących, które przeprowadzają

przedstawione reakcje chemiczne, i określ znaczenie tych reakcji dla organizmów
przeprowadzających chemosyntezę.

Nazwa grupy bakterii: ………………………………..

Znaczenie: ……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 73. (0-2)

Poniżej przedstawiono trzy sumaryczne reakcje opisujące asymilację dwutlenku węgla
przez różne grupy organizmów autotro cznych.

Podaj, która z powyższych reakcji jest charakterystyczna dla chemosyntezy, a która —

dla fotosyntezy przeprowadzonej przez niektóre bakterie siarkowe, np. purpurowe. W
każdym przypadku uzasadnij swój wybór.

Chemosynteza ………………. , ponieważ …………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Fotosynteza u niektórych bakterii siarkowych ……………………….. , ponieważ

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
Zadanie 74.
Chemosynteza, podobnie jak fotosynteza, przebiega w dwóch fazach:

I. wytwarzanie „siły asymilacyjnej" (ATP i NADPH + H+ )

II. asymilacja CO2.

Reakcje przedstawione poniżej są uproszczonymi zapisami przebiegu jednej z

wymienionych faz chemosyntezy zachodzącej w komórkach bakterii nitry kacyjnych.

Zadanie 74.1. (0-1)

Określ, którą fazę — I czy II — ilustrują przedstawione reakcje. Odpowiedź
uzasadnij.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 74.2. (0-1)

Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią bakterie nitry kacyjne w obiegu azotu w przyrodzie.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 75. (0-1)

Chemosynteza jest formą asymilacji CO2, dla której źródłem energii są procesy utleniania,
najczęściej związków nieorganicznych. Mimo, iż bakterie chemosyntetyzujące nie są
głównymi producentami masy organicznej, odgrywają jednak dużą rolę w ekosystemach
wodnych i lądowych.

Przedstaw na dowolnym przykładzie bakterii chemosyntetyzujących ich znaczenie w

przyrodzie.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
fi
Zadanie 76.
Bakterie nitry kacyjne (Nitrosomonas sp., Nitrobacter sp.) przeprowadzają chemosyntezę
wykorzystując w jej pierwszym etapie następujące reakcje chemiczne:

Część wydzielonej w tych reakcjach energii jest rozpraszana w postaci ciepła, a część jest
dostępna dla bakterii w formie użytecznej chemicznie.

Zadanie 76.1. (0-1)

Wyjaśnij, jaką rolę w drugim etapie chemosyntezy pełni energia użyteczna chemicznie,
uzyskana przez te bakterie w etapie pierwszym.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 76.2. (0-1)

Określ znaczenie reakcji nitry kacji dla roślin.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 77. (0-1)

Jeden z rodzajów chemosyntetyzujących bakterii siarkowych przeprowadza proces
utleniania siarki w sposób przedstawiony sumarycznym równaniem:

Wyjaśnij, w jaki sposób te bakterie wpływają na jakość gleby oraz jakie są

konsekwencje tego procesu dla występujących tam roślin.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
fi
fi
Zadanie 78. (0-1)
Uwalnianie przez organizmy energii cieplnej jest warunkiem ich przeżycia. Zwierzęta w
hibernacji, noworodki niektórych gatunków (w tym — człowieka) i ssaki przystosowane do
życia w niskich temperaturach wytwarzają ciepło dzięki tzw. białkom rozprzęgającym.
Białka te występują licznie w błonie grzebieni mitochondriów komórek brunatnej tkanki
tłuszczowej, gdzie tworzą kanały jonowe. Aktywne białka rozprzęgające transportują
protony z przestrzeni międzybłonowej do macierzy mitochondrialnej, uwalniając
jednocześnie energię gradientu protonowego w postaci ciepła. Skutkiem ubocznym jest
zmniejszenie wydajności powstawania ATP z udziałem syntazy ATP. Komórki brunatnej
tkanki tłuszczowej mają bardzo liczne mitochondria o dużych i licznych grzebieniach.
Na podstawie: J. Berg, J. Tymoczko, L. Stryer, Biochemia, Warszawa 2009;

Wyjaśnij, odnosząc się do mechanizmu fosforylacji oksydacyjnej, dlaczego obecność

aktywnego białka rozprzęgającego w błonie wewnętrznej mitochondrium komórek
brunatnej tkanki tłuszczowej jest przyczyną zmniejszenia wydajności powstania ATP z
udziałem syntazy ATP.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 79. (0-1)

Do dwóch kolb o pojemności 100 ml wlano po 50 ml wody destylowanej i dodając NaOH,
doprowadzono roztwór do pH 8,0. W jednej kolbie umieszczono siewkę bobu w ten sposób,
aby całe jej korzenie były zanurzone w wodzie. Druga kolba stanowiła próbę kontrolną. Po
upływie 30 i 60 minut zmierzono pH roztworu w obu kolbach. Wyniki przedstawiono w
tabeli.

Wyjaśnij związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy procesem oddychania w

komórkach korzeni bobu a obniżeniem pH w kolbce z siewkami tej rośliny.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 80.
Na rysunku przedstawiono budowę mitochondrium.

Zadanie 80.1. (0-1)

Wybranym elementom budowy mitochondriom (A—C) przyporządkuj po jednym z
procesów (1-4), jakie w nich zachodzą. Wpisz odpowiednie numery w wyznaczone
miejsca.

Zadanie 80.2. (0-1)

Wybierz z poniższych (A—D) i zaznacz etap oddychania tlenowego, w którym powstaje
najwięcej cząsteczek ATP w przeliczeniu na jedną cząsteczkę utlenionej glukozy.

A. glikoliza
B. powstawanie acetylo-CoA (reakcja pomostowa)
C. cykl kwasu cytrynowego (cykl Krebsa)
D. łańcuch transportu elektronów (łańcuch oddechowy)
Zadanie 81.
Jednym z najważniejszych enzymów mitochondrialnych jest syntaza ATP: kompleks białek,
dzięki któremu w procesie fosforylacji oksydacyjnej powstaje ATP. Na schemacie
przedstawiono mitochondrium oraz lokalizację materiału genetycznego zawierającego
informację o budowie podjednostek syntazy ATP, a także miejsca ich syntezy i składania.

Zadanie 81.1. (0-1)

Zaznacz wśród wymienionych elementów budowy mitochondriom ten, w którym
występuje aktywna syntaza ATP.

A. błona zewnętrzna
B. przestrzeń międzybłonowa
C. błona wewnętrzna
D. matriks (macierz)

Zadanie 81.2. (0-1)

Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. Podkreśl w
każdym nawiasie właściwe określenie.

Przez kanał utworzony z podjednostek syntazy ATP ( elektrony / protony ) powracają do

( matriks / przestrzeni międzybłonowej ). Ich przepływ przez kanał syntazy ATP sprawia, że
możliwe jest przyłączenie reszty fosforanowej do ( ATP / ADP ).
Zadanie 82.
Na schemacie w sposób uproszczony przedstawiono wybrane etapy tlenowego oddychania
komórkowego.

Zadanie 82.1. (0-1)

Podaj nazwy związków chemicznych oznaczonych na schemacie literami X i Y.

X ………………………………. Y ……………………………….

Zadanie 82.2. (0-1)

Uzupełnij tabelę, w której określisz lokalizację w komórce wskazanych na schemacie
etapów oddychania tlenowego (I—III).
Zadanie 83.
Na schemacie przedstawiono fragment wnętrza mitochondrium — matriks i błonę
wewnętrzną. Literami X i Y oznaczono miejsca zachodzenia określonych etapów
oddychania tlenowego. Błona zewnętrzna mitochondrium nie jest widoczna.

Zadanie 83.1. (0-1)

Podaj nazwę etapu oddychania tlenowego, oznaczonego na schemacie literą X.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 83.2. (0-1)

Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią białka tworzące kompleks oznaczony na schemacie literą
Y.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 83.3. (0-1)

Oceń prawdziwość informacji opisujących błony mitochondrialne. Zaznacz P, jeśli
informacja jest prawdziwa, albo F — jeśli jest fałszywa.

Syntaza ATP występuje w błonie zewnętrznej i wewnętrznej .

1. P F
mrtochondrium.
Wewnętrzna błona mitochondrium ma większą powierzchnię niż
2. P F
niz błona zewnętrzna.
Wewnętrzna błona mitochondrium jest dobrze przepuszczalna
3. P F
dla większości małych cząsteczek i jonów.
Zadanie 84.
Na schemacie przedstawiono etap pewnego procesu biochemicznego.

Zadanie 84.1. (0-1)

Etap przedstawiony na schemacie to

A. łańcuch oddechowy.
B. cykl mocznikowy
C. cykl Krebsa.
D. glikoliza.

Zadanie 84.2. (0-1)

Podaj dokładną lokalizację w komórce przedstawionego powyżej etapu.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 84.3. (0-1)

Wypisz wszystkie produkty tego etapu.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 85. (0-1)

Tlen, który bierze udział w procesie oddychania wewnątrzkomórkowego (utleniania
glukozy) w komórkach zwierząt i człowieka, wraca do atmosfery jako składnik
wydychanego CO2.

Uzasadnij, że powyższe stwierdzenie nie jest prawdziwe.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 86. (0-1)
Podczas oddychania tlenowego w mitochondriach zachodzi tzw. reakcja pomostowa, w
wyniku której powstaje acetylo—CoA.

Określ miejsce przebiegu reakcji pomostowej w mitochondrium i rolę koenzymu A

(CoA) w procesie oddychania tlenowego.

Miejsce reakcji ………………………………………………………….

Rola koenzymu A ……………………………………………………….

Zadanie 87.
Komórki uzyskują energię w procesie oddychania tlenowego lub beztlenowego. Na
schemacie przedstawiono w uproszczeniu jeden z rodzajów oddychania komórkowego.

Zadanie 87.1. (0-1)

Podaj nazwę typu oddychania komórkowego — tlenowe albo beztlenowe —
przedstawionego na schemacie. Odpowiedź uzasadnij.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 87.2. (0-1)

Podaj nazwy albo wzory chemiczne substratów lub produktów oddychania, które
należałoby wpisać w miejsca oznaczone na schemacie cyframi 1 i 2.

1 ………………………………. 2 ……………………………….
Zadanie 88.
Na schemacie przedstawiono mechanizm regulacji natężenia procesu oddychania
komórkowego u Eukariota.

Zadanie 88.1. (0-1)

Przyporządkuj etapom oddychania tlenowego ich lokalizację w komórce.

Etap oddychania Lokalizacja w komórce

A. glikoliza I. zewnętrzna błona mitochondrium

B. cykl kwasu cytrynowego II. wnętrze peroksysomów
C. łańcuch oddechowy III. macierz mitochondrialna
IV. cytozol
V. wewnętrzna błona mitochondrium

A ……………… B ……………… C ………………

Zadanie 88.2. (0-1)

Podaj nazwy typów fosforylacji oznaczonych na schemacie numerami 1, 2 i 3.

1 ………………………… 2 ………………………. 3 ……………………….

Zadanie 89.
Na schemacie przedstawiono komórkowy proces uwalniania energii, którego
biochemicznym substratem jest glukoza.

Zadanie 89.1. (0-1)

Podaj nazwę etapu tego procesu oznaczonego literą X.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 89.2. (0-1)

Określ, jaką rolę pełni tlen w tym etapie.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 90. (0-2)

Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium, w którym zachodzi
m.in. proces oddychania wewnątrzkomórkowego.

Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj, jakie etapy
oddychania komórkowego zachodzą w ich obrębie.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 91. (0-1)
Na schemacie przedstawiono substraty i produkty przemian w mitochondrium.

Zadanie 92. (0-1)

Na schemacie przedstawiono, w uproszczony sposób, jeden z etapów oddychania
komórkowego.

Podaj nazwę elementu budowy komórki, w którym zachodzi przedstawiony etap

oddychania oraz nazwę związku oznaczonego literą X.

Nazwa elementu budowy komórki: ………………………………

Nazwa związku (oznaczonego X): ………………………………
Zadanie 93. (0-1)
Glikoliza jest powszechnym szlakiem metabolicznym zachodzącym w cytoplazmie
komórek wszystkich żywych organizmów.

Wypisz z poniższego schematu trzy substraty oraz trzy produkty procesu glikolizy.

substraty glikolizy: ………………………………………………………….

produkty glikolizy: ………………………………………………………….

Zadanie 94.
Na metabolizm składają się dwa przeciwstawne kierunki przemian biochemicznych:
anabolizm i katabolizm. Poniżej przedstawiono, w uproszczony sposób, przykład jednego z
procesów katabolicznych zachodzących w komórce.

glukoza + tlen + ADP + Pi → dwutlenek węgla + woda + ATP

Zadanie 94.1. (0-1)

Podaj nazwę procesu, który zachodzi w komórce w przedstawiony powyżej sposób.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 94.2. (0-1)

Uzasadnij, za pomocą jednego argumentu, kataboliczny charakter tego procesu.

…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 95.
Na poniższym schemacie przedstawiono w uproszczeniu wzajemne powiązania procesu
fotosyntezy i procesu oddychania u autotrofów fotosyntetyzujących.

Zadanie 95.1. (0-1)

Uzupełnij opis schematu, wpisując w wyznaczone miejsca nazwy odpowiednich
rodzajów energii.

Zadanie 95.2. (0-1)

Uzasadnij stwierdzenie, że z punktu widzenia energetycznego oddychanie i fotosynteza
stanowią dwa przeciwstawne procesy.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 96. (0-1)

Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B występujące w komórce
roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach.

Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesów, które w nich zachodzą.

A. Struktura ……………………………… Proces ………………………………

B. Struktura ……………………………… Proces ………………………………
Zadanie 97. (0-3)
Na schemacie w uproszczony sposób przedstawiono związek między dwoma
podstawowymi dla życia organizmów procesami metabolicznymi: fotosyntezą i
oddychaniem.

Porównaj na podstawie schematu proces fotosyntezy i oddychania, wpisując do tabeli

po dwa substraty, dwa produkty oraz nazwę typu reakcji metabolicznej dla każdego z
tych procesów.

Zadanie 98. (0-1)

Proces powstawania ATP z ADP nazywamy fosforylacją.

Określ, jaki rodzaj fosforylacji przedstawia powyższy schemat fragmentu procesu

glikolizy.
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 99. (0-1)
Schemat przedstawia współpracę chloroplastów i mitochondriów w komórce roślinnej.

Zadanie 99.1. (0-1)

Ustal, w którym z tych organelli zachodzą procesy anaboliczne, a w którym zachodzą
procesy kataboliczne.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 99.2. (0-1)

Wyjaśnij, jakie korzyści ma komórka ze współpracy chloroplastów i mitochondriów.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 100.
Na schemacie przedstawiono strukturę i funkcjonowanie łańcucha oddechowego.
Zadanie 100.1. (0-1)
Określ lokalizację białkowych kompleksów łańcucha oddechowego w komórce
prokariotycznej i komórce eukariotycznej. W miejsce wyznaczone przy każdym
rodzaju komórki (A–B) wpisz numer właściwej struktury wybrany spośród 1.–5.

Rodzaj komórki

A. prokariotyczna: ....................
B. eukariotyczna: ....................

Lokalizacja białkowych kompleksów łańcucha oddechowego

1. zewnętrzna błona mitochondrium

2. błona komórkowa
3. cytozol
4. nukleosom
5. wewnętrzna błona mitochondrium

Zadanie 100.2. (0-1)

Wykaż związek między działaniem kompleksów białkowych łańcucha oddechowego,
oznaczonych na schemacie cyframi I, III i IV, a działaniem syntazy ATP.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 100.3. (0-1)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące funkcjonowania łańcucha oddechowego są
prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

NADH + H+ oddaje elektrony kompleksom białkowym łańcucha

1. P F
oddechowego, w wyniku czego utlenia się do NAD+.
Kompleksy białkowe łańcucha oddechowego są uszeregowane
2. na schemacie według wzrastającego powinowactwa do P F
elektronów.
Ostatecznym akceptorem elektronów i protonów przenoszonych
3. P F
w łańcuchu oddechowym jest woda.
Zadanie 101.
Na schemacie przedstawiono, w sposób uproszczony, zmiany w tempie zużywania
substratów i wytwarzania produktów w przebiegu następujących po sobie dwóch procesów
(I i II), dostarczających energii z utleniania glukozy w komórkach intensywnie pracujących
mięśni szkieletowych.

Zadanie 101.1. (0-1)

Podaj nazwę każdego z przedstawionych procesów.

I ………………………………. II ……………………………….

Zadanie 101.2. (0-1)

Podaj nazwę związku chemicznego powstającego w przebiegu procesu II w komórce
mięśniowej i oznaczonego na schemacie literą X.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 102. (0-1)

Tabela przedstawia różnicę między oddychaniem tlenowym i beztlenowym.

Zużycie energii w dwóch różnych typach komórek wynosi po 38 tys. cząsteczek ATP na
sekundę w każdej komórce. Komórka A oddycha tlenowo, komórka B oddycha beztlenowo.
Na podstawie analizy powyższych danych ustal i podaj, która z komórek (A czy B)
będzie mieć większe zapotrzebowanie na glukozę. Swoją odpowiedź uzasadnij jednym
argumentem.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 103.
Na schemacie przedstawiono proces oddychania beztlenowego - fermentacji alkoholowej,
który przeprowadzają między innymi drożdże.

Zadanie 103.1. (0-1)

Podaj nazwę etapu oznaczonego na schemacie I. oraz nazwę rodzaju fosforylacji, w
wyniku której powstaje w tym etapie ATP.

Nazwa etapu …………………. Fosforylacja ………………….

Zadanie 103.2. (0-1)

Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało informacje prawdziwe. Podkreśl w
każdym nawiasie właściwe określenie.

W etapie procesu oznaczonym III. dzięki ( redukcji / utlenianiu ) aldehydu octowego

odnawiany jest zapas ( ADP / ATP / NAD+ / NADH ), co umożliwia ( utlenianie / redukcję )
kolejnych cząsteczek ( glukozy / pirogronianu ).

Zadanie 103.3. (0-1)

Określ, jaki produkt etapu II. oznaczono na schemacie literą X i podaj jeden sposób,
wykrycia tego produktu w doświadczeniu, np. w zestawie przygotowanym do badania
wpływu temperatury na intensywność fermentacji u drożdży.

Produkt X ……………….
Sposób wykrywania: ………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 104.
Przygotowano sok z liści czerwonej kapusty. Miał on barwę ciemnoniebieską spowodowaną
występowaniem barwników — antocyjanów. Antocyjany w środowisku kwasowym
zmieniają barwę z niebieskiej na czerwoną i dlatego mogą być stosowane jako wskaźnik
kwasowości. Do dwóch probówek, oznaczonych A i B, wlano po 100 ml przygotowanego
soku z kapusty. Do probówki A nie dodano nic, a do probówki B dodano trochę drożdży i
trochę cukru. Obydwie probówki szczelnie oklejono folią. Po godzinie sprawdzono wyniki:
— w probówce A nic się nie zmieniło,
— w probówce B zaobserwowano zmianę zabarwienia soku z niebieskiego na czerwone.

Zadanie 104.1. (0-1)

Podaj nazwę (lub wzór chemiczny) substancji, powstającej w opisanym doświadczeniu,
która po rozpuszczeniu się w wodzie spowodowała zmianę zabarwienia soku w
probówce B.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 104.2. (0-1)

Wyjaśnij, jaki proces chemiczny spowodował zmianę barwy soku.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 105. (0-1)

Glukoza w warunkach beztlenowych ulega przemianie w kwas mlekowy.

Na podstawie analizy rysunku podaj, czy jest to proces anaboliczny czy kataboliczny.
Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 106.
Na schemacie przedstawiono pewien proces biochemiczny.

Zadanie 106.1. (0-1)

Podaj pełną nazwę przedstawionego na schemacie procesu i określ jego znaczenie w
życiu tych organizmów, które go przeprowadzają.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 106.2. (0-1)

Wyjaśnij znaczenie procesu regeneracji NAD+.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 107.
W tkankach roślin zwykle odbywa się oddychanie tlenowe, w warunkach braku lub
niedoboru tlenu występuje też fermentacja mlekowa. Podczas beztlenowego rozkładu 1
mola glukozy do 2 moli pirogronianu, powstają 2 mole NADH oraz 2 mole ATP w procesie
fosforylacji substratowej. W tlenowych etapach rozkładu 2 moli pirogronianu wytwarzane
są 2 mole ATP w procesie fosforylacji substratowej oraz 8 moli NADH i 2 mole FADH2. Z
utleniania tych cząsteczek NADH i FADH2 oraz NADH powstałego w czasie glikolizy
powstają 32 mole ATP (dane teoretyczne). Ilość energii niezbędna do syntezy 1 mola ATP
wynosi 12 kcal. Spalanie 1 mola glukozy w bombie kalorymetrycznej wyzwala 687 kcal
energii.
Na podstawie: J. Kopcewicz, Podstawy biologii roślin, Warszawa 2012, s. 193-195.

Zadanie 107.1. (0-1)

Porównaj losy NADH powstałego podczas fermentacji mlekowej z losami NADH
powstałego podczas tlenowego rozkładu glukozy. W tym celu wypełnij poniższą tabelę.

Zadanie 107.2. (0-1)

Oblicz teoretyczną wydajność energetyczną oddychania tlenowego oraz wydajność
energetyczną fermentacji mlekowej dla 1 mola glukozy. Przedstaw swoje obliczenia —
wyniki podaj w procentach.
Zadanie 108. (0-1)
Niektóre bakterie i grzyby uzyskują energię w procesie fermentacji mleczanowej
(mlekowej). Pierwszym etapem fermentacji jest glikoliza, w czasie której glukoza jest
przekształcana do pirogronianu i zostaje uwolniona energia. W następnym etapie
pirogronian jest przekształcany w mleczan. Mleczan jest związkiem szkodliwym dla
komórki, natomiast pirogronian to związek kluczowy w przemianach metabolicznych. Na
schemacie przedstawiono przebieg fermentacji mleczanowej.

Wyjaśnij, jakie znaczenie dla przebiegu fermentacji mleczanowej ma przekształcanie

pirogronianu w mleczan podczas tego procesu.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 109.
Synteza kwasów tłuszczowych w komórkach roślinnych odbywa się w chloroplastach i
proplastydach. Na schemacie przedstawiono cykl Calvina i jego związek z innymi
przemianami metabolicznymi.
Zadanie 109.1. (0-1)
Wykaż związek cyklu Calvina z syntezą kwasów tłuszczowych w chloroplastach.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 109.2. (0-1)

Podaj nazwę struktury komórki zwierzęcej oraz nazwę zachodzącego w niej procesu,
dostarczającego substratu do syntezy kwasów tłuszczowych w takich komórkach.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 110.
Na schemacie przedstawiono pewien proces metaboliczny.

Zadanie 110.1. (0-1)

Na podstawie schematu wykaż, że przedstawiony proces jest cyklem przemian
metabolicznych.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 110.2. (0-1)

Określ, czy przedstawiony proces jest procesem anabolicznym, czy katabolicznym.
Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 110.3. (0-1)
Wyjaśnij, na czym polega znaczenie adaptacyjne przedstawionego procesu dla
zwierząt lądowych.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 110.4. (0-1)

Podaj nazwę narządu człowieka, w którym zachodzi przedstawiony proces.

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 110.5. (0-1)

Podaj, jaki rodzaj diety należy zastosować w przypadku pacjenta, u którego
stwierdzono wrodzony niedobór jednego z enzymów uczestniczących w opisanym
procesie, co skutkuje podwyższonym stężeniem amoniaku w jego organizmie.
Odpowiedź uzasadnij.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 111.

Powyższy zapis ilustruje działanie typowego szlaku (ciągu) enzymatycznego. W komórkach

występują zarówno szlaki tzw. zdysocjowane, w których produkty poszczególnych reakcji
odłączają się od enzymów, które je wytworzyły (np. cykl Krebsa, glikoliza), jak też szlaki
związane z błonami biologicznymi, w których osadzone są ich enzymy, przekazujące sobie
półprodukty szlaku (np. łańcuch oddechowy). Różnią się one efektywnością
funkcjonowania.
Zadanie 111.1. (0-1)
Wskaż, którego typu szlaku enzymatycznego dotyczy każda z wymienionych cech.

Zadanie 111.2. (0-1)

Wyjaśnij, w jaki sposób przedziałowa struktura wewnętrzna komórki zwiększa
efektywność funkcjonowania szlaków zdysocjowanych w komórkach eukariotycznych.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 112. (0-1)

Produktem deaminacji (dezaminacji) w ludzkich komórkach są jony amonowe. Powstająca
przy ich udziale glutamina (amid kwasu glutaminowego) jest uwalniana do krwi, z którą
wędruje do wątroby. Zachodząca w wątrobie deamidacja powoduje ponowne uwolnienie
jonów amonowych. Poniżej przedstawiono reakcję syntezy glutaminy z glutaminianu
zachodzącą w organizmie człowieka.
 Wyjaśnij, dlaczego jony amonowe są transportowane do wątroby w postaci glutaminy.
W odpowiedzi uwzględnij właściwości amoniaku oraz sposób jego neutralizacji w
organizmie człowieka.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 113.
U zwierz t podstawowymi materiałami zapasowymi, dostarczaj cymi substrat w do
proces w oddychania kom rkowego, s tłuszcze wła ciwe i glikogen.
Tłuszcze wła ciwe dostarczaj ponad dwukrotnie wi cej energii ni w glowodany w
przeliczeniu na jednostk masy. Stanowi one gł wny materiał zapasowy np. u ptak w
w drownych. U zwierz t nieprzemieszczaj cych si , takich jak ostrygi i omułki,
gromadzony jest glikogen. Magazynuje go tak e wiele paso yt w jelitowych, m.in. glista
ludzka.
W glowodorowy ła cuch kwasu tłuszczowego ulega w mitochondriach degradacji w
powtarzaj cych si cyklach, zwanych β-oksydacj . Wynikiem ka dego obrotu cyklu, opr cz
powstawania FADH2 i NADH + H+ , jest odł czenie acetylo-CoA, co skutkuje skr ceniem
ła cucha kwasu tłuszczowego o dwa atomy w gla.
Utlenienie jednej cz steczki nasyconego kwasu tłuszczowego, maj cego okre lon liczb
atom w w gla, prowadzi do powstania o połow mniejszej liczby cz steczek acetylo-CoA.
Ten zwi zek mo e by wykorzystany tak e jako substrat do wytwarzania cholesterolu. Do
syntezy jednej cz steczki cholesterolu zu ywanych jest 18 cz steczek acetylo-CoA.
Na podstawie: http://www.drmichalak.pl/biochemia_tluszcze.htm
K. Schmidt-Nielsen, Fizjologia zwierz t. Adaptacja do rodowiska, Warszawa 2008.

Zadanie 113.1. (0-1)

Podaj nazwy etap w oddychania kom rkowego, do kt rych zostaj wł czone
wymienione poni ej produkty β-oksydacji.

FADH2 i NADH + H+: ………………………………………………………………………..

acetylo-CoA: ………………………………………………………………………………….
ń
ę
ę
ó
ó
ą
ą
ą
ę
ś
ż
ą
ę
ż
ń
ą
ó
ć
ę
ą
ą
ó
ą
ś
ą
ż
ż
ą
ó
ę
ą
ą
ż
ę
ą
ó
ś
ę
ę
ą
ż
ó
ż
ó
ą
ą
ą
ż
ę
ą
ś
ó
ą
ó
ą
ó
ó
ę
 Zadanie 113.2. (0-1)
Okre l, ile cz steczek kwasu laurynowego, kt ry jest nasyconym kwasem tłuszczowym
o wzorze C11H23COOH, jest niezb dnych do syntezy jednej cz steczki cholesterolu.
Przedstaw obliczenia.

Odpowiedź: …………………………………………………………………………………..

Zadanie 113.3. (0-1)

Zaznacz poprawne doko czenie poni szego zdania – wybierz odpowied spo r d A–B
oraz odpowied spo r d 1.–3.

U paso yt w jelitowych substancj zapasow jest

jest on bezpo rednim substratem

1.
oddychania kom rkowego.
A. glikogen
ze wzgl du na tryb ycia musz one
2.
ponieważ gromadzi du e zapasy energii.
oddychaj one beztlenowo i energi
B. tłuszcz 3. uzyskuj wył cznie w procesie
glikolizy.
ś
ż
ę
ą
ą
ć
ó
ś
ą
ż
ą
ź
ó
ż
ś
ó
ń
ą
ą
ę
ę
ż
ą
ó
ą
ź
ś
ó
 Zadanie 114.
Na schemacie przedstawiono w uproszczeniu wybrane etapy procesu zachodz cego w
komórkach eukariotycznych.

Zadanie 114.1. (0-1)

Podaj nazwy etapów oznaczonych na schemacie numerami I i II oraz okre l ich
lokalizacj w komórce.

Nazwa etapu I: ........................................ Lokalizacja: ..................................

Nazwa etapu II: ....................................... Lokalizacja: ..................................

Zadanie 114.2. (0-1)

Na podstawie schematu oce , czy poni sze informacje s prawdziwe. Zaznacz P, je li
informacja jest prawdziwa, albo F – je li jest fałszywa.

Łącznie w przebiegu obu prezentowanych etapów zachodzi

1. P F
czterokrotnie dehydrogenacja z wytworzeniem NADH.
Pośrednie produkty etapu II mogą być wykorzystywane do
2. P F
syntez niektórych aminokwasów.
Oba etapy (I i II) przedstawionego procesu, dostarczają komórce
3. P F
wysokoenergetycznych cząsteczek.
ę
ń
ś
ż
ą
ą
ś
ś
 Zadanie 115. (0-1)
W organizmie człowieka wyst puje kilka tysi cy ró nych enzymów, przy czym wi kszo z
nich, aby spełnia swoje funkcje katalityczne wymaga poł czenia z okre lonym
składnikiem niebiałkowym, którym mog by jony metali lub koenzymy. Wiele koenzymów
to witaminy lub ich pochodne. Przebieg metabolizmu w glowodanów w du ej mierze
kontroluj enzymy, których koenzymami s witaminy z grupy B lub ich pochodne

Na poni szym schemacie przedstawiono udział witamin z grupy B w niektórych etapach

katabolizmu w glowodanów

Na podstawie powy szego schematu oce , czy informacje dotycz ce udziału witamin z
grupy B w metabolizmie w glowodanów s prawdziwe. Zaznacz P, je li informacja jest
prawdziwa, albo F - je li jest fałszywa.
Enzymy z koenzymami w postaci witamin z grupy B:

1. B6 katalizuj reakcje przebiegaj ce w cytoplazmie. P F

2. B1 katalizuj reakcje zachodz ce w matriks mitochondrium. P F

B2 katalizuj reakcje zachodz ce wył cznie w przestrzeni
3. P F
mi dzybłonowej mitochondrium.
ę
ż
ą
ą
ą
ą
ę
ć
ż
ś
ę
ą
ę
ą
ą
ą
ą
ą
ń
ą
ć
ę
ż
ę
ą
ą
ś
ż
ę
ś
ś
ć
 Zadanie 116.
Difosforan adenozyny (ADP) jest fosforylowany do ATP w procesach fosforylacji:
substratowej, oksydacyjnej lub fotosyntetycznej.

Zadanie 116.1. (0-1)

Uzupełnij poni sz tabel tak, aby prawidłowo ilustrowała podobie stwa i ró nice
mi dzy fosforylacj fotosyntetyczn a fosforylacj oksydacyjn . Wpisz ,,TAK” we
wszystkie wła ciwe komórki tabeli, je li dany proces zachodzi.

Zadanie 116.2. (0-1)

Spo ród wymienionych przykładów organizmów A.- E. wybierz i zaznacz wszystkie te,
których komórki mog przeprowadza fosforylacj fotosyntetyczn .

A. dro d e
B. sinice
C. krasnorosty
D. brunatnice
E. wirki

Zadanie 117.
W komórkach eukariotycznych gradient protonowy jest wykorzystywany zarówno do
syntezy ATP, jak i do transportu niektórych metabolitów przez wewn trzn błon
mitochondrialn .
Na poni szym schemacie przedstawiono proces transportu pirogronianu i kwasu
ortofosforowego (Pi).
ę
ż
ś
ż
ż
ś
ą
ż
ą
ą
ą
ę
ą
ś
ć
ę
ą
ą
ą
ń
ę
ą
ż
ę
 Zadanie 117.1. (0-1)
Uzupełnij poni sze zdania tak, aby w poprawny sposób opisywały powstawanie
gradientu protonowego w mitochondriach. W ka dym nawiasie podkre l wła ciwe
okre lenie.

Elektrony pochodz ce ze zredukowanych podczas cyklu Krebsa dinukleotydów – NADH

oraz FADH2 – s przenoszone na cz steczk ( dwutlenku w gla / tlenu ) poprzez ła cuch
przeno ników elektronów zwi zanych z ( wewn trzn / zewn trzn ) błon mitochondrialn .
Energia uwolniona podczas przepływu elektronów przez ła cuch oddechowy jest
wykorzystywana do transportu protonów, które przemieszczaj si w kierunku ich
( mniejszego / wi kszego ) st enia do przestrzeni mi dzybłonowej mitochondrium, gdzie
panuje ( ni sze / wy sze ) pH ni w matriks mitochondrium.

Zadanie 117.2. (0-1)

Uzasadnij, e dla efektywnego zachodzenia procesów oddychania wewn trz-
komórkowego konieczny jest ci gły transport kwasu ortofosforowego (Pi) oraz ADP do
wn trza mitochondrium.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 117.3. (0-1)

Uzupełnij tabel – wpisz nazwy opisanych etapów oddychania komórkowego.

Opis etapu oddychania komórkowego Nazwa etapu

Zachodzi w cytozolu komórki zwierz cej, a

1.
jego produktem ko cowym jest pirogronian.
Zachodzi w matriks mitochondrium, a piro-
2.
gronian jest jego substratem.
ę
ś
ś
ż
ż
ę
ą
ż
ę
ń
ą
ż
ę
ą
ż
ż
ą
ą
ę
ę
ę
ą
ż
ę
ę
ę
ą
ń
ą
ę
ą
ś
ń
ś
ą
ą
 Zadanie 118.
Pompa jonowa Na+/K+ zale na od ATP (czyli działaj ca jedynie w obecno ci ATP) to białko
transportuj ce jony przez błon komórkow : Na+ na zewn trz komórki, a K+ do wn trza
komórki, tzn. z miejsca o niskim st eniu danego jonu do miejsca o wysokim jego st eniu.
Badacze postanowili sprawdzi aktywno dwóch wariantów tego białka pochodz cych od
nowo odkrytych szczepów bakterii Vib-7 i Rod-9 w zale no ci od temperatury i pH. Wyniki
bada przedstawiono na poni szych wykresach.

Zadanie 118.1. (0-1)

Okre l optymaln temperatur i warto pH dla działania pompy jonowej Na+/K+
zale nej od ATP pochodz cej ze szczepu Vib-7.

Optymalna temperatura: ............... Optymalne pH: ................

Zadanie 118.2. (0-1)

Doko cz zdanie. Zaznacz odpowied A albo B oraz jej uzasadnienie 1. albo 2.

W temperaturze 35 °C i przy pH 6,5 szybciej transportowa jony b dzie wariant pompy

Na+/K+ pochodz cy ze szczepu

Zadanie 118.3. (0-1)

Wyja nij, dlaczego opisana we wst pie do zadania pompa jonowa Na+/K+ wymaga do
działania ATP.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
ż
ń
ś
ń
ś
ą
ą
ą
ą
ż
ż
ć
ę
ę
ę
ż
ę
ź
ś
ć
ś
ą
ć
ą
ż
ś
ą
ć
ę
ś
ą
ę
ż
ę
 Zadanie 119. (0-1)
Oprócz 20 aminokwasów biogennych, wchodz cych w skład białek wszystkich
organizmów, w przyrodzie wyst puj tak e inne aminokwasy, np. L-kanawanina. Wyst puje
ona wył cznie u ro lin bobowatych, m.in. w ich nasionach, gdzie pełni funkcj magazynu
azotu – makroelementu niezb dnego do syntezy wielu zwi zków podczas kiełkowania
nasion. L-kanawanina zabezpiecza równie nasiona przed zjadaniem ich przez ro lino erne
owady. Toksyczne działanie L-kanawaniny na owady wynika z jej podobie stwa
strukturalnego do argininy – aminokwasu naturalnie wyst puj cego w białkach.

Podczas syntezy białek w miejsca, gdzie powinna znale si arginina, wł czana bywa L-
kanawanina, co zmienia liczb i rodzaj oddziaływa mi dzy aminokwasami w ła cuchu
polipeptydowym. Białka maj ce w swej strukturze L-kanawanin wykazuj nisk
aktywno biologiczn lub jej brak, co u owadów prowadzi m.in. do spowolnienia wzrostu
larw, opó nienia lub zakłócenia w przepoczwarczaniu. Wi kszo owadów nasiono ernych
nie zjada nasion zawieraj cych L-kanawanin .

Wyja nij, dlaczego wł czanie L-kanawaniny w miejsce argininy w czasie syntezy

białek enzymatycznych prowadzi do powstawania enzymów o obni onej aktywno ci
katalitycznej.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
ś
ą
ś
ź
ć
ś
ą
ą
ą
ę
ę
ą
ę
ą
ż
ż
ę
ą
ń
ź
ę
ć
ę
ę
ą
ę
ą
ś
ć
ę
ż
ą
ę
ś
ą
ż
ń
ń
ę
ż
ś
ą
 Zadanie 120.
Na schemacie w sposób uproszczony przedstawiono proces fosforylacji fotosyntetycznej.

Zadanie 120.1. (0-1)

Wybierz i zaznacz rodzaj fosforylacji fotosyntetycznej przedstawionej na schemacie.
Odpowiedź uzasadnij.

A. fosforylacja cykliczna B. fosforylacja niecykliczna

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 120.2. (0-2)

Wymie dwa produkty procesu przedstawionego na schemacie, które ł cznie s
okre lane jako „siła asymilacyjna”, oraz podaj, na jakich etapach fazy fotosyntezy
niezale nej od wiatła ka dy z nich jest wykorzystywany.

1. ………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

2. ………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
ś
ż
ń
ś
ż
ą
ą
 Zadanie 121.
W wewn trznej błonie chloroplastów wyst puj kompleksy białek i barwników
fotosyntetycznych tworz ce dwa układy fotosyntetyczne zawieraj ce nieco inny zestaw
cz steczek chloro lu: fotosystem I i fotosystem II.

Na wykresie przedstawiono cało ciowe widmo absorpcyjne barwników chloroplastowych

zielenicy Chlorella (czarna pogrubiona krzywa) oraz widma absorpcyjne poszczególnych
barwników: chloro lu a, chloro lu b oraz β-karotenu – dominuj cego karotenoidu.

Czerwona krzywa ilustruje wydajno kwantow fotosyntezy, czyli zale no intensywno ci

fotosyntezy od długo ci fali wietlnej, wyznaczon jako stosunek liczby atomów
fotosyntetycznie asymilowanego w gla do liczby kwantów promieniowania słonecznego
absorbowanego przez komórki.

Zadanie 121.1. (0-1)

Uzupełnij poni sze zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W ka dym
nawiasie podkre l wła ciwe okre lenie.

Niebieskozielone wiatło o długo ci fali 500 nm jest absorbowane głównie przez ( β-

karoten / chloro le ). Energia wiatła niebieskozielonego jest wykorzystywana ( w cało ci /
cz ciowo ) do przeprowadzania reakcji fazy jasnej fotosyntezy.
ę
ą
ś
ę
fi
ż
ś
fi
ś
fi
ś
ś
ą
ś
fi
ś
ś
ś
ś
ś
ę
ć
ą
ę
ą
ą
ą
ą
ż
ś
ć
ż
ś
ś
 Zadanie 121.2. (0-1)
Opisz funkcj pełnion przez cz steczki karotenoidów wyst puj ce w błonach
chloroplastów.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 121.3. (0-1)

Oce , czy poni sze stwierdzenia dotycz ce fotosystemów s prawdziwe. Zaznacz P,
je li stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – je li jest fałszywe.

W kompleksach antenowych fotosystemów cz steczki chloro lu

1. P F
a i chloro lu b oraz karotenoidów s zwi zane z białkami.
Fotosystem I i fotosystem II, mimo innego zestawu cz steczek
2. P F
chloro lu, absorbuj wiatło o takiej samej długo ci fali.
U ro lin nasiennych zachodzi jedynie niecykliczny transport
3. P F
elektronów, w którym bior udział fotosystem I i fotosystem II.

Zadanie 122.
W celu wykazania, e intensywno fermentacji alkoholowej przeprowadzanej przez
dro d e piekarnicze zale y od warunk w rodowiskowych, uczniowie przygotowali trzy
r ne zestawy do wiadczalne (A–C), przedstawione na rysunku poni ej. W skład ka dego z
nich wchodziła kolba wypełniona zawiesin dro d y w wodnym roztworze cukru (glukozy),
ale inny był spos b zamkni cia naczynia lub kolba pozostała otwarta. Wszystkie trzy
zestawy były regularnie wytrz sane i utrzymywane w temperaturze 30 °C – optymalnej dla
wzrostu dro d y.
ó
ś
ż
ż
ń
ś
ż
fi
fi
ż
ż
ę
ż
ś
ó
ą
ś
ż
ż
ą
ą
ę
ą
ą
ś
ą
ć
ó
ą
ą
ą
ś
ą
ś
ż
ś
ż
ą
fi
ą
ż
ę
ą
ż
 Zadanie 122.1. (0-2)
Okre l, w kt rym zestawie (A–C) fermentacja alkoholowa zachodziła z najmniejsz
intensywno ci , a w kt rym – z najwi ksz . Odpowied uzasadnij, odwołuj c si do
warunk w panuj cych w ka dym z zestaw w.

Fermentacja zachodziła z:

1. najmniejsz intensywno ci w zestawie ……………….. , poniewa …………………

…………………………………………………………………………………………..

2. najwi ksz intensywno ci w zestawie ……………….. , poniewa …………………..

…………………………………………………………………………………………..

Zadanie 122.2. (0-1)

Uzupełnij poni szy schemat reakcji fermentacji alkoholowej – wybierz wła ciwe
zwi zki chemiczne spo r d wymienionych poni ej i wpisz je w odpowiednie miejsca.

2 pirogronian 2 dwutlenek w gla 2 NADH + 2H+ 2 ATP

ą
ś
ę
ó
ą
ą
ś
ó
ą
ż
ą
ś
ś
ś
ó
ą
ó
ą
ż
ę
ę
ó
ą
ż
ź
ż
ż
ą
ś
ę
ą
 Zadanie 123.
Pobrany przez opuncj gow (Opuntia cus-indica) dwutlenek w gla jest wst pnie
wi zany do kwasu fosfoenolopirogronowego (PEP) i magazynowany w postaci
czterow glowego jabłczanu w wakuolach komórek mi kiszu asymilacyjnego. Gdy w tych
komórkach mo liwe jest wytworzenie siły asymilacyjnej, jabłczan jest transportowany do
cytozolu i podlega reakcji dekarboksylacji. Pochodz cy z tej reakcji dwutlenek w gla
wi zany jest w cyklu Calvina-Bensona w chloroplastach tej komórki.

Na poni szych wykresach przedstawiono bilans pochłaniania CO2, b d cy ró nic mi dzy

pochłanianiem CO2 z atmosfery a jego wydzielaniem (wykres 1.), oraz przewodno
szparkow , która wyra a nat enie transpiracji poprzez aparaty szparkowe (wykres 2.) u
opuncji gowej (Opuntia cus-indica). Obserwacj prowadzono przez 24 godziny, w czasie
której ro lina była zarówno wystawiona na działanie wiatła, jak i przetrzymywana w
ciemno ci.
ą
ą
ś
ę
fi
ż
ś
ą
ż
ż
ę
fi
fi
ę
ż
ą
fi
ę
ą
ę
ś
ę
ą
ę
ż
ą
ę
ę
ę
ś
ć
 Zadanie 123.1. (0-1)
Doko cz zdanie. Zaznacz odpowied A albo B oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.

Na podstawie przedstawionych informacji mo na stwierdzi , e opuncja gowa, ze wzgl du

na rodzaj przeprowadzanej fotosyntezy, nale y do ro lin typu

Zadanie 123.2. (0-1)

Oce , czy poni sze informacje dotycz ce opuncji gowej s prawdziwe. Zaznacz P,
je li informacja jest prawdziwa, albo F – je li jest fałszywa.

W nocy, gdy aparaty szparkowe pozostają otwarte, utrata CO2

1. pochodzącego z mitochondrialnych procesów oddychania P F
przewyższa ilość pochłanianego CO2.
Zamknięte w ciągu dnia aparaty szparkowe ograniczają utratę
2. wody na drodze transpiracji, dzięki czemu możliwe staje się P F
prowadzenie oszczędnej gospodarki wodnej.
Zamknięcie aparatów szparkowych w ciągu dnia w dużym
3. stopniu ogranicza utratę odłączonego od kwasu jabłkowego CO2 P F
do atmosfery.

Zadanie 124.
Na poni szym schemacie przedstawiono wybrane procesy (1–5) zachodz ce w komórce
zwierz cej. Uwaga: Nie uwzgl dniono cz ci substratów i produktów poszczególnych
przemian oraz stechiometrii przedstawionych reakcji.
ś
ń
ń
ę
ż
ż
ę
ź
ą
ż
ę
ś
ś
ż
ś
fi
ć
ż
ą
fi
ą
ę
 Zadanie 124.1. (0-2)
Uzupełnij tabel – podaj nazw oraz okre l lokalizacj w komórce ka dego z etapów
oddychania tlenowego oznaczonych na schemacie numerami 1 oraz 5.

Zadanie 124.2. (0-2)

Okre l pozostałe produkty przemian metabolicznych oznaczonych na schemacie
numerami 2–4. W odpowiednie pola tabeli wpisz liter T (tak), je li bezpo rednim
produktem danej przemiany jest ATP lub CO2, albo N (nie) – je li nim nie jest.

Zadanie 125.
Atrazyna jest zwi zkiem chemicznym swoi cie reaguj cym z fotosystemem II. Ta
substancja prowadzi do zahamowania działania fotosystemu II, co skutkuje zatrzymaniem
syntezy ATP w chloroplastach.
Na poni szym schemacie przedstawiono reakcje zachodz ce w fazie fotosyntezy zale nej
od wiatła. Symbolami PS I oraz PS II oznaczono – odpowiednio – fotosystemy I i II.
ś
ś
ż
ę
ą
ę
ś
ś
ę
ą
ą
ę
ś
ś
ż
ś
ż
 Zadanie 125.1. (0-1)
Na podstawie schematu wyja nij, dlaczego do syntezy ATP w chloroplastach niezb dny
jest przepływ elektronów przez ła cuch transportu elektronów w błonie tylakoidu.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 125.2. (0-1)

Określ, czy atrazyna zaburza syntezę ATP również w mitochondriach. Odpowiedź
uzasadnij.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 126.
Kolejnymi etapami oddychania tlenowego s : glikoliza, reakcja pomostowa, cykl Krebsa
oraz ła cuch oddechowy.

Reakcj pomostow – oksydacyjn dekarboksylacj pirogronianu do acetylo-CoA –

katalizuje kompleks dehydrogenazy pirogronianowej, zawieraj cy trzy enzymy: E1, E2 i E3.
Sumaryczna reakcja katalizowana przez ten kompleks w warunkach tlenowych jest
nast puj ca:

pirogronian + CoA-SH + NAD+ → acetylo-CoA + CO2 + NADH + H+

Na schemacie przedstawiono współdziałanie trzech enzymów wchodz cych w skład

kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej.
ę
ń
ę
ą
ą
ś
ń
ą
ą
ę
ą
ą
ę
 Zadanie 126.1. (0-1)
Uzupełnij tabel – do ka dego wymienionego typu reakcji zachodz cej podczas
przekształcania pirogronianu do acetylo-CoA przyporz dkuj odpowiednie oznaczenie
enzymu (E1, E2 albo E3), który t reakcj przeprowadza.

Zadanie 126.2. (0-1)

W której części komórki eukariotycznej znajduje się aktywny kompleks dehydro-
genazy pirogronianowej? Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.

A. cytozol
B. macierz mitochondrialna
C. zewnętrzna błona mitochondrium
D. wewnętrzna błona mitochondrium
E. przestrzeń międzybłonowa w mitochondrium

Zadanie 126.3. (0-1)

Wykaż, że funkcjonowanie kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej jest konieczne
do połączenia szlaku glikolizy z cyklem Krebsa.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 126.4. (0-1)

Wyka , e zmniejszenie aktywno ci kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej
prowadzi do wzrostu st enia mleczanu w komórce mi nia szkieletowego.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
ż
ż
ę
ę
ż
ż
ę
ś
ę
ę
ś
ą
ą
 Zadanie 127.
Główn funkcj enzymu RuBisCO (karboksylaza/oksygenaza rybulozo-1,5-bisfosforanowa)
jest przył czanie dwutlenku w gla do rybulozo-1,5-bisfosforanu (RuBP) w cyklu Calvina.
Jednak w wysokiej temperaturze i przy wysokim st eniu O2 znacznie wzrasta aktywno
RuBisCO polegaj ca na przył czaniu tlenu do RuBP, co daje pocz tek fotooddychaniu.
Skutkiem tego procesu jest znaczne zmniejszenie wydajno ci wi zania CO2 przez ro lin .
U ro lin rejonów tropikalnych i subtropikalnych przeprowadzaj cych fotosyntez typu C4
proces fotooddychania jest ograniczony. Jest to zwi zane z dwustopniowym mechanizmem
wi zania dwutlenku w gla. Pierwotna asymilacja CO2 z wytworzeniem szczawiooctanu
zachodzi w komórkach mezo lu, natomiast wł czanie CO2 do cyklu Calvina zachodzi w
komórkach pochwy okołowi zkowej. U niektórych ro lin C4 w komórkach pochwy
okołowi zkowej nie ma fotosystemu II (PS II).
Na schemacie przedstawiono w uproszczeniu przebieg fazy fotosyntezy niezale nej od
wiatła (fazy ciemnej) u ro lin C4.
Uwaga: nie zachowano stechiometrii przedstawionych reakcji.

Zadanie 127.1. (0-2)

Podaj nazwy etapów cyklu Calvina oznaczonych na schemacie literami A, B i C.

A. ………………………………………
B. ………………………………………
C. ………………………………………
ś
ą
ś
ą
ą
ą
ą
ą
ę
ś
fi
ą
ę
ą
ą
ą
ę
ż
ś
ś
ą
ą
ą
ę
ś
ż
ę
ś
ć
 Zadanie 127.2. (0-1)
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A, B albo C oraz odpowiedź 1., 2. albo 3.

Literą X na schemacie oznaczono

Zadanie 127.3. (0-2)

Oce , czy poni sze stwierdzenia dotycz ce fotosyntezy typu C4 s prawdziwe. Zaznacz
P, je li stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – je li jest fałszywe.

CO2 jest transportowany do komórek pochwy okołowi zkowej w

1. P F
postaci 3-w glowego pirogronianu
Ze wzgl du na obecno RuBisCO nast puje utlenianie RuBP, co
2. P F
daje pocz tek intensywnemu fotooddychaniu u ro lin C4.
Redukcja 3-fosfoglicerynianu do aldehydu 3-fosfoglicerynowego
3. P F
zachodzi w komórkach mezo lu

Zadanie 127.4. (0-2)

Wyka zwi zek mi dzy ograniczeniem procesu fotooddychania u ro lin C4 a:

1. dwuetapowym mechanizmem wi zania dwutlenku w gla

…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….

2. brakiem PS II w komórkach pochew okołowi zkowych.

…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
ń
ś
ż
ę
ą
ę
ą
ż
ę
ś
ć
fi
ą
ę
ą
ą
ś
ś
ą
ę
ą
ś
 Zadanie 128.
RuBisCO, czyli karboksylaza/oksygenaza rybulozo-1,5-bisfosforanowa, jest enzymem
katalizuj cym pierwszy etap cyklu Calvina w fazie ciemnej fotosyntezy. W skład RuBisCO
wchodz dwa rodzaje podjednostek:
• mniejsze – okre lane jako ła cuchy S – s kodowane przez j drowy gen rbcS
• wi ksze – okre lane jako ła cuchy L – s kodowane przez chloroplastowy gen rbcL
i tworz centra katalityczne enzymu.

Nowo powstałe ła cuchy S s transportowane do stromy chloroplast w w celu poł czenia z

ła cuchami L. W pełni funkcjonalny kompleks białkowy RuBisCO składa si z czterech
dimer w podjednostek L i czterech dimer w podjednostek S.

Zadanie 128.1. (0-1)

Na podstawie przedstawionych informacji oce , czy poni sze stwierdzenia dotycz ce
RuBisCO s prawdziwe. Zaznacz P, je li stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – je li
jest fałszywe.

W pełni funkcjonalny kompleks białkowy RuBisCO składa si z

1. P F
8 ła cuch w polipeptydowych.
Ła cuchy L enzymu RuBisCO s syntezowane w stromie
2. P F
chloroplastu.
Jednym z substrat w reakcji katalizowanej przez RuBisCO w
3. P F
cyklu Calvina jest rybulozo-1,5-bisfosforan.

Zadanie 128.2. (0-1)

Na przykładzie budowy RuBisCO wyka , e chloroplasty s organellami p łauto-
nomicznymi.

…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
ń
ę
ń
ń
ó
ą
ą
ą
ó
ą
ś
ś
ń
ó
ń
ń
ą
ą
ą
ą
ó
ś
ż
ż
ń
ą
ż
ę
ą
ó
ę
ą
ó
ą
ś