Musl

imaayol
laruchunxoso'
git
lar
,oyatvahadi
slarj
aml
anmasi

1-
ESLATMA:

Musli
maayolgabir
orerkakt
o'sat
danduchkel
ibqol
sa,
yokibi
rovungat
egachog'
l
ikqi
lsa
qandaye'
ti
rozbi
ldi
radi?

Xususanbugungikundaal
oqavosi
tl
aridabo'
layot
kanf
it
nal
ar:"
KECHIRASI
ZSIZKI
MSI
Z!,
TANISHEMASMI ZMI"debgapboshlovchi
lar
gaqandaymuomalaqi
li
shker
ak?!

Al
loht
aol
o"Mar
yam"sur
asi
daayt
adi
:

Bizunga(
mar
yamga)r
o'xi
miz(
Jabr
oil
ni)j
o'nat
dik,
umar
yamgakomi
linson(
erkak)shakl
ida
ko'
ri
ndi!

(
ShundaMar
yam)ayt
di:

"
MenRaxmonbi
lansendanpanohl
anaman,
agart
aqvodorbo'
l
sang!
"(17,
18-
oyat
lar
)

Yanimar
yam onami
znomahr
am er
kakr
o'par
asi
dat
urgani
niko'
ri
b,"VOYKI
MSI
Z..
"demadi!

Bir
danigaisti
ozayanipanoht i
lashgao'tdi
lar!
Panoht i
lashxam raxmonbi l
an!Yanimenbir
oji
zaman!O' zi
mnisengakuchi m yetmaydi!Leki
nojizlar
niximoyachisi"RAHMON"dedil
ar
!AgarAll
ohdanqo' rqsangundat aqvoyi
ngseni t
o'xt
atsin,agartaqvoyingto'
xtat
aol
masa
to'
xtat
ibqo'yadiganzotbor.
..
!

*
***
***
***
*

2-
esl
atma

Ayol ni
nger ioldidagiqadr i,qiymati ,uayolningAllohol didagiqadri,qi
ymat igaqarabbo' l
adi
!Allohnioldidaqadr libo'lganayolni All
ohxor labqo'ymaydi, agarchier
ifir
'avndekzol i
m bo'l
sa
xam ! Manaf ir
'avnxot iniAsiyaniqar ang, musoal ayhissalomnit opibolganda, er
ifi
ravnbar cha
bolalarnio'
ldir
ibayol larnicho'riqi
li
byur ganzol i
mt og'utedi.Leki nAsiya :"Musoni
o'l
dirmanglar!"degandaf i
r'
avnoyoqqo' lio'
zigabo'ysunmadi, negadiro'l
dirgi
sikelsaxam
o'l
diraolmadi!Chunkiuayol niAll
ohol didaqadr ibalandedi! Agarayoler i
niAllohbilantuti
b
turmasekanboshqabi r
ornar sabilantutaol maydi ,Chiroyli
mandesaundango' zal
lartopil
adi
..Aqill
imandesaerundandaaqi ll
ibo'li
bchi qadi..
O't
kirl
ikqi l
aman, makrqi l
amandesa, Al
loh
oyatdaxabarqi l
ganmakrf aqato'zegasi gaqayt adi!

*
***
***
***
*

3-
esl
atma

NegaAl
loher
idannol
aqi
layot
ganayol
larduosi
nii
jobatqi
lmayapt
i?
Bugungij
ami
yat
ganazarsol
ib,
ayol
lar
ni2qi
smgabo'
l
ini
bol
gani
nit
opasi
z:

1-
qism ayol
lar:"Eri
gaqulbo'
l
ibqol
gan!Balkixatt
oibodatqi
ladi!Yanii
bodat
danmaqsad
ni
madesai toatqil
adi,
xarommixal
olmi
farqiyo'q!

But
urdagi
ayol
lar
ninol
asi
gaAl
lohqayer
danqul
oqsol
sin?!

2-
Qism ayol
larbor
ki,er
idaxaq-
xuquql
ariborl
igi
nibi
li
bqolgan.
.!Vashuni
nguchunxargapi
da
:"Yoxaqqimniberasanyokit
alog'
i
mni.."debtil
ibi
rqar
ichtur
adi
ganl
ar!

O'
zl
ari
chaxaqqi
mniol
masam Al
lohment
araf
imdabo'
l
adi,
dar
dimnieshi
tadi,
debo'
yl
ashadi!

Endixaqi
qiyAl
lohnol
asi
nieshi
tadi
gansol
ihaayol
kim?

Al
loht
aol
o:"
Muj
odal
a"sur
asi
niavval
gioyat
lar
idaayt
adi:

"BataxqiqAlloh,si
zbi
laner
ixaqqi
dat
ort
ishayot
gan,
All
ohgashi
koyatqi
layot
ganayol
ning
so'zl
arinieshit
di.
..
"

Buqi
ssanii
mom ahmadvaboshqal
art
o'l
iqr
ivoyatqi
lganl
ar,

Buayol
kim ?Vaer
ini
ngni
masi
nishi
koyatqi
lgan?

VanegaAl
lohuayolxaqi
dabi
rsur
anozi
lqi
ldi
?

Vabuayol
yuqor
idabi
ztaqsi
mlaganayol
lar
ningqaysibi
ri
gamansubedi,
,
?

Bul
arni
ngj
avobivabuqi
ssadani
bratkel
asiesl
atmadat
opasi
z..
.

*
***
***
***
*

4-
esl
atma

Yuqori
dazikrqi
li
ngan,
muj
odal
asur
asi
ningavval
gioyat
lar
inozi
lbo'
l
ganayol,Xavl
abi
ntu
sa'
labaedi,

Uayol
ninger
iqar
ibi
nji
qbo'
l
ibqol
ganchol
edi,

Buni
ngust
ugabi
rkuni
nji
qli
kqi
li
bxot
ini
ni"Zi
hor
"qi
l
di,

(
Yanij
ohi
li
yat
dagit
aloqko'
ri
nishl
ari
danbi
rusl
ubdat
aloqqi
ldi
)

Xavl
aayt
adi:

So'
ngr
ayanakel
ibmeni(
to'
shakda)xoxl
abqol
di!

Shundamenayt
dim:
Yo'
q!Mensi
zgaxar
om bo'
l
ibbo'
l
dim!

(
Yanizi
horusl
ubi
dat
aloqbo'
l
dim,
endi
mengat
egi
nishi
ngxar
om dedi
lar)

Shungaqaramasdanust
umgasakr
abmajburl
amoqchibo'
l
di,xol
bo'kibi
rzai
fchol
niyengi
b
qo'
yishqandayosonbo'
l
samenxam uni
yengibt
uri
bketdi
m deydi
lar!

Shundanso'
ngRasul
ull
ohsol
lal
ohual
ayhi
vasal
lam ol
dil
ari
gaki
ri
bshi
koyatqi
laboshl
adi
lar:

YaRasul
ull
oh:Yoshl
igi
mniyedi!

Qor
nimniungasochdi
m!

(
Yanishunchaf
arzandt
ug'
i
bber
dim)

Endiyoshim o'
ti
b,f
arzandtug'
masyoshgayet
kani
mdamendanzihorqi
li
bo'
ti
ri
bdi!
Deb
gapl
arinit
ugatmasdanyuqori
dagi
mujodal
asurasi
oyat
lar
inozi
lbo'
l
di:

Bat
axqi
q,Al
loher
ixaqi
dasi
zbi
lant
ort
ishi
btur
ganayol
ningso'
zl
ari
nieshi
tdi
..
.

Aishar azi
yall
ohuanhaayt adil
ar:Menuyni ngichidaedi m, ayolshundayshi vir
labgapi
raredi
ki
mengabaziso' zl
ari
ginaeshi t
il
di.
..
Ul omolarshundaXavl aningoilasiri
niqandaymuxof aza
qil
ganligiodobinizi
krqili
shadi !
Mazl umabo' l
sada, ko'chagachi qibhammagaayyuxannos
solmadi!Bal kishar
iyatxukmi nibil
ishuchunRasul ul
lohgagi naxabarqi l
di!Shundaxam
shivi
rl
ab, oishaonami zgaxam zo' r
g' aeshi
ti
ladiganqilibgapirdi!Endibugunaxvolniqarang
!Erim zulm qil
didebshikoyatqi l
maganodami qolmaydi! So'
ngraAl l
ohgasol di
m deydi!

Al
lohgasol
ishuchubbut
unmaxal
lagayoyi
bchi
qishshar
temas!

So'
ngr
auayol,
eri
danaj
ral
ishuchunemas,
bal
kier
igaqayt
ishyo'
l
inii
zlabkel
gandi!

Rasul
ull
ohesa:"
Sener
ingaxar
om bo'
l
ding"debqayt
araredi
lar!

UesaAl
lohgashi
koyatqi
ldivaAl
lohbuni
nxukmi
ninozi
lqi
li
b,xavl
anier
igaqayt
ardi!

Vayanaqi
ssadagii
brat,
eri
gaqayt
ishni
ist
asada,
xar
om i
shgaqo'
lur
madi!

Er
iunixoxl
ab,xatt
omajbo'
rl
agandaxam ,Rasul
ullohbuxukmnibayonqi
lmagunchaer
ini
o'
zi
gayaqinl
ashti
rmadi!
Xam Al
lohni
ngxaqqinir
ioyaqil
di!

Xam er
ini
ng,
oyl
asi
ningnomusi
nixi
moyaqi
ldi
!

Xamda"I
NJI
QCHOL"bo'
l
sadaer
ibnqol
ishni
ist
abAl
lohgashi
koyatqi
ldi!

Anashuxisl
atl
argaegabo'l
gach,"Shi
vir
lagan"so'
zi
nixam Al
loh7osmonust
udant
uri
b
eshi
tgan"
Xavlabint
usa'
laba"bo'
l
di!

Xat
toUmar
nit
o'xt
ati
b,EyumarAl
lohdanqo'
rq!Deredi
lar!
..
Bugungiayol
laresa,
"MengaAl
lohbo'
l
sabas"deganso'
znibi
li
bol
ishgan.
.

Leki
nbili
shmaydi
kishuAl
lohqur
'onda:"Uzotbazi
lar
ingnibazi
lar
ingaust
unqi
li
bmuxt
ojqi
li
b
qo'
ydi.
."degan!

*
***
***
***
*

5-
esl
atma

Al
lohtaol
oqasossurasining23-oyat
ida,Mo'
soal
ayhi
ssal
om shu'
aybal
ayhi
ssal
omni
ng
qi
zlar
igauyl
ani
shqissasiniayt
ibberadi.
.

Shundashuaybalayhi
ssal
omni
ngqi
zlar
ini
erkakl
ardano'
zl
ari
niol
ibqochi
btur
gani
nimo'
mina
ayol
lar
gaibr
atqi
ladi,

Zerouayoll
ar,qo'yl
ari
nisug'or
ishl
ari
ker
akedi,
leki
ner
kakl
arsug'
ori
bbo'
l
gunchachet
dakut
ib
tur
aredi.Otal
ariesaqaricholedil
ar!

Ot
alar
iqaricholl
igi
,issi
qdaer
kakl
arket
gunchakut
ibt
uri
sh,
Qo'
yl
arit
ashnal
i
gi,
ular
ni
er
kakl
argaaralashi
shgamajbo'
rqi
lmadi!

Endibugunbozorlarda,ko'
chakuydaxandonot i
ber kaklarbil
anchaq- chaqlashibyurgan
ayoll
ar,yoki
bolachaqaboqi shker akdegandavoost idaerkakayolar al
ashi shl
aydigan
i
shxonalar
daishlaydiganayollar,Yoki otasiqari
bgapio' tmayqol ganidanfoydalanibota
onasini
nggapigaki r
masdanbi lgani shiniqil
ibyurganqi zl
ar..YokiotaonasiFACEBOOK,
TELEGRAMNIt ushunmasl i
gidanf oydal anib"Uddabur onli
k"qi l
ibyurganlar..Mo'
sodekumr
yo'
ldoshxoxl
aysizlarmi?!Chuchvar ani xom sanabsi z!O'zi
zgao' xshaganbi rol
ift
agayo'l
iqasi
z
..

6-
esl
atma

Saxobi ya, "UmmuZuf ar, Alxabashiyya" Tutqanoqkasal ibil

anog' r
igan,Ko'chakuyda
tutqanog'itutibkiyi
ml ariochi l
ibketaredi!Rasul ul
lohsol lalohualayhivasal l
amdanduoso' rab
keldi.Rasul ul
lohsollall
ohual ayhivasallam ayt di
lar: Xoxlasangsabrqi l
gin, evazigasenga
jannat! Xoxlasangduoqi lamandedi l
ar,Ayol:Sabrqi l
amandedi ..
!Mensaxobi yamanku
shundoqxam j annatgaki raveraman. .Nimaj annat gaki ri
shuchundunyodamaj nunasif
at
bo'li
byur ushim kerakmi. .demadi !,Saxobal arayol lari
ningjannatgaiymonixom xayolemasdi!
Bugungier kakayollarimizningj annatgaiymoni esago' yobi rmavxum va'dadek!Davl at
bankigapulqo' ysaqayt arishiga100%i shonishadi !Lekiniymonyo' li
gakirgani danso'ng
kimdandi rkam bo' l
ibqol i
bbi rorxaqxuquqi dunyodaber i
lmasa,Yokibi r
ovdaqol ibket
sa, "
Jannat daol asan"desangi zxam qoni qmaydi ,xar-xashaqi li
bjavranaveradi!

Jannnat
gai
ymoni
ngi
z,davl
atbanki
gai
ymoni
ngi
zchal
ikxam emasmi?!

*
***
***
***
*
7-
esl
atma

Erisaxrogatashlabketganda:" ALLOHsizgashuni buyur

dimi?AgarAllohbuyurganbo'
l
sa
menr oziman.."degan" Xojar"onadan,"Eyotam !ALLOHni manibuyur
saqili
ng!Meni
so'ygi
ndeganbo' lsaso'yi
ng"deydigan,All
ohgavaot aonasigai
toat
lif
arzand,"I
SMOIL"
al
ayhissalom tug'ul
dil
ar!

Al
loht
aol
oayt
di:

"Ularsabrqil
gach,o'
zamr i
mizbi
lanul
ardani
moml
ar(peshvol
ar)qi
li
b,bi
zni
ngamr
imi
zbi
lan
xidoyatqil
uvchi
larqi
ldi
k..
"

(
Qisqao'
zgar
ti
ri
shbnt
arj
ima)

Endiona, uydaxar-xilnarsanidebxar-
xashaqil
ib,farzandi
ningotasi
danshikoyat
ni
ko'
payti
raversa, bufarzandlar
gaavli
yol
arta'
li
m bersaxam otasigaqar
abbetgachoqarl
ik
qil
adi
gan, Allohgaxam isyonqi l
adi
ganbo'l
ibyet
ishadi!

*
***
***
***
**

8-
Esl
atma

Shayxul
-I
slom I
bnut
aymi
yyaayt
adi
lar:

Ayolki
shi,
yoshbol
adanko'
rako'
proquni
saql
ash,
par
var
ishl
ashgamuxt
ojdi
r!

Xarqanchaunisat
rqi
li
nsa,
shunchaungai
slohbo'
l
adi!

(
Alf
atavaki
tobi
dan)

Ya'
ni:

Yoshbolaniyi
g'l
asa,dodl
asaxam bar
ibi
rtarbi
yalash,
o'qit
ish,
unibi
lganiniqi
laveradi
ganqili
b
tashl
abqo'ymasli
klozi
m bo'
l
ganidek,
ayolkishi
nixam eri,
ota-
onasi,akaukalaridoim ubi
lan
shug'
ull
anib,xi
fzuri
oyasi
daoli
byurmog'il
ozim!

Buayol
nio'
ziuchuni
slohdi
r.

*
***
***
***

9-
esl
atma

"
Qil
sangAl
lohuchunqi
li
bsan".
..!

Xozi
rko'
poi
lal
ardashugapl
arqul
og'
i
mizgachal
inadi!

Er-
xoti
nayti
shibqol
sa,vaerkakxoti
nigaqar
ab:"Shukrqi
l.
."desa,
baziayol
laryuqor
idagi
gapnit
ayyorl
abturi
shadi:"
QilsangAl
lohuchunqil
ibsan,
yoki:Busenivazi
fang"deyishadi.
Bumusl
imaayolsi
fat
iemas,

1-
danAl
lohoyat
da:"
Yaxshi
li
kdayor
damchi
bo'
l
ingl
ar"deydi,

yaniodamlar
niyaxshil
igi
nit
anol
ibular
niyanadayaxshi
li
kkatar
g'ibqi
li
shker
ak,
ular
ni
xafsal
asi
nio'
ldi
ri
bqilsangAll
ohuchunqildebbet
gachoparl
ikqil
inmaydi!

2-
danRasul
ull
ohsol
lal
ohual
ayhi
vasal
l
am ayt
dil
ar:

"
Odaml
arniyaxshi
li
gigashukrqi
lmaganAl
lohgaxam shukrqi
lmaydi"

(
Buxor
iyadabul
-muf
rad)

Yaniodamlargaqar
ab:"Qi
lsangqil
ibsanda,
busenivazi
fang"deydiganodam ,
ertagaAll
ohga
xam :"
Yaratganbo'
l
sangyarati
bsandabusenii
shi
ng"deyishdantoymaydi!Allohsaqlasi
n!

*
***
***
***

10-
esl
atma

Dunyodasol
ihabo'
l
ibo'
tganayol
laral
bat
taj
annat
da!

Leki
nagarayol,
dunyodabi
rnechamar
otabat
urmushqi
lganbo'
l
sa,
erl
ari
ningengxul
qi
go'
zali
nit
anl
aydi!

Vadunyodagisol
ihaayol
lar:"Jannatxur
lar
idanda"shar
afl
ibo'
l
adi
lar!Chunkiul
arnidunyoda
i
bodat
laribor,
xurlar
dayo'q!.
..
.

(
ShayxI
bnuJi
bri
yn)

EndiAll
ohvarasulixurl
arsi
fat
idaqanchago'
zal
li
kni
zikrqi
lganbo'
l
sa,
dunyoayol
l
ariul
ardan
bat
ariqia'
l
ogo'zalbo'l
adi!

Shuni
nguchunayol
lar,
jannat
nidunyovi
yqar
ichbi
lano'
l
chamang!

Budunyodar
ashkniber
ganudunyodaxur
dandago'
zalqi
li
b,r
ashknixam ko'
tar
ibqo'
yi
shga
oj
izmi?!
..

*
***
***
***
*

11-
Esl
atma

Ko'
ngl
ito'
l
maser.
.!

Xarqandayayolbirxonadongakel
inbo'l
ibtusharekanalbat
tati
rnoqorasidanki
rqi
dir
adi
gan,
xechnarsadanko'
nglito'
l
maydigan"Er"yokiqaynona-qaynotayokiboshqaerni
ng
qari
ndoshlar
ibi
lanyashashgamajburbo'ladi!

Shundaol
dida2yo'
lbor:
1-
sier
idanaj
rashi
bbumuammol
ardanqut
uli
sh.
.

Buusl
ubnishar
iyat"
Mar
jux"yani
afzalbo'
l
maganusl
ubdeydi.

Chunkibar
ibi
rinsonxayot
dabunaqaodaml
argaduchkel
ishibor!

2-
yo'
l"Roj
ix"t
o'gr
iyo'
lbo'
l
iboxi
rat
igaxam f
oyda.

Buxaqi
daRasul
ull
ohsol
lal
lohual
ayhi
vasal
lam ayt
adi
lar:

"Odamlar
gaaral
ashi
b,ular
dankeladi
ganozor
largasabrqi
ladi
ganmo'min,ul
arga
aral
ashmaydi
gan,ozor
lari
gasabrqil
aol
maydiganmo'mindanyaxshi
dir"

(
Imom buxor
iyadabul
-muf
rad)

Demak"
Boshi
ngdanqosi
n"debket
ibyubor
ishbuzai
fl
ik!

Arablarpayg'
amir
imizol
digakeli
bpultal
abqi
li
b,yanar
ahmat
iga"
ADOLATQI
LMADI
NG"deb
ketsaxam uzot:"Yo'
qol
ibket.
."demaganl
ar!

Balkio'
zl
ari
gatasal
liber
ib:"Al
lohmusonir
ahi
m qi
lsi
n!Bundandako'
pozorber
il
saxam sabr
qi
lganedi..
"debqo'yaredi
lar!

Musli
maayolxam uydat
ir
noqor
asi
danki
rqi
dir
adi
ganl
argayo'
l
iqsa,
yuqor
idagixadi
sniyodga
ol
sin!

"Rasulul
lohsol
lal
lohual
ayhivasal
lamgaAl
lohni
rahmat
ibo'
l
sinekan!Bundandako'
pozor
eshit
gandasabrqi l
ganedi
lar.
."

*
***
***
***

12-
Esl
atma:

Gohi
daayol-
qizl
ardan:

"
Meniko'
ngl
imt
oza,
isl
om f
aqathi
jobemasku.
."deganda'
vol
arnieshi
tami
z!

Bumavzudako'
pgapi
rganbo'
l
sakdaAl
lohni
ngbi
royat
ibi
lanchekqo'
ymoqnii
stadi
k:

"
Qachonki(
taqi
qlangan)dar
axt(
mevasi
dan)t
oti
bko'
ri
shgach,
ular
gaavr
atl
arif
oshbo'
l
ibqol
di
..
"

(
A'r
of:22)

ShayhSa'
diyayt
adi
lar:

"
Qal
bni
ngbet
aqvol
igi,
albat
tat
ashqi
li
bosgat
a'si
rqi
ladi
"

Odam al
ayhi
ssal
om bi
lanhavvoonami
zbi
rmar
taqayt
ari
lgani
shniqi
li
b(ya'
nibi
rmar
ta
qal
bdant
aqvoket
gach)ul
argaavr
atl
ari
ochi
ldi
!

Endiboshi
garumolsol
ishinar
i t
ursi
noyog'i
danishtonit
ushi
b,yel
kasi
danko'
yl
agit
ushi
b
qol
ganayol,qandayqi
li
bqalbidataqvoni
da'voqil
adi?!

Javobbar
chani
ngqal
bigaxavol
a!

13-
Esl
atma:

Al
loht
aol
oMusoal
ayhi
ssal
amgaayt
adi
:

"Esl
a!Opang(seni
ngorti
ngdan)yur
ibbor
ib:"(Fi
r'
avnahl
igaqar
ab)Si
zlar
nibubol
ani
kafi
ll
ikkaol
adi
ganki
shi
largayo'
ll
abqo'
yaymi"deganedi!

(
Toha:40)

Musoal
ayhi
ssal
am go'
dakl
igi
daopasi
ningbosganqadaml
ari
nior
adanqanchayi
ll
aro'
ti
bAl
loh
t
aol
oukishi
gaeslat
moqda!

Bal
kiabadi
yti
lovatqi
li
nadi
ganQur
'onqi
li
bso'
zl
amoqda!

I
bratshuki
:"HAQUCHUNBOSI
LGANQADAMLARHECHQACHONZOYEBO'
LMAYDI"!

Faqatvaqtker
ak!

Opao'zi
ningbuqadaml
aribi
lanFI
R'AVNNIyo‘
qot
adi
gan"
Muso"gayor
dam ber
ayot
gani
ni
bi
lmasdi!

Bal
kishunchakiopal
ikvazi
fasi
nisi
dqi
dil
danbaj
arganedi!

Bugunham qo'
li
ngi
zdayi
g'l
ashdanboshqanar
sagayaramayot
ganFARZANDLAR,yoki
UKALARINGIZki
mlarbo'
l
ibvoyagayeti
shi
nibi
lmaysi
z!

Vazi
fangi
znibaj
ari
bul
argaxol
isg'
amxurbo'
l
ing!

*
***
***
***

14-
Esl
atma:

Qaysiayol
ningt
urmusho'
rt
og'
iuni
nghaqqi
gaduoqi
lmoqda?

Eri
niRahmonni
ngbandasibo'
l
ishi
nii
staganayol,
tur
musho'
rt
og'
i
gayuqor
idagisavol
niber
ib
ko'
ri
shiker
ak!

ChunkiAl
loht
aol
oFur
qonsur
asi
daRAHMONNI
NGBANDALARIsi
fat
lar
ini
dan10danor
ti
q
si
fat
nizi
krqi
li
bshul
ardanbi
ri
gat
anbehber
ibayt
adi
:

"Vaular:EyRobbi
miz,
bizgajuf
tl
ari
mizvazur
ri
yot
lar
imi
zdanko'
zquvonchl
ariat
oet
gin!Va
bi
znit
aqvodor
lar
gaimom qi
lgi
n"deyi
shadi!

(
Fur
qon:74)

Kishiahl
ioi
lasivazur
ri
yot
ihaqqi
gaduoqi
lmasdant
uri
b"RAHMONNI
NGBANDALARI"
si
fati
gaegabo'laol
maydi.

15-
Esl
atma:

"
Sadaqaqut
isi.
.!"

Ma'
l
umki,
Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ayol
lar
ga:

"
Eyayol
larj
amoasi!Sadaqaqi
li
ngl
ar!
"debbuyr
uqqi
lganl
ar.

(
Buhor
iyvamusl
imr
ivoyat
i)

Asli
daayolki
shiodatdauybekasi,
ist
e‘mol
chi
,mol
-mul
kiham er
igat
obebo'
l
sa,
nega
ayol
lar
gasaqadaqili
shbuyuri
ldi?

Buni
ngost
idakat
tahi
kmatyot
adi
!

Bizni
ngisl
omdaqo'l
imdankelmaydidebfaqato'ziuchunyashabo'
ti
shyo'ql
igi,engzai
fi
miz
ham bi
rovl
argamanf
aatber
ibyashashli
ginit
a'l
im beri
lgan!Buesaayolf
arzandlari
ga:"Men
qi
laolmayman..
"deganso'
znihayoti
dano'chi
ri
bt arbi
yaqil
ishi
gadast
akbo'ladi!

Shariyatayollar
ga, eri
ningmol i
dano'zehti
yoj
igayetar
li
kqil
ibi
srofqi
lmasdanol
ishgar
uxsat
berdi,agarayol( o'
ziishlamasa-da)er
iungaehti
yoji
uchunbergan100so‘mdan99so‘mini
hojati
gaishlatsa," SADAQAQUTI SI"qil
ib,1so‘
mdanaj r
atsaham di
niuchunni
madir
qi
layotganhi soblanadi!Vao'zinij
ahannamdanozodqi l
adi!

Shar
iatbi
zdankat
tai
shl
arniqi
li
byubor
ishni
emas,
bekort
urmasl
iknit
alabqi
ladi!

Aynanshuni
nguchunRasul
ull
ohayol
lar
gat
anbehber
ib:

"Bi
rorayolqo'
shni
sigabi
rqo'
yni
ngt
uyog'
i
nisadaqaqi
li
bber
ishniham ar
zimassanamasi
n"
deydil
ar.

(
Buhor
iy-
Musl
im)

Ammo,
albat
taborbor
icha,
yo'
q-xol
ichaqi
li
shgamas'
ul!

*
***
***
***
*
16-
Esl
atma:

"Aqlj
oyidabo'l
maganvaqtdagidashnom,
haqor
atl
arnij
iddi
yqabulqi
lmasl
iker
-xot
inhayot
i
davom et
ishi
ningsi
rl
ari
dandir.
."

Al
loht
aol
oayol
lar
ningsayyi
dasi
,Mar
yamni
ngt
o‘l
g'oqazobi
daayt
ganso'
zi
nikel
ti
radi:

"
Uayt
di:Qaniedier
tar
oqo'
l
ib,
unutbo'
l
ibket
gani
mda.
.!"

(
Mar
yam :
23)

Buso'
zgo'
yoo'
l
imnior
zuqi
li
sh!

Lekinmusibatta‘
si
rida,
vaodaml arni
ngfitnasigat ushi
byomonot li
qbo'l
ishdanqo'rqib
shundaydedil
ar,shuninguchunbuso' zgaAl l
oht omonidanj
iddi
ye‘ti
rozbo'l
madi, balki:"
Xafa
bo'l
ma.."debtasall
iberi
ldi.
Oiladaerxotiniga, xotiner
iga,qaynonakeli
nga, j
ahlbilannimalar
demaydi!Kim shundahayot idavom eti
shi nii
stasabugapl argako'
zyumi bketi
shnio'rgani
sh
kerak!
Ammomeni nghaqqi m. .seni
nghaqqi ng. .bubil
annimademoqchi san.
..degangapl ar
ni
qil
arekansi
zqayerdabo'lmanghayotyur maydi !

*
***
***
***
***

17-
esl
atma:

"Bol
agat
arbi
yasi
gaer
tar
oqbelbog'
l
ash.
."

Al
loht
aol
oMar
yamni
ngonasi
niduosi
nizi
krqi
ladi
:

"
Esl
ang,
Imr
onni
ngxot
iniayt
ganedi:

"
EyRobbim menqorni
mdagiNARSANI(Bar
chayumushl
ardan)ozodqil
ibsenganazrqi
ldi
m,
Mendanqabulqi
lgi
n!Seno'
zi
ng(duol
ari
mni
)eshi
ti
vchi,
(ni
yyatl
ari
mni)bil
uvchi
san"

(
Alii
mron:35)

Bol
ani
ngt
arbi
yasi
nihal
iodamgaayl
anmagan,qor
nidaNARSAvaqt
idanboshl
asharedi!

VaungaNARSAvaqt i
dayoqdi ng'
ami nisi
ngdir
ib,uni
nghaqqigaduol
ar,vaundanyaxshi
umid-
niyyat
larqi
li
sharedi!VahaliNARSAvaqt i
danoqunidunyomatohl
ari
danozodfikr
da,
ALLOHuchunhammanar sadanxoliqil
ibdunyogakel
ti
ri
sharedi!

Vauni
ngNARSAvaqt
idanoqALLOHni
ngESHI
TUVCHI,
BILUVCHIaqi
dasisi
ngdi
ri
laredi.
.

Shundanso' ngMar yaml

ar,vaulardanesaqi
yomat
gachai
nsoni
yatxaloskoribo'
l
ganIYSOl ar
tug'i
laredi.
Endiesa18gaki r
gunichaQO'YGI
NBOLAM DEB.
.nadinninaAl l
ohnitani
tmasdan,
so'ngrabolam negabunaqasandebchiqamiz..
!
*
***
***
***
***

18-
esl
atma:

"
Hovl
idanol
dinqo'
shni
nit
anl
ang"

Buso'
z,ar
abl
ardamashhurhi
kmat
lar
danbo'
l
ib,
Qur
'ondaham buni
ngt
asdi
g'ibor!

Al
loht
aol
oayt
adi
:

"Al
loh,
iymonkel
ti
rganl
argafi
r'
avnxoti
nini
(namuna)misolqi
ladi,
uaytganedi:"
EyRobbi
m,
mengaO'ZHUZURINGDAj annat
dabirUYbinoqil
gin,
mengafir'
avnvauningamali
dannaj
ot
ber
gin,
vamengazolim qavmdannaj
otbergin.
."

(
Tahr
im :11)

E'
ti
borberi
ng,avval
o:O'
ZHUZURI
NGDAN.
.debki
mgauqo'
shnibo'
l
ishnit
anl
adi
..
.so'
ngr
a:"UY
BI
NOQI LGIN.
..
"dedi!

Ayolbi
rorxonadongakel
inbo'
l
ishi
da,
avval
oqi
ziqi
shiker
akbo'
l
gannar
sa:
KIMLARBl
LAN
YASHAYMAN?deyi shbo'l
adi
,
,

"
UYIQANAQAEKAN.
.QAYERDATURADI.
.deyi
shemas.
..

Chunkif
ir
'avnxot
iniqasr
dat
ursa-
da,
zol
iml
aror
asi
daqol
ib,
All
ohdannaj
otso'
rabduoqi
ldi
..

Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ham yomonqo'
shni
danpanohso'
raredi
lar.

*
***
***
***
**

19-
esl
atma:

"
Onabo'
l
ibham :"
Menot
amni
nger
kaqi
ziedi
m"debyi
g'l
abyur
mang.
."

Al
loht
aol
oMar
yam onami
zniqi
zli
kchog'
i
dagi
hol
ati
niayt
adi:

"QachonZakar
iyyouni
ngoldi
gamehr
obgaki
rsa,
uni
ngol
didar
izqt
opi
bayt
aredi:EyMar
yam,
busengaqayer
dankeldi?!

Mar
yam :BuAl
lohhuzur
idan(
kel
di)deredi.
."

(
AliI
mron:37)

AmmoI
ysoal
ayhi
ssal
omni
tug'
i
b,qi
ynal
ibyot
gandaesa:

"
O'zi
ngaqar
abxur
mopoyasi
nisi
lki
tgi
n,sengayangipi
shganxur
mol
arnit
o'kadi.
.!"

(
Mar
yam :
25)
E'
ti
borber
ing,qizl
igi
damehr obdayo'
qjoydant
aom paydoqi
lganzot
,tug'
ayot
gani
danega
xur
monipoyasinisil
kitdemoqda??

Hol
buki
,xurmopoyasitug'
adi
ganayolsi
lki
tadi
ganosoni
shemas,
All
ohyoshl
igi
daqi
lgan
kar
omatniqi
li
bnegataom paydoqi
lmadi?!

ChunkiendiONAbo'
l
di.
..
"ot
amnier
kaqi
ziman"degandavro'
tdi!

Endihayot
gaj
iddi
yqar
ash,
har
akat,
yashashuchunkur
ashnio'
rgani
shker
akedi
..
..

20-
Esl
atma:

"
Sizqaysivodi
ydasi
zu,
eri
ngi
zqaysi
vodi
yda.
."

A'
i
shaonami
zayt
adi
lar:

"
BirkechaRasul
ull
ohal
ayhi
ssal
amniyoni
mdayo‘qoti
bqo'yi
b,shuzahot
ixayol
imga:"
BA‘
ZI
AYOLLARININGOLDIGAKETIBDI
LAR"degano'
ykeldi!(
Uyquqochdi..
)

Paypasl
asam,
uzotrukuyokisaj
dadaekanl
ar.
..
shundaayt
dim :"
SIZQAYSIVODI
YDASI
ZU,
MENQAYSIVODIYDAMAN. .
."

Boshqar
ivoyat
da:

"Paypasl
absochl
ari
gaqo'
l
imnit
iqi
bol
dim.
.shundauzot:"
HASHAYTONI
NGKELDI
MI"
dedil
ar!

(
Nasai
yri
voyat
i)

Ya'
ni,
sizni
mabi
lanbandsi
zu,
menni
mal
arni
fikrqi
li
byur
ibmandemoqchi
lar!

Lekinhammaer kakRasul
ull
ohalayhi
ssal
am emaski:"
shayt
oni
ngkel
dimi"debket
aver
sa.
.
balkiendiuni
ngshayt
onikel
adi
..
.!

Odat
da,
erboshqavodiydayurgandaxot
inboshqavodi
ydankel
ishio'
rt
adaj
anj
alchi
qib
hammani
ngko'ngl
ixi
rabo'l
ishi
gasababbo'l
adi.

E'
ti
borber i
ng:"SHAYTONINGKELDI MI"deb,buxisl
atshayt
ondanekani
,hat
toAisha
onamizniham vasvasqi
li
shi
niesl
atdil
ar!Boshqaayol
larbat
ari
qia'
l
obushaytondanogoh
bo'
li
shilozi
m.

Endiqandayqil
ib:"Onal
arimizdaham buxisl
atbo'l
ganekan-ku"debhujj
atchi
qar
ib,
Rasulul
lohal
ayhissal
am bufe‘l
nishayt
onganisbatber
ganli
klari
niunut
il
adi?
*
***
***
***
**

21-
esl
atma:

"
Ayol
ninger
gai
toat
i,er
ningami
rgai
toat
imuqobi
li
da"

Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ayt
dil
ar:

"Ucht
oif
ani
ngahvol
iniso'
rabo'
ti
rma!(
Ya‘
nidaxshat
liazobgagi
ri
ft
orbo'
l
ishisababi
dan)

1-Bi
rki
shi
ki,
jamoat
danaj
ral
ib(
boshl
iq)i
momi
gaosi
ybo'
l
sa,

2-Bi
rorcho'
riyokiqul
,xoj
asi
danqochi
bvaf
otet
sa,

3-BIRORAYOLKI,ERIUNDANG'OI
BBO'
LSA,XOLBUKIUNGADUNYOTASHVISHLARINI
KIFOYAQILIBKETGANBO'LSA,UAYOLESAERIDANKEYINOCHI
Q-SOCHI
QLIKQILSA.
.mana
bular
ninghukmi
niso'
rabo'
ti
rma.
.!

(
Imom Ahmad)

E'
ti
borber
ing:Er
inig'
oibl
igi
daitoat
idanchi
qqanayol
ni,
xoj
asi
danqochganqulvaami
rgaosi
y
bo'
l
ganerkaksaf
idazikrqil
indi
.

Ba'zi
dakishi
lardasavoltug'
i
ladi:"
"Negaayol
eri
gai
toatqi
li
shiker
ak,
negaer
kakki
shiozod,
ayolesaxatt
i-har
akatichekl
angan..
?""

Asl
idaerkakl
arham o'zibi
lgani
ni qi
ladi
ganozodemas,
ayoler
igaqandayi
toatqi
lsa,
erham
ami
r gashundayit
oatgabuyur i
lgan.

Shuni
nguchunyuqor
idahadi
sdagi3t
oif
agunohi
birdar
ajadazi
krqi
li
ndi
.

Demak,
hechkim ozod,huremas!Harqandayboshl
iqust
idaboshl
iql
arbor!Ul
arni
ng
hammasiust
idaesaAll
ohhokim!

*
***
***
***
**

22-
esl
atma:

Hur
larqar
g'i
shi
gaqol
adi
ganayol
lar

Muozi
bnuj
abalRazi
yal
lohuanhudan,

Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ayt
dil
ar:

"Qaysi
kiayol,dunyodaerigaozorber
sa,al
bat
tau(er
kakni
ng)hur
lar
danbo'
l
ganxot
iniayt
adi:
"Al
lohseni hal
okqilsi
n,ungaozorberma!Useni
nghuzuri
ngdamehmonxolos,
yaqinda
sendanajrali
bbizgakeladi..
!""
(
Ter
mizi
y,vaahmad,
sahi
hri
voyat
)

Demakhur
lar,
bo'
l
ajaker
lar
ini
ngdunyodagi
qiyi
nchi
li
klar
iniko'
ri
bul
argaduodabo'
l
adi!

Xot
ineri
ga:"Menseniduoqi l
ibodam qi
li
byur
ubman"debo' yl
amasin,
All
ohbiladikiml
ar
uni
nghaqqigaduoda.Shuningdekul
ardaham rashkbo'
l
ib,bur
ashkshunchakiqizg'
ani
sh
emas,bal
kidunyodagixot
inl
arni
ngeri
gaozorisababpaydobo'
ladi.

Et
ibor
lit
araf
ishundaki
,xadi
sdaf
aqatkof
ir
aayol
lar
gat
ahdi
dqi
li
nganiyo'
q,

Chunki,
"Er
ini
ngjannatdagixot
ini
"degandanmalumkier
kakmusulmon,
albat
taxot
iniham
musli
mabo'li
shit
abii
yxolat,zerokofi
raayolmusul
monnixot
inibo'
l
maydi.

Agarayol:"Meningnomoz, ro'
zam ul
ardanustunqiladi"debo'
yl
asa,buibodat
larergaozor
i
sababxabatabo'l
ibketadi
,vaboshqaxadisdazi
krikelgan:"Muf
li
s"yani
,ti
jor
atqil
ibso'ng
kasodgauchragankishisi
ngari
bo'l
ibqoladi.

*
***
***
***
*

23-
Esl
atma:

"
Ayol
laryo'
l
dayur
ushl
ariodobi
"

AbuUsaydAl
-ansor
iyRazi
yal
lohuanhuayt
adi
lar
:

Rasul
ull
ohalayhi
ssal
am masj
iddanchi
qayot
ib,
erkakl
arbi
lanayol
laryo'
l
daqor
ishi
bket
gani
ni
ko'
ri
baytdi
lar:

"
Chetr
oqtur
inglar
,yo'
l
ningo'
rt
asi
danyur
ushsi
zlar
gaemas!Si
zlaryo'
l
ningchet
inil
ozi
m
t
uti
ngl
ar"dedil
ar.

Sahobi
yayt
adi:

"Shundanso'ng,ayol
lar(
yo'
lchet
idagi
)devor
lar
gayopi
shi
byur
ushl
ari
dan,
xat
toki
yiml
ari
devorgai
lashibqol
aredi!"

(
AbuDovud)

Sahobi
yaayol
lar
ningbuamr
gabo'
ysuni
shl
ari
damubol
ag'
aniqar
ang:

"Er
kaklar
gategi
bket
masakbo'
l
dida"debRasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am amr
inio'
zl
ari
chat
a'vi
l
qil
ishmadi.

Asl
iRasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ul
arga:"
Devor
gasur
kal
ibyur
ingl
ar"demadi
lar.

Ammo"
chet
dayur
ingl
ar"deganso'
znior
ti
g'
ibi
lanadoqi
ldi
lar.
Bi
zningzamonami
zdaesa,
erkakl
arko'
chadayur
gandaxi
jol
atdandevor
gayopi
shi
shga
majburbo'
l
moqdal
ar.
.!

*
***
***
***

24-
Esl
atma:

"Dayusnomozxonl
arvaul
arni
ngl
a'
nat
langanxot
inl
ari
"

Abdul
lohi
bnuAmrRazi
yal
lohuanhumoRasul
ull
ohal
ayhi
ssal
amdaneshi
tdi
m debayt
adi
lar:

*Ummati
mningoxiri
dabir"
Erkakl
ar"bo'l
adi
,tuyani
ngegar
igao'
xshagano'
ri
ndi
qlar
gami
nib
kel
ib,
masji
dlareshi
klar
iol
digatushushadi!

Ayol
lar
iesaki
yinganyal
ang'
ochl
ar!

Boshl
ariqi
yshaygant
uyani
ngur
kachi
dek!Ul
arni
lanat
langl
ar,
chunkiul
armal
'
unal
ar!

Agarsizlardankeyi
nbi r
orummatbo'
l
sa, sizlarningayol
lar
ingul
arni
ngayoll
arigaxizmatkor
bo'
ladi,xuddikisi
zlar
danoldi
ngi
ayol
larsizlarningayoll
ari
ngaxi
zmatkorbo'
lganidek!*
(Imom
Ahmad, hasanhadis)

BuRasul
ull
ohal
ayhi
ssal
amni
ngbashor
atl
ari
nit
asdi
g'
inihozi
rzamonami
zdako'
ri
btur
ibmi
z.

Xoti
nlar
iniyari
m yal
ong'
och,yokit
uyani ur
kachi
dekqi
li
brumolo'
rat
ib,
so'
ngr
a"Egar
lar
da"
yani"
Moshi nal
arda"masj
idl
argaboradi
lar!

Vaxot
inl
ari
nibo'
lsapultopasandebyahud-nasr
oni
ylar
niuyl
ari
daxi
zmat
korqi
li
bqo'
yi
b,o'
zl
ari
moshi
nanimini
bmasj i
dma- masj
idyur
adil
ar.

Xot
inl
ariesai
shnibohonaqi
li
byar
im-
yal
ong'
ochki
yinadi
lar.

Asl
iisl
om t
ari
xidaesa,
hammamusl
imaayol
ninguyi
dayahud-
Nasor
olarxot
inl
arixi
zmat
kor
bo'
l
aredi.
.

*
***
***
***

25-
Esl
atma:

"
Sol
ihaayolt
anl
ashni
ngf
oydal
ari
dan"

HasanBasr
iyr
ahi
mahul
lohayt
adi
lar:

"Makkadabo'
zsot
uvchibi
rti
jor
atchi
oldi
gabor
ib,
undanki
yim sot
ibol
moqchibo'
l
dim,
shunda
uqasam i
chi
bmatohi
nimaqtayboshladi
..

Shundako'
ngl
im qol
ib:"
Bunaqaqasam i
chadi
ganodamdanol
magani
m yaxshi"
deb
boshqasi
danol
dim !"

Oradan2yi
lo'
ti
b,yanashusot
uvchi
oldi
gakel
dim,
ammosi
raqasam i
chi
bmaqt
angani
ni
eshi
tmadi
m!

Ajabl
ani
bso'
radi
m :"
Birnechayi
lavvalqasam i
chi
byur
gansenemasmi
ding?Negao'
zgar
ib
qoldi
ng?"

Uaytdi:"
Hamenedim, menibi
rxot
ini
m boredi,
ozr
oqpult
opi
bkel
sam,
haqi
rsanar
,ko'
p
t
opsam esai
srofqi
li
bozayt
ir
ibqo'
yaredi!

Al
lohni
ngmengabi
rnazar
itushi
buni
hal
okqi
ldi
...
!

Undanso'
ngboshqaayol
gauyl
andi
m.

Bozorgachi
qsam yoqamdantor
ti
b:"
All
ohdanqo'r
q!Bizgahalolyedi
r,ozr
oqt opsangham
ko'
payti
rami
z,agarhechnarsat
opmasang,(
uyda)i
pto'qi
bishl
absengayor dam berami
z"der
edi!

Shundanso'
ngqasam i
chi
bmaddohl
ikqi
li
btovar
imnisot
ishnit
arkqi
ldi
m..

*
***
***
**

26-
Esl
atma:

"
Yomonko'
rsa-
dai
nsof
niunut
masl
ikvar
ashkni
yut
ishf
azl
i"

Juvayr
iyaonami
zisl
omgaki
ri
shl
ari
danol
din,
qabi
laboshl
ig'
i
ningqi
ziedi
lar.

Rasulul
lohalayhi
ssal
am ul
argahuj
um qi
lgach,ukishiqavmibi
lanasir
gat
ushdi,shunda
o'
zlar
iniasi
rl
ikdansot
iboli
shuchunRasulul
lohal
ayhissal
am ol
dil
ari
gakel
dil
ar.

Uki
shichi
royl
i,ko'
rganki
shi
niko'
ngl
igao'
ti
radi
gan,
yoshl
ariham boryo'
gi20yoshedi.

Ai
shaonami
zdankel
ganr
ivoyat
da:

"Juvayr
iyaRasul
ull
ohalayhissal
am ol
dil
ari
gakelayot
kani
niko'
rgani
mdayoqyoqt
ir
madi
m,
menundako'ri
bturgannarsalar(
chi
royni
)Rasulull
ohham ko'
ri
shlar
inibi
ldi
m!

Rasul
ull
ohniol
digaki
rgach,ukishiJuvayri
yaniozodqil
ibuylanishnit
akl
ifqi
ldil
ar,urozibo'l
di
,vabuniko'
rganodamlarhammal ar
i qo'
l
lar
idagiasi
rl
arni:"UlarRasulul
lohalayhi
ssal
amni ng
qudal
aribo'
l
di"debozodqil
ibyuborishdi!

Juvayr
iyasababuni
ngqabi
lasi
dan100xonadonozodbo'
l
ibi
slomgaki
rdi!

Buayol
chal
ikqavmi
gabar
akasi
ko'
payol
niko'
rmadi
m..
."deydi
lar.

Ai
shaonami
zJuvayr
iyagabo'
l
ganr
ashk,
vauni
yoqt
ir
madi
m deyi
shl
ariuki
shi
ninoi
nsof
li
k
qi
li
shgaundamadi.

Aksinchauayoldagifazi
latnie'
ti
rofeti
b"qavmigaengbar akaliayoledi"debsi f
atl
adil
ar
.Shuninguchunqissada100xonadonozodbo' l
ibisl
omgaki rganiniayoll
arningfat
hidesak
ham bo'l
adi.AgarAishaonami zxarxashaqil
ibjuvayr
iyanieshikdanquvsal arbufathbo'
lmas
edi.Ozroqrashkalaminiyutishvainsofsabab,100oi l
aningislomgaki ri
shiajri
gaegabo'l
dil
ar
.Rasulul
lohalayhi
ssalam aytdi
lar:

"
All
ohsensababbi
rki
shi
nihi
doyat
lashi
,sengaqi
zilt
uyal
ardanyaxshi
roqdi
r..
"

(
Buxor
iy-
Musl
im)

27-
Esl
atma:

"
Ergai
toatf
azl
i"

Jobi
rRazi
yal
lohuanhumoayt
adi
lar
:

Bi
zRasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am bi
lano'
ti
rgani
mizdabi
rayolkel
ibayt
di:

"
YaRasul
ull
oh,
menayol
larnomi
dansi
zga(
savol
bil
an)kel
dim:

Er
kakl
arni
ngr
obbi
sivaayol
lar
ningr
obbi
siham Al
loh!

Odam al ayhi
ssal
am er kaklar
ningvaayoll
arningham ot asibo'
lsa,Xavvoesaer kakl
arni
ngham
ayoll
arningham onasibo' l
sa, VaAll
ohsiznierkaklargaham ayoll
argaham Rasulqi l
ganbo'l
sa,
ErkaklarAll
ohyo'l
ida(jihodga)chi
qibqatlqil
insa,ularrobbi
sihuzuri
datir
ik,
rizqlant
ir
il
adil
ar,
va(janga)chiqqanlar
idayanaul argasi
zbilganajrlarbor!

Bi
zesaul
argaxi
zmatqi
lami
z,o'
zi
mizni
ular
gaat
ab(
uyga)hi
bsqi
lami
z!

Bi
zgani
maaj
rbor?"

ShundaRasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ayt
dil
ar:

Ayol
lar
gamendansal
om ayt
gin,
vaul
argaayt
ki:

Al
bat
taer
gai
toatqi
li
shmanashunar
sal
arni
ngbar
chasi
gat
engdi
r!

Xol
bukisi
zlar
danshuniqi
ladi
ganl
arham ozchi
li
k..
!"

(I
bnuAbud- dunyovabazzorr i
voyat
i)Buhadisdanko'
rini
btur
ibdiki,
shar i
yat
daibodat
lar
daraj
asi"
kat tal
igi
,haj
mi"bi
lanemas, bal
kihammao' zzi
mmasi dagivazif
asi
niadoqil
ishi
,va
nafsgaqi
yinli
gibil
antaqqoslanarekan!Shuni nguchunhadi
sni ngoxir
ida:"Asli
dashuni
qi
ladi
ganl
arham si
zlar
daozchi
li
k"dedi
lar.

*
***
***
***

28-
Esl
atma:

"
Hechki
m bi
rovni
ngyuki
niko'
tar
maydi
"

I
slomniboshqabot
ildi
nlar
danf
arql
aganbubuyukqoi
dani
ngt
atbi
qiniqar
ang:

Asiya,dunyotar
ixidagiengkat t
atog'ut
,zoli
mfir
'avnxotiniayol
niLekini
slomdauninger
i
sabab"FI
R'AVNXOTI NI
-KU..
."debkamsi t
il
madi,balkiAl
lohuayolniqiyomatgachahamma
musulmonlar
gao'rnakqili
bzar bulmasalqi
ldi!

Al
loht
aol
oayt
adi:

"
All
ohi
ymonkel
ti
rganl
argaf
ir
'avnxot
ini
nizar
bul
-masal(
namuna)qi
ldi!
"

(
Tahr
im :11)

Qarangki
, uayol
nio'zismi,yokiot
asi
ningi
smi
bil
anemas,
bal
kibar
all
aer
ini
ngi
smi
gani
sbat
ber
ib"Fir
'avnxoti
ni"dedi.

Buni
ngost
idago'
yoshuma‘
noyot
adi
ki:

"Garchier
iisl
omni
ngengkattadushmanibo'
l
saham ,
modomi
kiayolsol
ihabo'
l
sa,
buayol
fi
r'
avnxoti
nidebungapastnazarqi
li
shyo'
q"

Bugunba‘
zisoli
haayoll
arganasabi,er
isababpastnazarbi
lanqarab:"
Seno'
ziki
mni
bol
asi
san,yokixot
ini
san"deydiganl
ar,yuqor
idagi
ma‘nonibil
ibol
sin!

Buni
ngmuqobili
daesa,o'
zi
dahechvaqobo'
l
mayt
uri
b,er
ini
ngobr
o‘sibi
lan"
ko'
tar
-ko'
tar
"
qi
li
nadi
ganl
argaayt
adi:

"
All
ohkof
irbo'
l
ganl
argaNuhvaLut
ningxot
ini
nimi
solqi
ladi"(
Tahr
im 10)

Buoyat
lar
daham i
kkipayg'
ambar
nii
smi
nizi
krqi
li
b:"
NuhvaLut
ningxot
inl
ari"deyi
ldi.

Tokibil
ibqo'
yil
sinki:"
Endishundayodamningxoti
niekan,qo'
ygin.."debularnihukmdan
chetl
ati
shyo'q."
Falonchaningxoti
niman"degannomiulug',suprasiquruqlargatanbeh
bo'
lsi
nki:Erningsharafi,ayolf
azil
atl
ibo'
l
saginamanfaatberadi..
!

*
***
***
**

29-
Esl
atma:

"
Takal
lufummat
lar
nihal
okqi
ladi
.."

"
Takal
luf
":ki
shio'
zi
dabo'
l
magannar
sani
hosi
lqi
li
shgaur
ini
shdemakdi
r.
Rasul
lohal
ayhi
ssal
am ayt
adi
lar:

"
BanuIsroi
lhal
okat
ini
ngavval
i:Kambag'
alni
ngxoti
nieri
danki
yim-
kechak,bo'
yanchi
qlar
ni
t
alabqi
lganda,boyni
ngxoti
ni(
eri
dan)t
alabqil
adi
gandekungayukqil
aredi.

(
Ya'
ni,
boshqal
argao'
xshaymandebt
akal
lufqi
laredi
)

(
Shundabungabi
rmi
solt
arzi
da)BanuI
sroi
layol
lar
idanbi
rayol
nizi
krqi
ldi
lar:

Birpakanaayol
,yog'ochdanikki(
balandposhnal
ik)
oyoq(ki
yim)vabi
ruzukyasat
ti
rdi.Uzuk
ochil
ibyopi
ladi
gan(qopqoqli
k)bo'l
ib,uni
ngichi
gami skt
o'l
dir
di.

Vai
kkibal
andbo'
yl
ikayol
o'r
tasi
gaki
ri
b(o'
zi
nibal
andko'
rsat
ibko'
chaga)chi
qdi,

(
Odamlarbal
andbo'yl
ikbuayoll
arkim ekandeb)or
tl
ari
danodam j
o'nat
ishdi
,i
kkiayol
nit
ani
b
(
bal
andposhnal
ik)ayolniesat
anishmadi.

Uayol(yur
gandaqo'
l
idagiuzukni
)sil
tabyur
ib(undanmi sktar
atibodaml
arnio'
zi
gaqar
ataredi
..
)"(
IbnuHuzayma,vaImom Musl i
mdaba'ziqismir
ivoyatqil
ingansahi
hhadis)

Izoh:BanuIsr
oil
,tar
ixdaj
udabuyukummatedi
.Buummat
ninghal
okat
inegaayol
lar
dan
boshlandi?

Chunkiayoluydao' t
iri
b,o'zininghamr ohl ari
gao' xshabki yinish,yasanishnixohl ar,
buning
xaraj
at i
nibo'lsaeri
ningbo' ynigaortaredi.Nat ij
adaer kaklari l
m olish,dinnihimoyaqi li
shqol i
b,
ert
ayukech" XOTINBOLA- CHAQAM BI ROVDANKAM BO' LMASI N"debi shlab,buningor t
idan
i
chkit omondani l
msizli
k,tashqar i
danesadushmanbosi shisababbo' l
ibbut unummathal ok
bo'
ldi!But akall
ufshudar ajagayetdiki, ayoll
arAl lohnixilqatigaqanoatqi l
may, bi
rovlarning
xoti
nigao' xshaymandebbal andpoyaf zallarkiyish,oddiyat irsepishgaqanoat l
anmay,
yurgandasochi l
ibyursindebuzukkaat i
rsol i
byur ishgachabor dil
ar .Endiyahudmi ll
atshu
darajagabor gandahal okbo' l
ganekan, buummatbugunqi r
ili
bbitmagani gaham shukrdeysi z!
Chunkibal andpoyaf zalki
yi shniqo'yi
ng, ayollarboshqal ar gao'xshashgahar akatqili
bqad-
qomat iniham o'zgarti
ri
sh, vabungat opgani ni sarfl
abtakal lufqil
ishoddi yholbo'li
bqol di.

*
***
***
***
*

30-
Esl
atma:

"
Onal
arshi
joat
ifar
zandyo'
l
inibel
gil
ashi
"

Muoviyar
azi
yall
ohuanhumo, bir
ovlarbi
lanbahsl
ashi
bketsal
ar,
o'zl
ari
nional
ari
gani
sbat
ber
ib:"Meni
(onam)Hindtar
biyalagan"debbaqir
arekanl
ar!

Ya'ni,mendaonam Hi ndningshijoat
ibordeganma‘noda.Ma' l
umki,Hindmushri
kavaqti
da
ham shijoatl
i,qasoskorayoledi.OdamlarMuoviyarazi
yal
lohuanhumogoyoshl i
gidaqar
ab:
"Katt
abo' l
sa,qavmigaboshbo' l
adi"desal
ar,onasiHindaytarekan:"Agarqavmi
gaginabosh
bo'l
adiganbo'lsaonasiuniyo‘qot
sin.
."
Ya'
ni,qavmigaginaboshbo'l
ishi
gar
ozi
masman!Boshqal
argaham boshbo'
l
sindebungaol
iy
maqsadg'oyasi
nisingdi
rganedi.

Haqiqat
danMuovi yarazi
yal
lohuanhumoboshchil
igi
dagixil
ofat,nafaqatarabl
arga,bal
ki
yer
ningyarminiegal
labengkattai
mperi
yabo'
ldi!Shuningdek,Alirazi
yall
ohuanhuham,
Xandaqg'azot
idadevdekkel
adiganmushri
kniyerti
shlat
ganda, ukishiham baqiri
baytgan
edi
lar:

"Menionam XAYDARA(ya'
ni,ar
slon)debnomlagan..
"( Musli
mrivoyat
i)Ya'ni,Al
iraziyal
lohu
anhuaslional
ari
ukishi
ga"Xaydara"Arslondebism qo'
ygan,ot
asiesaukishini"Al
i"deb
o'
zgart
ir
ganedi.Shi
ddatvaqt
idaonasini
ngg'ayr
ati
,shij
oat
iniesl
ab,onalar
iqo'yganismni
yodgaoldil
ar!

Buma‘
nogayanabi
rmi
sol:

Mashhuri
mom :"
Suf
yonuSavr
iyr
ahi
mahul
lohni
ngonal
ariuki
shi
gayoshl
igi
daayt
ganekan:

"
Eybol
am !Seni
lmt
alabqi
lgi
n,mensengai
pto'
qib(
sot
ibyumushl
ari
ngga)ki
foyaqi
laman!"

Shut
arzdai
pto'
qibsot
ib,
Suf
yonni
o'qi
ti
b,i
mom qi
li
byet
isht
ir
di.

Onal
ariI
lmt
oli
bo'
g'
li
ganasi
hatqi
li
bayt
arekan:

"Agar10tahadi
syozsang,
o'znaf
singgabi
rqar
agi
n,Al
lohdanqo'
rqi
shi
ng,
hal
iml
ik-
viqor
ing
ziyodabo'
l
dimiyo'
qmi?!

Agarbundaybo'
l
masa,
bil
ginkiuhadi
slarsengaf
oydaemas,
zar
arbo'
l
adi
..
.!"

*
***
***
***

31-
Esl
atma:

"
UydaBUXGALTERLI
Kqi
ladi
ganayol
,xonadondanbar
akaniuchi
radi.
."

Ai
shar
azi
yal
lohuanhumoayt
adi
lar:

Bi
rkuniRasul
ull
ohalayhi
ssalam bi
lanuydao't
ir
gani
mda, birti
lamchikel
ibnarsaso'r
adi.
Shundaungabirnar
saniol
ishnibuyurdi
m .So'
ngraunichaqir
ib,ni
maniol gani
gabirqar
adim!
ShupaytRasul
ull
ohalayhi
ssalam menga:

"
Senuyi
nggani
makir
saham,ni
malarchiqsaham,al
bat
tahammasinibi
li
btur
ishnii
staysanmi
?"dedi
lar
.Men:"
Ha"dedi
m !Rasul
ull
ohalayhi
ssal
am dedi
lar:

"ShoshmaeyAisha!Senhisob-ki
tobqil
aver
magi
n!Al
lohham sengahi
sob(
bil
anber
adi
gan
qi
li
b)qo'
yadi
..!
"(Imom Nasai
yri
voyati
)
Demak, uydagikir
im-chiqi
mlarnihi
sobqi l
ish,qadimdanayol l
ardabo'
lgan,shuninguchun
Aishaonami z"Ha"dedi l
ar.Lekinbuxislathaddanoshi b,ayoluyni"BUXGALTERI GA"ayl
ani
b
ol
ishidanqaytarib"Hammaki ri
m chiqi
ml arseningbili
mingost i
dabo'li
shiniist
aysanmi"
dedilar.Agarvaziyatshudarajagaborsa, buayol uydanbar akani
nguchishigasabab
bo'l
ishidanogohlanti
rdil
ar.Chunkihisoblayveradi
gangaAl lohham hisoblabqo'yadi.
..

*
***
***
**

32-
Esl
atma:

"
Johi
lonat
o'y-
tant
anal
arxat
ari
"

Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ayt
dil
ar:

"Buummat dayeryutish,qi yof

ao'zgari
b( maxluqqaayl
ani
b)qoli
shvasamodant oshyog'
ishi
(sodir
)bo'
l
adi.."Shundabi rsahobi
y: BuqachonYaRasul ul
loh?dedilar.Rasul
ull
oh
alayhi
ssal
am aytdil
arki:"QachonkiQO'SHI QCHIAYOLLAR, KARNAY- SURNAYLARzohir
bo'l
savaaroqlarichi
lsa."(Termizi
yrivoyati
)Boshqahadisdaaytadi
lar:

"Muhammadning(alayi
ssalam)nafsi
qo'l
idabo'l
ganzotgaqasamki,
ummati
mdanbirinsonl
ar
manmansir
ab, ki
br, o'
yinkul
gibi
lantundayotganl
ari
da, er
tal
abt
uri
bmaymunto'
ng'
izga
ayl
anibqol
ganbo'ladil
ar!

Sababi
,harom narsal
arnihalol
lab,
qo'
shi
qchiayol
lart
uti
b,ar
oql
ari
chi
b,r
iboyeydi
lar,
va
(er
kakl
ar)i
pakkiyadil
ar..
"(Imom Ahmadri
voyati
)

Buhadi slarsharhidai bnuTaymi yyar ahimahullohaytadil

ar:"Hadislar
danko' rini
bturi
bdi ki,
ularniyeryutib,qiyofalar
ibuzili
bketishiningsababi ,ul
arxiyl
ayo'libil
anbo' l
mag' urt
a'vil
lar
(bahonalar)qili
b, har om nar
salarnihaloll
abol adi
lar!Vashar i
atnibunar salarni(
harom
qil
ishdagi)maqsadi danyuzo' gir
adil
ar, shuninguchunul arnimaymunt o'ng'i
zlar
gaayl antir
ib
qo'yil
adi!"( Fataval-kubroki
tobidan)

Bugungiodaml ar
gao'xshab:" To'y-
daendi ,
biro'
ynabmiz.
."yoki"
Yomonma‘ nodagiqo'shi
q
emas- ku..
"vashuqabildagibahonalarbil
anbunarsalar
nihalol
labol
ishadi!Shariatbi
lan
o'ynashishoqi
bati
danul argatavbaqil
ishgaham imkonberil
mayyeryutadi,yokimaymun-
to'ng'
i
zgaaylanti
ri
ladi
lar!

*
***
***
*

33-
Esl
atma:

"
Bol
alar
niyol
g'ongao'
rgat
mang"

Abdul
lohi
bnuOmi
rrazi
yal
lohuanhuayt
adi
lar:
Birkuni(
yoshbolali
kvaqtl
ari
mda)onam menichaqiri
b:"Manakel..birnarsaberaman...
"
dedil
ar!Rasulull
ohalayhi
ssal
am bi
zniuyi
mizdaedilar.Shundaonamgaayt dil
ar:"Nima
bermoqchieding?"Onam :"Xurmobermoqchiedim"dedi.Rasul
ull
ohal ayhi
ssalam ayt
dil
arki:
"Agarunga(hechnarsa)bermagani
ngdaedi(
bui shi
ngdan)sengayolg'ongunohiyozil
aredi"
(AbuDovudr i
voyati
)

Hadi
sshar
hida"
Avnul
-ma'
bud"ki
tobi
daayt
adi
lar:

"Hadisdadal
ilborki
,odamlarbol
aniyi
g'l
agandayupati
shuchun,yokio'
yi
n-kul
guqi
li
b
hazill
ashi
bbirornar
saberamandebaldash,yokiunibi
rornar
sadanqo'r
qit
ibal
dashHAROM
bo'l
ib,buyol
g'onhukmigakir
adi.
."

Izoh:Bugungi" Xayoli
yshaxsi yatl
ar",j
umladan" Qorbobo, o'rgimchakodam...
"vahokazolar
bil
anbol al
arniovuti
sh,yokibularningaksibo'
lgan,yovuzli
kr amzidebko'ri
ladi
gan"Xayoli
y
shaxsiyatl
ar","yal
mog'izkampi r"vashungao' xshashnar salardanqo'
rqi
ti
shham harom va
yolg'
onchili
kbo'li
b,bunarsalarfarzanddaota-onagai shonchsizlikt
uyg'
usi
nipaydoqiladi!

Vaert
agaulg'
ayganda,hayot
daham xomxayol
gaber
il
uvchi
,qorboboyokiucharodam kel
ib
yor
dam ber
ishi
nikuti
byashaydi
ganbo'
li
bqoli
shi
gasababbo'
ladi.

Vabu"xayoli
yshaxsiyatl
ar"dagi
yet i
bbo'
lmasqudratesa,bol
anihafsal
asinipi
rqili
b,
umidsi
zli
kkatushir
adi.Bizningtari
ximi
zdabuxomxayolli
kdanbehojatqil
adiganHAQI QIY
SHAXSIYATLARyet arl
icha.Uzot l
arbol
aninghayot
igaeri
shsabo'l
adiganbirg'oyakir
ishi
ga
sababbo'l
adi
lar.

Al
loht
aol
oayt
adi:

"
Sizlar,
shundayyaxshinarsalarni(
bo'l
magur)pastnarsal
argaal
mashti
rasi
zlar
mi?"(Baqar
a
:61)Qachonagarpastnarsalarnio'
zimizni
ngoli
ynarsalar
gaalmasht
ir
sakjazoshuki:

"
..
Ular
gaxor
li
k,vaf
aqi
rl
ik(
uqubat
i)sol
indi.
."(
Baqar
a:61)

*
***
***
***
**

34-
Esl
atma:

"
Qizbol
anit
arbi
yal
ashf
azl
i"

Al
loht
aol
oayt
adi:

"OsmonlarvayermulkiAl
lohni
kidi
r,Uxohl
agannarsasi
niyar
atadi.Xohlaganki
shi
lar
igaQI
Z
atoqi
ladi,vaxohl
aganlar
igao'
g'i
l"(Shuvr
o:49)Vosil
aibnul
-Asqoaytadil
ar:

Qizbol
aningbarakasisababuni
oyat
dao'
g'
il
danavvalzi
krqi
li
ndi.
.(Qur
tubi
ytaf
sir
i)Ai
sha
onamizaytadi
lar:
Birayoli
kkiqi
zibi
lantil
amchi
li
kqil
ibkeldi,meniki
daham birdonaxur
modanboshqanarsa
topmadi!Shundaxur monii
kkiqi
zigabo'l
ibberi
b,o'ziundanhechnar
sayemasdanchi
qib
ketdi.Rasul
ull
ohalayhi
ssal
am ki
ri
bkelgach,bunixabarqil
gani
mdaaytdi
lar:

"Ki
mikimanabuqi
zlar
danbi
ror
tasi
bil
ani
mti
honqi
l
insa,
albat
taul
arungaj
ahannamdansat
r
bo'
l
adi"(I
mom Buxori
y)

Hadisda"
imtihonqi
li
nsa"degani
danko'
ri
nibtur
ibdi
ki,ki
shiqi
zli
kbo'
l
gani
dasiqi
li
bnol
ishi
,yoki
bundanxursandbo'
li
shiham bandagai
mtihonbo'l
adi!Boshqahadi
sdaayt
adil
ar:

"Ki
mniki3qizibo'
l
sa,
ular
gaodobber
ib,
rahm qi
li
b,ul
arnikaf
il
li
gigaol
sa,
ungaal
bat
taj
annat
voj
ibbo'l
adi"

Shundaayt
il
di:YaRasul
ull
ohi
kkiqi
zbo'
l
sachi
?"I
kkiqi
zbo'
l
saham "dedi
lar!

Ba'
zi
laro'
yl
adi
ki:Agarbit
tabo'
l
sachideyi
lsa,al
batt
abit
tabo'
l
saham deganbo'l
aredi
lar
!(
Imom Ahmadrivoyat
i)Buri
voyat
lar
danko'zdatut
il
ganmaqsad,qi
zlar
niyedi
ri
bichi
rib
t
urmushgaber
ishginaemas.

Balkihadi
sdaayti
lgani
dekular
gaodob, t
a'l
imt
arbi
yaber
ish,
vaqi
zlar
dansi
qil
iborqi
lmasl
ik
bi
langinayuqor
idagiaj
rl
argaeri
shi
ladi
.

*
***
***
***

35-
Esl
atma:

"
Tor
ti
shuvayol
li
ksi
fat
iemas"

Mushri
klarf
ari
sht
alar
niAl
lohni
ngqi
zlar
idebbo‘
htonqi
lganda,
bungaj
avobqi
li
bAl
loht
aol
o
ayt
adi:

"
Zebu-zi
ynati
chidao'
sti
ri
ladi
gan,vayanatorti
shuvda(
o'zhaqi
ni)bayonqi
li
bber
aol
maydi
gan
(
ayolzot
iniAl
lohgani
sbatberasi
zlar
mi ?
)( Zuxruf:
18)

Demak," Tort
ishuvdahaqi nit
o'l
iqajr
atabil
masl i
k"asliayolsi
fat
i!Shovqi
nko'tar
ib,j
anjal
qil
ishhammadanhaqi niundir
iboli
b"O‘TKIRLIK"qil
ishayolgamaqtovl
isi
fatemas!Bal kibu
tabii
yayol
li
kxilqat
idanchiqishdemakdi r!Lekinbunaqa" O‘
TKIRLI
K"o'
rni
gaAllohtaoloayolga
boshqabirqurolberdi!

Oyat
gaqar
ang:

"
Zebu-
ziynati
chi
dao'
sti
ri
ladi
gan.
."

Ayolxususaner
idanhaqlari
nital
abqil
ishdazi
ynatvachi
royibil
aner
ishmoqli
giunga
foydal
ir
oq.Buni
ngt asdi
g'iRasul
ull
ohalayhi
ssal
amningso'zl
ari
dakeladi:

"
Sizl
argaj
annatahl
idanbo'
l
ganayol
lar
ingni
xabarqi
laymi?
Ularmuhabbat l
i,ser
far
zandayoll
ar, ULARGA( ERLARITOMONDAN)ZULM QI LI
NSA,yokiular
(erl
ari
ga)zulm qil
ibqo'
yishsaayt
ishadi:"Manapeshonam qo' l
ingi
zda!Sizrozi
bo'l
maguningizchako'zimgauyqut ati
maydi...
"( Nasai
yr i
voyati)Hadi
sdanko'ri
nibt
uri
bdiki,
hattozulm ko'
rsaham, o‘
tki
rl
ikqi
lmasdan, er
iningko'ngl
igakiri
shgaharakatqil
adi
gan
ayoll
arnij
annatahl i
danbo'l
ganayollardebsi
fatlandi.

ChunkiRasul
ull
ohalayhi
ssalam ayt
adi
lar
:"Ki
m haqbo'
lsada,
tal
ashuvnit
arkqi
lsa,
menunga
j
annatni
ngmar kazi
danbiruygakafi
lman!"(AbuDovud)

"Haqqimniber
"debtalashibtor
ti
shibnimagadi
regabo'
l
ishmumki
n,l
eki
nqal
bboyber
il
gan
bo'l
adi.Rasul
ull
ohalayhissal
am aytdi
lar:

"
..
Ixt
il
ofqi
l
mangl
ar,
qal
blar
ingham i
xti
lof
lashi
bqol
adi.
."(
Imom musl
im)

*
***
***
*

36-
Esl
atma:

"
Bir
ovl
arni
ngobr
o‘si
dant
il
nit
iyaol
masl
ikni
madan?
"

Aishaonamizgamunofi
qlartomonidanf
it
na,
bo‘
htonqi
li
nganda,
Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am
Zaynabonamizdanbuhaqidaso'
radil
ar:

"Sen(Aishahaqi
da)bi
rornar
saeshi
tdi
ngmi
?Yoki
bir
ornar
sako'
rdi
ngmi?
"Zaynabonami
z
aytdi
lar:

"YaRasul
ull
oh!Men(Qul
og'
im eshi
tmagan,ko'
zi
m ko'r
magannarsadan)qul
og'i
m vako'
zi
mni
himoyaqi
laman!All
ohgaqasamkimen( Ai
shada)yaxshi
li
kdanboshqanibi
lmayman!"

Ai
shaonami
zayt
adi
lar
:

"Xol
bukiRasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ayol
lar
idanmengabel
lashadiganayolasl
iuedi,
Allohuni
TAQVOSISABAB( mengatuhmatqi
li
shdan)asr
abqol
di!( Buxori
yvaMusl i
mri
voyati
)

Ya'
ni, Zaynabuki shininggar chi kundoshi, vakundoshlariorasidaungaengbel l
ashuvchi si
bo'
lsa- da, buf ursatdanf oydal anibAishaonami znibadnom qilmadi!Bal kiyaxshi l
ikdan
boshqanar sako' rmaganmandebguvohl ikber di.Kundoshivar aqibidanqut ul
ishpayi da
yuradiganqal biqor aayolbo' lsa,buungaj udayaxshif ursatedi.Bugunayol l
ardaginao' ziga
kundosh, nabel lashuvchi sibo'lmagan, birovlarni
ngoilasigaqiziquvchanl i
k, ularningoilasida
sodirbo' l
ayot ganmuammol ar nieluyurt
gat ar
qatibbadnom qili
shgako' ztikibturish,kishining
qalbiqor ayibbet aqvobo' libket ganidandar akberadi.Chunki, agarqal blaridataqvobo' lsa,
hattor aqibiobr o‘si
gaham ko' zibilanko'
rmagan, qul
og'ibil
aneshi t
magannar sanigapi ri
shdan
qo'
r qaredi l
ar!Al loht aol
oayt adi :

"
O'zi
ngbi
lmagannar
sangni
ng(
ort
idan)er
gashma(
Gapi
rma)!Al
bat
taqul
oq,ko'
zvaqal
b,
bul
arni
ngbar
chasiundanmas'
uldi
r!"(I
sro:
36)Yig'
inl
ardao't
ir
ib,og'
i
zningbi
rchet
idan
oddi
ygi
nachi
qibketadi
ganbugunohni
ngog'
ir
li
gidanogohlant
iri
bdeydi:

"O'
shandasizlaru(buhtonni
)til
lar
ingdaol
ibyur
ar,vaog'
izlar
ingdao'
zl
aringbil
magannarsani
gapir
ibyuraredinglar,
vauni arzi
massanaredingl
ar,Holbuki
,u(gapl
ar)All
ohningnazdi
da
og'
ir(gunoh)di
r!( Nur:15)

*
***
***
***
**

37-
Esl
atma:

"Muhabbat
nizi
yodaqi
lmoqchi
bo'
l
sang,
kam-
kam zi
yor
atqi
lgi
n"

Buso'zar
ablar
damashhurmaqol
lar
danbo'
l
ib, hat
toba'
ziul
amolarbunihadi
ski
tobl
ari
gaham
yozi
bketi
shgan.(
Tabor
oniy,
Bazzor,i
bnuHibbonvaboshqalar,
Alboni
ySahihdegan)

Ayoll
areri
gajudayaqinbo'l
ibket
ishi
,ungazul
ukdekyopi
shi
bol
ishiham ,
ba'
zi
daer
iol
dida
hurmati
niyo‘
qoti
bqo'yishi
gasababbo'ladi
.

Ul
amol
arayt
adi
lar:

"
Do'
sti
ngnikam-
kam zi
yor
atqi
lgi
n,yangi
li
bosdekunixur
sandqi
lasan!

Zer
oki
shi
gaengmal
olnar
sa,
qar
shi
sidadoi
m bi
rmanzar
atur
ishi
dir.
.!"

Ayoler
iuniyaxshiko'
ri
shi
gai
shoni
b,ungamal
olkel
maymandebo'
yl
amasi
n!

Chunki,
hattoRasul
ull
ohalayhissal
amgaengsuyukl
izotAl
lohtaol
oham ,
gohi
davahi
yniuzi
b
qo'
yibukishi
ningi
shti
yoqi
niziyodaqil
aredi!(
Imom Buxor
iyvamusli
mdakel
gan)

I
bnuHaj
arr
ahi
mahul
lohayt
adi
lar:

"
Sha'
biyayt
adi:Vahi
yRasul
ull
ohal
ayhi
ssal
amdan3yi
luzi
li
bqol
di.
.!"

I
bniKasi
rrahi
mahul
lohesa:"
2yi
l,yokizi
yodar
oq"deganl
ar!

Holbuki ,Rasulullohal ayhi ssal am vahiydanmal ollanmasedi, lekinayril

iqmuhabbat nizi yoda
qil
aredi!Rasul ullohal ayhi ssalamni ngayol l
ariganavbat9kundabi rkelganisabab, ularbi l
an
Rasul ul
lohal ayhissal am o' rtasidadoi mi ntiql
ikbo' laredi!Hat toRasul ull
ohalayhissal
am ,
Aishaonami zkuni gai nti
qi b" Bugunmenki mni kidaman. ."deredi l
ar!Bi zni
ngj amiyatdaesa,
ayollarerigazul ukdekyopi shib, haliboshqaayol gauyl anishinaritursin,hatt
oer kakl
ar dan,
i
shi danham qi zg' anishi, erini bezorqi l
ishidanboshqanat i
jaber maydi!Shuni ngdek,
ko'pxotinli
kham hechqachoner kakni ayolidanuzoql ashtirmaydi.Bunit ushunmaganayolesa
,yol g'
izxotin,erininger kasibo' lsa-da, shir
inhayot iko'pgacho' zi
lmaydi, oxi
r-oqi
bater iundan
mal oll
angach, eriga:" Sizo' zgar dingiz.."debt arvuziqo' l
tig'
idant ushadi..
*
***
***
***
***

38-
Esl
atma:

"
Ayoluyi
ningf
it
nal
aribi
lankur
ashadi
,ummatf
it
nasi
bil
anemas.
."

Bugunummat ningkatt
afit
nlar
i(jamoat
lar,f
ir
qalar,mazhablar
,yokishaxsi
yat
lar
)haqidaba'
zi
ayol
lar
ningaral
ashuvi,i
jt
imoiytarmoql
argakir
iboli
btort
ishuvl
ari
niko'r
ib,AbuBakra
razi
yal
lohuanhuninghadi
slari
yodgakeladi:

"MenRasul ull
ohalayhissal
amdaneshi
tganbi rso'
zbi
lanAl l
ohmenga" Jamalkuni
da"manfa'
at
berdi.Chunkimenham salbo' l
saJamal sohi
blari
gaqo'
shi l
ib,ularbi
lanurushmoqchibo'
li
b
tur
ganedi m !Rasulul
lohalayhi
ssal
amdaneshi t
kanedim :"I
SHLARI NIAYOLGATOPSHI RGAN
QAVM , HECHQACHONYUTUQQAERI SHMAYDI"For sl
iklar,ki
sroni
ngqi zi
nio'
zl
ari
gabosh
qil
ganli
klar
ixabarikelgandashugapniaytganedil
ar"(Sahihul-Buxor
iy)

Ya'ni, AliyvaMuovi yaRazi yall

ohuanhumol aror asi dabo' lganf i
tna( j
ang)ni "Jamal"(ya' ni
tuya) kunidebnoml anaredi.Buf itnadaAi shaonami z, o'
zlarinimusul monl arqalbidao' rni
borliginibi li
b, menchi qsam, musul monl arsul hgakel ishardeb, ikkitoifanikel i
shti
rish
maqsadi dat uyami nibchiqqanedi lar!Leki nhayhot!Salbo' l
sauki shigaham shi kastyet ar
daraj adaur ushbo' li
bket di!ShundaAbuBakr ar aziyal l
ohuanhu, Rasul ull
oh
alayhi ssal amni ngyuqor i
dagihadi slarinieslab, buf it
nadanchet daqol dil
ar!Endibugungi
ayollarqayer dayu, mo' minlaronasi ,olima, jannat iy, Rasul ullohalayhi ssalamni ngengyaxshi
ko'rganayol i,"SI DDI QABI NTUSI DDI Q"qayer da? ?Hal iumr i
dabi r
orki tobnito'g'r
io'qimagan,
nafsinig' i
ybat dant i
yishnio' r
ganmagan, yokihal ioddi yko'pxot i
nlikhukmi gaqal biochi l
magan
ayollar, ummatf i
rqalari
,zamondoshdi ni
yshaxsi yat laro'rt
asi nitahlilqil
ibf i
krbildi
rishmoqda!
Agar chida' volar iAishaonami zda' vosideki slohbo' lsaqaniedi, ularhal ishaxsi ynaf r
at,
nimal ar dandi ral amzadal ikkasal i
gamubt alobo' l
ib, yokit arafkashlikqi li
bbumuammol arga
boshsuqmoqdal ar!Aishaonami zyo' lgachi qib, "Hav' ab"degansuvol digayet ganlaridai tlar
hurishi nieshi tdilar!Shunda:" Buqandaysuv? "dedi lar:Odaml arayt i
shdi:" Hav'absuvi "!
Aishaonami zayt dil
ar:"Menor qagaqayt ishdanboshqanar saxayol imgakel mayapt i, chunki
Rasul ull
ohal ayhi ssalamdaneshi tganedi m :" Hal ibirlari
ngga:" Hav' abi tl
ari"hursa, holbuki
o'ngidaham o' liklar, chapidaham o' l
iklar,o'ziesaqi lgani shidankeyi nnaj ottopibket sa. .holi
qandaykecharekan! "deganedi l
ar..debbuyo' lgachi qqanl ari
gaaf susqi ldi
lar...

*
***
***
**

39-
Esl
atma:

"
Qizi
m baxt
liyashasi
ndesang,
kuyovgayukni
ko'
payt
ir
ma.
."

Ba‘ziota-
onal
ardauchraydi
ganxat olardanbi riqi
ziningozroqqiynali
boh-vohchekkani
ga
alamikeli
b:"Eri
nggaayt,oli
bber sin..qil
sin-davazifasibo'
lgandankeyin..
."degangaplar
ini
eshitasi
z!Ayolham but a'
sirosti
daer i
gat alabniko'payt
ir
ib,oxi
rihammanar sagaeri
shadiyu,
l
ekinundaengasosi ynarsa,erioldidao' zi
ningvaot a-onasini
nghurmatiniyo‘
qotganbo'l
adi!
Chunkihardoi m"BERUVCHIQO' LOLUVCHIQO' LDANAFZALBO' LADI"BuRasul ull
oh
alayhi
ssalamningningso' zlari!(Buxor
iyvamusl i
m)Oi labozorsi
ngari:"Menihaqqi m-seni
haqqing"deganmas' uli
yatlarusti
gaemas, fazil
at,sahovatustigaquri
ladi!Shuninguchun,
ayolvauni ngoil
asi
, o'zl
arigavojibbo'l
masa- da,ro'
zg'orni
ngba'zikamchili
klar
inito'
ldi
ri
b
turi
shlar
ilozim.Buningt asdig'i
niRasulul
lohalayhissalam vaqizl
ariFoti
mahayot idanqarayl
ik:

Fot
imaonami zAliyRaziyal
lohuanhugaturmushgachiqqanl
ari
danso'ng, uyishlar
i,don
maydalabunqili
shdancharchab, qo'
l
lar
iqavari
bRasulull
ohalayhi
ssalam oldi
lari
gabiror
xi
zmatkorso'r
abkeldil
ar,shundaRasulull
ohalayhi
ssal
am:"Eringqayerda!Eringgaayt,ol
ib
ber
sin...
"demaganlar!

Bi
rxi zmatkorber i
bbumuammoniosongi nahalqi l
isho'r
niga, ul
arni
ngol di
lar
igabori
b,
"
Sizlargaundan- dayaxshi nar
sao'r
gataymi..
"deb, uyqudanol di
ngizikr
larnio'
rgat
ibkel
dil
ar,
l
ekin" bueringningvazif
asi"demadil
ar.(
Buxoriy-
Musl i
mdakel ganqissa)Chunkihamma
mushkuli shlardaqulayl
iknimuhayyoqil
ibberaveri
shbi l
anishlarhalqil
inmaydi,ba'
zi
muammol ardaungachi dabsabrqili
shfoydal
iroqyechim bo'l
adi.

*
***
***
***
*

40-
Esl
atma:

"
Dunyomat
ohisaf
idanchi
qib,
boqi
ysol
ihal
arsaf
igaqo'
shi
li
ng.
."

Al
loht
aol
oQur
'ondadunyomat
ohl
ari
nisanab,
ular
ningengavval
idaayol
lar
nizi
krqi
ladi:

"I
nsonl
arga,AYOLLAR,bolal
ar,to'
p-t
o'pt
il
lakumushlar,chi
royl
iotl
ar,
chor
vahayvonl
ar,
va
eki
n-t
eki
nlar
danibor
atshahvat
larmuhabbatizi
ynat
liqil
ibqo'
yil
di.Ul
arDUNYOHAYOTI NING
MATOHI DI
R...
"(Ol
iImr
on:14)

Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am esa,
fit
nal
arni
zikrqi
li
b,engyomoniayoldeydi
lar:

"
O'zi
mdankeyi
n,er
kakl
argaayol
lar
chal
i
kzar
arl
ifi
tnaqol
dir
madi
m..
!"(
Buxor
iyvaMusl
im)

Endiayolqandayqi
li
b"Mat
oh,
yoki
Fit
na"nomiost
idanchi
qaol
adi?

Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ayt
dil
ar:

"
Dunyobi
rmat
ohdi
r,uni
ngengyaxshimat
ohiesaSOLI
HAAYOLDI
R!"
(I
mom Musl
im)

Demakayol ga"Sol
ihali
k"sif
ati
qo'shil
ishibi
lan,oddiymatohl
ikdanchi
qib,yaxshimatohga
ayl
anadi.Vaagaruningsol i
hamal io'
zini
ngerigaham ta'
si
rqiladi
gandaraj
agayetsa,
endi
umumanuni" DUNYOMATOHI "debemas, balkioxi
rat
daboqiyqoladi
ganamal l
arsaf
idazi
kr
qil
inadi!SavbonRaziyal
lohuanhuayt adi
lar:

Ti
ll
akumushnixazi
naqil
ibg'
amlashdanqayt
ari
boyatt
ushgach,
sahobal
ar:"
Endiqanday
molnij
aml
asakbo'l
arekan?"deyi
shdi,
ShundaUmarRaziyal
lohuanhu:"Mensizlar
gabi
li
bkel
aman"debRasul
ull
ohal
ayhi
ssal
amdan
so'
radi
lar.
Rasul
ull
ohalayhi
ssal
am ayt
dilar:

"
Bir
lar
ingshukrqi
luvchiqal
b,zi
krqi
luvchi
til,
vaO'
ZINI
NGOXIRATI
SHLARI
GAYORDAM
BERADIGANSOLIHAAYOLNIG' AMLASIN!"(I
mom Ter
mizi
y)

Demak,
endiuni:ZI
KR,
SHUKR,
kabioxi
ratamal
lar
isaf
igaqo'
shi
ldi!

Yanaayt
adi
lar:

"Al
lohbirayol
nirahm qil
sinki,
kechasi
turubnamozo'qisa,
vanamozo' qi
shuchuner
iniham
uyg'ot
sa,agar(eri
)tur
ishgaunamasa( hatt
o)yuzugasuvsepi
b(uyg'
otsa!
)(I
momuAhmad. .)

Al
loht
aol
oayt
adi
:

"Moludunyo,vabol
a-chaqalarhayot
idunyoziynat
i,boqi
yqol
adi
gansol
ihot
laresaRobbi
ngi
z
huzuri
dasavobvaorzuqi l
ini
shiyaxshi
dir"
(Kahf:46)

Agarayolbuhi
slatl
argaegabo'
lmasekan,dunyodaer
kakl
argaovunchoqbi
rbuyumdek
MATOHbo' l
ibqolayot
ganigaaj
abl
anmasin.
..

*
***
***
***
**

41-
Esl
atma:

"Ayol
lar
ningr
amazondagiaj
rl
ari
"

Ramazonoyida,ayoll
arajr
u-savobhosilqi
li
shimkoni
yat
larierkaklardanko'
rako'pr
oqdesak
ham mubolag'
abo'l
maydi .
Faqatbuninguchunayol:"
Iht
isob"ya' ni,amal
inishunchakivazi
fa
emas,ajr
u-savobumididaqil
ishi
,bezorbo'
lmasdanochi
qko' ngilbil
anbajari
shil
ozim!

I
bnuQayyum r
ahi
mahul
lohayt
adi
lar
:

"G'af
lat
danuyg'oqkishil
arni
ngODATIYI
SHLARIham I
BODATbo'l
adi,(
ajr
u-savobni
yat
idan)
g'ofi
lbo'
lganl
arniesaIBODATLARIham ODATbo'
l
ibqol
adi!(
Mif
tahu-
darus-
saodat)

Shuninguchunham Rasul ul
lohalayhi
ssal
am,Ramazonro'
zasi
,vatunginamozlar
ida"Iymon
vaajrumididaqil
sa"debshar tqo'
yi
b,mukofot
igao'
t
gangunohl
arimag'fi
ratqi
li
nadideganl
ar.
(Buxori
y-Musli
m)Demak, ayolRamazonda:

1-r
o'zat
uti
shaj
ri
,

2-uyi
shl
ari
niqi
li
ber
igaxi
zmatqi
li
shaj
ri
,

3-
RO'
ZADORLARGAI
FTORQI
LISHAJRLARI
GAegabo'
l
adi!
Bul
arni
ngbar
chasi
niodat
iyvazi
fat
arzi
daemas,
ixl
osbi
lanaj
rni
yat
idaqi
li
shil
ozi
m.

Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ayt
dil
ar:

"Ki
m birro'zador
gaiftorqil
ibbersa, ungashur o'zadorningmi sl
idekajrbo'l
ib,ur
o'zadorni
ng
ham aj
ridanbi r
ornarsanoqi sqil
inmaydi !"
(Buxoriy-
Musl im)Demak, ayolgaharkuniga2kun
ro'
zaajriyozil
adi!Agarbukundal i
kvazifal
ari,
(pishir
-kuydir,t
ozalash)asnosidati
lizi
krda,
i
sti
g'f
orusal ovatdabo'l
sa, endii
bodat l
arichma- i
chbo'li
b, ayolajr
gako'mili
bketadi!Endi
bungaRamazondaaj rlarko'payt
iri
bberil
ishiqo'shil
sachi?

I
brohi
m an-
Naxoi
yayt
adi
lar:

"
Ramazondabi
rdonat
asbehayt
ish,
boshqaoydagi"
Mingt
asbeh"gat
engdi
r!"

Hatt
o,ayoluzrl
i(hayz)vaqt
ini
ham:" Ro'
zavanamozdanqutul
dim"debemas, aksincha:
"
All
ohbuyurgandashundaham i bodatdabo'
l
aredim"debqar
shiolsa,bukunl
ariham boshqa
kunl
arisi
ngarit
amomi yaj
ryozil
adi!
Rasulul
lohal
ayhi
ssal
am ayt
dilar
:

"
Agarbandakasalyokimusofi
rbo'
lsa,ungamuqi
m vasog'
l
om vaqt
idagiqi
li
byur
ganamal
lar
i
misl
idekqi
li
byozi
ladi!
"(
SahihBuxori
y)

Al
bat
ta,uzr
liholatham kasal
li
khukmi dabo'l
adi.Buhol
atniham savobi
nizi
yodal
ashti
ri
sh
mumkin!Uzrliholatayol
gazi
krqil
ishni,vaqur'
onni(
ushl
amasdan)o' qi
shnimanqil
maydi!

I
bnuTaymi
yyar
ahi
mahul
lohayt
adi
lar
:

Hayzl
iayol
niqir
oatdanmanqi lganochiqsahi
hdali
lyo'
q!Ma‘l
umki,Rasulull
ohalayhi
ssal
am
zamonidaham ayol
larhayzko'raredi
lar,
ular
nisi
raqayt
armaganl
ar,shuningdek,zi
krva
duodanham qaytar
maganlar!"(Majmu'ul
-Fat
ava)

Odat
nii
bodat
gaayl
ant
ir
ing,
vabuaj
rl
argako'
mil
ibchi
qishdanmahr
um bo'
l
mang!

*
***
***
***
*

42-
Esl
atma:

"
Ayoler
inidebAl
lohni
ngamr
igaqar
shi
ishqi
lmasl
igi
"

I
slom avval
ida,
ro'
zaf
aqatkunduzi
emas,
bal
kit
undaham davom et
aredi!

Agarkishii
ft
ordanso'nguxlabqolsa,endishubil
ankel
asii
ftorgaqadarungaayolivayeb-
i
chishharom bo'l
aredi.
BirtundaUmarRazi yal
lohuanhukel
ib, ayol
idant
o'shaktal
abqil
di
.Ayoli:"
Menxuf t
ondanso'nguxlabturdim"desa,UmarRaziyallohuanhubunibohona
qi
layapsan,uxlamagansandebayol i
bilanbir
gabo'l
ibqo'
ydi!Shundaoyattushdi:

"
Sizl
argar
o'zakechal
ari
daayol
lar
ingi
zgat
o'shakhal
olqi
li
ndi!Ul
arsi
zlar
gal
ibos,
sizl
arul
arga
l
ibosdi
r.Sizl
ar(er-
xoti
nbirgabo'
li
b)o'
zingi
zgaXI
YONATqi
li
shl
ari
ngniAl
lohbi
li
b,t
avbangi
zni
qabulqi
ldi,vasizl
arniaf
vetdi..
"(Baqara:
187)

All
ohni nghukmi gaitaotsizli
k, vaungaxi l
ofqil
ibergaitoatqil
ishni:" O'znafslari
ngaxi yonat
"
debnoml adi.So'ngr
amo' minlar gamashaqqatbo' l
masi ndebbuhukmniyengi ll
atibtungi
ro'
zanibat amom bekorqi l
di.Ayol nieriga"Libos"erniham ayoliga" Libos"yani"satr"deb
noml agani sababishundaki, er-xoti
nbi r
gali
kdaAl l
ohningahkoml arigazidamalqi li
b, o'
z
nafslari
gaxi yonatqil
ishlariemas, balkiularbir
-bi
rlari
gaAllohningazobi dansat r(t
o'siq)
bo'
lishlar
i,uningbuyr uql
ar i
gat eskario'r
indabir-
bir
lari
niqaytarishlarilozim ekanini
esl
at di
.Chunki ,
agarliboski shiniissiq-sovuqdansaql amasauni ngni maker agibor?

Ramazonr o'zasidagibuhukm orqal

i,
yil
ningboshqavaqtlar
idaham ayolerini
,er-
ayol
ini
shari
yathukmi daxiyonatqil
ishi
gasababbo'l
ibqolmasli
gita'
li
miberi
ldi.Chunkieri
ni
shari
yatgaxilofi
shqi l
ishi
gasababbo'l
ibqoli
sh,ayol
lar
dako' puchr
aydiganxislatbo'
l
ib,eng
bir
inchiayol"Xavvoonami z"daham ko'r
il
ganedi.

Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ayt
dil
ar:

"AgarXavvobo'
l
maganda,ayoleri
gaxiyonatqi
lmasedi..
"(
Buxori
y-Musli
m)Xavvojannat
dagi
qaytar
il
ganmevaniyeb,
odam alayhi
ssalomniham bungaundagani"
Ergaxi
yonat"debqaral
di.

*
***
***
***
**

43-
Esl
atma:

"
Er-
xot
inr
ag'
bat
lar
idabi
r-
bir
igauzrber
ishi
"

Er kakvaayolhayot dagi r
ag'bat-qiziqi
shlarixil
ma- xi
ll
igisabab,bir-
bir
initushuni
shiham
qiyinl
ashib,gohidaur ushjanjalgaham bor ishimumki n.Hat t
o,shurag'batgaqarab,
shar i
atdagidali
ll
arnitushunishl ar
idaham bi r-bi
ridanf ar
qlil
ikkeli
bchiqadi.Shundayekan,
erkakvaayolo' zlari
ningt abi
atidankel ibchiqadiganr ag'bat
lari
da,sherigi
niham o'zt
abi
ati
dan
kelibchiqibishtutayot gani
niqabul qil
sa,hammamuammot ugaydi.

Bunibi
rhadi
sdant
ahl
ilqi
layl
ik:
Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am Jobi
rRazi
yal
lohuanhumogaayt
dil
ar:

"
Sizl
arda(
uyl
ari
ngda)gi
laml
ari
ngbor
mi?
"

Jobi
rayt
dil
ar:
"Bi
zdaqayer
dangi
lam bo'
l
sinYaRasul
ull
oh!
"

Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ayt
dil
ar:

"
Ammohal
i(bi
rkunkel
ib)si
zlar
ninggi
laml
ari
ngbo'
l
adi
..
!"

Jobi
rayt
adi
lar:Manabugunmenayoli
mgagil
amingniuzoqr
oqqilgi
n(yo‘
qot
gin)desam ,u
mengaRasulull
ohal
ayhi
ssal
am :
"Bi
rkungi
lamlar
ingbo'
ladi
"deganl
ar-
ku..
debhujjatqi
ladi.
."
(
Buxor
iyr
ivoyat
i)

Jobirraziyall
ohuanhuRasul ul
lohalayhissalamning" Gilamlaringbo' l
adi"deganso' zl
ari
nigo'yo
"dunyogaber i
li
shdanogohl anti
ri
sh"tarzi
daqabul qil
ib,uyidabunar salarbo'l
ishi
ni
yoqti
rmadi l
ar,xoti
niesaaynishuso' znihujjatqil
ib,ijozatberganl ardebt ushunaredi!Demak,
ayoldalilkelti
ri
bhaqqi nit
alabqil
ishij
oiz,ammokel ti
rayot gandal i
linigohi dao'zi
ningrag'bati
ga
moslabt ushunayot ganbo'li
bqolishdanogohbo' l
ishiker ak.Chunkiyuqor i
dagiqi
ssadaI bnu
Hajarrahimahul lohaytadil
ar:
"Buayol Rasulull
ohal ayhissalam iqrorbo' l
ganli
klar
inidali
lqil
ishi
mumki ndi r,
leki
nkelajakdabo'li
shiayti
lgannar sal
arhammasii jozatber i
lganbo'l
avermaydi ..
"

Leki
nayolni
mabo'
lgandaham Rasul
ull
ohdanhujj
atkel
ti
rgach,
Jobi
rrazi
yal
lohuanhuqat
ti
q
hukmdaturi
bol
masdan,ayol
ini
ngbuist
agigauzrber
dil
ar.

*
***
***
**

44-
Esl
atma:

"
Ochl
ikbi
lanyol
g'onnij
aml
amangl
ar"

IbnuMojahrahimahul l
ohaytadil
ar:
"MenAliibnuMuhammadol digaki
rdi
m. Uninghuzuriga
yangipi
shgano' r
ikoli
bkelindi.Menendixastal
ikdantuzali
b,oyoqqat ur
ganedim .Meni
mevagachaqi r
ganda" I
shtaham yo'
q"dedi
m .Shundauki shiaytdi:"
Senyaqindakasaldan
tuzal
ganbo'l
sang, buyangipishganmeva, qandayishtahangbo' l
maydi!Yaqinroqkelyegi
n..
"
debquyidagihadisniayti
bberdi:Asmobi ntuYazidaytdil
ar:

"
Rasulul
lohal
ayhi
ssal
amgaovqatkelt
ir
il
gandabizgaham takl
ifqi
ldi
lar.Shundabi
z
"
Isht
ahamizyo'
q"dedi
k.ShundaRasul
ull
ohalayhissal
am ayt
dil
ar:

"
Ochl
ikkaqo'
shi
byol
g'onniham j
aml
amangl
ar!
"(I
bnuMoj
ah)

Demak, kishio'ziistabturgannar sasi niuyali

byokinozlanib" xohlamayman"deyi shli
gibil
an,
o'zi
nimahr um qi l
ishigaqo'shimchayol g'ongapirganl
ikgunohi niham yelkasigaor t
adi.Bu
uslubko'pinchaayol l
ardauchr aydiganhol at.Turmusho' rtog'iyokiyaqinlar
igabo' l
gan
tuyg'ul
ariniberkit
ish,sog'i
nibtursa- da,"sog'i
nmadim"deyi sh, yaxshiko'rsa-da" seniyaxshi
ko'rmayman"deyi sh,vaboshqat alablarinii
stabturi
bnozl anib" i
stamayman"deyi sh..bular
hammasinaf snimahr um qili
shbi l
anbi rgabehudagayol g'onchi l
ik,
so'ngraor qasidang' i
ybat
qili
byurish, vaboshqayomonl iklar
ni keltir
ibchiqar
adi.Shubi lanbi r
ga, ungai lt
ifot
ko'rsat
ganl arni
ngham haf sal
asinipi rqil
adi .

*
***
***
***
*

45-
Esl
atma:

"
Ayol
ninger
igamuomal
asi,
far
zandi
ningkel
ajakdaungamuomal
asi
dandar
akber
adi"
Ai
shar
azi
yal
lohuanhumoayt
adi
lar:

Rasulul
lohsoll
all
ohualayhivasal
lamdanso'
radi
m: "
Ayolkishi
ningusti
daenghaql
iki
shiki
m?
""
Eri"dedil
ar.Yanaso'r
adim :"Er
kakl
arni
ngusti
dagienghaqqiko'
pkishiki
m?""Onasi
"
dedil
ar!(Bazzorr
ivoyat
i)

Al
lohningdi
nidagiajoyi
bbog' l
iql
ikniqarang!Ayolusti
dagienghaqliki
shini"
eri
"debxabar
qi
lgach,bungaevazqi l
ib,ayoll
argaham i mt
iyozberdi!Qachonkiayolonabo'l
gach,
eri
ga
qi
lganxizmatisabab,unio'g'
il
lar
i ust
idaenghaqliki
shiqil
ibqo'
ydi!

Hat
to,
3mar
taonanggayaxshi
li
kqi
l,
so'
ngr
aot
anggadeb,
uniot
adanham ust
unqi
ldi!

Buayol ninger i
gaqilganxizmat igadunyodaber il
ganmukof ot,
vaislom adolat
ixolos!
Oxiratdaesaer ini
ngxi zmat isababungaj annatniva'daqildi.Endiqachonkiayoler ining
haqqidanuqsongayo' lqo'ysa, buningmuqobi li
dauenghaql ibo'
lgan,kelaj
akdagi" o'
g'l
i,yoki
far
zandi "ham uninghaqqi dashunchal iknuqsongayo' lqo'yadi.Chunkijazo,kishiningamal i
j
insidanbo' l
adi.Ergainji
qlik,bolasiungainji
qli
gi,Ergaqaysar li
k,bolasiungaqaysar li
gi,Erni
ng
i
nji
ql i
gigasabrqi l
ish,ert
agabol asiham uqarigandai nji
qli
gigasabrqi l
ishi.
.vahokazol ardan
darakbo' l
adi.Uust i
dagiengkat tahaqniadoqi l
masa, uningham boshqal arustidagiengkat t
a
haqqiadoqi linmaydi.

*
***
***
***
*

46-
Esl
atma:

"
Sovchi
ngi
zni
ngqaysixi
slat
igaqi
ziqasi
z?"

Sufyoni bnuUyaynani ngoldigajiyanikel

ibdedi :"Amaki, sizni
kigasovchibo' l
ib
kel
dim! "Sufyonrahimahullohdedi l
ar:"Ki
mga? "Yigitaytdi:"
Qizingizga"!Suf yon:" (Qizimga)
Yaxshit engdoshsan, o'
ti
ri
b10t ahadisrivoyatqilchi?"dedi.Yi gitaytol
madi!Suf yonayt di:
Unda10oyato' qibber!Yi gitbuniham eplayol madi !Sufyon:Undahechbo' lmasa, 10bayt
she‘raytibberdesa, uniham eplayolmadi !ShundaSuf yonayt di:" Naqiroat, nahadi s,na
she‘rbil
masang, qizimnisengani maevazi gaber aman. .?!
"( Bustanul-
a'ri
fin)Nazar iqosir
ki
shilarga:" Bul
arbil
anqor into'
yar mi
di ?
"deganxayolkel masligiuchunAl loht aol
oayt adi:

"
O'zl
ari
ngdanjuf
tiyo'
qlar,
vasol
ihqulvacho'
ri
lar
ingi
znini
kohl
angl
ar!Agarul
arf
aqi
rbo'
l
ishsa,
Al
loho'
zfazl
idanular
niboyqi
li
bqo'yur"(
Nur:32)

Soli
hli
krizqni
ngkafolatl
angansababl
ari
dan.Buxi
slatyo'qbo'
lganbadavl
atl
arbo'l
sa,
bir
ovningmol-mulkibil
ansharafor
tt
ir
ibyur
ganki
shigao'xshaydi.Uni
ngdavlat
iniharl
ahzada
egasit
alabqil
ishibor.

*
***
***
***

47-
Esl
atma:
"
Ayol
lardaj
jolf
it
nasi
gat
ayyor
mi?
"

Ma'
l
umki,
daj
jol
gaengavvalvaengko'
per
gashuvchi
larayol
lardeyi
lgan.

Ayol
lardegandahaqi
qiykof
ir
aayol
lar
ginaemasbal
kiMUSULMONLARNI
NGAYOLLARI!

Rasul
ull
ohal
ayhi
ssal
am ayt
adi
lar:

".
..
Dajj
olMadinani3martal
arzagakelti
radi.Shundaungaengko'
pchiqqanlarAYOLLAR
bo'l
adi!Manashukun, Madi
na( Fosi
qf osi
qalar
dan)xal
osbo'
ladi
gankundir..
.!"(
Sahi
h
hadisl
arsi
lsi
lasi
dan,
Alboni
ySahi hhadi
sdegan)

Boshqar
ivoyat
daayt
il
adi:

".
.(O'
shazamonda)Hat
tokishionasi
,qizi,
ammasidaj
jol
gachi
qibket
ishi
danqo'
rqi
b,ul
arni
arqonbil
anbog'
labqo'
yadi..
!"(
Imom Ahmadri
voyat
i)

Negaayol
larbunchal
ikdaj
jol
gaer
gashadi
?

Buningsababiuvaqt dabut undunyof itna,azobgat o'l

ib,dajjolgo'yokiFI LMLARDAGI
"Supermen", yoki"Orgi mchakodam"gao' xshagani nsoniyat ni"xaloskor i
"bo' li
bkel adi!Bu
fi
lmlardagixomxayol larbi l
anul g'ayganayolqi zlargabuaynikut i
lganor zubo' ladi!2-Sabab
shuki,dajj
olo'zibilandunyoni ngbar chazebu- ziynatinioli
bkel adi!Bugunzar garli
kdo' koniga,
yoki"Hashamat lisavdomar kazlari
ga"ki ribog'ziochili
bchi qqisikelmayqol ganayol ,yoki
"odamlargao'xshabbi zam. .
."deganayol l
arani qdajjolgabirinchibo' l
iber gashuvchi l
ardan
bo'l
adi.O'znavbat idabugunxot in-qi
zlari
ni shuishlardanto'saol mayot ganer kakham , dajj
ol
chiqqandaularniboyber ishitayin!Bundanboshqabugunhayot i
mi zdaoddi ybo' li
bqol gan
fi
tnachalarborki,ayol l
arular dant i
yil
aol masl i
gi,yokierkakl arularnito'xtataol masli
gi...bul
ar
hammasidaj jolgaer gashuvchi laraksar i"negaayol l
ar? "degansavol gaj avobbo' l
adi.Agarbu
xisl
atl
arto'g'
irl
anmasa, Madi nadayashasangi zham xot in-qizingizdajjolol digaqochi bchi qad!

*
***
***
***
*

48-
Esl
atma:

"
Rashk,
fit
ratvai
ymonnibuzushi
"

Rasul ul
lohSol l
al l
ohual ayhi vasall
am ayol l
ari bil
anhaj gachiqganl aridaSof iyyaonamizning
tuyasiqoqi l
ibshi kastlandi.Vasaf ar
gayar oqsizbo' li
bqol di.ShundaSof iyyaonami zbundan
xafabo' l
ibyig'
layboshl adilar.Rasul
ullohalayhi ssalam keli
buki shiniyupat i
bko'zyoshlari
ni
qo'll
aribil
anar tdilar.Uki shibo'l
sabattaryig'
lashdadavom et ardi.Oxi r
iRasul ull
oh
alayhissalam g'azabl arichiqib,onamizniurushi bber di
lar.Vahammanit o'xtashgabuyur i
b,
shuyer gachodi rtikl
adilar.Sofi
yyaonami zayt adilar:Bukunmeni ngnavbat im edi,Rasulul
loh
oldimgaki rgach, mengani sbatannafslari
dag' azabnisezi buki shidant ort
ildim,vaAisha
oldigabor i
bdedi m :" Senbi l
asan,menhechqachonnavbat imnibi rovgasot maganman, l
ekin
birornarsaqi l
ibRasul ull
ohnimendanr oziqil
ishingevazi gakuni mnisengaber amandedi m.
Aishaxo' pdeb, za'farongabo' yalganr umol i
ni oli
b,unixushbo' yqil
ishuchunsuvl arsepib,
Rasul ull
oholdilarigaket di.Aishaki rgachRasul ull
ohajabl anib:" Sengani mabo' l
di?Bu
seningnavbat ingemasku!dedi lar.Ai shaonami zaytdi
lar:" BuAl l
ohningfazli,xohlaganiga
beradi!"Rasul ul l
ohAi shabi l
ant unadilar.TongdaZaynabol di
gabor ib:"Tuyalaringdanbiri
ni
Sofiyyagaber "dedi lar.Zaynabengt uyasi ko'pimizedi.ShundaZaynab." Yahudi yyangizga
beraymi! "dedi.Rasul ullohg'azabl arichiqibZaynabnihaj rqildi
lar.Makkagakel i
b, hajqil
ib
madi nagaqayt gunchaubi langapl ashmadi l
ar, kuni
niham t aqsi m qil
madilar.(Zul -
hij
ja,
Muhar r
am ,safaroyl ari)Hat t
oZaynabumi diniham uzibyot oqlariniko't
ari
bqo' ydi.Zaynab
aytadilar:Rabiul- avval oyikirgach, RasulullohningSoyal arinieshigimdako'rdim, ol
dimga
ki
rganl ari
danimaqi li
shnibi lmayqol di
m !Sof i
yyaaytadilar:Zaynabnibi rcho'ri
sibo' l
ar,uni
Rasul ull
ohdanber kiti
byur aredi, Rasul ul
lohki rganl
ari
dabungashukr onaqil
ibZaynabayt di:

"
YaRasul
ull
ohshucho'
ri
nisi
zgasovg'aqil
dim.
."ShundaRasul
ull
ohZaynabniyotog'
ini
t
ushur
ibubi
lanbi
rgabo'
l
dil
ar,vaZaynabdanham r
ozibo'
l
dil
ar"(I
mom Ahmadr ivoyati)

Qissadani bratshuki, Zaynabonami zasli

daRasul ull
ohalayhissalam ayollar
iichidagiengqo'li
ochiqayoledi lar.LekinSofi
yyaonami zgabo'lganrashkiuningbuf i
tr
ativadininibuzubqo' ydi
.Sofiyyaonami znibirvaqtl
arYahudi yyabo'lganibil
anaybl ab,buningor t
idanshunchakun
Rasul ullohdanmahr um bo'l
dil
ar.Chunkibushunchakir ashkemas, balkiukishigaodaml ar
ehti
yoj itushibt urgandao'zi
ningr ashkini
debhammaniushl abt uri
sh,va"Yahuddi ya"deb
rashklar i
nigo'yodi nuchunbar oatqi l
ibko'
rsatishbo'l
ibqolganedi. Asli
daesaSof iyyaonami z
yoshlar ianchaki chik(17-20orasida),vayig'
labsiqtabRasul ull
ohgaer kal
anganl ariuki
shini
rashkinikel t
irganedi .
AllohvaRasul ihammaonal arimizdanr ozibo'l
di.Ammobuummat
ayoll
ar igaibratuchunr i
voyatqil
inadi .

*
***
***
***

49-
Esl
atma:

“
Far
zandi
ngi
zhaqqi
gani
madebduoqi
lyapsi
z?”

Zamonami zdamashhur li
kvaobr o‘
ningengosonyo’ li“xonandayokiakt yor l
ik”,
yokidiniy
“xonanda“bo’ l
mish“ SaroyMul l
ali
k”!Ularningxal
qol didagio’t
kinchiobro‘si
gamastbo’ l
gan
ota-onalarfarzandihaqqigaqilganduosi ham :”
Shulardankam bo’ lmasin..”deyishdannar i
ga
o’t
maydi !Buni ngustigao’sha“ mashhur”larga:
”Buyut uqlargaqandayer ishdingiz?”deyi
shsa,
Javob:“ Onam yoshligimdanduoqi l
ardi
lar..
..
”Voajab!Onal arfar
zandlari
ni“ Kattabo’l
sa
do‘zaxiybo’lsi
n“debduoqi li
shimumki nmi ?”Ha!O’zlarisezishmasa-dabumumki n!Buni ng
tasdig’
inihadisdanqar ayli
k:Rasulull
ohalayhissal
am ayt dil
ar:

"(
O’tganzamonda)birchaqaloqonasiniemibt urganda,birkishihashamat l
iulovda,
go’zal
ko’
rini
shdao’ti
bqoldi!Shundaonaungaqar ab:“All
ohim meni ngo’g’l
imniham shundaybuyuk
odam qil
gin“dedi!Chaqaloqonaningko’kragi
ni og’zi
danchi qari
btil
gakiri
b,ungaqarabdedi:
“Al
lohim,meniungao’xshaganqilmagin”Bolaemi shdadavom et di.Bi
rozdanso’ngbircho’
ri
ni
kal
taklaboli
bo’ti
shdi,unga“senzinoqil
ding,o’g’i
rl
ikqilding...
”deyi
shardi,ubo’l
sa:
“Hasbiyall
ohuvani ’mal vakil“deredi!Shundabuni ko’ rgan( j
ohil)ona:“Allohim, bolamni
bungao’ xshaganqilma! ”dedi !Bolayanako’ krakni og’zidanchi qar i
btil
gaki rib:“All
ohim, meni
shungao’ xshaganqi l
gin“dedi !Onaaj abl
anibbol asibi lant orti
shibketdi.Shundabol aaytdi:
“Si
zhavasqi l
ib“Bolamnishundayqi lgin“deganki shingi zbi rzo’
ravon( fosiq), ammobu
cho’ri
gabo’ l
sa“zinoqilding,o’g’i
rli
kqi l
dingdebt uhmatqi l
ishmoqda, uesabul arniqi
lmagan,
shuninguchunmeniham shungao’ xshagan( zulm ko’ rsa-dapoki nson)qilgindedi m. .!
"(
Buxor ivaMusl i
m)Tel evizorqar shisidao’ti
rganot a-onal ar!Ahmoql i
kqilibbol angizni
do’zaxi
ybo’ l
ishi
niso’rabduoqi lmang! Va“Xoingachi qar il
gan“l ekinaslihaqahl ibo’
lgan
musul monlarniqarg’abpadar igala’nataytmang. .
.!
Hal ihammai mt i
honsi nfida, buni
unutmang. .
.

50-
Esl
atma:

“
Oishaonami
znini
ma“
Sar
id”gaayl
ant
ir
di?“

Rasul
ull
ohsol
lal
lohual
ayhi
vasal
lam Oi
shaonami
zhaqi
daayt
adi
lar:

“
..
Oishani
ngboshqaayol
lar
danf
azl
i
,sar
idni
ngboshqat
aoml
ardanaf
zal
li
gikabi
dir
..“

“
Sar
id“qadi
mdaar
abl
ardagi
engmashhur,
tansi
qtaoml
ardanedi.

Sar
idhaqi
dai
bnuQayyum r
ahi
mahul
lohayt
adi
lar:

“Sari
dgo’shtvanondant ayyor lanadigant aomdir.Nonozuqal ar
ningaf zalibo’ l
sa,go’shtunga
qo’shi
byeyiladiganengaf zalnar sadir.Agarbui kkisij
amlansa,undanoshadi gannar sa
yo’q.
.”
(Zodul-Maod)Demak, Oishaonami z“Go’shtvanonl i
k”sif
atinio’zl
aridaj amlab, boshqa
ayoll
ardanaf zalbo’l
dil
ar.Ammobusi fatlarqandayxul qqadalolatqil
adi?Ul amol arOisha
onamizningsi yr
atlar
inio’r
gani b,ukishi da2si fat
ni “Go’
shtvanon”debt opi shgan:“ Il
m va
saxovat”Chunkibui kkisifatkishini
ngr uhiga“Go’ shtvanondek”zar ur!Oi shaonami zda
boshqabi r
orayolyet aolmaydi gandar ajadailm boredi.Buhaqi daimom Zuhr i
yayt adil
ar
:“Agarqolganonal ari
mizi l
mi gabar chaayol l
aril
mij amlansaham, Oishailml ariafzalbo’l
aredi
“(Muvatto)

I
bnuHaj
arr
ahi
mahul
lohayt
adi
lar:

“
Shar
’i
yil
mlar
ningt
o’r
tdanbi
rqi
smiOi
shaRazi
yal
lohuanhumodannaqlqi
li
ngandeyi
lgan“

Shungaqar amasdan, ukishi

ningol
digabirki
shikeli
b:asrdankeyi
nnamozo’ qi
sh
ta'
qiqlangani,
vaRasulull
ohalayhi
ssalam o’
zl
aribo’l
sao’
qiganl
ikl
arihaqi
dasavolso’
raganda,
sir
at ort
inmay,haqniegasigaqayt
ari
b:“Buhaqi daUmmuSal amadai l
m bor
”deb,so’
rovchini
kundoshl ar
igajo’
nat
ibyuborganedil
ar.(
Buxoriy-Musl
imda)

Ammouki
shi
ni“
Sar
id”qi
lgan2-
sif
atsaxi
yli
khaqi
da,
gapi
ri
btugat
aol
maysi
z!
Oi
shaonami zni
ngji
yanl
ariUrvaaytadi:
“Oisharazi
yall
ohuanhumonibi
rkunda70,
000ni
t
arqat
ibyuborgani
niko’
rdi
m !O’zl
aribo’
lsayi
rt
iqkiyi
minit
iki
bkiyi
bo’
ti
raredi!
”

Atoaytadi:Mu’oviyar
aziyal
lohuanhumoOishaonamizga100,000til
lat
angagat
engmiqdor
da
haqlar
inijo’
natganda,hammasiniRasul
ull
ohalayhi
ssal
am ayoll
arior
asi
dataqsi
mlab
yubordil
ar..
”(MusannafibnuAbishayba)

UmmuDur
roayt
adi:

BirmartaibnuZubayrOi shaga2qopda180,000gat engmablag’jo’

natdi
.Shundabi rt
ovoqni
oli
bhaligimolnit
aqsimlabketdi.Shom vaqt
ibo’
lgach,menga“I
ftornikel
ti
r”deb,quruqnonva
yog’bi
laniftorqi
ldi
lar.
Menayt dim:“Shupul
lar
danozr oqqol
dir
ibift
orgago’shtsoti
bolsangi
z
bo’l
aredi .
.!
”

Oishaayt di
lar:“Mengaesl atgani
ngdashundayqilaredim, endimenikoyima..”(
Ya’
nio’
zlar
i
muht ojekanlari
niunutibqo’yaredil
ar)(I
bnuJavzi
ySif at
us-sofvah)Budarajadaqo’
l
lari
ochiqli
giniko’r
ganjiyanlar
iAbdullohibnuZubayr,ukishigaachinib“Al
lohgaqasam agarbu
i
shlaridanto’xt
amasal arOishani(sadaqadan)t
iyi
bqo’yami z“debyubor di
lar.

Busaxovatuki
shi
gaRasul
ull
ohdanyuqqanedi.Uzothayot
li
klar
idabo’
l
ganvoqeaniayt
adi
lar:

“
Birayoli
kkiqizibi
lanti
lamchi
likqi
li
bkelganda,uyimdabirdonahur modanboshqanar sa
t
opmadim, shuniayolgaber
dim, 2qi
zigabo’l
ibberdi
..
”Xul
osa,ayolni“Sar
id”qi
lgannarsa,
i
nsonlar
ningoxirat
ivadunyosiniobodqil
ishgahissaqosh’i
b“Il
m vaSadaqa”tarqati
shidi
r.

*
***
***
***
**

51-Esl
atma:

"
Sal
afl
arni
ngbol
atar
biyausl
ubl
ari
dan"

Mashxurf
aqi
h"Ahmadi
bnuAhmadZar
ruq(
846-
899Hi
jr
iy)Rahi
mahul
lohayt
adi
lar:

Meni ngbuvim Ummul -

Bani yn, beshyoshl igimdanomozgao' rgatib,mengat avhi d,i
ymon,
tavakkul niajoyibusl ubdat a'li
m ber aredi l
ar. Mengat aom tayyorlabqo'yar,lekinmakt abdan
kelsam :" Mendahechbi ryegul i
kyo' q, l
ekinr i
zqmavl ota'ol
oninghuzur i
da, o't
irginunga
qo'limiznicho'zi bbirmuddatduoqi lami z..!"der,shundanso' ng:" Turi
buynii zlaginchi,chunki
rizqmaxf i
yber kiti
lganbo' ladi..
"deredi l
ar!Qachonki (buvimtayyor labberkiti
bqo' ygan)taomni
topsam ungavat aomniber ganAl l
ohgaqat t
iqhur sandbo' l
aredim !Buvi m bo'lsa:" Kelendi
yeyi shdanavvalAl lohgashukrqi l
ibol ayli
k, tokibizgayanadazi yodaqi l
sin.."deredi l
ar!
Shundanso' ngyeredi k..
Vameni nomozgabuyur ar, menbet axor atnomozo' qisam xolam
qar shibo'lsa:" Qo'yo'qisin, halitahor atbilano'qiydiganyoshiham kel adi"deredi l
ar.
Balog'at
yoshi gayaqi nlashgani mdaesa, ertalabginomozgaharkuniko' zimniochsam yost i
g'i
mgabi r
dirham qo' yi
b:" Bomdodnio' qi
dakel ibdirhamni ol gi
n...
"deredilar.Vayanaayt aredi l
ar:"Bu
dirham uni ngnomozi gayor dam , buzg' unchi l
ik(bezor i
li
k)danmanqi l
uvchi,vabi r
oristagi
da
odaml argako'zt i
kishdanhi moyaqi luvchidir.
..
!"
Demak, bolaninghammaeht i
yoji
niqondi ri
shda,
bune' mat l
argo'yokitabi'
iybo' l
ishiker akdek,ungaberil
ishishar t
dekemas, balkiharbi r
nar saniAll
ohdanso' rabolinishi ,so'ragachesaungahar akatqi l
ishlozimligi,uniqo'lga
kir
itgachesai shim bitdidebket i
shemas, shukronaqil
ishl ozimligikabitavhid,iymonva
Allohgat avakkulqili
shmasal alarinita'l
im beri
li
shil
ozim.Vai bodatgaqi zi
qtir
ib, sovg'al
ar
tashkilqili
sh,busovg' alarniesauni ngbi r
oryumushi gayar aydiganqi ymat l
inarsaqi l
ishbil
an,
ungai ffat-qanoatnita'l
im ber i
ladi .
Zer oAllohtaol
oaytadi:

"
Yaxshi
li
kvat
aqvodayor
damchi
bo'
l
ingl
ar.
."
(Moi
da:
2)

Bol
ali
kesa,
buyor
damgaengmuxt
ojvaqtbo'
l
adi
..

52-
esl
atma:

"
Gunohkor
li
ktamg'
asi
danqut
uli
shuchunboshqal
arni
ham gunohkorqi
lmang"

Yusufalayhi
ssalamni vazir
ningayoliyo'
ldanur
moqchibo'l
gach,bugapshahardagiayoll
ar
orasi
datarqali
b,ular:"
Azizningxoti
niham shundayqi
ladi
mi!Yanao'zi
ningbirqulibi
lan!"deb,
uayolniochiqzalolat
daekandeyi shdi.ShundaAll
ohta'
oloayt
adi:

"
Qachonki(
vazi
rni
ngxot
ini
)ayol
lar
ningbuMAKRI
NIeshi
tgach.
."(
Yusuf
:31)

Negaayol
lar
ningbuso'
zl
ari
niAl
loht
a'ol
o"MAKR"debnoml
adi?

Xol
bukiayol
lar
ningso'
zl
aribi
rqar
ashdaf
ahsh-
munkar
danqayt
ari
shgao'
xshabt
uri
bdi
?

Chunkiayol l
arningbundamaqsadi f
ahshdanqayt ar i
shemas, balkivazirningxotiniga
munof asa, (mensendanaf zalmandeyi sh),vaungani sbatanqal blari
dat ugubyur gan
ko'rol
masl iknifursat
itopil
gandayuzagachi qarishedi. Buni ngt asdi '
gi,azizningxotiniularni
mehmonqi lgach,Yusufalayhissal
amni ko'
ri
bqo' l
larinikesib, "
Bubasharzot idanemas, bu
karaml if
ar i
shtadanboshqanar saemas. .
"dedil
ar.Ya' ni,kechagi naazi zningxot i
nini"Birqulga
boshiayl anibdi,ochi
qzalolatdagi xotinekan.."debyur ganayol l
ar ,
buguno' zl
ariham Yusuf
alayhissalamgaboshl ar
iaylanibqol di!Bundani bratshuki, bi
rovgashar i
yatniko'ndalangqili
b,
o'
zg' arazingizniqondiri
b,undanaf zall
igingi
zniisbot lash,kishinishar mandabo' l
ishigaol i
b
keladixolos.Qi ssaningdavomi da, vazirni
ngxot ininiso'zigae' t
iborber ing:

"Manasi zl
armenimal omatqil
ganlaringshudi r
!Haqi qatdamenuninaf si
niistadi
m, ubo'l
sa
o'
zinisaqladi!Agarmenbuyur ganishni qi
lmasa, albattaqamal i
bxorbo'ladi.
.!
"(Yusuf:32)
E't
iborbering!Ayolgabusurbetl
ik,uyalmasdan" Menbi lanyotmasaqamat aman"deyishga
j
ur'atqayerdanpaydobo'ldi
?Axi rayoll
arninggapi niko'tar
aol may, ul
arnimehmonga
chaqirganayolshuemasmi di?Vazi r
ningxotinidagi bujur'at,
qol ganayoll
arham ubi l
an
gunohdabar obarbo'l
ib,hammal ariuist
agannar sanii stabqol ganlar
idanso'ngpaydobo' l
di!
Chunkiuendio' zi
nioqlabol
ganedi.Endi uningishi uyaladigani shemas, hammaayol lari
stab
yurganoddi yishdekbo'l
ibqol di
.Budar ajagabor il
ishigaesa,shahardagiayoll
arni
ngjohi
lona
"Dedi-
dedi"larisababbo'lganedi.Shuni nguchunAl lohularningbu" Dedi
-dedi
"lar
ini"MAKR"
debnoml adi.Hozi rham ba'ziayoll
ardauchr aydiganbuxi slatl
ardanboshqaayol l
arogoh
bo'l
ishlar
ilozim.Ularo'
zlarini
nggunohkor l
igi
ni oql
ashuchun, boshqal
arniham shuchuqurga
yetaklab,so'ngrabehij
olatbo'li
shnii
staydilar.All
oht aoloaytadi:

"Ul
ari
staydi
lar
ki,
ularkof
irbo'
l
gani
deksi
zlarham kof
irbo'
l
ibul
argabar
obarbo'
l
sangl
ar.
."
(Ni
so:
89)

*
***
***
***
***
*

53-
Esl
atma:

"
Kundoshnikuydi
ri
shsehrhukmi
da.
."I
mom Buxor
iyo'
zl
ari
ningsahi
hki
tobl
ari
dayozadi
lar
:

Bubob:" O'
zi
dayo'qnarsasibi
lano'
zinit
o'yi
nganqi
li
bko'
rsat
adi
ganl
ar,
vaKundoshl
ar
faxr
lani
b(Bi
r-
bir
inikuydi
ri
shi
)qaytar
il
ganihaqida"

BirayolRasul
ull
ohalayhi
ssal
am ol
dil
ari
gakeli
bdedi:"
YaRasul ul
loh!Mening"
dzorro"
(kundoshi
m)bor,er
im mengabermagannarsalar
niber
dideb(kundoshimga)o'
zimni(bekamu
ko'st
)to'
li
qqil
ibko'
rsat
sam mengagunohmi?"ShundaRasul
ullohalayhi
ssal
am ayt
dilar:

"O'zi
gaber
il
magannar
sal
arni
borqi
li
bko'
rsat
uvchi
kishi
,go'
yoi
kkiyol
g'onl
iboski
ygan
kishi
dek"(
Buxor
iy:
4921)

Izoh:Qadi mdaar ablar,kundoshni "

Dzorro"ya' ni, "
zararberuvchi"debnoml asharedi.Chunki
kundoshl ikayoll
ar,doim bi r
-bi
ri
gazar arber ishbilanbandedi lar.Shuninguchunqur '
on
sunnat dabui sm o'zgarti
ril
ib,kundoshni doimo" Uxt "(
Opayokisi ngil
)debzi krqil
indi.
Bizni
ng
urfdaham, ayoll
ardakundosh" dushman"deganf ikrpaydobo' l
ibqolganligisabab,go' youni
kuydiri
sh, ungazar arberishgunohemasdekf ikrl
ashodat gaayl anibqolgan.Yuqor idagi
hadisda, kundoshinirioyaqi l
may, bo'l
gan- bo'l
magangapl arbilanunikuydi ri
shpayi dabo'l
gan
ayolni"ikkiyol
g'onl i
boski ygan"ya'niyolg'onguvohl i
kberganlikningikkibarobarjazosiga
tenglashtiri
ldi
.Chunkiuavval oo'ziga,so'
ngr akundoshi gayolg'onguvohlikber di
.

IbnHaj arrahi
mahul l
ohaytadil
ar:"BubilanRasulull
ohalayhissal
am ,ayoll
arnibunday
i
shlardannaf rat
lanti
rdi
lar
.Chunkibugapl ar,kundoshibi
lanerini
ngorasidafit
na-fasod
chiqari
b, ul
arorasiganafr
atsochadi.Natij
adauni ngbuishi,er-
xoti
norasinibuzadigan,
(Sovutuvchi)sehrgatengbo'l
ibqoladi!"(Fathul
-Bori
y)Demak, buishl
arniqil
adiganayol,
yolg'
onguvohl ikberuvchi
,guvohl
igiqabul qi
li
nmaydigan,sehrbil
aner-xoti
nor asi
nibuzadi
gan
fol
binlargao'xshabqoladi!

*
***
***
***
**

54-
Esl
atma:
"
Far
zandi
ngi
zni
qar
g'amang"

Ko'payol
lardauchr
aydiganil
lat
lar
danbiri,g'
azabichi
qqanl
ikbohonasi
dafar
zandl
ari
ni(
ti
l
uchidabo'
lsada)"
Bolabo'l
mayo' l
"..
degangao'xshashso'
zl
arbil
anqarg'
ash.
.

Mashhurl ug'
atoli
miZamaxshar i
y, oyog'ikesi
lganedi.Ukishidanbuni ngsababiniso'r
alganda
aytdi
lar:
"Yoshli
gimdabi rchumchuqni ushlaboyog'i
gaipboyl adi
m, qushuchkandai pnibir
tor
tsam uningoyog'iuzuli
bketdi!Shundaonam quchgaachi nib:"
Qandayqushnioyog' ini
uzganbo'lsangAllohseni ham oyog'ingniuzsi
n!"debyubordi l
ar!Kunlardanbir
idailm safari
da
buxorogayo' l
gachiqdim.Shundaul ovdanyiqil
iboyog'i
m sindi.Shundanso'ngt abi
blarqirqi
sh
l
ozim debqi r
qibtashl
ashdi .
."(
Azhar ur-r
iyazki
tobidan)

"AgarZamaxshar i
yningonasio' g'
li
nioyoqsizqoli
shiniko'rgandaalbat
tabundayduoqi l
magan
bo'
laredi.Lekinuningonasiham bugungi onalarsi
ngar iog'zi
danchiqadi
ganso'zl
ariga
e'
ti
borsizli
kqili
shisababo'zisezmaganhol dao'g'
li
niqar g'
abqo'ydi.Ayoll
arj
ahannamni ng
engko'pchilgideyi
lganda, buningsababinizikrqi
li
b,Rasul ull
ohalayhi
ssal
am ogohlanti
rgan
edi
lar:" Si
zlarqarg'i
shniko'payti
rasi
zlar.
.!
"( Buxor
iyrivoyat i
)

"Menqar g'
ishmaqsadi
daaytmadim"deganbohonabil
anfar
zandi
ngiznibaxt
iqarobo'
li
shi
ga
sababchibo'l
mang!Chunkigohosi
zningmaqsadi
ngizi
nobatgaol
inmaydi.Rasul
ull
oh
al
ayhissal
am ayt
dil
ar:

"O'znafsl
ari
ngaqarg'i
shtil
amanglar
,far
zandlar
ingaham qar
g'i
sht
il
amanglar,
moll
aringaham
qarg'
ishti
lamangl
ar!Al l
ohtil
akl
arni
must aj
obqiladi
ganvaqt
gato'
g'
rikel
ibqol
manglar,
sizl
argaham mustajobbo'l
ibqol
masin!"(Imom Muslim)

ObidJurayjni
ngonasio'g'
li
gaqil
ganqarg'i
shimust aj
obbo' l
ishi
daham buma'nolargaishora
bor.Bi
rkunUmarr azi
yall
ohuanhuoyog'isholbirki
shidan"Oyog'i
nganimabo'lgan"deb
so'
radi
lar.Uodam aytdi:"
Otam j
ohi
li
yatdaqarg'aganedi"ShundaUmarr azi
yal
lohuanhu
ayt
ganekanl ar:"
Agarjohi
li
yat
dagiot
alarduosishundaybo' l
sa, i
slomdagiot
a-onalarqarg'
i
shi
qandaybo'larekan..
!"

*
***
***
***
***
*

55-
Esl
atma:

"
Erkakvaayolor
asi
gasovuql
iksol
uvchi
omi
ll
ar"

1-
Qaysar
li
k

2-
Erkakgaovozko'
tar
ish

3-
Tezqi
zishi
bg'
azabl
anaver
ish

Qandayer
kakdanso'
ramang,
ayol
idabu3xi
slatbo'
l
ishi
niyomonko'
radi.Ayolo'
zi
dagi
qaysarl
iknidavol ashiuchun, eri
gashunchaki "Erkak"nazaribi
lanemas,Al lohuniayol ga
boshli
qqi l
ganie' t
ibori
daqar ashi l
ozi m.O' znavbat idaungaqilinganqaysarli
kAl l
ohga
qaysarl
ikekani niunutmaslikker ak.Chunki ,shayt onham odamgasaj daqili
shdanbosh
tor
tganpayt daAl lohgaemas, odamgaki brqilganedi. Ayolham " MenAll
ohgaki br
qil
mayapman"deganibi lan,shayt onsi ngario'zisezmaganhol daAl l
ohgaosi ybo'l
ib
qolmasligikerak.Demak, qaysar liknidavolashuchun, ergait
oatnishunchakimas' ul
iyatdeb
emas, balkiibodatdeb, ungaqar shili
kniesashunchakiqar shili
kemasAl l
ohgai syondeb
qarashker akbo'ladi.Ammo2-xi slatbirovgaovozni ko'
tari
shmuhabbat niyuqotishihaqida
All
ohta'oloayt adi:

"
Sizgahuj
ral
arni
ngor
ti
dant
urubqi
chqi
radi
ganl
ar,
ular
ningaksar
iaqlqi
lmaydi
lar"(
Huj
urot
:4)

Demak,
baqi
roql
ikaql
sizl
ikal
omat
ibo'
l
ib,
kishi
ningobr
usi
nit
o'kadi.

Hat t
o,AbuBakrvaUmarr azi
yallohuanhuml arRasulullohalayhi
ssalam huzurl
aridaovozlar
i
ko'
taril
ibketgach,bui shl
arisabab_ o'
zlari
sezmasal arda_amal l
arihabatabo'l
ibAllohni
ng
muhabbat idanqol i
shl
ariogohlantir
il
di.(Hujur
otsurasiavval i
da)Albattaerpaygambaremas,
l
ekinoyat danibrat,ovozniko'
tarishmuhabbat niyuqotishi
da.Ayolham er gaovozinibaland
qil
ishibil
an,o'zisezmasadauni ngmuhabbat i
danqolishigasababbo' l
ishimumki n.

3-xi
slat"
Jizzakivaasabi
yli
k"ham hechki
mgayoqmaydi
ganxul
qlar
dan.Gohi
daayolo'
zi
tuqqanbolasidabuxulql
argasabr
iyetmayket
adi
.

Rasulull
ohalayhi
ssal
am " G'
azabshaytondan.."dedi
lar.Shaytongaesaer -
xot
inorasini
buzushdandayoqimliishyo'q.ChunkiAllohshaytonlar
nisehrinigapi
rgandaengavvaloularer
-xot
inorasi
nibuzushl
ar i
nizikrqi
ldi
:"Ularsehrbil
aner -
xot
inor asi
nibuzadi
gannar sal
arni
ular
dant a'
l
im ol
aredil
ar..
"(Baqara:102)Buningdavosiesa, g'
azabniyutushibodatvasadaqa
ekaniniesl
ashbil
anbo' l
adi.All
ohta'ol
oaytadi:

"Ul
ar(Mo'
minl
ar)hursandchi
li
kdavaqiyinchi
li
kdaham sadaqaqi
luvchi
,g'
azabl
ari
niyut
uvchi
vaodamlar
nikechi
ruvchiki
shil
ardi
r.
."(
Oli-
Imron:134)

Agar"Odamlar
ni"kechir
ishsadaqaajr
igatengl
ashti
ri
lganbo'l
sa,ayoler
idang'azabi
niyut
ushi
albat
taengbuyuksadaqal ar
danbo'
ladi.Chunkibi
rovgamolnisadaqaqili
shungamoddi y
yordam bo'
l
sa,uniasabinibuzmasl
ikungaaqli
yvasog' l
iqt
omondanyor dam bo'l
adi
.

*
***
***
**

56-
Esl
atma:

"Hal
ibol
ada".
..
demang!

Bugungiavl
od20yoshgaki
rsadayoshbol
atabi
yatbo'
l
ibvoyagayet
ishi
ningsababl
ari
danbi
ri:
"
Halibol
ada"debunior
qagatort
ish.

Shar
iyat
daesabol
atar
biyasi
dadoi
m buni
ngaksiqo‘
l
langanbo'
l
ib,
bungabi
rnechami
sol
lar
kel
ti
ramiz.
Jumladanhaliyoshbo‘
l
sadauni kunyabi
lan(
Ya'
niAbuFul
on,
UmmuFul
on)deb
chaqi
ri
sh.Anasrazi
yal
lohuanhuaytadi
lar:

"
Meni
ng(
endisut
danaj
ragan)bi
rukam bo'
l
ibuni
ngqushchasiboredi.

Rasulul
lohsal
lol
ohualayhi
vasall
am bi
zni
kigakel
sal
arukamgaqar
ab:
"EyAbuUmayr
qushchaganimabo'l
di"deredi
lar.
..
"(I
mom Buxori
yri
voyat
i)

Demak, haliendisutdanchiqqanbolagakunyaqo'
yib,uningqo'losti
dagiqushchasinihol-
ahvoli
niso'rabgo‘youngakattaodamdekmuomal aqilaredil
ar..Yanaimom buxori
yr ivoyat
ida
kel
adi :"Rasulul
lohsall
olohualayhivasal
lamgaki
yimlarkel
ti
ril
di.Ularni
ngorasidabirqor a
ko'
ylakchaboredi. ShundaRasulull
ohsall
olohual
ayhivasall
am aytdil
ar:"Buko'yl
akchani
ki
mgaki ygizamizdebo‘ yl
aysi
zlar"

Odaml arsukutqi li
shdi. Shunda:"MengaUmmuXol i
dni(yoshqi zcha)oli
bkel i
nglar"dedilar
.UmmuXol idniko'tari
bol i
bkeli
ndi.Rasulull
ohsollal
lohualayhivasal lam ko'
ylakchanioli
b
ungaki ygizdil
ar..
."Buqi ssadaham uqi zchahaliqo‘l
dako'taril
adiganyoshdabo‘ l
ganigaishora
qil
inmoqda.Shungaqar amasdanuni UmmuXol i
ddebkunyal andi .
Chunkikunyaki shiga
kattali
kt uyg'usiniber i
bunimas' ul
iyatgatayyor
laydi.
Abdul l
ohi bnMubor akr ahimahullohjihod
kit
obi dar ivoyatqiladil
ar:"Yar
mukj angidaAbdullohibnzubayrot asiZubayribnavvom bi l
an
jangachi qdi.Mushr ikl
armag‘ l
ubbo' l
aboshlagachuham ot asiniorti
dantushibyo‘ldagimayi b
maj ruhkof i
rl
arnio‘ldir
ibboraredi.."

Yar mukj angihijr

atni
ng15- yi
ll
ari
dabo' l
gan.Abdul lohi bnzubayresahi j
ratningavval i
da1-yoki
2-yil
lari
dat ug'ul
ganedi l
ar.Demakuki shimayi b-maj ruhkofir
larnio‘ldi
ribjanglardaot asi
ga
yordam ber i
byurgandaendi 14-15yoshgat o‘
lganedi lar.Uki shiningonasiAsmobi ntiAbu
bakrayt adilar:"
Abdulloh7yoshgat o'
lgandaot asiZubayruniRasul ull
ohsal lol
ohual ayhi
vasal l
am ol di
lar
igabay'atberi
shuchunj o‘natdi.Rasul ull
ohunikel ayotganiniko‘ri
bt abassum
qil
dilarvaundanbay' ati
niqabulqil
dil
ar.."Asli
da7yoshl i
kboladanbay' atolishgamaj buri
yat
yo‘qedi.Leki nRasul ull
ohsall
olohualayhi vasallam vaSahobal arul arnikattaodaml ardek
muomal aqi li
btarbi
yalashnii
stasharedilar.Chunki shuningor t
idanHaj jojl
argaqar shi
turadiganI bnZubayryet i
shibchiqqanedi. .

*
***
***
***
***

57-
Esl
atma:

"Ni
kohdanko‘
zl
agang'
oyangi
zni
ma?
"

YahyoAn-Nisaburi
yaytadil
ar:"Bi
rkuniSufyonibnUyaynamaj l
isidaedi k, shundabi rodam
kel
ibdedi:"EySufyon!Sizgaayoli
mf ul
onadanshi koyatqili
bkel dim, chunkimenxot ini
m
nazdidaenghaqirnarsaman!"(Ya'
nihurmatqil
maydi )
Sufyonbi rmuddatboshl ariniegibsukut
qil
dil
ar.So'
ngraboshlari
niko‘t
ari
bdedilar:"
Ehti
mol sen,xoti
ningor qaliizzattopishuchun
ungauylangandi
rsan?"Hali
giki
shi"Ha"dedi.Sufyonayt dil
ar:"Kim xot i
nor qaliizzatga
eri
shishuchunuylansahorli
kkamubt al
obo'l
adi..Kim molistagidauyl ansaf aqirli
kkamubt alo
bo'
ladi.
.Kim di
niuchunuylansaAl l
ohungaazi zli
kvamol niham j
aml abberadi"So'ngrayana
ayt
dilar:"
Biz4aka-ukaedik. Muhammad, Imron, I
brohim vamen.Muhammaduyl anmoqchi
bo'
lgandaayolningobruli
sigaqizi
qibo‘zi
danobr uli
kayolgauylandi.Natij
adahor l
ikkamubtal
o
bo'
ldi.I
mr onesapuldorxotingauchdivafaqirl
ikkamubt alobo'l
di.Shundamenul ar ni
ng
hol
atiniShayxMa'mar gaaytdim.Umengai kkihadisnieslat
di:

1-
Hadis:"Ayolga4narsasiuchunuylani
ladi:Di
ni,obrusi
,mol
ivachir
oyi!Sendindori
ni
qo‘
lgaki
rit
gin,
aksxoldaqo'l
ingtupr
oqqabelanadi.
."
(Buxor
iyvaMusli
m)(Ya'
nihorbo‘l
ibyer
bi
lanyaksonbo'l
asan)

2-
hadi
sesa:
"Ayol
lar
ningyaxshi
si,
har
ajat
iyengi
li"hadi
si.
(I
mom Ahmad)

Shundanso‘
ngmendindorvamahri
arzonayol
gauylani
shnii
xti
yorqil
dim .Nat
ij
adaAl
loh,
di
ndorl
igi
gaqo‘
shi
mchamengaazizl
ikvamolnij
amlabberdi!
"(
Tahzibul
-Kamol)

Sufyonr ahimahul lohushbuso‘ zlari bil

anuyl anishyokikel i
nol ishdagig‘ oyaniani qlabol ishga
i
shor aqilmoqdal ar." Falonchiniqi zinikel i
nqili
bdi",yokiuyl ani bdideganobr ugaqi ziqib
uylanganki shi,ani qkishu" Falonchi ni qizi
"orqaliungahor u- zor li
kyet adi!Chunkiuyl anishyoki
keli
nol i
shobr uor ttiri
shuchunchi qar i
lmagan.Ushbuhi slatnino' urinjoygai shlat
ganki shiga
aynishui shidanbal okel adi.Shuni ngdekkel i
nol i
shyokiuyl ani shmol udunyot opishham
emas.Ki m bumaqsaddaqi lsaayni shuxot indanungaf aqirlikbal osikeladi .
Ammobual oqani
shar'i
ymaqsad, uyl anibdininito‘liqqi li
shni i
staganki shigaesa, ishningeshi gidankel gani
sabab, mukof ott arzidaboshqahi slat l
arham ber il
adi .O'znavbat idamasal aniakssur atda
tahli
lqil
inishiham mumki n.Ya'niayol turmushgachi qishida, eridadi ndanboshqaharqanday
hisl
atgauchsa, o‘shai stagi
ningaksibi lanbalolanadi ..
Fal onchi ningxot i
ni..deganshar af ni
maqsadqi lganayol, shu" Falonchi ni ngqo‘li
dahorbol adi. .!
"" Fal onbadavl at..deganayol ,
shuningqo‘ li
dagadobo' ladi
..vahokazo!Hat t
o, bugungikundani kohnioddi yqog‘ oz-varoqlar
(Hujj
atlar)gaerishi shg‘ oyasidaqi l
ayot ganlar,gohidahuj j
at sizqol i
shbi l
anbal olanadi l
ar!
Chunkishar '
i
ymaqsaduchunj oriyqi li
nganni kohni ,
ar zimasg‘ oyal ar
gai shlatganki shilarga
"Tuproqqabel angur "deganduoi badket gan..

*
***
***
***
*

58-
Esl
atma:

"
Bul
bulva'
dasi
"

Al
loht
aol
oSul
aymonal
ayhi
ssal
am so'
zl
ari
niqur
'ondakel
ti
radi
:

"
(Sul
aymon)ayt
di:Eyodaml
ar!Bi
zgaqushl
art
il
ita'
l
im ber
il
di.
."(
Naml
:16)

Buoyatni
ngtafsi
ri
daIbnul-
arobiyayt
adi
lar:"
Sul
aymonal
ayhi
ssal
amgaber
il
ganmo'
j
izal
ardan
bi
riqushl
art
il
init
ushunishl
ariedi.
IbnAvnayt adil
ar:BirkuniSul aymonal ayhissalam majl
islari
dao't
ir
salar,bi rbulbul
niko'
ri
b
qoldil
ar.Hali
gibulbulboshqaur g‘
ochibulbulnio‘zi
gaqar atmoqchibo'l
ar ,
uesahechungaqi yo
boqmasdi. Shundahal igibulbulma'shuqasigaqar abaytganekan:" Senmendanyuz
o'gir
asanmi?AgarmengaSul aymonni tahti
nibirqanoti
m bi l
ankelt
iri
shimnibuyur sangham
albatt
aamr ingnibajar
aman. .!"
Bunieshi t
ibturganSulaymonal ayhissalam kuli
byubordil
arva
bulbulnichaqir
ibdedilar:"Seningso'zl
ar i
ngnieshitdi
m.Nahot kibuishlarseningqo‘li
ngdan
kelsa?"Shundabul bulaytganekan:

"
EyAll
ohni
ngpayg‘
ambar
i!Agaroshi
qni
ngsevgi
li
siundanyuzo'
gir
sa,
ma'
shuqasiuchun
t
oqat
idant
ashqar
inar
sal
arni
ham sar
fl
aydeydi
..
""

Ya'ni,ma'shuqasi
nisaql abqol i
shuchungohi daqo‘ l
idankelmasadakat t
a- katt
ava'dalarberadi
.Bual doqchi
li
kyokixi yonatemas, balki
qo‘li
mdankel maydidebyaxshiko' r
ganidanmahr um
bo‘l
ishdanko'rayaxshi r
oqyo' l
dir
.Yuqor i
dagi qissagaizohber i
bibnulAr obi yaytadi
lar:"Bu
uslubbizningshariyati
mi zdaham bor!"Ya' ni,shariyatdaerkakkishixotininiroziqi
lishiuchun,
yokiundanayr i
li
bqol masl ikuchungohi dayol g'ongapi r
ishi
ga,yokiba'ziishlarniqi
la
olmasada, buishlarnigapiribxoti
niniko‘ngl
iniovlashligi
gaijozatberi
lgan.

Rasulull
ohsallolohualayhivasal
lam aytdi
lar:"Ucho‘r
indanboshqasi
dayolg‘
ongapi
ri
shhal
ol
emas. .shul
ardanbi ri:"
Kishixot
ini
niroziqil
ishuchunungayolg‘
ongapir
ishi"
dedi
lar.(
Termiziyrivoyat
isahihhadis)

Demak,er kakxotini
ninghaqlar
iniyeyishmaqsadi daemas, balkiundanayri
li
bqolmasli
k
uchunva'dalarberi
bbaj ar
aolmasli
gi, xiyonatyokikazzobl
iksanalmaydi.Bal
kiayolbuni
"Bul
bulva'dasi"debqabulqil
ishil
ozim. .

*
***
***
***
*

59-
Esl
atma:

"Qizl
arota-
onanio'
g'
il
lar
danko‘pr
oqsobitqi
ladi
lar"
Muhaddi
sOsi
mibnAl
irahi
mahul
lohni
ng
i
kkiqiziuki
shi
gamakt ubjo‘
nat
ibayt
ishganekan:

"Eyota!Bizgaxabarkeldikimanabuhoki mlarAhmadi bnHanbal niol

ibketi
b, Qur'
onmaxluq
deyishgamajburl
absaval abdi
lar.Si
zham Al l
ohdanqo' r
qing!Ulargaj
avobber mang.Allohga
qasamkibizgasizningtobuti
ngizkel
ishi,"
ularni
ngistagigajavobberi
bdi"deganso'z
keli
shidansuyukl
iroqdi
r!"Bungayanabi rmisolniFot
imaRazi yal
lohuanhodako‘ r
ishi
miz
mumki n:

Rasulull
ohsall
olohual
ayhivasallam ka'
badanamozo' qi
bturganlar
idamushriklaruzotning
usti
lar
igaaxl
atto‘ki
byubor
ishdi .Shundaular
gajavobqili
shgahechki mningjur'at
iyetmay
tur
gandaqizlar
iFotimaRaziyal
lohuanhokel i
busti
lari
danaxlatniol
ibtashl
ab, mushr i
klar
ni
so'
kibuzotnihimoyaqil
ganedilar.(Buxori
yvaMusl i
mr i
voyati
dakelganqissa)Ulamolar
hayot
lar
idanbungayanabi
rmi
sol:
Muhaddi
sQur
roi
bnHabi
brahi
mahul
lohni
ngqi
zlar
i.

AbuZur '
aayt adil
ar:QurroibnHabi bumr l
ari
ningoxirl
aridaxot i
rasisusayi bri
voyatl
ar i
ni
chalkashtiri
byubor aredi
lar.Shuninguchunf aqatkit
oblaridanhadi sayt aredi
lar.Vao' g'
lihozi
r
bo‘l
masaham hadi saytmasedi l
ar.(Chunkiukishiadashsal aro‘g‘i
ll
arieslat
ibturaredi)Bir
kuniuki shiningoldigaborsako'gliuydayo'qekan.Shundauki shiningqizieshikortidanturub
otasigaayt di:"
Eyotam !Bukel gankishil
arhadissohiblari,ularsiznichalkashtir
ib
keti
shlaridanqo‘ r
qaman.Yoki ularsizni
nghadisingi
zbo‘ l
magannar sal
arnisizgakirgizi
b
ketadil
ar.Shuni nguchunakam kel magunchaul arni
oldigachi qmang"deredi.Shundaot asi
aytdi:"Eyqi zim menham hadi syodlagankishiman!Ul argabundayqi li
shlari
gai mkon
bermayman"

AbuZur '
aayt
adil
ar:"Shundayqil
ibQurr
oni
ngqi ziot
asi
ninghadi
slar
igaqayg‘
uri
btokiakasi
kel
gunichaotasi
niushlabtur
di.Qachonki
AliibnQurrokel
gachbizQurroni
ngoldi
gakiraol
dik.
Ungachauningqiziotasi
nibi
zdanasrabo‘
tir
di..
"