Dr.

Riçard Karlson
XIRDA ŞEYL8Rİ D8RD ETM8YİN
Bu kitabı har gün "xırda şeyleri
böyütmama"yin na qadar ahamiyyatli
olduğunu yadıma salan qızlarım Cezzi va
Kennaya hasr ediram. Har ikinizi da çox
seviram. Özünüz kimi olduğunuz üçün
teşekkür ediram.

Minnatdarlıq
Bu kitabın hazırlanmasında böyük zahmeti olan iki
insanı yada salmaq istayiram:
Bu kitabın har bir satrina şövqünü va qalbini
qoyan, xırdalıqları üreye salmamaqla bağlı göstardiyi
iradesi va müdrikliyi ile hamımızı müteessir edan
Petti Braytmen.
Galacaya dair gözal planlara, har an
atrafındakıları ilhamlandıran coşqunluğa va mahir
redaktorluq qabiliyyatina malik Lesli Uells.
Har ikinize çox teşekkür ediram.

Müqaddima
Manim naslinıin an böyük kaş.fi - bir insanın
davranışını dayişdirmakla lıayatını da dayişdira
bil<ıcayini öyranmasidir.
Uilliyam Ceyms

Pis xabarla va ya çetin insanla qarşılaşanda, yaxud

böyük mayusluq hissi keçiranda aksariyyatimizin
davranışını neticesi bize uğur gatirmayacak vardişlar
müayyanlaşdirir. Derhal haddinden artıq reaksiya
vererek, hadisani böyüdürük; vaziyyati asanlıqla
boşlamır, diqqatimizi hayatın yalnız menfi
cahatlarina yönaldirik.
Kiçik detallar al-qolumuzu bağlayır. Hirslanib
sakitliyimizi itirdiyimiz va narahat edildiyimiz
vaxtlarda göstardiyimiz yersiz reaksiyalar nainki bizi
meyus edir, hatta aslinda istadiyimizi

001 ekitab.ucoz.org
qazanmağımıza da mane olur. Buna göra da vaziyyati
tam göra bilmirik va diqqatimizi menfi cahatlar
üstünde camlayib, hiza kömak etmek istayan başqa
adamları da narahat edirik.
Sözün qısası, hayatımızı sanki fövqalada
vaziyyatda olan kimi yaşayırıq. Talaşla problemleri
hall etmek üçün ora-bura qaçanda, aslinda, sadaca
problemleri artırmaqla maşğul oluruq. Har şey hiza
dünyanın sonu kimi göründüyü üçün hayatımızı
dalbadal galan "facialar"la boğuşaraq keçiririk.
Bir müddatdan sonra, haqiqatan da, har şeyi
dünyanın axırı kimi görmaya başlayırıq. Bu zaman
gözümüzden qaçan maqam problemlarimiza olan
münasibatimizin bunları na qadar tez va tesirli
şakilda halli ila bağlı olmasıdır. Ümidvaram ki, siz da
tezlikle hayata daha sakit reaksiya vermek vardişina
yiyalandikca o günadak "aşılmaz" gorunan
problemlerin daha asan "hall olunduğunu" kaşf
edacaksiniz. Hatta stress yarada bilen "ciddi"
problemler da sizi avvalki kimi sarsıtmay acaqdır.
Yaxşı ki, hayata başqa baxış da mövcuddur...
Qatqat yumşaq va hassas olan bu variant ham hayatı
daha asanlaşdırır, ham da insanı şaraita daha tez
uyğunlaşdırır. Hayatı bu tarzda yaşamaq üçün köhne
vardişi, yani "reaksiya göstarma"yi yeni alışqanlıqla,
taza nöqteyi-nazarla dayişdirmakdir. Bu yeni vardiş
bizi daha zengin va maınnunedici bir hayatla temin
edacak.
Bu kitabın ana fikrini çox yaxşı işıqlandırdığı
üçün başıma gelmiş bir hadisani sizinle bölüşmek
istayiram. Bu, mani ham çox mütaassir edan, ham da
ahamiyyatli bir dersi vurğulayan bir ahvalatdır.
Göracayiniz kimi, ahvalatda bahs olunan
hadisada bir azdan oxuyacağınız kitabın toxumu
akilmişdir.
Bir il bundan avval xarici naşirlardan biri "You
Can Feel Good Again" ("Yena yaxşı hiss eda
bilarsiniz") adlı kitabımın hamin ölkadaki neşri üçün
meşhur yazıçı Dr. Vayne Dyerdan taqdimat yazısı
almağımı xahiş etdi. Ona Dr. Dyerin bundan avvalki
ktabım üçün bela bir yazı yazdığını, aınma bunu yena
da edib-etmayacayini bilmadiyimi dedim. Amma bir
dafa da cahd edacakdiın.
Naşr alaminda hamişe olduğu kimi, ona xahiş
mektubu yazdım, amma xabar ala bilmedim. Bir
müddet keçandan sonra Dr. Dyerin çox maşğul

002 ekitab.ucoz.org
olduğu, ya da taqdimat üçün yazı yazmaq istamadiyi
qanaatina galdim. Bu qararına hörmatla yanaşdım va
naşirima kitabın reklamında onun adından istifada
etmayacayimizi bildirdim. Manim fikrimca, masala
bağlanmışdı.
Di gal ki, altı aydan sonra kitabımın xarici
naşrinin bir nüsxasi alima keçanda üz qabığında
Dr.Dyerin bundan evvelki kitabım üçün yazdığı
taqdimat yazısını gördüm.
Talimatıma baxmayaraq, naşirim Dr. Dyerin
avvalki yazısını götürüb taza kitabımda çap etmişdi.
Bu hal mani çox utandırmaqla yanaşı, ehtimal
olunan naticalarina göra da narahatlıq yaradırdı.
Darhal agentliyima zang vuraraq, naşriyyatın bütün
kitablarının yığışdırılması üçün harekata keçmayini
istadim.
Hamçinin Dr. Dyera üzr istadiyimi va problemin
aradan qaldırılması üçün lazımi prosesin
başladıldığını açıqlayan bir maktub yazdım. Bir neça
hafta nigarançılıqla gözladikdan sonra ondan bela bir
cavab galdi. "Riçard, hayata uyğunlaşmaq üçün iki
qayda var: 1. Xırda şeylarin dardini çakma. 2. Çünki
bunların hamısı xırda şeylardir. Qoy taqdimat yazısı
qalsın. Sevgilarla, Vayne".
Vassalam! Na axlaq darsi, na da tahdid! Na
inciklik, na da mübahisa! Dr. Dyer maşhur adının
icazasiz şakilda istifadasina nazakat va
tavazökarlıqla dolu bir ray bildirmişdi. Bu jesti
"hayatın axınına uymaq" va hayata halim münasibat
baslamak kimi çox ahamiyyatli mafhumlara nümuna
olurdu.
On ildan bari müştarilarimin üstünda çalışaraq
hayata tolerantlıqla yanaşmalarına kömak ediram.
Birlikda bütün problemlardan danışırıq: stress,
münasibatda yaranan çatinliklar, işle bağlı
problemler, aludalik va ümumi manada mayusluq.
Bu kitabda darhal tatbiq etmaya başlaya
bilacayiniz va hayata daha inca bir ahangdarlıqla
baxmağınızı tamin edacak müayyan strategiyaları
sizinla bölüşacayam. Bir azdan oxuyacağınız
strategiyalar bu güna kimi istar müştarilarim, istarsa
da oxucularım tarafından illar boyunca sınaqdan
keçirilmiş va an uğurlu hesab olunanlardır. Hamçinin
öz hayatıma münasibatimi - müqavimatin an az
saviyyaya endirildiyini da aks etdirir. Har bir
strategiya sade olduğu qadar güdüdür va daha geniş

003 ekitab.ucoz.org
nöqteyi-nazar qazandıraraq, daha qayğısız bir
hayata doğru baladçilik edir. Bunların aksariyyatinin
takca mücarrad nümunalara deyil, hamçinin hayatın
bir çox çatinliklarina da tatbiq oluna bilacayini da
göreceksiniz.
"Xırda şeylerin derdini çakmayacayiniz" vaxt
hayatınız qüsursuz olmayacaq, lakin hayatın size
baxş etdiklarini daha az inadkarlıqla qabul etmeyi
öyranacaksiniz. Zen falsafasinda maslahat
görülmüşdür ki, problemlere var gücünüzle
müqavimat göstermek avazina, "başını buraxmağı"
öyrandiyiniz zaman hayatınız "yağ kimi gedecek".
Eynila rahatlıq (asudelik) duasında olduğu kimi:
"Dayişdirilmasi mümkün olanları dayişdirin, ela
olmayanları qabul edin va bunların arasındakı farqi
başa düşecek qadar ağlınız olsun". Bu strategiyaları
bir defa tecrübeden keçirsaniz, uyğunlaşınağın iki
qaydasını öyranacayiniza aminam:
·Xırda şeylerin derdini çekmeyin.
· Çünki bunların hamısı xırda şeylerdir.
Bu fikirleri hayatınıza tatbiq etdikca daha sakit
va sevgidolu bir insana çevrilacaksiniz.

004 ekitab.ucoz.org
 Xırda Şeylarin Dardini Çakmayin
Çox vaxt özümüzü ala ala bilmayib bezi şeyleri
ürayiıniza çox salırıq. Amma yaxından baxanda
görürük ki, bunlar heç da böyüdülmaya daymirlar.
Bütün diqqatimizi kiçik problemlere yönaldib, onları
haddinden çox şişirdirik. Meselan, tıxac zamanı bir
maşın qabağımızı kasa bilar. Üstünden ötüb
yolumuza davam etmek yerine, hirslanmayi
özümüzün haqqı hesab edirik. Beynimizde xayali bir
dava-dalaş yaradırıq. Hatta çoxumuz bu hadisani
unutmaq avazina, başqalarına da danışırıq.
Bas, niye o biri sürücünü üreyi istadiyi yerde
qaza töratmasi üçün özbaşına buraxmırıq? Hamin
adamın halına acımağa va ela bir heyecan
keçirmayin na qadar çetin ola bilacayini fıkirlaşmaya
çalışın. Bu üsulla daha tez toxtaya va digar insanların
problemleri ila yüklanmakdan qaça bilarik.
Gündelik hayatımızda buna banzar çox "xırda
şeyler" yaranır. Bu, uzun bir növbada gözlemek,
haqsız tanqidlara tuş galmak, ya da bir işin bütün
yükünü öz üstüne götürmek ola bilar. Xırda şeylerin
derdini çakmayarak nalar qazana bilacayinizi
göracaksiniz.
İnsanların aksariyyati hayati enerjilerinin böyük
hissesini "xırda şeylerin derdini çakarak"
xarcladiklari uçun hayatın gözalliyini va
asrarangizliyini tamamila gözden qaçırırlar.
Cahdlarinizi bu hadafa doğru yönaltdiyiniz taqdirda
daha mehriban va mülayim ola bilmek üçün daha çox
enerjiye malik olacaqsınız.

005 ekitab.ucoz.org
 Qüsursuz Ola Bilmayacayinizi
Qabul Edin
Man bu günadak mütlaq qüsursuzluğu axtaranlardan
kiminse öz hayatında manevi rahatlıq tapa bildiyini
görmedim. Har bir şeyin mükemmel olmasına
çalışmaqla daxili rahatlığı istemek bir-birine ters
mütanasibdir.
Nayisa indiki vaziyyatindan daha yaxşı bir hala
getirmeyi hadafa almışıqsa, demek olar ki, mütlaq
suratda uduzacağımız mübarizaya girişmiş oluruq.
8limizda olanla kifayatlanarak şükür etmek avazina,
hamin sahadaki sahva va onu nece düzalda
bilacayimiza ilişib qalırıq. Bütün diqqatimizi hamin
yanlışlığa camladiyimiz vaxt da halımızdan narazı va
şikayetçi oluruq.
İ ster şkafımızdakı dağınıqlıq, avtomobilimizdaki
cızıq, çatdıra bilmadiyimiz iş, bir neça kilo arıqlama
kimi özümüze aid mövzular, isterse da başqasının
harakatlari, görünüşü va ya hayat terzi kimi
xoşumuza galmayan detallar olsun, diqqatimizi takca
qüsurlara yönaltmayimiz bizi esas hadafimizdan -
mehriban va mülayim insan olmaqdan
uzaqlaşdıracaq. Bu strategiya alinizden gelenin an
yaxşısını etmamayiniz manasını vermir; sadaca, hay
atdakı sahvlara çox fikir verib, bütün diqqatinizi ora
yönaltmakdan al çakmayinizi maslahat görür.
Hansısa işi daha yaxşı etmeyin mütlaq başqa bir yolu
vardır; amma bu, hal-hazırkı vaziyyatdan zövq
alınayıb, yaxşı cahatlarini görmamazlikdan galmak
demek deyil. Masala bunun farqina varmaqdır.
Burada çıxış yolu, mövcud vaziyyati daha da
yaxşılaşdırmaq üçün takid göstardiyimizi hiss edan
kimi özümüzü saxlamaqdır. Bu taqdirda hayatın heç
da pis keçmadiyini xatırlayın. Mühakimalarsiz har
şey çox gözal olacaq. Ömrünüzün har sahasindaki
qüsursuzluq axtarışından al çakdikca hayatın öz
içindeki kamilliyi kaşf edeceksiniz.

006 ekitab.ucoz.org
 Rahat Va Halim İnsanların Ela Da
Çox Uğur Qazana Bilmayacayina
Dair Fikirlari Bir Kanara Qoyun
8ksariyyatimizin hamişe talaş, qorxu içinde va raqib
halında olmağımızın, hayatımızı sanki höyük bir
fövqalada hal kimi yaşamağımızın esas sebebi daha
mehriban va sakit olduğumuz taqdirda ınaqsadimiza
çata bilmemek qorxusudur. Tanballaşarak, işe laqeyd
yanaşacağımızdan narahat oluruq.
8slinda, bunun tamamila aksinin doğru
olduğunu bilin va size narahatlıq veren fikirlerden al
çekin. Qorxu va talaş içinde fikirlaşmak
hayatımızdan çox höyük bir enerji aparmaqla yanaşı,
motivasiyaınızı va yaradıcılığımızı da kütlaşdirir.
Qorxu va talaş içinde olanda gücünüzden istifada
eda, nedense zövq ala bilmirsiniz. Müvaffaqiyyati
qorxu sayesinde yox, onu aşaraq qazanacaqsınız.
Bu güne kimi mani rahat, sakit va sevgidolu
insanlar ahata etdiyi üçün özümü baxtavar hesab
ediram. Onların arasında meşhur yazıçılar, şafqatli
valideynlar, müşavirler, kompüter mütaxassislari va
yüksak vazifali rahbarlar vardır. Bu insanların
hamısı etdklari işlerden zövq alır va öz sahalarinda
çox uğurlar qazanıblar.
Men da çox mühüm ders almışam: lazımi manevi
sakitliya maliksinizsa, müxtalif ehtiyaclar, arzular va
qayğılar sizi daha az narahat edir. Bu halda
hadaflariniza çatmaq va başqalarına da nasa vere
bilmek üçün diqqatinizi daha yaxşı camlaşdirirsiniz.

007 ekitab.ucoz.org
 Düşünma Prosesinda
Uçqunabanzar Böyüma Tasiri
Daha sakit olmağın çox effektiv yollarından biri da
menfi va inamsız fikirlaşmayin tez nazaratdan çıxa
bilacayini başa düşmakdir. Bela düşündüyünüz
vaxtlarda özünüzü nece gergin hiss etdiyinizin
farqina vardınızmı? 8n asası, sizi kadarlandiran har
bir şeyin xırdalığına getdikca garginliyiniz daha da
artacaq. Bir fikir o birine yol açır, o biri da digarina ...
Axırda da çox böyük narahatçılığa düçar olacaqsınız.
Meselan, gecayarısı oyanıb, sabahı gün
edacayiniz telefon zengini yadınıza salırsınız. Bela
bir ahamiyyatli zangi xatırladığınız üçün sevinmek
avazina, sabah edacayiniz başqa işler haqqında
fikirlaşmaya başlayırsınız. Müdirinizla baş tutacaq
söhbati maşq etmeye başlayıb, ürayınızı lap
sıxırsınız. Üstünden çox keçmamiş: - "Na qadar çox
işim var, gün arzinda elli adama zang etmaliyam" -
deye fikirlaşmaya, get-geda hayatınızı bayanmamaya
va özünüze acımağa başlayırsınız. Çox adam üçün bu
cür "fikirler hücumu"nun na qadar davam edeceyi
malum deyil. Müşterilerim mana gecelerinin va
gündüzlerinin bela zehni maşqlarla keçdiyini
deyirlar. Tabii ki, ağlınız qorxu va qayğılarla dolu
olanda rahatlana bilmayacayinizi demayima ehtiyac
yoxdur.
Bu problemin halli uçun fikirleriniz
qarmaqarışıqlıq yaratmamışdan qabaq beyninizde
nalar baş verdiyindan xabardar olmalısınız.
Ağlınızdakı kiçik qartopunu uçquna çevirmamişdan
avval nezaret altına alsanız, problemin qabağını daha
asan ala bilarsiniz. Burada verdiyimiz nümunada
sabahı gün edacaklarinizin siyahısını sadalamağa
başladığınız anda fikirlerin qartopu reaksiyası
göstardiyini göreceksiniz. Onda sabaha ilişib qalmaq
yerine, özünüze "Bax, yene da eyni cür ediram"
xabardarlığını ederek, uçqunun yaranmasına icaza
vermeyin. Fikir qatarını harekata keçmamiş
dayandırın. Mahz o zaman iş altında na qadar
azildiyiniz haqqında düşünmez, hamin vacib zangi
yada saldığınıza şükr edersiniz. Gecayarısı olsa da,
qalxıb bunu bir kağıza yazın va yatmağa davam edin.
Hatta bela anlar üçün yanınıza kağız-qalam qoymağı
unutmayın.

008 ekitab.ucoz.org
 İ şiniz, haqiqatan da, çox ola bilar. Lakin yaddan
çıxarmayın ki, iş altında azildiyinizi fikirlaşmak sizi
lap çox stresse salacağı üçün problemi da gözünüzde
lap böyüdacaksiniz. 8gar yene da iş taqvimina ilişib
qalsanız, bu kiçik maşqi edin. Nece işa yaradığını
görende siz da heyratlanacaksiniz.

009 ekitab.ucoz.org
 Sevgi Dairanizi Genişlandirin
Hayata dair fikirlerimizi tekmilleşdirmek üçün en
başlıca addım başqa insanları sevmek dairemizi
genişlendirmekdir. Sevgi diger insanları başa
düşmek üçün vacib bir hissdir. Bu, özümüzü
başqasının yerine qoyub, hemin insanın sıxıntısını
da yaşamaq demekdir. Bunu etdiyiniz anda, o insana
qarşı sevgi duyacaqsınız. Bu hiss başqalarının
problemlerinin, derdlerinin ve sıxıntılarının da her
cehetden sizinki qeder heqiqi olduğunu, hatta ekser
hallarda daha beter olduğunu qebul etmekdir. Bu
reallığı qebul edib, heınin adamlara bir az kömek eli
uzatmaqla öz qelbimizi genişlendirir, şükür etmeyi
öyrenerik.
Sevginin tekmilleşmesi uçun onun tetbiqi
vacibdir. Onun iki elementi vardır: niyyet ve emel.
Niyyet, sadece, üreyinizi başqaları üçün de açıq
tutmağı yadda saxlamaq, tekce sizin eheıniyyetli
sayıldığınız müstevide başqalarına da yer vermekdir.
8mel ise bu mövzuda "neler edeceyiniz"den
ibaretdir. İsteyiniz daxilinde xeyriyye
cemiyyetlerinden birine mütemadi olaraq bir az pul
ve ya vaxt (ya da her ikisini) bağışlaya bilersiniz.
Küçede gördüyünüz adamlara ürekden
gülümseyerek salam vere bilersiniz. Ne etdiyiniz o
qeder de ehemiyyetli deyil, teki nese edin. Rahibe
Terezanın bize bir öyüdü var: "Bu dünyada çox
höyük işler göre bilmerik. Amma kiçik işleri höyük
sevgi ile ede bilerik".
Başqalarına sevgi ile yanaşmaq, diqqetimizi
üreyımıze çox vaxt lazım olduğundan artıq
saldığımız xırda meselelerden ayıraraq, bize şükür
etmeyi öyredir. Arabir dayanıb, hayatın möcüzelerle
dolu olduğunu fikirleşmek lazımdır; hatta görme
qabiliyyetimiz sayesinde bu kitabı oxumağımızın özü
de hayatın möcüzesidir; seve bilmek möcüzedir ve
yene bundan başqa çoxlu möcüzeler vardır. Bunlar
haqqında fikirleşmeye başlayanda "höyük derd" deye
gördüyünüz çox sıxıntının eslinde "xırda şeyler"
olduğunu ve sadece, sizin bunlara höyük derd kimi
baxdığınızı başa düşeceksiniz.

010 ekitab.ucoz.org
 Yaddan Çıxarmayın: Siz Ölanda
Görülmali İşlar Siyahısı Hala Da
Dolu Olacaq
Çoxumuz ela yaşayırıq ki, sanki gizli bir hadafimiz
var, har hansı bir yolla har şeyi etmek
macburiyyatindayik. Gecayarısına kimi işlayib,
tezden dururuq, aylanmakdan boyun qaçırır va
sevdiklerimizi gözladirik. Çox taassüf ki, tanıdığım
çox insan sevdikleri şaxsi çox uzun müddet
gözlatdiklarina göra hamin adam onlara olan
marağını itirib münasibata son vermişdir. 8vvallar
man da bu sehvi takrarlayırdım. Çox vaxt özümüzü
"görülınali işler" siyahımıza etdiyimiz
aludaçiliyimizin müvaqqati olduğuna inandırırıq,
"qoy bu siyahını da başa vurum, sonra rahatlanıb
xoşbaxt olarıq" deyirik. Amma reallıqda bu bela
olmur. Siyahıdakı har madde silindikca derhal yerine
başqası alava olunur.
Görülmeli işler siyahısı, tabii ki, boş qalmayacaq,
hamişe içinde başımızı qatacaq bandlar olacaq. Har
zaman vuracağımız telefon zanglari, bitiracayimiz
layihalar va taınamlayacağımız işlar olacaq. 8slinda,
dolu olan "görülmeli işler siyahısı"na uğurun başlıca
elementi da deya bilarik. Bu, sizin vaxtınızla bağlı
talebinizdir.
Kim olursunız olun, na iş edirsinizsa edin, amma
yaddan çıxarmayın ki, bu dünyada heç na sizinle
sevdiklerinizin xoşbaxtliyi va rahatlığından vacib ola
bilmez. 8gar har işi başa vurmaq kimi aludaçiliyiniz
varsa, asl xoşbaxtliya heç vaxt çata bilmezsiniz.
8slinda, har şey gözlaya bilar. Doğrudan da, iş
qrafikimizda "tecili" bölmaya aid olan çox az masala
var. Kifayet qadar diqqat ayırsanız, har iş vaxtında
qurtaracaq.
Hayatın maqsadi har işi çatdırınaq yox, bu yolda
atılan har bir addımın dadını çıxarmaq, sevgidolu
ömür sürmakdir. Bunu özüme xatırlatdıqca iş
siyahımı tamamlamağa olan aludaçiliyimi nazarat
altına daha asan ala biliram. Yaddan çıxarmayın ki,
ölanda siyahınızda hala da tamamlanmamış işler
olacaq. Va ... Bu işleri sizin yerinize başqası göracak!
Ona göra da bundan sonra hayatınızın qiymatli
anlarını xarclamayin ki, sonradan peşman

011 ekitab.ucoz.org
olmayasınız.

012 ekitab.ucoz.org
 Heç Kimin Sözünü Kasmayin,
Cümlasini Bitirmayin
Bir neçe il bundan evvele kimi başqalarının sözünü
tez-tez kesdiyimin, ya da onların cümlelerini
bitirdiyimin ferqine varmamışdım. Bunu başa
düşenden sonra hemin verdişin ne qeder zererli
olduğunu gördüm. Belelikle, insanların mene
besledikleri sevgi ve hörmetlerine zerer yetirmekle
yanaşı, hem de her iki beynin yerine fikirleşerek çox
böyük enerji serf edirdim! Bir anlıq düşünün.
Qarşınızdakı insanı telesdirseniz, sözünü kesmeye
ve ya cümlesini tamamlamağa çalışsanız, tekce öz
ağlınızdakı düşünceni yox,müdaxile etdiyiniz şexsin
fikirlerini de izlemek mecburiyyetinde qalacaqsınız.
Xüsusile çox meşğul insanlarda müşahide olunan bu
davranış onun müsahibinin söhbetlerini ve
fikirleşme proseslerini de süretlendirir. Bu da hemin
adamları narahat edir ve esebileşdirir. Bezdirici
haldır ve çox vaxt ciddi münaqişelere getirib çıxarır.
Çünki danışdıqları zaman onları dinlemeyen
insanlardan, demek olar ki, hamının zehlesi gedir.
Eh, hemsöhbetinizin ağzından sözü qapırsınızsa,
sözün düzü, heç ona qulaq asdığınızı da demek
olmaz.
Başqalarının söhbetlerine müdaxile etdiyinizi
başa düşdüyünüz andan etibaren artıq bu
xoşagelmez hareketin pis niyyet daşıınayan bir
verdiş olduğunu göreceksiniz. Bu, yaxşı xeberdir.
Çünki bu zaman edeceyiniz yegane hareket
unutmağa başladığınız anda özünüzü derhal
düzeltmekdir. Mümkündürse, söhbete girmemişden
evvel özünüze sebirli olub gözleyeceyinizi xatırladın.
Siz söze başlamamışdan qabaq qarşınızdakı insanın
danışıb qurtarmasına icaze verin. Bu sade davranış
neticesinde heyatınızdakı insanlarla mövcud
münasibetinizin müsbete doğru inkişaf etdiyini
derhal göreceksiniz. Hemsöhbetleriniz
danışdıqlarına sizin qulaq asıb dinlediyinizi hiss
etdikleri teqdirde yanınızda rahatlıq tapacaqlar.
Başqalarının sözünü kesmediyiniz vaxt siz de çox
rahatladığınızı hiss edeceksiniz. Nebziniz
yavaşıyacaq, qarşılıqlı söhbetleriniz esebi şerait
yaratmayacaq, size zövq vermeye başlayacaqdır. Bu
da daha mülayim ve mehriban insan olmaq üçün çox

013 ekitab.ucoz.org
asan yoldur.

014 ekitab.ucoz.org
 Kimasa Yaxşılıq Edin... Sonra Bu
Haqda Heç Kima Danışmayın
8ksariyyatimiz hazan kimasa yaxşılıq edirik, amma
mütlaq bunu başqasına danışaraq, ürayimizda taqdir
olunacağımızı umuruq.
Saxavatimizi va yaxşılığımızı kimasa danışmaqla
özümüzü çox başadüşan bir adam kimi hiss etmakla
yanaşı, nece xeyirxahlığı seven va yaxşılıq görmaya
layiqli olduğumuzu da xatırladırıq.
Har bir yaxşılıq gözaldir, amma etdikdan sonra
bu harada heç kime danışmamaq ayrı bir alemdir.
İnsan başqalarına nasa veranda özünü çox yaxşı hiss
edir. Etdiyiniz yaxşılıq haqqında danışaraq bu gözal
hissin tesirini azaltmaqdansa, heç kime bir söz
demeyin va bütün xoş duyğuları özünüze saxlayın.
Haqiqatan da, insan nasa veranda qarşılıq
gözlamamalidir. Tutduğunuz amali dilinize
gatirmasaniz, sözün asl manasında, avaz istememiş
olursunuz. Mükafatınız isa ürayinizi bürüyen xoş
hisslar olacaqdır. Galan defa kimasa yaxşılıq etseniz,
bunu özünüze saxlayın va "verme" prosesinin
lezzetini yaşayın.

015 ekitab.ucoz.org
 Qoyun Diqqati Başqaları Çaksin
Size yönelecek diqqata ehtiyac duymayıb, o anın
şövqünü başqalarına verdiyiniz vaxt insan ruhunu
sehrli bir ahval bürüyür va çox farqli bir rahatlığa
qerq olursunuz.
Haddinden çox diqqata duyduğuınuz ehtiyac
bizim eqoist cehatimizdir va tez-tez deyir: - "Mana
baxın. Man ferqliyam. Manim söhbatlarim
sizinkilerden daha maraqlıdır". İçimizden galan
hemin sas bunları demaya de bilar, amma gizli-gizli
"maniın müveffeqiyyatlerim sizinkilerden bir az daha
ahamiyyatlidir" fikrine inanır. Eqomuz hamişe
görülınak, dinlenmek, hörmat görmek ve xüsusi
davranılmaq istayir; çox vaxt da bu, başqalarını bir
kenara itelayib özümüzü qabağa çıxarmaq manasına
gelir. Hemin cahetimiz ucbatından başqalarının
sözünü kesirik, ya da mövzunun va diqqetin yeniden
bize yönelmesi üçün danışma növbasinin galib
çatmasını böyük sabirsizlikla gözlayirik. Bundan
xeyli zarar görsek da, teessüf ki,, aksariyyetimizda
hemin vardiş az-çox vardır. Lakin danışılanlara
müdaxila edib, mövzunu yeniden özünüze çekdiyiniz
zaınan hanısöhbatinizin bu söhbatdan aldığı zövqü
azaldırsınız va bu da insanlardan uzaqlaşmağınıza
sebab olur. Naticada hamı uduzur.
Galan defa bir dostunuz size başına galan bir
hadiseni danışanda va yaxud öhdesindan geldiyi bir
işin sevincini sizinle bölüşenda diqqatli olun:
könlünüzdan mütleq özünüzdan bahs eden bir cavab
verınak keçecakdir.
Bu vardişden yaxa qurtarmaq asan olmadığı
qedar da xoşagalandir, hemçinin o anda diqqat
çakmaya olan aclığınızı ört-basdır edib, şövqü
başqasının duymasına icaze vermekle galan
özünainam ve şirin rahatlıq vardır. Ona göre da
derhal ortalığa atılıb, "Men da bir defe bela
etmişdim," ya da "Tap görüm, bu gün ne etmişam?"
deyerak dil-dil ötmek yerine, sözünüzü udun va baş
verenlere tamaşa edin. Takca "Çox yaxşı etmisen" va
ya "Bundan bir az da danış görek" demekle
kifayetlanin. Sizinle danışan şaxs bu söhbetdan çox
böyük zövq alacaq, çünki ona diqqatla qulaq asırsınız
va raqabat atmosferi yaratmırsınız. Bunun neticesi
olaraq, hemin adam özünü daha yaxşı hiss edecek,

016 ekitab.ucoz.org
daha etibarlı va maraqlı olacaqdır. Hamçinin
danışma növbasi na vaxt galib çatacaq deye gargin
olmadığınız üçün siz da çox rahat olursunuz.
Tabii ki, tacrübalarin qarşılıqlı danışılmasının
münasib olduğu va diqqati bütünlükle başqasına
vermek avazina, bölüşmayin da lazım galdiyi
maqamlar vardır. Man burada diqqati başqalarından
qamarlayıb götürmak hissindan bahs ediram.
Göracaksiniz ki, diqqat markazi olmaq havasini
öldürdüyünüz taqdirda marağı öz üzarinizda calb
etmak ehtiyacının yerini bunu başqalarına
ötürmakdan doğan sassiz daxili rahatlıq alacaqdır.

017 ekitab.ucoz.org
 Hazırkı Anı Yaşamağı Öyranin
Rahat hayat sürmayimizin hazırkı anı yaşaya
bilmayimizla çox höyük alaqasi vardır. Bir gün va ya
bir il bundan avval nalar baş verdiyi, yaxud sabah
nalar ola bilacayinin heç bir ahamiyyati yoxdur. Sizin
mövcud olduğunuz yer hal-hazırkı andır. Bu, hamişa
beladir!
Di gal ki, aksariyyatimiz eyni vaxtda çox şeyin
dardini çakmakda ustalaşmışıq. Keçmişdaki
problemlarimiz va galacaya dair qayğılarımız
yaşadığımız ana hökm etdikca biz da talaşlarla va
ümidsizlikla dolu böhrana giririk. Bu halda ikan
hayatdan zövq almağı, prioritetlarimizi va
xoşbaxtliyimizi yaxın tarix üçün taxira salaraq,
galacakdaki "bir gün"ün bu gündan daha yaxşı
olacağına inanmağa çalışırıq. Çox teessüf ki, indi bize
galacaya baxmağımızı dikta edan şüur bunu hamişa
takrarlayır va hamin "bir gün" da galib çıxmaq bilmir.
Con Lennonun bir sözü var: "Hayat biz başqa planlar
qurmaqla maşğul ikan baş verenlerdir". Biz özümüzü
"bu başqa planlara" hasr etdiyimiz vaxt uşaqlarımız
böyüyür, sevdiyimiz insanlar bizden uzağa köçürlar,
kimsa ölür, badaniıniz get-geda forınasını dayişir,
hamçinin xayallarımız uçub gedir. Uzun sözün qısası,
hayatı qaçırırıq.
Çox adam hayatını sanki galacakda geyacayi bir
paltarın geyilib baxılması prosesi kimi yaşayır. Lakin
heç da ela deyildir. Heç kime sabah hurda olacağına
dair zamanat verilmir. Sahih olduğumuz va nazarat
eda bildiyimiz yegane maqam hal-hazırkı vaxtdır.
Diqqatimizi yaşadığımız maqama caınlaşdira bilsek,
içimizdeki qorxunu söküb ata bilarik. Bu qorxu
galacakda baş vere bilacayindan qayğılandığımız
hadisalardan ibaratdir. Pulsuz qalacağımız,
uşaqlarımızın başının balaya düçar olacağı, qocalıb
ölacayimiz üçün keçirdiyimiz talaşlardır.
Qorxu ila mübariza aparmaq üçün an yaxşı yol
diqqatinizi yenidan indiki zamana yönaltmakdir.
Mark Tvenin çox gözal bir sözü vardır: "Hayatım
boyunca çoxlu qorxunc hadisalarla qarşılaşdım.
Bunlardan bir neçasini ise haqiqatan yaşadım".
Yaqin, heç kim bu mövzunu bela lakonik açıqlaya
bilmaz. Bundan sonra diqqati hal-hazırda olduğunuz
yera va hamin ana vermaya çalışın. Zahmatinizin

018 ekitab.ucoz.org
qarşılığını birabeş alacaqsınız.

019 ekitab.ucoz.org
 Sizdan Başqa Hamının Bilikli
Olduğunu Düşünün
Bu strategiya, böyük ehtimalla, size qabul etmeye
heç da hevesiniz olmadığı bir işin tatbiqi üçün fürsat
yaradacaq. Amma birce defa sınaqdan keçirdikdan
sonra bunun şaxsi inkişafınızda an yararlı
üsullardan biri olduğunu göreceksiniz.
Sarlövhadan da gördüyünüz kimi, bu metodun
esas mağzi qarşılaşdığınız har bir kesin son daraca
bilikli olduğunu düşünmakdir. Yani sizden başqa
hamının! Rastınıza çıxan har bir kas size nasa
öyratmak üçün galmişdir. O asablari yerinden
oynadan sürücü va ya terbiyesiz gene size sabir dersi
vere, qulaqları deşen punk müğannisi ise size derhal
hökm vermemeyi öyrada bilar.
Sizin vazifeniz hayatınızdakı insanların size na
öyratdiyina qarar vermeye çalışmaqdır. Bunu eda
bilseniz, başqalarının nöqsanları sizi daha az
asabilaşdiracak va narahat edecek. Bu düşünceni
vardiş halına getire bilseniz, çox razı qalacaqsınız.
Çox vaxt hamin adamın size na öyratdiyini kaşf
etdiyiniz an qazabinizi cilovlamaq da asanlaşacaq.
Meselan, poçtda növbada day anmısınız va kassa
arxasındakı mamur hadden artıq yavaş harekat edir.
Derhal hiddatlanmak avazina özünüzdan soruşun:
"Mana na öyratmak istayir?" Alacağınız ders
"başqasını başa düşmek" ola bilar. İ nsanın sevmadiyi
işda işlaınasinin na qadar çetin olduğunu
fikirlaşirsiniz ?! Balka da, o anda sabirli olmaq
haqqında bir darsa ehtiyacınız vardır. Növbada
dayanmaq sabirsizlik vardişini aradan qaldırmağın
an tesirli yoludur.
Bunun nece aylancali va asan olduğunu görüb
heyratlanacaksiniz. Yegane edacayiniz harekat
baxışınızı "Niye ınana bunu edirlar?" sualından
"Mana na öyratmaya çalışırlar?" nöqteyi-nazarina
çevirınakdir. Günü bu günden başlayaraq
atrafınızdakı ınalumatlı insanlara nazar salın.

020 ekitab.ucoz.org
 Qoyun Çox Vaxt Başqaları Haqlı
Olsun
Ö zünüzdan soruşmalı olduğunuz an vacib suallardan
biri budur: "Haqlı olmaq istayiram, yoxsa xoşbaxt?"
8ksar hallarda eyni vaxtda har ikisini etmek qeyri­
mümkündür.
Haqlı olmaq va iddialarımızı müdafia etmek ham
zehni enerjimizin böyük bir hissesini aparır, ham da
hayatımızdakı insanlarla araınızda soyuqluq yaradır.
Haqlı çıxmaq ehtiyacı va ya başqasının haqsızlığını
sübut etmek arzusu atrafımızdakı insanları daima
müdafıa vaziyyatinda olmağa yönaltmakla yanaşı,
bizi da tazyiq altında saxlayır. Buna baxmayaraq,
çoxumuz (hardan men da) öz haqiqatlarimizi, ya da
digarlarinin sahvlarini qabul etdirmaya çalışaraq
vaxt va enerji itiririk. Bir çox insan bila-bila va ya
biixtiyar başqalarının sahv olduğunu sübuta yetirdiyi
taqdirda onların bunu minnatdarlıqla
qarşılayacağını, yaxud an azından, nasa
öyranacaklarini güman edir. Bu, çox sahv fikirdir!
Bir fikirlaşin. Bu günadak heç haqsız olduğunuzu
deyan bir adama: "San haqlısan, mana sahv
olduğumu göstardiyin üçün çox teşekkür ediram" -
demisiniz mi? Ya da tanıdıqlarınızdan kimse sahvini
düzatdiyiniz va yaxud haqlı çıxdığınız üçün size
minnatdarlığını bildirib? Minnatdarlıq bir tarafa,
bunu heç qabul edib mi? 8lbatta, etmayib. 8slinda
masala beladir: hamımız "düzaldilmaya" nifrat edirik.
Hamımız irali sürdüyümüz mühakimalara başqaları
tarafından hörmat gösterilmesini va bunların başa
düşülmesini istayirik. insanların an böyük
arzularından biri başqaları tarafindan diqqatla
dinlanilmakdir. Hamçinin qulaq asmağı bacaranlar
hamı tarafından an çox sevgi va hörmat görenlerdir.
Qarşılarındakı insanı iki daqiqadan bir "düzaltmaya"
vardış edenler ise çox sevilmirlar va hamı onlardan
qaçmağa çalışır.
Bütün bunlar haqlı çıxmağın heç vaxt münasib
olmadığı ınanasına galmir. İnsanın, haqiqatan, haqlı
çıxmasının labüd olduğu va özünün da istadiyi hallar
mövcuddur. İrqçi xarakter daşıyan şerhle
qarşılaşdığınız vaxt olduğu kimi, heç vaxt dala
çekilmek istamayacayiniz prinsiplar ola bilar. Bu
halda fikirlerinizi açıq şekilde demek vacibdir. Amma

021 ekitab.ucoz.org
çox vaxt insanın eqosu üza çıxır va qovğasız keçmasi
mümkün olan bir söhbatin gedişatını pozur. Bu,
mütlaq suratda haqlı çıxmaq istayindan va
ehtiyacından qaynaqlanır.
Daha samimi va mehriban olmağın an yaxşı yolu
haqlı çıxmağın zövqünü va şövqünü başqalarına
ötürmakdir. Qondarma vardişinizdan al çekin. Bu
xasiyyatinizi targitmak na qadar çetin olsa da,
aziyyatiniza dayacayina amin olun. Kimse sizinle
"Manca, an vacib şey... " deye söze başladığı zaman
derhal onun sözünü kasib, "Yox, daha vacibi budur... "
va ya buna banzar yüzlerle sözü düzeltmek avazina,
qarşıdakı insanın şerhinin dayişilmaz qalmasına
icaza verin. Belalikla, atrafınızdakı insanlar size qarşı
daha az müdafıa mövqeyinda olacaq,, daha çox sevgi
baslayacaklar. Sebebini başa düşmasalar da, size
qarşı düşündüklerinden da çox heyranlıq
duyacaqlar. Siz da onların xoşbaxtliyini görerek,
bunun eqo qovğasından daha çox mamnunluq
verdiyini kaşf edeceksiniz. 8n esas prinsiplarinizda
va ürayinizda forınalaşan fikirlerde güzaşta
getmayiniz vacib deyil, amma bu günden başlayın va
qoyun çox vaxt başqaları "haqlı" olsun.

022 ekitab.ucoz.org
 Daha Sabirli Olun
Qarşınıza maqsad qoyduğunuz, daha samımı va
mehriban bir şaxsiyyat yaratmaq yolunda sabirli
olmaq çox böyük ahamiyyata malikdir. Daha sabirli
olduqca hayatın sizin istayiniza uyğun şekilde
keçmasi üçün inadlaşmaqdan al çakib mövcud
vaziyyati qabul etmeye başlayarsınız. Sabirsiz hayat
çox bezdirici ola bilar, asanlıqla özünüzdan çıxıb
qazablana bilarsiniz. Sabir hayatınıza sükunet va
qabullanma getirir.
Sabirli olmaq xoşunuza galmasa da, ürayinizi
hal-hazırda yaşadığınız an üçün hazır etmelisiniz.
Basabas bir tıxacda qalıb görüşe gecikanda ürayinizi
o ana aça bilmek - düşüncelerinizin nazaratdan çıxıb
beyniniz da uçqun yaradacaq qartopuya
çevrilmamişdan qabaq özünüze sakit olmağı
xatırlatmaq demakdir. Derinden nafas alın va işin asl
mahiyyatinin yanında gecikmeyin , haqiqatan, "xırda
bir şey" olduğunu yadınıza salın.
Sabir ham da başqa insanların pisniyyatli
olmadığını da göre bilmakdir. Hayat yoldaşım Krisla
manim dörd va yeddi yaşlarında iki uşağımız var.
Men bu kitabı yazanda dörd yaşlı qızınıız defalarla
otağıma girib işimi yarımçıq qoyub. Bu müdaxila
yazıçı uçun çox xoşagalmaz haldır. Buna
baxmayaraq, öyrandiyim (va çox vaxt tatbiq etdiyim)
Usullardan biri qızımın harakatlarindaki
masumiyyati görüb, işimi yarımçıq saxlamasının
naticalari üstünde dayanınamaqdır (" İşimi qurtara
bilmiram, beynimde qurduğum fikirler uçub gedir, bu
gün işlemek üçün fürsatim yalnız bu idi...). Bunun
yerine, qızımın na üçün manim yanıma galdiyini
özüme xatırladıram: yanıma galmayinin sebebi işime
mane olmaq yox, mani sevmayidir. Bu xoş niyyati
yadıma saldıqda derhal içimde sabir yaranaraq
diqqatimi o ana qaytarır. Alovlanmağa hazır şekilde
gözleyen qazab qığılcımları o daqiqa sönür va bir
daha bela gözal uşaqlarım olduğu üçün baxtimin
nece gatirdiyini öz yadıma salıram.
Bunu yaxşıca öyranmişam: hadisalara kifayet
qadar derinden baxa bilseniz, ham insanlarda, ham
da sizi yoran situasiyalarda heç bir pis niyyatin
olmadığını göreceksiniz. Bunu görmek sizi daha
sabirli va sakit bir insan edecek. Qaribasi da budur

023 ekitab.ucoz.org
ki, avvallar sizi asabilaşdiran bir çox vaziyyatdan
zövq almağa başlayacaqsınız.

024 ekitab.ucoz.org
 Sabirli Olmaq Üçün Maşqlar Edin
Sabir - şüurlu bir maşq proqramı ile çox inkişaf
etdirilmasi mümkün olan ürak işidir. Öz sabriıni
darinlaşdira bilmek üçün tapdığım çox tesirli bir üsul
maşq edacayim müayyan ders saatları yaratmaq
oldu. Bu anlarda ağlımı bütünlükle yönlandirib,
"sabiretma sanatini" takmillaşdirmaya çalışıram.
Hayatın özü bir maktab, dersin mövzusu da sabir
olur.
Beşdaqiqalik derslerle başlayıb, vaxt keçdikca
sabir dairenizi genişlandira bilarsiniz. Ö zünüze
bunları demekle başlayın: "Bu andan etibaran beş
daqiqa boyunca heç neyin mani asabilaşdirmayina
icaza vermayacayam. Sabirli olacağam." Netice sizi
çox taaccüblandiracak. Xüsusila qısamüddatli
olduğunu bildiyiniz üçün sabirli olmaq niyyatiniz
sabir dairenizi bir anda genişlandiracakdir. Sabir ela
bir keyfiyyatdir ki, müvaffaqiyyat burada özü-özünü
baslayir. Beşdaqiqaliklari uğurla tatbiq etdikdan
sonra bundan daha uzun müddetlerde da sabirli
olduğunuzu göreceksiniz. Vaxt keçdikca, haqiqatan
da, sabirli bir insan ola bilarsiniz.
Evde azyaşlı uşaqlarıın olduğundan sabir
artırmaq maşqlarini etmayima geniş imkan yaranır.
Meselan, vacib telefon danışıqlarının düz ortasında
har iki qızım da mana suallar yağdıranda özüme bela
deyiram: "İndi sabirli olmaq üçün çox münasib bir
maqamdır. Yarım saat boyunca bacardığım qadar
sabirli olacağam (gördüyünüz kimi, çox çalışaraq
müddeti otuz daqiqaya qadar uzatmışam)". Zarafat
bir yana, işe yarayır... Manim evimde çox işe yaradı.
Soyuqqanlı olub qazabimi cilovlayanda, sakit, amma
qararlı bir şekilde uşaqlarıma asabi olduğum
vaxtlardan daha çox tesir edib yönlandira biliraın.
Sabirli olmaq üçün etdiyim cidd-cahdlar, anı daha
uzun yaşamağıma sabah olur va bu hadisenin
keçmişda daha çox baş verdiyini fikirlaşiram. 8n
gözeli da odur ki, manim sabirli davranışım uşaqlara
da sirayet edir va atalarını narahat etmeyin ela da
aylancali olmadığına qarar verirler.
Sabirli olmaq hadiselere düzgün baxmağıma
ravac verir. 8n çetin vaziyyatda da qarşıma çıxan
problemin "ölüm-itim" meselesi yox, sadece, aşılması
lazım olan kiçik bir manea olduğunu xatırlayıram.

025 ekitab.ucoz.org
Sabirli olmayanda hamin ssenari qarşılıqlı qışqırma,
qazablanma, inciklik va yüksek tazyiqa yol açan
hayati meselaya çevrile bilar. Uşaqlarınızın,
müdirinizin, çetin bir insanın va ya vaziyyatin
öhdasindan galmak isteseniz, agar "xırda şeylerin"
derdini çakmak istamirsinizsa, sabrinizi artırmaq
çox yaxşı bir başlanğıc olacaqdır.

026 ekitab.ucoz.org
 Sevgi 8lini 8vvalca Siz Uzadın
Çoxumuz mübahise, anlaşılmazlıq ve ya verilmiş
terbiyeden qaynaqlanan ferqliliklerden yaranan
kiçik incikliklerden dördelli yapışırıq. İncidiyimiz
insan dostumuz ve ya qohumumuz olsa da, inadla
onun bize elini uzatmağını gözleyir, onu bağışlamaq
ve köhne münasibete yeniden başlamaq üçün bunun
yegane yol olduğuna inanırıq.
Sehheti çox da güdü olmayan bir xanım dostum
bu yaxınlarda mene üç ilden beri oğlu ile
danışmadığını dedi. Niyesini soruşdum. Mene gelini
ile bir mövzuda sözlerinin çep geldiyini ve oğlu
birinci zeng vurınasa, onunla heç vaxt
danışmayacağını söyledi. Ona özünün el uzatmasını
teklif edende evvelce etirazını bildirdi ve: "Bunu ede
bilınerem, çünki o, üzr istemelidir" - dedi. Qadın
yegane oğluna elini uzatmadan ölmeye de hazır idi.
Bir az şirindil töküb onu yola getirenden sonra zeng
vurmağa razılaşdı. Neticede oğlu anasının zeng etdiyi
üçün müteessir oldu ve özü üzr istedi. Hamişe
olduğu kimi, tereflerden biri fürset tapıb dostluq
elini uzatsa, bundan hamı qazanclı çıxar.
Haınişa qazabinıiza ilişib qalanda "xırda şeylar"i
beynimizde canlandıraraq heqiqeten de "höyük
mesele" haddine çatdırırıq. Sanki haqlı çıxmağımız
xoşbextliyimizden de ehemiyyetli görünür. Lakin heç
de ele deyildir. 8ger daha sakit yaşamaq
isteyirsinizse, haqlı çıxmağın özünüzü xoşbext
etmekden heç vaxt vacib olmadığını başa
düşmelisiniz. Xoşbextliye geden yol, mühakimeleri
bir kenara atıb sevgi elini uzatmaqdır. Qoyun
başqaları haqlı olsun. Bu, sizin haqsız olduğunuz
demek deyil. Her şey yoluna düşecekdir. Siz işin
ucunu buraxmağın rahatlığını ve haqlı olmağı
başqalarına ötürmeyin sevincini yaşayacaqsınız.
8linizi uzadıb haqlılığı başqalarına verdikde onlar da
size qarşı özlerini daha az qoruyub, mehriban
olacaqlar. Çox vaxt onlar da size el uzadacaqlar.
Amma eger bu ehtimal özünü tesdiqlemese, heç
üreyinize salınayın. Daha çox sevgi dolu bir dünya
yaratınaq üçün öhdenize düşeni etmeyinizin verdiyi
daxili sakitlik size bes eder.

027 ekitab.ucoz.org
 Özünüzdan Soruşun: Bir ildan
Sonra Bunun Bir 8hamiyyati
Olacaqmı?
Demek olar ki, her gün öz-özümle adını "zaman
içinde" qoyduğum bir oyun oynayıram. Hemin vaxt
üreyiıni sıxan mesele ne olursa olsun, tekidle onun
ehemiyyetli olduğuna inanmaq kimi bir sehv etdiyim
üçün bu oyunu uydurdum. (Hemin anlarda üreyimi
sıxan meselelerin ehemiyyetini şişirtmekle sehv
etdiyimi başa düşüb, bu oyunu uydurduın)
Oyunu oynamaq üçün yegane qayda beledir: hal­
hazırda üreyinizi sıxan veziyyet ne olursa olsun,
bunun indi yox, bir il sonra olduğunu tesevvür
etmekdir. Sonra özünüzden soruşun: "Bu hadise,
doğrudanmı, menim fıkirleşdiyim qeder
mühümdür?" Mindebir ehtimalla bele ola biler,
amma çox vaxt heç o qeder de önemli olmur.
İ ster hayat yoldaşınızla, uşağınızla ve ya
müdirinizle yaşanmış mübahise, isterse de elden
çıxmış bir fürset, itirilmiş pulqabı, işinizle bağlı bir
layihenin alınmaması, topuğunuzun burxulması ve
başqa probleınler olsun, böyük ehtinıalla, bir ilden
sonra vecinize de olmayacaq. Hayatınıza heç bir tesir
göstermeyen xırda bir detaldan başqa, bir şeye sahib
ola bilmeyeceksiniz. Bu asan oyun bütün
problemlerinizi hell etmese de, size ehtiyacınız
olduğu nöqteyi-nezeri qazandıracaq.
evveller üreyime çox saldığım meselelere indi
baxanda gülınekden özümü saxlaya bilmirem. Artıq
enerjimi eseb ve "probleın"in altında ezilerek serf
etmekdense, bunu hayat yoldaşıma ve uşaqlarıma
ayırıram. Yaradıcı fikirler üçün daha çox gücüm olur.

028 ekitab.ucoz.org
Haqiqati Qabul Edin: Hayat 8dalatli
Deyil
Bir dostumla hayatdakı adalatsizliklardan danışanda
mana dediyi sözleri xatırlayıram: "Kim deyib ki,
hayat adaletlidir, ya da ela olmalıdır?" Sözün düzü,
yaxşı sual idi va cavanlığımda mana öyradilan bir
ifadeni yadıma salmışdı. Hayat adaletli deyil. Bu
hökm kefinizi pozsa da, tamamila doğrudur.
Hamçinin bu haqiqati qabul etmek insanı
sakitlaşdirir.
8ksariyyatimizin da işlatdiyi bir sahv ondan
ibaratdir ki, hayatın adaletli olduğuna va ya bir gün
ela olacağına inanaraq, özümüz va başqaları üçün
qüssalanirik. Bununla, hayatda doğru saymadığımız
hadisalara göre sızlayıb şikayatlananda çox vaxt
itiririk. Başqalarının dardlarini bölüşanda hayatın
adalatsizliyindan söz salıb, "bu haqsızlıqdır" deye
gileylanirik. Amma heç da bize bela bir vad
verilmadiyinin farqina varmırıq.
Bu haqiqati qabul etmeyin an gözal
xüsusiyyatlarindan biri da odur ki, elimizdeki
mövcud imkanlarla bacardığımızın an yaxşısını
etmaya mecbur qalırıq va qoymuruq ki, , özümüze
yazığımız gelsin. Bunu da bilmaliyik ki, har şeyi
qüsursuz hala getirmek "hay atımızın vazifesi"
deyildir; bunun mübarizasi sadaca bize düşmakdir.
Müvafiq haqiqati qabaqcadan qabul etmeyin başqa
bir faydası da bizi başqalarının halına
kadarlanmayimiza imkan vermemesidir. Çünki onda
har kesin müxtalif ehtiyatlara, güclara malik
olduğunu va farqli manealarla qarşılaşdığını başa
düşacayik. Bu anlayışın mana iki uşağımı
böyütmayimda, kime kömak edib-etmayacayimi
müayyanlaşdirınak kimi çetin qararlar vermayimda,
ya da özümün qurban olduğunu, haqsızlığa maruz
qaldığımı hiss etdiyim şaxsi masalarimda çox faydası
daymişdir. Bunu ağlıma gatirdiyim anda haqiqatlara
gözümü açıram va tarazlığını itiran sükanımı
düzaldiram.
Hayatın adaletli olmadığını qabul etmek heç da
hayatımızı daha da yaxşılaşdırmaq üçün cahd
göstarmamak demek deyildir. 8ksina, alimizden
galani asirgaınamaliyik. Hayatın adaletli olmadığını
başa düşüb qabul etmasak, ham özümüze, ham da

029 ekitab.ucoz.org
başqalarına merhamet hissi yaranar. Merhamet ise,
tabii ki, mağlubiyyati qabul edan bir duyğudur va heç
kime bir faydası toxunmadığı kimi, hamının daha çox
pis hiss etmesine sabah olur. Amma hayatın adaletli
olmadığını başa düşsek, ham özümüze, ham da
başqalarına qarşı şafqat duyacağıq. Şafqat da
toxunduğu har yere sevgi va fazilet yayan, ürakdan
galan bir hissdir. Galan defa hayatın haqsızlıqları
haqqında düşünende özünüze bu sade haqiqati
xatırladın. Bir andaca yazıqlıq kimi hisslardan
uzaqlaşaraq pozitiv faaliyyata keçacaksiniz.

030 ekitab.ucoz.org
 Ürayinizin Sıxılmasına Mane
Olmayın
Çoxumuzun hayatı bizi har an harekata keçiran ela
çox impuls va masuliyyatlarla doludur ki, nainki
rahatlanıb dincalmak, hatta bir neça daqiqaliya heç
qımıldanmadan va tarpanmadan oturmağımız,
demek olar ki, qeyri-mümkündür. Bir dostumun da
dediyi kimi, artıq "insanoğlu" yox, "eder oğlu" deye
adlansaq, daha yaxşı olar.
Hardanbir insana ürak sıxılmasının da faydalı
olduğu fikrini ilk defa Vaşinqton yaxınlığındakı La
Konner adlı kiçik bir qasabada öyrandim. O vaxtlar
boş-bekar gazdiyim bu kiçik qasabada bir terapevtla
işlayirdim. Birinci gün işimizi qurtardıqdan sonra
müallimimdan: "Burada, atlatan, gece na edirlar?" -
deye soruşdum. Mana verdiyi cavab bela oldu:
"Ö zünü yeksanakliyin ağuşuna buraxmağını
istayiram. Heç na etme. Taliminin bir hissesi bu
olacaq".
8vval ela bildim ki, zarafat edir! "Niye ürak
sıxıntısını seçınaliyam?" - deye soruşdum. Mana bela
izahat verdi: 8gar bir saatlıq da olsa, müqavimat
göstermeden özümü yeksanakliya teslim etsem,
ürayimin sıxıntısı çox keçmamiş yerini manevi
rahatlığa veracakdir. Bir neça defa bunu tatbiq
edenden sonra adam rahatlanmağı öyranirdi.
Çox taaccüblanmişdim, aınma ınüallimim,
haqiqatan da, haqlı idi. 8vvallar manim üçün çox
çetin idi. Daima nasa etmeye o qadar öyraşmişdim ki,
rahatlaşmaq üçün amalli-başlı mübariza aparırdım.
Amma bir müddatdan sonra alışdım va o günden
sonra hatta bundan zövq almağı öyrandim. Burada
söhbat saatlarla tanballik etmakdan yox, sadece,
rahatlaşma sanatini öyranmakdan va har gün heç
olmasa bir neça daqiqa iş görmeden oturmaqdan
gedir. Buna nail olmaq üçün şüurlu suratda heç na
etmamakdan başqa xüsusi bir metod yoxdur. Sadece,
qıınıldanmadan oturun va ya pencereden bayıra
baxıb, öz düşüncelerinizin va hisslarinizin farqina
varın. Bu hal ilk vaxtlar sizi bir az narahat etse da,
günbegün daha asanlaşacaq. Mükafatı ise
taqdiralayiqdir.
Telaşımızın va daxili mübarizamizin esas sebebi
daima faal va çox işlek vaziyyatda olan beynimizdir.

031 ekitab.ucoz.org
Beynimiz har an maşğul olacağı va diqqatin
camlayacayi iş istayir va "Növbadaki hansıdır?" deya
maraqlanır. Qabağımızdakı yemeyi yeyanda desertin
na olacağını fikirlaşirik. Deserti yeyarkan ağlımızda
süfradan qalxandan sonra na edacayimiz haqqında
sual dolaşır. Daha sonra "Haftasonunu nece
keçirak?" fikri ila özümüzü maşğul edirik. Bayırdan
eve giranda derhal televizoru qoşuruq, telefonu
götürürük, kitabı varaqlayirik va ya otaqları
yığışdırmağa başlayırıq. Sanki bir daqiqa bela edacak
bir işimizin olmamasından qorxuruq.
Heç na etmamayin gözalliyi bize beynimizi
toplayıb rahatlaşmağı öyratmasidir. Qısamüddatli da
olsa zehnimiza "bilmamak" azadlığını vermasidir.
Eynila badanimiz kimi, ağlımızın da ela süratli
tempda işlamaya ara verib dincalmaya ehtiyacı var.
Dincalmayina imkan verseniz, daha güclü va
mahsuldar olmasına şarait yarada bilarsiniz.
8gar özünüzü ürak sıxıntısına teslim etseniz, har
gün, har saniye "nasa etmeyin" üzarinizda yaratdığı
tazyiqin xeyli azaldığını göracaksiniz. İndi
uşaqlarımdan biri yanıma galib: "Ata, ürayim sıxılır"
- deyanda bela cavab veriram: "Lap yaxşı. Bir az
sıxılmaq yaxşıdır". Bela dediyimi eşidanda bu
problemi ınaniın hall etmayacayimi başa düşürlar.
Yaqin ki, size kiminse ürak sıxıntısını maslahat
göracayini ağlınızın ucundan da keçirmazdiniz. Eh,
har şeyin bir ilki var!

032 ekitab.ucoz.org
 Stressa Davamgatirma Gücünüzü
Azaldın
Lakin müasir camiyyatda bunun tam aksi talab
olunur. Gözümüzü açandan böyük stress va tazyiq
altında olan insanlarla stressa davam gatiranlara
heyran qalmışıq. Kimsa biza "Haddindan artıq çox
işlayiram" va ya "Çox stress altındayaın" dedikda
hamin şaxslari çox taqdir, hatta taqlid etmayimizi
gözlayirlar. Stress maslahatçisi işladiyiın üçün
müştarilarimin qürurla "stressa çox davamlıyam"
dediklarini, demak olar ki, har gün eşidiram. Tabii ki,
bu insanların ofisima galanda çox vaxt mandan
gözladiklari şey daha ağır stressin öhdasindan gala
bilmak üçün dözümlarini artırmağım olur!
Di gal ki, emosional ahatamizda hökm süran va
heç vaxt pozulmayan bir qayda vardır: mövcud
vaziyyatimizdaki stressin saviyyasi stressa
davamgatirma gücümüza barabardir. "Ağır stressa
döza bilaram" deyan insanların hamişa ağır stress
altında ola bildiklarini göracaksiniz. Demali,
insanlara stressa davamgatirma gücünü artırmağı
öyratsaniz, o nisbatda stresslari çoxalacaqdır. Stress
yüksak saviyyaya çatana qadar daha çox garginlik va
öhdalik götüracaklar. Stress altında boğulmuş bir
insanın özüna gala bilmasi üçün çox vaxt ciddi
hadisa baş vermalidir. Hayat yoldaşı tarafindan tark
edilınak, sahhatla bağlı ciddi problem yaşamaq,
xoşagalmaz aludaçiliyin yaranması kimi qorxunc
hadisalar bu insanlara şok tasiri bağışlayır va
hayatlarında yeni bir nizam axtarmalarına yol açır.
Siza qariba gala bilar, amma bu gün gedib stress
idarasi kurslarından birina qoşulsanız, siza
keçacaklari birinci taliın buna davamgatirma gücünü
artırmaq olacaqdır. Deyasan, stress maslahatçilari da
ağır stress altında azilirlar!
Atmalı olduğunuz birinci addım - başlayan
stressi nazaratdan çıxmamışdan qabaq göra
bilmakdir. Beyninizin lazım olduğundan süratli
işladiyini hiss etdiyiniz an oradaca dayanıb yenidan
sükanı tarazlaşdırmaq vaxtıdır. İş gündaliyiniz dolub
daşanda artıq sürati azaltmaq, siyahınızdakı har bir
madda üçün beyninizi yormadan yenidan gözdan
keçirmak vaxtı galib çatmışdır. Cilovların alinizdan
çıxdığını hiss edib, alinizdaki işlara bezginlikla

033 ekitab.ucoz.org
baxırsınızsa, qollarınızı çırmalayıb işa girişmek
avazina rahatlaşın, derinden nafas alın va çıxıb bir az
gezin. Başınızı lap itirmamişdan avval haddinden çox
stressla yüklandiyinizi başa düşerek qabağını
alınasanız, eynila yüksaklikdan aşağıya yuvarlanan
bir qartopu kimi stressiniz da öz tecilini qazanaraq
nezaret altından çıxar va onu dayandırmaq qeyri­
mümkün olar. Amma kiçik olanda öhdasindan
galmak daha asandır.
İ şlerin hamısını çatdıra bilmayacayiniz üçün
narahat olmaq lazım deyil. Zehniniz açıq va
sakitdirsa, stress saviyyaniz aşağı düşübsa, işiniz çox
mahsuldar olacaq, işlamakdan zövq alacaqsınız.
Stresse davamgatirma gücünü azaltdıqca stressin
özü da azalacaq, hamçinin bunun öhdasindan
galmayiniza kömak edan yaradıcı fikirlerinizden da
daha yaxşı işlerde istifada eda bileceksiniz.

034 ekitab.ucoz.org
 Haftada Bir Da fa Ürayinizdan
Galan Bir Maktub Yazın
Bu metod bir çox insanın hayatını dayişdirmasinda
höyük rol oynamış, onların daha sakit va mehriban
olmasına kömak etmişdir. Har hafta bir neça
daqiqanizi ayırıb ürayinizin sesi ile bir maktub
yazmaq sizin üçün da çox faydalı ola bilar. 8liniza
qalam almaq va ya makinanın başına keçmak
süratinizi bir az azaldıb, hayatınızdakı gözal
insanları xatırlamağınıza imkan yaradır. Nasa
yazmaq üçün masanın başına keçma hareketi
hayatınızı minnatdarlıqla doldurmağa kömak edir.
Bir defa bunu sınaqdan keçirsaniz, siyahınızda
na qadar çox insan olduğunu görüb
taaccüblanacaksiniz. Bir müşterim mana: "Siyahımda
olan adamların hamısına maktub yazmağa ömrüm
çatmaz" - demişdi. Bela bir halın size da şamil
olunub-olunmayacağını bilmiram, amma höyük
ehtimalla hala da hayatınızda va ya keçmişinizda
sizden gelecek sevgi dolu bir mektuba layiq olan çox
adam var. Bela bir insan tapa bilmirsinizsa, heç
tanımadığınız bir nefere yazın... Bu adam eserlerinize
heyranlıq duyduğunuz, hatta artıq yaşamayan bir y
azıçı ola bilar. Yaşayan va ya çoxdan dünyasını
deyişmiş bir alim, yaxud filosof ola bilar. Yazacağınız
mektubun an esas cahati düşüncelerinizi
minnatdarlıq duymağa yönaltmakdir. Mektubu
göndarmasaniz bela, yazmağınız kifayatdir.
Mektubunuzun maqsadi sadedir: sevgi va
minnatdarlıq dolu hisslarinizi ifada etmek. 8gar
maktub yazmağa bacarığınız yoxdursa, heç ürayiniza
salmayın. Bu iş ağıl müsabiqasi yox, könül vergisidir.
8gar ağlınıza ferli heç na galmirsa, bela bir qısa
qeydla başlayın: "8ziz Jasmin. Bu seher oyananda
hayatımda senin kimi insanlar olduğu üçün baxtimin
na qadar gatirdiyini fikirlaşdim. Dostum olduğun
üçün sana çox teşekkür ediraın. Haqiqatan da, çox
xoşbaxtam. Sana saadet va sevine dolu bir hayat
arzulayıram. Sevgilerle, Riçard".
Bela bir qısa yazı yazıb göndermek diqqatinizi
hayatınızdakı yaxşı hallara yöneltmekle yanaşı,
hamçinin bu mektubu alan şaxs da höyük ehtimalla
çox müteessir olacaq va size minnatdarlıq
duyacaqdır. Çox vaxt bu sade davranış sevgi

035 ekitab.ucoz.org
spiralının yaranmasına sabah olur. Bela ki, sizden
maktub alan insan başqasına da eyni hareketi
takrarlayacaq, ya da hamin andan etibaran
atrafındakılara daha çox sevgi gösterecek. Buna göre
da ilk mektubunuzu bu haftadan etibaran yazmağa
başlayın. Marca giriram, bu hareketinizden çox razı
qalacaqsınız.

036 ekitab.ucoz.org
 Öz Canazanizda İştirak Etdiyinizi
Fikirlaşin
Bu üsul bazilarina bir az qorxunc görünse da, hiza
hayatımızda nayin önemli olduğunu xatırlatdığı üçün
çox tesirlidir.
Keçmişa nazar salanda arxada qalan
hayatımızda na qadar gergin olduğumuzu başa
düşüb taassüflanirik. Demek olar ki, dünyanın har
yerinde ölüm döşayinda olan insanlar keçmişlarina
baxanda ahamiyyat verdikleri amilleri sahv
cargaladiklarini görüb: "kaş ki, başqa cür olaydı"
deyirlar. Çox az adam istisna olmaqla, hamı
xırdalıqların derdini çakdiyina göre peşman olur,
haqiqatan, sevdikleri insanlara va faaliyyat
sahalarina daha çox vaxt ayırmalarını dilayirlar.
Lakin diqqatla baxanda heç da vacib görünmayan
mövzularda xeyli vaxtlarını sarf etdiklarini görürler.
Ö z canazanizda iştirak etdiyinizi gözünüzün
qabağına gatirmak size hala vaxt var ikan ötüb-keçan
hayatınıza baxıb, vacib dayişikliklar etmak imkanı
veracakdir.
Bir az ürküdücü va kaderli olsa da, yaşadığınız
müddet arzinda ölümünüzü düşünmek yararlıdır.
Bunu etmek siza nece insan olmaq istadiyinizi va
sizin üçün aslinda nayin önemli olduğunu xatırladır.
8gar bir az da olsa mana oxşayırsınızsa, bunu etmak
sizin üçün hayatınızı dayişdiracak mükammal bir
xabardarlıq olacaqdır.

037 ekitab.ucoz.org
 Tez-Tez Takrarlayın: "Hayat
Fövqalada Hadisa Deyildir"
Bu üsul bir baxımdan bu kitabın ideyasının özayidir.
Çox insan bunun aksine inansa da, hayat, haqiqatan
da, fövqalada vaziyyat deyildir.
İller boyu yüzlerle müşterim hayatı fövqalada
hadise kimi qabul etdiklarindan ham ailelerini, ham
da öz xayallarını arxa planda qoymuşdurlar. Haftada
saksan saat işlamadiklari taqdirda heç bir işin
öhdasindan gala bilmayacaklarina inanır, nevroz
davranışlarına haqq qazandırırdılar. Man da onlara
öldüklerinde "görülecek işler" siyahısının hala da
dolu olacağını xatırladırdım.
Ev qadını va üç uşaq anası bir müşterim mana
bela demişdi: "Hamı evden çıxmasa, ürayim istadiyi
kimi temizlik işleri göre bilmiram". İ stadiyi
qüsursuzluğu yarada bilmadiyi uçun ela
asabilaşmişdi ki, hakimi ona sakitlaşdirici derman
vermeli olmuşdu. Sanki kimse onun başına tapança
dirayarak, har bir boşqabı yerine qoymasını, bütün
salfetlari saliqali qatlamasını anır edirdi. Baxın,
burada da eyni düşünce mövcuddur: bu, fövqalada
bir haldır! 8slinda, bu tazyiqi yaradan özünden
başqası deyildi.
Hala bu güne kimi kiçik hadiseleri böyük
problemlere çevirmayan adama rast galmamişam
(özüın da daxil olmaqla). Hadaflarimizi öz
gözümüzde ela böyüdürük ki, yolboyu o işdan zövq
alınağı va az da olsa zarafatlaşmağı tamamila
unuduruq. Sada seçimler edir, sonra da bunları
xoşbaxtliyimizin başlıca şarti mövqeyina gatiririk. Ya
da o işi özümüzün qoyduğu vaxt mahdudiyyati
çarçivasinda qurtara bilmadikda dizimize döyürük.
8ksar hallarda daha asude bir insan olmaqdan ötrü
ilk addıın problemi özümüzün yaratdığını qabul
etmakdir. İşlerimiz plana uyğun baş tutmasa da,
hayat davam edir. Buna göre da "hayat fövqalada hal
deyildir" sözünü tez-tez yadımıza salmaq çox faydalı
olacaqdır.

038 ekitab.ucoz.org
 Beyninizda Xüsusi Bir Bölma Açın
Bu cür bölma hansısa bir hadiseni xatırladığınız, ya
da menimsadiyiniz bir ınafhumu öne çıxardığınız
zaman çox işa yarayacaqdır. Depressiyaya
düşmeyiniza bir addım qalanda sizi heç yormadan va
çox tasirli şekilde ağlınızı işlatmayinize kömak
edecak bir yoldur. Bu bölmadan istifada etmekda
maqsad - siz o anda başqa işla meşğul olanda
beyninizin ayrı problemi hell etmasina izn
verınakdir.
Bu proses vam odda yemek bişirmaye benzayir.
Vam odun üstündeki tavaya atılmış qidalar yaxşıca
bir-birina qarışır ve tam bişarak lazzatli bir yemek
meydana çıxır. Bu yemayi hazırlayanda müxtalif
erzaqları tavaya qoydunuz, qarışdırdınız ve çıxıb
getdiniz. Bişirilme müddetine na qadar az müdaxila
etseniz, netice bir o qader yaxşı olacaq.
Bu şekilde hayatın müxtalif çatinliklarinda bir
çox problemlari hall eda bilarik. Bunun üçün
beynimizin bir bölmasini bir sıra problem,
dayişikliklar va ehtimal olunan çıxış yolları ile
yüklamak kifayatdir. Eynila şorba bişirenda olduğu
kimi yüklediyiıniz fikirlerin öz deıninde yetişmesi
üçün beynimizin bu bölümüne qati suratda müdaxila
etmamaliyik.
İ star hansısa problemin halli üçün allaşib­
vuruşun, isterse da kiminse adını xatırlamaqda
çetinlik çekin, beyninizin bu hissesi hamişe size
kömak etmaya hazırdır. Bizim mehriban, sade va
bazan da an ağıllı düşünme manbayimiz derhal
hamin anda hallini tapa bilmadiyimiz meselelerde
sassizcasina işlamayini temin edir. Amma bu metod
problemlerin yox hesab edilmesini va ya
gecikdirilmasini teklif etmir. Yani bunları zehnimizin
bir bölümüne qoyduqdan sonra üstünü örtmayiniz
istanilmir. Bunun avazina problemi beyninizde sathi
şekilde saxlayır, lakin har an onun haqqında
fikirleşmirsiniz. Bu sade üsul bir çox probleınlarinizi
hall etmeye kömak edacak va hayatınızdakı stressla
garginliyi xeyli azaldacaqdır.

039 ekitab.ucoz.org
 Har Gün Bir Neça Daqiqanizi
Taşakkür Edilacak Birini
Düşünmaya Sarf Edin
8slinda, ınaksimum bir neça saniyenizi aparacaq bu
strategiya manim uzun müddatdan bari yiyalandiyim
bir vardişdir. Güne başlayanda hamişe minnatdarlıq
edacayiın bir nefer haqqında fikirlaşiram. Manca,
minnatdarlıq va daxili sakitlik bir-birinden ayrı deyil,
aksine bir-birini tamamlayır. Ona göre da mana
verilen hayat üçün ürayimda na qadar teşekkür
etsem, özümü bir o qadar rahatlanmış hiss ediram.
Ona göre da minnatdarlıq hissinin artması üçün bir
az maşq etmek lazımdır.
8gar az da olsa mana oxşayırsınızsa, hayatınızda
minnatdarlıq duyduğunuz çox adam vardır: aile
üzvlari, keçmişinizda qalan insanlar, müallimlariniz,
iş yoldaşlarınız, sizi hansısa sıxıntıdan qurtaranlar
va bu kimi yüzlerle insan ola bilar. Yaxud hayatın özü
va tabiatin gözalliyi üçün şükr eda bilarsiniz.
Teşekkür edacayiniz insanlar haqqında
fikirlaşanda, bunun har hansı bir adam ola bilacayini
unutmayın: hayata atılnıağınıza köınak edan bir
nefer, keçmayiniz üçün qapını açan adam, ya da
hayatınızı xilas edan bir hakim... İşin esas hissesi
diqqatinizi minnatdarlıq hissinde camlaşdirmak va
seher an birinci bu işi görınakdir.
Ağlımı bedbin fikirlerle doldurmağa na qadar
maraqlı olduğumu iller önce öyranmişam. Bu halda
birinci itirilan hiss şükürdür. Hayatımdakı insanların
dayarini unuduram, içimdeki sevgının yerini
küskünlük va mayusluq alır. Bu strategiyanın an
höyük xeyri manim diqqatimi hayatın müsbat
cahatlarina yönaltmakdir. Teşekkür edacayim bir
nefer haqqında fikirlaşanda derhal ağlıma başqası
gelir... Sonra ondan başqası... Çox keçmamiş
minnatdarlıq duyacağım başqa şeyleri yada salmağa
başlayıram: sahhatim, uşaqlarım, evim, peşam,
kitablarımı oxuyan insanlar, azadlığım va bunun
kimi minlarcasini sadalaya bilaram.
Bu tövsiyam size çox sade gala bilar, amma
haqiqatan da, çox işe yarayır. Seher oyanan kimi
teşekkür etmeyi yadınıza salsanız, güne rahatlıqla
başlayacağınıza zamanat veriram.

040 ekitab.ucoz.org
Tanımadığınız İnsanların Gözlarina
Baxın Va Gülümsayarak Salamlayın
Yad adamlarla na qadar az göz-göze galdiyinizi heç
fikirlaşmisiniz? Görasan, niye? Onlardan
qorxusunuz? Ü rayimizi tanıınadığımız insanlara
açmağa mane olan nadir?
Bu sualların cavabını bildiyimi desem, yalan
olar. Amma bunu biliram ki, yad adamlara qarşı
münasibatimiz, ümumiyyatla, xoşbaxtliyimiza
paraleldir. Başqa cür ifada etsek, başını aşağı
sallamış, qaşqabaqlı va gözlerini hamıdan qaçıraraq
geden bir insanın ürakdan xoşbaxt va sevindi olması
qeyri-mümkündür.
Size mütlaq qaynayıb-qarışmağınızı,
başqalarının gününü işıqlandırmaq üçün enerji sarf
etmayinizi va ya istiqanlı rol oynamağınızı teklif
etmiram. Sadaca, maslahatim budur ki,
tanımadıqlarınızı sizden çox da farqli olmayan
insanlar kimi qabul edarak, onlara haın hörmatla,
ham da tebessüm va göz teması quraraq yanaşasınız.
Bela etdikca, özünüzdaki müsbat dayişikliklari
sezmeye başlayacaqsınız. İnsanların çoxunun size
banzadiyini göreceksiniz: onların da aileleri,
sevdikleri, problemleri, qayğıları, bayandiklari,
bayanmadiklari va qorxuları vardır. Yene da bilmeli
olduğunuz an vacib amil ilk addımı siz atdığınız
zaınan qarşınızdakı insanın na qadar yaxşı va
minnatdar olacağıdır. Har bir kesin bir-birine na
qadar oxşadığının farqina vardıqda insanların
daxilindaki masumiyyati da görmeye
başlayacaqsınız. Yani başımızı divara çırpsaq da,
hamı öz şartlarina uyğun va bacardığı kiıni davranır.
İnsanların badniyyat olmadığını qabul etsek, asl
xoşbaxtliyi dada bilarik.

041 ekitab.ucoz.org
 Har Gün Özünüza Bir Az "Sakit
Vaxt" Ayırın
Bu strategiyanı qalama alanda sahar saat 4.30 -

günün an sevdiyim vaxtı idi. Hayat yoldaşımın va

uşaqlarımın yataqdan qalxmasına va telefonuma
zang galmaya başlamasına an azı saatyarım var. O
vaxta kimi heç kim mandan nasa etmayimi
istamayacak. Bayırdan sas galmir va man yalqızam.
Tenhalığın, fikirlaşmaya vaxt tapınağın va
sassizlikdan zövq ala bilmeyin çox tazalayici va
rahatlaşdırıcı bir xüsusiyyati vardır.
Stressin idaresi sahasinda on ilden çox iş
tacrübam var. Bu müddat arzinda bir çox qeyri-adi
insan tanımışam. Ö zünü sevan ela bir adam
tanımadım ki, har gününün bir hissesini "sakit vaxt"
olaraq ayırmasın. İ star on daqiqalik yoqa
meditasiyasıl, tabiat qoynunda qısa bir gazinti,
istarsa da qapını açarlayıb on daqiqa vannada tak
qalmaq olsun, özünüza ayıracağınız sakit vaxt çox
böyük ahamiyyata malikdir. İnsan takbaşına vaxt
keçiranda gününü dolduran bir çox gurultunu va
qarışıqlığı tarazlaşdıra bilir. Ö züme sakit vaxt
ayıranda günümün qalan hissesi manim üçün daha
asan keçir. Vaxt ayıra bilmadi-yim günlerde isa farq
o daqiqa nazara çarpır.
Har gün etdiyim va dostlarımı da öyraşdirdiyim
kiçik bir proqramım vardır. Har gün işimle evimin
arasındakı mesafeni avtomobilla qat ediram. İ şdan
qayıdanda evime bir az qalmış ınaşınımı yoldan
qırağa çakib saxlayıram. Bir neça daqiqa oturub
manzaraya tamaşa edacayim va ya gözlerimi yumub,
darindan nafas ala bilacayim gözal bir yer var. Bu
proses maniın süratimi azaldır, mani özüme qaytarır
va minnatdarlıq duymağıma kömak edir. Ö zlerine
sakit vaxt tapmadıqları üçün gileylanan bir çox
dostuma bu taktika haqqında danışdım. Yoxsa
avtomobillarindaki radionu bar-bar bağırdaraq
qarajlarına hücum çakirdilar. Lakin harakatlarindaki
cüzi dayişiklik naticasinda evlerine daha rahat va
yüngüllaşmiş girirlar.

042 ekitab.ucoz.org
 Hayatınızdakı İnsanları Balaca
Uşaqlar Va Yüz Yaşlı Qocalar Kimi
Tasavvür Edin
Men bu metodu texminen iyirmi il bundan evvel
öyrenmişem. Başqalarına qarşı duyduğumuz
narahatlıqdan xilas olmaq üçün çox uğurlu bir
üsuldur.
Sizi, heqiqetan, çox esabileşdiren va hirslendiran
bir nefer haqqında fikirleşin. Sonra gözlerinizi
yumub, hamin insanı balaca bir uşaq şakilinda
tasavvür edin. Onların kiçik üz xettlarini ve mesum­
masum baxan gözlerini görmeye çalışın. Unutmayın
ki, uşaqların sehv etmesi tebii haldır va hamımız bir
vaxtlar uşaq olmuşuq. İ ndi ise saatı yüz il qabağa
çekin ve hemin adamı yüz yaşında, ölüm döşeyinde
iken gözünüzün qabağına getirin. Bulanıq va yorğun
gözlerini, dodaqlarındakı yüngül tebessümü görmeye
çalışın. O tebessümde hayatı derketme müdrikliyi ve
edilen sehvlarin sessiz etirafları vardır.
Yaddan çıxarmayın ki, bizim da yüz yaşımıza
çatmağımıza va ya ölüm döşeyinde yatmağımıza
güınan etdiyiniz qadar çox qalınaınışdır.
Bu metodu istediyiniz şekilde sınaqdan keçira
bilersiniz. Onu tatbiq edene hamişe o an üçün lazım
olan düşünceni va şefqeti veracakdir. 8gar hedefiniz
daha sakit ve mehriban olmaqdırsa, başqa insanlara
qarşı qetiyyan menfi hisslar baslemamelisiniz.

043 ekitab.ucoz.org
 8vvalca Qarşınızdakı İnsanı Başa
Düşmayi Hadaflayin
Bu metodu Stiven Kovinin "Yüksakeffektli insanların
yeddi vardişi" kitabından götürmüşam. Hamin
üsuldan istifada ederek, qısa yolla daha gözütox va
höyük ehtimalla daha effektiv ola bilarsiniz.
Ümumi manada qarşınızdakı insanı başa
düşmeye çalışmaq - sizin qarşınızdakılar tarafindan
başa düşülmek istayinizi arxa plana çakarak, avvalca
onları anlamaq üçün cahd göstere bilmayinizdir. Yani
özünüzün va başqalarının işine yarayacaq keyfiyyatli
ünsiyyat yaratmaq istayirsinizsa, avvalca başqalarını
başa düşmeyin labüdlüyünü qabul edeceksiniz.
Hamsöhbatlarinizin haradan geldiklerini, na etmeye
çalışdıqlarını, naya önem verdiklerini va bunun kimi
başqa maqamları anladıqdan sonra sizin başa
düşülmayiniz heç bir ciddcahd lazım galmadan, tabii
şekilde hayata keçacakdir. Ancaq bu prosesi tersine
çevirmeye teşebbüs gösterseniz (çoxumuz malız bela
edirik), arabanı atın qabağına qoymuş olacaqsınız.
Qarşınızdakını anlamadan özünüzdan danışmağa
çalışsanız, cidd-cahdiniz ham siz, ham da
müsahibiniz tarafindan hiss edilir. Ünsiyyat
pozulacaq va halka da, söhbat şaxsiyyat toqquşması
ile sona çatacaqdır.
Evliliklerinin ilk on ilini maddi mövzularda
mübahisa ederek keçiran bir cütlükla işlamişdim.
Kişi qazandığı har qapiyi arvadının bir küncda
gizlatmayini başa düşe bilmirdi. Qadın da onun
haddinden artıq badxarc olduğundan şikayatlanirdi.
Har ikisi da höyük ınayusluqla digar tarafin
maqsadini başa düşmek istamirdi. Hamin cütlüyün
problemi ela da höyük deyildi va halli asan idi. Har
ikisi da başa düşülınadiyini hiss edirdi. Ona göre da
bir-birlerinin sözünü kasmadan diqqatla dinlemeyi
öyranmali idiler. Men da onlara bu mövzuda kömak
etdim. Kişi arvadının öz valideynlari kimi yoxsul
olmamaq üçün pul yığdığını başa düşdü. Yani
galacakda bir gün ac-yalavac qalınaqdan qorxurdu.
Kişi ise öz atasının anasına verdiyi yüksek standartlı
hayatı arvadına baxş eda bilmadiyi üçün utanırdı.
Hayat yoldaşının onunla faxr etmayini istamişdi. Bir­
birlerini daha yaxşı başa düşdükca incikliyin yerini
qarşılıqlı anlayış aldı. Bu gün onlar israfla qanaat

044 ekitab.ucoz.org
arasında möhkam tarazlıq yaradaraq yaşayırlar.
8vvalca qarşınızdakını başa düşmak - kimin
haqlı, kimin haqsız olduğu söhbati deyildir. Bu,
sadeca, effektiv ünsiyyat yaratmağın esas
falsafasidir. Bu metoddan istifada etdiyiniz zaman
sizinla danışan insanların ciddi qabul olunmaqdan
va sözlerinin dinlanilınasindan mamnunluq
duyduqlarını göraceksiniz. Bu da gözal va sevgi dolu
münasibatlar demakdir.

045 ekitab.ucoz.org
 Daha Yaxşı Dinlayici Olun
Uşaqlığımdan hamişa yaxşı dinleyici olduğuma
inanırdım. On il bundan avvala nisbatan bu
bacarığımı xeyli takmillaşdirmayima baxmayaraq,
ancaq qanaatbaxş bir dinleyici sayıldığımı etiraf
etmaliyam.
Effektiv dinleme takca başqalarının sözünü
kasma va ya onların cümlelerini sona çatdırmaq kimi
pis vardişlardan al çakınak demak deyil. Hamçinin
darhal münasibat bildirmak üçün hamsöhbatinizin
sözünü bitirmesini sabirsizlikla gözlamadan onun
bütün dediklarina könüllü qulaq asmaqdır.
Qulaq asma qabiliyyatinizin olmaması bir
baxımdan hayat tarzinizi da ifada edir. Çox vaxt
ünsiyyati yarış kiıni görürük. Sanki hedefimiz
müsahibimiz cümlesini bitirdiyi an ila bizim
başlamağımız arasında an az zaman boşluğu bela
buraxmamaqdır. Keçen gün hayat yoldaşımla
birlikda kafeda yemak yeyir, ham da etrafımızda
edilen söhbatlara qulaq verirdik. Heç kim qulaq
asmırdı; sanki bir-birlerine qulaq asmamaq üçün
növbada dayanmışdılar. Hayat yoldaşımdan manim
da bela davranıb-davranınadığın11 soruşduın. O
gülerek: "Eh, bazen" - dedi.
Cavab vermek süratinizi azaldıb, daha yaxşı
dinleyici olmaq sizin daha sakit bir insan olmağınıza
kömak edir, çünki üstünüzdeki tazyiqi azaldır. 8gar
bu harada fikirlaşsaniz, derhal cavabı yapışdırmaq
üçün qarşınızdakının na deyacayini güman etmaya
çalışanda na qadar çox enerji sarf etdiyinizin farqina
varacaqsınız. Amma danışan şaxsin sözünü
qurtarmasını gözlayanda va deyilanlari diqqatla
dinlayanda üstünüzdeki tazyiqin yoxa çıxdığını
göreceksiniz. Siz daha rahat hiss etdikca, bu rahatlıq
hamsöhbatlariniza da keçacakdir. "Efir saatı"nı ala
keçirmak üçün sizinle yarışmadıqlarını gördükca
onlar da daha telaşsız danışmaqdan
çakinmayacaklar. Daha yaxşı dinleyici olmaq sizi
daha sabirli insan etmekle yanaşı,
münasibatlarinizin keyfiyyatini da artıracaq.
Danışdıqlarına, haqiqatan, qulaq asan biriyle söhbat
etmeyi hamı xoşlayır.

046 ekitab.ucoz.org
 Mübarizalarinizi Ağılla Seçin
"Mübarizalarinizi ağılla seçin" ifadesi ana-ataların
çox sevdiyi nasihat olsa da, qanaatbaxş bir ömür
sürmek üçün da çox önemlidir. Hayat fürsatlarla
doludur. Di gal ki, bunlardan hansı üçün allaşib­
vuruşmağa dayib-daymayacayini seçe bilmek
lazımdır. Uğrunda mübariza aparacağınız hadaflari
ağılla seçseniz, müvaffaqiyyata daha asan çata
bilarsiniz.
8lbatta ki, inandığınız bir mövzu üstünde
sözlaşmayinizin, mübarizaya girmayinizin, hatta
toqquşmağınızın lazım galacayi situasiyalar mövcud
olacaqdır. Lakin insanların aksariyyati çox da ciddi
olmayan mövzular üstünde mübahisa salıb dava
etdiklari üçün hayatları bir yığın manasız
münaqişaya çevrilir. Bu cür hayat tarzinda o qadar
mayusluq va inciklik vardır ki, insan, haqiqatan da,
neyin ahaıniyyatli olduğunu gözden qaçırır.
8gar bütün amillerin lehinize olacağını
hesablamışsınızsa, planlarınızdakı cüzi fikir ayrılığı
va ya dayişiklik derhal masalanin böyüdülmasina
gatirib çıxara bilar. Bu da manim kitabımda qam­
qüssanin va nıayusluğun reseptidir.
8slinda, haqiqat beladir: hayat nadir hallarda
tam bizim istadiyimiz kimi olur va insanlar da çox az
hallarda bizim istadiyimiz kimi davranırlar. Hayatın
hazan xoşumuza galan, hazan da çox da ürayimiza
yatmayan cahatlari olacaqdır. Hamişe sizden farqli
düşünen va işleri ayrı cür gören insanların olmasının
mümkünlüyü ila yanaşı, heç istamadiyiniz naticalarla
da qarşılaşmağınız qaçılmazdır. 8gar hayatın bu
prinsipina qarşı çıxsanız, ömrünüzün çoxunu bu
qovğa ila keçirarsiniz.
Daha sakit bir ömür sürmeyin yolu - hansı
sahalarda mübariza aparıb, hansılarına heç
qarışmadan yanından keçacayimiza şüurlu şakilda
qarar vermakdir. 8gar asas maqsadiniz har şeyin tam
istadiyiniz kimi yerli-yerinde olması avazina,
nisbatan stressiz bir omur sürmek deyilsa,
mübarizalardan çoxunun insanı hatta an sakit
hisslarindan çakib ayırdığını göracaksiniz. Hayat
yoldaşınıza sizin haqlı, onun isa haqsız olduğunu
sübuta etmek, haqiqatan, hansısa bir ahamiyyata
malikdirmi? Bas, kiminse kiçik bir sehvi ucbatından

047 ekitab.ucoz.org
onunla bir-birinizi qırınağınızın önemi var? Hansı
restorana va ya kinoteatra getmak üstünde dava
etmeye dayarmi? Qonşunuzun avtomobilini küçada
size aid olan yerde saxlamasını ailalikla süfra
başında oturanda müzakira etmek bela vacibdir? Çox
adam hayatını bunun kimi minlarla masala haqqında
danışaraq keçirir. Yeri gelmişken, siz da öz
siyahınıza nazar salın. 8gar manim köhne siyahıma
banzayirsa, halka da, artıq prioritetlarinizi nazardan
keçirmak vaxtı galib çatıb.
Xırda şeylerin derdini çakmak istamirsinizsa,
mübarizaya giracayiniz sahalari ağılla seçmayiniz çox
vacibdir. Buna nail olduğunuz zaman qovgasız­
savaşsız günler da galacakdir.

048 ekitab.ucoz.org
 Psixoloji Vaziyyatiniza Diqqat
Yetirin. 8hvalınızın Olmadığı
Maqamlar Sizi Çaşdırmasın
Psixoloji vaziyyatiniz haddinden artıq aldadıcı ola
bilar. Hamin ana maxsus ruh halınız sizi yanıldıb,
hayatınızın haqiqatda olduğundan daha pis
keçdiyina inandıra bilar. Ruh halınız yaxşı olanda
hayat size çox gözal görünür. Nöqteyi-nazariniz
doğru, intuisiyanız va mantiqiniz yerindadir. Bu vaxt
heç na size çatin galmaz, problemler daha dözüla
bilen va asan hallolunan görünür. Ruh halınız yaxşı
olanda münasibatlariniz yağ kimi gedir. Tanqid
olunduğunuz zaman bunu anlayışla qarşılayırsınız.
Lakin bunun aksi - manfi ruh halında olanda
hayat size dözülmaz daracada ciddi va çetin görünür.
Hadisalara münasibatiniz daralır. Hamişakindan
daha küsayan olur, atrafınızdakıları sahv başa
düşüb, harakatlarinda pisniyyat axtarırsınız.
Masalanin mağzi beladir: insanlar har zaman
yaxşı ruh halında olmadıqlarının farqinda deyillar.
Bunun yerine bir günden, hatta bir saatdan bari
qefıldan işlerinin qaydasında getrnanıaye başladığını
güman edirlar. Masalan, hamin seher yaxşı ahvalla
oyanan adam hayat yoldaşını, işini va avtomobilini
sevir. Galacayi haqqında pozitiv fikirlaşir, höyük
ehtimalla keçmişi üçün şükür edir. Lakin o gün
axşama doğru ahvalı dayişib pozulsa, işine nifrat
etdiyini söylayacak, arvadını dözülmaz hesab edacak,
avtomobili isa artıq onun gözünda demir yığını
olacaq. O insan peşasinda artıq iralilayiş olmadığına
inanır. Pis ruh halı içinde olan adamdan uşaqlığı
haqqında soruşsanız, çatinlikla keçdiyini deyacak,
çox güınan ki, o anda yaşadığı sıxıntılar üçün
valideynlarini günahlandıracaqdır.
Bela tez yaranan ziddiyyatlar bize yersiz, hatta
gülüne görüna bilar... Amma hamımız belayik.
Qanımız qara olanda hadisalara baxışımız
bulanıqlaşır va har şeyin tecili olduğunu qabul edirik.
Kefimiz kök olanda ise dünyanın gözümüze gözal
göründüyünü yaddan çıxarırıq. Eyni hayat yoldaşı,
eyni maşın, eyni keçmiş va galacak imkanları kimi
zarra qadar dayişmayan şartlari ruh halımıza göra
tamamila farqli dayarlandira bilarik. Qanımız

049 ekitab.ucoz.org
qaralanda günahı, aslinda, ahvalımızda axtarmaq
avazina, bütün hayatımızın qafildan korlandığına
inanmağa meyil göstaririk. Son bir neça saatın içinde
har şeyin, haqiqatan, alt-üst olduğuna inanmağa
başlayırıq.
8slinda, hayat heç vaxt insanın ahvalının pis
olduğu vaxtlardakı kimi pis deyildir. Bütün
hadisalara realist nazarlarla baxdığımızı güman edib,
bu pis ahv al-ruhiyyada qalmaq yerine, fikirlerinizi
mühakima etmeyi öyrana bilarsiniz. Özünüze: " Tabii
ki, indi hirsliyam (incimişam, garginam, bu daqiqa
partlayacağam), çünki kefim yoxdur" - deyin.
Qanınız qara olanda har şeye menfi nazarlarla
baxdığınızı qabul edin. Kefiniz pisdirsa, bunu olduğu
kimi qabul edib, üstünden ötmeye çalışın. Bu
situasiyaya har bir insan düşe bilar va üstüne
düşmasaniz, zamanla keçib geder. Hayatınızı tahlil
etmek üçün seçilecek an pis vaxt budur. Bu,
emosional intihara beraberdir. 8gar doğrudan da,
probleminiz varsa, ruh halınız va mantiqiniz
düzalandan sonra yeniden qarşınızda olacaqdır. 8sas
masala - kefinizin yaxşı olduğu vaxtlar üçün şükür
etmek, pis dövrlarinizda ise mülayim ola bilmakdir.
Galan defa ahvalınız pozulanda öz-özünüze: "Bu da
keçar" - deye xatırladın. Onsuz da keçacakdir.

050 ekitab.ucoz.org
 Hayat Bir Sınaqdır , Sadaca, Bir
Sınaq
en sevdiyim plakatların birinin üstünde bele yazılıb:
"Hayat bir sınaqdır, sadece, bir sınaq. eger bu, heqiqi
bir hayat olsaydı, size haraya gedeceyiniz ve ne
edeceyiniz deyilerdi". Her defe bu gülmeli felsefe
yadıma düşende hayatı çox ciddi qebul etmek lazım
olmadığını xatırlayıram.
Hayata ve bize verdiyi bir çox maneeye bir sınaq,
ya da sınaqlar silsilesi kimi baxdığımız zaman
qarşımıza çıxan her bir engeli fürset kimi görmeye
başlayırıq. ister problem partlayışına maruz qalın,
isterse de öhdesinden gelmek qeyri-mümkün kimi
görünen mesuliyyetler ve maneelerle qarşılaşın;
bunlara sınaq gözü ile baxa bilsek, hamişe
öhdesinden gelme şansınız vardır. Sizi çetinliye
salan engele yuxarıdan baxmağa başlayarsınız. Lakin
bu maneeleri yaşaya bilmek üçün mütleq suretde
qalib gelmeyiniz vacib olan mübarizeler şeklinde
görseniz, sizi çox çetin bir hayat gözleyir. Xoşbextliye
çatmaq ehtimalınız olan yegane zaınan her işinizin
istediyiniz kimi getdiyi anlardır. Eh, bunun da tez-tez
baş vermediyini hamımız bilirik.
Gelin bir tecrübe keçirek, bu metodu
qarşınızdakı probleme tetbiq edib-etmeyeceyinizi
görek. Hal-hazırda siz yeniyetme uşağınızın derdini
çeke ve ya müdirinizin elinden esebileşe bilersiniz.
Hemin meseleni "problem" kimi yox, sınaq kimi
görmeye başlayın ve özünüze aşağıdakı sualları
verin: "Bu mesele niye menim heyatımdadır? Ne
manası ola biler ve bunun öhdesinden gelınek üçün
neler lazımdır? Meseleye ferqli nöqteyi-nezerle baxa
bilerem? Bunu, bir növ, imtahan şeklinde göre
bilerem?"
Bu strategiyanı bir defe tecrübeden keçirseniz,
suallara vereceyınız cavabların ne derecede
deyişdiyini görüb heyretleneceksiniz. evveller men
kifayet qeder vaxtımın olmadığından ele hey
şikayetlenirdim. Ora-bura qaçır, siyahıda yazdığıın
her bir işimi mütleq tamamlamağa çalışırdım. Bunu
ede bilmediyim teqdirde çekdiyim sıxıntı ucbatından
cedvelimi, ailemi, şertlerimi ve ya başqa amilleri
günahlandırırdım. Sonra heqiqeti başa düşdüm.
Xoşbext olmaq isteyiremse, daha çox vaxt qazana

051 ekitab.ucoz.org
bilınak üçün hayatımı nizama salmağı maqsad kimi
qarşıma qoymamalıyam. Bunun avazinda, vacib
olduqlarını güman etdiyim işlerin hamısını qurtara
bilmayacayimi başa düşdüyüm maqam üçün qarar
vermaliydim. Başqa cür desak, keçmali olduğum esas
manea mübarizami sınaq kimi görmayimdan
ibaratdir. Meselaya imtahan gözü ila baxmaq
hayatımdakı an höyük şaxsi problemlerimden birinin
hallina kömak etdi. Hala da hardan-birden vaxtımın
azlığından gileylaniram, amma qatiyyan evvelki kimi
deyilam. Har şeyi olduğu kimi qabul etmaya
öyranmişam.

052 ekitab.ucoz.org
 Tarif Va Kinaya Eyni Mafhumdur
8n labüd hayat darslarindan biri başqaları
tarafindan tasdiqlanmamakdir. Tarif ila kinayanin
eyni mefhum olduğunu düşünsaniz, hamişe hamını
razı sala bilmayacayimiz haqiqatini özünüza
xatırlatmış olarsınız. 8lli beş faiz ses yığaraq
seçkileri böyük farqla udmuş bir namizad bela,
ahalinin qırx beş faizi tarafindan istanilmamişdir.
Bunu bilmak da insana bir qadar öz haddini göstarir,
ela deyilıni?
Ailemizden, dostlarımızdan va iş
yoldaşlarımızdan alacağımız yüksak qiymatlar da
bundan artıq olmayacaq. 8slinda, hayatı
saciyyalandirmak üçün har bir kesin özünamaxsus
fikirlari vardır va bizim düşüncalarimiz hamişe
onlarınkı ile üst-üsta düşmaya bilar. Naya görasa
aksariyyatimiz bu qaçılmaz fakta qarşı müqavimat
göstaririk. Başqaları bizim fikirlarimiza etirazını
bildiranda, takliflarimizdan üz çeviranda, ya da bizi
qabul etmadiklarini hansısa yolla göstaranda
hirslanir, inciyir va meyus oluruq.
Qarşılaşdığımız har bir kas tarafindan
tasdiqlanınayacayiıniz haqiqatini na qadar tez qabul
etsak, hay atımız bir o qadar asanlaşacaqdır.
Tasdiqlanmamayi qabaqcadan nazara alıb, buna
qarşı çıxmamaqla hayata dair çox sağlam nöqteyi­
nazar formalaşdıracaqsınız. Taklifiniz bayanilmadiyi
vaxt incimakdansa, özünüzün yadına bunları salın:
"Bax, yena oldu. Amma problem deyil." Umduğunuz
tasdiqi aldığınız vaxtlarda da bu, sizin üçün xoş
sürpriz olacaq, size minnatdarlıq hissini yaşadacaq.
Ha tarif, ham da kinaya ila qarşılaşdığım çox gün
vardır. Bezi insanlar mandan konfrans keçirmayi
istadiklari halda, bazilari bunu münasib bilmazlar;
galan zanglardan biri yaxşı xabardir, ancaq digari ise
mani yoran problem olur. Uşaqlarımdan biri manim
davranışımı bayandiyi halda, o birisi qarşı çıxır. Bazi
tanışlarım manim çox yaxşı olduğumu desa da,
bazilari zanglarina cavab vermadiyim üçün mani
eqoist hesab edir. Bu cür dala-qabağa, pis va yaxşı,
tasdiqlanma va tasdiqlanmama hamının hayatının
bir hissasidir. Etiraf edim ki, tasdiqlanmak hamişe o
biri variantdan daha xoş galir. İ nsan özünü yaxşı hiss
edir va bunu hazın etmak asandır. Lakin hayat mani

053 ekitab.ucoz.org
kamilleşdirdikce, uğurlara daha az ehtiyacıın
olduğunu başa düşürem.

054 ekitab.ucoz.org
 Tasadüfi Yaxşılıqlar Edin
Son günlerde çox yerde qarşılaşa bilacayiniz
yapışqanlı avtomobil elanı var. Ölkanin har yerinde,
demek olar ki, bütün naqliyyat vasitalarinin
buferinda görmek mümkündür (manim öz
maşınımda da var). Yapışqanın üstünde "Tesadüfi
yaxşılıqlar edin" yazılıb. Bunu kimin fikirlaşdiyini
bilıniram, amma man naqliyyat vasitalarinin
arxasına yapışdırılmış yazılar içinde heç bu cür
ahamiyyatli mesaj görmamişam. Tesadüfi yaxşılıqlar
etmek, avaz gözlamadan nasa vermeyin sevincini
dadmaq üçün çox effektiv yoldur. 8n gözal tatbiq
üsulu isa etdiyinizi heç kim bilmadiyi vaxt olur.
San-Fransisko körfezinin üstünde beş pullu
körpü vardır. Bir müddet avval bezi insanlar öz
arxalarından galan maşınların da keçid haqqını
ödamaya başladılar. Arxadakı sürücü kassaya
yaxınlaşaraq pulu uzadır, amma xazinadar ona pulun
qabaqca keçen avtomobil tarafindan ödanildiyini
deyir. Budur, size qafildan va tesadüfen verilmiş bir
hadiyyaya nümuna: heç bir qarşılığın, bir teşekkürün
bela gözlanilmadiyi bir yaxşılıq. Bu kiçik hadiyyanin
arxadakı sürücüya na cür tasir bağışlay acağını
tasavvür eda bilirsiniz? Balka, bu hadise onun hamin
gün daha yaxşı bir insan olmasına kömak etmişdir.
Çox vaxt edilen birce gözal harekat yaxşılıqlar
silsilesinin başlanmasına sabah ola bilar.
Tesadüfi yaxşılıqlar etmeyin müayyan bir
resepti yoxdur. Bu davranışlar ürakdan gelir. Sizin
yaxşılığınız qonşunuzun zibilini qaldırmaqdan ibaret
ola bilar, xeyriyya kampaniyasına anonim şekilde
iane vere bilarsiniz, ad yazılmamış bir zarfın içinde
maddi cahatdan korluq çakan birinin derdine bir az
malhaın olacaq meblağ göndere bilarsiniz. Pis
vaziyyatda olan bir heyvanı, heyvanları qoruyan
darnaya apara bilarsiniz. Pulsuz yemakxanalarda
könüllü suratda işlaya da bilarsiniz. Bu cür daha çox
şey eda bilarsiniz. İ şin mağzi temennasız yaxşılığın
yaratdığı zövq hissidir; verdiyinizin mütlaq bahalı
olması mecburi deyildir.
Manca, tesadüfi yaxşılıqların an esas qazancı
hayatımıza gatirdiyi mamnunluq hissidir. Etdiyimiz
har bir yaxşılıq bizi müsbat hisslarla mükafatlandırır
va hayatın sevgi, fazilet kimi vacib keyfıyyatlarini

055 ekitab.ucoz.org
xatırladır. Hamımız öz öhdamiza düşani etsak, çox
keçmadan daha da gözal bir dünyada yaşamağa
başlayarıq.

056 ekitab.ucoz.org
 Bir Davranışın Arxasında Na
Dayandığını Görmaya Çalışın
Bu güna qadar kimsa siza, yaxud siz başqasına "Cona
fikir verma, na etdiyini özü da bilmir" dedinizmi?
8gar beladirsa, "davranışların arxasına baxma"
falsafasi ila tanışsınız. 8gar uşaqlarınız varsa, bu
sada bağışlama hadisesinin ahamiyyatina yaxşı
baladsiniz. Bütün sevgımız uşaqlarımızın
davranışlarına bağlı olsaydı, yaqin ki, onları sevmek
çox çatin olardı. 8gar sevgi davranışlarla bağlı
olsaydı, balka da, heç birimiz yeniyetmalik dövründa
sevilmazdik.
Hamin sevgi va anlayışı qarşılaşdığımız har bir
kasa yaysaq, yaxşı olmazını? Kimsa bizim xoşumuza
galmayan bir harekat edanda onların bu davranışına
yeniyetma uşaqlarımıza baxdığımız gözla baxsaq,
daha çox sevgi dolu bir dünyada yaşamarıqmı?
Bu tövsiyaya asasan, başımızı quma soxub,
atrafımızdakı har şeyin hamişe mükaınmal olduğunu
zann etmeyi, özümüzü kiminse qabağında azdirmayi,
ya da manfi davranışları dastaklamayinizi nazarda
tutmuram. Sadaca, birini mühakima etmamişdan
avval fikirlaşmayinizi ınaslahat görüram. Bilin ki,
poçtdakı mamur lang harakat edirsa, günü pis
keçmişdir; balka da, bütün günleri pis keçir. Hayat
yoldaşınız va ya dostunuz sizinla sart davransa, bu
hadisenin arxasında onun siza basladiyi sevgini va
tarafinizdan sevilme istayini görmaya çalışın.
Davranışların arxasında dayanana baxmaq güman
etdiyinizdan da asandır. Ela bu gün sınaqdan keçirin
va gözal naticalari görün.

057 ekitab.ucoz.org
 Masumluğu Görün
İnsanların aksariyyati üçün hayatın an mayusedici
xüsusiyyatlarindan biri digarlarinin harakatlarini
başa düşmamakdir. Onları "masum" avazina
"günahkar" görmeye meylimiz daha çoxdur.
Başqalarının, sadaca, bizi asabilaşdiran
harakatlarina, şarhlarina, xasisliklarina va
eqoistliklarina fikir vermeye haddinden artıq
havasliyik, onda da tez inciyirik. 8gar diqqatimizi
davranışların üstünde çox camlasak, qıraqdan ela
görünar ki, sanki insanlar bizim kefimizi pozur.
Veyn Dayer konfranslarının birinde bela bir
zarafat etmişdi: "Sizi narahat edan bütün adamları
yığıb yanıma getirin. Man onları müalica edaram, siz
da rahatlanarsınız. 8lbatta ki, bu qeyri-mümkündür.
Düzdür, insanlar qariba harekatlar edir (kim etmir
ki?), amma bundan inciyan biz olduğumuz üçün
özümüz dayişmaliyik. Man burada şiddeti, ya da bu
kimi doğru olmayan harakatlari qabul edib başa
düşmakdan danışmıraın. Sadaca, insanların
davranışlarından daha az narahat olmağı ınaslahat
görüram.
Mesuınluğu göre bilınek özünıüzde deyişiklik
eda bilmeyin an esas vasitasidir. Bu dayişiklik
naticasinda kimse bayanmadiyimiz şekilde davransa,
özümüzü davranış biçiminden uzaqlaşdırıb, onun
arxasında dayanana baxa va hamin adamın
niyyatinin xoşluğunu göre bilarik. Düşünce
tarzimizda etdiyimiz bu kiçik dayişiklik çox vaxt bizi
hamını başa düşen insan olmağımıza gatirib çıxarır.
Bazen mana talasmak üçün tazyiq gösteren
insanlarla işlayiram. Onların mani süratlendirmek
üçün işlatdiklari ifadeler çox vaxt kobuddur. 8gar bu
insanların sözlerine va sas tonlarına fikir versem,
narahat olaram, hatta kobud da davrana bilaram.
Onlara "günahkar" gözü ila baxaram. Ancaq manim
özümün talasdiyim vaxtlarda keçirdiyim talaşı
yadıma sala bilsem, onların davranışlarındakı
masumluğu göre bilaram. Hatta asablara an çox
toxunan hareketin arxasında bela anlayış görmek
üçün çırpınan kaderli bir insan vardır.
Bundan sonra kimse na vaxtsa size qariba galan
bir harekat etse, onun davranışının arxasındakı
masumluğu görmeye çalışın. 8gar başa düşmeye

058 ekitab.ucoz.org
hazırsınızsa, bunu görmek çetin olmayacaqdır.
Niyyatinin pis olmadığını gördükdan sonra o harekat
artıq sızı narahat etmayacak. Başqalarının
davranışına asabilaşmadiyiniz vaxt isa hayatın
gözalliklarinda diqqati camlamak daha asan olur.

059 ekitab.ucoz.org
 Haqlı Çıxmaqdan Çox, Genişqalbli
Olmağa Üstünlük Verin
On ikinci strategiyamda açıqladığım kimi, genişqalbli
olmaqla haqlı çıxmaq arasında seçim etmeyiniz üçün
qarşınıza saysız-hesabsız fürsatlar çıxacaqdır.
Kimasa sahvlarini, başqa cür etmeli olduğu
hareketleri va hamin insana o işi daha düzgün
göracayini göstermek üçün hamişe fürsat düşür.
İnsanları xüsusi olaraq, yaxud hamının gözü
qabağında "düzeltmek" üçün imkanlar hamişe
olacaqdır. Bütün bu fürsatlarin gatiracayi yegane
netice ise kimisa kadarlandirib, axırda özümüzün da
pis olmağımızdır.
Psixoanaliz mövzusuna çox girmeden bunu izah
etmek istayiram: başqalarına haddini bildirmenin,
onları düzeltmenin va bizim haqlı, onların ise haqsız
olduğunu göstarına hevesimizin sebebi
eqoistliyimizin sahvidir. Sahv düşünce terzi ile
başqasının nöqsanını üze çıxarmağın bizim haqlı
olduğumuzu göstardiyini va buna göre da özümüzü
daha yaxşı hiss etdiyimizi fikirlaşirik.
Lakin, aslinda, kimasa haddini bildirdikdan
sonra nece olduğunuza diqqat yetirsaniz,
hadbildirma hadisesinden evvela nisbatan özünüzü
daha pis hiss edeceksiniz. Varlığınızın şafqat
manbayi olan ürayiniz bilacakdir ki, başqa bir insanı
yaraladıqdan sonra özünüzü yaxşı hiss etmeyiniz
mümkün deyildir.
Yaxşı ki, bunun tam aksi da doğrudur: hedefiniz
insanların ahvalını yükseltmek, onları daha yaxşı
hiss etdirmak va sevinclarini bölüşmek olduğu
taqdirda, siz da onların müsbat duyğuları ile
mükafatlandırılırsınız.
Galan defa kimisa düzeltmek fürsati yarandığı
vaxt, hamin adam na qadar sahv olsa da, galin bu
meylinizin qarşısını alın. 8vazinda özünüze bu sualı
verin: "Men bu qarşılıqlı tesirden na alda etmek
istayiram?" Böyük ehtimalla, söhbatinizin sakit
keçmasini va har iki tarafin dostcasına va yaxşı
hisslarla ayrılmasını gözlayirsiniz. Haqlı çıxmaq
istayina üstün galib, genişqalbliliyi seçdiyiniz zaman
içinizde rahatlıq hissinin kök saldığını göreceksiniz.
Keçen gün hayat yoldaşımla söhbat ederken
sonu uğurla naticalanan bir iş teşebbüsünden

060 ekitab.ucoz.org
danışdıq. Men bu teşebbüsü hamişe "manim fikrim"
deye yada salanda müvaffaqiyyati bütünlükle özümle
bağlayırdım! Hayat yoldaşım Kris ise hamişaki kimi
mehribancasına qalibiyyatin şövqünü mana ayırırdı.
O gün qafildan xatırladım: hamin teşebbüs mana yox,
hayat yoldaşıma aid imiş. Taassüflanarak, derhal
zang etdim va üzr istedim. Görünür, hayat yoldaşım
üçün manim sevinmayim onun müvaffaqiyyatdan
pay almasından daha çox ahaıniyyatli imiş. Mani
xoşbaxt görmakdan zövq aldığını dedi: kimin fikri
olduğu heç önemli deyilmiş. (Krisin niye bu qadar
çox sevildiyini ,yaqin, başa düşdünüz.)
Bu strategiyanı aciz olmaqla va ya inamınızı
müdafia etmemekle qarışdırmayın. Heç, haqlı
çıxmamağınıza dair işara da etmiram. Sadece, haqlı
çıxmaqda takid edacayiniz taqdirda, çox vaxt avazini
ödayacayinizi deyiram: bu avaz sizin manevi
rahatlığınızdır. Yolagedan va sakit insan ola bilmek
üçün aksar hallarda genişqalbliliyi haqlı çıxmaqdan
üstün hesab etmelisiniz. 8n yaxşı başlanğıcı da ela
ilk danışacağınız insanla eda bilarsiniz.

061 ekitab.ucoz.org
 Bu Gün Üç Nafara Onları Na Qadar
Çox Sevdiyinizi Deyin
Yazıçı Stiven Levin bele bir sual verir: " Bir saatlıq
ömrünüz qalsaydı ve sadece, bir insana tekce bir
defe zeng ede bilseydiniz... Kime zeng vurardınız, ona
ne deyerdiniz ve daha neyi gözleyirsiniz?" Bundan
tesirli mesaj fikirleşe bilmirem!
Daha neyi gözlediyimizi kim biler? Belke de,
sonsuza qeder yaşayacağımızı zenn edirik, ya da
sevdiyimiz insanlara onları ne qeder çox sevdiyimizi
deyeceyiıniz o "bir gün"ün onsuz da gelib
yetişeceyini fikirleşirik. Sebebi ne olursa olsun,
çoxumuz bunu etmek üçün lazım olduğundan çox
gözleyirik.
Yeqin, taleyin oyunudur ki, men bu setirleri
nenemin ad gününde yazıram. Bir azdan atamla
birge onun qebrinin üstüne gedeceyik. Nenem iki il
bundan evvel vefat edib. Ölmemişden qabaq
ailesindeki her bir kesi ne qeder çox sevdiyini demek
üçün emelli-başlı heyecan keçirınişdi. Bu hadise
sevginizi elan etmek üçün gözlemeyin heç bir manası
olmadığına gözel nümunedir. İnsanları sevdiyinizi
bildirmeyin en yaxşı vaxtı indidir.
8n ideal variant ise bunu şexsen ve ya telefonda
demeyinizdir. Bilmirem, başınıza gelib, ya yox
desteyi götürürsünüz ve telefondakı adam: "Seni ne
qeder çox sevdiyimi demek üçün zeng vurmuşam"
deyir. Belke, inanmayacaqsınız, amma dünyada heç
ne bu qeder qiymetli olmur. Bele bir mesaj almaq
istemirsiniz?
8ger bunu telefonda demeye utanırsınızsa,
oturub üreyinizden gelen bir mektub yazın. Hansı
olursa olsun, bunu etmeye alışdıqca insanlara
sevgınızı bildirmek hayatınızın bir hissesine
çevrilecekdir. Bunu tetbiq edenden sonra daha çox
sevgi aldığınızı görseniz, qetiyyen heyretlenmeyin.

062 ekitab.ucoz.org
 Tavazökar Olmağa Çalışın
Tevazökarlıq ve manevi rahatlıq bir-biri ile ayrılmaz
vehdetdedir. Ö zünüzü başqalarının qarşısında sübut
etmek üçün ne qeder az cehd gösterseniz,
daxilinizdeki rahatlığı tapmaq bir o qeder asan olar.
Ö zünü sübut etmek cehdi tehlükeli teledir. Tez­
tez öz nailiyyetlerinizi göstermek, lovğalanmaq ve ne
qeder qiymetli biri olduğunuza başqalarını
inandırınaq üçün çox höyük enerji serf etmelisiniz.
Lakin insan lovğalandığı zaman öz uğurunun ve ya
fexr etdiyi diger mövzuların yaradacağı müsbet
hisslerin tesirini azaldır. 8n pisi ise budur ki,
özünüzü sübut etmeye çalışdıqca başqaları sizden
uzaqlaşmağa çalışır, dalınızca danışaraq
özüneinamsızlığınızdan qaynaqlanan öyünme
ehtiyacınızı tenqid edirler, hatta size nifret de ede
bilerler.
Amma qeribedir ki, insan teqdir edilmeye ne
qeder az hevesli olsa, bir o qeder de çox beyeniler.
Sakit terzde özüneinam sahibi olub, hamişe haqlı
çıxmaq ve başqalarının gözünde yaxşı görünmek
derdini çekmeyen, kiıninse uğurunu öz adına
keçirnıaya cahd etnıayan insanlara haını heyran
qalır. Lovğalığa ehtiyac duymay an, meydana
eqosunu yox, üreyini qoyan birini her kes çox sevir.
8sl tevazökarlığı meşq ederek tekmilleşdirmek
olar. Bu, çox yaxşıdır, çünki evezinde manevi rahatlıq
derhal yerini alır. Gelen defe elinize lovğalanmaq
fürseti düşende bu düşünceye qarşı çıxın. Bu
strategiyanı müşterilerimden biri ile müzakire
edende mene başına gelmiş bir hadiseni danışdı:
vazifesi artırıldıqdan bir neçe gün sonra dostları ile
birlikde imişler. Dostları hele bilmirmiş, amma
müşterim onların dostu olan başqa bir adaının
yerine tayin olunubmuş. Müşterimle hemin insan
arasında güdü reqabet olduğuna göre dostlarına
onun yerine nece seçildiyini danışmaq üçün can
atırmış. Ele ağzını açıb dillenirmiş ki, üreyinden
gelen bir ses "Dayan! Etme!" deyib. Bundan sonra
lovğalanmadan, sadece, vazifesinin qalxdığını
bildirib. Vessalam. O biri dostlarının da hemin yer
üçün namized olduğunun heç üstünü de vurmayıb.
Müşterim mene hayatında özünü heç bu qeder yaxşı
hiss etmediyini ve özü ile bele qürur duymadığını

063 ekitab.ucoz.org
dedi. Sonradan dostları masalanin aslini öyrananda
tavazökarlığına göre onu taqdir ediblar. Müşterim
bela davranaraq, daha çox diqqat çekmiş va özüne
rağbet qazanmışdır.

064 ekitab.ucoz.org
 Zibili Atmaq Növbasinin Kimda
Olduğu Yadınızdan Çıxıbsa, Gedib
Siz Atın
Diqqet yetirınesek, gündelik heyatımızdakı
öhdeliklerimiz bizi asanlıqla bezdire biler. Bir defe
kefiınin yaxşı olmadığı vaxtda etdiyim hesablamalara
esasen, normal bir gün erzinde, düz, min cür iş
görürdüm. Tabii ki, kefiın kök olanda bu reqem
emelli-başlı azalır.
Bele baxıram ki, etdiyim bütün yorucu işleri ve
başqa öhdelikleri bir göz qırpımında çox asanlıqla
yada sala bilirem. Amma hayat yoldaşıının öhdesinde
olan işleri de eyni asanlıqla unuduram. Eh, mene bele
serf edir axı.
Etdiyiniz her bir ışın hesabını tutsanız,
halınızdan razı bir insan olmağınız, heqiqeten de, çox
çetindir. Hesab tutmaq kimin ne iş gördüyü, kimin
daha çox işlediyi kimi meselelerle ağlınızı qarışdırıb,
sizi ruhdan salır. Düzünü bilmek isteyirsinizse, bu,
sözün esl manasında, "xırda şeyler"in derdini
çekmekdir. Amma öhdenize düşeni yerine yetirerek
ailanizden birinin yükünün azaldığını bilnıak, zibili
atmaq növbesinin kimde olduğunun fikrini
çekmekden daha xoşdur.
Bu strategiyaya qarşı en güdü fikir istismar
edilmek qayğısını öne çekmekdir. Lakin bu da eynile
haqlı olmağın zeruriliye inanılması kimi sehv
düşüncedir. Haqlı çıxmaq çox vaxt ehemiyyetli
olmadığı kimi, zibili hayat yoldaşınızdan ve ya otaq
yoldaşınızdan bir neçe defe çox atmaq da önemli
deyildir. Zibil atmaq kimi işlerin hayatınızda yer
tutmamağı size, heqiqeten de, vacib mövzulara vaxt
ve enerji ayıra bilmeyinize kömek edecek.

065 ekitab.ucoz.org
 Qışa Hazırlıq Talaşından Qaçın
"Qışa hazırlıq" ifadesinin sakit hayatla elaqesi, bizi
en çox qıcıqlandıran proseslerden birini izah etmek
üçün istifade olunmuş benzetmedir. Bu fikir eziz
dostum Dr. Corc Prenskiye mexsusdur.
Evimizi qışa hazırlayanda yarıqlara, çatlaqlara
ve su sızma tehlükesi olan yerlere nece nezaret
edirikse, eyni prosesleri münasibetlerimize, hatta
hayatımıza bele tetbiq edirik. Qışa hazırlıq
prosesinin içinde olmaq, tamir edilmesi lazımlı
yerleri diqqetle nezerden keçirmek demekdir.
Hayatın içindeki çatlaqları ve yarıqları tapıb tamir
etmeye çalışmaq, ya da en azından bunu başqa
insanlara göstermekdir.
Bu cür davranış terzi sızı tekce diger
insanlardan uzaqlaşdırmaqla qurtarmır, hemçinin
özünüzü pis hiss etmeye sebeb olur. Sizi her şeyde ve
hamıda hansı nöqsanların olduğunu ve ancaq
xoşunuz gelmediyiniz xüsusiyyetleri axtarmağa
yöneldir. Belelikle, münasibetlerimizin ve hayatın
yaxşı cehetlerini görmekdense, heç neyi
beyenmemeye başlayırıq. Hayat gözümüze
yaşanılnıayacaq qadar pis görüne bilar.
Başqalarına qarşı münasibetlerimizde "qışa
hazırlıq" esasen bu cür meydana çıxır: bir neferle
tanış olursunuz ve bundan razısınız. Hemin adamın
görünüşünü, xasiyyetini, ağlını ve zarafatlarını
beyenirsiniz. Aranızdakı ferqler neinki sizi
qıcıqlandırmır, hatta xoşunuza da gelir.
Seçimlerinizin, zövqlerinizin ve prioritetlerinizin
müxtelifliyi sizi ona teref daha çox cezb edir.
Amma bir müddet sonra bu yeni tanışlığınızın
bezi xüsusiyyetlerini düzeltmeye ehtiyac duymağa
başlayarsınız ve derhal onun diqqetini oraya
yöneldirsiniz. "Sen bütün görüşlere bele gecikirsen?",
ya "Bele görürem ki, sen oxumağı çox xoşlamırsan,
deyesen" qebilinden sözlerle sancmağa başlayırsınız.
Budur, üstünden çox keçmeden hayat terzine
çevrilecek münasibet başlamışdır. Bu, insanlarda ve
yaxud başqa mövzularda mütleq xoşunuza gelmeyen
bir meqam axtarmaq sehvidir.
Arada bir deyilen şerh, müsbet xarakterli tenqid
ve ya lazım gelende yol göstermek yuxarıda
gösterilen sehv davranış terzinden sayılmır. Amma

066 ekitab.ucoz.org
bunu da bildirmaliyam ki, neça illik iş hayatım
boyunca yüzlerle cütlükla işlamişam va onların
aksariyyati ara-sıra hayat yoldaşının "qış hazırlığı"
görmesinden şikayatlanmişdi. Cütlüklarin hardan
bir-birlerine bildirdikleri şerhler da derhal hayata
baxış terzi kimi yönlendirilir.
Dostlarınıza olan münasibatinizi va ya
hayatınızın müayyan yönlerini "qışa hazırlama"
meyli hiss etdiyiniz anda, bunun size heç bir
faydasının daymayacayini yadınıza salın va özünüzü
saxlayın, ağzınızı açmayın. Bunu na qadar az etseniz,
hayatın na qadar gözal olduğunun farqina daha çox
varacaqsınız.

067 ekitab.ucoz.org
 Har Gün Bir Neça Daqiqanizi
Sevacayiniz Biri Haqqında
Fikirlaşmaya Ayırın
Bu kitabın bir qadar avvalki fasillarinda sizlara har
gün bir neça daqiqa taşakkür edacayiniz biri
haqqında fıkirlaşmayi maslahat görmüşdüm.
Ürayiniza minnatdarlıq hissi va rahatlıq gatiracak
başqa bir manbani isa har gün bir neça daqiqanizi
sevacayiniz bir insan haqqında fıkirlaşarak yarada
bilarsiniz. Bunu davamlı tatbiq etsaniz, hayatınızda
incikliya va nifrata yer olmay acaqdır.
Man şüurlu suratda sevacayim insanlar
haqqında düşünmaya bir vaxtlar bunun tam aksini
etdiyimi başa düşdüyüm vaxt başladım... Yani tez-tez
mani asabilaşdiran insanlar haqqında fıkirlaşirdiın.
Fikrimi takca manfı va qariba davranışlar üstünda
camladikca da qısa müddat arzinda neqativ hisslarla
aşıb-daşdım. Bu şüurlu qararı verib, har sahar
sevacayim bir insan haqqında fıkirlaşmaya
başladıqdan sonra müsbat baxışım takca bir insanla
mahdudlaşmadı, bütün günüma yayıldı. Artıq heç
kima qatiyyan hirslanmiraın desam, yalan olar,
amma avvalkina nisbatan daha az baş verdiyi
haqiqatdir. Buna göra da hamin metoda borcluyam.
Har sahar oyanandan sonra gözlarimi yumub
darindan nafas alıram. Sonra özüma bela bir sual
veriram: "Bu gün kima sevgi gönderim?" Bir anda
kiminsa üzü gözlarimin qabağında canlanır ... Aila
üzvlarimdan biri, dostum, iş yoldaşım, keçmişimdaki
bir nafar, hatta yolda gördüyüm yad bir insan... Kim
olduğunun heç bir ahamiyyati yoxdur, çünki
maqsadim ağlımın sükanını sevgiya taraf
çevirmakdir. Sevgimi yönaldacayim insan
müayyanlaşdikdan sonra edacayim yegana iş ona
sevgi dolu bir gün arzulamaqdan ibarat olur.
Masalan, bela deya bilaram: "Ümidvaram, sevgi va
anlayış göracayin gözal bir gün yaşayarsan". Cami bir
neça saniya aparmayan bu proses başa çatdıqdan
sonra ürayimin o güna başlamağa hazır olduğunu
hiss ediram. İzahı mümkün olmayan mistik bir
şakilda bu bir neça saniyanin tasiri üstümda
saatlarla qalır. Siz da tacrübadan keçirin. Gününüzün
daha rahat keçdiyini göracaksiniz.

068 ekitab.ucoz.org
 Antropoloq Olun
Antropologiya - insan ve onun tarixinden behs eden
elm sahesidir. Lakin men bu strategiyamı tanıtlarken
antropologiyanı özümemexsus şekilde deyişdirib,
"heç bir ön mühakiıne olmadan, başqa insanların
heyat ve davranış terzlerine ehemiyyet vermek" kimi
teqdim edeceyem. Strategiyamın meqsedi sizin
insanları başa düşmek bacarığınızı ve sebrinizi
tekmilleşdirmekdir. Hemçinin başqalarının davranış
sebeblerine rağbet beslemekle, onlara qarşı
yürütdüyünüz mülahizeleri sevgi ve anlayışla
doldurursunuz. Birinin nece reaksiya verdiyi ve ya
hansısa mövzuda ne hissler keçirdiyi ile, heqiqeten
de, maraqlansanız, onun hareketlerinden esebileşme
ehtimalı qat-qat azalar. Bu cür antropoloq olsanız,
başqalarının davranışları sizi daha az incidecekdir.
Kimse size qeribe gelen bir hareket edende
hemişeki kimi: "Niye bele etdin?" demek evezine,
üreyinizden bu sözleri keçirin: "Başa düşürem.
Demeli, o da öz dünyasında her şeyi bu cür görür.
Qeribedir". Bu strategiyanın, heqiqeten de, işe
yaramağını isteyirsinizse, mütleq samimi olmalısınız.
"Reğbat" baslaınakla ürayinizda öz fikrinizi daha
üstün hesab eden tekabbürlü anlayışlılıq arasında
çox ince bir hedd vardır.
Keçen gün altı yaşlı qızımla birlikde yaxınlıqda
yerleşen alış-veriş merkezine getmişdik. Yanımızdan
bir deste "pank" rokçu gene keçirdi. Saçları biz-biz
qaldırılaraq narıncı rengle boyadılmış, bedenleri isa
döymelerle örtülmüşdü. Qızım derhal: "Ata, bu
adamlar niye bele geyinib?" - deye soruşdu. Neçe il
bundan evvel bu cür cavanları görende çox
hiddetlenirdim ve onların etdiklerinin sehv, öz
mühafızekar fikirlerimin daha doğru olduğunu
düşünürdüm. Ağzıma geleni deyer, qızıma da öz
köhnefıkirli mühakimelerimi telqin ederdim. Lakin
antropoloq rolunu oynamaq nöqteyi-nezerimi çox
deyişdirmiş, meni daha helim bir insana çevirmişdi.
Qızıma: "8min deyilem. Amma hamımızın bu qeder
ferqli olması çox qeribedir, ele deyilmi?" - dedim.
Qızım da menimle razılaşdı, aınma öz saç rengini
xoşladığını bildirdi. Davranış terzine baxaraq, buna
göre vaxt ve enerji itirmekdense, birlikde
keçirdiyimiz saatlardan zövq almağa üstünlük

069 ekitab.ucoz.org
verdik.
Ferqli dünyagörüşlerine de reğbet beslemeyiniz
heç de onları müdafie etmeyiniz manasına gelmir.
Şexsen men pankçıların heyat terzini seçmerem ve
heç kime de meslehet görmerem. Amma bunu
mühakime etmek menlik deyil. Sakit hayatın esas
qaydalarından biri, başqalarını mühakime eden
zaman insanın enerjisinin getmesidir ve mütleq
suretde sızı olmaq istediyiniz mövqeden
uzaqlaşdırır.

070 ekitab.ucoz.org
 Farqli Haqiqatlari Anlayın
Başqalarının hayat tarzlarina rağbet baslamakdan
söz düşmüşken, bir anlıq dayanaq va "farqli
haqiqatlar" prinsipini müzakira edak.
8gar xarici ölkalara getmisinizsa va yaxud
kinolarda görmüsünüzsa, onda madaniyyatlar
arasında böyük farqlarin olduğundan xabardarsınız.
"Farqli haqiqatlar" prinsipina asasan, fardlar
arasındakı müxtaliflik da an azı bir o qadar
böyükdür. Eynila müxtalif madaniyyatlara maxsus
insanların hadisalara bizim kimi baxmalarını
gözlamadiyimiz kimi (onsuz da ela olması bizi meyus
ederdi), fardlarin da dünyaya farqli nöqteyi­
nazarlardan baxa bilacaklarini qabul etmek
macburiyyatindayik. Söhbat takca onların fikirlarina
tolerantlıqla yanaşınaqdan yox, bu haqiqati başa
düşmek va hörmat etmeyin zaruriliyindan gedir.
Bu prinsipin manimsanilmasi ila bir çoxlarının
hayatının dayişdiyina şahid olmuşam. Dava va
mübahisa, demek olar ki, hayatınızdan çıxır.
Hadisalara baxışların farqli olacağını gözlasak,
insanların eyni impulsa müxtalif reaksiyalar
veracayını da qabaqcadan qabul edarik. Hanı
özümüze, ham da başqalarına qarşı basladiyimiz
sevgi ahamiyyatli daracada artar. 8ks taqdirda isa
toqquşma ehtimalı çox yüksakdir.
Sizi çox yaxşı düşünmaya va hamınızın çox farqli
olduğu reallığına hörmatla yanaşmağa davet ediram.
Bunu bacardıqdan sonra başqalarına qarşı sevginiz
va öz individuallığınıza olan rağbatiniz artacaqdır.

071 ekitab.ucoz.org
 Özünüz Üçün Yardım Normaları
Tartib Edin
egar hayatınızın rahatlıq va sevgi ile dolu olmasını
istayirsinizsa, sakitlaşdirici va yaxşı işler görmeyiniz
faydalıdır. Men bu maqsadla öz ahatam üçün yardım
normaları tartib etmişam. Bu kiçik yaxşılıqlar
insanlara xidmat baxımından yaxşı fürsat olmaqla
yanaşı, hamçinin mana yardımsevarliyin nece
xoşagalan olduğunu da xatırladır.
Evim San-Fransisko körfezinin ucqar hissesinde
yerleşir. Tabiat va gözal manzara cahatdan baxtimiz
çox gatirib. Bu gözalliyin yegane istisnası yoldan
keçen maşınların pancaralarindan atılan zibillardir.
Şaharin merkezinden uzaqda yaşamağın bir çox
yaxşı xüsusiyyatlarina baxmayaraq, zibillarin gec­
gec yığılması kimi xoşagalmaz hallar da baş verir.
Har iki uşağımla birlikda haınişa amal etdiyim
yardım norması etrafımızı basan zibillarin
yığılmasıdır. Bu işi görmeye ela öyraşmişik ki,
maşınımızda gederken uşaqlarım heyecanlı sesle:
"Ata, zibil gördüm, maşını saxla!"- deye qışqırışırlar.
elverişli vaxt olanda derhal maşını bir kenarda
saxlayıb, gördüyümüz zibili yerden götürürük. Bir
defa evimizin yaxınlığında heç tanımadığım bir
adamın zibil yığdığını gördüm. Hamin adam
gülümseyerek mana dedi: "Siz yığanda görmüşam,
xoşuma geldi".
etraf<lakı zibillari toplamaq eda bilacayiniz
çoxsaylı yardıından sadece biridir. Kiminse qapını
açıb keçmasi üçün yol vermek, qocalar evinde qalan
yaşlılara baş çakmak, ya da hansısa evin qarajının
yolundakı qarları kürümek da sizi xoşhal edecek
yaxşılıqlar sırasındadır. Sizi çox zahmete
salmayacaq, amma yene da kimasa faydası
toxunacaq işler fikirlaşin. eylancali olduğu kimi,
şaxsi mamnuniyyati da vardır va atrafınızdakı
insanlara yaxşı nümuna olarsınız. Neticede hamı
qazanclı çıxar.

072 ekitab.ucoz.org
 Har Gün, 8n Azı, Bir N afara
Bayandiyiniz Bir Xüsusiyyatini
Deyin
Bu güne kimi neça nafar üçün zahmet çakib, onlarda
an çox neyi bayandiyinizi demisiniz? İnsanların
aksariyyati bunu çox etınir. Ü stelik atrafımdakı
başqa adamlardan na qadar tarif eşitdiklarini
soruşanda verilen cavablar, çox teessüf ki: "Axırıncı
defa na vaxt tariflandiyim yadıma galmir" va ya
"Demek olar ki, eşitmaınişam" qabilindandir.
8trafımızdakı insanlara qarşı müsbat
fikirlerimizi saslandirmakdan boyun qaçırmağımızın
bir neça sebebi vardır. 8sas bahaneler: "Onların
manim tarifime ehtiyacları yoxdur, onsuz da bilirler".
Ya da: "Onu çox bayaniram, amma nasa demeye
çakiniram". Amma hamin tarif üçün nazarda
tutulmuş insandan soruşsanız, bu cür samimi
taqdirdolu sözleri eşitmak üçün üreyi getdiyini
deyacakdir. Sizi tariflamakdan çekindiren amil,
adatan, na deyacayinizi bilmemek, utancaqlıq, o biri
insanın, onsuz da, öz üstün cahatlarini bilmesi va ya
har nadirsa, artıq bu xasiyyatinizi dayişdirınayin v

axtıdır.
Kimasa onun bir xüsusiyyatini bayandiyinizi
demek "tesadüfen edilen bir yaxşılıq"dır. 8sas bir
defa öyraşmakdir, sonra heç bir cidd-cahd lazım
galmayacak, lakin avazinda çox müsbat qarşılıq
göracaksiniz. Çoxları başqaları tarafindan taqdir
edilmeyi gözlayarak ömür keçirirlar, xüsusila da
bunu valideynlardan, hayat yoldaşlarından,
uşaqlarından va dostlarından gözlayirlar. 8gar
samimilikle deyilibsa, yadlardan eşitdiyiniz tarif da
xoşa galir. Bu, sevgi va xeyihxah niyyatdan xabar
veren bir faaliyyatdir. Düşüncelerinizin kiminse
doğru olan işine yönaldiyini gösterir. Fikirleri
müsbat istiqamatda toplanmış şaxs özünü rahat hiss
edir.
Keçan gün dükanda növba gözlayanda inanılmaz
bir sabir nümayişinin şahidi oldum. Müştarilardan
biri çox da haqlı sayılmayacağı bir mövzuda kassir
qadının üstüne çox pis şekilde gileylandi. Qadın onun
cavabını amalli-başlı vere bilacayi halda, tamamila
sakit dayanaraq, qazabinin keçmasina üstünlük

073 ekitab.ucoz.org
verdi. Ödeme növbesi mene gelib çatanda ona:
"Hemin müşteriye gösterdiyiniz sabra heyran
qaldım" dedim. Qadın gözlerimin içine baxdı ve bele
dedi: "Teşekkür edirem, cenah. Bilirsiniz, bu güne
kimi bu dükanda meni teqdir eden ilk insan sizsiniz".
Qadına ne qeder doğru hareket etdiyini demeyim iki
saniye de çekmedi. Ancaq bu hem onun, heın de
menim üçün günün en gözel anı oldu.

074 ekitab.ucoz.org
 Qarşınıza Sarhadlar Qoymayın,
Yoxsa Mahdudlaşarsınız
Çox adaın özlerine yaraşdırdıqları sarhadlar çakarak
enerjilerini itirirlar. "Man bunu eda bilmaram'',
"Özümden asılı deyil, man hamişe belayam", "Heç
vaxt sevgi üstünde münasibat qura bilmayacayam"
va buna banzar minlarla menfi va mağlubiyyati
baribaşdan qabul edan iddialar heç vaxt dillerinden
düşmür.
Beynimiz çox güclü mexanizmdir. Nayinsa real
va ya bizim üçün alçatmaz olduğuna qarar versek,
daha sonra özümüzün yaratdığımız bu maneani
aşmaq çox çetin olur. Üstelik bu fikri müdafia
edirsinizsa, demek olar ki, qeyri-mümkün olur.
Masalan, "man yaza bilmiram" düşüncesini
manimsadiyinizi farz edin. Bu iddianızı sübut
etmakdan ötrü çoxlu nümunalar axtaracaqsınız.
Maktab vaxtı inşaları nece pis yazdığınızı, ya da
axırıncı defa maktub yazmaq istayanda çetinlik
çakdiyinizi yada salarsınız. Beyninizi saysız-hesabsız
sarhadlarla dolduraraq, sınaqdan keçirınaya da
gözünüzü qorxudarsınız. Yazıçı ola bilmek, yaxud
hansısa başqa işi göre bilmek üçün atılmalı birinci
addım an böyük tanqidçinizi susdurmaqdır... Yani
özünüzü!
O vaxt xanım müştarilarimdan biri mana bela
demişdi: "Yaqin, heç vaxt yaxşı ınünasibat qura
bilmayacayam. Na üçünsa, hamişe xalal gatiriram".
Haqiqatan da, haqlı idi. Na vaxt bir nafarla ınünasibat
qursa, özü da farqina varmadan yeni taraf­
müqabilinin ondan ayrılması üçün sabablar
axtarmağa başlayırdı. Görüşe gec galanda "man
hamişe gecikiram" deyirdi. Anlaşılmazlıq yaranan
zaman "man hamişe mübahisa salıram" kimi sözler
işladirdi. Belalikla, avval-axır taraf-müqabilini
sevgisine layiq olmadığına inandırırdı. Sonra da
öz-özüne: "Bax, hamişe bela olur, man heç vaxt
münasibati davam etdira bilmiram" deye gileylanirdi.
Bu ınüştarimin öyranmali olduğu birinci madde
- xoşagalmaz hal baş veracayini gözlamakdan al
çakmasi idi. Sarhadlari gözlemek marhalasina galib
çatanda özünü saxlamalı idi. Ela "Man hamişe bela
ediram" deye söze başlayacağı vaxt bunu dayişdirib:
"Bu, cafangiyyatdır, man heç neyi hamişe etmiram"

075 ekitab.ucoz.org
demeli idi. Mahdudluqlarını irali sürüb, bunları
müdafia etmeyin pis vardiş olduğunu va bunların
asanlıqla müsbat vardişlarla avaz oluna bilacayini
başa düşmeli idi. Bu gün hamin müşterim daha çox
müvaffaqiyyat qazanır. Köhne vardişlar bir anlıq üza
çıxan kimi bunu güla-güla qarşılayır.
Man da özüme yaratdığım sarhadlari müdafia
edanda onları, haqiqatan da, manimsadiyimi
görüram. Güman ediram ki, bunlar sizin üçün da
keçarlidir.

076 ekitab.ucoz.org
 Gördüyünüz Har Bir Yerda
Tanrının Barmaq İzi Vardır
Ravvin Harold Kuşner: "Tanrının bütün yaratdıqları
müqeddesdir" - deye xatırladır. Bir insan kimi bizim
öhdemize düşen vezife, çox da müqeddes
görünmeyen veziyyetlerde de bu müqeddesliyi
tapmaqdır. Heyranedici sübh çağında, sağlam bir
uşağın tebessümünde, ya da sahile çırpılan okean
dalğalarının möhteşemliyinde Tanrının gözelliyini
görmek çetin deyil. Baxaq görek, çox xoşagelmez
anlarda, meselen, çetin heyat derslerinde ve ya
ölüm-dirim mübarizelerinde bu müqeddesliyi
axtarmağı öyrene bilerik?
Gündelik situasiyalarda müqeddesliyi görmek
arzusu ile dolub-daşsaq, sehrli bir hal yaranmağa
başlayar. Qefilden üreyimizi rahatlıq hissi bürüyer.
Daha evvel gözümüzden qaçmış adi halların
ruhumuzu qidalandırıcı xüsusiyyetini görmeye
başlayarıq. Her işde Tanrının barmaq izi olduğunu
yada salmağımız bele onsuz da her bir şeyi xüsusi
etmeye kifayetdir. Çetin bir adama vaxt serf edende
ve yaxud qebzleri ödemek üçün çetinlik çekende bu
menevi heqiqeti xatırlaınaq hadiselere nöqteyi­
nezerimizin genişlenmesini temin edir. Size problem
yaradan insanı da Tanrının yaratdığını yada
salarsınız, qebzleri ödeyende malik olduqlarınız
uçun, heqiqeten de, bextinizin getirdiyini
fikirleşersiniz.
Ağlınızın bir küncünde saxlayın: her yerde
Tanrının barmaq ızı vardır. Nedese gözellik
görmemeyiniz hemin gözelliyin olınadığı demek
deyil. Sadece, biz kifayet qeder diqqet yetirmirik, ya
da hadiselere münasibetimiz yeterli derecede geniş
deyildir.

077 ekitab.ucoz.org
Tanqid Etma İstayiniza Mane Olun
Bir insanı mühakima va ya tanqid etdiyimiz vaxt bu
hareketimiz o şaxs haqqında heç naya aydınlıq
getirmez, sadece, bizim tanqid etmeye na qadar
ehtiyacımızın olduğunu meydana çıxarır.
Hansısa iclasda iştirak edende orda olmayanlara
tuşlanmış bir yığın tanqida qulaq asdıqdan sonra eve
gedib fıkirlaşarsiniz: bu qadar tanqidin dünyanı daha
da gözallaşdirmak üçün nasa bir faydası olmuşdur?
Langimadan cavab verarsiniz: yox! Heç bir faydası
olmamışdır. Amma hamısı bununla qurtarmır.
Tanqidçi olmaq meselaya çıxış yolu tapmamaqla
yanaşı, yaşadığımız dünyaya qarşı daha qazabli va
inamsız olmağımıza gatirib çıxarır. Yaddan
çıxarmayın ki, heç birimiz tanqid olunmağı sevmirik.
Tanqid çox vaxt bizi ya müdafıa vaziyyatinda
saxlayır, ya da özümüze qapanırıq. Hücuma maruz
qalan bir insan iki cür reaksiya vere bilar: ya azilib­
büzülarak dala çakilacakdir, ya da qazablanarak
qarşı tarafa hücuma keçacakdir. Bu güne kimi tanqid
etdiyiniz neça nefer ona sahvlarini göstardiyiniz
üçün size teşekkür etmişdir?
Tanqid de eynila söyüş kiıni pis verdişdir. Buna
çox tez öyraşirik, çünki darıxdırıcılığı aradan götürür
va danışmağımıza imkan yaradır.
Lakin kimisa tanqid etdikdan sonra bir anlıq
dayanıb neler hiss etdiyiniza fikir verseniz, bir az
utandığınızı va qanınızın qaraldığını göreceksiniz;
sanki siz hücuma maruz qalmısınız. Bu doğrudur,
çünki tanqid etdiyimiz vaxt sanki bütün dünyaya va
özümüze "Manim tanqid etmeye ehtiyacım var" deye
car çakirik. Eh, sözün düzü, bunu etiraf etmakdan
çox da xoşumuzun galdiyini deye bilmarik.
Burada çıxış yolu ela tanqida keçacak andaca
özünüze mane olmaqdır. Yeter ki, bunu na qadar çox
etdiyinizin va sonra pis hisslar keçirdiyinizin farqina
varın. Men buna oyun kimi baxmağı xoşlayıraın. Hala
da hardan-birden tanqid etmek hevesim güclanir,
amma ela o anda aylaci hasır va özüm-özüme "Bax,
yene ediram" deye xabardarlıq veriram. Ümidvaram
ki, çox vaxt tanqid etmek meylimi tolerantlığa va
hörmata çeviriram.

078 ekitab.ucoz.org
 8n Çox Takidla Müdafia Etdiyiniz
Beş İddianızı Sadalayın Va Bu
Mövzularda Yumşalmağa Çalışın
Bu strategiyanı ilk defa sınadığım vaxt ela inadkar
idim ki, takidla inadkar olmadığımı iddia edirdim!
Vaxt keçdikca, daha halim bir insan olmağa say
göstardikca hansı mövzularda terslik etdiyimi
görmeyim asanlaşdı.
Size müştarilardan götürdüyüm nümunalar
verim: "Stresssiz insanlar tanbaldir" , " Yegane yol
manim yolumdur", "Uşaqlar çox zahmet verirler",
"Ticaretle maşğul olanlar puldan başqa heç naya fikir
verınirlar" Bunun kimi yüzlerle misal çakmak
mümkündür. Burada masala takidla müdafia
etdiyimiz mövzunun mağzinda deyil, yiyalandiyimiz
fikirde nece israrla qalmağımızdadır.
İ ddialarınızı yumşaltmaq sızın gücünüzü
azaltmır. 8ksina, daha da güclanirsiniz. Hayat
yoldaşının haddinden çox pul xarcladiyi iddiasından
bir addım da dala çakilmayan bir kişi müşterim var
idi. Vaxt ötdükca bir az yumşalıb, öz mühakimasinda
na qadar sert olduğunu gördükca hazırda onu bir az
utandıran bir haqiqati kaşf etdi. 8slinda, kişinin
aylancaya sarf etdiyi meblağ hayat yoldaşının özü
üçün xarcladiyi puldan qatbaqat çox idi! Qatı inamı
müşterimin obyektivliyina kölga salmışdı.
Kişi haqiqati başa düşdükdan sonra daha da
halim olduqca, aile hayatları da öz axarına düşdü.
Artıq görmadiyi bir iş ucbatından nainki hayat
yoldaşının üstüne hirslanmir, hatta onu taqdir edir.
Qadın da erindeki bu dayişikliya göre çox xoşbaxtdir
va onu avvalkindan da çox sevir.

079 ekitab.ucoz.org
 Sırf Söz Xatirina Siza Deyilmiş
Tanqidi Qabul Edin (Göracaksiniz,
Ürayiniz Sınmayacaq)
Çox vaxt hetta kiçik bir tenqide tuş gelende bele
derhal özümüzü itiririk. O an sanki fövqelade bir
hadise ile qarşılaşmış ve hücuma meruz qalmış kiıni
müdafieye keçirik. Lakin eslinde, tenqid, sadece,
başqa bir insanın davranışlarımız ve ya hansısa
mövzudakı fikirlerimiz haqqında bizimkinden ferqli
olan müşahidesinden ibaretdir.
Tenqide özünümüdafie refleksi ile cavab
verdiyimiz teqdirde üreyiniz sınacaqdır. Ö zümüzü
hücuma meruz qalmış kimi hiss etdiyimiz üçün
derhal müdafie ve ya eks- tenqid etmek ehtiyacı
duyarıq. Ağlımızı özümüze ve ya tenqidçiye qarşı
qezebli ve incik fikirlerle doldurarıq. Bütün bu
reaksiyalar çox höyük hecmde enerji aparır.
Buna qarşı çox semereli bir üsul - size
tuşlanmış tenqidi qebul etmekdir. Tebii ki, bu
sözümle alçalmağınızı, size istiqametlenmiş her bir
menfi fikre inanıb özünüze hörmeti itirmeyinizi
deınak istaıniram. Sadaca, bilnıayinizi istadiyinı
budur: çox vaxt tenqidi qebul etmekle gerginliyi
aradan götürür, kiminse öz fikrini bildirme
ehtiyacını ödeyersiniz. Bu yolla başqasının gözü ile
özünüzü görüb nese öyrenmek fürseti qazanır ve en
esası, sakit qala bilirsiniz.
Mene tuşlanmış tenqidi ilk defe şüurlu şekilde
neçe il bundan evvel heyat yoldaşım mene: "Herden
haddinden çox danışırsan" deyende qebul etmişdim.
Bunu qebul etmemişden bir an qabaq çox incidiyim
yadımdadır. Amma ona bu cür cavab verdim:
"Haqlısan, bezen, heqiqeten de, çox danışıram''. Ele o
anda hayatımı deyişdirecek bir şey keşf etdim. Onun
tenqidini qebul edende haqlı olduğunu göre
bilmişdim. Doğrudan da, ekser hallarda çox
danışırdım. 8n yaxşısı ise bu idi ki, menim müdafieye
keçmemeyim heyat yoldaşımı da sakitleşdirmişdi.
Bir neçe deqiqe sonra mene: "Bilirsen, seninle
danışmaq çox rahatdır" dedi. 8ger onun
müşahidesine göre hiddetlenib razılaşmasaydım,
mene bunu deyeceyini heç güman etmireın. O gün
bunu öyrendim: tenqide reaksiya vermek tenqidin

080 ekitab.ucoz.org
özünü qatiyyan yoxa çıxarmır. 8ksina, pis
reaksiyalar verdiyiniz vaxt sizi tanqid edan şaxs öz
fikrinin düz olduğuna inanır.
Bu strategiyanı tecrübeden keçirin. Size
aradabir tuşlanan tanqidlari qabul etmeyin qazancı
öz qiymatindan yüksakdir.

081 ekitab.ucoz.org
 Başqalarının Fikirlarinda, Az Da
Olsa, Haqiqat Axtarın
8gar öyranmayi sevdiyiniz qadar başqalarını xoşbaxt
etmeyi da xoşlayırsınızsa, bu fikir ürayinizdan xabar
verecek.
Demek olar ki, hamı öz fikrinin çox yaxşı
olduğunu düşünür, yoxsa onu sizinle bölüşmaz.
Amma aksariyyatimiz başqalarının fikrini
özümüzünkü ile müqayisa ederek böyük bir sahv
edirik. Bu fikir bizim düşüncelerimize uyğun
gelmeyende ya tamamila qulaq asmaqdan imtina
edirik, ya da o fikirde sahv tapırıq. Biz özümüzü
yüksakda gördüyüınüz halda, qarşımızdakı şaxs
alçaldılır va netice etibarila heç na öyrana bilmirik.
Demek olar ki, har bir düşüncede mana vardır;
xüsusila da biz takca sahv yox, mana tapmaq
istayiriksa... Galan defa kimse size öz fikrini maslahat
görende derhal mühakima edib tanqidla
baxmaqdansa, o insanın sözlerinde haqiqatin olub­
olmadığına nazar salın.
Bir tarafdan, fikirlaşanda kiminse düşüncesi
haqqında mülahiza yürüdanda bu davranışınız o şaxs
haqqında heç na ifada etmir, amma sizin har kesi
mühakima etmek havasinizla bağlı çox şeyi meydana
çıxarır.
Hala da bazen başqalarının fikirlerini tanqid
etdiyimi görüram, amma evvelki kimi çox deyil. Bunu
başqalarının iddialarında haqiqat axtarmağıma
borcluyam. Bu sade strategiyanı tatbiq etseniz, çox
gözal hadiseler baş veracakdir: ünsiyyat qurduğunuz
insanları daha yaxşı başa düşecek, mülayim va
sevgiye açıq enerjinizle başqalarını öz tarafiniza
çakacak, daha çox öyranacak va halka da, an asası,
özünüzü yaxşı hiss edeceksiniz.

082 ekitab.ucoz.org
Stakanın Sınıq Olduğunu Farz Edin
Bu, menim hele iyirmi il bundan evvel öyrendiyim
buddist telimidir. Daha temkinli ve ixtiyar sahibi
olan bir şexsiyyet formalaşdırmaq üçün qarşıma
qoyduğum meqsedimde mene çox lazım olan
nöqteyi-nezeri qazandırmışdır.
Talimin mahiyyeti hayatın daima deyişiklik
içinde olduğundan ibaretdir. Her şeyin başlanğıcı ve
sonu vardır. Her ağac bir toxumla başlayır ve sonra
yeniden torpağa çevrilir. Her bir qaya parçası evvelce
yaranır, sonra toza qarışır ve yox olur. Bu felsefe
müasir dünyamızda her bir avtomobil, makina ve
geyim hissesinin evvelce istehsal olunacağı, sonra
parça-parça olub dağılacağı manasına gelir, bu,
sadece, vaxt meselesidir. Bedenlerimiz doğulur ve
ölür. Yaradılan stekan tez-gec sınacaqdır.
Bu felsefeni qebul etmek insana rahatlıq verir.
Neyinse sınacağını evvelceden gözleyirsinizse, hemin
eşya qırılanda teeccüblenib kederlenmeyeceksiniz.
Sevdiyiniz eşya yox olanda qemlenmek evezine, bu
qeder vaxt erzinde ona malik olduğunuz üçün
minnetdarlıq duyarsınız.
Bunu takınillaşdirnıak üçün asan bir ınisalla
başlaya bilersiniz: meselen, bu, bir stekan su ola
biler. en çox xoşladığınız stekanı çıxarıb qarşınıza
qoyun ve gözelliyini yaxşı-yaxşı hafizenize hekk
edin. Bunu etdikden sonra hemin stekanı yere düşüb
parçalanmış halda gözünüzün qabağına getirin. Bu
vaxt her şeyin vaxt keçdikce çevrilib xüsusileşdiyine
dair felsefeni yadınızdan çıxarmayın.
elbette ki, heç kim en çox xoşladığı stekanın ve
yaxud başqa bir eşyasının yere düşüb sınmağını
istemir. Bu felsefenin meqsedi kimise emosional ve
ya hissiyyatsız etmek deyil, sadece, insanın tabii
hadiseleri sakitlikle qarşılamasını temin etmekdir.
en çox xoşladığınız stekanınız tez-gec qırılanda bu
felsefe sayesinde baş verenlere düzgün nöqteyi­
nezerden baxarsınız. "Vay, sındı!" demek evezine,
"Eh, neyleyek, evvel-axır olacaqdı" deye
fikirleşarsiniz. Bu cür düşündüyünüz üçün hem
hadiseler qarşısında soyuqqanlılığınızı qoruya
bilecek, hem de hayatı hamişe olduğundan da çox
qiymetlendirmeye başlayacaqsınız.

083 ekitab.ucoz.org
 Bu Cümlani Yaxşıca Dark Edin:
"Haraya Gedirsinizsa, Siz
Ordasınız"
Yuxarıdakı cümle Jon Kabat-Zinn terefınden
yazılmış möhteşem bir kitabın başlığıdır. Manası
aydındır: haraya gedirsinizse gedin, özünüzü de
aparın. Bu ifadeni menimsemekle, her an başqa bir
yerde olmağı istemekden el çeke bilersiniz.
Hamımızda bu meyil az-çox vardır: o anda ferqli bir
yerde olmaqla (tatilde, başqa taraf- müqabili ile
birlikde, başqa peşede, başqa bir şeraitde...) daha
xoşbext olacağımızı düşünürük. Lakin bu, heç de düz
deyil.
Doğrusunu bilmek isteyirsinizse, eger
zererverici zehni verdişler varsa, yeni asanlıqla
narahat olub esebileşirsinizse, çox vaxt qezebli ve
inciksinizse, ya da tez-tez halınızdan
şikayetçisinizse, haraya gedirsiniz gedin, bu
meyilleriniz de arxanızca gelecekdir. Bunun eksi de
doğrudur. 8ger ümumilikde ne qeder xoşbext ve
nadir hallarda özünden çıxan insansınızsa,
istadiyiniz qadar ınakan va dost dayişdirin, bundan
çox az menfi tesir görersiniz.
Bir vaxtlar bir nefer menden: "Kaliforniyadakı
insanlar necedir?" deye soruşmuşdu. Men de ona:
"Sizin yaşadığınız yerde adamlar necedirler?" sualını
verdim. "Eqoist ve tamahkardırlar" cavabını verdi.
Ona böyük ehtimalla Kaliforniyadakı insanları da
eqoist ve tamahkar hesab edeceyini dedim.
Hayatın da, eynile avtomobil sürerken olduğu
kimi, bayırdan içeriye yox, içeriden bayıra doğru
olduğunu başa düşdüyünüz zaman çox gözel
hadiseler baş vermeye başlayacaqdır. O anda
üstünlük verdiyiniz başqa bir yer haqqında
fıkirleşmekdense, olduğunuz yerdece rahatlıq
tapınağa çalışsanız, sakitliyi ele o mekanda
taparsınız. Sonra müxtelif yerlere köçerek teze işleri
tecrübeden keçirdikce ve yeni insanlarla tanış
olduqca daxilinizdeki o rahatlıq hissi de sizinle
birlikde olacaqdır. "Haraya gedirsinizse, siz
oradasınız" ifadesi qeti bütövlükde düzgündür.

084 ekitab.ucoz.org
 Danışmamışdan 8vval Nafas Alın
Tanıdığım insanlar arasında bu sade strategiyanı
sınaqdan keçiranlarin hamısı çox gözal neticeler alda
etmişdir. Derhal alda olunan bu neticeler sabrin
artınası, nöqteyi-nazarin genişlanmasi va alava
qazanc olaraq, başqalarından daha çox hörmat va
teşekkür görmakdir.
Tatbiq çox asandır va yalnız bir iş görmelisiniz:
sizinle danışan şaxs sözünü başa vurduqdan sonra
dayanıb nefes almaq. 8vval-avval aradakı bu boşluq
size sonsuzluq kimi gala bilar, amma aslinda heç bir
saniye da davam etmir. Nefes almağın qüdratina va
gözalliyina öyraşacak va çox xoşlayacaqsınız. Bunu
etmekle ham sizinle ünsiyyat quran har bir kasa
yaxınlaşacaq, ham da onlardan böyük hörmat
göreceksiniz. Bir insana verilecek an qiymatli
hadiyyalardan birinin onu dinlemek olduğuna siz da
şahid olacaqsınız. Bunun üçün yegane şart qararlılıq
va maşq etmakdir.
8gar atrafımızdakı söhbatlari nazardan keçirsak,
atlatan, çoxumuzun danışmaq üçün növba
gözladiyini göreceksiniz. Qarşımızdakı insana
aslinda qulaq asnurıq, sadece, öz fikrinıizi araya
salmaq üçün fasile y aranmasını gözlayirik. Ya
danışanın cümlesini qurtarmasını gözlayirik, ya da
sözünü tez başa vurmağa sövq etmek üçün "Yaxşı,
yaxşı," va ya "Biliram," kimi ifadeler işladirik. Bu
şekilde geden söhbat da rinqdaki iki boksçunun
yumruqlaşmasına va ya pinq-ponq yarışına banzayir.
Lakin söhbat prosesinden har iki taraf da zövq almalı
va nasa öyranmalidir.
Bu hayacanlandırılmış ünsiyyat forması bizi
başqalarının fikirlerini tanqid etmeye, artıq
reaksiyalar vermeye, sahv şerhler bildirmeye va
yanlış neticeler çıxarmağa yönaldir... Bütün bunlar
da müsahibimiz hala sözünü başa vurmamış
başlayır. Malız buna göre da çox vaxt bir-birimize
qarşı hirsli va gergin oluruq. Bazen bu qulaq asma
qüsurumuza baxanda hala da dostlarımın ola
bildiyina taaccüblaniram!
Men ömrümün çox hissesini danışıq növbasini
gözleyerek keçirdim. İnanın, danışınağa
başlamamışdan qabaq qarşınızdakı insanın sözünü
tamamila bitirmesini gözladikda onun üzünda

085 ekitab.ucoz.org
yaranan o sevimli heyratdolu ifada xoşunuza
galacak. 8ksar hallarda bu şaxs ilk defa sözünü rahat
şekilde başa vurınaq fürsati qazanacaqdır. Hamin
vaxt siz da ondan galan rahatlanma hissini
duyacaqsınız va belalikla, ikiniz arasında sakit va
heyecansız bir mühit formalaşacaq.
Size danışıq fürsatinin çatmayacağından
narahat olmayın: növbaniz çatacaqdır. Hatta
müsahibiniz sizden bela sabir va hörmati gördükdan
sonra o da size axıra kimi qulaq asacağından
söhbatiniz daha da şirin olacaqdır.

086 ekitab.ucoz.org
 Özünüzü Yaxşı Hiss Edanda Şükür
Edin Pis Hiss Etdiyiniz Vaxt Halim
Olun
Dünyanın an xoşbaxt insanı hamişa xoşbaxt deyil.
8slinda, an xoşbaxt insanların da pis günleri,
problemleri, mayusluqları va ürak ağrıları vardır.
Xoşbaxtla badbaxt arasındakı farq aksar hallarda
onlardan hansının na qadar vaxt va na daracada
badbaxt olmağı deyil, badbaxtlik dövrünü nece
qarşıladığıdır, hamin dayişan hisslar dövründa nalar
etdiyidir.
Çox insan sahv reaksiya verir va kefi olmayanda
darhal qollarını çırmalayıb işe girişir. Bir anlıq
pessimistliyina çox fikir vererek, neyin yerinda
olmadığını başa düşmaya çalışır. Sonra da özünü
kefini yüksaltınaya macbur edir, ancaq bu, problemi
hall etmakdan daha çox böyüdür.
Sakit va rahat adamları müşahida etsaniz,
onların yaxşı günlarinda hallarına şükür etdiklarini
görarsiniz. Hayatları boyunca yaxşı va pis hisslarin
galib keçdiyini başa düşüblar va çox da yaxşı hiss
etınayacaklari bir günün olacağını bilirlar. Bu,
xoşbaxt insanlar üçün problem deyil, hayat beladir.
Müvaqqati hisslardan qaçmağın qeyri-mümkün
olduğunu qabul ediblar. Buna göre da qanları qara,
asabi va stressli olanda da bu hisslarini eyni
yetkinlikle va geniş qalbla qarşılayırlar. Özlerini pis
hiss etdiklari uçun buna qarşı çıxaraq
hayacanlanmaqdansa, bu anın da keçacayini bilirlar
va vaziyyati qabul edirlar. Neqativ hisslarin altında
azilmakdansa, halimlikla sabir nümayiş etdirirlar. Bu
da onların xoşagalmaz vaziyyatlardan alicanablıqla
çıxaraq, pozitiv düşünmalarina sabab olur. Tanıdığım
an xoşbaxt insanlardan biri müayyan vaxtlarda ciddi
problemler yaşamış şaxsdir. Amma o, bu zamanları
rahatlıqla qarşılaya bilmasi ile farqlanir. Nece olsa,
pis anların ötüb keçacayini va yene da xoşbaxt
olacağını bilmeyin verdiyi rahatlıqla qanının
qaralmasını vecina almaz. Heç neyi böyütmaz.
Galan defa özünüzü pis hiss edende buna qarşı
mübariza aparmayın va özünüzü serbest buraxın.
Görak, talaşa düşmadan halim va sakit qala
bilacaksiniz? Yaddan çıxarmayın ki, neqativ hisslara

087 ekitab.ucoz.org
qarşı savaşmayıb sakit qala bilsek, heınin bedbin
vaxtlarınız da, nece olsa, keçecek. Heç şübheniz
olmasın.

088 ekitab.ucoz.org
 Daha Mülayim Bir Sürücü Olun
8n çox harada gerginleşdiyinizi hiss edirsiniz? 8ger
siz de insanların ekseriyyeti kimisinizse, mence,
tıxacda maşın sürmek siyahınızın lap başlarındadır.
Bu günlerde magistral yolları nezerden keçirende
adam özünü lap yarış ıneydançasında hiss edir.
Daha mülayim sürücü olmaq üçün üç mükemmel
sebeb vardır. Birincisi, sükan arxasında aqressiv
olsanız, özünüzü ve etrafınızdakıları böyük
tehlükelerle üzleşdirersiniz. İkinci sebeb: aqressiv
şekilde maşın sürmek hadsiz derecede böyük stress
yaradır. Qan tezyiqiniz yükselir, sükandan berk-berk
yapışırsınız, gözleriniz gerilir ve düşünceleriniz
nezaretden çıxır. Axırıncı sebeb ise budur:
menzilbaşına çatmaq üçün heç de elave vaxt
qazanmırsınız.
Keçen gün Oklendden San- Xoseye gedirdim.
Yolda tıxac olsa da, neqliyyat irelileyirdi. Yoldakı
xetler arasında o yan - bu yana geden, qefılden
süretlenib aniden eylece basan son derece aqressiv
bir sürücü diqqetimi celb etdi. Telesdiyi açıq-aydın
görünürdü. Qırx millik yolum boyunca, demek olar
ki, öz xattiından kanara çıxnıadını. O gün aldığını bir
kaseti dinleye-dinleye hem de xeyallar qururdum. Bu
seyahetden çox höyük zövq aldım, çünki maşın
sürmek mene özümle baş-başa qalmaq imkanı
yaradır.
Magistral yoldan çıxanda hemin aqressiv
sürücünün arxadan gelib meni keçdiyini gördüm.
Xebarim bele olmadan San- Xoseye ondan evvel gelib
çatmışdım. O qeder yol deyişdirmek, qefılden
süretlenib aniden eyleci basmaq, bir çox insanın
hayatını tehlükeye atmaq ona qan tezyiqini
yükseltmekden ve maşınını elden salmaqdan başqa
heç ne vermemişdi. Yolun sonuna çatanda ikimiz de
eyni süretle gelmiş olduq.
Bu prinsip, bir az qabaqdakı işıqforda
dayanacağı malum olduğu halda, sizi süretle vurub
keçen sürücülere de şamil olunur. Süretle sürmek
heç kime xeyir getirmir. Ü stelik işin axırında cerime
ödeyib, sekkiz saatlıq icbari neqliyyat telimi keçmek
var. İllerle tehlükeli şekilde maşın sürüb süreti
artırsanız bele, hemin sekkiz saatlıq itkinizi berpa
ede bilmezsiniz.

089 ekitab.ucoz.org
 Daha mülayim bir sürücü olınağa qerar verin ve
sükan arxasında keçireceyiniz vaxtdan rahatlanmaq
üçün istifade edin. Maşın sürmeyi, sadece, sizi
harasa aparıb çatdırma vasitesi kimi yox,
fikirleşmeye ve nefes dermeye fürset kimi
deyerlendirin. 8zelelerinizi gergin saxlamaqdansa,
boş buraxmağı sınaqdan keçirin. Menim hatta
xüsusile ezeleleri rahatlamaq üçün bir neçe kasetim
var. Herden maqnitafona bunları qoyur ve qulaq
asıram. Menzil başına çatanda maşına mindiyim
andan daha çox rahatlanmış ve sakitleşmiş şekilde
düşürem. Böyük ehtimalla hayatınız boyunca sükan
arxasında uzun saatlar keçireceksiniz. Bu saatları
eseb ve gerginlik içinde, ya da ağıllı şekilde keçirmek
öz öhdenize qalıb. İkinci variantı seçseniz, qat-qat
rahat insan olarsınız.

090 ekitab.ucoz.org
 Yüngüllaşin
Yüngülleşmek ne demekdir? Yaşadığımız müddet
erzinde bu sözü, belke, min defa eşidirik, amma çox
az adam bunun esl manası haqqında fıkirleşmişdir.
İnsanlardan "yüngülleşmek" mefhumunun ne
olduğunu soruşanda (ınen bu sualı defelerle
vermişem) ekseriyyetinin cavabından çıxan mana
yüngülleşmenin gelecekde edileceyi planlanan bir
fealiyyetden ibaret olur: meselen, tatilde hesir
yellenceyin üstünde, teqaüde çıxanda ve ya edilmesi
vacib olan her iş qurtardıqdan sonra ... Eh, tabii ki,
bunu hesablasaq, ona qeder olan vaxtımızı (yeni
ömrümüzün qalan 95 % - ini) heyecan ve teşviş
içinde, stress altında keçirmeliyik. Bu suala cavab
verenlerin çox az hissesi açıq-aydın bele dese de,
ümumilikde bu fikre işare olunurdu. Bes, ele ise buna
göremi çoxumuz hayatımızı qaçdı-qovduda
yaşayırıq? 8kseriyyetimiz yüngülleşmeyi
göreceyimiz işlerin siyahısı bitene kimi texire salırıq.
Tabii ki, bu siyahıdakı maddeler heç vaxt qurtarmır.
Yüngülleşmeyi gelecekde edeceyimiz bir iş kiıni
yox, hamişe elimizin altında olan bir fealiyyet kimi
fikirlaşsek, çox faydalı olar. Yaddan çıxarınayın ki,
yüngülleşmiş insanlar çox müveffeqiyyetli ola bilirler
ve eslinde, bu halda yaradıcılıq qabiliyyeti çox artır.
Meselen, men özümü gergin hiss edende heç elime
qelem de almıram. Amma rahatladığımı hiss edende
yazmaq menim üçün çox asanlaşır.
Yüngülleşe bilmek üçün insan özüne hayatın
müxtelif draınlarına qarşı ferqli reaksiyalar vermeyi
öyretmelidir. Hayatın qarşınıza çıxardığı hadiselere
ne cür cavab vereceyiniz öz öhdenize qalmışdır.
Bunu tez-tez ve sebirle öz-özünüze tekrar edin.
Düşünce terzinizi deyişdirdikce, mövcud olan
şartlara de yeni baxışla baxa bilersiniz. Bunu tetbiq
etdikce, doğru seçimleriniz sizin daha rahat bir
insana çevrilmeyinize kömek edecekdir.

091 ekitab.ucoz.org
 Poçtla Övladlıq Götürün
Bu kitabda xidmat agentliklarini reklam etmek
istemesem da, poçtla övladlığa götürmek tecrübemin
çox yaxşı neticeler verdiyini demek
macburiyyatindayam. Yox, haqiqi manada övladlığa
götürmakdan söhbat getmir, amma bir uşağa kömak
etdiyiniz zaman başqa uşaqları da tanımaq imkanı
alda edirsiniz. Bu metod manim aile üzvlarimin
hamısına höyük sevine va mamnunluq baxş etdi. Altı
yaşlı qızımın övladlığa götürdüyü bir uşaq var va
qızım bu prosesdan ham çox şey öyranir, ham da çox
xoşbaxt olur. Qızım va taze dostu tez-tez yazışırlar va
şekiller çakirlar, bir-birinin hayatı haqqında xabar
tutmaqdan çox höyük zövq alırlar.
Har ay uşaqlara yardım üzre masul agentliya
kiçik bir meblağ köçürürsünüz. Bu pullarla onların
ailelerine uşaqların tahsili va qidalanması ile
alaqadar xarclarin ödenilmesi üçün kömak edilir.
Manca, bu növ xeyriyya hadisesinden bela zövq
alınağımızın sebebi qarşılıqlı tesir içinde
olmağımızdan irali gelir. Çox vaxt iane veranda kime
kömak etdiyimizi bilmek qeyri-mümkün olur. Amma
bu üsulla nainki kinıe yardıın etdiyinıizi bilirik, hatta
o insanı yaxından tanımaq imkanı da qazanırıq.
Üstalik, münasibatinizin davam etmesi başqalarına
kömak eda bildiyimiz üçün na qadar şanslı
olduğumuzu da yadımıza salır. Bu cür iane ister
manda, isterse da başqa insanlarda minnatdarlıq
hisslari oyadır.

092 ekitab.ucoz.org
 Hayata Melodram Kimi Baxmayın
Bu başlıq, aslinda, "Xırda şeylerin derdini çekmeyin"
maslahatinin başqa formasıdır. İ nsanların çoxu öz
hayatını melodram kimi görmaya heveslidir. Yani
harekat va bedii adabiyyatın hakim olduğu,
şişirdilmiş bir pyes kimi... Bu tarif size tanış geldi?
Eynila dramatik bir pyesda olduğu kimi hadiselerin
haqiqi ölçülerini şişirdirik va xırda şeyleri çox
böyüdürük. Hayatın bizim qaraladığımız kimi pis
olmadığını unutma meylimiz vardır. Yaddan
çıxardığımız digar maqam isa hadiseleri böyüdanin
özümüz olmasıdır.
Sakitlaşmanin an tesirli yollarından biri hayatın
televiziya seriallarındakı melodramlara heç
oxşamadığını özümüze xatırlatmaqdır. İ şlerimin
çoxaldığı va özümü çox ciddi qabul etdiyim vaxtlarda
öz-özüme deyiram: "Bax, yene eyni cür davranıram.
Manim sabun operam başlayır". Har defa da bu sözü
dedikdan sonra ciddiyyatim yoxa çıxır va özüme güle
biliram. Bunu xatırladığım andaca daha mülayim va
sakit kanala çevrilanda manim melodramam daha
sevimli bir drama çevrilir.
8gar televizordakı melodrarnlardan birine
baxmısınızsa, oradakı qahramanların kiçik hadiseleri
na qadar ciddi qabul edarak, onun uğrunda
hayatlarını mahv etdiklarini görmüsünüz; ya kimse
onların ürayini sındırıb, ya üzüna pis baxıb, ya da
hayat yoldaşları ila sevgi macerası yaşayıb va s.
Verdikleri reaksiya, atlatan, bela olur: "Ah, Tanrım!
Başıma bu da galacakdi?" Sonra har şeyi lap
qarışdırmaq üçün problemlerini başqalarına açıb
danışırlar va hamılıqla nece höyük falakat üz
verdiyini müzakira edirlar. Tabii ki, hamısının hayatı
bir anda melodrama çevrilir.
Na vaxtsa bir da stressli bir dövra girseniz, bu
strategiyanı özünüz üçün tatbiq edin va
melodramınızı sevimli draınlara çevirin.

093 ekitab.ucoz.org
Öz Düşünca Tarzinizdan Tamamila
Farqli Maqala Va Kitablar Oxuyun
Nasa Öyranmaya Çalışın
Oxuduqlarınızın, demek olar ki, hamısının sızın
hayat haqqındakı fikir ve düşüncelerinizi
desteklediyi heç diqqetinizi çekib? Bu, televizor ve
radioda neye baxıb qulaq asdıqlarınıza da şamil
olunur. Amerikanın en meşhur radio "talk show"
proqramlarına zeng edenlerin dedikleri ortaq cümle
"Sizinle tamamile razılaşıram" olur. İster liberal olaq,
ister mühafizekar, hamımız beleyik. müeyyen fikirler
formalaşdırır, sonra da ömrümüzü bu fikirlerin
doğruluğunu destekleyen düşünceler axtararaq
keçiririk. Bu cür terefkeşlik kederlendirici haldır,
çünki bizimkilerden ferqli fikirlerden öyreneceyimiz
o qeder çox meqam var ki... Diger qüsselendirici hal
ise bu inadımızın, üreyimizi ve ağlımızı başqa
fikirlere bağlamağın bizde höyük stress
yaratmasıdır. Ağlımız bağlı olduğu üçün her cür
düşünceni bizden uzaq saxlayır.
Lakin yaddan çıxardığımız en esas meqam
hanıırnızın öz fikrinlizin yegane doğru yol olduğuna
eyni şiddetle inanmasıdır. Bir-birine zidd
düşüncelere malik iki insanın çox vaxt öz fikirlerini
sübuta yetirmek üçün eyni nümunelerden istifade
ede ve eyni derecede gözel danışaraq inandırıcı ola
bileceyini de unuduruq.
Bunu bilmek bizi ya daha da inadkar ve qapalı
edir, ya da bir az açılaraq yeni malumatlar
öyrenmeye yöneldir. Günde, sadece, bir neçe
deqiqenizi hayata dair düşüncelerinizden ferqli
fikirler ireli süren meqale ve kitab oxumağa ayırın.
Var gücünüzle müdafie etdiyiniz inanclarınızı
deyişdirmeyiniz lazım deyil. Bu, sadece, zehninizi
genişlendirmek ve qelbinizi yeni fikirlere açmağınız
üçündür. Bu, yeni açılışla başqa fikirlere etirazın
sizde yaratdığı stress azalacaqdır. Bunun tetbiqi sizi
daha maraqlı insana çevirmekle yanaşı, başqalarının
da, eslinde, pisniyyetli olmadığını başa düşecek,
daha sebirli ve tolerant olacaqsınız. Ferqli
düşüncelerin de mentiqini anlayacağınız üçün daha
rahat ve felsefi bir şexsiyyet formalaşdıracaqsınız.
Hayat yoldaşımla men ölkenin en mühafizekar ve en

094 ekitab.ucoz.org
liberal jurnallarına abunayik. Rahatlıqla deye
bilaram ki, har iki nöqteyi-nazar dünyagörüşümüzü
xeyli genişlandirmişdir.

095 ekitab.ucoz.org
 Eyni Vaxtda Bir Neça İş Görmaya
Çalışmayın
Keçan gün yolda maşın süranda sol xatda geden bir
sürücünün eyni vaxtda üzünü qırxdığını, qahva
içdiyini va qazet oxuduğunu gördüm! Ürayimda "8la"
dedim. Çünki hamin sahar ağlını lap itirmiş
camiyyatimizin ağlasığmaz harakatlarina vere
bilacayim münasib bir nümuna fıkirlaşirdim.
Eyni vaxtda bir neça iş görmek kimi bir sahvi
tez-tez takrarlayırıq. Hayatımızı asanlaşdırması
üçün naqilsiz telefon alırıq, amma aslinda, bu
mexanizmlar bir çox baxımdan işlerimizi lap qarışıq
hala salır.
Hayat yoldaşımla birlikda dostumuzun evina
qonaq getmişdik. Ev sahibesinin bir tarafdan
telefonla danışa-danışa döyülan qapıya baxdığını,
sobanın üstündeki yemaya nezaret etdiyini va uşağın
bezini dayişdirdiyini dahşat içinde izledik. Kiminlasa
danışanda çoxumuzda bela bir meyil vardır va
ağlımız başqa yerlerdedir; ya da eyni vaxtda üç-dörd
işi birden görmaya çalışırıq.
Eyni anda çoxlu işi birden gördüyümüz zaman
diqqatimizi hamin anda camlamayimiz qeyri­
mümkündür. Buna göre da alimizdaki işdan
alacağımız zövqü qaçırmaqla yanaşı, o işa yönaltmali
olduğumuz diqqat dağıldığı üçün tesirimiz da azalır.
Bu mövzuda maraqlı bir metod eyni anda sadaca
bir iş görmek maqsadi ila vaxtı hissalara bölınakdan
ibaratdir. İster qab yuınaq olsun, istarsa da telefonla
danışınaq; ya da maşın süranda, hayat yoldaşınızla
danışanda, uşağınızla oynayanda, jurnal oxuyanda
hamişe diqqatinizi bir işa camlamaya çalışın. Na
edirsinizsa, orada olun. Diqqatinizi orada toplayın.
İki halın şahidi olacaqsınız. Birincisi, gördüyünüz
işdan- qab yumaq, şkafları tamizlamak kimi
xoşagalmaz maşğuliyyatlardan da zövq alacaqsınız.
İnsan diqqatini dağıtmadan bir sahaya yönaldiyi
taqdirda, etdiyi işin mağzi na olursa olsun, onu
manimsayir va maraq baslamaya başlayır. Farqina
varacağınız ikinci hal isa gördüyünüz işin neca qısa
müddatda va qüsursuz şakilda başa çatmasıdır. Man
xeyli müddatdir bu mövzuda ozumü inkişaf
etdirdiyim üçün yazıçılığım, mütailam, evin tamizliyi
va telefon danışıqları va hayatımın digar qalan

096 ekitab.ucoz.org
sahalarindaki bacarıqlarım da çox takmillaşdi. Siz da
bunu eda bilersiniz. Eyni vaxtda, sadace, bir işi
görmeye qarar verınayiniz kifayatdir.

097 ekitab.ucoz.org
 Ona Qadar Sayın
Biz böyüyan vaxtlarda atam manim va bacılarımın
elinden hirslananda ucadan ona qadar sayırdı. Na
edacayina qarar vermamişdan avval bir az
sakitlaşmak maqsadi daşıyan bu üsuldan onun kiıni
başqa valideynlar da istifada edirdilar.
Man nafas almağı da alava ederek, bu
strategiyanı bir az takmillaşdirdim. Metod bundan
ibaratdir: yavaş-yavaş hirslanmaya başladığınızı hiss
etdiyiniz an derinden nafas alın va bunu eda-eda
ürayinizda "bir" deye sayın. Sonra nefesinizi veren
zaman bütün bedeninizi boş buraxın. " İki"ni deyanda
eyni prosesi tekrarlayın va belalikla, an az ona kiıni
sayın (agar haddinden çox hirslanmisinizsa, iyirmi
beşe kimi saymaq maslahatdir). Yerine yetirdiyiniz
bu prosedur zehninizi boşaltmaq üçün tatbiq olunan
meditasiyanın yüngüllaşdirilmiş formasıdır. Eyni
vaxtda saymaq va nafas almaq ela sakitlaşdirici tesir
yaradır ki, sayıb qurtarandan sonra hirsli
qalmağınız, demek olar ki, qeyri-mümkündür.
Ciyarlariniza daxil olan oksigenin çoxalması va
qazablandiyiniz vaxtla prosesi başa vurduğunuz an
arasındakı zaınan boşluğu sızın ınasalaya
münasibatinizin genişlanmasina sabah olur. Bir anlıq
çox höyük problem kimi saciyyalandirdiyiniz hadise
kiçik va ahamiyyatsiz görünmeye başlayır. Bu maşq
stresli va meyus olduğunuz maqamlarda da çox
tesirlidir. Ona göre da özünüzü gergin hiss edanda
bunu sınaqdan keçirin.
8slinda, hirsli olub-olmamağınızdan asılı
olmayaraq, bu üsulla bir neça daqiqa keçira
bilarsiniz. Man bu strategiyanı gündelik hayatıma
daxil etmişam. Çünki haın mani yüngüllaşdirir, ham
da xoşuma gelir. Çox vaxt da qazablanmayimin
qarşısını alır.

098 ekitab.ucoz.org
 Özünüzü "Qasırğanın Gözü"nda
Dayanmağa Alışdırın
Fırtınanın gözü dedikda, fırtına, qasırğa, tufan
meteoroloji fenomenlerin düz ortasında olan va
atrafındakı dehşetli mütaharriklikdan tacrid
olunmuş sakit nöqtasi nazarda tutulur. Har tarafı
şiddatla sarsıldığı halda, markazin özü höyük
sükunat içinde qalır. Bir xaosun ortasına
düşdüyümüz vaxtlarda biz da ela sakit qala bilsaydik,
na gözal olardı. ..
Özünüzü "insan qasırğasının" gözünda
olduğunuzu tasavvür etmek ela da çetin deyil. Bir az
sabir va maşq kifayatdir. Masalan, xeyli mübahisali
keçacayi gözlanilan bir ailavi maşvarata gedacayinizi
farz edin. Ö zünüze bunun sakit qala bilmek üçün bir
maşq fürsati olduğunu talqin edin. Hamin otağa
yığışan o qadar insanın arasında mülayim davranış
tarzinizla hamıya nümuna olacağınıza söz verin.
Sonra maşvarat zamanı "nafas alma" taktikasını
tatbiq edin. "Dinlama" metodunu işa salın.
Başqalarının haqlı çıxmasına va üstün galmasina göz
yumun. esas olan budur: agar qararlısınızsa, bunun
öhdasindan gala bilarsiniz.
Ailevi maşvaratlar, kokteyl şanliklari va
uşaqların ad günü meclisleri kimi zararsiz
ssenarilarla işa başlayaraq, bu sahada xeyli tacrüba
qazana bilarsiniz. Qasırğanın gözünde dayanmaqla,
diqqatinizi hal-hazırkı anda daha çox camlaya
bildiyinizi göracak va daha çox zövq alacaqsınız.
8vvalca yuxarıda sadalanan situasiyalarda bişdikdan
sonra hayatın qarşınıza çıxaracağı daha ciddi va
çetin vaziyyatlar üçün hazır olarsınız. Yavaş-yavaş
başlayın; nailiyyatlariniz getdikca çoxalacaq va qısa
bir zamanda qasırğanın gözünde yaşamağı
öyranacaksiniz.

099 ekitab.ucoz.org
 Çevik Planlar Qurun
Bir plan qurub onu qebul etdikden sonra hayatın
ümumi axınına uyğunlaşmalı olduğum üçün bundan
kenara çıxmaq mene çetin gelir.
Lakin ümumi telime esasen insanın uğur qazana
ve ya hansısa layiheni tamamlaya bilmesi üçün en
vacib xüsusiyyet sabitlikdir. 8lbette, çoxumuza
aşılanan bu telim müeyyen yere kimi doğrudur.
Bununla yanaşı, qeyri-çeviklik de derin daxili stress
yaratdığı kimi, çox vaxt insanı narahat edir ve
başqalarına qarşı laqeyd olmağımıza getirib çıxarır.
Bezi yazı-pozu işlerimin çox böyük hissesi ile
günün erken saatlarında meşğul olmağı sevirem.
Meselen, bu kitabı yazanda evde kimse oyanmadan
bir-iki strategiyanı bitirmeyi qarşıma maqsed
qoyuram. Bas, birden dördyaşlı qızım bu vaxt oyanıb
menim yanıma gelse? Qurduğuın plan birmanalı
şekilde pozulacaq. Amma men nece reaksiya
vermeliyam? Ya da ofise getmamişdan evvel qaçmağı
planlaya bilerem.Qaflatan zeng gelse ve tecili suratda
ofise getmeli olduğumu deseler, ne baş verecek?
Qaçışımı taxire salmaq macburiyyetinde qalacağam.
Hanuınız uçun saysız-hesabsız nüınuneler
sadalana biler; planlarımızın qefilden dayişmeli
olması, baş tutmasını gözlediyimiz hadisenin hayata
keçmemeyi, insanların öz sözlerinin üstünde
dayanmamağı, gözlediyinizden daha az pul
qazanmağınız, kiminse sizden soruşmadan planınızı
deyişdirmasi, nazarda tutduğunuzdan daha az vaxt
tapa bilmeyiniz va bunun kimi çox situasiyalarla
qarşılaşmağınız mümkündür.
Özünüze bu sualı vermelisiniz: heqiqeten de,
ahemiyyetli olan nedir?
Planlarımız deyişande meyusluq hissi keçirmeyi
tabii hesab edirik. Lakin bu, bizim prioritetlerimizin
sırasına daxildir. Ö züm üçün tertib etdiyim yazı
proqramı dördyaşlı uşağıma vaxt ayırmaqdan daha
vacibdir? Otuz daqiqe qaça bilmemek üçün pis
olmağa dayermi? Daha ümumi sual ise budur: "Hansı
daha önemlidir: istediyimi elde edib planıma uymaq,
yoxsa hayatın axınına uyğunlaşmağı öyranmek?"
Şübha yoxdur ki, daha sakit bir insan ola bilmek
üçün ekser hallarda sert takidin yerine çevikliyi
seçmek lazımdır (tabii ki, istisnalar mövcuddur).

100 ekitab.ucoz.org
Öyrandiyim başqa bir madda isa plan quranda onun
bir hissesinin dayişilmasinin mümkünlüyüdür.
Bunun labüd olduğunu baribaşdan qabul etsak,
hamin hal baş veranda: "Eh, onsuz da, gözlayirdim"
deya tasalli tapa bilarik.
Göracaksiniz, agar daha çevik davranmağı
qarşımıza maqsad kimi qoysaq, çox gözal hadisalar
baş vermaya başlayacaqdır. Daha rahat bir insan
olacaqsınız, amma mahsuldarlığınızdan heç na
askilmayacak. yaxşıca öyranmişam ki, planlarımı bir
az dayişdirsam bela (hatta tamamila dayişsam da),
yena da işlerimi vaxtında qurtara, hadaflarima çata
va öhdaliklarimi yerine yetira biliram. Bunun
naticasinda da atrafınızdakı insanlar rahatlanırlar.
Sizin planınıza xalal gatirmak qorxusundan tikan
üsta gazmirlar.

101 ekitab.ucoz.org
 Malik Olmaq İstadiklariniz Yox,
8lda Etdiklariniz Haqqında
Düşünün
Stress maslahatçisi kimi işladiyim on ilden çox
müddet arzinda gördüyüm an geniş yayılmış va
zararli zehni meyil insanların malik olduqlarına yox,
malik olmaq istadiklarina yönelmesidir. Nalara sahib
olduğumuzun, demek olar ki, heç bir ahamiyyati
yoxdur; isteklerimizin siyahısını uzatdıqca uzadırıq
va tabii ki, heç vaxt qane olmuruq. "Bu istayimi da
hayata keçirsam, xoşbaxt olacağam" deyan beyin
hamin arzu yerine yetenden sonra yene eyni halı
takrarlayacaqdır.
Dostlarımızdan biri taze evinde qonaqlıq
verınişdi. Bir müddatdan sonra onu yeniden görende
bize daha böyük bir ev alacağını deyirdi. Çoxumuz
bela etmirik? Mütlaq nasa istamaliyik. Onu alda eda
bilmadiyimiz taqdirda ağlımızda takca malik
olmadıqlarımız qalır va qane olmama sıxıntısı
çakirik. İ stadiyimizi alda etdikda da, yeni şartlarin
mövcudluğuna baxmayaraq, eyni düşünce terzi işe
düşür. Belalikla, istayiıniza qovuşmağınııza
baxmayaraq xoşbaxt ola bilmirik. Hamişe yeni
arzularla yanıb-tutuşarkan xoşbaxt olmaq mümkün
deyil.
Yaxşı ki, xoşbaxt olmağın bir yolu vardır. Bu da
esas fikrimizi sahib olmaq istadiklarimizdan alimizde
olanlara tarafyönaltınakdir.
Hayat yoldaşınızın farqli olmasını
arzulamaqdansa, onun çox yaxşı xüsusiyyatlari
haqqında fıkirlaşmaya çalışın. Maaşınızdan
şikayatlanınakdansa, işiniz olduğuna şükür edin.
Havay adalarına tatile geda bilmadiyiniz üçün
heyifsilanmakdansa, evinizin yerlaşdiyi yerde nece
aylanacayinizi düşünün. Bu növ ehtimalların sonu
yoxdur. "Kaş ki, hayatım başqa cür olaydı" deyarak,
giley-güzar talasina düşmamişdan qabaq özünüze
mane olun va bir daha başlayın. Derinden nafas
aldıqdan sonra şükür etmeli olduqlarınızı yadınıza
salın. Diqqatinizi na istadiyiniza yox, alinizde
olanlara verseniz, isteklerinizin çoxunu hayata
keçira bilarsiniz.
Hayat yoldaşınızın müsbat keyfiyyatlarina

102 ekitab.ucoz.org
fikrinizi camlasaniz, o da size qarşı daha mehriban
olacaqdır. Maaşınızdan gileylanmakdansa, halınıza
şükür etseniz, daha çox müvaffaqiyyat qazana,
mahsuldar işleye... va neticede pul mükafatı ala
bilarsiniz. 8gar Havay adalarına gedacayiniz günü
gözlemeden evinizin yaxınlığında yaxşı vaxt keçira
bilacayinizi fikirlaşsaniz, daha çox aylanarsiniz. İşdir,
bir gün Havay adalarına yolunuz düşse, har yerde
aylanma vardişini qazanmış olacaqsınız. Getmasaniz
bela, hayatınız, onsuz da, şan keçdiyi üçün bunu
veciniza almazsınız.
Na qadar tez bu düşünce inqilabını hayata
keçirsaniz, hayatınız bir o qadar şan keçar. Balka da,
ömrünüzde birinci defa gözütoxluğun dadını
bileceksiniz.

103 ekitab.ucoz.org
 Badbin Fikirlari Yaxına
Buraxmayın
Hesablamalara esasen, normal bir insan gün arzinda
beyninden taxminan 50 min fikir keçirir. Bu gösterici
çox yüksakdir. Bu fikirlerden bazisi müsbat va
mahsuldardır. Amma çox teessüf ki, onların bir çoxu
menfi xarakterli olaraq, qazab, qorxu, pessimizm va
teşviş ehtiva edir. Daha sakit bir insan olmaq
pessimist düşüncalara malik olmamaq demek deyil,
çünki bedbin fikirleriniz mütlaq olacaqdır. 8sas
bunlar arasında edacayimiz seçimdir.
Bedbin fikirlere qarşı insan iki cür harekat eda
bilar: bunları tahlil eda, üstünde xeyli müddet
dayana, min ölçüb bir biçe, evvela qayıdıb bir daha
düşüne bilarsiniz. Ya da onları "yox hesab etmeyi"
öyranarsiniz: yaxına buraxmaz, üstünde dayanmaz
va ciddi qabul etmezsiniz. Rahat insan olmaq kimi bir
maqsadiniz varsa, ikinci yol, yani bedbin düşüncalara
fikir vermemek size daha çox qazandırar.
Başınızda bir fikir olanda yaddan çıxarmayın ki,
na olursa olsun, naticada bu, sadece, bir düşüncedir.
Sizi incide bilmez! Yani siz icaza vermeseniz,
incitmez. Meselan, keçınişiniza aid na ise
fikirlaşirsiniz: "Valideynlarim uğur qazana bilmadiyi
üçün çox qam çakiram". Bunun üstünde dayandıqca
lazım olduğundan çox ahamiyyat vermeye
başlayarsınız va haqiqatan da, bedbin olmağa qarar
verarsiniz. Ya da ağlınızın qartopundan uçquna
çevrildiyini görüb, bu fikri başınızdan qovarsınız. Bu,
uşaqlığınızın heç da çetin keçmadiyi demek deyildir.
Balka da, çox sıxıntı çakmisiniz, amma hal-hazırkı
anda hansı düşüncalariniza daha çox diqqatinizi
camlayacayiniz öz öhdaniza qalmışdır.
Hamin zehni faaliyyat bu sahara va ya beş
daqiqa evvela aid fikirlere da şamil olunur. İşe
gelmek üçün evden çıxanda baş vermiş mübahisa
artıq real deyil, ağlınızdakı düşüncedir.
Hamin faaliyyat bu geceye, galan haftaya va ya
on il sonraya- galacakla bağlı fikirlere da aiddir.
Hansı vaziyyatin hökm sürmayina baxmayaraq
göreceksiniz ki, beyninizde fırlanan bedbin fikirleri
qova bilseniz, onun yerini derhal rahatlıq hissi
alacaqdır. Daha sakit va rahat olduqda ağlınız va
intuisiyanız size na edacayinizi deyacak. Bu

104 ekitab.ucoz.org
strategiyaya alışmaq bir az vaxt apara bilar, amma
inanın ki, cidd-cahdiniza dayacakdir.

105 ekitab.ucoz.org
 Dostlarınızdan Va Ailanizdan
Nalarsa Öyranmaya Açıq Olun
en mayusedici müşahidalarimdan biri da çoxumuzun
bize an yaxın olan insanlardan, yani ailamizdan,
hayat yoldaşımızdan, uşaqlarımızdan va
dostlarımızdan na isa öyranmaya çox havassiz
olmağımızdır. öyranmaya açıq olmaq avazina, gah
xacalatdan, gah qorxudan va inadkarlıqdan, ya da
qürurumuzdan barkbark öz qınımıza çakilirik. Ela bil
özümüza bela deyirik: "Artıq bu insandan öyrana
bilacayim (ya da öyranmak istadiyim) har şeyi
öyranmişam, bundan artığı lazım deyil".
Bu, kadarlandirici haldır; çünki biza an yaxın
insanlar çox vaxt an doğrusunu bilirler. bizim na vaxt
bezgin va ozumüza zarar verecek harekatlar
etdiyimizi onlar daha yaxşı görür va aksar hallarda
asan çıxış yolları maslahat göstarirlar. 8gar bunu
öyranmayacak qadar qürurlu va inadkarıqsa,
hayatımızı yaxşılaşdıracaq bir çox gözal va asan
yoldan mahrum olarıq.
Men dostlarımın va ailemin takliflarina qarşı
hamişe açıq olmağa çalışmışam. Hatta onlara bu
sualı da v ermişam: "Manim gözüından qaçan
detallar nelerdir?" Bunu soruşmaqla takca o şaxsa
ahamiyyatli va xüsusi olduğunu hiss etdirmazsiniz,
hamçinin faydalı maslahatlar da eşidarsiniz. Bu üsul
insanın özünü takmillaşdirmasi üçün bu qadar asan
va kasa yol olduğu halda heç kim tatbiq etmek
istamir. Bunun üçün lazım olanlar: bir az cesaret,
tavazökarlıq va eqoistliyinizdan al çakmakdir.
Xüsusila da maslahatlari eşitmamazliya vurub bunu
tanqid kimi qabul etmek vardişiniz varsa, yaxud
ailenizin bezi üzvlarina heç vaxt qulaq asmırsınızsa...
Onlara saınimiyyatla bu sualı veranda nece şok
olacaqlarını tasavvür eda bilirsiniz?
Maslahatlaşacayiniz insanın xüsusiyyatlarina
esasen sual seçmeyi yaddan çıxarmayın. Meselan,
men işle bağlı masalalarda atamdan öyüd istayiram.
Çox vaxt mana uzun monoloqlar oxumasına
baxmayaraq, bunu qiymatlandiriram. Mana verdiyi
nasihat çox vaxt nayisa çetin yolla öyranmayima
mane olmuşdur.

106 ekitab.ucoz.org
Olduğunuz Yerda Özünüzü Xoşbaxt
Hiss Etmaya Çalışın
Teessüf ki, çoxuınuz tez-tez xoşbaxtliyimizi taxira
salırıq, öz da qeyri-müayyan bir galacaya kimi... Bunu
şüurlu olaraq etmirik, amma özümüze hamişe "Na
vaxtsa xoşbaxt olacağam" deye teselli veririk.
Özümüze bu qabzlari ödayanda xoşbaxt olacağımızı
deyirik; ya da mektebi qurtaranda, ilk işimize
başlayanda, birinci defa vazifaıniz qalxanda... Aile
qurduqda sonra hayatımızın daha da gözal olduğuna
özümüzü inandırırıq; sonra uşağımızın, daha sonra
ikincisinin olmağını istayirik. U şaqlar kiçik olduqları
üçün narahatlıq duyuruq va "Ah, birce böyüsaydilar"
deyirik. Sonra yeniyetına dövrlari ötüb- keçanda
xoşbaxt olacağımıza inanırıq. Xoşbaxtlik üçün şartlar
bitib-tükanmir: taze maşın almaq, ala tatil keçirmak,
taqaüda çıxmaq va s.
Lakin bu arada hayat keçib gedir. 8slinda,
xoşbaxt olmaq üçün indiki andan yaxşı vaxt yoxdur.
8gar varsa, bas, na vaxtdır? Ömrünüz daima keçmali
olduğunuz manealardan ibaret olacaqdır. 8n yaxşısı
bunu qabul etmek va heç naya baxmayaraq xoşbaxt
olmağa qarar v ermakdir. 8n çox bayandiyiın
fikirlerden biri Alfred De Souzaya maxsusdur: "Uzun
müddet mana ela gelirdi ki, hayatım , yani haqiqi
manadakı hayatım çox yaxında başlayacaqdır. Amma
qabağımı hamişe hansısa manea, halledilasi problem,
yarımçıq qalmış iş, ödanilmasi lazım galan borc
kasirdi. Hayat bunlar tamamlandıqdan sonra
başlayacaqdı. Amma sonradan başa düşdüm ki, bu
manealar ela hayatımın özü imiş".
Bu nöqteyi-nazar manim gözlerimi açmışdır:
xoşbaxtliya geden yol yoxdur. Xoşbaxtlik o yolun
özüdür.

107 ekitab.ucoz.org
 Unutmayın: İnsanı Qazandığı
Xasiyyatlar Formalaşdırır
Takrarlanan davranışlar- aksar dini va manavi
talimlarin an esas prinsiplarindan biridir. Başqa cür
desak, xasiyyatlariniz sızın şaxsiyyatinizi
formalaşdırır. Masalan, problem yarandıqda darhal
garginlaşirsinizsa, har hansı bir tanqida tez özünüzü
müdafia edarak cavab verirsinizsa, hamişa haqlı
çıxmaq üçün inadlaşırsınızsa, beyninizda kaderli
fikirlarin dolaşmasına imkan yaradırsınızsa va ya
hayatı talasik yaşamağa öyraşmişsinizsa, taassüf ki,
hayatınız da bu vardişlari aks etdiracakdir. Hamişa
mayus olacaqsınız, çünki özünüzü mayusluq içinde
görmaya öyraşmisiniz.
Lakin içinizdeki sevgi, sabir, anlayış,
tavazökarlıq va sakitlik kimi keyfıyyatlari da eyni
şakilda takrarlama yolu ila üza çıxara bilarsiniz. Na
qadar çox tekrarlansa, bir o qadar çox uğurlu
olacaqdır. Bu taqdirda hansı harakatlari xasiyyata
çeviracayimizda diqqatli olmağımız çox faydalıdır.
Bu maslahati görmakda maqsadim bütün
hayatınızı özünüzü takmillaşdirmaya hasr etmiş bir
layiha kimi keçirmayiniz deyil. Sadaca,
vardişlarinizin farqina varmağın çox faydalı olacağını
bildiriram. Diqqatiniz haraya yönalib? Vaxtınızı nece
keçirirsiniz? Özünüzde müayyan olunmuş
maqsadlariniza faydası toxunacaq vardişlar
formalaşdırırsınızmı? Hayatınız, haqiqatan da, sizin
verdiyiniz tarifa uyğun galirmi? Bu sualları özünüze
verib, düzgün cavablandırdığınız taqdirda hansı
strategiyaların siza xeyri dayacayina qarar vera
bilarsiniz. Heç özünüza bunları dedinizıni:
İ
" stayardim ki, rahatlanınağa daha çox vaxtım
olsun". Ya da: "Hamişe meditasiya ila maşğul olmaq
istamişam". Bu istaklarinizi yerina yetirmek üçün
heç cür vaxt tapa bilmirsiniz? Çox taassüf ki, çox
adam vaxtını ruhunu, doğrudan da, qidalandıracaq
işlara ayırmaqdansa, ya maşınlarını yuyurlar, ya da
televizorda, kim bilir, artıq neçanci dafa göstarilan
köhne proqramlara baxırlar. 8gar tez-tez
takrarladıqlarınızın xasiyyata çevrildiyini yada
salsanız, farqli vardişlara yiyalanınaya başlayarsınız.

108 ekitab.ucoz.org
 Beyninizi Sassizlaşdirin
Paskalın meşhur bir sözü var: "Beşeriyyetin bütün
problemleri insanın tekbaşına bir otaqda sessizce
oturmamağından qaynaqlanır".
Men şexsen bu qeder iddia etmerem, amma sakit
beynin manevi sakitlik üçün esas olduğunu bilirem.
Tabii ki, manevi rahatlıq tapınış insan xarici alemi de
sakit qarşılayır.
Beyni sakitleşdirmek ve sessizleşdirmek üçün
bir çox üsul vardır: köhne dille desek, tefekküre
dalmaq, derinden nefes almaq, gözünde
canlandırmaq bunlardan bir neçesidir. Amma bütün
dünyada qebul olunan ve en çox tetbiq edilen metod
meditasiyadır. Günde beşon deqiqelik talimler
vasitesile beyninizi sakitleşdire ve sessizliye bürüye
bilersiniz. Bu sakitlik gündelik hayatınıza da sirayet
edir ve sizi daha az reaksiya verib asabileşen insana
çevirerek, xırda hadiseleri böyütmemek kimi bir
perspektiv de qazandırır. Meditasiya size mütleq
yüngüllük bexş ederek, sakitleşmeyi öyredir. Rahat,
dine olmağı öyredir.
Meditasiyanın müxtelif növleri mövcuddur,
amma haınısının esas sayılan birinci nıaqsad zehni
boşaltmaqdır. Bu, adeten, teklikde ve sessiz bir
mühitde edilir. Gözlerinizi yumur ve bütün
diqqetinizi nefesinize verirsiniz... nefes alın, nefes
verin. Ağlınızda fikirler yığışmağa başlayanda onları
nezaketle qovaraq diqqetinizi yeniden nefesinize
yöneldin. Bunu defalarla edin. Vaxt keçdikce
özünüzü öyrederek, ağlınıza sızmağa çalışan fikirleri
sakitce qovub, diqqetinizi nefesinizde cemlemeyi
bacaracaqsınız.
Metidasiyanın heç de asan olmadığını tez başa
düşeceksiniz. Siz zehninizi sessizleşdirmeye
çalışdığınız anda bir deste düşünce derhal ağlınıza
axışacaqdır. Yeni başlayan bir kesin diqqetini bir
neçe saniyeden çox toplaması çox çetindir. Bu
sahada ustalaşmağın sirri özünüzü çetine salmadan
mütemadi suretde meşq etınekdir. Qetiyyen ruhdan
düşmeyin. Her gün edeceyiniz bir neçe deqiqe
proqram, vaxt keçdikce size höyük faydalar
verecekdir.
Yaxınlıqda metidasiya kursları yoxdursa,
kitablardan ve ya audiokasetlerden yararlana

109 ekitab.ucoz.org
bilarsiniz. Bu sahada an uğurlu hesab etdiyim naşr
Larri Le Şanın ham kitab, ham da audiokaset
şeklinde çıxardığı "How To Medidate" (Meditasiya
nece edilir) adlı eseridir. Tanıdığım sakit va
komplekssiz insanların içinde bir nafar da yoxdur ki,
hayatının hansısa dövründa meditasiya ila maşğul
olmasın.

110 ekitab.ucoz.org
 Yoqaya Başlayın
Daha rahat ve helim insan olmaq üçün yoqa da
meditasiya kimi son derece geniş yayılmış effektiv
bir metoddur. İnsanlar esrler boyunca zehinlerini
açaraq mülayim ve sakit olmaq üçün yoqadan
istifade edibler.
Yoqanın proqramı çox asandır ve günde, sadece,
bir neçe deqiqe aparır. 8n yaxşı ceheti ise texminen
her yaşda ve her növ fiziki qabiliyyetli insanlar
terefinden edilmesidir. Bir vaxtlar menim de
getdiyim kursda bir terefimde onyaşlı uşaq, diger
terefimde ise seksen yeddi yaşlı bir qoca var idi.
Tebiet etibarile yoqada reqabet yoxdur. Ö zünüze
göre, çetinlik çekmeyeceyiniz bir süret ve artma
seviyyesi seçerek başlaya bilersiniz. Yoqa fiziki
fealiyyet olmasına baxmayaraq, faydaları hem fiziki,
hem de manevidir. Fiziki cehetden ezeleleri ve
onurğanı güclendirerek, hareketlere elastiklik ve
rahatlıq qatır. Menevi cehetden ise stresse qarşı
evezolunmaz vasitedir. Beden, zehin ve ruh arasında
tarazlıq yaradaraq, insana rahatlıq ve sakitlik verir.
Yoqa hem yumşaq, hem de evvelce size bir az
çatinlik gatiran bir sıra garilma harakatlari ila yerina
yetirilir. Meqsed bedenin yaxşıca açılması ve
onurğanın uzadılmasıdır. Gerilmeler bedenimizin,
adeten, gergin ve nisbeten büzülmüş yerlerine
yöneldilir: boyun, kürek, omba, ayaqlar ve onurğa
sümüyü. Gerilme hareketlerini yerine yetiren zaman
bütün diqqetinizi etdiyiniz işde cemleyirsiniz.
Yoqanın tesiri, doğrudan da, heyretamizdir.
Hetta cemi bir neçe deqiqelik bir meşqden sonra
özünüzü daha canlı ve eyni açılmış, sakit ve rahat
hiss edeceksiniz. Günün sonrakı hissesi qat-qat asan
keçecek ve diqqetinizi işe daha yaxşı vere
bileceksiniz.
evveller çox meşğul olduğumdan yoqaya vaxt
ayıra bilmeyeceyimi güman edirdim. Amma indi
bunun tam eksini düşünürem. 8ksine, yoqa
etmemeye vaxtım yoxdur. "Etmeseın da olar" deye
bilmayacayim qader ahemiyyatlidir. Bunun
sayesinde özümü daima cavanlaşmış va enerjili hiss
edirem. Başqa bir ceheti de ailenizle va ya
dostlarınızla birlikde ela vaxt keçirmeyinizdir.
Oturub televizora baxmaqdansa, iki qızımla

111 ekitab.ucoz.org
birga derhal videoya yoqa kaseti qoyur va birlikda
gerilme harakatlari edirik.
Eynila meditasiyada olduğu kimi, yoqaya göre da
size yaxın olan bir sağlamlıq klubundakı kurslara
qoşula bilarsiniz. Kitabdan öyranmak istayirsinizsa,
man Riçard Hitlmenin yazdığı "Yoqa: iyirmi sakkiz
günlük idman proqramı" adlı eserini maslahat
görüram.

112 ekitab.ucoz.org
 Xidmat Etmayi Hayatınızın
Dayişilmaz Bir Hissasina Çevirin
Daha mehriban ve yaxşı insan ola bilmek üçün emel
lazımdır. Ancaq qeribesi de odur ki, bunun üçün
müeyyen bir yol ve ya talimat yoxdur. 8n xalis
yaxşılıq ve xeyirxahlıq nümuneleri hamişe tabii baş
verir; bunlar xidmet göstermeyin ve qarşılıqsız
etmeyin insanın düşünce prosesine yerleşmesinden
ireli gelir.
Meni öyreden müellim ve filosofların çoxu her
defe güne başlayanda özüme: "Nece xidmet göstere
bilerem?" sualını vermeyi meslehet görmüşdürler.
Başqalarına edeceyim köıneyin min cür yolunu
yadıma saldığı üçün bu metodu çox faydalı sayıram.
Bu sualı özüm-özüme veren kimi gün erzinde ağlıma
bir çox cavab gelir.
8ger meqsedlerinizden biri başqalarına kömek
etmekdirse, en münasib yolları asanlıqla taparsınız.
Fürsetler bitmez-tükenmezdir. Bezen meniın üçün
en yaxşı kömek üsulu evimin qapılarını möhtac bir
dostumun (ve yaxud yad adamın) üzüne açınaqdır.
Bezen qatarda yaşlı bir qadına yerimi vermek, uşaq
parkında y ellenceye ıninmekde çetinlik çeken
balacaya kömek etmek, hansısa kütleye konfrans
keçirmek, kitab yazmaq, qızımın mektebindeki
işçilere yardım göstermek, xeyriyye cemiyyetine iane
vermek, ya da yolda gördüyüm zibilleri yığmaq ola
biler. Mence, esas ınesele xidmet göstermeyin
birdefelik iş olmadığını yaddan çıxarmamaqdır.
Birine yaxşılıq etdikden sonra başqalarının sizinle
niye bu cür davranmadıqları haqqında
fikirleşmekden el çekin. Zibil qutusunu bayıra
qoymaq lazımdır? Növbe sizde olmasa da, gedin
qoyun. Tanıdığınız bir adam özünü pis aparır? Belke
de, onu qucaqlayıb qulaq asacaq birine ehtiyacı
vardır.
Menim fikrimce, çox vaxt xidınet göstermeyin en
gözel yolu en sade olanı, gündelik heyatda edilen
göze girmeyen, bezen de ferqine varılmayan kiçik
yaxşılıqlardır. Meselen, hayat yoldaşımın başladığı
yeni bir meşğuliyyetde onu desteklemek, ya da
sadece, ona qulaq asmaq üçün vaxtımı ve enerjimi
ayıra bilmek ve s. 8sl xeyirxah insana çevrilmek
üçün xeyli yol qet etmeli olduğumu bilirem, amma

113 ekitab.ucoz.org
xidmat etmayi hayatımın bir hissasi halına
gatirdikdan sonra özümü daha yaxşı hiss etdiyimi da
goruram. Qadiın bir kalam vardır: "Vermayin
mükafatı ela özüdür." Neca da doğrudur, ela deyilmi?
Verdiyiniz vaxt mütlaq siz da alırsınız. 8slinda,
aldığınız verdiyinizla düz mütanasibdir. Ürayinizdan
galarak va öz seçdiyiniz yollarla verdikca heyratamiz
daracada rahatlıq taparsınız. Başda siz olmaqla,
hamı qazanclı çıxar.

114 ekitab.ucoz.org
Yaxşılıq Edin Va 8vazini Na İstayin,
Na Da Gözlayin
Bu strategiya xidmat etmeyi hayatınızla
birlaşdirmayiniza kömak edir. Kimasa heç bir avaz
gözlemeden yaxşılıq etmeyin na qadar asan va gözal
bir hiss olduğunu temin edir.
Çox vaxt bilerek va ya bilınayarakdan, xüsusila
da hamin adamlara yaxşılığımız dayibsa... "Hamamı
men tamizlamişam, o da matbaxi yığışdırsın". Yaxud
"Keçen hafta men onun uşağına baxmışam, indi da o
teklif etmelidir". Vermeyin mükafat olduğunu
unudaraq, sanki yaxşılıqlarımızın hesabını tuturuq.
Kimasa yaxşılıq edan zaman edin getsin; içinizde
çox xoş bir rahatlıq hiss edeceksiniz (agar öz
daxilinizda kifayet qadar sakitsinizsa). Eynila aktiv
maşqin beyninize endorfin göndererek sizi fiziki
cahatdan rahatlatdığı kimi, sevgi dolu yaxşılıqlarınız
da bunu manevi cahatdan yerine yetirir. Mükafatınız
o anda yaxşılıq etdiyinizi bilmeyin size verdiyi gözal
hisslardir. 8vazinda heç na, hatta teşekkür da lazım
deyil. Üstelik yaxşılıq etdiyiniz adamın bunun sizden
galdiyini bilmesi da zaruri deyil.
Çox teessüf ki, aksar hallarda bu gözal va
asudelik duyğusuna bizim umacağımız düşünceler
da qarışır. Ö z yaratdığımız fikirler rahatlıq hissine
ilişir va na istadiyimiza, naya ehtiyacımızın olduğuna
dair düşüncelerin içinde batıb qalırıq. Bunun üçün
"avazinda nasa istayiram" fikrini ağlımızdan çıxarıb
atmalıyıq. Bu cür fikirler olmayanda rahat va dine
hisslarimiza yeniden qovuşuruq.
İndi ise ilk işiniz yaxınlığınızdakı bir adama,
haqiqatan da, fayda verecek bir amal fikirlaşmak
olsun va heç bir qarşılıq gözlamayin. Qarajı
tamizlayib, hayat yoldaşınıza sürpriz eda,
qonşunuzun heyetindeki otları biçe, işdan bir az tez
galib uşaqları öz öhdana alaraq, xanımınıza rahatlıq
vere bilarsiniz. Bu yaxşılığı etdikdan sonra hamin
kasdan avaz gözlemeden edilen işdan zövq alın. Bunu
bir müddet tatbiq etseniz, hamin hissin ayrılıqda
özünün mükafat olduğunu başa düşeceksiniz.

115 ekitab.ucoz.org
 Problemlariniza Müallim Gözü ila
Baxın
Çox adam bilir ki, hayatımızdakı an höyük stress
manbalarindan biri da problemlerimizdir. Bu,
müayyan bir hadda qadar düzdür. Lakin masalaya
daha darindan baxsaq, stressimizin hacminin
problemlarimizdan ziyada, hamin problemleri neca
tahlil etdiyimizla alaqadar olduğunu görarik. Başqa
cür desak, biz problemlerimizi na qadar problem
halına gatiririk? Problemleri fövqalada hal kimi
görürük, yoxsa onlara ciddi bir müallim gözü ila
baxırıq?
Problemler müxtalif forınalarda, böyüklükda va
ciddiyyat daracalarinda üza çıxır, amma hamısının
ortaq xüsusiyyati vardır: qarşımıza farqli olmasını
istadiyimiz bir situasiya çıxmışdır. Problemlarimizla
boğuşduqca va bunlardan yaxa qurtarmaq istadikca
daha pis görünmaya başlayır va daha çox stresse
sabah olurlar.
Yaxşı ki, bunun aksi da eyni daracada doğrudur.
Problemleri hayatımızın qaçılmaz bir hissesi olaraq
qabul etdiyimiz va onlara müallim kimi baxa
bildiyimiz vaxt üstümüzden sanki yük qalxacaq.
Sizi xeyli vaxtdır yoran bir probleminizi ağlınıza
getirin. Bu güna kimi hamin probleme neca
yanaşdınız? 8gar siz da çoxluqdansınızsa, höyük
ehtimalla, bununla mübariza aparmısınız, ağlınızda
defalarla götür-qoy etmisiniz, takrar-takrar
nazardan keçirmisiniz, amma ortada natica yoxdur.
O qadar allaşib-vuruşma siza na qazandırdı? Çox
güman ki, fikriniz lap çox qarışdı va haddinden artıq
stresse düşdünüz.
İndi eyni problemi başqa cür fikirlaşak. Problemi
italamaya çalışıb müqavimat göstarmakdansa, onu
qucaqlamağı sınaqdan keçirin. Ağlınızda bu problemi
ürayinizin yanına getirin va özünüze bela bir sual
verin: bu vaziyyat mana hansı qiymatli darslar vera
bilar? Mana daha diqqatli va sabirli olmağı
öyradirmi? Bunun acgözlükla, qısqanclıqla,
diqqatsizlikla va ya bağışlama ila alaqasi ola bilarmi?
Ya da bunlar qadar başqa güclü amiller? Hal-hazırda
hall etmaya çalışdığınız problem na olursa olsun,
höyük ehtimalla içinden nasa öyranmak istayinin da
ehtiva olunduğu başqa mötadil yolla yanaşa

116 ekitab.ucoz.org
bilarsiniz.
Problemlariniza bu prizmadan baxsanız, bark­
bark sıxılmış bir yumruq kimi açılmağa
başlayacaqdır. Bu strategiyanı tacrübadan keçirin;
sizin da aksar problemlerin ela da höyük masala
olmağını qabul edacayinizdan aminam. Çox vaxt
müşahide edildiyi kimi, bir defa öyranmali
olduğumuz masalaya balad olduqdan sonra
problemler yoxa çıxmağa başlayır.

117 ekitab.ucoz.org
 Bilmamayin Verdiyi Rahatlığı Hiss
Edin
Bir vaxtlar qoca va müdrik bir adamın yaşadığı kand
var idi. Kandlilar na vaxt hansısa masalada çıxılmaz
vaziyyata düşüb taşviş keçirsalar, bu adamın yanına
qaçır va onun maslahatlarindan razı qalırdılar.
Günlarin bir günü kendin cütçülerindan biri
höyük heyacanla müdrik qocanın yanına galdi:
"Müdrik qoca, mana kömek et. Qorxunc bir hadise
baş verdi. Öküzüm öldü, tarlamı süracak başqa
heyvanım yoxdur! De görüm, bundan daha pis nese
ola bilar?" Müdrik cavab verdi: "Ola da biler, olmaya
da". Adam qaça-qaça kanda qayıdaraq, qonşularına
müdrik qocanın ağlını itirdiyini dedi. Daha başına
bundan pis na gala biler? Cütçü müdrik qocanın
bunu göra bilmediyine maattal qaldı.
Sabahı gün cütçü, fermasının yanında yiyesiz
gazan cavan va güdü bir at gördü. Onun artıq
ümidini bağlayacağı öküzü olmadığı üçün ağlına
galdi ki, bu atı tutub ölan heyvanının yerine işlatsin.
Atı tutur va çox sevinir! O güne kimi tarla şumlamaq
cütçüye bu qader asan va xoş gelmamişdi. Sahv
etdiyini deyib üzr istemek üçün müdrikin yanına
getdi: "Düz deyirsanmiş, ınüdrik qoca! Öküzümü
itirmak başıma gelanlerin en pisi deyilmiş. 8ksina,
Tanrının nemati imiş! 8gar başıma bu gelmaseydi,
taze at tutmazdıın. Sen da qabul etmalisen ki, bu,
başıma gelacek an gözel hadisadir". Müdrik bu dafe
da "Ola da bilar, olmaya da" dedi. "Vay, vay!" cütçü
fikirlaşdi: "Bu adamın başına, deyesen doğrudan,
hava gelib".
Ancaq cütçü yene de "olacaqlardan" bixaber idi.
Bir neça günden sonra oğlu ata minenda yıxıldı.
Ayağı sındığı üçün atasına tarlada kömak eda
bilınadi. Acından öleceklarini fikirleşen cütçü yena
müdrikin yanına qaçdı. Bu dafe ondan at tapınağın
en gözel hadise olmadığını haradan bildiyini
soruşdu: "Yena haqlı çıxdın. Oğlum yıxılıb ayağını
sındırdı va daha tarlada mana kömek ede bilmir.
Artıq bu defe bundan pis hadise olmayacağına
eminem. Yeqin, sen da menimle razılaşarsan". Di gal
ki, müdrik yene sakit bir ifada ile cütçünün üzüna
baxıb, onun derdine şarik olduğunu göstaran sasle:
"Ola da bilar, olmaya da". dedi. Müdrikin bu qader

118 ekitab.ucoz.org
cahilliyindan hirslanan cütçü qazabla tazadan kanda
qayıtdı.
Sahari gün asgarlar kanda galib, tazaca başlamış
mühariba üçün al-ayağı tutan bütün kişileri yığıb
apardılar. Kandda qalan yegana cavan cütçünün oğlu
idi. Belalikla, orduya qoşulanlar, böyük ehtimalla,
ölacaklari halda, oğlanın hayatı xilas oldu.
Bu nağıldan çox böyük ibrat dersi almaq olar.
Galacakda na baş veracayini bila bilmarik. .. Sadaca,
proqnozlar verir va bunun hayata keçacayina
inanırıq. Çox vaxt kiçik bir hadisani şişirdirik.
Galacakda qorxulu günler yaşayacağımızı fıkirlaşib,
ağlımızda min cür ssenari qururuq. Çox vaxt da sahv
edirik. Sakit qalıb, har növ ehtimallara hazır olsaq,
axır-avval har şey yoluna düşacak. Yaddan
çıxarmayın: ola da bilar, olmaya da...

119 ekitab.ucoz.org
 Varlığınızı Bütünlükla Qabul Edin
Yunan filminin qahramanı Zorba özünü "falakat"
adlandırır. 8slinda, hamımız falakatik, amma "kaş ki
ela olınayaydı" deyirik. Qüsursuz olmadığımızı qabul
etmak avazina, qabulolunmaz hesab etdiyimiz
cahatlarimizi yox sayırıq.
Özünüzü bütün xüsusiyyatlariniz ila birlikda
qabul etmayin an asas sababi sizi özünüza qarşı daha
mülayim va tolerant etmakdir. Qorxanda "cangavar"
rolunu oynamaqdansa, haqiqati qabul edin va
özünüze bu sözlari deyin: "Qorxuram, amma eybi
yoxdur". Bazan özünüzü bir az qısqanc, tamahkar, ya
da asabi hiss etsaniz, bu hisslarinizi inkar edib
gizlatmakdansa, ürayinizi açın: bu, hamin anların tez
ötüb-keçmasina va hamin duyğuların öhdasindan
galmayiniza kömak edacak. Pis hisslarinizi böyüdüb
onlardan qorxmasanız, onlar da sizi qorxutmaz.
Özünüzü bütünlükla tanımağa başladığınız vaxt
hayatınıza da qüsursuz kimi baxmaq
macburiyyatinda qalmazsınız, hatta bela bir
ümidinizin olduğunu da demazsiniz. Bunun avazina,
özünüzü olduğunuz kimi qabul edarsiniz.
Çox da qüsursuz olınayan cahatlarinizi
manimsadiyiniz vaxt sehrli bir hal müşahida edilir.
Manfi xüsusiyyatinizla birlikda o güne qadar sahib
olduğunuzu bilmadiyiniz müsbat cahatlarinizi da
görmaya başlayarsınız. Bazen bir az eqoist
davrandığınızı bildiyiniz halda, bazan da özünüzü
heç fikirlaşmadiyiniz maqamların farqina varırsınız.
Bazi vaxtlar utancaq va ürkak olsanız da, çox vaxt
casaratli olduğunuzu da başa düşürsünüz. Müayyan
zamanlarda gargin olursunuz, amma asanlıqla sakit
insan olmağı da bacarırsınız.
Varlığınızı bütünlükla tanıyanda sanki bunları
deyirsiniz: "Kamil deyilam, amma bu halım da pis
deyil". Manfi xüsusiyyatlariniz meydana çıxanda
onları böyük bir tablonun bir parçası kimi qabul eda
bilarsiniz. Özünüzü mühakima etmakdansa, insan
olduğunuzu bilin va özünüze qarşı daha şafqatli,
mülayim davranın. Haqiqatan da, "falakat" ola
bilarsiniz, amma bunun dardini çakmayin. Hamımız
elayik.

120 ekitab.ucoz.org
 İpin Ucunu Bir Az Boş Buraxın
Bu kitabda yazılmış strategiyaların har birinin
maqsadi sizi daha rahat, sakit va şafqatli insan
etmakdir. Ancaq bu yolda sizin öhdaniza düşen
vazife evvelce özünüzü boş buraxmaq va hansısa
vaziyyatda olduğunuz üçün ürayinizi sıxmamaqdır.
Bu strategiyaları tatbiq edin va yaddan çıxarmayın,
ancaq bunları sahvsiz yerine yetira bilmeyende
qatiyyan qam yemeyin. İpin ucunu bir az boş
buraxın! Tazece qazandığınız xüsusiyyatlari
itiracayiniz anlar olacaqdır: yene evvelki kimi
garginlaşacak, stress keçiracak va har şeye reaksiya
verdiyiniz günlere qayıdacaqsınız. Özünüzü buna
hazırlayın. Arada bu halınıza qayıtmağınız tabiidir,
çünki hayat bir-birini izleyen maqaınlar prosesidir.
Sahv etseniz, yeniden başlayacaqsınız.
Manevi rahatlığa nail olmaq isteyen insanlarda
an çox gördüyüm sahv onların bu yoldakı kiçik
uğursuzluqlarından sonra ruhdan düşmeleridir. Bu
vaxt qüssalanmakdansa, sahvlarinizdan netice
çıxarın; bunlar sizin inkişafınıza, dünyagörüşünüzün
genişlanmasina kömak edacakdir. Ö z-özünüze deyin:
"Bax, yene evvela qayıtdıın. Eh, neylayak, galan defa
başqa cür harekat edaram". Vaxt keçdikca hayata
qarşı reaksiyalarınızda höyük dayişikliklar olacaqdır,
amma bunun derhal baş vermesini gözlamayin.
Bu sahada çox meşhur kitab var: "Men yaxşı
deyilam, san yaxşı deyilsan. Amma har şey
yolundadır". Heç ürayinizi sıxmayın. Heç kim öz
işinde yüz faizlik uğur qazanmır, heç bundan söhbat
da geda bilmez. 8sas alinizden geleni etmeyiniz va
düz yolla getmayinizdir. Bir insan kimi sahv etdiyiniz
vaxtlarda da meselaya münasibatiniz dayişmaya
bilar va özünüzü hala da sevirsinizsa, demeli, daha
xoşbaxt hayata xeyli yaxınlaşmısınız.

121 ekitab.ucoz.org
Başqalarını Günahlandırmaqdan 81
Çakin
İ şimiz istadiyimiz kimi alınmayanda çoxumuz bela
fikirlaşirik: "Şübhaya düşmüsansa, mütlaq
başqasının günahıdır". Hara baxsaq, bu farziyya
qarşımıza çıxır. Nasa itse, mütlaq kimse onun yerini
dayişdirib; avtomobiliniz işlamirsa, yaqin, mexanik
yaxşı tamir etmayib; xarclariniz gelirinizi vurub
keçibsa, yüz faiz, hayat yoldaşınız çox pul xarclayir;
eviniz çox tör-töküntülüdürsa, sizden başqa heç kim
öhdasina düşeni etmir; layihaniz vaxtında
çatdırılmayıbsa, mütlaq iş yoldaşlarınız işe
sahlankar yanaşıblar. Bu növ misalları sadalamaqla
qurtarmaz.
Bu cür günahlandırıcı düşünce terzi son dövrlar
madaniyyatimizda çox yayılmışdır. Ferdi planda biz
harakatlarimiza, problemlerimize va ya xoşbaxtlik
daracamiza göre qatiyyan özümüzün masuliyyat
daşımadığını talqin edirik. Sosial planda ise hamin
fikirler bizi axmaq sabahlara göre mahkamalara salır,
gülüne bahaneler irali sürmayimiza sabah olur.
Başqalarını günahlandırmaq xüsusiyyatimiz
varsa, har cür qazab, kadar, depressiya, stress va
talesizliyimizi hamişe başqalarının boynuna yıxırıq.
Şaxsi xoşbaxtliyiıniz nöqteyi-nazarindan insanın
başqalarını günahlandırdığı vaxt xoşbaxt olması
qeyri-mümkündür. Şübhasiz ki, bazen başqa
insanların va ya şartlarin problemlerimize tesir
etdiyi hallar olur. Lakin söhbat xoşbaxtliyimizdan
gedanda ayağa qalxıb bütün masuliyyati öz
üstümüze götürmaliyik. Mövcud şartlar insanı
formalaşdırmır, sadece, istiqamat gösterir.
Bunu görmek üçün hayatınızdakı hansısa
hadiseye göre başqalarını günahlandırmaqdan al
çekin va nalar olacağını gözleyin. Bu, atrafınızdakı
insanları öz harakatlarina göre masuliyyatdan azad
etmek manasına galmir. Sadece, siz öz xoşbaxtliyiniz,
başqalarına verdiyiniz reaksiyalar va mövcud
şartlara göre özünüzü masul hiss edin.
Eviniz tör-töküntülüdürsa, öhdanizdaki işi
yalnız özünüzün göracayiniza dair farziyyanizi bir
qırağa qoyun, evi yığışdırın. Büdcani keçmisinizsa,
harada daha az pul xarclaya bilacayinizi araşdırın.
8n asası, qamgin olanda sizi xoşbaxt eda bilen

122 ekitab.ucoz.org
yegane şaxsin özünüz olduğunu xatırlayın.
Başqalarını günahlandırmaq sizden çox höyük
enerji aparır. Bu, sizi stresse salan xastalik kimidir.
8trafınızdakıların boynuna günah qoymaq özünüzü
aciz hiss etmayiniza sabah olur. Çünki bununla
hayatınıza nazarat eda bilmadiyinizi, xoşbaxtliyinizin
başqalarının harekat va davranışlarına bağlı
olduğunu qabul edirsiniz. Günahlandırmaqdan al
çakan kimi şaxsi gücünüzü yeniden qazandığınızı
hiss edacaksiniz. Seçimleri birbaşa özünüzün
etdiyini göracaksiniz. Onda bilacaksiniz ki, qanınız
qara olan vaxtlarda hamin ahval-ruhiyyanin
yaranmasında baş rolu özünüz oynamısınız. Bu,
daha çox taza müsbat fikirlerin yaranması üçün baş
rolun sizde olduğu demakdir.
Başqalarını günahlandırmaqdan al çakanda
hayat daha asan va aylancali olacaq. Sınaqdan
keçirin va görün.

123 ekitab.ucoz.org
 Tezdan Durmağa öyraşin
Bu sade va asan strategiya vasitasila aksar
insanların hayatının daha sakit va manalı olduğunu
görmüşam.
İnsanların çoxu seher yataqdan dik atılır, teşviş
içinde geyinib bir fincan qahva içdikdan sonra işine
getmak üçün yel kimi bayıra qaçır. Bütün gün
işladikdan sonra ise yorğun-arğın eve qayıdır. Bu,
uşaqlarla evde qalan qadınlara va kişilere da şamil
olunur. Düz, uşaqlara baxmağa başlayacağı daqiqada
yerlerinden dururlar. Demek olar ki, başqa işe
vaxtları qalmır.
İ ster işleyin, isterse da evde uşağa baxın, aksar
hallarda xoş vaxt keçirmak mümkün olmur. Atlatan,
yorğunluğa çara yuxu hesab olunur va "amalli-başlı"
yatmağa qarar verilir. Belalikla, size qalan boş vaxt
da yuxu üçün ayrılır. Bu hal xeyli insanın ürayinda
boşluq yaradır. Bu hayatda iş, uşaqlar va yuxudan
savayı, nasa olmalıdır, ya yox?
Yorğunluğunuzun sebebini axtaranda bir defa da
bu prizmadan baxın: halka, hayatınızda boşluq var va
öhdaliklarinizin altında ezilirsiniz. Hamçinin ümumi
düşüncanin aksina, haınişakindan az yatınaqla
qazanacağınız vaxt, yorğunluğunuza an yaxşı çara
ola bilar.
Güne başlamamışdan qabaq özünüze ayırdığınız
cami bir-iki saat hayatınızı inanılmaz daracada
gözallaşdiracakdir. Men, atlatan, seher saat 3 va ya 4-
da yataqdan qalxıram. Derin sükutun içinde bir
fincan qahva içdikdan , bir az yoqa ile maşğul
olduqdan sonra bir neça daqiqami meditasiyaya sarf
ediram. Sonra otağıma çakilib bir az yazıram, amma
arada zövqla oxuduğum kitaba da vaxt ayıra biliram.
Bazen da heç bir iş görmayib boş-boş otururam.
Demek olar ki, har gün elimdeki işi atıb, dağların
üstünden çıxan güneşi seyr ediram. Na zang gelir, na
da kimse mandan nasa istayir, görmeli heç bir işim
yoxdur. Günün an sakit vaxtları belaca ötüb-keçir.
Hayat yoldaşımla uşaqlarım oyananda men
sanki bütün günü öz kefima uyğun keçirdiyimi hiss
ediram. Hamin iş günü na qadar ağır keçsa da,
başqaları bütün vaxtımı alsa da, "özüme vaxt"
ayırdığımı bildiyim üçün rahat oluram. "Ela bil bu
hayat manim deyil" hissini yaşamıram, çox teessüf

124 ekitab.ucoz.org
ki, insanların çoxu bela duyğular keçirir. Belalikla,
hayat yoldaşım, uşaqlarımla yanaşı, müştarilarim va
mana bel bağlayan digar insanlara daha çox vaxt
ayıra biliram.
Çox adam mana gündalik planlarında etdiklari
takca bu yenilikla hayatlarının an höyük dayişikliyini
etdiklarini deyib. Buna başladıqdan sonra
ömürlarinda birinci <lafa sakit mühitdan zövq alıblar.
Birdan-bire istadikleri bütün kitabları oxuyub,
meditasiya ile meşğul olub, günaşin doğuşuna
baxmaqdan zövq alıblar. Yaşadığınız bütün
gözelliklarin bexş etdiyi mamnuniyyat hissi
yuxunuzdan kesdiyiniz vaxta artıqlaması ila deyer.
İllah da, yatmaq isteyirsinizsa, gece televizoru
söndürün va bir-iki saat tez yatın.

125 ekitab.ucoz.org
 Kömak Etmak İstayanda
Diqqatinizi Xırdalıqlara Yönaldin
Rahibe Terezanın sözünü yada salın: "Bu dünyada
kiçik işler görmeye bilarik. Amma kiçik işleri böyük
sevgi ile göre bilarik". Bazen galacakda böyük işler
görmeye dair qurduğumuz planlar indi kiçik
yaxşılıqlar etmek fürsatini qaçırınağımıza sabab olur.
Bir defa dostum mana bela demişdi: "Hayatımı
başqalarına kömaya hasr etmek istayiram, amma
indi heç na eda bilmiram. Bir gün, haqiqatan da,
uğurlar qazananda insanlar uçun çox işler
göracayam". Lakin bu anlarda küça ac gazan
insanlarla doludur; azca dostluğa möhtac, oxuya
bilmeyen yaşlılar var; neça ana uşaqlarına baxa
bilınadiyi üçün kömak istayir; evlerinin boyanınası
üçün yardıma ehtiyac duyan qonşular var; küçalara
nece geldi atılmış zibillar könüllülar tarafindan
yığışdırılmağını gözlayir; heç kime derdini danışa
bilınayanlar üraklarini açacaqları saınimi dinleyici
axtarırlar. Bunlar kimi, alinizin altında olan minlarla
kiçik yaxşılıq fürsatlari mövcuddur.
Rahibe Tereza çox haqlıdır. Dünyanı dayişdira
bilınarik, amma onu daha daha da yaxşılaşdırmaq
üçün bu, vacib şart deyil. Bizim öhdamiza düşen
yegane iş, diqqatimizi hal-hazırda eda bilacayimiz
kiçik yaxşılıqlarda camlamakdir. Manim an çox
sevdiyim xidmat növü, özüm üçün müayyan yardım
proqramı tartib etmekle yanaşı, tesadüfi yaxşılıqlar
etmakdir; bunlar xırda işlerdir, amma mana dille
deyila bilmeyecek qadar sevine va rahatlıq verir.
8ksar hallarda an çox taqdirolunan yaxşılıqlar
nahang teşkilatların milyon dollarlıq ianasi yox,
qocalar evinde bir saatlıq könüllü kömaklik va ya heç
da varlı olmayan bir şaxsin verdiyi beş dollardır.
Etdiyimiz kiçik yaxşılıqların, aslinda, hadiselerin
gedişatına na qadar az tesir göstardiyina fikir versek,
elbette, bir az ruhdan düşarik va böyük ehtimalla,
heç bir iş görmemek üçün bu mayusluqdan bahana
kimi istifada edarik. Lakin hamin kiçik temennasız
yaxşılıqlar insana gözal hiss baxş etmekle yanaşı,
dünyamızı, az da olsa, işıqlandıracaqdır.

126 ekitab.ucoz.org
 Unutmayın: Yüz ildan Sonra
Dünyada Tamamila Başqa İnsanlar
Yaşayacaq
Dostum Patti keçen gün çox sevdiyi yazıçıdan
öyrandiyi falsafani manimla bölüşdü. Bu falsafa
manim hayata baxdığım prizmanı daha çox
genişlandirmişdir.
Dünyanın nizamından söz düşende, yüz il göze
heç da ela uzun müddet kimi görünmür. Ancaq bu
daqiqdir: yüz ilden sonra heç birimiz bu planetda
olmayacağıq. Bax, bunu yadımızda saxlasaq, sıxıntılı
va stressli anlarımızda düzgün fikirlaşa bilacayik.
Maşınınızın takari partladı, ya da evin açarını
yaddan çıxardığınız üçün qapıda qalmısınız. Yüz
ilden sonra bunların na manası olacaq? Kimse sizinle
pis davranıb, yaxud işinizi çatdırmaq üçün sahara
kimi işlamisiniz. Ha, na olsun? Eviniz yaxşı
yığışdırılmayıb, kompüteriniz xarab olub, çox ehtiyac
duyduğunuz tatil üçün pul düzalda, ya da taze maşın
ala bilmamisiniz... Ürayinizi sıxan başqa masalalara
yüz ilden sonra baxsanız, hadisalara daha doğru
yanaşacaqsınız.
Ela bu sahar işda meydana çıxan kiçik böhran
zamanı bir ara çox gergin olduğumu hiss etdim. Eyni
saatda iki nafara görüş tayin edilmişdi. Mani derin
stresdan xilas edan amil, yüz ilden sonra heç kimin
bu anı xatırlamayacağı va ahamiyyat vermayacayini
ağlıma getirmek oldu. Sakit-sakit sehvi öz boynuma
götürdüm va müştarilarimdan biri nazakatla yeni
görüş vaxtını qabul etdi. Hamişaki kimi, bu masala da
asanlıqla şişirdilmasi mümkün "xırda iş" idi. Yaxşı ki,
ela bu cür da qaldı.

127 ekitab.ucoz.org
 Bir Az Üzünüz Gülsün
Axır vaxtlar hamımız, deyasan, haddindan çox
ciddiyik. Böyük qızım tez-tez: "Ata, üzünda yena
hamin ciddi ifada var?" deya mana sataşır. Gülarüz
olmağı manimsamiş adamları da ciddiyyat bürüyüb.
İnsanlar darhal nayasa hirslanib garilirlar ... Görüşa
beş daqiqa gecikmak, gözladiyiniz adamın beş daqiqa
gecikmasi, tıxacda ilişib qalmaq, kiminsa üzümüza
pis baxması va ya bizimla xoş danışmamağı, qabzlari
ödamak, növbada gözlamak, sahv etmek... Bunun
kimi çox şeylarin uğrunda bütün perspektivimizi bir
andaca itiririk.
Garginliyin kökünda hayatın gözladiyimizdan
farqli olmasını qabul etmak istamadiyimiz dayanır.
Sözün düzü, biz har şeyin müayyan formada
olmağını istayirik, amma ela olmur. Hayat öz
bildiyini yeridir. Bununla bağlı an gözal sözü
Benjamin Franklin demişdir: "Bizim mahdud
nöqteyi-nazarimiz, ümidlarimiz va qorxularımız
hayatın meyan olmuşdur. Mövcud şartlar
düşüncalarimiza uyğun galmayanda isa onlar bizim
çatinliklarimiza çevrilirler". Hayatımızı insanların va
hadiselerin istadiyin1iz kimi olınasını arzulayaraq
keçiririk, bela olmayanda isa dava edib azab çakirik.
Haddinden çox ciddi olmamaq üçün, birinci
növbada, bu probleminizin mövcudluğunu etiraf
etmalisiniz. Dayişib, daha halim olmağı istemelisiniz.
Garginliyin hayatınıza neca tesir etdiyini va buna
hansı reaksiyanı verdiyinizi, sıxıntılarınızı bilavasita
özünüzün yaratdığını görmalisiniz.
İkinci addım ümidlarinizin mayusluqlarınıza
olan nisbatindan ibaratdir. Nayinsa müayyan şekilde
olmağını istayirsiniz va o, hayata keçmayanda
qüssalanib qam çakirsiniz. Lakin ümidlarinizi bir
kanara qoyub, hayatı olduğu kimi qabul etseniz, azad
olarsınız. Nadansa bark-bark yapışıb qalmaq
ciddiyyata va garginliya gatirib çıxarır. Ucunu
buraxsanız, üzünüz gülar.
Bu sahada yaxşı bir hazırlıq görmak üçün bir
gününüze heç bir umacağınız olmadan başlayın.
Kiminsa siza dostyana yanaşmasını ummayın.
Sizinle ela davranılmayanda heyratlanib
İ
kadarlanmayacaksiniz. sti münasibat görende isa
sevinacaksiniz. Gününüzün problemsiz keçacayini

128 ekitab.ucoz.org
gözlemeyin. Bunun evezine, problemler çıxdıqca: "Bu
maneeni de keçmeliyem" deyerek qebul edin. Güne
bu fikirlerle başlasanız, hayatınızın nece yüngül
keçeceyine özünüz şahid olacaqsınız. Hayata qarşı
mübarize aparmaqdansa, onunla reqs edeceksiniz.
Çox keçmeden, bir az öyreşdikden sonra ömrünüzü
şenlendireceksiniz. Üzünüz güldükce heyat daha da
eylenceli olacaq.

129 ekitab.ucoz.org
 Bir Bitki Yetişdirin
İlk baxışda bu teklif bir az qariba va sathi görüne
bilar. Bitki yetişdirmayin insana na kimi xeyri ola
bilar?
Ham manaviyyat, ham da daxili rahatlıq üçün
lazım olan an vacib amillerden biri da qeyd-şartsiz
sevmeyi öyranmakdir. Lakin bir insanı qeyd-şartsiz
sevmek çox çetindir. Sevmeye cahd etdiyiniz şaxs
avval-axır sahv bir söz işladacak, ya da o
gözladiyimiz kimi, özünü aparmayacaq. Onda da biz
hirslanib, sevgimizi şartlarla alaqalandiracayik: "Sani
sevacayam, amma dayişmalisan. Manim istadiyim
kimi harekat elamalisan".
Bezi insanlar evde saxladıqları heyvanları
insanlardan daha çox sevirlar. Amma evinizdeki
heyvanı da şartsiz sevmek asan deyil. İtiniz
gecayarısı boş-boş hürüb sizi oyatsa, ya da an çox
sevdiyiniz xalçanı batırsa, na baş verar? Yene da onu
bu qadar seve bilarsiniz? Manim uşaqlarım sevimli
bir dovşan saxlayırlar. eııa işlenmiş taxta hayat
qapımı gamirdikdan sonra o dovşanı sevmayiın çox
çatinlaşdi!
Ancaq bitkini olduğu kiıni sevnıak asandır. Buna
göra da bitki yetişdirmak qeyd-şartsiz sevmayimiza
kömak edan ala fürsatdir.
Na üçün har bir din qeyd- şartsiz sevgini irali
sürür? Çünki sevgi dayişdirmak kimi möhtaşam bir
güce malikdir. Qeyd-şartsiz sevgi ham veranda, ham
da alanda asudelik duyğularını üza çıxarır.
İ star evin içinde, isterse da bayırda har gün göre
bilacayiniz bir bitki seçin. Sonra da öz körpaniz kimi
bu bitkiye qulluq edin (bitkinin qulluğu
körpaninkindan çox asandır; na yuxusuz geceler
keçirmak, na bez dayişdirmak, na da ağlama sesleri
var...) Bitkinizla danışın va onu na qadar çox
sevdiyinizi deyin. Çiçek açsa da, açmasa da, yaşasa
da, ölse da, onu sevmaya davam edin. Sadaca, sevin.
Bu arada bitkiniza qeyd-şartsiz sevgi veranda neler
hiss etdiyiniza diqqat edin. Bu növ sevgi veranda
qatiyyan hirslanib taşvişa düşmezsiniz. Sadece, sevgi
alaminda olarsınız. Bitkinizi har dafa görende günda,
an azı, bir defa hamin sevgi baxş etmak prosesini
tatbiq edin.
Çox keçmadan sevginizi va şefqatinizi

130 ekitab.ucoz.org
bitkinizdan da qırağa yayacağınızı göracaksiniz.
Sevmayin neca gözal hisslar oyandırdığını göranda
hayatınızdakı insanlara da bu cür sevgi baslamaya
başlaya bilarsiniz. Onların dayişmasina va farqli
olmasına ehtiyac duymadan sevmaya çalışın.
Olduqları kimi qabul edin va sevin. Bitkiniz
mükammal müallim ola va siza sevmayin gücünü
öyrada bilar.

131 ekitab.ucoz.org
 Problemlariniza Olan
Münasibatinizi Dayişdirin
Manealar va problemler hayatın bir hissesidir.
Haqiqi xoşbaxtlik bütün problemlerden yaxa
qurtardığıınız zaınan yox, bizim problemlere olan
münasibatimizi dayişdirdiyimiz va onları
takmillaşmak üçün effektiv manba, sabirli olınaq va
öyranmak üçün fürsat kimi gördüyünüz zaman gelir.
Manevi hayatın, balka da, an esas prinsipi,
ürayımızın genişliyi uçun an gözal fürsati,
problemlerimizi olduğu kimi qabul etmakdir.
8lbatta, bezi problemler hall olunmalıdır. Lakin
çox çatinliyi da hayatımızı dayişdirmak üçün özümüz
yaradırıq. Manevi rahatlıq hayatın labüd
ziddiyyatlarini başa düşüb qabul etmekle qazanılır;
azab va zövq, müvaffaqiyyat va uğursuzluq, sevine va
kadar, doğum va ölüm. Problemler bize mehriban,
tavazökar va sabirli olmağı öyrada bilar.
Buddist taliminde çetinlikler kamillaşmak va
rahatlığa qovuşmaq üçün o qadar ahamiyyatli hesab
olunur ki, Tibet dualarının birinde bu yalvarış yer
alır: "Mana bu seyahatimde döza bilacayim
çetinlikler va azablar ver ki, qalbim, haqiqatan,
oyansın, azadlığa va ümumbaşari sevgiye çata bilim".
Buddist talimindeki ümumi ideyaya esasen, agar
hayatınız çox asan keçsa, kamillaşmak üçün bir o
qadar az fürsat olacaqdır.
Men demiram ki, gedin özünüze problem
axtarın. Amma size problemlerden qaçmaq va
bunlardan yaxa qurtarmaq üçün vaxt itirmayib,
çatinliklari hayatın qaçılmaz va tabii parçası kimi
qabul etmayinizi maslahat görüram. Çox keçmadan
yaşamağın mübarizadan raqsa çevrildiyini
göreceksiniz. Bu qabuletına felsefesi hayata
uyğunlaşmağın esasıdır.

132 ekitab.ucoz.org
Galan Dafa Mübahisaya Giranda Öz
Fikrinizi Müdafia Etmamişdan
8vval Qarşı Tarafin İddiasını Başa
Düşmaya Çalışın
Kiminlasa fikriniz üst-üste düşmürsa, yaddan
çıxarmayın ki, o insan da öz fikrinin doğruluğundan,
an azı, sizin qadar amindir. Amma biz hamişe taraf
tuturuq: bizim fikrimiz yüz faiz düzdür. Bu,
eqomuzun yeni biliklari radd etma şeklidir. Hamçinin
xeyli lazımsız stress yaradan pis vardişdir.
İlk defa qarşı tarafin fikrini başa düşmek
strategiyasını sınaqdan keçiranda çox yaxşı bir şey
öyrandim: bu vaxt nainki ürayim qırıldı, hatta
fikirlerimiz toqquşduğu insanla da yaxınlaşmağıma
kömak etdi.
Farz edin ki, dostunuz siza bela deyir: "Solçular
(ya da sağçılar) sosial problemlerimizin başlıca
sababidir". Siz darhal öz iddianızı (hansı olursa
olsun) müdafia etmek avazina, dostunuzun
düşüncesinden yeni fikir
öyranib-öyranmayacayiniza baxın. Dostunuzdan na
üçün bela fikirlaşdiyini soruşun. Amma tez bu
sualdan sonra öz fikirlerinizi ortaya atmaq üçün
deyil, haqiqatan da, farqli ideya öyranmak üçün
soruşun. Dostunuzu düzaltmaya va onun harada
sahv fikirlaşdiyini sübut etınaya çalışmayın. Qoyun o
haqlı çıxmağın lazzatini dadsın. Siz, ilk növbada,
yaxşı dinleyici olmağa çalışın.
Ümumi düşünce terzinin aksine, bu cür
davranmaq sizin gücünüzü azaltmayacaq. Bu,
inanclarınızı boşlamaq va ya sahv olduğunuzu qabul
etmak manasına galmir. Sadaca, masalaya başqa
prizmadan baxır, avvalca onu başa düşmaya
çalışırsınız. Qati suratda dayişdirilmasina yol
vermadiyiniz iddianı daima sübut etmak çox
yorucudur. Lakin haqlı olmağı başqasına ötürmek
heç bir cidd-cahd talab etmir. Hatta size birbaşa
enerji verir.
Başqalarının fikirlerini va iddialarını başa
düşanda çox gözal hadisalarin baş verdiyini
göracaksiniz. Birinci, çox vaxt yeni ideya öyranirsiniz
va dünyagörüşünüz genişlanir. İkincisi,
hamsöhbatiniz ona qulaq asdığınızı göranda bunu

133 ekitab.ucoz.org
çox taqdir edacak va size mübahisaya girişdiyiniz
vaxtdakından çox hörmat göstaracakdir.
Zidd iddialarla derhal hücuma keçmak
qarşınızdakını öz mövqeyinda daha qararlı va
mühafizakar edir. 8vvalca başa düşmeye çalışsanız,
hamsöhbatiniza olan sevginizi va hörmatinizi haqlı
çıxmaqdan üstün tutursunuz. Bir növ, qeyd-şartsiz
sevgi baxş etmiş olursunuz. 8lava qazanc da ola
bilar: qarşınızdakı insan, halka, sizin da iddianıza
qulaq asdı. Buna zamanat verilmir, qati olan bir
masala var: siz dinlamasaniz, o da dinlamayacak.
8vvalca siz al uzadıb qulaq asmağa başlasanız,
inadlaşınaya son verarsiniz.

134 ekitab.ucoz.org
 "Manalı Müvaffaqiyyat" Bu
Mafhumun Tarifini Yenidan Verin
Bazen saxta uğurlara çox tez aldanırıq. Ömrümüzü
hamişe nayasa nail olmağa, tariflanilmaya, daha çox
tanınmağa va bayanilmaya çalışınaqla keçiririk. Buna
o qadar çox ahamiyyat veririk ki, neyin, haqiqatan da,
manalı olduğunu yaddan çıxarırıq.
"Manalı müvaffaqiyyat na demakdir?" Tesadüfi
şekilde bu sualı verdiyiniz vaxt taxminan bela
cavablar eşidacaksiniz: "uzun müddetli bir maqsadi
hayata keçirmak", "çoxlu pul qazanmaq", "oyunu
udmaq", "yuxarı vazifeye keçmak", "öz sahamda an
yaxşısı olmaq", "bayanilib tariflanmak" va s. Diqqat
yetirsaniz, sadalanılanların aksariyyatini xarıcı
amiller , yani bizim etrafımızda olanlar teşkil edir.
Tabii ki, bu növ uğurları az ahamiyyatli hesab
etmiram; bunlar camiyyatdaki mövqeyimizi va hayat
saviyyamizi yükseltmek üçün vacibdir. Lakin esas
maqsadimiz xoşbaxt olmaq va manevi sakitliyi
tapmaqdırsa, bunlar heç da an önemli uğurlar
deyildir. Yerli qazetda şeklinizin çıxması sevindirici
haldır, amma çetinlikler qarşısında başınızı dik
tutmaq qadar manalı deyildir. Buna baxmayaraq, çox
insan qazetda şeklinin çıxmasını höyük
müvaffaqiyyat hesab etse da, başını dik tutmağa adi
hadise kimi baxır. Bas, onda prioritetlarimiz
nelerdir?
8gar esas maqsadlarimizdan biri sakit va
sevgidolu bir insan olmaqdırsa, an manalı
müvaffaqiyyatlarimizin tarifini yeniden verin va
yaxşılıqla xoşbaxtliya daha çox yer ayırın.
Men an manalı uğurlarımın öz daxilimdan
qaynaqlandığını fikirlaşiram. Özüme va başqa
insanlara qarşı yaxşı davranıram? Problemlere
lazımından artıq reaksiya vermişam, yoxsa sakit va
ağlı başında olmuşam? Xoşbaxtammi? Qazabimdan
bark-bark yapışıb qalmışam, yoxsa onu atıb yoluma
davam etmişam? İnadkar olınuşammı? Bağışlamağı
bacarıram? Bu cür suallar biza,aslinda,
müvaffaqiyyatini gördüyümüz işlerle yox, kim
olduğumuz va ürayimizda na qadar sevgi
basladiyimizla ölçüldüyünü xatırladır.
Özünüzü bütünlükle xarici uğurların arxasınca
qaçaraq yormaqdansa, neyin, haqiqatan da,

135 ekitab.ucoz.org
ahamiyyatli olduğunu başa düşmaya çalışın. Manalı
müvaffaqiyyat qazanmağın tarifini yeniden vermek
size esas maqsadiniza geden doğru yoldan
çıxmamağınıza kömak edacakdir.

136 ekitab.ucoz.org
Hisslariniza Qulaq Asın (Siza Na İsa
Demak İstayirlar)
Hayatın kaşmakaşli yollarında size baladçilik edan
qüsursuz sisteme maliksiniz. Takca hisslarinizdan
ibaret hamin sistem size yolunuzdan çıxıb,
badbaxtliya va toqquşmalara yönaldiyinizi, ya da
rahatlığın mövcud olduğu doğru yolla iraliladiyinizi
bildirir. Hisslariniz eynila barometre oxşayır; daxili
dünyanızda havanın nece olduğunu gösterir.
Özünüzü fikirlerin ixtiyarına vermadiyiniz,
hadiseleri çox ciddi qabul etmadiyiniz vaxtlar
hisslariniz, atlatan, müsbat olur. Düşünme
qabiliyyatinizi öz xeyrınıza istifada etdiyinizi
tasdiqlayir. Bu halda beyninizde tanzimlamalar
aparmağınıza ehtiyac yoxdur.
Hayatımız çox da xoş keçmayanda, qazabli,
küskün, depressiv, meyus va bunlara benzer başqa
ahvallarda olanda hisslarinizdan ibaret xabardarlıq
sistemi derhal heyecan siqnalı çalıb yoldan
çıxdığımızı bildirir; artıq fikrilarimiz qarışmağa
başlayıb, meselaya düzgün yanaşa bilmirsiniz. Bu
halda beyninizde tanzimlamalar aparmalısınız. Pis
hisslariniz avtomobilinizin işara lövhasindaki
xabardarlıq siqnallarına oxşayır. Bu siqnallar
yananda maşınınızı çox güce salmaınalısınız.
Ümumi düşünce terzinin aksine, pis hisslari
xırdalayıb tahlil etmek lazım deyil. İncaliklara
girende çox vaxt sizin fikirlerinizi daha da qarışdıran
pis hisslar üze çıxır.
Galan defa özünüzü pis hiss edende "xırdalama"
haşirina düşüb, ahvalınızın na üçün bela olduğuna
ilişib qalmaqdansa, hamin hisslarinizdan sızı
yeniden aydınlığa doğru istiqaınatlandirmasi üçün
istifada edin. Pis hisslarin mövcudluğunu
görmazlikdan gelmeyin; sadece, na üçün qamgin,
hirsli va ya stresli olduğunuzu, hayatı bu qadar ciddi
qabul edib xırda masalalari ürayiniza salmağınızın
sebebini müayyanlaşdirmaya çalışın. Qollarınızı
çırmalayıb hayatla mübariza aparmaq avazina,
geriye çakilib derinden nafas alın va rahatlanın.
Unutmayın ki, hayat fövqalada vaziyyat deyil, yeter
ki, siz o hala salmayın.

137 ekitab.ucoz.org
 Kimsa Siza Top Atıbsa, Onu
Tutmağa Macbur Deyilsiniz
Bu dayarli dersi mana an yaxın dostum Bencamin
Şild öyratmişdir. Daxilimizdaki mübarizalar çox vaxt
başqalarının problemlerine qarışmağımızdan irali
gelir. Kimse öz derdini üstümüze yıxanda derhal onu
tutmalı olduğumuzu fıkirlaşib, özümüz da hamin
meselaya qoşuluruq. Masalan, başınız öz işinizle
maşğul olanda dostunuz zang vurub, asabi-asabi: "Ay
Allah, anam axırda mani deli edacak" deyir va sizden
maslahat istayir. Bu halda "Üzr istayiram, amma
sana na maslahat veracayimi bilmiram" demek
avazina, heç düşünmeden atılan "topu" tutur va
problemi hall etmaya çalışırsınız. Sonra da işinizi
vaxtında qurtara bilmadiyiniz üçün stress keçirib,
hamı har şeyi sizden gözladiyi üçün şikayatlanirsiniz.
Hayatınızdakı xoşagalmaz hadiselerin na qadarina
könüllü suratda qoşulduğunuzu da gözden
qaçırmamalısınız.
Size atılan topu tutmağa mecbur olmadığınızı
yadda saxlasanız, hayatınızdakı stressi xeyli azalda
bilarsiniz. Dostunuz bu maqsadla size zang edanda
topu yere atın; o insan sizi da sırf meselaya qatmaq
istadiyi üçün işa qarışmamalısınız. Siz bu "yemi"
udmasanız, dostunuz başqasını axtaracaq.
Demiram ki, topu heç vaxt tutmayın; maqsadim,
sadaca, sizin bunu seçacayinizi xatırlatmaqdır. Bu
strategiya dostunuza ahamiyyat vermamayinizi va ya
heç kime kömak göstarmamayinizi talqin etmir.
Hayata daha yumşaq yanaşmaq istayiriksa, öz
haddimizi bilmeli va bu proses daxilinda oynadığımız
rolun masuliyyatini anlamalıyıq. Çoxumuza har gün
"top" atılır; işda, uşaqlarımız, dostlarımız,
qonşularımız, hatta tanımadığımız insanlardan da
bela toplar alırıq. Man bütün atılanları tutmağa
çalışsam, yaqin, ağlımı itiraram. 8minam ki, sizde da
malız bu cür olacaq!
Özümüzü qurban kimi, yorğun va ezgin hiss
etmamak üçün, an asası, başqa topu na vaxt
tutacağımızı yaxşı bilmaliyik.
Başımız çox qarışıq olanda zang vuran telefona
baxmaq kimi sade bir harekat da topu tutmağın
farqli formasıdır. O telefonu açmaqla hamin anda na
vaxtınızı, na enerjinizi itirmayin, na da diqqatinizi

138 ekitab.ucoz.org
yayındırmağın daymadiyi bir prosese calb
olunursunuz. Desteyi götürmemek başınızı
ağrıtmamaq üçün masuliyyat götürmek demakdir.
Bu prinsip tahqira maruz qaldığınız va ya tanqid
olunduğunuz vaxt da qüvvaya minir. Kimse size irad
bildiranda hesab talab etmek, yaxud qoyub getmak
sizin öhdaniza qalmışdır.
Sırf size doğru atıldığı üçün topu tutmamaq fikri,
tahlili labüd olan çox güclü ideyadır. Ümidvaram ki,
tacrübadan keçiracaksiniz. Böyük ehtimalla, topu
fikirlaşdiyinizdan da çox tutduğunuzu göreceksiniz.

139 ekitab.ucoz.org
 Bu Da Keçar
Bu, axır vaxtlar öz hayatıma tatbiq etdiyim
strategiyalardan biridir. Yaxşı va pısın, azab va
zövqün, bayanilmak va bayanilmamayin, uğur va
sehvin, şöhretin va xacalatin, xülasa, har bir şeyin
ötüb-keçacayini xatırladır. Har şeyin başlanğıcı va
sonu var va bu, bela da olmalıdır.
Başınıza galan har bir hadise artıq bitmişdir.
Ağlınıza galan bütün fikirler başlamış va sona
çatmışdır. Har bir hiss va ahval dayişib yerine
başqasına vermişdir. Xoşbaxtlik, kadar, qısqanclıq,
depressiya, qazab, sevgi, xacalat, qürur va başqa
ağlımıza galan bütün beşeri hisslardan pay almışıq.
Bas, bunlar hara gedib? Cavabı heç kim bilmir. Takca
bunu bilirik ki, avval-axır har şey yox olacaq. Bu
haqiqati manimsamakla birlikda, insanı rahatladan
mecraya ilk addımlarımızı atırıq.
Mayusluğumuzun iki esas sebebi var. Kefimiz
kök olanda hamişe bu cür davam etınasini istayirik.
Amma heç da bela olmaz. Yaxud nadansa aziyyat
çakdiyimiz anların derhal başa çatmasını arzulayırıq.
Amma çox vaxt bu cür olmur. Badbaxtlik -

yaşadığımız anların tabii gedişatına qarşı

çıxmağımızın neticesidir.
Hayatın, sadece, bir-birinin ardınca galan
situasiyalardan ibaret olduğunu bilmeyin faydası
çoxdur. Yaşadığımız indiki anı başqa bir an
izlayacakdir. Xoşumuza galan bir hadise baş veribsa,
onu doya-doya yaşayın. Amma yaddan çıxarmayın
ki, haınin an gec-tez yerini başqasına veracakdir.
8gar bunu qabul edirsinizsa, vaxt dayişanda rahat
qalacaqsınız. 8gar dard çakirsinizsa, ya da çox ağır
dövr keçirirsinizsa, bunun da keçacayini yaddan
çıxarmayın. Bu fikri ürayinizda saxlaınaq an çetin
vaxtlarınızda da mövqeyinizdan dönmamayiniza
kömak edacakdir. Hamişe asan olacağını deye
bilmaram, aınma aksar hallarda işe yarayır.

140 ekitab.ucoz.org
 Hayatınızı Sevgi İla Doldurun
Hayatının sevgi ile dolu olmasını istemeyen bir insan
olacağını güman etmirem. Ona göre de bunu hayata
keçirmek üçün ilk addımı biz atmalıyıq.
Arzuladığıınız sevgini başqalarından gözlemekdense,
ozumüz sevgi menbeyi olmalıyıq. Başqalarına
nümune olmaq isteyirikse, evvelce öz daxilimizdeki
sevgi ve şefqeti işe salmalıyıq.
Deyirler ki, "iki nöqte arasındakı en qısa mesafe
niyyetdir". Sevgi dolu bir hayata qovuşmaq üçün bu
kelam yerine düşür. Sevgi dolu hayatın başlanğıc
nöqtesi, ya da bünövresi, ilk növbede, sevgi
menbeyidir. Davranış terzimiz, etdiyimiz seçimler ve
yaxşılıqlarla, evvelce sevgi elini uzatmağa istek
duymaq bizi bu meqsedimize çatdıra biler.
8ger bir de hayatınızda ve ya dünyadakı sevgi
eskikliyi sizi kederlendirse, bele bir tecrübe edin. Bir
neçe deqiqe dünyanı ve başqa insanları ağlınızdan
çıxarın ve sadece, öz üreyinize nazar salın. Daha
böyük bir sevgi menbeyine çevrile bilersinizmi?
Özünüz ve başqaları haqqında sevgi ile fikirleşe
bilirsinizmi? Sonra bu sevgidolu düşünceleri xarici
aleıninizle bölüşe, hatta sizce, bu sevgiye layiq
olmayanlara ötüre bilersinizmi?
Qelbinizi daha böyük sevgi üçün açsanız ve
meqsediniz sevgi yığmaq yox, özünüzü sevgi
menbeyine çevirmek olsa, arzuladığınız sevgini
almaq yolunda böyük bir addım atacaqsınız.
Hemçinin, heqiqeten de, çox ehemiyyetli bir meqama
şahid olacaqsınız: ne qeder çox sevgi gösterseniz, bir
o qederini de alacaqsınız. Seven bir insan olmaq öz
elinizde olsa da, sevilen olmaq sizden asılı deyil. Ona
göre de sevgi göstermeyin üstüne çox düşseniz,
hayatınızın hadden artıq sevgi ile dolu olduğunu
göreceksiniz. Çox keçmeden dünyanın en böyük
sirlerinden birini keşf edeceksiniz: sevginin mükafatı
ele özüdür.

141 ekitab.ucoz.org
 Düşüncalarinizin Gücüna Balad
Olun
8gar takca zehni faaliyyati derk etseydiniz, ilk
növbada, düşüncelerinizle hisslariniz arasında
münasibati bilmeli idiniz.
Fasile vermeden fikirlaşdiyinizi bilmek çox
vacibdir. "Onsuz da, biliram" deyib özünüzü
aldatmayın! Bir anlıq nefes almağınız haqqında
fikirlaşin. Nefes alıb-verdiyinizi bu satirlari oxuyana
kimi ağlınızın ucundan da keçirmirdiniz. 8slinda,
nefesiniz kasilmadiyi vaxta qadar bu işi etdiyinizin
farqina da varmırsınız.
Fikirlaşmak da buna banzayir. Daima
fikirlaşdiyiniz üçün bunu etdiyinzii asanlıqla yaddan
çıxara bilarsiniz va heç ağlınıza da gelmez. Lakin
nafas almağı unutmaqdan farqli olaraq,
fikirlaşdiyinizi yaddan çıxarmaq hayatınızda
bedbinlik, qazab, daxili toqquşmalar va stress kimi
ciddi problemlerin yaranmasına gatirib çıxarır.
Çünki fikirleriniz hamişe size hiss şeklinde qayıdır,
onların arasında çox yaxın münasibat vardır.
Qazabla düşünmamişdan evvel kiminse elinden
hirslanmaya çalışın! Yaxşı, indi da sizde gerginlik
yaradan meseleler haqqında fikirlaşmadan stresse
düşmeye cahd edin. Ya da qamli hadiseleri ağlınıza
getirmeden kederlenmeyi, qısqanclıq keçirmadan
qısqanmağı sınayın. Eda bilmezsiniz, çünki müınkün
deyil. Bir hissi keçirmak üçün gerek evvelce hamin
hissi yaradan fikri ağlınıza getiresiniz.
Badbaxtlik öz-özüne yaranıb var ola bilmez.
Badbaxtlik hayatımız haqqındakı pessimist fikirleri
müşayiat edan hissdir. Bu düşünce olmayanda
bedbinlik, stress va yaxud qısqanclıq da mövcud
olmur. Pis hisslara yalnız va yalnız sizin öz düşünce
terziniz ravac verir. Galan defa qanınız qara olanda
na düşündüyünüza fikir verin ... Hamin an mütlaq
xoşagalmaz hisslar keçirirsiniz. Hayatınızın yox,
takca fikirlerinizin pis olduğunu yadınıza salın. Bu
qadar sade düşünce terzi sizi yeniden xoşbaxtliya
geden yola yönalda bilar. Tabii ki, bunun üçün bir az
maşq etmelisiniz. Amma axırda gezintiye gedanda
üstünüze qonan milçaklari qovduğunuz kimi, pis
fikirlerden da qurtula bileceksiniz.

142 ekitab.ucoz.org
 "Daha Çox Daha Yaxşıdır" Bela
Düşünmakdan 81 Çakin
Biz, amerikalılar dünyanın an zengin
madaniyyatinda yaşayırıq. Hesablamalara göre,
dünya ahalisinin cami altıda biri Amerikada yaşadığı
halda, tabii resursların taxminan yarısından istifada
edirik. Mana ela gelir ki, agar daha çox şeye
yiyalanmak yaxşı hal olsaydı, onda biz bütün
dövrlarin an xoşbaxt, an memnun madaniyyatinda
yaşayardıq. Lakin heç da bela deyil. 8slinda,
dünyanın an doymamış madaniyyatlarindan biriyik.
Çox şeye malik olmaq, tabii ki, pis va yaxud
zararli hal deyildir. Amma daha çoxuna sahib olmaq
arzusu tamahkarlığa gatirib çıxarır va bunun da sonu
yoxdur. Daha çoxun daha yaxşı olduğuna inandıqca
gözünüz doymayacaq. Bu da yaşadığımız hayat va
malik olduğumuz çoxsaylı nematlar üçün şükür
etmayimiza mane olur. Meselan, tanışlarımdan biri
gözal bir yerde ala ev almışdı. Xoşbaxtliyi hamin eve
köçana kimi davam etdi. Seheri gün bütün heyecanı
uçub getmiş, "kaş ki, daha böyük va gözal ev ala
bileydim" deye taassüflanirdi. "Daha çox daha
yaxşıdır" deye fikirlaşmasi, birgünlük da olsa, taze
evinden zövq almağına imkan vermamişdi. Çox heyif
ki, bu adaın camiyyatimizda tak deyil. Müxtalif
daracalarda da olsa, hamımız eyniyik. Hatta bu, ela
hadde galib çıxmışdır ki, Dalay Lama 1989-cu ilde
Nobel Sülh Mükafatı ile taltif olunanda
jurnalistlardan birinin ona verdiyi birinci sual:
"Növbada na var?" olmuşdur.
Göründüyü kimi, neylasak da - taze ev va ya
maşın alsaq, lezzetli bir yemek dadsaq da, yaxşı şerik
tapsaq da, qattaza paltarlarımız olsa da, hatta çox
mühüm ınükafat da qazansaq, bize heç vaxt bas
etmayacak.
Bu makrli meyle qalib gelmek üçün özünüzü
daha çoxun heç da yaxşı olmadığına inandırmaq va
problemin malik olduqlarınızda yox, sadece, daha
çoxunu arzulamaqdan yarandığını başa
düşmakdadir. Qane olmağı öyranmak
alinizdakilardan çoxunu istamamak kimi başa
düşülmemelidir; an asası, xoşbaxtliyin buna bağlı
olmadığını bilmakdir. 8linizdakilarla xoşbaxt olmağı
öyranmak üçün diqqatinizi na istadiyiniza yox,

143 ekitab.ucoz.org
yaşadığınız ana yönaldin. Hayatınızı daha da
yaxşılaşdırmağa dair fıkirlar ağlınıza galan kimi
özünüzün yadına salın: istadiyinizi alda edanda yena
da qane olmayacaqsınız, çünki indi daha artığını
istayan beyin onda daha da çox istayacakdir.
Hal-hazırda malik olduğunuz nematlari yeni
nöqteyi-nazardan qiymatlandirin. Sanki ilk defa
görürsünüz, hayatınıza yeni gözle baxın. Bu düşünce
tarzini takmillaşdirdikca yeni şeylara malik olanda,
uğurlar qazananda onları dayarlandirma
saviyyanizin çox yüksaldiyini göracaksiniz.
Xoşbaxtliyin an gözal ölçüsü sahib olduqlarınızla
na istadiyinizi ayıra bilmakdir. Bütün ömrünüzü
daha artığını istayib, daima xoşbaxtliyin arxasınca
qaçaraq keçira bilarsiniz. Ya da şüurlu suratda daha
az ila kifayatlanmaya qarar vere bilarsiniz. 8lbatta ki,
ikinci yol daha asandır va insanı qane edir.

144 ekitab.ucoz.org
 Özünüza Hamişa Bu Sualı Verin:
"Haqiqatan, 8hamiyyatli Olan
Nadir?"
Hayatın qarışıqlığı, öhdamiza götürdüyümüz
masuliyyat va qarşımıza qoyduğumuz maqsadlarin
içinde itib-bataraq yorulmaq halları tez-tez baş
verir. İnsan bir dafa bela mühita düşdüsa, özü üçün
neyin, haqiqatan da, ahamiyyat daşıdığını unutmağa
va onu taxira salmağa meyilli olur. Ö züme tez-tez bu
sualı vermeyin çox faydalı olduğunu öyrandim:
"Haqiqatan da, ahamiyyatli olan nadir?" Sahar tezden
mütemadi gördüyüm işlerin arasında özümden bunu
soruşmağı yaddan çıxarmıram. Neyin vacib olduğunu
yada salmaq prioritetlarimi düzgün cargalamayima
kömak edir. Bir çox öhdaliyim olmasına baxmayaraq,
hayatımda neyin ahamiyyat daşıdığını va enerjimi an
çox hara xarclamali olduğumu xatırladır; hayat
yoldaşıma va uşaqlarıma lazım olanda vaxt ayırmaq,
yazmaq, daxili dünyamı sahmana salmaq va digar
prioritetlarim vardır.
Bu qadar sada görünse da, doğru yolda
lrnağımda bu strategiyanın inanılnıaz faydalarını
görmüşam. Neyin vacib olduğunu xatırlamaq üçün
bir neça daqiqa ayırmaqla, özümü yaşadığım ana
daha çox vera biliram, taşvişdan canımı qurtarıram
va haqlı çıxmaq manim üçün cazibesini itirir. Lakin
neyin ahamiyyatli olduğunu unudanda
prioritetlarimin sırasını qarışdırıram va yena işin
içinde itib- batıranı. Qapıdan talasik bayıra atılaraq,
gecaya kimi işlayir, sabrimi tükadir, idmanımı taxira
salır va maqsadlarima uyğun galmayan işler
görüram.
Mütemadi olaraq özünüzdan neyin ahamiyyatli
olduğunu soruşanda bazi seçimlerin müayyan
hadaflarinizla uzlaşmadığını göracaksiniz. Bu
strategiya faaliyyatinizla maqsadiniz arasında birlik
yaradır va sizi daha mantiqli va sevgidolu qararlar
qabu1 etmaya yönlendirir.

145 ekitab.ucoz.org
 İntuisiyanıza İnanın
Hadisenin nece naticalandiyini görüb, sahv
olduğunuzu başa düşenden sonra "Bilirdim, bela
etmek lazım idi" deye, kim bilir, na qadar
taassüflanmisiniz. Kim bilir, neça defa intuisiyanıza
asasan doğru qarar vere bilacayiniz halda, çox
düşünüb fikrinizi dayişdirmisiniz.
Üreyin sasina qulaq vermek - hayatınızda hansı
yolla gedacayinizi, na kimi tedbirler göracayinizi va
na cür dayişikliklar edacayinizi bilen va size sessizce
xabardarlıq edan daxili sesinize qulaq asmaq va ona
inanmaqdır. Çoxumuz ürayımızın sasını
dinlamakdan boyun qaçırırıq. Çünki ya nayisa etraflı
şakilda düşünmeden düz qarar vere bilmayacayimiza
inanırıq, ya da doğru qararların bu qadar asan
olmasından qorxuruq. Öz-özümüze: "Bunun doğru
olması qeyri-mümkündür" va ya "Bunu heç cür eda
bilınaram" kimi çaşdırıcı sözler deyib, masala
haqqında düşünmeye başlayırıq. Bütün xırdalıqlarını
fikirlaşdikdan sonra intuisiyamızı bir kanara atırıq.
Sonra xüsusiyyatlarimiza uyğun gördüyümüz hadleri
irali sürüb, onlardan bark-bark yapışırıq.
İntuisiyanızın siza sahv yol göstaracayi
qorxusunun öhdasindan galib, ona inanmağı
öyransaniz, onda hayatınız, haqiqatan da, esrarengiz
mecraya çevrilecek. Üreyin sasina qulaq asmaq­
yaşamaqdan aldığınız lezzetin va intuisiyanızın
qarşısına qoyulmuş manealari yox etmakdir.
Gözlerinizi (?) va qalbinizdan an höyük müdriklik
manbayina geden yoldur.
8gar ürayınızın sasina heç vaxt etibar
etmamisinizsa, avvalca beyninizi boşaltmaq va daxili
aleminizi dinlemek üçün özünüze vaxt verin. Bu vaxt
ağlınıza galan har cür menfi va badbin fikirleri qovun
va takca sakit düşüncelerin üza çıxmasına icaza
verin. Ağlınıza bu güne qadar fikirlaşmadiyiniz
sevgidolu fikirler galan kimi derhal onları qeyd edin
va harekata keçin. Masalan, o anda ürayinizdan
sevdiklerinizden birine zang vurmaq, ya da maktub
yazmaq keçirsa, tez edin. 8gar intuisiyanız size bir az
yavaşımağı va özünüze vaxt ayırmağı maslahat
görürse, bunu yerine yetirin. 8gar diqqat etmeli
olduğunuz bir vardişinizi yadınıza salırsa, lazımi
qadar diqqat ayırın. Ürayiniz size mesaj göndaranda

146 ekitab.ucoz.org
darhal harakata keçsaniz, hayatınızda müsbat va
sevgidolu dayişikliklar görarak
mükafatlandırılacaqsınız. Ela bu gündan ürayinizin
sasina qulaq asmağa başlayın va hayatınızda
yaradacağı möhtaşam farqi seyr edin.

147 ekitab.ucoz.org
 Hayatı Olduğu Kimi Qabul Edin
Bir çox felsefi cereyanın esas manevi prinsiplarindan
biri, hayatın planlaşdırdığınız kimi olmasına göre
takid etmayib, qalbinizi hamin an baş verenlere
açmaq düşüncesidir. Bu düşünce çox höyük
ahamiyyata malikdir. Çünki içimizdeki mübarizalarin
çoxu hayatı idare etmek arzusundan va aslinda
olduğundan farqli hala getirmek inadından
qaynaqlanır. Lakin hayat hamişe istadiyimiz kiıni
olmur... Sadece, ozu kimidir. Bizim manevi
rahatlığımız hamin anın haqiqatini na qadar qabul
edacayiınizla bağlıdır.
Hayatın nece olmasına dair avvalcadan
müayyanlaşdirdiyimiz mefhumlar hal-hazırda
yaşadığımız andan zövq almağımıza va baş
veranlardan ibret dersi götürmayimiza imkan
vermir. Balka da, bu sababdan bizi silkalayarak
oyadacaq hadiselerin qadrini bilmirik.
Uşağınızın şikayatlarina va ya hayat yoldaşınızın
narazılığına reaksiya vermakdansa, ürayinizi açın va
o anı olduğu kimi qabul etmeye çalışın. Onların
özlerini sizin gözladiyiniz kimi aparmadıqlarına göre,
yaxud üstünde xeyli tar tökdüyünüz layihadan nıanfi
cavab galanda qanınızı qaraltmayıb: "Na edak, galan
defa qabul etdiraram" deye fikirlaşin. Derinden nafas
alın va reaksiyanızı yumşaldın.
Ürayinizi bu cür geniş tutmaqda maqsad
şikayatlardan, radd edilmakdan, ya da
uğursuzluqdan xoşu gelmek deyil; sadece, hadiseler
gözladiyimiz kimi baş tutmayanda bunu asanlıqla
qabul eda bilmelisiniz. Gündelik hayatın çatinliklari
içinde qalbinizi geniş tutmağı öyransaniz, o güne
kimi sizi hamişe narahat edan amillere artıq problem
kimi baxmayacaqsınız. Baş veranlara münasibatiniz
derinleşir. Mübariza apardıqlarınızla savaşmağa
başlayanda hayat, haqiqatan da, mühariba
meydanına çevrilir. Bu mübarizada pinq-ponq
oyunundakı topun yerini alırsınız. Lakin özünüzü o
anın ixtiyarına verib, baş verenleri sakitca qabul
etseniz, içinizde daha rahat hisslar yaranacaqdır.
Rastlaşdığınız kiçik çatinliklarin üstünde bu metodu
sınaqdan keçirin. Get-geda hamin şüurlu hareketi
daha höyük hadisalara da tatbiq edeceksiniz. Bu da
haqiqatan, sizi çox güdü edacakdir.

148 ekitab.ucoz.org
 Öz İşinizla Maşğul Olun
Özünüzün o qadar ciddi problemi qala-qala, görülesi
bir yığın ışın, hayatın bir çox ziddiyyatli
situasiyalarının va qarışıqlığının öhdasindan
galmaya çalışanda sakit hayat yaşamaq, onsuz da,
çox çetindir. Amma ham da başqalarının problemi ila
maşğul olsanız, asude hayat keçirmak maqsediniz
puça çıxar.
"Onun yerinde olsaydım, bela etmezdim", "İnana
bilıniram ki, bela edib" va ya "Görasan, indi na
fikirlaşir?". Kim bilir, yuxarıdakı cümleleri na qader
işlatmisiniz. Kim bilir, ixtiyarınızda olmayan,
öhdaniza qoyulmayan masalalara göre na qedar
qüssalanmiş, hirslanmiş va narahat olmusunuz.
Bu strategiya başqalarına kömak etmakdan
boyun qaçırmaq kimi başa düşülınamelidir. Burada
maqsed kime na vaxt kömak etmayimiza va ya
meselaya qarışmayacağımıza düzgün qarar
vermakdir. 8vvallar mandan istanilmayenda da
derhal atılıb başqalarının problemlerini hall etmeye
çalışırdıın. Bu cahdlarim işa yaramırdı, bir defa da
olsun, kimdense teşekkür de almadım, hatta bundan
inciyanlar da oldu. Har şeye burnuınu soxnıaq
adetimi tergiden kimi hayatım ele asanlaşdı ki...
Artıq lazım olmayan işlara girişmadiyim üçün
mandan kömak istayenlara va mana, doğrudan da,
ehtiyac duyanlara daha çox vaxt ayıra biliram.
Öz işinizle maşğul olmağınız başqalarının
problemlerini hall etmek istayindan qaçmaq deyildir.
Bu prinsip sayesinde başqalarının söhbatlarina
qulaq asmaqdan, qeybat etmakdan, kiminse
arxasınca danışmaqdan va başqalarını başa düşmeye
çalışmaqdan da uzaqlaşırsınız. Çoxumuzun başqa
insanların nöqsanları ve ya probleınlarini müzakira
etmayimizin esas sabablarindan biri özümüze
diqqatle baxmaqdan yayınmağımızdır.
Haqiqatan da, aid olmadığınız yere ilişib
qaldığınızı göranda derhal tavazökarlıq va mantiqle
geri çekilin. Bela etmekle boş yere itirdiyiniz enerjini
va diqqeti sizi, doğrudan da, maraqlandıran lazımi
sahalara ayıra bileceksiniz.

149 ekitab.ucoz.org
 Adi Masalalarda Qeyri-Adilik
Axtarın
Bir jurnalist iki fahlaya yaxınlaşıb birinden soruşur:
"Na edirsan?" O, az maaşla qul kimi işladiyini, bütün
gününü kerpic parçalarını üst-üste yığmaqla qurban
verdiyini deyarak şikayetlanir.
Jurnalist bu sualı ikinci işçiye verir. O, çox ferqli
cavab verir: "Men dünyanın en baxtevar insanıyam.
Bir-birinden gözal ve mühüm memarlıq eserlerinin
yaradılmasında rol oynayıram. Bu karpiclerin misli­
beraberi olmayan sanat asarlarina çevrilmesine
kömak ediram".
Her iki fehla de haqlı idi.
8slinda, biz bu hayatdan ne isteyiriksa, onu da
görürük. 8ger çirkinlik axtarsanız, bolluca
tapacaqsınız. Maqsadiniz atrafınızdakı insanlarda,
işinizde, bütün dünyada qüsur tapmaqdırsa, heç bir
çetinlik çakmadan bunu edeceksiniz. Amma bunun
eksi de mümkündür. 8ger adi işlerde qeyri-adilik
axtarsanız, bunu da göreceksiniz. Hamin fehla
yığdığı karpiclerda görkemli kilsaleri göre bilir. İşin
magzı sızın de bunu görüb-görmediyinizdir.
Dünyamızdakı möhteşam ahangdarlığı, kainatdakı
dinamizmin qüsursuzluğunu, tebiatin fövqelade
gözelliyini, insan heyatındakı inanılınaz ınöcüzeni
göre bilirsiniz? Manca, bu, birbaşa niyyat
meselesidir. Şükür edecayimiz, heyranlıqla
baxacağımız o qader çox şey var ki... Hayatın özü çox
qiymatli ve qeyri-adidir. Diqqetinizi bu maqama
yönaltdiyiniz andan etibaran kiçik ve adi hesab
etdiklariniz yeni mana qazanacaqdır.

150 ekitab.ucoz.org
 Daxili Alaminiza Vaxt Ayırın
Büdcanin planlaşdırılması sahasinda dünyanın har
yerinde qabul edilmiş bir prinsip mövcuddur: başqa
qabzlar ödanilmamişdan avval birinci ödamani
özünüz üçün etmelisiniz. Bu, bir növ, özünüze
kreditor gözü ila baxmaqdır. Hamin maliyya
falsafasinin mantiqi bundan ibaratdir: alacağınız
mablaği başqalarına ödenilen pul qurtarana kimi
gözlasaniz, size heç na çatmayacaq. Naticada siz
hamişe öz pulunuzu gözlayarsiniz va növba size galib
çatanda iş-işdan keçacak.
Bu prinsıpı daxili alaminizla bağlı
proqramlarınıza da tatbiq etmek çox böyük
ahamiyyata malikdir. Buna başlamaq üçün bütün
işlerinizin va masuliyyatlarinizin qurtarmasını
gözlasaniz, bu başlanğıcı heç vaxt eda
bilmayacaksiniz.
Har gün qısa bir müddeti proqramınıza ela daxil
edin ki, sanki doğrudan, hansısa görüşe
gedacaksiniz. Bu, özünüze vaxt ayırmağın yegane
yoludur. Masalan, bundan sonra bir saat yuxudan tez
qalxıb, bir saatınızı oxumağa, dua etmaya,
nıeditasiyaya, yoqa va ya idnıanla ınaşğul olmağa, ya
da na istayirsinizsa, onu etmaya ayırın. Hamin
vaxtdan nece istifada edacayiniz tamamila sizden
asılıdır. 8n asası, bu müddeti proqramınıza salmaq
va amal etmakdir.
Bir müşterim sırf etmek istadiyi işlara vaxt ayıra
bilmek üçün daya tutdu. Üstünden bir il ötandan
sonra bu xanım hamin metodun qarşılığını
artıqlaması ila aldı va gözlamadiyi qadar xoşbaxt
oldu. Daya tutmağın ona bu qadar vaxt
qazandıracağını heç ağlına da gatirmadiyini deyir.
Artıq buna hamişe amal edacayini deyir. Siz da bir
defa qarar verenden sonra ehtiyacınız olan vaxtı
tapa bilarsiniz.

151 ekitab.ucoz.org
 Bu Günü Axırıncı Gününüz Kimi
Yaşayın Bu, Doğru Ola Bilar!
Na vaxt ölacaksiniz? 8lli, iyirmi, on ilden sonra,
yoxsa bu gün? Axırıncı <lafa müayinaya gedanda heç
kim mana heç na demedi. Xabarlara qulaq asanda
hamişe maraqlı galib. Görasan, o gün işdan evine
gedanda yol qazası keçiran adam ailasina onları na
qadar çox sevdiyini demişdi? Yaxşı hayat sürmüşdü?
Doya-doya sevmişdi? Deyasan, yegane qati mülahiza
ondan ibaratdir ki, hamin adamın görülesi işler
siyahısı hala da dolu imiş.
8slinda, na qadar ömrümüzün qaldığı harada heç
birimiz, az da olsa, nasa deya bilmarik. Aınma, çox
taassüf, özümüzü ela aparırıq ki, sanki sonsuzluğa
kimi yaşayacağıq. Çox havasli olduğumuz işleri ela
hey taxira salırıq. Masalan, sevdiyimiz insanlara
onlara na qadar qiymat verdiyimizi demek, yaxın
dosta baş çakmak, ürayinca gazintiya çıxmaq,
marafon yarışında qaçmaq, samimi qalbdan maktub
yazmaq, uşağımızla balıq tutmağa getmak,
meditasiya etmeyi öyranmak, daha yaxşı dinleyici
olmağa çalışmaq va s. 8mallarimizi haqlı göstarmak
üçün bazakli-düzakli bahanalar qoşaraq, vaxtımızın
va enerjimizin çoxunu heç da mühüm olmayan işlara
sarf edirik. Çox işi göra bilmayacayimizi iddia edarak,
öz yaratdığımız sarhadlarin içinde girov qalırıq.
Bu kitabı, siza har gününüzü sanki bu dünyadakı
son gününüz kimi yaşamağınızı maslahat görarak
başa vurmaq istayiram. Maqsadim sizin har şeya
laqeyd yanaşmağınız va öhdaliklarinizi bir kanara
qoymağınız yox, sadaca, hayatın na qadar qiymatli
olduğunu xatırlatmaqdır. Bir vaxtlar dostum
demişdi: "Hayat çox ciddi qabul olunmayacaq
daracada ahamiyyatlidir". Bu sözü eşitdikdan, düz,
on il sonra onun neca haqlı olduğunu başa düşdüm.
Ümidvaram ki, bu kitabın siza kömayi daymişdir va
galacakda da daymaya davam edacakdir. Zahmet
olmasa, an asas strategiyanı yaddan çıxarmayın:
"Xırda işlerin derdini çakınayin!" Hamınıza
xoşbaxtlik arzu edib, kitabımı başa vururam.
Özünüze höyük qiymat verin.
Bu mövzuda söylanilan mühaziralar,
audioteyplar va başqa materiallar haqqında daha
geniş malumat alda etmek, ya da xırda işlerin derdini

152 ekitab.ucoz.org
çakmamak üsullarını öyranmak istayirsinizsa,
aşağıda göstardiyim ünvana maktub yaza bilarsiniz:
P.O. Box 1196, Orinda, Ca 94563, USA.
Teşekkür ediram.

153 ekitab.ucoz.org