Genderdysforie en ASS

Programma: Sociale Agenda: Social Inclusie

Naam: Orlando Koomen
Studentnmr: 500871044
Profiel: Jeugd
Docent: N. Sanches
Omvang: 1281 woorden
 Inhoudsopgave

Wat is genderdysforie en wat is de correlatie met ASS?.................................................................2

De intersectionaliteit van het individu.............................................................................................2
Moeilijkheden in behandeling.........................................................................................................3
Een ethisch knelpunt........................................................................................................................3
De conclusie.....................................................................................................................................4
Literatuurlijst...................................................................................................................................5
Wat is genderdysforie en wat is de correlatie met ASS?
De afgelopen jaren richt de maatschappij zich steeds meer op gelijkheid en inclusie. Dit met
betrekking op groepen die zich vaak buitengesloten voelen, zoals bijvoorbeeld de LHBTQIA+
gemeenschap. De ‘T’ uit deze rij letters, die allemaal voor een doelgroep staan, staat voor
transgender personen. Mensen die zich niet thuis voelen bij het geslacht waarmee zij geboren zijn of
zich niet mannelijk of vrouwelijk voelen of zowel mannelijk als vrouwelijk (NJI, z.d.). Iemands
genderidentiteit staat dus los van het geslacht waar iemand mee geboren is, maar gaat over hoe
iemand zich voelt en wie jij van binnen bent.
Bij genderdysforie (GD) ontstaat de stress dat jij je niet voelt zoals de rest van de wereld je ziet, wat
kan leiden tot spanningen en depressie (CHOC Children’s, 2017). Volgens De Vries et. al. (2010) zijn
7,8% van de voor genderdysforie verwezen jongeren gediagnosticeerd met autismespectrumstoornis
(ASS). In dit essay zal ik proberen mijn argumentatie te richten op de complexiteit van dit onderwerp
door de intersectionaliteit van mensen met ASS te belichten pleiten voor bevordering van toegang van
de zorg en inclusie voor mensen die binnen het spectrum vallen.

De intersectionaliteit van het individu

Bij mensen met ASS is het belangrijk dat rekening gehouden wordt met de overlapping van
uitdagingen waar zij tegenaan kunnen lopen. Iemand met autisme moet zich manoeuvreren door een
wereld met sociale regels die voor de meeste neurotypische mensen bijna vanzelfsprekend zijn.
Verder kan iemand met ASS te maken krijgen met verwachtingen van andere mensen die zij door hun
ASS misschien niet na kunnen komen, zij kunnen last hebben van sensorische gevoeligheden en nog
veel meer.
Waar deze mensen baat bij kunnen hebben is ondersteuning op maat. Door rekening te houden met
de intersectionaliteit van het individu, dus niet alleen genderdysforie en autisme, kunnen sociaal
werkers beter rekening houden met iemands identiteit. Intersectionaliteit houdt zich bezig met de
verhouding van sociale dimensies die onze positie in de samenleving en ons gedrag en denken
sturen. Denk hierbij aan sociaal-economische klasse, seksuele oriëntatie, geslacht, huidskleur, leeftijd
(Ella, z.d.). In meerdere onderzoeken las ik terug dat behandelaars vaak iemand behandelen op één
van hun problematieken in plaats van te kijken naar het geheel van de verschillende dimensies die
iemand tot een persoon maken. Uit onderzoek van Waltz et al. (2020) blijkt dat veel mensen binnen
het spectrum steeds minder hulp zoeken omdat hun klachten en problemen die gerelateerd zijn aan
autisme niet serieus genomen worden.
Hier zien wij dat de hulp die wordt aangereikt direct gecorreleerd wordt met de stoornis in plaats van
te kijken naar de daadwerkelijke reden van klachten, of andere mogelijke redenen dat een persoon
klachten kan ervaren. Belangrijk is dat wij de identiteit van mensen erkennen, vanuit alle dimensies.
Iedereen verdient het om zichzelf te kunnen zijn en zich geaccepteerd te voelen.
Moeilijkheden in behandeling
Ik wil niet zeggen dat mensen met ASS structureel verkeerd geholpen worden, echter blijkt uit
meerdere onderzoeken dat de doelgroep ook naarmate zij ouder worden minder hulp zoeken omdat
zij zich niet begrepen voelen of slechte ervaringen hebben. Dit betekent dat de participatie,
emancipatie en mobilisatie voor mensen met ASS niet op het gewenste niveau is. Wanneer je praat
over emancipatie gaat het over inclusie, er toe doen en erkenning krijgen voor wat je doet. Mobilisatie
gaat over de manieren waarop emancipatie en participatie worden gerealiseerd (Abdallah, z.d.).
Recht op passende gezondheidszorg heeft iedereen, ik kan mij voorstellen dat iemand het gevoel kan
krijgen niet mee te tellen als zij passende zorg missen in hun leven. Verder blijkt uit het onderzoek
van Waltz et al. (2020) dat de mogelijkheden tot zorg beperkt kunnen zijn omdat mensen met ASS
niet altijd even goed overweg kunnen met hun behandelaar, maar er in de betreffende instantie of
organisatie niet genoeg behandelaars zijn om over te stappen naar iemand waar zij zich wel prettig bij
voelen.
In het geval van de behandeling van GD schrijven Balleur-van Rijn en De Vries (2014) dat het
diagnostisch proces van het Kennis- en Zorgcentrum voor Genderdysforie voornamelijk gebaseerd is
op zelfrapportage dat wordt aangevuld met testonderzoek en observaties. Deze processen werken
niet voor patiënten met ASS omdat autisme zich kenmerkt met problemen in de communicatie, weinig
introspectief vermogen en verminderd vermogen om eigen emoties te kunnen beschrijven (Balleur-
van Rijn & De Vries, 2014). Deze kenmerken samen kunnen invloed hebben op de beleving van
genderdysforie en het diagnostisch proces. Verder constateren Waltz et al. (2020) dat de kennis en
kwaliteit van op autisme gerichte professionals wisselend is, van thuiszorg medewerkers tot
professionals op hoog niveau. Daarom hebben zij geschreven over tips om deze zorg te verbeteren
en gepoogd een behandelplan op te stellen dat beter aansluit bij mensen met ASS die aan GD lijden.
Echter betekent dit dat de mobilisatie van mensen met deze neurologische uitdaging beperkt is, wat
als gevolg de mate van emancipatie en participatie beïnvloedt. Als sociaal werker die zich specifiek
verdiept heeft in de inclusie van alle mensen denk ik dat sociaal werkers en behandelaars moeten
streven naar een zorgsysteem waarbij mensen zich niet buitengesloten voelen vanwege een stoornis,
met als gevolg dat dezen zichzelf onthouden van mogelijke hulp.

Een ethisch knelpunt

Een tegenargument dat iemand zou kunnen geven om geen extra tijd te steken in het behandelen van
GD bij mensen met ASS, is de vraag of iemand met ASS wel de capaciteit heeft om goed overwogen
beslissingen te nemen over gendergerelateerde zaken. Hiermee beland je in een ethisch dilemma
over hoeveel zeggenschap je iemand geeft over zijn eigen lichaam en in hoeverre wat zij zeggen
serieus genomen moet worden. Bij ethiek ligt de focus op het nadenken over de correcte manier van
handelen, deze is vaak gebaseerd op normen, waarden en gedragsregels (Van Dalen, 2017). Zoals
eerder genoemd uit het onderzoek van Waltz et al. (2020) blijkt dat er moeite kan ontstaan bij het
uiten van eigen emoties en andere communicatieve vaardigheden. Als dit zo is, kan de vraag gesteld
worden: ‘In hoeverre hebben zij gelijk over wat zij denken te voelen?’
Daarnaast is de comorbiditeit van deze twee stoornissen zo complex dat men misschien ook niet
allebei tegelijk moet willen behandelen.
Ikzelf denk dat het als sociaal werker mijn taak is om iemand te begeleiden diens gevoel op een
correcte manier te uiten, ongeacht moeite en/of complexiteit.
De conclusie
Ik zal in dit hoofdstuk alle eerder benoemde zaken onder elkaar zetten.
Autismespectrumstoornis en genderdysforie hebben een hoge comorbiditeit. Omdat mensen met
autisme vaak worden behandeld vanuit hun stoornis en niet vanuit de volledigheid van hun identiteit
zoeken zij steeds minder hulp. Verder ervaren zij benadelende structuren door middel van stigma’s in
de behandeling en is de mobiliteit voor hen in de zorg lager dan gewenst.
In het laatste hoofdstuk heb ik een tegenargument behandeld. Deze stelde dat men zich ethisch
gezien af zou kunnen vragen of mensen met ASS betrouwbaar genoeg zijn en de juiste keuzes
kunnen maken als het gaat over gender gerelateerde zaken.
Echter is mijn visie op het sociaal werk is dat je werkt naar de specifieke behoefte van je cliënt en
vanuit mijn normen en waarden denk ik dat het belangrijk is om naar alle aspecten van een individu te
kijken, dus de hele intersectionaliteit in overweging te nemen. Misschien dat mensen met ASS meer
moeite hebben met zich uitdrukken, echter betekent dit niet dat wij hen zorg moeten ontnemen en dat
zij geen uitspraken kunnen doen over hun eigen gender gerelateerde zaken, maar juist ons best
moeten doen voor een op maat gemaakte behandeling. Waltz et al. (2020) hebben geprobeerd een
behandelplan te maken voor GD die beter aansluit bij de behoeften van mensen op het spectrum dan
het standaard diagnostisch proces van het Kennis- en Zorgcentrum voor Genderdysforie, dus het is
mogelijk.
Laten wij voor mensen met extra behoeften extra ons best doen.
Literatuurlijst
Abdallah, S. (z.d.). Participatie, emancipatie en mobilisatie-deel 1[Flitscollege]. Hogeschool van
Amsterdam, via
https://hva.mediamission.nl/Mediasite/Play/4d0fa5e6cbf94f619a3b37ecdbe54fec1d

Balleur - van Rijn, A., & De Vries, A. (2014). Comorbide genderdysforie en autisme: hypotheses over
de etiologie en een exploratie van de behandelmogelijkheden. Geraadpleegd op 16 mei 2023,
van https://www.vkjp.nl/tijdschrift-artikelen/comorbide-genderdysforie-en-autisme-hypotheses-
over-de-etiologie-en-een-exploratie-van-de-behandelmogelijkheden

CHOC Children’s. (2017, 19 juli). Understanding Gender Dysphoria in Children and Teens with Dr.
Daniels | CHOC [Video]. YouTube. Geraadpleegd op 16 mei 2023, van
https://www.youtube.com/watch?v=SYS-89K8S1c

Ella. (z.d.). Intersectioneel denken. Handleiding voor professionelen die intersectionaliteit of

kruispuntdenken in de eigen organisatie willen toepassen. Ella.
https://demos.be/sites/default/files/handleiding_intersectionaliteit_ella_vzw.pdf

NJI. (z.d.). Wat betekent lhbtqia+?. Nederlands Jeugdinsituut. Geraadpleegd op 16 mei 2023, van
https://www.nji.nl/seksualiteit-en-gender/meer-informatie-en-advies-over-lhbtiqa

Van Dalen, W. (2017). Ethiek de basis: morele competenties en normatieve professionaliteit.

Noordhoff uitgevers. Geraadpleegd op 16 mei 2023, van
https://web.s.ebscohost.com/ehost/ebookviewer/ebook?sid=c3ba1972-42da-4bd8-8fc4-
64f71bbc169b%40redis&ppid=pp_Front_Cover&vid=0&format=EB

Waltz, M., Syurina, E., Athena Institute, & Vrije Universiteit Amsterdam. (2020, 30 januari). Geslacht,
gender identiteit en leeftijd: : Invloeden op verschillen in de gezondheidszorg voor vrouwen
met autisme in Nederland. Onderzoeksagenda-Autisme. Geraadpleegd op 16 mei 2023, van
https://onderzoeksagenda-autisme.nl/wp-content/uploads/2021/07/Waltz_Syurina-Vrouwen-
met-autism-en-gezondheidzorg.pdf