e-ISSN : XXXX XXXX

Volume-1, Issue-2 : July-September, 2020

Ãkt[MíkheÞ rðfkMkLke rðMík]ík Mk{s yLku ðøkeofhý

zkì. Þþku{rík Ãkxu÷
zkì. Ä{kOþw ðiã îkhk yLkqrËík
{ËËLkeþ «kæÞkÃkf r[ÕzÙLMk ÞwrLkðŠMkxe

Received : 08-07-2020 Published Online : Sept.-2020 Accepted : 22-07-2020

rðfkMk yu Mkíkík yLku ¢r{f [k÷íke «r¢Þk Au. ô{hLke MkkÚku þhehLkwt ðsLk, fË y™u yLÞ ytøkku{kt
ÃkrhðíkoLk ykðu íkuLku rðfkMk ÚkÞku íku{ {kLkðk{kt ykðu Au. rðfkMk yu Mkíkík y™u ¢r{f [k÷íke «r¢Þk Au.
«r¢ÞkLkku MktçktÄ {kºk þkherhf ð]rØ MkkÚku LkÚke; Ãkhtíkw, íku yLkuf Mkfkhkí{f ÃkrhðíkoLk ÷kðLkkhe ÃkrhÃkõðíkkLke
Þkºkk Au. yk ÞkºkkLkk Ãkrhýk{u ÔÞÂõík{kt Lkðk ½xfku yLku ûk{íkkyku W{uhkÞ Au.
ykÃkýe ÃkhtÃkhkøkík rþûký ÔÞðMÚkk ðirËffk¤Úke þY ÚkE yLku WÃkrLk»kË fk¤{kt íku Mkku¤u f¤kyu
¾e÷e. WÃkrLk»kËkuLkku yÚko s ‘økwÁLke Mk{eÃku çkuMkðwt’ yuðku ÚkkÞ Au. yk MktçktÄ{kt {wÏÞ ºký {kLÞíkkyku
«ðíkeo níke, su Lke[u {wsçk Au :
1. ¿kkLkLke «kró Mð-«ÞíLk Úkfe s þõÞ Au, su{kt økwÁLkwt {køkoËþoLk ykð~Þf Au. økwÁ WÆeÃkf Au.
2. Mkk{qrnf yÇÞkMk fhíkk ðiÞrfíkf yÇÞkMkLku ðÄw «kuíMkknLk ykÃkðk{kt ykðíkwt yLku Ëhuf rðãkÚkeoLku
ÃkkuíkkLke heíku rðfMkðkLke íkf {¤íke.
3. ¿kkLk ÞkuøÞ ÔÞrfíkLku(MkwÃkkºk) ykÃkðk{kt ykðíkwt.
¿kkLk yu rðfkMkLke Ãkt[MíkheÞ rð¼kðLkkLku fuLÿ{kt hk¾eLku ykÃkðk{kt ykðíkwt níkwt, su{kt [kh yk©{
íkÚkk [kh {wÏÞ ÃkwÁ»kkÚko níkk. ykÃkýu íkuLku Lke[u «{kýu ðøkeof]ík fheLku Mk{sðkLke fkrþþ fheþwt.
1. yÒk{Þ fku»k, 2. «ký{Þ fkuu»k, 3. {Lkku{Þ fku»k, 4. ¿kkLk{Þ fku»k yLku 5. ykLktË{Þ fku»k.
1. yÒk{Þ fku»k (ÃkkÞkÚke sYrhÞkík yLku þkherhf rðfkMk) :
SðLkLkku {wÏÞ ykLktË {kýMkLke ÃkkÞkLke sYrhÞkík Mktíkku»kkÞ yu{kt hnu÷ku Au, su «kÚkr{f çkkçkík
Au. {Lkw»Þ EåAu Au fu íkuLke «kÚkr{f sYrhÞkíkku suðe fu hkuxe, fÃkzkt yLku {fkLkLke ÃkqŠík Úkðe òuEyu. fkuE
Ãký íktºkLkku {wÏÞ WÆuþ íkuLke «kÚkr{f sYrhÞkíkkuLku Ãkqhe ÃkkzðkLkku Au. ðkMke yÚkðk Xtzwt ¼kusLk yu rLkBLk
MíkhLkwt Au, økh{ ¼kusLk íkuLke íkw÷Lkk{kt MkkÁt fne þfkÞ, ßÞkhu Mk{íkku÷ yknkh yu MkkiÚke ©uc Au. yk
ºkýuÞ çkkçkíkku yLkw¢{u ík{kuøkwý, hòuøkwý yLku Mk¥ðøkwý MkkÚku òuzkÞu÷e Au.

Editors : Dr. Prashant Patel, Dr. Nimish Vasoya Page No. : 1

Published by : Children’s University, Gandhinagar.
 e-ISSN : XXXX XXXX
Volume-1, Issue-2 : July-September, 2020

2. «ký{Þ fku»k :
yÒk{Þ fku»k ÃkAeLkk ¢{u «ký{Þ fku»k Au. yk yu Qòo Au suLkk Úkfe Sðtík ÃkËkÚkkuo suðk fu ðLkMÃkrík
íku{s «kýeyku [uíkLkk y™w¼ðu Au. yk QòoÚke s hõík«ðknLkwt rLk{ÞLk ÚkkÞ Au, yÂMÚkøkXLkLkku rðfkMk
ÚkkÞ Au, íku{ s rðrðÄ ytøkkuLkwt n÷Lk-[÷Lk ÚkkÞ Au. ïMkLkLke r¢Þk íktËwhMík ÔÞrfík {kxu ¾qçk s {n¥ðLke
Au fu{ fu íktËwhMíke s Mkk[wt ÄLk Au. ïMkLkLke r¢Þkyku ºký MíkhLke nkuÞ Au; su{kt Äe{e, ÍzÃke yLku {kæÞ{.
Ãkhtíkw, fkuE ðkh øknLk ïMkLk r¢ÞkLkku Ãký Mk{kðuþ Úkíkku nkuÞ Au. «ký{Þ Qòo MkkÚku Mkt÷øLk rLkÞku{kLkwt
[wMík heíku Ãkk÷Lk fhðkÚke ÔÞrfík íktËwhMík hne þfu Au.
òu ÔÞrfík íktËwhMík hnuðk {køkíke nkuÞ íkku íkuýu íktËwhMíkeLkk rºkfkuýLkwt ÞkuøÞ yLkwMkhý fhðwt òuEyu;
su{kt yknkh, rLkÿk yLku Þkuøk {wÏÞ Au. yk ðkíkLkku {wÏÞ {{o yu Au fu ykÃkýu suðku yknkh ÷Eyu Aeyu íkuðwt
ykhkuøÞ {u¤ðeyu Aeyu. yux÷u ykÃkýu Mk{íkku÷ yknkh Ãkh ¼kh {qfeyu Aeyu. yk ¢{{kt ÃkAe ykhk{
yux÷u rLkÿkLkwt {n¥ð Au. fu{ fu, yk¾ku rËðMk «ð]r¥k{Þ hneLku ykÃkýu Úkkuzkf n¤ðk ÚkðkLkwt EåAeyu Aeyu.
ykhk{ MðMÚk hnuðk{kt {ËËYÃk ÚkkÞ Au. yk ¢{{kt AuÕ÷u Þkuøk ykðu Au. Þkuøk ykÃkýk þhehLkk «íÞuf
ytøkuLke r¢Þkþe÷ hk¾u Au yLku Ëe½koÞw {kxu {n¥ðLke ¼qr{fk ¼sðu Au.
3. {Lkku{Þ fku»k :
{Lkku{Þ fku»k yu ykøk¤Lkwt MkkuÃkkLk Au. yLÞ «kýeykuLke íkw÷Lkk{kt {Lkw»Þ ÃkkMku su rðþu»k Au íku {Lk
yLku rð[khðkLke ûk{íkk Au. {LkLkk {kæÞ{Úke s rð[khðkLkwt þõÞ çkLku Au yLku ¿kkLkLkku Mktøkún M{]rík MðYÃku
ÚkkÞ Au. yu ðzu su ¼qíkfk¤Lkk yLkw¼ðkuLkku WÃkÞkuøk Lkðe ÃkrhÂMÚkrík{kt ~kfÞ çkLke þfu Au, íku{ s ¿kkLkLkwt
rð&÷u»ký nkÚk Ähe þfkÞ Au. yk fuðe heíku þõÞ çkLku Au íkuLke Mk{s {u¤ðeyu.
òu {Lk ík{kÁt {kr÷f Au íkku yuÚke rLkBLk çkeswt ftE LkÚke yLku òu ík{u {LkLkk {kr÷f Aku íkku yuÚke W¥k{
çkeswt ftE LkÚke. {kLkrMkf rðfkMk {kxu {Lk{ktÚke ¼Þ, ®[íkk, ¢kuÄ, ÷k÷[, {kÞk, økwLkkrník ¼kð, íkw÷Lkk
yLku ¾hkçk ykËíkkuLku fkZe Lkk¾ku. yk Mkki çkkçkíkkuLku fkZeLku yufkøkú ÚkðkLke fkrþþ fhku. yk {kLkrMkf
rðfkMk rþûkýLkk {kæÞ{Úke þõÞ çkLku Au.
4. ¿kkLk{Þ fku»k :
{kºk ¿kkLk ¾kíkh «kó fhu÷wt ¿kkLk {kLkðSðLk{kt fkuE {kuxe ¢ktrík Lknª ÷kðu. rðrðÄ ÃkrhÂMÚkrík{kt
yLkwfq¤ rLkýoÞ ÷uðkLkwt fkÞo çkwrØ fhu Au. ßÞkhu ¼kiríkf Mk¥ð yLku y÷kir÷f Mk¥ðLke ðå[u ÃkMktËøke fhðkLke
nkuÞ íÞkhu çkwrØ «ð]¥k ÚkkÞ Au. íku Mkkhkt yLku LkhMkkt ðå[u ¼uË fheLku rLkýoÞ fhu Au.
yk Míkh Ãkh Ãkhkrðãk yLku yÃkhkrðãk ðå[u yufYÃkíkk MkÄkÞ Au. su çkwrØ yntfkh yLku Ëwü EåAkyku
{kxu «ð]¥k ÚkkÞ Au íku íkuLkwt rLkBLk YÃk Au. ßÞkhu íku {iºke yLku ËqhtËuþeLku Mk{sðkLke fkurþþ fhu Au íÞkhu íku Wå[
Míkh Ãkh nkuÞ Au. yk ¼qr{fkÚke Mð-rðfkMk yLku Mð-MkkûkkífkhLkwt rþûký þY ÚkkÞ Au.

Editors : Dr. Prashant Patel, Dr. Nimish Vasoya Page No. : 2

Published by : Children’s University, Gandhinagar.
 e-ISSN : XXXX XXXX
Volume-1, Issue-2 : July-September, 2020

5. ykLktË{Þ fku»k :
MkkiÚke Wå[ yðMÚkk yux÷u ykLktË MðYÃk ykí{kLke yku¤¾ yk Míkh Ãkh ¿kkíkk, hkuÿ yLku ¿kkLk ðå[u
fkuE ¼uË ðíkkoíkku LkÚke. yk rðfkMkLke Ãkhkfkck Au, ßÞkt þkïík ykLktËLke yLkw¼qrík þõÞ çkLku Au. yk
«fkhLkwt ¿kkLk Mkðo çktÄLkÚke {wõík fhu Au, su ¿kkLkÚke ytrík{ {trs÷ Au. yk Míkh Ãkh ÔÞrfík ík{k{ Mkk{krsf
çktÄLkku, þtfk, økuh{kLÞíkkyku yLku MktMkkhLkk ûkrýf Mkw¾Lke ykMkrfíkÚke Ãkh ÚkELku Ãkh{kLktËLke «kró fhu Au.
¼khíkeÞ Ãkrh«uûÞ{kt ¿kkLkLku çku ¼køk{kt ðnU[ðk{kt ykðu÷ Au :
1. Ãkhkrðãk : ÷kirff ¿kkLk fu suLkku {q¤ WÆu~Þ ÏÞkrík fu {kLkLke «kró Au.
2. yÃkhkrðãk : suLkku {q¤ WÆu~Þ ík{k{ çktÄLk{ktÚke {wÂõík Au, su ¿kkLkLke Ãkhkfkck Au.
Ãkhkrðãk ¼kiríkf søkík MktçktÄe òýfkhe Au. su ykí{kLku MðÃLk søkíkLkk ykðhýÚke Zktfe hk¾u Au.
ßÞkhu yÃkhkrðãkLkwt ÷ûÞ ykí{¿kkLk fu çkúñ¿kkLk Au. suLkk Úkfe {kuûk Mð-Mkkûkkífkh þõÞ çkLku Au.
ÃkhtÃkhkøkík ¼khíkeÞ rþûký ÔÞðMÚkkLkku yLkwçktÄ rðfkMkLkk rðr¼Òk Míkh yLku SðLkLkk rðrðÄ ÃkwÁ»kkÚko
MkkÚku níkku, su {Lkkuði¿kkrLkf ¢{{kt økkuXððk{kt ykðu÷e níke. yk ÔÞðMÚkk{kt rðãkÚkeoykuLku çkúñ[ÞoLkk
«Úk{ íkçk¬k{kt ËwLÞðe rð»kÞku MkkÚku MktçktrÄík ¿kkLk ykÃkðk{kt ykðíkwt níkwt, suLkkÚke íku{Lkku SðLk rLkðkon
Úkíkku. íÞkhçkkË íku{Lku ÄkŠ{f yLku ykæÞkÂí{f rð»kÞkuLkwt ¿kkLk ykÃkðk{kt ykðíkwt níkwt.
ykÃkýu òýeyu Aeyu fu SðLkLkkt [kh ÃkwÁ»kkÚko Au; su{kt Ä{o, yÚko, fk{ y™u {kuûkLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ
Au. çkúñ[ÞoLke ¼qr{fk{kt Ä{o¿kkLkLke MkkÚku fk{ yLku yÚko«króLkwt rþûký ykÃkðk{kt ykðíkwt. suÚke íkuyku
ykí{rLk¼oh çkLke þfu. ÃkwÏíkkðMÚkk{kt Mð-rðfkMkLkk rþûkýLke MkkÚku yLkkiÃk[krhf ÃkØríkÚke rþûký ykÃkðkLkwt
[k÷w s hk¾ðk{kt ykðíkwt.
yk yk¾e «r¢ÞkLku ytíku ÔÞrfík çkÄwt AkuzeLku Mð-Mkkûkkífkh {kxu «ÞíLk fhíkkuu yLku MktMkkhLkk çktÄLk{ktÚke
{wrfíkLke «kró fhíkku.
-----

Editors : Dr. Prashant Patel, Dr. Nimish Vasoya Page No. : 3

Published by : Children’s University, Gandhinagar.