286

กิจกรรมที่ 5.3 โจทย์ปั ญหาการบวก ลบระคน (จำนวน 2

ชั่วโมง)
1.สาระสำคัญ
การหาผลลัพธ์ของโจทย์ปั ญหาการบวก ลบระคนจะต้องหาผลลัพธ์
ของจำนวนที่อยู่ในวงเล็บก่อน การแก้โจทย์ปั ญหาทาง
คณิตศาสตร์ สามารถใช้วิธีการหาคำตอบได้หลายวิธี กระบวนการแก้
ปั ญหา 4 ขั้นตอนคือ ทำความเข้าใจปั ญหา วางแผนแก้ปั ญหา ดำเนินการ
แก้ปั ญหา และตรวจสอบคำตอบ

2.สาระการเรียนรู้
โจทย์ปั ญหาการบวก ลบระคนที่มีผลลัพธ์ไม่เกิน 100,000

3.จุดประสงค์การเรียนรู้
เมื่อกำหนดโจทย์ปั ญหาการบวก ลบระคนให้ สามารถวิเคราะห์โจทย์
วางแผนการแก้โจทย์ ปั ญหาแสดงวิธีทำหาคำตอบ พร้อมทั้งตระหนักถึง
ความสมเหตุสมผลของคำตอบ

4.สื่อการเรียนรู้
4.1 ของจริง ได้แก่ ลูกฟุตบอล ลูกบาสเกตบอล และวอลเลย์บอล
4.2 เพลง“ป.3 กับ ป.4”
4.3 ภาพลูกฟุตบอล ภาพลูกบาสเกตบอล และภาพวอลเลย์บอล
4.4 บัตรภาพแสดงจำนวนเงิน
4.5 บัตรภาพแสองสินค้า
4.6 บัตรข้อความ

5. กิจกรรมการเรียนรู้
นักเรียนร้องเพลง“ป.3 กับ ป.4”ตามครูหรือแถบบันทึกเสียงแล้ว
สนทนาถึงความหมาย ของเนื้อเพลงและช่วยกันหาคำตอบ
 287

เพลง “ป.3 กับ ป.4”

ทำนองเพลง เสียงฝน
ป.3 มีสี่ร้อยห้า ป.4 นั้นหนามีห้าร้อยสี่
ขั้นที่ 1 สัมผัสของจริงหรือวัตถุสามมิติ
1.1 ครูนำลูกฟุตบอลลูกบาสเกตบอลและลูกวอลเลย์บอลจัดวางไว้
หน้าชั้นเรียนไว้ให้นักเรียนดู
1.2 ครูแบ่งนักเรียนเป็ นกลุ่มกลุ่มละ 4-5 คนแต่ละกลุ่มประมาณ
ราคาของสิ่งที่แต่ละชนิด
1.3 ครูนำราคามาติดให้นักเรียนทุกคนทราบราคาจริง โดยกลุ่มที่
ประมาณราคาได้ใกล้เคียงที่สุดเป็ นผู้ชนะ

1.4 ครูถามนักเรียนว่า “ถ้านักเรียนต้องการซื้อทั้ง 3 ชนิดจะต้อง

จ่ายเงินเท่าไร”
ขั้นที่ 2 เชื่อมโยงประสบการณ์จากการสัมผัสวัตถุสามมิติขึ้นเป็ น
ภาพ
2.1 ครูแจกบัตรภาพลูกฟุตบอล ภาพลูกบาสเกตบอล ภาพลูก
วอลเลย์บอล พร้อมราคาบนกระดานและบัตรแสดงจำนวนเงิน จำนวน
1,000 บาท ให้นักเรียนติดภาพลูกฟุตบอล ลูกบาสเกตบอล ลูก
วอลเลย์บอล บนกระดานดังรูป

2.2 นักเรียนแต่ละกลุ่มช่วยกันตอบคำถามต่อไปนี้
 288

จำนวนเงินที่มีอยู่เพียงพอที่จะซื้อลูกฟุตบอลและบาสเก็ตบอล
หรือไม่ เพราะอะไร
จำนวนเงินที่มีอยู่เพียงพอที่จะซื้อลูกบาสเก็ตบอลและวอลเล่ย์
บอลหรือไม่ เพราะอะไร
ถ้าต้องการซื้อลูกบาสเก็ตบอลและวอลเล่ย์บอล จะต้องหาเงิน
เพิ่มอีกกี่บาท
2.2 นักเรียนช่วยกันหาคำตอบของคำถามในข้อ 2.2
2.4 ครูแจกบัตรภาพแสดงจำนวนเงิน 2,000 บาท ภาพหม้อหุงข้าว
ภาพกระติกน้ำร้อน และบัตรคำถามให้นักเรียนกลุ่มละ 1 ชุด ให้นักเรียน
ติดบัตรภาพ ในกระดาษ A4

1,550 บาท 475 บาท

ต้องการซื้อหม้อหุงข้าวและกระติกน้ำร้อน

2.5 นักเรียนหาคำตอบของคำถามในข้อ 2.4

2.6 นักเรียนตัวแทนกลุ่มออกมาแสดงวิธีการหาคำตอบบนกระดาน
2.7 ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปขั้นตอนการหาคำตอบว่า ต้องวางแผน
การหาคำตอบด้วยการเปรียบเทียบราคาของหม้อหุงข้าวและกระติกไฟฟ้ า
คือ 1550 + 475 = 2025 กับเงินที่มี คือ 2000 บาท ซึ่งน้อยกว่าราคารวม
ของหม้อหุงข้าวและกระติกไฟฟ้ า 25 บาท
 289

2.8 ครูแนะนำเพิ่มเติมว่าในการแก้โจทย์ปั ญหาทางคณิตศาสตร์ควรมี

ขั้นตอน ดังนี้
1) อ่านเพื่อทำความเข้าใจสถานการณ์หรือโจทย์ปั ญหาที่กำหนดให้
เข้าใจเพื่อพิจารณาว่าโจทย์กำหนดข้อมูลอะไรมาให้บ้าง ต้องการให้หาคำ
ตอบอะไร ข้อมูลที่ให้มานั้นเพียงพอในการหาคำตอบหรือไม่
2) วางแผนในการหาคำตอบ พิจารณาว่าต้องใช้วิธีการใดหาคำ
ตอบ ต้องหาคำตอบกี่ขั้นตอน
3) แปลงข้อความภาษาในสถานการณ์หรือโจทย์ปั ญหานั้นให้เป็ น
ประโยคสัญลักษณ์ทางคณิตศาสตร์
4) ใช้กระบวนการทางคณิตศาสตร์เพื่อหาคำตอบ
5) ตรวจสอบความถูกต้องและพิจารณาความสมเหตุสมผลของคำ
ตอบที่ได้
ขั้นที่ 3 เรียนรู้ด้วยภาพควบคู่กับสัญลักษณ์ทางคณิตศาสตร์
3.1 ครูติดบัตรภาพบนกระดาน และนำนักเรียนแก้ปั ญหาตาม
สถานการณ์ ดังนี้

1,550 บาท 475 บาท

ต้องการซื้อหม้อหุงข้าวและกระติกน้ำร้อน
1) ครูตั้งคำถามเพื่อนำนักเรียนแก้ปั ญหาของสถานการณ์ ดังนี้
 บัตรภาพกำหนดข้อมูลอะไรมาให้บ้าง
 สถานการณ์นี้ต้องการให้หาคำตอบอะไร
 290

 ต้องใช้วิธีการใดเพื่อหาคำตอบ กี่ขั้นตอน อย่างไร

 เขียนประโยคสัญลักษณ์เพื่อหาคำตอบได้อย่างไร
2) ครูและนักเรียนร่วมกันแสดงวิธีทำ ดังนี้
วิธีทำ ประโยคสัญลักษณ์ คือ (1550 + 475) - 2000
= 
หม้อหุงข้าวราคา 1550 บาท
กระติกน้ำร้อนราคา 475
บาท
รวมทั้ง 2 อย่างเป็ นเงิน 1550 + 475 = 2025
บาท
มีเงิน 2000 บาท
ต้องหาเงินเพิ่ม 2025 – 2000 = 25
บาท
ตอบ ต้องหาเงินเพิ่ม 25 บาท
3) นักเรียนช่วยเสนอแนะวิธีการตรวจสอบความถูกต้องและ
ความสมเหตุสมผลของคำตอบ

3.2 ครูติดบัตรภาพสินค้าบนกระดาน นักเรียนเขียนเป็ นประโยค

สัญลักษณ์และหาคำตอบ

3.3 นักเรียนช่วยกันเขียนประโยคสัญลักษณ์เพื่อหาคำตอบ และหา

คำตอบ ดังนี้
ประโยคสัญลักษณ์ (860+5,700) – 550 = 
วิธีทำ พัดลมราคม 860 + -
บาท
 291

ตู้เย็นราคา 5700 บาท

ราคาพัดลมรวมกับตู้เย็น 860 + 5700 = 6560
บาท
มากกว่าราคาเตารีด 6560 – 550 =
6010 บาท
ตอบ ๖,๐๑๐ บาท
3.4 นักเรียนปฏิบัติกิจกรรมเหมือนข้อ 3.2 – 3.3 จนสามารถเขียน
ประโยคสัญลักษณ์และแก้โจทย์ปั ญหาจากรูปภาพได้อย่างคล่องแคล่ว
ขั้นที่ 4 เรียนรู้ด้วยสัญลักษณ์ทางคณิตศาสตร์
4.1 ครูติดบัตรโจทย์สถานการณ์ และบัตรข้อความที่เป็ นคำถามบน
กระดาน
พัดลมราคา 470 บาท หม้อหุงข้าวไฟฟ้ าราคา 750 บาท และ
แม่จ่ายเงินซื้อพัดลมและหม้อหุงข้าว 1,500 บาท จะได้รับเงิน
แม่ซื้อพัดลมและหม้อหุงข้าว น้าซื้อกระติกน้ำร้อน ใครจ่ายเงิน
อามีเงิน 2,000 บาท อามีเงินเพียงพอที่จะซื้อกระติกน้ำร้อนและหม้อหุง

ลุงมามีเงิน 1,500 บาท ต้องการซื้อพัดลมและกระติกน้ำร้อน ลุง

ป้ าสมศรีมีเงิน 2,470 บาท ป้ าสมศรีมีเงินเพียงพอที่จะซื้อของ

4.2 นักเรียนจับคู่กันใช้ข้อมูลจากสถานการณ์และบัตรข้อความที่
กำหนดเขียนเป็ นโจทย์ปั ญหาการบวก ลบระคนและแสดงวิธีทำเพื่อหาคำ
ตอบคู่ละ 5 ข้อ เช่น
 292

โจทย์ปั ญหา : พัดลมราคา 470 บาท หม้อหุงข้าวไฟฟ้ าราคา

750 บาท แม่จ่ายเงินซื้อพัดลม
และหม้อหุงข้าว 2,500 บาท จะได้รับเงินทอนกี่บาท
ประโยคสัญลักษณ์ 2500 – (470 + 750) = 
วิธีทำ พัดลมราคา 470 บาท
หม้อหุงข้าวไฟฟ้ าราคา 750 บาท

ทั้งสองอย่างราคารวม 1220 บาท

จ่ายเงินค่าสินค้า 1500 บาท
จะได้รับเงินทอน 1500 – 1220 = 280
บาท
ตอบ จะได้รับเงินทอน 280 บาท
4.3 นักเรียนอาสาสมัครออกมาเสนอโจทย์และหาคำตอบคู่ละ 1 ข้อ
4.4 ครูนำนักเรียนแก้โจทย์ปั ญหาการบวก ลบระคนตามขั้นตอนการ
แก้โจทย์ปั ญหา 4 ขั้นตอน โดยครูติดบัตรโจทย์ปั ญหาบนกระดาน ให้
นักเรียนอ่านโจทย์แล้วตอบคำถามต่อไปนี้
1) โจทย์กำหนดข้อมูลอะไรมาให้บ้าง
2) โจทย์ต้องการให้หาคำตอบอะไร
3) ใช้วิธีการใดในการหาคำตอบ ตอบอย่างไร
4) เขียนประโยคสัญลักษณ์เพื่อหาคำตอบที่ต้องการได้อย่างไร
5) แสดงวิธีทำเพื่อหาคำตอบ
ตัวอย่างโจทย์ปั ญหา
1) อาซื้อลูกฟุตบอลหนึ่งลูกราคา 500 บาท และลูกบาสเกตบอล
หนึ่งลูก แพงกว่าลูกฟุตบอล 300 บาท อาจ่ายเงินทั้งหมดเท่าไร
 293

2) ครูมีเงินอยู่ 2,000 บาท ซื้อหม้อหุงข้าวราคา 550 บาท และ

ซื้อกระติกน้ำร้อนราคา 475 บาท ครูมีเงินเหลือเท่าไร
3) วิชัยต้องการซื้อหม้อหุงข้าวราคา 1,250 บาท ซื้อกระติกน้ำ
ร้อนราคา 1,475 บาท มีเงิน 2,500 บาท วิชัยต้องหาเงินเพิ่มกี่บาท
4) ครูดวงใจรับเงินเดือน 15,560 บาท จ่ายค่าเช่าบ้าน 3,500
บาท จ่ายค่าอาหาร
2,375 บาท ครูดวงใจเหลือเงินกี่บาท
5) วันจันทร์พ่อค้าซื้อแตงโมมาขาย จำนวน 2,455 ผล และขาย
ไป 1,575 ผล วันอังคารซื้อมาเพิ่มอีก 1,275 ผล วันอังคารพ่อค้ามี
แตงโมเพื่อขายทั้งหมดกี่ผล
4.5 ครูและนักเรียนร่วมกันเฉลย
4.6 นักเรียนทำแบบฝึ กที่ 5.3.1 – 5.3.2

6. การวัดและประเมินผลการเรียนรู้

การตัดสิน
รายการ เกณฑ์การ
วิธีการ เครื่องมือ ผลการ
ประเมิน ประเมิน
ประเมิน
เมื่อกำหนด ตรวจแบบฝึ ก แบบฝึ กที่ ทำแบบฝึ กได้ ระดับดีขึ้นไป
โจทย์ปั ญหา 5.1.1 ถูกต้อง ร้อย ถือว่าผ่าน
การบวกลบ ละ
ระคนให้ 80-100 ดี
สามารถ มาก
วิเคราะห์ 70-79 ดี
 294

โจทย์ 60-69 พอใช้

วางแผนการ 0-59
แก้โจทย์ ปรับปรุง
ปั ญหาแสดง
วิธีทำหาคำ
ตอบพร้อม
ทั้งตระหนัก
ถึงความสม
เหตุสมผล
ของคำตอบ
 295

แบบฝึ ก
เรื่อง โจทย์ปั ญหาการบวก ลบระคน
แบบฝึ กที่ 5.3.1 ให้เขียนประโยคสัญลักษณ์ และหาคำ
ตอบ

1) พ่อค้ามีเงิน 43,500 บาท นำไปซื้อผลไม้เพื่อขาย

5,000 บาท ขายผลไม้
ได้เงิน 12,700 บาท ตอนนี้พ่อค้ามีเงินทั้งหมดกี่
บาท

ประโยคสัญลักษณ์
2) สุภาพมีเงิน 54,500 บาท ซื้อโทรทัศน์ราคา
12,700 บาท และตู้เย็น
ราคา 10,500 บาท สุภาพเหลือเงินกี่บาท

ประโยคสัญลักษณ์

3) มานพมีเงิน 50,000 บาท ซื้อสร้อยคอทองคำหนึ่ง

เส้นราคา 19,850 บาท
ซื้อรองเท้าหนึ่งคู่ราคา 599 บาท มานพเหลือเงินกี่
บาท

ประโยคสัญลักษณ์
 296

4) สวนนกแห่งหนึ่งเลี้ยงนกเขา 120 ตัว นกแก้ว 793

ตัว และนกหงส์หยก
2,248 ตัว สวนนกแห่งนี้มีนกทั้งหมดกี่ตัว

ประโยคสัญลักษณ์
5) ร้านขายหนังสือมีหนังสือทั้งหมด 19,000 เล่ม
สัปดาห์แรกขายหนังสือได้
2,480 เล่ม สัปดาห์ที่สองขายหนังสือได้อีก 3,507
เล่ม สิ้นสัปดาห์ที่สอง
เหลือหนังสือกี่เล่ม

ประโยคสัญลักษณ์
 297

แบบฝึ ก
เรื่อง โจทย์ปั ญหาการบวก ลบระคน
แบบฝึ กที่ 5.3.2 ให้เขียนประโยคสัญลักษณ์ และแสดงวิธี
ทำ

1) รักดีมีเงิน 9,500 บาท ขายผลไม้ได้เงินอีก 2,350

บาท นำไปฝากธนาคาร
5,000 บาท รักดีเหลือเงินอยู่กับตัวกี่บาท

ประโยคสัญลักษณ์
วิธีทำ
 298

2) ดวงเดือนมีเงินอยู่ 99,990 บาท ถอนเงินออกมาใช้

ครั้งที่หนึ่ง 24,500 บาท ถอนเงินครั้งที่สองอีก
25,400 บาท ดวงเดือนเหลือเงินในธนาคารกี่บาท

ประโยคสัญลักษณ์
วิธีทำ

3) คอมพิวเตอร์ราคา 28,000 บาท แพงกว่าโทรทัศน์

8,000 บาท ถ้าซื้อทั้งสองอย่างต้องจ่ายเงินเท่าไร

ประโยคสัญลักษณ์
วิธีทำ
 299

4) โรงเรียนแห่งหนึ่งมีนักเรียนชาย 3,500 คน มี
นักเรียนหญิงมากกว่านักเรียนชาย 1,500 คน
โรงเรียนแห่งนี้มีนักเรียนทั้งหมดกี่คน

ประโยคสัญลักษณ์
วิธีทำ

5) พ่อซื้อโซฟาราคา 13,500 บาท และตู้

เอนกประสงค์ราคา 10,500 ทางร้านค้าลดราคาให้
5,000 บาท พ่อจ่ายเงินทั้งหมดกี่บาท

ประโยคสัญลักษณ์
วิธีทำ