MONUMENTET E QYTETIT DHE

NDIKIMI I TYRE SOCIOLOGJIK

LWNDA : SOCIOLOGJI URBANE

PROF. RRON BEQIRI
STUDENT : ALBIJONA ALIJA
 Objektivat
• Kujtesa dhe Identiteti Kolektiv

• Shprehja Kulturore

• Krijimi i Hapësirave dhe Pikave të Rëndësishme

• Kohëzgjatja Shoqërore dhe Solidariteti

• Mesazhe Politike dhe Ideologjike

• Tu r i z m i d h e N d i k i m i E k o n o m i k

• Kontroversa dhe Debatet

• A k t i v i z m i d h e N d r ys h i m e t S h o q ë r o r e

• M o n u m e n t e t n e q yt e t e t e K o s o v w s

2
 MONUMENTET E QYTETIT DHE
NDIKIMI I TYRE SOCIOLOGJIK

Monumentet e qytetit kanë një ndikim të rëndësi shëm

sociologjik në formimin e peizazhit shoqëror të një
komuniteti. Këto struktura shpesh shërbejnë si simbole të
ngjarjeve historike, vlerave kulturore dhe identitetit të
përbashkët.

Monumentet kontribuojnë në ndërtimin e kujtesës kolektive

duke kujtuar ngjarje të rëndësishme, figurat apo lëvizjet në
historinë e një komuniteti. Ata shërbejnë si kujtesa të
prekshme të përvojave dhe vlerave të përbashkëta, duke
nxitur një ndjenjë identiteti midis njerëzve

Presentation Title 3
S h p re h j a K u l t u r o re :

•M o n u m e n t e t s h p e s h r e f l e k to j n ë s h p r e h j e t
k u l t u ro r e d h e a r t i st i ke të n j ë s h o q ë r i e . Ata
m u n d të j e n ë m a n i fe s t i m e të v l e rav e ,
b e s i m e v e d h e e ste t i kë s s ë n j ë ko m u n i t e t i .
D i za j n i , m a te r i a l e t d h e s i m b o l i k a e
m o n u m e n t e v e t ra n s m e to j n ë m e s a z h e
k u l t u ro r e q ë r e zo n o j n ë m e p o p u l l a t ë n
locale.
 Krijimi i Hapësirave dhe Pikave
të Rëndësishme

•Monumentet shërbejnë si pika referuese që përcaktojnë dhe

formojnë gjeografinë fizike dhe simbolike të një qyteti. Ata
kontribuojnë në krijimin e një ndjenje vendi, ndihmuan
banorët dhe vizitorët në navigim dhe identifikim të ndryshme
në peizazhin urban.

Presentation Title 12/11/2023 5

Kohëzgjatja Shoqërore dhe Solidariteti:

•Monumentet mund të bëhen pikat fokale për

tubime, ngjarje dhe festime komunitare. Ata ofrojnë
një pikë të përbashkët ku njerëzit mund të mblidhen
për të kujtuar, reflektuar dhe shprehur vlera të
përbashkëta. Kjo kontribuon në solidaritet shoqëror
dhe ndjenjë bashkëpunimi midis grupeve të
ndryshme.

Presentation Title 12/11/2023 6

Mesazhe Politike dhe
Ideologjike:

•M o n u m e n t e t s h p e s h m b a j n ë m e s a z h e
p o l i t i ke d h e i d e o l o g j i ke . Z g j e d h j a e k u j t
a p o ç fa r ë të m b a h e t n ë k u j te s ë r e f l e k to n
v l e ra t d h e p r i o r i te t e të s h o q ë r i s ë . Ata
m u n d të p ë r d o r e n p ë r të p ë r fo rc u a r
n a r ra t i va të c a k t u a ra , i d e o l o g j i a p o
s t r u k t u r a të f u q i s ë , n d i k u a r m ë ny r ë n s e
s i n j e r ë z i t p e rc e p to j n ë h i s to r i n ë d h e
shoqërinë e tyre.
Turizmi dhe Ndikimi Ekonomik:

•Monumentet mund të tërheqin turistë, duke krijuar

benefite ekonomike për një qytet. Fluksi i vizitorëve
mund të sjellë mundësi për bizneset lokale, krijimin e
vendeve të punës dhe shkëmbime kulturore.
Megjithatë, kjo gjithashtu ngrit pyetje rreth ndikimit
të turizmit në komunitetin lokal dhe ruajtjen e
autenticitetit kulturor.

Presentation Title 12/11/2023 8

 Kontroversa dhe
Debatet:
•D i s a m o n u m e n t e m u n d të j e n ë b u r i m e
ko n t ro v e r s a s h , s h ka k t o j n ë d e b a te r r e t h
s a k të s i s ë h i sto r i ke , r ë n d ë s i s ë k u l t u ro r e a p o
p a s o j av e s o c i a l e . Kë to d i s k u t i m e m u n d të
çojnë në ndërgjegjësimin e rëndësisë së
p a d r e j të s i v e h i sto r i ke , d i v e rs i t e t i t k u l t u ro r
d h e n e v o j ë n p ë r p ë r fa q ë s i m e m ë të
p ë r f s h i ra n ë h a p ë s i ra t p u b l i ke .
 Aktivizmi dhe Ndryshimet
Shoqërore:
•Monumentet mund të jenë pikat fokale për aktivizëm
shoqëror dhe lëvizjet për ndryshim. Thirrjet për heqjen ose
ndryshimin e disa monumenteve mund të reflektojnë vlera
shoqërore që ndryshojnë dhe dëshirën për të adresuar
padrejtësitë historike apo për të promovuar përfaqësime më
të përfshira.

Presentation Title 12/11/2023 10

 Shembuj te monumenteve ne Kosovw

N ë Ko s o v ë , ka d i s a m o n u m e n te të r ë n d ë s i s h ë m q ë s h ë r b e j n ë s i s i m b o l e të h i sto r i s ë ,
ku l t u r ë s d h e p ava r ë s i s ë s ë kë s a j t r e v e . D i s a p r e j t y r e j a n ë :
1.Monumenti i UÇK-së në Prishtinë:
1 . Kë s h t u q u h e t n j ë ko m p l e k s m e m o r i a l n ë q e n d r ë n e P r i s h t i n ë s q ë n d e ro n d h e
k u j to n l u f të n p ë r p ava r ë s i të U s h t r i s ë Ç l i r i mta r e të Ko s o v ë s ( U Ç K ) . Pë r b ë h e t
n ga n j ë p l l a kë d h e n ga n j ë s ku l p t u r ë q ë p ë r fa q ë s o n n j ë d j a l ë d h e n j ë va j zë të
v e n d o s u r n ë p o z i të n e d h e m b j e s d h e n d e r i m i t .
2 . S tat u j a e N ë n ë Te rezë s n ë P r i s h t i n ë :
1 . N j ë sta t u j ë e N ë n ë Te r e zë s n d o d h e t n ë q e n d ë r të P r i s h t i n ë s . K j o sta t u j ë n d e ro n
j e të n d h e v e p r i mta r i n ë h u m a n i t a r e të N ë n ë Te r e zë s , e c i l a ë s h të n j ë f i g u r ë e
r ë n d ë s i s h m e b o të ro r e d h e n j ë s i m b o l i d a s h u r i s ë d h e n d i h m ë s n d a j të
s ë m u r ë v e d h e të va r fë r v e .
3 . S tat u j a e S kë n d e r b e u t n ë M i t ro v i c ë :
1 . N j ë sta t u j ë e h e ro i t ko m b ë t a r s h q i p ta r G j e r g j Ka st r i o t i , i n j o h u r n d r y s h e s i
S kë n d e r b e u , n d o d h e t n ë q y te t i n e M i t ro v i c ë s . K j o sta t u j ë s h ë r b e n s i s i m b o l i
r e z i ste n c ë s d h e k r e n a r i s ë ko m b ë ta r e .

Presentation Title 12/11/2023 11

4. M o n u m e n t i i Ko m b i t n ë Fe r i z a j :
4. Kë s h t u q u h e t n j ë m o n u m e n t i n j o h u r n ë Fe r i za j , i c i l i p ë r f s h i n n j ë f l a m u r të
m a d h d h e s i m b o l i zo n l i r i n ë d h e p ava r ë s i n ë . Ky m o n u m e n t ka n j ë n d i k i m
t h e l b ë s o r n ë n d j e n j ë n e i d e n t i t e t i t ko m b ë t a r d h e s o l i d a r i t e t i n .
5. S tat u j a e I b ra h i m R u go vë s n ë P r i s h t i n ë :
4. S ta t u j a e i s h - p r e s i d e n t i t të p a r ë të p ava r u r të Ko s o v ë s , I b ra h i m R u g o va ,
g j e n d e t n ë q e n d ë r të P r i s h t i n ë s . K j o sta t u j ë ku j to n f i g u r ë n e r ë n d ë s i s h m e
p o l i t i ke d h e l i d e r i n e p ava r u r të Ko s o v ë s .
6. M o n u m e n t i i H e ro n j v e n ë G j i l a n :
4. M o n u m e n t i i H e ro n j v e n ë G j i l a n ë s h të n j ë ko m p l e k s m e m o r i a l q ë n d e ro n
l u f të ta r ë t e U Ç K - s ë d h e a ta q ë ka n ë ko n t r i b u a r n ë l i r i n ë d h e p ava r ë s i n ë e
Ko s o v ë s . Pë r b ë h e t n ga n j ë p l l a kë d h e n j ë f l a m u r i m a d h .
7. S tat u j a e U s h t r i s ë Ç l i r i m ta r e të Ko s o vë s n ë Pe j ë :
4. K j o sta t u j ë n d o d h e t n ë q y te t i n e Pe j ë s d h e p a ra q e t n j ë l u f të ta r të U Ç K - s ë .
S h p e s h s h ë r b e n s i p i ka e t u b i m e v e d h e n g j a r j e v e ko m e m o r a t i v e .
Kë to m o n u m e n te j a n ë v e të m d i s a n ga s h e m b u j t e n d ë r te s a v e d h e s ku l p t u rav e q ë ka n ë
n j ë r ë n d ë s i të v e ç a n të n ë p e i za z h i n u r b a n i d h e h i sto r i k të Ko s o v ë s . Ata p ë r b ë j n ë j o
v e të m o b j e k t e f i z i ke , p o r e d h e s i m b o l e të r ë n d ë s i s h m e të i d e n t i t e t i t d h e h i sto r i s ë s ë
kë s a j t r e v e .

Presentation Title 12/11/2023 12

referencat
"The Social Life of Urban Spaces" by William H. Whyte

"The Power of Place: Urban Landscapes as Public History" by Dolores Hayden:

"The Monumental Impulse: Architecture's Biological Roots" by Daniel N. Arsham

"The Monumental Impulse: Architecture's Biological Roots" by Daniel N. Arsham

https://www.scribd.com/document/476215124/Understanding -Culture-
Society-and-Politics-Second-Edition-pdf

https://www.scribd.com/document/476215124/Understanding -Culture-
Society-and-Politics-Second-Edition-pdf

Presentation Title 12/11/2023 13