BSc Media dhe Komunikim

Lënda Format e komunikimit

Leksion 11 Komunikimi nderkulturor

08.01.2020 Dr. Votim Hanoli

 KOMUNIKIMI NDËRKULTUROR

Sfidat e komunikimit ndërkulturor

Kuptimi i kulturës dhe simboleve

Elementet e kulturës
 Hyrje

Komunikimi ndërkulturor mund të kuptohet përmes të

njëjtave ndryshore themelore dhe proceseve të përdorura për
të përshkruar format e tjera të komunikimit.
I gjithë komunikimi ndodh ndërmjet njerëzve që kanë një
shkallë të ndryshme të familjaritetit me njëri-tjetrin.
“Koncepti kryesor për të kuptuar komunikimin ndërkulturor
është koncepti i të huajit”. (Gabrialla 2008)
Kultura dhe subkultura të ndryshme mund të kenë rregulla
dhe norma të ndryshme, ku theksohet se të kuptuarit e
kulturës së tjetrit lehtëson komunikimin ndërkulturor.
 ELEMENTET E KULTURES

Kultura është mënyra e jetës së një populli, sistem

shoqëror që përfshin vlerat, normat dhe mënyrat e
sjelljes në një shoqëri njerëzore.
Konceptet e kulturës dhe të komunikimit janë të
lidhura fort, pasi një individ nuk mund të marrë ndonjë
aspekt të kulturës pa kaluar procesin e komunikimit.
Kultura është produkt i komunikimit.
‟Cdo pjesëmarrës hyn në situatën e komunikimit me
përvojën e tij që shpreson të shkëmbejë me
pjesëmarrësit e tjerë.
 KOMUNIKIMI NDERKULTUROR

Komunikimi ndërkulturor nënkupton komunikimin në kufijtë e

ndryshëm kulturorë. Kjo do të thotë që, kur dy ose më shumë njerëz me
prejardhje të ndryshme kulturore ndërveprojnë dhe komunikojnë me
njëri-tjetrin thuhet se komunikimi ndërkulturor ka ndodhur.

“Kur flasim për kultura të tjera, ne nënkuptojmë jo vetëm ata që flasin

një gjuhë që është e ndryshme nga e jona ose që jetojnë në një vend ose
rajon tjetër, nënkuptojmë edhe ata që jetojnë në të njëjtin qytet ose
rajon, por që nuk ndajnë të njëjtat grupe shoqërore.

Për shembull, një adoleshent 14-vjeçar nuk komunikon në të njëjtën

mënyrë si një qytetar i moshuar 82-vjeçar. Edhe nëse ata kanë lindur
dhe rritur në të njëjtën lagje (në qytet ose në një zonë rurale), ruajtja e
tyre mund të jetë po aq "ndërkulturore" sa dy njerëz që erdhën nga
qoshet e kundërta të globit sepse janë nga dy nënkultura" (Rusell Arent.
2009).
PERKUFIZIMI I KOMUNIKIMIT NDERKULTUROR
RENDESIA E STUDIMIT TE KOMUNIKIMIT NDERKULTUROR

1.Kuptimi i identitetit tuaj.

2.Përmirësimi i ndërveprimeve personale dhe
sociale.
3.Zgjidhja e keqkuptimeve, keqkomunikimeve dhe
mosbesimit.
4.Përmirësimi dhe pasurimi i cilësisë së civilizimit.
5.Duke u bërë qytetarë efektivë të komuniteteve tona
kombëtare
 1.Kuptimi i identitetit tuaj.

1.Arsyeja e parë për të studiuar komunikimin ndërkulturor është

të krijoni ndjeshmëri ndaj trashëgimive dhe prejardhjeve të
ndryshme kulturore për të kuptuar më mirë identitetin
tuaj. Në librin e saj "Të ndare midis dy kulturave", Maryam
Qudrat Ased thotë, "Me përvojën e të jetuarit dhe të rritjes në
SH.B.A, unë erdha të vlerësoj dhe kuptoj me të vërtetë fenë time,
trashëgiminë, kulturën dhe gjuhën.
Vendimet tuaja në lidhje me vlerat që dëshironi të adoptoni ose
vazhdoni të mbani, stilet e jetesës ose orientimet që dëshironi të
ndiqni, dhe madje edhe miqtë që dëshironi të keni, për të mos
përmendur profesionin që dëshironi, preken nga racat, kulturat,
gjinia dhe faktorët e klasës shoqërore që ndikojnë në identitetin
tuaj personal, kush jeni dhe kush dëshironi të jeni.
 2.Përmirësimi i ndërveprimeve personale dhe
sociale.

Sa më e gjerë të jetë perspektiva, aq më tolerant dhe

më i përshtatshëm bëhesh.
Shanset për të pasur ndërveprime të ngushta,
personale me ato të ndryshme nga ju - qoftë në
moshë, aftësi fizike, gjini, përkatësi etnike, klasë, fe,
racë ose kombësi - rriten çdo ditë.
Një marrëdhënie e tillë ju ndihmon të mësoni për
botën, të thyeni stereotipet dhe të fitoni aftësi të reja.
 3.Zgjidhja e keqkuptimeve, keqkomunikimeve dhe
mosbesimit.

Kombi amerikan nuk ka mësuar, as nuk ka nevojë të

mësojë, të jetë kompetent multi-kulturor.

Studimi i komunikimit ndërkulturor jo vetëm që do

të hapë dyert e mbyllura për breza; por do të zgjidhë
keqkuptimet, keqkomunikimet dhe mosbesimin
përmes sinqeritetit, komunikim të hapur, pozitiv dhe
të shëndetshëm.

Besimi fitohet me njohuri dhe mirëkuptim.

 4.Përmirësimi dhe pasurimi i cilësisë së civilizimit.

Njohja dhe respektimi i diversitetit etnik dhe kulturor janë

hapa të rëndësishëm në rrugën e vlerësimit të mënyrave me
të cilat diversiteti rrit dhe pasuron cilësinë e qytetërimit tonë.
Sipas Carlos Cortes «shumë multikulturalistë sot duket se
nuk dëshirojnë të merren me faktorin në rritje të martesës.
Studime multikulturore janë ngrirë në një lloj paradigme të
pastërtisë në grup, kur në të vërtetë; martesa është një nga
ndryshimet e mëdha që po ndodhin në Amerikë. Për
shembull, një e treta e të gjithë Latinëve të lindur në Sh.B.A
s’e njohin dikë që nuk është Latino.
Cilat do të jenë këto përzierje kulturore? nuk ka dyshim për
rritjen përkatëse të cilësisë së civilizimit tonë.
 5.Duke u bërë qytetarë efektivë të komuniteteve tona kombëtare

Komunitetet kombëtare janë grupime bashkë-kulturore

brenda vendit.
Komunitetet Kombëtare u krijuan që nga fillimi pasi "Etërit
tanë fituan tokat e amerikanëve vendas, 34 % të territorit
të Meksikës në 1848 dhe ishullin e Porto Riko në 1898".
Para viteve 1960, shumica e emigrantëve në SHBA erdhën
nga Evropa, por nga miliona ose aq emigrantë që tani hyjnë
në SH.B.A çdo vit, 90 % janë nga Amerika Latine dhe Azia.
Një studim i Byrosë së Referencës së Popullsisë sugjeron që
deri në vitin 2050 Sh.B.A do të jetë një shoqëri globale në të
cilën gati gjysma e të gjithë qytetarëve do të jenë nga
pakicat racore dhe etnike të sotme.
 Përmbajtja e mesazhit

Përmbajtja e mesazhit është praktikisht thelbi i tij. Ajo çka njerëzit

komunikojnë me gojë apo me shkrim është në varësi të origjinës
kulturore të tyre dhe po njësoj, në krahun tjetër, marrësi përgjigjet
apo kundërpërgjigjet bazuar në origjinën e vet kulturore.
Për aziatikët do të përbënte problem, sepse këto nuk janë çështje që
ata kanë qejf t’i diskutojnë.
Do të ishte totalisht e papranueshme të diskutohet për paratë në
Francë ose çështje personale në Angli.
Eshtë normale që njerëzit të flasin për veten e tyre në Azinë e Jugut
dhe Amerikën Latine, por kjo nuk ndodh në Gjermani apo
Holandë.
Mesazhet e ndërtuara pa marrë parasysh origjinën kulturore të
bashkëbiseduesit mund të injorohen prej tij apo më keq, të
konsiderohen fyese.
 Pranimet dhe mospranimet

Pranimet apo mospranimet e një mesazhi gjithashtu ndikohen nga

kultura.
Reagimi i formës së heshtur si për shembull në Lindje apo i formës më
të drejtpërdrejtë, duke u shprehur, si në kulturat e vendeve
anglosaksone apo gjermanike.
Të përgjigjesh për një pyetje të thjeshtë me “Po” apo “Kuptoj”, nuk do
të thotë se do të kryhet patjetër ajo që është kërkuar. Në shumicën e
kulturave do të thotë se diçka mund të ndodhë, pra ka mundësi që të
plotësohet ajo çka është kërkuar.
Të thuash “jo” në kulturën aziatike, kjo mund të ndodhë edhe vetëm
me një komunikim joverbal, por në kulturën anglosaksone, është
thjesht “jo”.
E përgjithësuar, mund të themi se “po-ja” merr kuptime të ndryshme,
ndërkohë që është më e lehtë të kuptosh “jo-në”. Kështu, pranimet apo
mospranimet marrin forma të ndryshme e gjithsesi të diskutueshme.
 Konteksti i mesazhit

Komunikimi edhe në jetën e përditshme është i

ndërthurur me kulturën, bëhet i pandashëm prej saj.
Mund të kuptosh më shumë nga sjellja e një individi,
e cila është rrjedhojë e kulturës së vet të origjinës, se
sa nga fjalët e tij.
Mesazhet e dhëna nëpërmjet sjelljeve janë të
ndërlikuara nëse nuk njihet kultura përkatëse. Ato
marrin kuptim sipas kontekstit ku e kur ndodhin.
Nëse do të krahasonim rëndësinë e mesazheve
verbale me ato joverbale, individët tentojnë më
shumë nga kjo e dyta.
 Shprehjet e fytyrës

Shprehjet e fytyrës = pjesë e rëndësishme e komunikimit joverbal.

Shprehjet e fytyrës që tregojnë gëzim, hidhërim, frikë, trishtim, neveri apo
surprizë, dhe shprehje që tregojnë gjendjë të veçanta të individit.
Në zonën e Mesdheut, është normale të ekzagjerohet me shenjat e pikëllimit apo
trishtimit. Ndërkohë, në Kinë apo Kore, individët i ndrydhin emocionet dhe
kështu interpretimi bëhet jo vetëm i vëshitrë, por gati i pamundur nëse shikuesi
nuk i përket asaj kulture.
Nëse do të krahasojmë formatin e buzëqeshjes, në Tajlandë kjo është shenjë
çiltërsie e afrie, ndërsa në Japoni konsiderohet si shenjë e të qënit sipërfaqësor.
Nëse amerikanët vërejnë formën që merr goja gjatë të folurit,
japonezët vërejnë sytë.
Aq të rëndësishme janë këto ndryshime, sa paraqiten edhe në mënyrë elektronike
me simbolet “emoticons”.
Në ShBA me simbolet :) për buzëqeshjen dhe :( për trishtimin, të cilat i
referohen lëvizjes së buzëve në rastët përkatëse, ndërkohë që përkatësisht
simbolet për buzëqeshjen dhe trishtimin në Japoni janë ^-^ dhe ;_; të
cilat i referohen lëvizjes së syve dhe lëkurës rreth tyre.
 Gjuha e trupit

Gjuha e trupit përfshin mënyrën si njerëzit rrinë, lëvizin,

ulen apo ecin. Përmes saj, individët shprehin edhe gjendjen
emocionale.
Psh; kërkimi i ndihmës për orientim me një hartë në dorë në
një qytet të panjohur më parë. Të gjithë vendasit do ta
kuptonin këtë kërkesë nga gjuha e trupit. Përgjigjet me
gjuhën e trupit ne kthim mund të jenë të ndryshme. Në ShBA
dhe Kanada, njerëzit përgjigjen duke treguar me gishtin
tregues, në Gjermani me gishtin e vogël dhe në Japoni me të
gjithë dorën. Individët me origjinë nga vendet e Mesdheut
tentojnë të lëvizin më shumë me të gjithë trupin kur flasin,
gati- gati me lëvizje teatrore, ndërsa nordikët bëjnë lëvizje të
prera dhe kanë tendencën të mos lëvizin kur flasin
 Hapësira personale

Hapësira personale ndryshon sipas kulturave.

Në Amerikën e Veriut, Europës së Veriut dhe në Azi, individët tentojnë të
largohen nga njëri-tjetri kur komunikojnë, edhe kur janë miq, sepse
afrimi konsiderohet si ndërhyrje në hapësirën personale.
E kundërta ndodh në vendet arabe apo amerikano-latine, ku individët
edhe kur flasin për biznes, afrohen, madje edhe prekin njëri-tjetrin.
Problemet mund të fillojnë kur menaxherët që duhet të bëjnë biznes, iu
përkasin këtyre dy grup-kulturave të ndryshme. Këtu merr kuptim njohja
e kulturë së vendeve të tjera si kusht për punësim në këto rangje, si dhe
respektimi i saj.
 Shprehja e hapësirës personale është e dukshme tek ndërtimi i hapësirës
së punës.
Në kulturat e hapura, zyrat janë të hapura, secili ka vendin e vet, madje
edhe menaxherët ulen në të njëjtën hapësirë me punonjësit që kanë në
varësi. Në kulturat e mbyllura dhe me rend fort mirë të përcaktuar
hierarkik, kjo nuk mund të ndodhë.
KUFIZIMET E KOMUNIKIMIT NDERKULTUROR

Shumë faktorë pengojnë komunikimin efektiv

ndërkulturor. Të tillësi:
 Etnocentrizmi
 Stereotipizimi
 Paragjykimi
 Diskriminimi
 Tri qasje, sipas të cilave, klasifikohen teoritë e
komunikimit ndërkulturor.

1. QENDRIMI I SHKENCES SOCIALE (FUNKSIONALISTE)

 2. QENDRIMI INTERPRETATIV

 3. QENDRIMI KRITIK
 1. QENDRIMI I SHKENCES SOCIALE (FUNKSIONALISTE)

Qëllimi i teorive nën qasjen e shkencave shoqërore

është të parashikojnë, konkretisht, se si ndikon
kultura në komunikim.
Teoria e pershtatjes se komunikimit: Supozimi
themelor i kësaj teorie është se, ne përshtatemi kur
ndjehemi pozitivë ndaj personit tjetër.
Teoria thekson se, "individët rregullojnë
komunikimin e tyre verbal për të lehtësuar të
kuptuarit"
 2. QENDRIMI INTERPRETATIV

Kjo qasje synon të kuptojë dhe përshkruajë sjelljen

njerëzore.

Ndryshon nga qasja shkencore shoqërore në

këndvështrimin e saj për marrëdhëniet midis
komunikimit dhe kulturës.

Sipas saj, kultura krijohet dhe mirëmbahet përmes

komunikimit ndërsa teoricienët shkencorë shoqërorë
e shohin komunikimin si të ndikuar nga kultura.
 3. QASJA KRITIKE:

Qëllimi i qasjes kritike nuk është vetëm të kuptosh

sjelljen njerëzore, por edhe të ndryshosh jetën e
komunikuesve të përditshëm.
Studiuesit supozojnë se, duke ekzaminuar dhe
raportuar se si funksionon pushteti në situata
kulturore, ata mund të ndihmojnë një person të mësojë
se si t'i rezistojë forcave të pushtetit.
Studiuesit kritikë janë të interesuar për marrëdhëniet e
pushtetit në komunikim pasi identifikimi i dallimeve
kulturore në komunikim është i rëndësishëm vetëm në
lidhje me diferencat e pushtetit.
 ETNOCENTRIZMI DHE STEREOTIPIZIMI

Komunikimi ndërkulturor zvogëlon etnocentrizmin.

Etnocentrizmi është një orientim drejt grupit të vet etnik, një tendencë për të
ngritur kulturën e një personi mbi të tjerët. Nëpërmjet bashkëveprimit
ndërnjerëzor me njerëz nga kulturat e tjera, mund të mësohet se të gjithë
individët dhe grupet kulturore ndajnë një besim themelor humanist në
shenjtërinë e shpirtit njerëzor dhe mirësinë e paqes dhe se njerëzit duhet të
respektojnë mirëqenien e të tjerëve (Kale, 1994).
Stereotipizimi, nga ana tjetër, është një qëndrim (zakonisht negativ) ndaj një
grupi kulturor bazuar në pak ose aspak prova. (Judith and Nakayama, 2002).
Komunikimi ndërkulturor ndihmon njeriun për të korrigjuar keqkuptimin e
tyre për ideologjinë e njerëzve të tjerë, rrjedhimisht, duke zvogëluar
stereotipizimin e tyre ndaj njerëzve të tillë. Kur stereotipizmi zvogëlohet,
sigurisht që siguria për paqen dhe harmoninë eshte me e madhe.