EDUKIMI PER

KARRIERN 11
Material ndihms
pr msuesin
Ma. Erka Amursi Prof.assoc.dr. Edlira Haxhiymeri
Dr. Gentiana Qirjako Ma. Marina Ndrio
Drejtoi botimin: Zamira DEVOLE
Redaktore letrare: Jorina KRYEZIU
Arti grafk: Klevis JANKO
Shtypi : shtypshkronja PEGI
T gjitha t drejtat jan t rezervuara Pegi 2010
T gjitha t drejtat lidhur me kt botim jan ekskluzivisht t zotruara nga shtpia botuese
Pegi sh.p.k. Ndalohet do riprodhim, fotokopjim, prshtatje, shfrytzim ose do form tjetr
qarkullimi tregtar pjesrisht ose trsisht pa miratimin paraprak nga botuesi.
Shtpia botuese: Tel: 048 810 179 cel: 069 40 075 02 pegi@icc-al.org
Sektori i shprndarjes: Tel/Fax: 048 810 177 Cel: 069 20 267 73
Shtypshkronja: Tel: 048 810 179 Cel: 069 40 075 01 shtypshkronjapegi@yahoo.com

Hyrje................................................................................................................5
Plani msimor dhe disa sugjerime pr realizimin e tij......................................8
Disa metoda q mund t prdor msuesi n klas, pr t krijuar
aftsi dhe qndrime te nxnsit, gjat prpunimit t njohurive......................14
Linja 1 Hulumtimi i karriers.........................................................................16
Linja 2 Vetvlersimi...................................................................................24
Linja 3 Planifkimi/ Vendim marrja pr karriern..........................................27
5
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
Nj numr adoleshentsh t intervistuar lidhur me synimet e tyre pr karriern shprehn
kto shqetsime:
nuk jan t sigurt pr mnyrn se si do ta jetojn jetn e tyre;
kan frik se nuk do t arrijn t realizojn ndrrat e tyre;
kan frik se nse bjn tani nj zgjedhje t gabuar, kjo do t ndikoj pr nj koh
t gjat n jetn e tyre;
ndjejn se nuk mund t diskutojn me prindrit lidhur me at se po ndodh n
jetn e tyre;
kan frik se nuk do t ken koh t gjejn veten dhe t zbulojn pasionet e tyre;
ka shum gjra q ndodhin dhe pr t cilat duhet marr nj vendim n jetn e
tyre;
ata nuk i njohin mjaftueshm t gjitha profesionet pr t ditur se cilt u prshtaten
m mir.
Lnda Edukimi pr karriern do tu jap nxnsve, njohuri dhe shprehi pr t kaprcyer
kto probleme; pr tu ndier m t sigurt dhe pr t marr nj vendim sa m t informuar
dhe t bazuar lidhur me t ardhmen e tyre.
Pyetjes: far do t bhesh kur t rritesh? tashm ka ardhur koha q adoleshenti/
ja ti jap nj prgjigje t menduar dhe t analizuar. Sipas shum psikologve kriza m
e madhe, problemi m i madh me t cilin prballen adoleshentt sht prcaktimi i
identitetit t tyre, njohja e vetes. Pa ditur se cilat jan plqimet, mosplqimet, dshirat,
ndrrat, frikrat, aftsit, cilsit personale nuk mund t gjendet se far dikush do t
bhet n t ardhmen. Pyetja pr t ardhmen, s cils adoleshentt do t ndihmohen
ti prgjigjen nprmjet ktij libri sht: far do t bhen bazuar n at q jan?
I
HYRJE
6
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n
Prgjigjja e ksaj pyetje llon me vzhgimin dhe vlersimin e asaj q nxnsi/ja sht
realisht. Identikimi i dshirave dhe interesave, aftsive dhe cilsive t personalitetit,
ndikimit t shndetit vetjak, rolit gjinor dhe aftsive komunikuese do ta ndihmojn
adoleshentin t njoh m mir veten.
Prgjat ksaj lnde do t prshkruhen n mnyr t zgjeruar punt dhe profesionet
ekzistuese n tregun e puns, si dhe krkesat e tyre pr cilsit e individve q ushtrojn
kto pun dhe profesione. Nprmjet ktij teksti nxnsit do t asistohen t kuptojn
rndsin e kualikimit t mtejshm pr t pasur nj karrier t suksesshme, si dhe
t analizojn se form arsimi sht e prshtatshme q vazhdojn pas prfundimit t
shkolls s mesme; nse do t ndjekin kurse profesionale pr t marr nj profesion t
caktuar, do t ndjekin nj kolegj ose universitet; nse do t vazhdojn arsimimin brenda
apo jasht vendit etj. N vendin ton po shohim nj tendenc t rritur t frekuentimit
t universiteteve shtetrore dhe ato private, ndrkoh q ndiqen pak kurset profesionale,
duke rezultuar kshtu n nj numr t vogl t rinjsh q kan nj zanat t aplikueshm. N
kt tekst prshkruhen teknika q ndihmojn pr t zgjedhur profesionin q prshtatet
m mir me cilsit personale t nxnsit. Pr m tepr, nxnsit do t msojn se si t
krkojn nj pun, si t shkruajn nj letr-krkes, CV ose si t ndrtojn portofolin e
karriers.
Informacioni teorik sht shum e rndsishme t ndrthuret me veprimtari praktike, t
cilat do ti japin mundsi nxnsit t njoh m mir vetveten dhe tregun e puns, si dhe
t toj shprehit e nevojshme pr t krkuar dhe aplikuar pr nj pun.
Formimi i karriers zgjat gjat gjith jets dhe n momente t ndryshme t jets
gjithsecilit mund ti duhet t marr vendime t rndsishme lidhur me karriern.
Procesi i vendimmarrjes i bazuar n njohjen e vetes dhe t karakteristikave t punve dhe
profesioneve mund prsritet disa her n jetn e gjithsecilit. Pr kt arsye, prvetsimi
i hapave q ndiqen n marrjen e nj vendimi lidhur me karriern mund ta ndihmoj
nxnsin edhe n momente t tjera vendimmarrje n jetn e tij t mvonshme.
Ekzistojn teori t ndryshme lidhur me zhvillimin e karriers, t cilat mund ti grupojm
n:
Teori strukturore , t cilat pohojn se do individ duhet t njoh aftsit, interesat
dhe cilsit personale dhe m pas n analizoj se cilt profesione krkojn aftsi,
interesa dhe cilsi t tilla. Prputhja e cilsive personale me cilsit e profesionit
prbn kushtet ideale pr t pasur nj karrier t suksesshme.
Teori zhvillimore , t cilat pohojn se karriera sht nj proces zhvillimi prgjat
fazave dhe prvojave t ndryshme n jetn e gjithsecilit. Sipas ktyre teorive njerzit
ndryshojn me kalimin e kohs. Rrjedhimisht, interesat, aftsit dhe cilsit
e personalitetit t tyre ndryshojn dhe ata, pas disa vitesh, mund prshtaten me
profesione krejtsisht t ndryshme nga ato q u prshtaten aktualisht.
Prpiquni q zhvillimin e lnds ta bazoni n t dy kto kndvshtrime.
7
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
Rubrikat e tekstit:
Temat jan ndrtuar n mnyr t till q t nxisin nj zhvillim interaktiv t ors s
msimit dhe rubrikat e diskutimeve jan t shpeshta.
do msim llon me nj ftes pr diskutim ose situat rasti, e cila ndihmon n fokusimin
rreth shtjes q do t shqyrtohet dhe gjenerimin e ideve rreth saj.
Rubrikat Prforco idet dhe diskuto dhe Ndaj mendimin tim me ju do t ndihmojn
n analizimin dhe gjykimin kritik lidhur me shtjet q diskutohen n msim, si dhe
rreth qndrimeve dhe veprimeve q do t ndrmerren.
Veprimtarit prbjn nj rubrik tjetr t rndsishme, ku i jepet mundsi nxnsit
t ndrmarr iniciativa, zhvilloj ushtrime, kontaktoj njerz, t krkoj n internet etj.,
pr t njohur m mir veten dhe botn e puns, me qllimin prfundimtar zgjedhjen e
profesionit t prshtatshm pr secilin.
Termat dhe konceptet kryesore t msimit jan t evidentuara n llim, ndrsa falt e
reja jan shkruar me ngjyr gri dhe jan sqaruar n falorin n fund t librit.
8
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n

II
PLANI MSIMOR DHE DISA SUGJERIME
PR REALIZIMIN E TIJ
FAR NA KUSHTZON DHE SUGJERON ZBATIMI I A.
PROGRAMIT T EDUKIMIT PER KARRIEREN 11
Realizimi i programit n 36 or msimore vjetore, pra me 1 or msimore n jav.
Prfshirja gjat realizimit t programit e gjith niveleve t nxnsve.
Respektimi i parimeve t barazis gjinore, etnike, kulturore, racore, fetare, gjat
zbatimit t programit.
Njohja me materialet udhzuese t Institutit t Kurrikuls dhe t Trajnimit.
NJ MODEL PLANI MSIMOR B.
QLLIMI I LNDS
Edukimi pr karriern 11 ka pr qllim:
T zhvilloj te nxnsi aftsi pr t zbuluar mundsit e karriers, si dhe pr t vetvlersuar
interesat dhe prirjet e veta me qllim vendimmarrjen pr shkollimin / trajnimin e
mtejshm dhe punsimin, pr t qen pjestar funksional t shoqris.

OBJEKTIVAT KRYESOR T LNDS
N prfundim t programit, nxns/ja duhet:
9
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
T prdor dhe menaxhoj njohurit, shprehit e marra n lnd t ndryshme n
lidhje me hulumtimin, planikimin dhe vendim marrjen pr karriern.
T prdor familjen, shkolln, biznesin dhe siprmarrjet nga komuniteti, si burime
pr t hulumtuar ndikimin e tyre n karakterin personal dhe etikn me qllim
planikimin e karriers.
T toj njohuri, shprehi dhe ekspertiz nga nj gjersi burimesh me qllim
prmbushjen e qllimeve t paracaktuara nga vet ai/ajo pr planikimin e
karriers.
T hulumtoj dhe planikoj karriern duke analizuar detyra dhe raste t suksesshme
nga jeta e t rriturve, bota e puns dhe siprmarrja.
T vlersoj n mnyr kritike, n prputhje me interesat, prirjet dhe cilsit vetjake,
mundsit e tij/saj pr karriern duke marr parasysh konsumin dhe buxhetin vetjak,
shndetin dhe prgjegjsit sociale, si dhe prirjet e tregut t puns.
T planikoj hapat pr karriern bazuar n vendim marrje.
Ort msimore
Programi Edukimi pr karriern sht strukturuar n linja q vijn njra pas tjetrs.
Prdoruesit e programit duhet t respektojn sasin e orve vjetore t lnds, ndrkoh
q jan t lir t ndryshojn me 10% (shtes ose paksim) ort e rekomanduara pr
seciln linj. Msuesi/ja mund t vendos t prparoj me ngadal, kur v re se nxnsit
e tij hasin vshtirsi t veanta n prmbushjen e objektivave t linjs, por mund t ec
m shpejt, kur nxnsit e tij demonstrojn nj prvetsim t knaqshm.
N programin e lnds Edukimi pr karriern afrsisht 40% e orve msimore t
prgjithshme jan pr shtjellimin e njohurive t reja lndore dhe 60% e tyre jan pr
prpunimin e njohurive (gjate vitit dhe n fund te vitit shkollor).
Paraqitja e orve msimore sipas linjave paraqitet m posht:
Or gjithsej: 36 or
Linja I: Hulumtimi i karriers: 18 or 1.
Linja II: Vetvlersimi: 8 or 2.
Linja III: Planifkimi/ Vendim marrja pr 3.
karriern: 10 or
10
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n
N
r
.

L
I
N
J
A
O
B
J
E
K
T
I
V
A
T
T
E
M
A
T
1
.
H
u
l
u
m
t
i
m
i

i

k
a
r
r
i
e
r

s
N

f
u
n
d

t

k
a
p
i
t
u
l
l
i
t

n
x

s
i
/
j
a

d
o

t

j
e
t

i
/
e

a
f
t

:
t

v
l
e
r

s
o
j

n
d

s
i
n

e

p
l
a
n
i
f
k
i
m
i
t

t

k
a
r
r
i
e
r

s

v
e
t
j
a
k
e
;

l
i
s
t
o
j

k
u
p
t
i
m
e
t

p

r

t
e
r
m
a
t
:

p
u
n

,

p
r
o
f
e
s
i
o
n

d
h
e

k
a
r
r
i
e
r

r
e
n
d
i
t

f
o
r
m
a
t

e

n
d
r
y
s
h
m
e

t

p
u
n

s
;

i
d
e
n
t
i
f
k
o
j

n
d

s
i
n

e

f
o
r
m
a
v
e

t

n
d
r
y
s
h
m
e

t

p
u
n

s
;

s
h
p
j
e
g
o
j

s
t
a
t
u
s
i
n

e

i
n
d
i
v
i
d
i
t

n

t
r
e
g
u
n

e

p
u
n

s
;

i
d
e
n
t
i
f
k
o
j

s
h

r
b
i
m
e
t

s
o
c
i
a
l
e

t

o
f
r
u
a
r
a

n

v
e
n
d
;

n
j
i
h
e
t

m
e

s
h

r
b
i
m
e
t

q

o
f
r
o
j
n

z
y
r
a
t

e

p
u
n

s
i
m
i
t
;

l
i
s
t
o
j

f
o
r
m
a

t

n
d
r
y
s
h
m
e

t

n
d
i
h
m

s

n
d
a
j

t

p
a
p
u
n

v
e
;

p
a
r
a
q
e
s

p
r
i
r
j
e
t

e

z
h
v
i
l
l
i
m
i
t

t

p
u
n

s
i
m
i
t

n

t
r
e
g
u
n

l
o
k
a
l
,

k
o
m
b

t
a
r

d
h
e

n
d

r
k
o
m
b

t
a
r
;
t

s
h
p
j
e
g
o
j

d
h
e

k
o
m
e
n
t
o
j

a
s
p
e
k
t
e

t

n
d
r
y
s
h
m
e

t

l
e
g
j
i
s
l
a
c
i
o
n
i
t

p
u
n

s
;
t

s
h
p
j
e
g
o
j

n
d

s
i
n

e

r
r
e
g
u
l
l
a
v
e

t

s
i
g
u
r
i
m
i
t

n

p
u
n

d
h
e

m
b
r
o
j
t
j
e
s

s

m
j
e
d
i
s
i
t
;

t

k
l
a
s
i
f
k
o
j

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t

q

e
k
z
i
s
t
o
j
n

t
r
e
g
u
n

e

p
u
n

s
;

a
n
a
l
i
z
o
j

v
e

o
r
i
t

e

s
e
c
i
l

s

k
a
t
e
g
o
r
i

t

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e
;

v
l
e
r

s
o
j

n
d
i
k
i
m
i
n

e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
t

n

o
r
g
a
n
i
z
i
m
i
n

e

j
e
t

v
e
t
j
a
k
e
;
t

r
c
a
k
t
o
j

n
e
v
o
j

n

p

r

n
j
o
h
u
r
i

t

t
h
e
l
l
u
a
r
a

r
r
e
t
h

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e

p
r
e
f
e
r
u
a
r
;
t

n
j
o
h

b
u
r
i
m
e
t

q

m
u
n
d

t

s
h
f
r
y
t

z
o
h
e
n

p

r

t

u

i
n
f
o
r
m
u
a
r

n

t
h
e
l
l

s
i

r
r
e
t
h

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e

t

s
h
i
r
u
a
r
a
;
t

i
n
v
e
s
t
i
g
o
j

t
e
r
r
e
n

t
r
i

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t

e

p
r
e
f
e
r
u
a
r
a
;

d
i
s
k
u
t
o
j

r
e
z
u
l
t
a
t
e
t

e

i
n
v
e
s
t
i
g
i
m
i
t
;

r
c
a
k
t
o
j

r
k
e
s
a
t

e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e

t

r
z
g
j
e
d
h
u
r
a
;

a
n
a
l
i
z
o
j

n
d
i
k
i
m
i
n

e

k
u
a
l
i
f
k
i
m
i
t

n

z
h
v
i
l
l
i
m
i
n

e

k
a
r
r
i
e
r

s
;

r
e
n
d
i
t

n
i
v
e
l
e
t

d
h
e

f
o
r
m
a
t

e
k
z
i
s
t
u
e
s
e

t

k
u
a
l
i
f
k
i
m
i
t
;

i
d
e
n
t
i
f
k
o
j

n
y
r
a

t

n
d
r
y
s
h
m
e

t

r
k
i
m
i
t

t

v
e
n
d
e
v
e

t

l
i
r
a

p
u
n

s
.
R

n
d

s
i
a

e

p
l
a
n
i
f
k
i
m
i
t

t

1
.

k
a
r
r
i
e
r

s
P
u
n
a
,

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i

d
h
e

k
a
r
r
i
e
r
a
2
.

F
o
r
m
a
t

e
k
z
i
s
t
u
e
s
e

t

p
u
n

s
.

3
.

S
t
a
t
u
s
i

i

i
n
d
i
v
i
d
i
t

n

t
r
e
g
u
n

e

p
u
n

s

(
2

o
r

)
S
h

r
b
i
m
e
t

s
o
c
i
a
l
e

d
h
e

z
y
r
a
t

e

4
.

p
u
n

s
i
m
i
t
V
e
p
r
i
m
t
a
r
i
.

V
i
z
i
t

s
t
u
d
i
m
o
r
e
5
.

M
a
r
r

d
h

n
i
e
t

e

p
u
n

s
.

B
a
z
a
t

6
.

l
i
g
j
o
r
e

q

i

r
r
e
g
u
l
l
o
j
n

a
t
o
R

n
d

s
i
a

e

s
i
g
u
r
i
s

p
u
n

7
.

P
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t

e
k
z
i
s
t
u
e
s
e

n

t
r
e
g
u
n

8
.

e

p
u
n

s
V
e

o
r
i
t

e

k
a
t
e
g
o
r
i
v
e

t

9
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e
V
e
p
r
i
m
t
a
r
i

1
0
.

M

n
y
r
a
t

e

i
n
f
o
r
m
i
m
i
t

r
r
e
t
h

1
1
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e

q

i
n
t
e
r
e
s
o
j
n

V
e
p
r
i
m
t
a
r
i

(
2

o
r

)
1
2
.

K

r
k
e
s
a
t

e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e

q

k
a
m

1
3
.

z
g
j
e
d
h
u
r
N
d
i
k
i
m
i

i

a
r
s
i
m
i
m
i
t

d
h
e

i

1
4
.

k
u
a
l
i
f
k
i
m
i
t

n

z
h
v
i
l
l
i
m
i
n

e

k
a
r
r
i
e
r

s
F
o
r
m
a
t

e

a
r
s
i
m
i
m
i
t

d
h
e

t

1
5
.

k
u
a
l
i
f
k
i
m
i
t
M

n
y
r
a
t

e

k

r
k
i
m
i
t

t

n
j

v
e
n
d
i

1
6
.

p
u
n
e
2
.

V
e
t

v
l
e
r
s
i
m
i
N

f
u
n
d

t

k
a
p
i
t
u
l
l
i
t

n
x

s
i
/
j
a

d
o

t

j
e
t

i
/
e

a
f
t

:
t

i
d
e
n
t
i
f
k
o
j

s
h
i
r
a
t

d
h
e

i
n
t
e
r
e
s
a
t

t
u
a
j
a

p

r

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
n

e

a
r
d
h
s
h

m
;
t

e
v
i
d
e
n
t
o
j

a
f
t

s
i
t

v
e
t
j
a
k
e

n

l
i
d
h
j
e

m
e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
n
;

r
s
h
k
r
u
a
j

v
l
e
r
a
t

v
e
t
j
a
k
e

n

l
i
d
h
j
e

m
e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e

t

n
d
r
y
s
h
m
e
;
t

i
d
e
n
t
i
f
k
o
j

t
i
p
i
n

e

p
e
r
s
o
n
a
l
i
t
e
t
i
t

n

l
i
d
h
j
e

m
e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t
;

v
l
e
r

s
o
j

s
h

n
d
e
t
i
n

v
e
t
j
a
k

d
h
e

n
d
i
k
i
m
i
n

e

b
a
r
n
a
v
e
,

d
r
o
g
a
v
e

d
h
e

a
l
k
o
o
l
i
t

n

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t

e

p

r
z
g
j
e
d
h
u
r
a
;
t

r
c
a
k
t
o
j

n
d
i
k
i
m
i
n

e

r
o
l
i
t

g
j
i
n
o
r

n

z
g
j
e
d
h
j
e
n

e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
t
;

i
d
e
n
t
i
f
k
o
j

a
s
p
e
k
t
e

t

s
e
n
s
u
a
l
i
t
e
t
i
t
,

s
e
k
s
u
a
l
i
t
e
t
i
t

d
h
e

i
n
t
i
m
i
t
e
t
i
t

r
a
p
o
r
t

m
e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t

e

p

r
z
g
j
e
d
h
u
r
a
;

t

a
n
a
l
i
z
o
j

n
d

s
i
n

k
a

k
o
m
u
n
i
k
i
m
i
,

v
e
s
h
j
a
,

p
a
r
a
q
i
t
j
a

e

j
a
s
h
t
m
e

d
h
e

s
j
e
l
l
j
a

n

q
e
n

t

t

s
u
k
s
e
s
s
h

m

n

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t

e

p

l
q
y
e
r
a
.

I
n
t
e
r
e
s
a
t

d
h
e

d

s
h
i
r
a
t

e

m
i
a

p

r

1
7
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
n

(
2

o
r

)
A
f
t

s
i
t

e

m
i
a

l
i
d
h
u
r

m
e

1
8
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
n
V
l
e
r
a
t

v
e
t
j
a
k
e

l
i
d
h
u
r

m
e

1
9
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
n
T
i
p
a
r
e
t

e

p
e
r
s
o
n
a
l
i
t
e
t
i
t

d
h
e

2
0
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
S
i

n
d
i
k
o
n

s
h

n
d
e
t
i

n

z
g
j
e
d
h
j
e
n

2
1
.

e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
t
R
o
l
i

g
j
i
n
o
r

n

z
g
j
e
d
h
j
e
n

e

2
2
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
t
S
i

n
d
i
k
o
j
n

z
g
j
e
d
h
j
e
n

2
3
.

e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
t

p
a
r
a
q
i
t
j
a

d
h
e

k
o
m
u
n
i
k
i
m
i

11
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
N
r
.

L
I
N
J
A
O
B
J
E
K
T
I
V
A
T
T
E
M
A
T
1
.
H
u
l
u
m
t
i
m
i

i

k
a
r
r
i
e
r

s
N

f
u
n
d

t

k
a
p
i
t
u
l
l
i
t

n
x

s
i
/
j
a

d
o

t

j
e
t

i
/
e

a
f
t

:
t

v
l
e
r

s
o
j

n
d

s
i
n

e

p
l
a
n
i
f
k
i
m
i
t

t

k
a
r
r
i
e
r

s

v
e
t
j
a
k
e
;

l
i
s
t
o
j

k
u
p
t
i
m
e
t

p

r

t
e
r
m
a
t
:

p
u
n

,

p
r
o
f
e
s
i
o
n

d
h
e

k
a
r
r
i
e
r

r
e
n
d
i
t

f
o
r
m
a
t

e

n
d
r
y
s
h
m
e

t

p
u
n

s
;

i
d
e
n
t
i
f
k
o
j

n
d

s
i
n

e

f
o
r
m
a
v
e

t

n
d
r
y
s
h
m
e

t

p
u
n

s
;

s
h
p
j
e
g
o
j

s
t
a
t
u
s
i
n

e

i
n
d
i
v
i
d
i
t

n

t
r
e
g
u
n

e

p
u
n

s
;

i
d
e
n
t
i
f
k
o
j

s
h

r
b
i
m
e
t

s
o
c
i
a
l
e

t

o
f
r
u
a
r
a

n

v
e
n
d
;

n
j
i
h
e
t

m
e

s
h

r
b
i
m
e
t

q

o
f
r
o
j
n

z
y
r
a
t

e

p
u
n

s
i
m
i
t
;

l
i
s
t
o
j

f
o
r
m
a

t

n
d
r
y
s
h
m
e

t

n
d
i
h
m

s

n
d
a
j

t

p
a
p
u
n

v
e
;

p
a
r
a
q
e
s

p
r
i
r
j
e
t

e

z
h
v
i
l
l
i
m
i
t

t

p
u
n

s
i
m
i
t

n

t
r
e
g
u
n

l
o
k
a
l
,

k
o
m
b

t
a
r

d
h
e

n
d

r
k
o
m
b

t
a
r
;
t

s
h
p
j
e
g
o
j

d
h
e

k
o
m
e
n
t
o
j

a
s
p
e
k
t
e

t

n
d
r
y
s
h
m
e

t

l
e
g
j
i
s
l
a
c
i
o
n
i
t

p
u
n

s
;
t

s
h
p
j
e
g
o
j

n
d

s
i
n

e

r
r
e
g
u
l
l
a
v
e

t

s
i
g
u
r
i
m
i
t

n

p
u
n

d
h
e

m
b
r
o
j
t
j
e
s

s

m
j
e
d
i
s
i
t
;

t

k
l
a
s
i
f
k
o
j

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t

q

e
k
z
i
s
t
o
j
n

t
r
e
g
u
n

e

p
u
n

s
;

a
n
a
l
i
z
o
j

v
e

o
r
i
t

e

s
e
c
i
l

s

k
a
t
e
g
o
r
i

t

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e
;

v
l
e
r

s
o
j

n
d
i
k
i
m
i
n

e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
t

n

o
r
g
a
n
i
z
i
m
i
n

e

j
e
t

v
e
t
j
a
k
e
;
t

r
c
a
k
t
o
j

n
e
v
o
j

n

p

r

n
j
o
h
u
r
i

t

t
h
e
l
l
u
a
r
a

r
r
e
t
h

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e

p
r
e
f
e
r
u
a
r
;
t

n
j
o
h

b
u
r
i
m
e
t

q

m
u
n
d

t

s
h
f
r
y
t

z
o
h
e
n

p

r

t

u

i
n
f
o
r
m
u
a
r

n

t
h
e
l
l

s
i

r
r
e
t
h

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e

t

s
h
i
r
u
a
r
a
;
t

i
n
v
e
s
t
i
g
o
j

t
e
r
r
e
n

t
r
i

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t

e

p
r
e
f
e
r
u
a
r
a
;

d
i
s
k
u
t
o
j

r
e
z
u
l
t
a
t
e
t

e

i
n
v
e
s
t
i
g
i
m
i
t
;

r
c
a
k
t
o
j

r
k
e
s
a
t

e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e

t

r
z
g
j
e
d
h
u
r
a
;

a
n
a
l
i
z
o
j

n
d
i
k
i
m
i
n

e

k
u
a
l
i
f
k
i
m
i
t

n

z
h
v
i
l
l
i
m
i
n

e

k
a
r
r
i
e
r

s
;

r
e
n
d
i
t

n
i
v
e
l
e
t

d
h
e

f
o
r
m
a
t

e
k
z
i
s
t
u
e
s
e

t

k
u
a
l
i
f
k
i
m
i
t
;

i
d
e
n
t
i
f
k
o
j

n
y
r
a

t

n
d
r
y
s
h
m
e

t

r
k
i
m
i
t

t

v
e
n
d
e
v
e

t

l
i
r
a

p
u
n

s
.
R

n
d

s
i
a

e

p
l
a
n
i
f
k
i
m
i
t

t

1
.

k
a
r
r
i
e
r

s
P
u
n
a
,

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i

d
h
e

k
a
r
r
i
e
r
a
2
.

F
o
r
m
a
t

e
k
z
i
s
t
u
e
s
e

t

p
u
n

s
.

3
.

S
t
a
t
u
s
i

i

i
n
d
i
v
i
d
i
t

n

t
r
e
g
u
n

e

p
u
n

s

(
2

o
r

)
S
h

r
b
i
m
e
t

s
o
c
i
a
l
e

d
h
e

z
y
r
a
t

e

4
.

p
u
n

s
i
m
i
t
V
e
p
r
i
m
t
a
r
i
.

V
i
z
i
t

s
t
u
d
i
m
o
r
e
5
.

M
a
r
r

d
h

n
i
e
t

e

p
u
n

s
.

B
a
z
a
t

6
.

l
i
g
j
o
r
e

q

i

r
r
e
g
u
l
l
o
j
n

a
t
o
R

n
d

s
i
a

e

s
i
g
u
r
i
s

p
u
n

7
.

P
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t

e
k
z
i
s
t
u
e
s
e

n

t
r
e
g
u
n

8
.

e

p
u
n

s
V
e

o
r
i
t

e

k
a
t
e
g
o
r
i
v
e

t

9
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e
V
e
p
r
i
m
t
a
r
i

1
0
.

M

n
y
r
a
t

e

i
n
f
o
r
m
i
m
i
t

r
r
e
t
h

1
1
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e

q

i
n
t
e
r
e
s
o
j
n

V
e
p
r
i
m
t
a
r
i

(
2

o
r

)
1
2
.

K

r
k
e
s
a
t

e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
v
e

q

k
a
m

1
3
.

z
g
j
e
d
h
u
r
N
d
i
k
i
m
i

i

a
r
s
i
m
i
m
i
t

d
h
e

i

1
4
.

k
u
a
l
i
f
k
i
m
i
t

n

z
h
v
i
l
l
i
m
i
n

e

k
a
r
r
i
e
r

s
F
o
r
m
a
t

e

a
r
s
i
m
i
m
i
t

d
h
e

t

1
5
.

k
u
a
l
i
f
k
i
m
i
t
M

n
y
r
a
t

e

k

r
k
i
m
i
t

t

n
j

v
e
n
d
i

1
6
.

p
u
n
e
2
.

V
e
t

v
l
e
r
s
i
m
i
N

f
u
n
d

t

k
a
p
i
t
u
l
l
i
t

n
x

s
i
/
j
a

d
o

t

j
e
t

i
/
e

a
f
t

:
t

i
d
e
n
t
i
f
k
o
j

s
h
i
r
a
t

d
h
e

i
n
t
e
r
e
s
a
t

t
u
a
j
a

p

r

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
n

e

a
r
d
h
s
h

m
;
t

e
v
i
d
e
n
t
o
j

a
f
t

s
i
t

v
e
t
j
a
k
e

n

l
i
d
h
j
e

m
e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
n
;

r
s
h
k
r
u
a
j

v
l
e
r
a
t

v
e
t
j
a
k
e

n

l
i
d
h
j
e

m
e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e

t

n
d
r
y
s
h
m
e
;
t

i
d
e
n
t
i
f
k
o
j

t
i
p
i
n

e

p
e
r
s
o
n
a
l
i
t
e
t
i
t

n

l
i
d
h
j
e

m
e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t
;

v
l
e
r

s
o
j

s
h

n
d
e
t
i
n

v
e
t
j
a
k

d
h
e

n
d
i
k
i
m
i
n

e

b
a
r
n
a
v
e
,

d
r
o
g
a
v
e

d
h
e

a
l
k
o
o
l
i
t

n

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t

e

p

r
z
g
j
e
d
h
u
r
a
;
t

r
c
a
k
t
o
j

n
d
i
k
i
m
i
n

e

r
o
l
i
t

g
j
i
n
o
r

n

z
g
j
e
d
h
j
e
n

e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
t
;

i
d
e
n
t
i
f
k
o
j

a
s
p
e
k
t
e

t

s
e
n
s
u
a
l
i
t
e
t
i
t
,

s
e
k
s
u
a
l
i
t
e
t
i
t

d
h
e

i
n
t
i
m
i
t
e
t
i
t

r
a
p
o
r
t

m
e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t

e

p

r
z
g
j
e
d
h
u
r
a
;

t

a
n
a
l
i
z
o
j

n
d

s
i
n

k
a

k
o
m
u
n
i
k
i
m
i
,

v
e
s
h
j
a
,

p
a
r
a
q
i
t
j
a

e

j
a
s
h
t
m
e

d
h
e

s
j
e
l
l
j
a

n

q
e
n

t

t

s
u
k
s
e
s
s
h

m

n

p
r
o
f
e
s
i
o
n
e
t

e

p

l
q
y
e
r
a
.

I
n
t
e
r
e
s
a
t

d
h
e

d

s
h
i
r
a
t

e

m
i
a

p

r

1
7
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
n

(
2

o
r

)
A
f
t

s
i
t

e

m
i
a

l
i
d
h
u
r

m
e

1
8
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
n
V
l
e
r
a
t

v
e
t
j
a
k
e

l
i
d
h
u
r

m
e

1
9
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
n
T
i
p
a
r
e
t

e

p
e
r
s
o
n
a
l
i
t
e
t
i
t

d
h
e

2
0
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
S
i

n
d
i
k
o
n

s
h

n
d
e
t
i

n

z
g
j
e
d
h
j
e
n

2
1
.

e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
t
R
o
l
i

g
j
i
n
o
r

n

z
g
j
e
d
h
j
e
n

e

2
2
.

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
t
S
i

n
d
i
k
o
j
n

z
g
j
e
d
h
j
e
n

2
3
.

e

p
r
o
f
e
s
i
o
n
i
t

p
a
r
a
q
i
t
j
a

d
h
e

k
o
m
u
n
i
k
i
m
i

12
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n
3
.

P
l
a
n
i
f
k
i
m
i

/

V
e
n
d
i
m
m
a
r
r
j
a

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n

N

f
u
n
d

t

k
a
p
i
t
u
l
l
i
t

n
x

s
i
/
j
a

d
o

t

j
e
t

i
/
e

a
f
t

:
t

s
h
p
j
e
g
o
j

p
r
o
c
e
s
i
n

e

p
l
a
n
i
f
k
i
m
i
t

d
h
e

t

v
e
n
d
i
m
m
a
r
r
j
e
s

s

k
a
r
r
i
e
r

s
;
t

a
n
a
l
i
z
o
j

r
m
j
e
t

a
n
a
l
i
z

s

S

O
T

i
n
f
o
r
m
a
c
i
o
n
i
n

e

m
b
l
e
d
h
u
r

r

t

a
r
r
i
t
u
r

n

v
e
n
d
i
m
m
a
r
r
j
e
;
t

r
c
a
k
t
o
j

l
l
i
m
i
n

d
h
e

o
b
j
e
k
t
i
v
a
t

q

d
u
h
e
t

t

n
d
j
e
k

r

t

p
a
s
u
r

k
a
r
r
i
e
r

n

e

d

s
h
i
r
u
a
r
;

t

n
d

r
t
o
j

n
j

p
l
a
n

v
e
p
r
i
m
i

t

d
e
t
a
j
u
a
r

d
h
e

m
e

a
f
a
t
e

k
o
h
o
r
e

p

r
e
a
l
i
z
i
m
i
n

e

o
b
j
e
k
t
i
v
a
v
e
;

t

p
l
a
n
i
f
k
o
j

b
u
x
h
e
t
i
n

v
e
t
j
a
k

d
h
e

s
t
r
a
t
e
g
j
i
t

r

k
a
r
r
i
e
r

v
e
t
j
a
k
e
;
t

h
a
r
t
o
j

r
k
e
s

n

p

r

p
u
n

r
m
j
e
t

l
e
t

r
-
k

r
k
e
s

s
,

t
e
l
e
f
o
n
i
t

d
h
e

f
o
r
m

s

e
l
e
k
t
r
o
n
i
k
e
;
t

p
l
o
t

s
o
j

f
o
r
m
u
l
a
r

g
a
t
s
h

m

a
p
l
i
k
i
m
i

p

r

p
u
n

h
a
r
t
o
j

n
j

C
u
r
r
i
c
u
l
u
m

v
i
t
a
e

(
j
e
t

s
h
k
r
i
m
)
;

s
h
p
j
e
g
o
j

l
l
o
j
e
t

e

i
n
t
e
r
v
i
s
t
a
v
e

p

r

p
u
n

d
h
e

h
a
p
a
t

e

p

r
g
a
t
i
t
j
e
s

r

t

;
t

p
a
r
a
q
e
s

p
r
o
c
e
s
i
n

e

p
a
r
a
p

r
g
a
t
i
t
j
e
s

d
h
e

t

r
e
f
e
k
t
i
m
i
t

n

l
i
d
h
j
e

m
e

i
n
t
e
r
v
i
s
t

n
;
t

p
a
r
a
q
e
s

r
r
e
g
u
l
l
a
t

e

k
o
m
u
n
i
k
i
m
i
t

d
h
e

t

e
t
i
k

s

g
j
a
t

i
n
t
e
r
v
i
s
t

s
;
t

d
e
m
o
n
s
t
r
o
j

n
j

r
a
s
t

t

s
i
m
u
l
u
a
r

i
n
t
e
r
v
i
s
t
e
;

l
i
s
t
o
j

e
l
e
m
e
n
t
e
t

p

r
b

s
e

t

p
o
r
t
o
f
o
l
i
t

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
;

k
r
i
j
o
j

p
o
r
t
o
f
o
l
i
n

e

t
i
j
/
s
a
j

t

k
a
r
r
i
e
r

N
r
.

L
I
N
J
A
O
B
J
E
K
T
I
V
A
T
T
E
M
A
T
P
l
a
n
i
f
k
i
m
i

d
h
e

v
e
n
d
i
m
m
a
r
r
j
a

p

r

1
.

k
a
r
r
i
e
r

n

(
2

o
r

)
Q

l
l
i
m
i

d
h
e

o
b
j
e
k
t
i
v
a
t

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n

2
.

P
l
a
n
i
f
k
i
m
i

i

b
u
x
h
e
t
i
t

p
e
r
s
o
n
a
l
3
.

S
i

t

h
a
r
t
o
j
m

n
j

r
k
e
s

r

p
u
n

?
4
.

S
i

m
u
n
d

t

p
l
o
t

s
o
j
m

f
o
r
m
a

t

5
.

g
a
t
s
h
m
e

a
p
l
i
k
i
m
i

p

r

p
u
n

?
S
i

m
u
n
d

t

s
h
k
r
u
a
j
m

n
j

C
V
?
6
.

I
n
t
e
r
v
i
s
t
a

e

p
u
n

s

(
2

o
r

)
7
.

P
o
r
t
o
f
o
l
i

i

k
a
r
r
i
e
r

s
8
.

13
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
3
.

P
l
a
n
i
f
k
i
m
i

/

V
e
n
d
i
m
m
a
r
r
j
a

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n

N

f
u
n
d

t

k
a
p
i
t
u
l
l
i
t

n
x

s
i
/
j
a

d
o

t

j
e
t

i
/
e

a
f
t

:
t

s
h
p
j
e
g
o
j

p
r
o
c
e
s
i
n

e

p
l
a
n
i
f
k
i
m
i
t

d
h
e

t

v
e
n
d
i
m
m
a
r
r
j
e
s

s

k
a
r
r
i
e
r

s
;
t

a
n
a
l
i
z
o
j

r
m
j
e
t

a
n
a
l
i
z

s

S

O
T

i
n
f
o
r
m
a
c
i
o
n
i
n

e

m
b
l
e
d
h
u
r

r

t

a
r
r
i
t
u
r

n

v
e
n
d
i
m
m
a
r
r
j
e
;
t

r
c
a
k
t
o
j

l
l
i
m
i
n

d
h
e

o
b
j
e
k
t
i
v
a
t

q

d
u
h
e
t

t

n
d
j
e
k

r

t

p
a
s
u
r

k
a
r
r
i
e
r

n

e

d

s
h
i
r
u
a
r
;

t

n
d

r
t
o
j

n
j

p
l
a
n

v
e
p
r
i
m
i

t

d
e
t
a
j
u
a
r

d
h
e

m
e

a
f
a
t
e

k
o
h
o
r
e

p

r
e
a
l
i
z
i
m
i
n

e

o
b
j
e
k
t
i
v
a
v
e
;

t

p
l
a
n
i
f
k
o
j

b
u
x
h
e
t
i
n

v
e
t
j
a
k

d
h
e

s
t
r
a
t
e
g
j
i
t

r

k
a
r
r
i
e
r

v
e
t
j
a
k
e
;
t

h
a
r
t
o
j

r
k
e
s

n

p

r

p
u
n

r
m
j
e
t

l
e
t

r
-
k

r
k
e
s

s
,

t
e
l
e
f
o
n
i
t

d
h
e

f
o
r
m

s

e
l
e
k
t
r
o
n
i
k
e
;
t

p
l
o
t

s
o
j

f
o
r
m
u
l
a
r

g
a
t
s
h

m

a
p
l
i
k
i
m
i

p

r

p
u
n

h
a
r
t
o
j

n
j

C
u
r
r
i
c
u
l
u
m

v
i
t
a
e

(
j
e
t

s
h
k
r
i
m
)
;

s
h
p
j
e
g
o
j

l
l
o
j
e
t

e

i
n
t
e
r
v
i
s
t
a
v
e

p

r

p
u
n

d
h
e

h
a
p
a
t

e

p

r
g
a
t
i
t
j
e
s

r

t

;
t

p
a
r
a
q
e
s

p
r
o
c
e
s
i
n

e

p
a
r
a
p

r
g
a
t
i
t
j
e
s

d
h
e

t

r
e
f
e
k
t
i
m
i
t

n

l
i
d
h
j
e

m
e

i
n
t
e
r
v
i
s
t

n
;
t

p
a
r
a
q
e
s

r
r
e
g
u
l
l
a
t

e

k
o
m
u
n
i
k
i
m
i
t

d
h
e

t

e
t
i
k

s

g
j
a
t

i
n
t
e
r
v
i
s
t

s
;
t

d
e
m
o
n
s
t
r
o
j

n
j

r
a
s
t

t

s
i
m
u
l
u
a
r

i
n
t
e
r
v
i
s
t
e
;

l
i
s
t
o
j

e
l
e
m
e
n
t
e
t

p

r
b

s
e

t

p
o
r
t
o
f
o
l
i
t

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
;

k
r
i
j
o
j

p
o
r
t
o
f
o
l
i
n

e

t
i
j
/
s
a
j

t

k
a
r
r
i
e
r

SUGJERIME
Projektet kurrikulare, detyrat tematike ose veprimtarit, q jan planikuar n tekst 1.
n aparatin pedagogjik ose n ort e prsritjes, mund t prezantohen prpara klass,
n nj hapsir kohe t mundshme:
gjat nj ore t zakonshme msimore; a.
gjat ors se veprimtaris. b.
2. Pr realizimin e projekteve kurrikulare ose detyrave tematike t planikuara n
tekst, msuesi mund tu jap nxnsve q n llim t kapitullit tematikn, objektivat
q do t arrihen, rrugt pr realizimin e saj dhe materialet q do t shfrytzojn
pr realizimin e projektit ose detyrs tematike. N nj pjes t orve msimore t
prmendura m sipr, nxnsit mund t prezantojn punn e br.
P
l
a
n
i
f
k
i
m
i

d
h
e

v
e
n
d
i
m
m
a
r
r
j
a

p

r

1
.

k
a
r
r
i
e
r

n

(
2

o
r

)
Q

l
l
i
m
i

d
h
e

o
b
j
e
k
t
i
v
a
t

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n

2
.

P
l
a
n
i
f
k
i
m
i

i

b
u
x
h
e
t
i
t

p
e
r
s
o
n
a
l
3
.

S
i

t

h
a
r
t
o
j
m

n
j

r
k
e
s

r

p
u
n

?
4
.

S
i

m
u
n
d

t

p
l
o
t

s
o
j
m

f
o
r
m
a

t

5
.

g
a
t
s
h
m
e

a
p
l
i
k
i
m
i

p

r

p
u
n

?
S
i

m
u
n
d

t

s
h
k
r
u
a
j
m

n
j

C
V
?
6
.

I
n
t
e
r
v
i
s
t
a

e

p
u
n

s

(
2

o
r

)
7
.

P
o
r
t
o
f
o
l
i

i

k
a
r
r
i
e
r

s
8
.

14
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n
DISA METODA Q MUND T PRDOR MSUESI N
KLAS, PR T KRIJUAR AFTSI DHE QNDRIME TE
NXNSIT, GJAT PRPUNIMIT T NJOHURIVE
SI REALIZOHET PRPUNIMI I NJOHURIVE:
Prpunimi i njohurive prmban:
Prsritjen e njohurive baz (konceptet themelore);
Vlersimin e njohurive baz;
Integrimin e njohurive t reja t nj linje me njohurit e linjave paraardhse;
Integrimin e njohurive t reja me ato t lndve t tjera;
Detyrat/projektet prmbledhse vjetore;
Vlersimi vjetor (nuk sht i detyruar).
Detyrat mendore ku msuesi duhet t fokuset gjat prpunimit t njohurive jan:
Prsritja , e cila ndihmon n theksimin e kujtess. Ndihmon q nxnsit t mbajn
mend m gjat faktet dhe njohurit e reja.
Krahasimi, p.sh., i profesioneve, cilsive, situatave, ndihmon kuptueshmrin, pasi
nxnsi kupton ngjashmrit dhe dallimet ndrmjet shtjeve q krahasohen.
Aplikimi i njohurive t marra n situata rastesh, konkretizimi me shembuj, i cili
ndihmon nxnsin t kuptoj vlern e informacionit t marr.
Analiza pro dhe kundr pr shtjet q diskutohen, e cila mund t realizohet
nprmjet diskutimeve dhe debateve n klas ose dhe krijimit t eseve me tematika
t ndryshme.
Vlersimi vetjak i nxnsit lidhur me zgjedhjet q jan m t prshtatshme pr t,
i cili mund t realizohet nprmjet krijimit t eseve ose prdorimit t teknikave q
ndihmojn n vendimmarrje.
Krijimi, p.sh., i nj plani pr t arritur nj qllim bazuar n informacionet e marra,
mund t realizohet duke i krkuar nxnsve t ndrtojn plane veprimi, t ndrtojn
CV, t hartojn buxhetin e shpenzimeve etj.
15
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
MNYRAT E T MSUARIT
Secili nga ne ka nj mnyr t t msuarit t gjrave. Kjo mnyr mund t jet:
T msuarit duke par. Disa njerz i msojn m mir gjrat duke par se si bhen ato
nga t tjert. Ata kan nevoj pr foto, skica dhe imazhe vizuale pr t msuar. Kta
student mund t plqejn t ken grak dhe modele, t cilat mund ti shikojn.
Syt e tyre jan mjetet e tyre m t rndsishme t t msuarit.
T msuarit nprmjet dgjimit. Njerz t tjer preferojn t dgjojn pa marr
shnime. Ata mund ti regjistrojn leksionet dhe ti dgjojn ato m von. Ndoshta
ata mund t plqejn t asin pr problemet e detyrave t shtpis n telefon. Vesht
jan mjetet e tyre kryesore t t msuarit.
T msuarit nprmjet brjes s gjrave. Ka gjithashtu njerz, t cilt i msojn gjrat
duke i br ato. Ata duhet t marrin shnime, edhe kur gjrat jan t nnvizuara.
Ata mund t bjn gjra ndrkoh q studiojn, si p.sh., mund t bjn aeroplan
prej letre. Kta mund t jen lloji i personave q u plqen t merren me gjrat, ti
montojn dhe t shohin si funksionojn. Duart dhe trupi jan dy mjetet m t
rndsishme t tyre pr t msuar.
sht e rndsishme q nxnsit t njohin se cili sht mnyra tyre e t msuarit dhe pr
msuesit sht e rndsishme q ti ken parasysh t tria kto mnyra q mund t ken
nxnsit e tyre dhe ta organizojn orn e msimit, n mnyr q t prtojn t gjith
nxnsit, pavarsisht nga stili q ata adoptojn.
VLERESIMI
Vlersimi i nxnsit prshkon gjith procesin msimor dhe shrben pr prmirsimin
e ktij procesi. Vlersimi i nxnsit sht konsistent me objektivat e programit lndor.
Objektiv i vlersimit jan njohurit, shprehit dhe qndrimet e nxnsve (qndrimet
etiko-sociale ne prgjithsi dhe ato t bashkpunimit me t tjert, n veanti).

Vlersimi i nxnsit mund t bhet n mnyr individuale ose n grup. Nxnsi vlersohet
me not ndrsa demonstron arritjet e tij me goj, me shkrim ose nprmjet veprimtarive
t tjera.
N kt lnd nxnsi vlersohet pr portofolin e detyrave, pr prezantimet, hetimet e
realizuara n prputhje me formulart standard t prcaktuar nga msuesi.

N punime t nxnsve me grupe te vogla, msuesi parashtron peshn e vlersimit me not
t grupit n trsi dhe t secilit nxns n veanti. Nuk sht i detyrueshm vlersimi me
not i nxnsve n do or msimore. Msuesi duhet tu parashtroje nxnsve qllimin,
kriteret dhe instrumentet e vlersimit.
Portofoli i punve t nxnsit sht nj nga mundsit kryesore t vlersimit pr msuesin
dhe t vetvlersimit pr nxnsin.

16
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n
LINJA 1
HULUMTIMI I KARRIERS
N vija t prgjithshme n kt linj jepet informacion mbi botn e puns. sht shum
e rndsishme q nxnsi t ket t informacion t plot lidhur me tregun e puns
n lokalitetin e tij, por edhe n rang vendi, si dhe tregun botror t puns. Kjo sepse
mundsia e lvizjes sht rritur dhe individ t ndryshm mund t zgjedhin t jetojn n
nj qytet ose shtet t ndryshm nga ai ku banojn aktualisht.
Q t kesh mundsi t zgjedhsh duhet s pari t njohsh alternativat apo mundsit
q ekzistojn. N kt linj prshkruhen format e ndryshme t puns q ekzistojn,
statuset e ndryshme lidhur me punsimin, informacione mbi legjislacionin lidhur me
punsimin, sigurin n pun, nevojn dhe format e kualikimit q ekzistojn, llojet e
punve e profesioneve dhe karakteristikat e tyre.
N vende t ndryshme t bots ekzistojn manuale t plota, ku prshkruhet n mnyr
t detajuar pr do profesion se far arsimi sht i nevojshm; ku mund t punoj nj
individ n kt profesion; cilat do t jen detyrat e tij n kt profesion; cila do t jet
mesatarja vjetore e t ardhurave q mund t ket n profesionin e zgjedhur etj.
Nj manual i till sht manuali amerikan: Occupational Outlook Handbook, ku
prshkruhen n mnyr t detajuar rreth 250 profesione. Nxnsit e interesuar mund ta
krkojn at n internet dhe t marrin informacion m t detajuar pr profesionet q u
interesojn. Faqet e mposhtme t internetit mund ti ndihmojn n kt drejtim:
http://www.bls.gov/oco
http://online.onetcenter.org
http://www.act.org/discover
http://www.ets.org/sigi
17
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
Tema 1. Rndsia e planifkimit t karriers
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Shpjegimi i rndsis q ka planikimi i karriers.
Diskutimi i rndsis q ka nj pun e prshtatshme n jetn e do individi.
sht e rndsishme t theksohet n kt or msim se duke br nj planikim paraprak
t karriers individi ka m shum shanse pr t gjetur nj profesion dhe pun q i
prshtatet, nga e cila ai do t ndihet i suksesshm dhe i knaqur.
Gjat ksaj ore jan shum t rndsishme debatet. Lejojini nxnsit t shprehin lirshm
mendimin e tyre lidhur me rndsin ose jo t planikimit t karriers. Si theksohet
edhe n rubrikn Veprimtari, krkojini nxnsve t sjellin shembuj nga familjart apo
t njohurit e tyre, me qllim q t mbshtesin apo hedhin posht opinionet e tyre.
Tema 2. Puna, profesioni, karriera
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Kuptimi i termit Pun
Kuptimi i termit Profesion
Kuptimi i termit Karrier
Ndihmojini nxnsit q t dallojn nprmjet shembujve punn, profesionin dhe
karriern. Sqaroni kuptimet e ndryshme q ekzistojn rreth ktyre termave dhe kuptimet
e termave q do t prdoren n lndn Edukimi pr Karriern q jan:
Puna sht pozita q nj person ka n realizimin e detyrave specike. Pr shembull,
profesioni sht kamerier. Puna sht shrbimi n restorantin X. Njerzit, zakonisht
i ndryshojn punt shum m shpejt nga sa ndryshojn profesionin.
Profesioni sht nj grup punsh t ngjashme, pr t cilat njerzve u duhet t
zhvillojn njohuri dhe aftsi. Nj individ mund t ket pun t ndryshme brenda
nj profesioni. Njerzit mund t prshtatin njohurit dhe aftsit e tyre ndaj shum
pozicioneve. Shembuj t profesioneve prfshijn t qenit: elektricist, inxhinier,
mjek, msues etj.
Karriera sht shuma e aktiviteteve tona t puns n shtpi, pun, shkoll dhe
komunitet. Karriera prfshin kohn q ne shpenzojm n punt pr t cilat
paguhemi. Ajo prfshin prkujdesjen pr nj shtpi, prkujdesjen pr fmijt ose
pr t moshuarit. Ajo prfshin pr shembull punn vullnetare n shkoll, lojn n
nj skuadr etj. Karriera prfshin gjithashtu edhe kohn q ne shpenzojm duke
msuar gjra t reja. dokush q ka shpenzuar koh duke punuar pr dika ka nj
karrier.
18
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n
Tema 3-4. Format ekzistuese t puns. Statusi i individit n
tregun e puns
Kjo tem do t zhvillohet n dy or msimore. Objektivat e saj jan:
Diskutimi i formave t puns
Prcaktimi i statusit n tregun e puns
Shpjegoni format e ndryshme t puns dhe statusin e individit n botn e puns. Lejoni
nxnsit t diskutoj rreth formave t puns q u duken m t prshtatshme.
Tema 5. Shrbimet sociale dhe zyrat e punsimit
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Shpjegimi i termit Shrbime punsimi
Njohja me shrbimet q ofrojn zyrat e punsimit dhe t ndihms sociale n tregun
lokal
Listimi i formave t ndihms pr t papunt
Njohja me programin e ndihms ekonomike
Jepuni nxnsve informacion lidhur shrbimet q ofrojn zyrat e punsimit dhe mnyrs
se si mund ti shfrytzojn ata kto zyra dhe shrbime.
Tema 6. Veprimtari. Vizit studimore
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Pr zhvillimin e ksaj veprimtarie
kontaktoni me punonjs t zyrs s punsimit pr t caktuar nj vizit t nxnsve
me qllim njohjen e ktij shrbimi. N pamundsi pr t kryer nj vizit n zyrn e
punsimit, ftoni n klas nj punonjs t ksaj zyre, i/e cila do t diskutoj rreth:
Prirjeve dhe burimeve kryesore t zhvillimit t punsimit n tregun vendor, kombtar
dhe ndrkombtar t puns.
Veprimtarive ekonomike mbizotruese n tregun vendor.
Nivelit t prgjithshm t papunsis, nivelin e papunsis lidhur me nivelin arsimor,
profesionin, moshn dhe gjinin.
Shrbimeve dhe trajnimeve q ofrojn zyrat e punsimit.
Mnyrave se si mund t ndihmojn kto zyra t rinjt t punsohen.
Njoftimeve periodike t punsimit q ofrojn.
Kshillimit t personalizuar pr karriern q ato ofrojn.
shtje t tjera sipas interesit t nxnsve.
19
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
Tema 7. Marrdhniet e puns. Bazat ligjore q i rregullojn
ato
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Njohja me kodin e puns
Paraqitja e shembujve t zbatimit t legjislacionit t puns n veprimtarit e puns
Shum njerz, ndonse punojn prej vitesh, i njohin pak t drejtat e tyre n pun dhe
legjislacionin e puns. Informimi i nxnsve rreth legjislacionit t puns do t ndihmoj
n respektimin e t drejtave t tyre n pun n t ardhmen.
Pr t marr m shum informacion rreth Kodit t puns dhe T drejtave t punonjsve
krkoni n internet n faqen:
http://www.eteteverdha.com/guida_business/kodipunes.pdf
Tema 8. Rndsia e siguris n vendin e puns
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Shpjegimi i rndsis s rregullave t sigurimit n pun dhe mbrojtjes s mjedisit
Njohja me rreziqet n vendin e puns
Njohja me rreziqet n vendin e puns dhe me detyrimet e pundhnsve pr t mbrojtur
shndetin e punonjsve do ti ndihmoj nxnsit t bjn zgjedhje m t informuara
gjat puns s tyre n t ardhmen dhe t tregojn m shum kujdes n mbrojtje t
shndetit t tyre.
Tema 9. Profesionet ekzistuese n tregun e puns
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Shpjegimi i klasikimit t profesioneve
Ndarja e profesioneve sipas kategorive
Sot n bot, ekzistojn me qindra profesione dhe mijra lloje punsh. N Kanada
p.sh. numrohen rreth 520 grupe profesionesh dhe 45000 tituj punsh. Duke qen
se ka shum pr t zgjedhur, sht e rndsishme q llojet e punve dhe profesioneve
t grupohen sipas karakteristikave t tyre t prbashkta. Ekzistojn aktualisht shum
20
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n
grupime dhe klasikime t punve dhe profesioneve. N tekst sht prshkruar njri prej
ktyre klasikime i quajtur Harta e bots s puns, i cili i ndan punt n pun q kan
t bjn me njerzit, pun q kan t bjn me sendet, pun q kan t bjn me idet
dhe pun q kan t bjn me t dhnat.
Ndihmojini nxnsit t kuptojn kto klasikime dhe t identikojn kategorin e
profesioneve q i prshtaten m shum.
Klasikime t tjera t profesioneve jan, p.sh. Hegzagoni i Holland, i cili i klasikon
profesionet sipas gjasht cilsive kryesore q lidhen edhe me cilsit e personalitetit t
individit. Pr kt teori diskutohet m n detaje n Linjn 2.
Nj klasikim tjetr sht dhe Sistemi i klasikimit t profesioneve i Minezots.
Sipas teoris s prshtatjes n pun t Minezots njerzit qndrojn gjat n nj pun n
t ciln (1) nevojat e tyre plotsohen nprmjet nj sistemi mbshtets, prforcues, n
mjedisin e puns dhe (2) aftsit e tyre prputhen me krkesat e puns.
Sipas ktij klasikimi aftsit e krkuara n nj pun ndahen n 64 kategori bazuar n
nivelin e:
Shprehive perceptuese (p.sh. hapsinore)
Shprehive konjitive (p.sh. verbale)
Shprehive motore (p.sh. zhdrvjelltsia manuale)
Profesionet klasikohen sipas nevojs q ato kan pr nj nivel m t lart apo m t
ult t ktyre aftsive. P.sh. nj psikolog kshillues duhet t ket aftsi t mira perceptive
dhe mendore dhe aftsi edhe t ulta motore pr t qen i suksesshm. Ndrkoh q nj
shkarkues mallrash duhet t ket t zhvilluara shprehit motore, ndrkoh q shprehit
perceptive dhe mendore nuk sht e nevojshme t jen n nivel t lart.
N kt teori sistemi i prforcimit sht gjithashtu i rndsishm. Bazuar n kt sistem
kemi:
Prforcimin e brendshm, q ofrohet pr njerzit q kan nevoj t prdorin aftsit e
tyre, pr arritje, krijimtari, prgjegjshmri, autonomi, prparim, mirnjohje, autoritet
dhe status social.
Prforcimi social plotson nevojat personale pr bashkpuntor, aktivitete t shrbimeve
sociale, dhe plotsim t vlerave morale.
Profesionet q ofrojn prforcim mjedisor do t knaqin nevojat e individit pr, pavarsi,
varietet, kompensim, siguri dhe kushte t mira pune.
Profesionet klasikohen sipas ofrimit t nj niveli t lart, mestar ose t ult t secils nga
kto tre kategori prforcimi. Kur 27 modelet e shprblimit (prforcimit) kombinohen
me 27 kombinimet e nivelit t aftsive t krkuara formohet nj total prej 729 mundsish
ose kategorish profesionesh.
21
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
Ndihmojini nxnsit t krkojn n internet m shum informacion pr klasikimin e
profesioneve. Pr kt, mund tu sugjeroni manualin e prmendur m lart Occupational
Outlook Handbook, ku prshkruhen n mnyr t detajuar rreth 250 profesione si
dhe faqet e internetit:
http://www.bls.gov/oc o
http://online.onetcenter.or g
http://www.act.org/discove r
http://www.ets.org/sig i
Tema 10. Veorit e kategorive t profesioneve
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Dallimi i veorive t kategorive t ndryshme t profesioneve
Prcaktimi i aftsive, interesave, vlerave dhe tipareve vetjake q krkohen pr seciln
kategori profesionesh
Ndihmojini nxnsit t dallojn aftsit, interesat, vlerat dhe tiparet vetjake q krkohen
n seciln kategori profesionesh dhe t japin idet e tyre se cilat kategori jan m t
prshtatshme pr secilin.
Tema 11. Veprimtari
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore.
Gjat ksaj ore veprimtarie mund t ftoni n klas prindr dhe profesionist t tjer
pr t treguar se si ka ndikuar profesioni n organizimin e jets s tyre t prditshme.
Sa koh t lir kan ata n profesionin e zgjedhur; a duhet t punojn natn; a duhet
t punojn n fundjave; a duhet t lvizin shpesh brenda ose jasht vendit. Si mund t
ndikojn kto karakteristika t profesionit n jetn e tyre familjare, n marrdhniet
shoqrore etj.
Tema 12. Mnyrat e informimit rreth profesioneve q m
interesojn
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Detajimi i informacionit t nevojshm rreth nj profesioni
Identikimi i burimeve t informimit rreth profesioneve
Diskutoni dhe ilustroni me shembuj rastesh, si sht edhe rasti i Ols, lidhur me nevojn
pr t pasur nj informacion t detajuar lidhur me profesionin e zgjedhur.
Diskutoni se cila sht mnyra m e prshtatshme pr secilin nxns pr t marr nj
22
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n
informacion t till rreth profesionit.
Inkurajoni krkimet n internet pr t marr informacion t detajuar rreth profesione
t plqyera.
Tema 13-14. Veprimtari
Kjo tem do t zhvillohet n dy or msimore.
Krkojini nxnsve t zhvillojn biseda dhe intervista m profesionist t 3 profesioneve
q u plqejn m shum bazuar n pyetjet e dhna n tekst lidhur me krkesat e atij
profesioni, kushtet e puns, mundsit e punsimit etj.
Pr profesionet m t preferuara n klas, ftoni orn e par, profesionist q mund tu
prgjigjen nxnsve lidhur me pyetjet e dhna.
Orn e dyt zhvilloni nj diskutim n klas ku secili nxns, pasi ka investiguar 3
profesionet e tij t preferuar t nxjerr karakteristikat pozitive dhe negative q ka sipas
tij secili profesion.
Tema15. Krkesat e profesioneve q kam zgjedhur
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Identikimi i krkesave q duhen t plotsohen pr profesionin e zgjedhur
Ndihmojini nxnsit, q bazuar n krkimet e tyre n internet, gazeta, literatur, biseda
dhe vzhgime n terren t identikojn krkesat e profesioneve t tyre t preferuara pr:
arsimim, trajnim, krkesa t veanta dhe krkesa t posame t puns.
Zhvilloni ushtrimet q ndihmojn nxnsit t planikojn se si mund ti plotsojn
krkesat e profesioneve q preferojn.
Tema 16. Ndikimi i arsimit dhe i kualifkimit n zhvillimin e
karriers
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Analizimi i rolit t kualikimit dhe arsimimit t mtejshm n ecurin e karriers.
Zhvilloni diskutime dhe debate t hapura n klas lidhur me ndikimet e arsimimit t
mtejshm pas prfundimit t shkolls s mesme n rritjen personale, sigurin e jets si
n nivelin e t ardhurave, sigurin e puns, kushtet e puns etj.
23
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
Tema 17. Cilat jan format e arsimit dhe kualifkimit q
mund t shfrytzoj
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Njohja e niveleve t ndryshme t arsimimit
Njohja e formave t ndryshme t arsimimit
Zhvilloni diskutime n klas, ku secili nxns t jap mendimin personal lidhur me
nivelin e arsimimit dhe formn e arsimimit q mendon se sht e prshtatshme pr t.
Sugjerojini nxnsve t krkojn n faqen e internetit t Ministris s Arsimit (www.
mash.gov.al) informacion pr Universitet, fakultetet dhe degt e studimit q ekzistojn
n Tiran dhe disa rrethe t tjera n vendin ton.
Tema 18. Mnyrat e krkimit t nj vendi pune
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Njohja e nxnsve me mnyrat e ndryshme q mund t shfrytzohen pr t krkuar
nj pun.
Prcaktimi i mnyrave m t efektshme t krkimit t nj pun
Zhvilloni diskutime n klas lidhur me mnyrat q mund t shfrytzohen pr t krkuar
nj pun.
Diskutoni mnyrat q konsiderohen si m t efektshme n krkimin e nj pun.
Diskutoni se n varsi t personalitet, secili zgjedh mnyrat q i prshtaten m mir.
P.sh., nj person i ndrojtur, e ka m t vshtir t krkoj direkt takim m nj pundhns
etj.
Krkojini nxnsve t ndrtojn listn e personave t tyre t njohur, q mund ti
kontaktojn dhe lajmrojn se jan n krkim t nj pun duke qen se kjo konsiderohet
ndr mnyrat m t efektshme n gjetjen e nj vendi pune.
24
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n
LINJA 2
VETVLERSIMI
Prgjat ksaj linje nxnsi do t punoj shum pr t njohur m mir veten. Njohja e
dshirave dhe interesave, aftsive, cilsive t personalitetit, shndetit vetjak, rolit gjinor,
aftsive komunikuese, stilit t veshjes etj., lidhur me profesionin prbjn dhe qllimin
kryesor t ksaj linje. Nprmjet ushtrimeve, eseve, testeve t ndryshme vetvlersuese
nxnsi do t ndihmohet t identikoj m qart kto karakteristika personale. Pr kt
arsye, ushtrimet, testet vetvlersuese, eset etj., prbjn dhe pjesn m t rndsishme
t ksaj linje, t cilave duhet tu kushtohet veanrisht koh dhe vmendje.
Tema 1-2. Interesat dhe dshirat e mia pr profesionin
Kjo tem do t zhvillohet n dy or msimore. Objektivat e saj jan:
Identikimi i dshirave dhe interesave lidhur me profesionin
Pasi t keni dhn nj informacion t shkurtr mbi natyrn e interesave dhe motivimin
prqendrohuni n zhvillimin e testit mbi interesat e secilit nxns. Diskutoni n klas
pr kto interesa.
Orn e dyt diskutoni mbi ndrrn e shkruar n shtpi rreth profesionit t dshiruar nga
nxnsit. Sqarojini se nxnsit q nuk dshirojn ta ndajn ndrrn e tyre me t tjert
jan t lir t mos e bjn. Por secili duhet t ket shkruar ndrrn e tij/saj sepse kjo sht
nj pjes shum e rndsishme pr t kuptuar se profesion sht m i prshtatshm pr
secilin.
N fund t msimit secili nxns mund t shkruaj 4-5 interesat e tij kryesore lidhur me
profesionin.
25
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
Tema 3. Aftsit e mia lidhur me profesionin
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Njohja e aftsive personale lidhur me profesione t ndryshme
Zhvilloni ushtrime dhe diskutime q ndihmojn nxnsit t njohin aftsit dhe shprehit
q zotrojn dhe t analizojn profesionet, ku mund ti ushtrojn ato.
N fund t msimit nxnsit duhet t shkruaj aftsit dhe shprehit kryesore q
zotrojn.
Tema 4. Vlerat vetjake lidhur me profesionin
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Njohja e rndsis s vlerave personale n zgjedhjen e profesionit
Prcaktimi i vlerave personale lidhur me profesioni
Shpjegoni se si ndikojn vlerat personale n zgjedhjen e nj pune apo profesioni duke e
ilustruar arsyetimin tuaj me shembuj nga libri apo jeta e prditshme.
Zhvilloni n klas testin mbi identikimin e vlerave personale lidhur me profesionin.
N fund t msimit nxnsit mund t shkruajn vlerat e tyre kryesore lidhur me
profesionin.
Tema 5. Tiparet e personalitetit dhe profesioni
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Njohja e tipave t Hollandit t personalitetit lidhur me profesionin
Njohja e karakteristikave t secilit tip t personalitetit
Identikimi i tipit personal t personalitetit
Identikimi i profesioneve q konsiderohen si t prshtatshme pr tipin personal t
personalitetit sipas teoris s Hollandit.
Teoria e Holland lidhur me tipat e personalitetit profesional sht nj nga teorit m t
rndsishme n fushn e edukimit apo kshillimit pr karriern. N internet ekzistojn
informacione t shumta lidhur me kt teori, si dhe teste vetvlersuese q nxnsit
mund ti aplikojn. Gjithashtu ekziston edhe nj manual i profesioneve t prshtatshme
sipas tipave t personalitetit i Holland i quajtur Dictionary of Holland Occupational
Codes (1996)
Inkurajojini nxnsit q t krkojn n internet dhe t aplikojn kto teste vetvlersuese.
Ata mund t vlersojn personalitetin e tyre bazuar edhe n karakteristikat e dhna pr
do tip n tabel.
Sipas Holland, secili nga ne ka tri tipa dominues q sipas rndsis vendosen n nj
radhe t caktuar, nga m i rndsishmi tek m pak i rndsishmi, t cilt prbjn Kodin
26
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n
e Hollandit. Bazuar n kt kod, nxnsit mund t krkojn n internet profesionet q
sipas ktij autori, konsiderohen si m t prshtatshme pr personalitetin e tyre.
N fund t ktij msimi nxnsit mund t shkruajn tiparet e tyre kryesore t personalitetit
dhe profesionet q prshtaten m shum me personalitetin e tyre.
Tema 6. Si ndikon shndeti n zgjedhjen e profesionit
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Prcaktimi i ndikimit t shndetit n zgjedhjen e profesionit
Vlersimi i ndikimit t profesionit t shndetin personal
Vlersimi i ndikimit t alkoolit, drogs dhe medikamenteve n profesion
Asistoni nxnsit q t analizojn dhe diskutojn n klas rreth kuzimeve t tyre
shndetsore q mund ti pengojn n zgjedhjen e profesioneve t caktuara.
Zhvilloni diskutime t hapura lidhur me ndikimet e kushteve t puns n shndetin
e punonjsve dhe ndikimet e alkoolit, drogs dhe medikamenteve gjat puns n
profesione t ndryshme.
Tema 7. Roli gjinor n zgjedhjen e profesionit
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Vlersimi i ndikimit t rolit gjinor n zgjedhjen e profesionit
Vlersimi i ndikimit t sensualitetit n zgjedhjen e profesionit
Nxisni diskutime n klas rreth ndikimit t rolit gjinor dhe sensulitetit n zgjedhjen
e profesioneve nga meshkujt dhe femrat. Asistoni nxnsit t kuptojn se si ndikohen
zgjedhjet dhe preferencat e tyre lidhur me profesionin nga roli gjinor prkats.
N fund t msimit nxnsit mund t prcaktojn nse profesionet e tyre t preferuara
prshtaten ose jo me rolin e tyre gjinor dhe si mund t ndikoj nj gj e till n suksesin
e karriers s tyre.
Tema 8. Si ndikojn n zgjedhjen e profesionit paraqitja dhe
komunikimi?
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Vlersimi i veshjes dhe paraqitjes n zgjedhjen e profesionit
Vlersimi i rolit t komunikimit n pun dhe profesion
27
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
Zhvilloni diskutime n klas bazuar n rastet e tekstit ose shembuj t tjer nga jeta e
prditshme mbi rndsin e paraqitjes s prshtatshme dhe komunikimit t prshtatshm
n ecurin e karriers.
Asistojini nxnsit q bazuar n stilin dhe preferencat e tyre rreth veshjes dhe paraqitjes
t vlersojn profesionet q u prshtaten m shum.
Ndihmoni nxnsit n vlersimin e aftsive t tyre komunikuese dhe mnyrat e
prmirsimit t komunikimit.
LINJA 3
PLANIFIKIMI/ VENDIM MARRJA PR KARRIERN
Nprmjet ksaj linje nxnsit ndihmohen t marrin nj vendim lidhur me profesionin
q do t zgjedhin duke u bazuar n karakteristikat e ktij profesioni t shqyrtuara
n linjn 1 dhe cilsit personale t vlersuara prgjat linjs 2. Gjithashtu, ata do t
planikojn qllimin, objektivat dhe planin e puns pr pasur kt profesion; si dhe do
t llogarisin buxhetin personal dhe mundsit e ndryshme q mund t shfrytzojn pr
t arritur qllimin e tyre.
Gjat ksaj linje nxnsi do t marr informacion t hollsishm mbi format dhe
mnyrat e ndryshme t aplikimit pr pun, mbi hartimin e Curriculum vitae , mbi
hapat e prgatitjes s nj interviste pr pun. Gjithashtu ai do t aftsohet pr t hartuar
qart qllimin dhe objektivat pr karriern, duke planikuar edhe afatet kohore dhe
buxhetin e nevojshm pr realizimin e saj. N prfundim t linjs nxnsit do t ken
edhe portofolin e tyre t karriers t plotsuar sipas rubrikave.
28
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n
Tema 1-2. Planifkimi dhe vendimmarrja pr karriern
Kjo tem do t zhvillohet n dy or msimore. Objektivat e saj jan:
Shpjegimi i hapave t procesit t planikimit t karriers
Shpjegimi i analizs SWOT
Aplikimi i analizs SWOT pr profesione t prshtatshme
Identikimi i prparsive dhe pengesave gjat procesit t planikimit t karriers
Nj element i rndsishm i ksaj teme msimore, n t ciln duhet t fokusohet msuesi/
ja, sht analiza SWOT. Ajo prdoret n shum fusha dhe jep nj ndihmes t madhe n
identikimin e prparsive dhe pengesave q mund t ket nj i ri/e re n zgjedhjen e nj
profesioni t caktuar. Ajo sht pjes e strategjis s planikimit t karriers. Nxnsi/
ja nxitet q para se t realizoj analizn SWOT t zgjedh paraprakisht profesionin e
dshiruar. Msuesi/ja duhet t qartsoj kuptimin e prparsive, pengesave, mundsive
dhe pikat e dobta n zgjedhjen e nj profesioni. Pas ksaj, nxnsi/ja nxitet t realizoj
analizn SWOT duke e personalizuar at.
Tema 3. Qllimi dhe objektivat pr karriern
Kjo tem do t zhvillohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Shpjegimi i planit t veprimit
Hartimi i qllimit dhe objektivave pr karriern
Prshkrimin e karakteristikave q duhet t ken objektivat pr karriern
Planikimi i afateve kohore pr do objektiv
Gjat ksaj teme msimore, msuesi/msuesja duhet t shpjegoj se far sht nj plan
veprimi, prse sht e nevojshme brja e tij dhe cilat jan elementt e nj plani veprimi
gjat planikimit t karriers. Gjat shpjegimit t objektivave pr karriern, msuesi/
ja duhet t ndalet tek karakteristikat e tyre, duke e konkretizuar termin Objektiva
SMART. Nxnsit ftohen t hartojn disa objektiva pr karriern q do t zgjedhin n
t ardhmen, duke iu prmbajtur kritereve q msuara gjat msimit.
Ata ndrtojn planin e tyre t veprimit bazuar n modelin e dhn n tekst, ku prcaktojn
t gjith hapat q do t ndjekin brenda afateve t caktuara kohore.
Gjat planikimit t karriers dhe vendosjes s qllimeve theksojini nxnsve se sht e
rndsishme q:
Qllimet pr karriern t jen t tyret. Jo t prindrve. Jo t shokve. 1.
Ata jan t vetmit persona q duhet t knaqet nga vendosja e ktyre qllimeve. 2.
Qllimi i tyre duhet t pasqyroj m t vrtet at far duan. 3.
Qllimet duhet tiu shrbejn atyre dhe jo e kundrta. Nse nj qllim nuk prbn 4.
m at q dshirojn, sht e pranueshme ta ndrrojn at.
29
E
d
u
k
i
m
i

p

r

k
a
r
r
i
e
r

n
Tema 4. Ndrtimi i buxhetit lidhur me profesionin
Kjo tem do t realizohet n nj or msimore. Objektivat e saj jan:
Shpjegimi i buxhetit personal lidhur me karriern
Realizimi i nj plani studimi personal
Planikimi i buxhetit personal pr karriern
N kt or msimore, msuesi duhet t shpjegoj rndsin e planikimit t buxhetit
personal t nevojshm pr karriern e zgjedhur. Nxnsi ndihmohet q bazuar n
formatet e dhn n tekst t ndrtoj nj buxhet t t ardhura dhe shpenzimeve q do t
ket nse zgjedh nj deg studimi, kurs, hap nj aktivitet privat etj.
Tema 5. Si t hartojm nj krkes pr pun
Kjo tem do t realizohet n nj or msimi. Objektivat e saj jan:
Prezantimi i formave t aplikimit pr pun
Shpjegimi i mnyrs s hartimit t nj letr-krkese pr pun
Aplikimi pr pun nprmjet posts elektronike
Aplikimi pr pun nprmjet telefonit
Demonstrimi n klas i mnyrave t ndryshme t aplikimit pr pun
Pasi jan njohur me hapat q duhet t ndjekin n planikimin e karriers s dshiruar,
pasi kan llogaritur buxhetin e nevojshm pr studimet e mvonshme, nxnsit gjat
ksaj ore msimore do t aftsohen mbi mnyrn e aplikimit pr pun. Msuesi/ja do tu
prezantoj format e ndryshme t aplikimit pr pun dhe n klas rekomandohet t bhet
demonstrimi i mnyrave t ndryshme t plotsimit t krkess pr pun.
Tema 6. Si mund t plotsojm forma t gatshme aplikimi pr
pun
Kjo tem do t realizohet n nj or msimi. Objektivat e saj jan:
Prezantimi me formularin e gatshm pr pun
Shpjegimi i mnyrs s plotsimit t tij
Demonstrimi i nj modeli t gatshm t plotsimit t nj formulari pune
N vazhdim t ors s msiprme msimore, edhe ktu nxnsit do t aftsohen mbi
mnyrn e plotsimit t nj formulari t gatshm aplikimi pr pun. Ata duhet t nxiten
t krkojn variante t tjera formularsh aplikimi n Internet dhe t aftsohen pr tiu
prgjigjur pyetjeve t hapura apo pyetjeve jo t zakonshme, q mund t lidhet me jetn
e tyre personale. Gjat ksaj ore msimore, msuesi duhet t luaj rolin e facilitatorit.
30
M
a
t
e
r
i
a
l

n
d
i
h
m

s

p

r

m

s
u
e
s
i
n
Tema 7. Si mund te shkruhet nj jetshkrim (CV)
Kjo tem do t realizohet n nj or msimi. Objektivat e saj jan:
Shpjegimi i Curriculum Vitae
Paraqitja e formateve standarde t Curriculum Vitae
Prezantimi me elementt kryesor t nj Curriculum Vitae
Demonstrimi i nj modeli t gatshm t Curriculum Vitae
Jetshkrimi ose i njohur ndryshe CV-ja, sht nj dokument i cili do ta shoqroj nxnsin/
en gjat t gjith jets profesionale. Pr kt arsye, n kt or msimore, msuesi/ja, pasi
t shpjegoj kuptimin e Curriculum Vitae, duhet t theksoj elementt e saj si dhe
radhn e vendosjes s informacionit. N fund t ksaj ore msimore, sugjerohet q t
gjith nxnsit t hartojn jetshkrimin e tyre.
Tema 8-9. Intervista e puns
Kjo tem do t realizohet n dy or msimi. Objektivat e saj jan:
Shpjegimi i llojeve t intervistave pr pun
Shpjegimi i hapave t nevojshm n prgatitjen pr nj intervist pune
Paraqitja e procesit t paraprgatitjes pr intervist
Prezantimi i rregullave t komunikimit dhe etiks gjat intervists
Paraqitja e reektimit n lidhje me intervistn
Demonstrimi i nj rasti t simuluar interviste.
Nj intervist pune sht nj ngjarje e rndsishme pr do individ. Pikrisht, pr kt
arsye, gjat ksaj teme msimore nxnsit duhet t aftsohen mbi mnyrn e realizimit t
intervists s puns. Ata duhet t njihen me t gjitha elementt prbrs t intervists, q
nga mnyra e veshjes, mnyra e prezantimit, mnyra e artikulimit t falve apo mnyra e
menaxhimit t situatave t vshtira. Pasi nxnsi/ja t njihet me t gjith kto element,
ai/ajo mund t demonstroj n klas raste t intervistave pr pun, sipas situatave t
ndryshme dhe luajtjes s roleve.
Tema 10. Portofoli i karriers
Kjo tem do t realizohet n nj or msimi. Objektivat e saj jan:
Shpjegimi i portofolit t karriers
Listimi i elementve prbrs t portofolit t karriers
Ndrtimi i portofolit personal pr karriern sipas rubrikave
Dallimi i CV nga portofoli i karriers
Gjat ksaj ore msimore nxnsi/ja duhet t nalizoj gjithka ka msuar n kt lnd
nprmjet ndrtimit t portofolit personal t karriers. Pasi ka msuar mbi elementt
prbrs t tij dhe rndsin e ndrtimit t tij pr karriern q do t zgjedh, nxnsi/ja
ftohet t ndrtoj portofolin e tij/t saj dhe ta demonstroj at n klas.