PUNIM SHKENCOR

Emri: BESNIK HAKA

FAKULTETI I DREJTSIS
Dega: Juridik
Viti: III
Lnda: E drejta Ndrkombtare private
Pedagogu: MSc. Matilda Kaleshi

TEMA: SHTETASIT SHQIPTAR DHE T HUAJ SI SUBJEKTE T S

DREJTS NDRKOMBTARE PRIVATE

HYRJE
Pr t qn subjekt i nj marrdhnieje ndrkombtare private duhet t plotsohen dy kritere
zotsia juridike
zotsia pr t vepruar
N legjislacionin shqiptar parashikohet shprehimisht se zotsia juridike dhe zotsia pr t
vepruar e shtetasve rregullohet nga shteti, shtetas i t cilit ai/ajo sht.
Zotsia Juridike fillon me lindjen e njeriut gjall. Zotsia pr t vepruar lidhet me aftsin
e nj personi pr t prmbushur detyrime ligjore.
Legjislacione t ndryshme parashikojn momente t ndryshme t fitimit t zotsis pr t
vepruar dhe si rrjedhoj mund t lind problemi i prcaktimit t ligjit q duhet t zbatohet pr
t vendosur arritjen e moshs pr t pasur zotsi pr t vepruar. Psh. nj person q e ka fituar
zotsin pr t vepruar n shtetin e tij dhe shkon n nj shtet tjetr ku krkon shtetsin, ligjet
e shtetit prites prcaktojn se nuk ka mbushur moshn pr t fituar zotsin pr t vepruar,
cila sht proedura q do t ndiqet?!
Disa shtete prcaktojn se kur nj person q e ka fituar zotsin pr t vepruar nprmjet ligjit
t nj shteti tjetr nuk mund ta humbas at edhe pse ndryshon shtetsin.

ZOTSIA JURIDIKE PR T VEPRUAR, KUFIZIMI I ZOTSIS PR

T VEPRUAR, HEQJA E ZOTSIS PR T VEPRUAR.
Krahas zotsis juridike nj personi fizik ligji i njeh edhe nj zotsi tjetr, at q quhet
"zotsia pr t vepruar". Zotsia pr t vepruar, sht aftsia q ka nj person fizik pr t
fituar t drejta dhe pr t marr prsipr detyrime juridike civile me arritjen e nj moshe t
caktuar, q n ligj sht 18 vjec (neni 6/1 K.C)

Prcaktimi i kriterit mosh, sht vendimtar pr t fituar zotsin pr t vepruar, cka do t

thot q at, nuk mund ta gzoj cdo person. Por nga ky rregull i prgjithshm ligji bn nj
prjashtim, dhe kjo vetm pr ato vajza q martohen para ksaj moshe, zotsi t ciln ato e

ruajn edhe n qoft s martesa e tyre deklarohet e pavlefshme ose zgjidhet para s ato t
arrijn moshn 18 vjec (neni 6/2 K.C).
Krahas moshs 18 vjec, si kriter themelor i fitimit t zotsis pr t vepruar, ligji bn edhe
kategorizime t tjera. Kshtu i mituri q nuk ka mbushur moshn 14 vjec, nuk mund t gzoj
zotsi pr t vepruar.
I mituri q ka mbushur moshn 14 vjec, ka zotsi t kufizur pr t vepruar.
Duke u nisur nga kto kategorizime, ligji jep n t njjtn koh edhe definicione n lidhje me
veprimet q mund t kryejn kto dy kategori.
Kshtu, pr t miturit nn 14 vjec, prgjegjs ligjor jan prindrit ose kujdestari. Veprimet q
kryhen prej tyre, detyrimisht duhet ti prshtaten natyrs dhe moshs s tij. Ato duhet t ken
nj natyr q t prmbushen aty pr aty, si dhe ti sjellin atij nj dobi pa kundrshprblim. Pr
shembull nj i mitur blen nj fletore, nj revist etj. Prindrve u takon nj administrim i
thjesht i pasuris s fmijs s tyre, n qoft se ai ka pasuri, ata mund ta japin at me qira, t
vjelin t ardhurat civile apo natyrore t saj. N lidhje me nj administrim t jashtzakonshm
t pasuris s fmijs s tyre, sic sht tjetrsimi i pasuris s tij, ata detyrimisht duhet t
marrin edhe plqimin e Kshillit t Kujdestaris.
Statusi i t miturve mbi 14 vjec sht deri diku i kufizuar n drejtim t fitimit dhe t marrjes
prsipr t t drejtave dhe detyrimeve juridike civile. Ligji prcakton n mnyr taksative,
cfar veprimesh juridike ata mund t kryejn. Kshtu, ata mund t marrin pjes n organizata
shoqrore, si pr shembull, shoqata apo fondacione, t disponojn lirisht ato q fitojn me
punn e tyre, n qoft s do t jen n marrdhnie pun, t depozitojn kursimet e tyre dhe
t'i disponojn vet kto depozita. Ns ata duan t kryejn veprime t tjera juride, detyrimisht
ata duhet t marrin plqimin e prindit ose t kujdestarit. N kategorin e t miturve, q kan

zotsi t kufizuar pr t vepruar ose u mungon zotsia pr t vepruar, futen edhe ata persona
madhor t cilve me vendim t gjykats u hiqt apo u kufizohet zotsia pr t vepruar.

Heqja apo kufizimi i zotsis pr t vepruar, sht rrjedhoj e nj smundje psikike, ose e nj
zhvillimi t met mendor q mund t ket nj person madhor, arsye t cilat bjn q kta
persona t mos ken ndrgjegje pr rndsin e veprimeve juridike q ata mund t kryejn
(neni 10 K.C). N rastin e ktyre personave prgjegjs pr ta do t jen prfaqsuesit e tyre
ligjor.
Nga ana tjetr ligji parashikon q edhe nj t mituri mbi 14 vjec, mund ti hiqet zotsia
juridike pr t vepruar, n rast se ai vuan nga nj smundje psikike, apo ka nj zhvillim
mendor t met, arsye t cilat bhen shkak q ai t jet i pazoti t kujdeset pr punt e tij.
Edhe n kt rast veprimet mund t kryhen vetm nprmjet prfaqsuesit t tij.
DALLIMI MIDIS ZOTSIS JURIDIKE DHE ZOTSIS PR T VEPRUAR
Zotsia juridike sht aftsi e personit fizik pr t pasur t drejta dhe detyrime dhe i prket
cdo personi q nga momenti i lindjes s tij, gjat gjith gjallris deri n vdekje. Zotsia pr
t vepruar, sht aftsia e personit fizik pr t kryer veprime juridike, pra q me veprimet e tij
t fitoj t drejta dhe t marr prsipr detyrime civile, ajo fitohet me arritjen e nj moshe t
caktuar, q n ligjin shqiptar sht 18 vjec. Nj person fizik, zotsin pr t vepruar mund ta
gzoj gjat gjith gjallris s tij, por ajo atij mund ti kufizohet apo edhe ti hiqet, n rast se
ai vuan nga ndonj smundje psikike apo ka nj zhvillim mendor t met.
Me fitim e zotsis juridike, subjekti, personi fizik sht mbajts i t drejtave dhe detyrimeve,
t cilat ai i realizon vet, personalisht. Me fitim e zotsis pr t vepruar nj person merr
prsipr t drejta dhe detyrime juridike, t cilat ai i realizon vet, por n raste t caktuara kur
atij i kufizohet apo i hiqet zotsia pr t vepruar, veprimet juridike jan t vlefshme vetm n
rast se ato kryhen nga prfaqsuesi i tij ligjor, apo pr veprime juridike t caktuara ai merr me
par plqimin e prfaqsuesit t tij ligjor.
3

KUFIZIMI I APLIKIMIT T LIGJIT T SHTETSIS N PRCAKTIMIN E

ZOTSIS PR T VEPRUAR
I huaji q kryen veprime detyruese ligjore civile n Shqipri pr t cilat mund t jet i
pazoti pr t vepruar nn legjislacionin e shtetsis s tij konsiderohet i zoti sipas ligjit
shqiptar.
PERSONAT JURIDIKE SI SUBJEKT I DNP
Prcaktimi i legjislacionit q do t vendos mbi zotsin pr t vepruar t personave juridik
sht i lidhur me shtetsin e personit juridik, dhe n raste t vecanta i prcaktuar n baz t
lidhjes m t ngusht t personit juridik me nj shtet t caktuar.
Kriteret t cilat merren parasysh kur vendoset shtetsia e personit juridik jan:
1. Shtetsia apo qytetaria e ortakve
2. Vendi i nnshkrimit t kapitalit t shoqris
3. Vendi i themelimit apo i rregjistrimit
4. Vendi i selis
5. Vendi ku personi juridik zhvillon aktivitetin kryesor t veprimtaris s tij
Shteti shqiptar vendos si kriter lidhjeje vendndodhjen e qendrs s personit juridik.
LITERATURA
- http://data.planetar.edu.al/files/E%20drejte%20civile-ZOT%CBSIA%20JURIDIKE%20P%CBR
%20T%CB%20VEPRUAR730.docx

-http://data.planetar.edu.al/files/E%20Drejt%EB%20Nd%EBrkomb%EBtare%20Private%20%20Marr%EBdh%EBnia%20juridike%20civile%20me%20element%EB%20t%EB%20huaj200.docx