T.C Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzikoloji Anabilim Dali

T.
C
NİĞDE ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
MÜZİKOLOJİ ANABİLİM DALI
MONO ve STEREO MİKROFONLAMA TEKNİKLERİ ÖZELİNDE OĞUR

SAZI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Hazırlayan
Ömer Faruk DEMİR
Niğde
Ağustos, 2023
T.C
NİĞDE ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
MÜZİKOLOJİ ANABİLİM DALI

SAZI
Hazırlayan
Ömer Faruk DEMİR
Danışman: Prof. Dr. Timur VURAL

Üye : Doç. Dr. Haluk YÜCEL
Üye : Doç. Dr. Resul BAĞI
Niğde
Ağustos, 2023
YEMİN METNİ
Yüksek lisans tezi olarak sunduğum “Mono ve Stereo Mikrofonlama Teknikleri

Özelinde Oğur Sazı” başlıklı bu çalışmanın, bilimsel ve akademik kurallar çerçevesinde
tez yazım kılavuzuna uygun olarak tarafımdan yazıldığını, yararlandığım eserlerin
tamamının kaynaklarda gösterildiğini ve çalışmamın içinde kullanıldıkları her yerde
bunlara atıf yapıldığını belirtir ve bunu onurumla doğrularım.
Ömer Faruk DEMİR
I
ÖNSÖZ
Bu çalışmada, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Müzikoloji Anabilim Dalı’nda “Mono ve Stereo Mikrofonlama Teknikleri Özelinde
Oğur Sazı” ile ilgili mikrofonlamalar yapılmış ve genel tercih sebepleri ile ilgili bilgiler
verilmiştir. Bu çalışmanın, günümüz müzik teknolojilerine katkı sağlayacağı
öngörülmüştür.
Çalışmamın ilerlemesinde ve iyi bir sonuca ulaşmamda her konuda desteğini
esirgemeyen danışmanım Sayın Prof. Dr. Timur VURAL hocama en samimi
duygularımla teşekkür ederim.
Araştırma süreci içinde fikirleri ve yönlendirmeleri ile desteklerini esirgemeyen
Doç. Dr. Hasan DELEN, Öğr. Gör. Ersin YILDIRIMER ve Mehmet Ali YETİM
hocalarıma teşekkürlerimi sunarım.
Ömer Faruk DEMİR
III
ÖZET

SAZI
DEMİR, Ömer Faruk

Müzikoloji Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Timur VURAL
Ağustos 2023, 51 Sayfa
Teknoloji, günümüzün her alanında olduğu gibi, müziğin gelişiminde de

önemli rol oynamıştır. Türk müziği de gelişen teknolojik yeniliklerin kültürel
müziğimizin tınıları ile, müzik teknolojileri alanında yerini almıştır. Tarihin en eski
çalgılarından biri olan kopuzdan etkilenerek türetilen Oğur Sazı da müzik teknolojileri
ile buluşması çok sürmemiştir. Bu çalışmada, telli çalgılar sınıfına dahil olan Oğur
Sazının yapısal özellikleri ve gelişim aşamasındaki süreçler incelenmiştir. Bu çalgının,
müzik teknolojisinde hangi mikrofonlama teknikleri ile uyum sağladığı ve iyi sonuçlar
vereceği amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Oğur Sazı ile ilgili daha önce
mikrofonlama tekniklerinin uygulanmaması araştırmanın önemini arttırmaktadır.
Bu çalışmada, literatür taraması ile geçmişten günümüze kadar yapılan
çalışmalar incelenmiş ve görüşme tekniği ile uzman görüşlerine başvurulmuştur.
Uzmanlara soru yöneltmek adına aşina oldukları bir türküyü Oğur Sazı icrasıyla
stüdyo ortamında mono ve stereo mikrofonlama teknikleri ile uygulayarak, her teknik
için ayrı kayıtlar oluşturulmuştur. Elde edilen kayıtlar, müzik teknolojileri alanında
profesyonel stüdyolarda çalışmalar yapan 7 kişilik uzman grubuna yarı yapılandırılmış
görüşme formunda yer alan kayıt linkleri ile dinlemeleri sağlanmıştır. Elde edilen
veriler doğrultusunda, Oğur Sazında uzmanlar tarafından en fazla tercih edilen mono
ve stereo mikrofonlamalar belirlenmiş olup, sonuç bölümünde en iyi sonuç veren
mikrofonlama teknikleri tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kopuz, Oğur Sazı, Mikrofon, Mikrofonlama Teknikleri, Ses

Kayıt Stüdyosu.
IV
ABSTRACT
MASTER THESIS
OĞUR SAZI SPECIFIC TO MONO and STEREO MICROPHONING

TECHNIQUES
DEMIR, Ömer Faruk

Department of Musicology
Thesis Advisor: Prof. Dr. Timur VURAL
August 2023, 51 Pages
Technology has played an important role in the development of music, as in

every field today. Turkish music has also taken its place in the field of music
technologies with the timbres of our cultural music. The Oğur Sazı, which was
derived by being influenced by the kopuz, one of the oldest instruments in history, did
not take long to meet with music technologies. In this study, the structural features of
the Oğur Saz, which is included in the class of stringed instruments, and the processes
in its development phase are examined. It is aimed to determine with which
microphoning techniques this instrument is compatible in music technology and will
give good results. In line with this purpose, the fact that microphoning techniques
have not been applied to the Oğur Saz before increases the importance of the research.
In this study, studies from the past to the present were examined through a
literature review and expert opinions were sought through the interview technique. In
order to pose questions to the experts, separate recordings were created for each
technique by applying a familiar folk song with Oğur Sazı performance in the studio
environment with mono and stereo microphoning techniques. The recordings obtained
were provided to a group of 7 experts working in professional studios in the field of
music technologies to listen to them with the recording links in the semi-structured
interview form. In line with the data obtained, the most preferred mono and stereo
microphonings were determined by the experts in the Oğur Instrument, and the
microphone techniques that gave the best results were determined in the conclusion
section.
Keywords: Kopuz, Oğur Instrument, Microphone, Microphoning Techniques, Sound

Recording Studio.
V
İÇİNDEKİLER
YEMİN METNİ ............................................................................................................ I
ONAY SAYFASI......................................................................................................... II
ÖNSÖZ ....................................................................................................................... III
ÖZET .......................................................................................................................... IV
ABSTRACT ................................................................................................................. V
İÇİNDEKİLER .......................................................................................................... VI
TABLOLAR LİSTESİ .............................................................................................. IX
GRAFİKLER LİSTESİ .............................................................................................. X
RESİMLER LİSTESİ................................................................................................ XI
KISALTMALAR LİSTESİ .................................................................................... XIII
1. BÖLÜM .................................................................................................................... 1
GİRİŞ ............................................................................................................................ 1
1.1. Problem Durumu................................................................................................. 2
1.2. Alt Problemler..................................................................................................... 2
1.3. Araştırmanın Amacı ............................................................................................ 2
1.4. Araştırmanın Önemi............................................................................................ 3
1.5. Sınırlılıklar .......................................................................................................... 3
1.6. Varsayım (Sayıtlılar) ........................................................................................... 3
2. BÖLÜM .................................................................................................................... 4
İLGİLİ ALAN YAZINI............................................................................................... 4
2.1. İLGİLİ LİTERATÜR....................................................................................... 4
2.2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE .............................................................................. 7
2.2.1. Organoloji .................................................................................................... 7
2.2.2. Çalgı Sınıflandırılması ................................................................................. 8
2.3. Oğur Sazının Türetilmesinde Önemli Olan Çalgılar .......................................... 8
2.3.1. Lut Çalgısı.................................................................................................... 8
2.3.3. Kopuz Çalgısının Tarihsel Süreç İçerisindeki Gelişimi............................. 10
2.3.4. Kopuz Çalgısının Fiziksel Özellikleri ........................................................ 11
2.4. Oğur Sazının Tarihsel Süreç İçerisindeki Gelişimi .......................................... 13
2.4.1. Oğur Sazının Orgonolojik Yapısı .................................................................. 14
2.4.2. Oğur Sazında Teller ....................................................................................... 15
2.5. Oğur Sazı Akort Sistemleri ............................................................................... 15
2.5.1. Minör Akort: .............................................................................................. 15
VI
2.5.2. Hicaz Akordu: ............................................................................................ 16
2.5.3. Kürdi Akordu: ............................................................................................ 16
2.5.4. Majör Akordu: ........................................................................................... 16
2.5.5. Eviç, Ferahnak Akordu: ............................................................................. 16
2.5.6. Nihavend, Buselik ve Nikriz Akordu: ....................................................... 16
2.6. Oğur Sazının İcra Özellikleri ............................................................................ 16
2.6.1. Oğur Sazı tutuş tekniği............................................................................... 16
2.7. Oğur Sazı Sağ El Terim ve Teknikleri .............................................................. 17
2.7.1. Apayando Tekniği.......................................................................................... 17
2.7.2. Tirando Tekniği ......................................................................................... 18
2.8.3. Tremolo Tekniği ........................................................................................ 19
2.9. Oğur Sazı Sol El Terim ve Teknikleri .............................................................. 20
2.9.1. Tril Tekniği ................................................................................................ 20
2.9.2. Bağ Tekniği................................................................................................ 20
2.11. Mikrofonlar ..................................................................................................... 20
2.11.1. Dinamik Mikrofonlar ............................................................................... 21
2.11.2. Şerit (Ribbon) Mikrofonlar ...................................................................... 21
2.11.3. Condenser Mikrofonlar ............................................................................ 22
2.11.4. Electret-Condenser Mikrofonlar .............................................................. 23
2.12. Mikrofonların Özellikleri ................................................................................ 23
2.13. Genel Mikrofonlama Teknikleri ..................................................................... 23
2.13.1. Uzak Mikrofonlama ................................................................................. 24
2.13.2. Yakın Mikrofonlama................................................................................ 24
2.14. Stereo Mikrofonlama Teknikleri..................................................................... 24
2.14.1. AB (Spaced Pair) Tekniği ........................................................................ 24
2.14.2. XY Tekniği .............................................................................................. 25
2.14.3. M-S Tekniği ............................................................................................. 25
2.14.4. ORTF ve NOS Tekniği ............................................................................ 26
3. BÖLÜM .................................................................................................................. 27
YÖNTEM.................................................................................................................... 27
3.1. Araştırma Modeli .............................................................................................. 28
3.2. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi ................................................................... 28
3.3. Veri Toplama Teknikleri ve Çözümü ............................................................... 28
4.BÖLÜM ................................................................................................................... 31
VII
BULGULAR ve YORUMLAR ................................................................................. 31
4.1. Birinci Alt Problem Dair Bulgu ve Yorumlar................................................... 31
4.2. İkinci Alt Probleme Dair Bulgu ve Yorumlar................................................... 34
4.2.1. Mono Mikrofonlama Teknikleri Tercih Sonuçları .................................... 35
4.3. Üçüncü Alt Probleme Dair Bulgu ve Yorumlar ............................................... 35
4.4. Dördüncü Alt Probleme Dair Bulgu ve Yorumlar ............................................ 40
4.4.1. Stereo Mikrofonlama Teknikleri Tercih Sonuçları .................................... 41
5. BÖLÜM .................................................................................................................. 43
SONUÇ ve ÖNERİLER ............................................................................................ 43
5.1. Birinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar............................................................... 43
5.2. İkinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar ................................................................ 43
5.3. Üçüncü Alt Probleme İlişkin Sonuçlar ............................................................. 43
5.4. Dördüncü Alt Probleme İlişkin Sonuçlar .......................................................... 44
5.6. ÖNERİLER ....................................................................................................... 44
KAYNAKÇA .............................................................................................................. 45
EK-1 ............................................................................................................................ 49
ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................... 49
EK-2 ............................................................................................................................ 50
VIII
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1 - Mono mikrofonlama teknikleri veri sonuçları ............................................. 34

Tablo 2 - Mono Mikrofonlama Teknikleri Tercih Sebep Sonuçları ........................... 35
Tablo 3 - Stereo Mikrofonlama Teknikleri veri sonuçları .......................................... 40
Tablo 4 - Stereo Mikrofonlama Teknikleri Tercih Sebep Sonuçları ........................... 41
IX
GRAFİKLER LİSTESİ
Grafik 1 - Mono mikrofonlama teknikleri grafik sonuçları. ....................................... 34

Grafik 2 - Stereo Mikrofonlama Teknikleri Grafik Sonuçları .................................... 41
X
RESİMLER LİSTESİ
Resim 1 - Sekiz Tel Sıralı Rönesans Lut ....................................................................... 9

Resim 2 - Klasik gitarın yapısal bileşenleri ................................................................... 9
Resim 3 - Ramazan Güngör'ün Üç Telli Kopuzu ........................................................ 12
Resim 4 - Üç Telli Günümüz Türkiye Kopuzu ........................................................... 13
Resim 5 - Altı Telli Oğur Sazı ..................................................................................... 13
Resim 6 - Oğur Sazı Eşik ............................................................................................ 15
Resim 7 - Altı Telli Oğur Sazı Tutuş ve Sağ El Pozisyonu......................................... 17
Resim 8 - Oğur Sazında Apayondo Tekniği................................................................ 18
Resim 9 - Oğur Sazında Tirando Tekniği.................................................................... 19
Resim 10 - Mikrofon Çalışma Prensibi ....................................................................... 21
Resim 11 - Ribbon Mikrofon Şeması .......................................................................... 22
Resim 12 - Condenser Mikrofon Çalışma Prensibi ..................................................... 22
Resim 13 - Electrect-Condebser Mikrofon Çalışma prensibi...................................... 23
Resim 14 - AB Mikrofonlama Tekniği ....................................................................... 25
Resim 15 - M-S Mikrofonlama Tekniği ve Uygulaması ............................................. 26
Resim 16 - ORTF ve NOS Tekniği ............................................................................. 26
Resim 17 - Kayıt anında kullanılan Rode Nt-1A ve Lewitt LCT-240 ........................ 29
Resim 18 - Kayıt anında kullanılan MXL-440 ve Akg C3000 ................................... 29
Resim 19 - Kayıt anında kullanılan Prodipe ST-8....................................................... 30
Resim 20 - Kayıt anında kullanılan Steınberg Cubase Pro 10 .................................... 30
Resim 21 - Kayıt anında kuyllanılan "M1" kodlu Mikrofonlama Tekniği ................. 31
Resim 22 - Kayıt anında kullanılan “M2” kodlu mikrofonlama tekniği. .................... 32
Resim 23 - Kayıt anında Kullanılan "M3" kodlu mikrofonlama tekniği .................... 32
Resim 24 - Kayıt anında kullanılan “M4” kodlu mikrofonlama tekniği. .................... 33
Resim 25 - Kayıt anında kullanılan “M5” kodlu mikrofonlama tekniği ..................... 33
Resim 26 - Kayıt anında kullanılan “S1” kodlu mikrofonlama tekniği ...................... 36
XI
XII
KISALTMALAR LİSTESİ
M-S : Middle-Side
AB : Spaced Pair
ORTF : Office de Radio Television Francaise
NOS : Nedelandsche Omroep Stichting
XIII
1. BÖLÜM
GİRİŞ
Müzik, insanların duygu ve düşüncelerini estetik olarak dile getiren bir sanat
dalıdır. İnsanoğlunun müzik ile ilgisi ise, tabiattaki seslerin taklidi olarak çıktığını
söyleyebiliriz. Bu bağlamda, insanların geçmişte çıkardıkları seslerin o anki bir
davranış hali olduğunu ve kayıt altına alınıp tekrardan dinleyebilecek olmalarını
düşünememişlerdir. Zamanla çıkardıkları sesleri tekrar dinleyebilme ve kayıt altına
almaları uzun zamanlar sonucu otaya çıkmıştır.
Müzik teknolojileri alanında birçok gelişme olmuştur. Bu gelişmelerden en
önemli olarak kabul edilen çalışma ise, Leon Scott de Martinville’e ait olan ve
Edison’un geliştirdiği “fonoğraf” isimli kayıt cihazıdır. “Fonograf” hızla tanınmaya
başlanılmış ve hayatın birçok yerinde kendine yer edinmiştir. Bu buluş ile birlikte
Edison’dan esinlenerek Graham Bell ve 4 arkadaşı tarafından “Gramafon” adlı bir cihaz
üretilmiştir (Delen, 2017: 1). Müzik, teknolojik buluşlardan önce de gelişmekteydi
ancak, teknoloji ile buluşması büyük bir boyut kazandırmıştır. “Müzik teknolojilerinin
hızla geliştiğini görmek ile beraber, 19. Yüzyıldan itibaren hayatımıza tam anlamıyla
girmiş kayıt teknikleri, zamanla insan hayatında büyük bir yere sahip olmuştur. Müzik
eğitimi alanında da önem arz eden müzik teknolojileri, bu alana da yeni bakışlar
kazandırmıştır” (Ziyagil, 2021: 1).
Müzik teknolojilerinde önemli gelişmeler sonucu, akademik olarak
tonmaysterlik alanının da önünü açmıştır. Bu alanda eğitim veren en eski kurumun
Almanya Paderbon Üniversitesi Detmolt Yüksekokulu olduğu bilinmektedir. Tüm
dünyada yaygınlaşan Müzik teknolojileri, Türkiye’de akademik olarak 1996 yılında
“Müzik Teknolojisi Proğramı” ile harekete geçilmiş ve daha sonra 2008 yılında Dokuz
Eylül Üniversitesi “Müzik Anabilim Dalı” kurulmuştur (Delen, 2017: 2). Geleneksel
anlamdaki müzik eğitimi, dünyanın pek çok ülkesinde teknoloji desteği ile etkili ve
önemli bir yere gelmiştir. Profesyonel müzik eğitimi veren yükseköğretim kurumlarının,
müfredat programlarında yer alan teknoloji çalışmaları müzik öğrenme ortamını
teknolojik öğrenme merkezine dönüştürmektedir (Kasap, 2011: 448). Müzik
teknolojilerinin tüm dünyada bu denli gelişmesiyle birlikte, farklı bilgisayar
yazılımlarının gelişmesi, condenser mikrofonların çeşitlenmesi, kompresörler (ses
dinamiğini stabil tutan işlemci), akustik bilgisinin oluşması, mikrofonlama teknikleri
1
ve bu teknikler üzerinden nitelikli eğitim veren kurumların oluşturulmasının da önünü
açmıştır. Yapılan bu araştırmada ise, geliştirilen bu mikrofonlama tekniklerinden
“Mono ve Stereo” mikrofonlamaların Oğur Sazı’nda verdiği tepkileri ölçmek ve nasıl
konumlandırılması gerektiğini belirlemek çalışmamızın amacını oluşturmaktadır. Bu
konumlandırmalar ile uygulanan mikrofonlamaların tercih sebeplerinin neler olduğu
sorusuna cevap aranmıştır.
1.1. Problem Durumu
Türkiye’de müzik eğitimi ve çalışmaları Cumhuriyetten günümüze kadar aktif
olarak devam etmiş, müzik teknoloji alanındaki çalışmalar ise yalnızca bireysel
yapılabilmiştir. Müzik teknolojileri ile ilgili gerçek çalışmalar ise 1991 yılında
üniversitelerde ders olarak verilmiş ve akademik bir boyut kazanmıştır.
Müzik teknolojileri ile ilgili pek çok çalışma yapılmış ancak, Anadolu çalgıları
ile ilgili kapsamlı çalışma yapılmamıştır. Bu çalgılardan biri de konumuzun odağı olan
ve problem cümlemizi oluşturan Türk halk müziği ve batı müziği sazlarından
etkilenerek türetilen Oğur Sazıdır. Oğur Sazının bu konuda araştırma yapılmaması
çalışmamızın özgünlüğü açısından önemlidir. Bu bağlamda, Oğur Sazının stüdyo kayıt
süreçlerinde tercih edilen “Mono ve Stereo mikrofonlama teknikleri nasıl olmalıdır?
Sorusu, araştırmanın problem cümlesini oluşturacaktır.
1.2. Alt Problemler

1. Mono mikrofonlama tekniği ile Oğur Sazında mikrofon konumlandırılması
nasıl olmalıdır?
2. Mono mikrofonlama teknikleri hakkındaki uzman görüşleri nelerdir?
3. Stereo mikrofonlama tekniği ile Oğur Sazında mikrofon konumlandırılması
nasıl olmalıdır?
4. Stereo mikrofonlama teknikleri hakkındaki uzman görüşleri nelerdir?
1.3. Araştırmanın Amacı
Bu çalışmanın amacı; Farklı açılardaki mikrofonlamaların daha doğru
konumlandırılması ile çıkan sonuçların Oğur Sazı üzerinde yapılan kayıtlar ile tespit
edilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, Oğur Sazı stüdyo kayıtlarında da izlenebilecek doğru
yola da ışık tutmuş olacaktır. Bir diğer amacı da müzik kayıt stüdyolarında kullanılan
mikrofonların neler olduğuna dair tespitler yapılmıştır. Bu bölümde farklı açılarda
mikrofonlama tekniklerinin iyi sonuç vermesinin yanı sıra, hangi marka ve özelliklerde
2
mikrofonların kullanılması gerektiği uzman kişilerin görüşlerine dayalı olarak durum
değerlendirmesi amaçlanmıştır.
1.4. Araştırmanın Önemi

Araştırması yapılan, Oğur Sazında mikrofonlama teknikleri üzerinde yeterli
çalışmanın olmadığı literatür incelemesinde görülmektedir. Bu çalışma; Türk halk
müziği çalgılarından ve Batı müziği çalgılarından esinlenerek türetilen Oğur Sazının
uygun ve doğru cevap verecek mikrofonlama tekniklerinin belirlenmesi, bunun
sonucunda da ‘Müzik Teknolojileri’ ve ‘Stüdyo Mikrofonlama Tekniklerine’
sağlayacağı faydalar bakımından önem arz etmektedir.
1.5. Sınırlılıklar
1. Bu çalışma Oğur Sazı ile mikrofonlama teknikleri
2. Maun ağacı ile yapılan 40 tekneli Oğur Sazı.
3. Kayıtlarda kullanılacak (Rode NT1-A, Lewitt LCT-240, MXL 440, Akg
C3000, Prodipe ST8) mikrofonlar.
4. Verilerin toplanması ve değerlendirilmesi için kullanılan yöntemler.
5. Literatür taraması sonucunda ulaşılabilen kaynaklar.
6. Bu alanda aşağıda isimleri verilen uzman kişi görüşleri ile sınırlandırılmıştır.
1.6. Varsayım (Sayıtlılar)

1. Araştırma yöntemiyle birlikte kullanılacak çalgı, yazılımsal ve donanım
açısından araştırma için geçerli ve güvenilir olduğu,
2. Kayıt yapılacak ortamın akustik bakımından ideal koşullarda olduğu,
3. Oğur Sazı kayıtlarında çalacak icracının yeterli düzeyde çalgısına hâkim
olduğu.
3
2. BÖLÜM
İLGİLİ ALAN YAZINI
Bu bölümde “Mono ve Stereo Mikrofonlama Teknikleri Özelinde Oğur Sazı”

adlı çalışmamızda ilgili kaynakları oluşturacak olup, konuya en çok hizmet edenlerle
başlayıp ve genelden özele doğru sıralanmıştır.
2.1. İLGİLİ LİTERATÜR

Akdoğu, Onur (1999) “Türk Müziğinde Perdeler” adlı kitabı, Türk müziği
perdeleri hakkında bilgiler vermiş olup bu perdelerin kimler tarafından çıkarıldığı ve
çalgılara uyarlanması, koma değerlerinin ölçülmesi hakkında genel bilgiler verilmiştir.
Duygulu. Melih (2014) “Türk Halk Müziği Sözlüğü” adlı kitabı, halk müziği ile
ilgili terim, deyim ve kavramlar içermektedir. Yöresel müzik usulleri, makamlar ve
formlar gibi önemli konular ele alınmış ve incelenmiştir.
Özbek, Mehmet (1998) “Türk Halk Müziği El Kitabı 1 Terimler Sözlüğü” adlı
kitabı, halk müziği ile ilgili terimler, yöresel unsurlar, orgonolojik yapıları, genel teknik
ve terimlere yer verilmiş ve açıklanmıştır.
Es, Alper (2019) “20. Yüzyıl Klasik Gitar Müziği’nde Kullanılan Efektler ve
Farklı Çalım Teknikleri” adlı yüksek lisans tezi, araştırması yapılan eserlerde kullanılan
efektler ve bu tekniklerin icrasında nasıl olacağı konusu ele alınmıştır. Klasik gitarın
tarihçesine ve gelişim aşamalarına da yer verilmiştir.
Sözer, Vural (1996) “Müzik Ansiklopedik Sözlük” adlı kitabı, müzik terimleri,
bibliyografi, makamların özellikleri, usuller, çalgılar ve bu çalgıların yapıları hakkında
bilgiler barındırmaktadır.
Ögel, Bahaettin (1987) “Türk Kültür Tarihine Giriş” adlı kitabı, birçok çalgının
yapısı ile ilgili bilgi barındırmaktadır. Çalgıların hangi toplumlarda kullanıldığı, hangi
teller ile çalındığı ve daha sonraki evrelerini, çalgıların kullanıldığı ağaç tiplerini
toplumlarca verilen isimleri ve farklılıkları gibi birçok konuyu ele alan bir kaynaltır.
Ekici, Savaş (1993) “Ramazan Güngör ve Üç Telli Kopuzu” adlı kitabı,
Güngör’ün kopuz çalgısının daha doğrusu Gazimihal’in “Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli
Çalgılar” kitabını okuduktan sonra elindeki üç telli curaya kopuz demesi ve kopuza göre
perde sayılarını ayarlaması gibi bilgiler yer almak ile beraber, bu cura ile ilgili yapısal
özellikler ve notalar bulunmaktadır.
4
Gazimihal, M. Ragıp (2001) “Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli Çalgılar” adlı kitabı,
kopuzun gelişim sürecini, hangi ülkelerde kullanıldığını, ölçülerinin nasıl olduğu,
kopuz sözcüğünün etimolojisini, kopuzu’un geçmişten geleceğe yolculuğu gibi bilgiler
ile birlikte, kullanıldığı toplumlarca hangi malzemelerden yapıldığına dair bilgilere yer
verilmiştir.
Gürdal, İrfan (2010) “Türk Dünyası Halk Çalgıları” adlı süreli yayın makalesi,
Türk Dünyası ile ilgili birçok çalgıdan bahsetmiştir. Telli, vurmalı ve nefesli çalgıların
nerden geldiği, hangi toplumlarda kullanıldığı, yapısal özellikleri ve bulundukları
toplumlarca kullanım amaç ve biçimleri hakkında genel bilgiler verilmiştir.
Gerçek, Öner (2015) “Günümüz Türkiye Kopuz'undaki Orgonolojik ve İcrasal
Özelliklerin Değerlendirilmesi” adlı yüksek lisans tezi, Kopuz çalgısının hangi
toplumlarca kullanıldığı, orgonolojik yapısı ve tarihsel süreç içerisindeki değişimi gibi
özelleklikleri anlatılmıştır. Bunun yanı sıra, Oğur Sazının da tarihsel gelişimi, kim
tarafından çıkarıldığı, tel sayıları ve makamsal özellikleri gibi konuları ele almıştır.
Eroğlu, Sinan Cem (2011) “Kopuzdan Altıtelli Kopuza Uzanan Süreçte Fiziksel
ve İcra Teknikleri Bakımından Meydana Gelen Değişim ve Gelişmeler” adlı yüksek
lisans tezi, araştırma konumuzla ilişkisi en fazla olan çalışmadır. Bu kaynakta Kopuz
çalgısının tarihsel gelişimi, kullanıldığı Türk toplumlar detaylı ele alınmış ve
orgonolojik yapısı bahsedilmiştir. Bunların yanı sıra çalışmamızın odağı olan Oğur Sazı
ile ilgili tarihsel süreci, kimler tarafından türetildiği, hangi çalgılardan esinlenerek
çıkarıldığı ve bu çalgılardan da genel bilgilerin yanı sıra Oğur sazının orgonolojik, icra
teknikleri ve tutuş teknikleri hakkında genel bilgiler sunulmuştur.
Önen, Ufuk (2021) “Miks Üzerine 2” adlı kitabı, Oğur Sazı’nda stereo ve mono
mikrofonlama tekniklerinde düzenli ve balanslı sesin elde edilebilmesi açısından
teknikler incelenmiştir. Miks yapılırken hangi yazılımlar ve donanımlar ile iyi sonuçlar
elde edilmesi araştırılmıştır. Ayrıca, Türkiyedeki uzman ses mühendisleri ve müzik
prodüktürlerinin fikirlerini ortaya koyduğu önemli bir kaynaktır.
Zeren, Ayhan (2018) “Müzik Fiziği” adlı kitabı, ses nedir? Ses dalgalarının
bilişimi nelerdir? Perde ve frekans nedir? Gibi genel teknik ve terimler aktarılacaktır.
Şarman, Örsan (2010) “Stereo Mikrofonlama Teknikleri” adlı makalede, stereo
mikrofonlamada önemli olan xy, ab, ortf ve ms gibi tekniklerin nasıl yapılması gerektiği
uzaklık mesafelerinin kaç cm uzaklıkta yapılmasının ve mikrofon konumlandırması ile
ilgili bigilere yer verilmiştir.
5
Tarikci, Abdurrahman (2019) “Müzik Teknolojisine Giriş” adlı kitabı, tezimizde
en önemli kaynaklardan biridir. Bu çalışmada sesin oluşumu, perde ve frekans, telli
çalgıların zarfı, dinamik, şerit, kondansatör mikrofonlar, genel mikrofon özellikleri,
preamfilerin kontrol parametreleri, ses kayıt stüdyo türleri gibi kavramsal konular gibi
genel müzik teknolojisi ile ilgili bir çok konuyu ele alan geniş bir çalışmadır.
Önen, Ufuk (2007) “Ses Kayıt ve Müzik Teknolojileri” adlı kitabında da sesin
oluşumu, perde ve frekans, telli çalgıların zarfı, dinamik, şerit, kondansatör mikrofonlar,
genel mikrofon özellikleri ve mikrofonlama teknikleri, preamfilerin kontrol
parametreleri, ses kayıt stüdyo türleri ve yakın mikrofonlama, uzak mikrofonlama,
mikrofon preamfileri, stereo mikrofonlama tekniği başlığı altındaki AB, XY, M-S gibi
tekniği gibi müzik tekneleojileri alanı için önemli bir kaynaktır.
Varol, Vergili, Işıkhan, Kutluk, Öziş (2011) “Müzikte Temsil & Müziksel
Temsil II” adlı bildiri kitabında, daha önce yapılmış 3 enstrümanın mikrofonlama
teknikleri görsellerle aktarılmış olup, bu çalgılarda konumlandırılmaların nasıl olması
ile ilgili veriler sunulmuştur.
Koyuncu, Öncü Caner (2015) “Doğu Karadeniz Çalgılarından Kaval, Kemençe
ve Tulum İçin Stüdyo Kayıt ve Mikrofonlama Teknikleri” adlı yüksek lisans tezinde,
kayıt aşamasında hangi ekipmanların kullanılması gerektiği akustik enstrümanların
nasıl mikrofonlama yapılacağını ve konumlandırılmalar ile ilgili bilgiler verilmiştir.
Kakı, Karahasanoğlu, Sertaç, Songül (2013) “Müzikolojide Güncel
Yaklaşımlar” adlı bildiri kitabında “Çalgılar için Bir Kayıt Teknikleri belirleme Metodu
Önerisi” adlı bildirisinde, enstrüman kayıtlarında genel hatları ele alınmış olup, olumlu
ve olumsuzlukları aktarılmıştır.
Oflaz, Deniz (2008) “Günümüzde Ses Kayıt Teknikleri ve Türk Müziği
Kayıtlarında Kullanılan Yöntemler” adlı yüksek lisans tezi, mikrofonlama teknikleri,
mikrofon özellikleri ve yapılarına göre sıralanması, kayıt yaparken nelere dikkat
edilmesi gerektiği (akustik yalıtım, mikrofonlama uzaklığı, yazılım vb.) ve mikrofon
çalışma prensipleri, telli çalgı kayıt yöntemleri ele alınmış ve verileri sunulmuştur.
(Oflaz, 2008)
Mazlum, Hakan (2011) “Türk Müziği Enstrümanlarının Tınısal Özelliklerinin
İncelenmesi ve Bu Çerçevede Mikrofonlama Tekniği” adlı yüksek lisans tezinde,
mikrofon özellikleri, mikrofonların yapısal özellikleri ve kendi içlerinde ayrıldıkları
özellikler, çalışma prensipleri, Türk müziği çalgılarında mikrofonlama yaparken doğru
6
sonuçlar doğuracak olan açılar ve mikrofonlama teknikleri ile stereo mikrofon ve mono
konumlandırma gibi başlıklar ele alınmıştır.
Ziyagil, Hakan Emre (2021) “Ud Çalgısının Mikrofonlama Teknikleri,
Equalizer Kullanımı ve Sampler Üretimi Açısından Müzik Eğitimine Katkılarının
Araştırılması” adlı doktora tezi, çalışmamıza ışık tutan önemli kaynaklardan olup,
mikrofon teknikleri, mikrofon çeşitleri, farklı mikrofonlamalarda yapılan
konumlandırma, bu mikrofonların nasıl tonlanması gerektiği mikrofonlama yapıldıktan
sonra equlaizer ayarlarının nasıl olması gerektiği gibi konular ele alınmıştır. Daha sonra
yapılan mikrofonlamalar ile alınan verilerin sample üretimi ile sonuçlandığını
sunmaktadır.
Öz, Oğuz (2017) “Klasik Gitar Mikrofonlama Teknikleri” adlı yüksek lisans tezi,
Klasik gitar tarihçesi ve kaçıncı yüzyılda hayatımıza sirayet ettiği, gitarda ses üretimi
ve bileşenlerinin neler olduğu, tellerin titreşimi, fiziksel yapısı ve gitarda mikrofonlama
yapılırken konumlandırılmaların ve uygulanan tekniğin kavramsal yönergelerle nasıl
olması gerektiğine dair bilgiler sunulmaktadır. Oğur Sazının türetilmesinde etken olan
bir çalışma olduğundan çalışmamız için önemli bir kaynak sayılmaktadır.
Delen, Hasan (2017) “Bağlama Mikrofonlama Teknikleri ve Kompresör
Kullanımının Müzik Teknolojileri Eğitimine Katkıları” adlı doktora tezi de bizim
çalışmamıza en fazla hizmet eden çalışmalardan biridir. Bu çalışmada bağlamanın
tarihçesi verilmiş, Bağlamada kullanılan mikrofonlama teknikleri farklı mikrofonlarla
yapılan deneyimlerle görsellerle anlatılmıştır. Bu kullanılan mikrofonların yapısal
özellikleri ve çalışma prensipleri de aktarılmıştır. Uygulanan bu tekniklerde
kullanılabilecek eq ayarları gösterilmiş ve sonuç olarak uzmanlara yöneltilen stereo ve
mono mikrofonlama tercih sebepleri grafikler ve tablolar şeklinde sunulmuştur. Ayrıca
komresör kullanımı ile ilgili detaylı araştırma yapılmıştır.
2.2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

2.2.1. Organoloji
Klasik-antik dönemde müzik aletleri için Latince “instrumentum” kelimesi
kullanılmış iken Orta çağlardan itibaren “instrumentum organicum” deyimi
kullanılmaya başlanılmıştır
“Organoloji, etimolojik olarak Yunanca “Organon”, Latince “Organum”
kelimesinden türetilmiş olup, herhangi bir işin icrasında kullanılan aletler anlamına
gelmektedir (…). Orgonolojide, çalgıların türleri, tarihsel gelişimi, yapım biçimleri,
7
morfolojik özellikleri, akustiği standardizyonu gibi konular bilimsel olarak incelenir”
(Somakçı, 2016: 17).
Organoloji, ses elde etmeye yarayan alet ve bulguları çalgı olarak kabul eden
bilim dalıdır. Alman Organologist Alexander Büchner çalgıyı şu şekilde tanımlamıştır.
Çalgılar, ses elde etme amacı ile ortaya çıkarılmış olup, bunların teknik özellikleri bir
toplumun müzik kültürünü yansıttığı ve akustik özelliklerinden dolayı, müziğin sanatsal
olma açısından önemlidir (Kostak, 2001: 3). Bu bağlamda, Organolojinin var olması
çalgıların ses elde etmesi ile bağlantılı olarak toplumların yaşayış biçimleri çalgılar elde
edildiğini söylemek yanlış sayılmayacaktır.
“Orgonolojinin önemli bölümlerinden olan çalgı sınıflandırılması eski tarihe
dayanmaktadır. Bilinen ilk çalgılar hakkındaki açıklamalar ve ilk görüntüler MÖ Mısır,
Hindistan, İran ve Çin’de ortaya çıkar” (Kerimov, 2012: 8).
2.2.2. Çalgı Sınıflandırılması

Tarih boyuncu kullanılabilecek en verimli ve en sistemli çalgı sınıflandırılması
an Hornbostel ve Sachs sınıflandırma sistemidir. Bu çalgı sınıflandırması 5 başlıktan
oluşmaktadır. Bunlar şu şekildedir;
- İdiophones (vurmalı çalgılar)
- Membranophones(deri ve zar gerili çalgılar)
- Chordrophones(telli çalgılar)
- Aerephones(üflemeli çalgılar)
- Electrophones(elektronik çalgılar) (Sözer, 1996: 4). Bu bilgilere dayanarak
çalışmamızın odağı olan Oğur Sazı bu bağlamda Chordrophones(telli çalgılar)
sınıflandırmasındadır.
2.3. Oğur Sazının Türetilmesinde Önemli Olan Çalgılar
2.3.1. Lut Çalgısı
Lavta-lute Avrupa’da 16. ve 17. Yüzyıllarda büyük ilgi görmüş, Rönesans ve
Barok dönemlerinde çalınmış bir enstrümandır. Rönesans ve Barok lavtası çok küçük
farklarla birbirinden ayrılır. Ölçüleri, kafes delikleri ve tel sayıları gibi detaylarla
birbirlerinden ayrılırlar (Aydemir, 2018: 18). Farklı toplumlarca kullanılan Lut çalgısı
zamanla icra şekillerinde de değişikliklere uğramıştır. “Lut çalgısı, Orta Çağ’da tıpkı
Klasik Gitar gibi pena ile çalınırken daha sonra çok sesli müziğin gelişmesiyle tırnak
ile de icra edilmeye başlanılmıştır. Lut çalgısı şekil itibarı ile Uda benzemektedir. İcra
bakımından hem eşlik hem de ezgi icrasında kullanılmaktadır” (Eroğlu, 2011: 73-74).
8
Lut’un tenor, soprano, bas ve alto gibi çeşitleri de yapılmıştır. “Bu çalgıda göz ardı
edilmemesi gereken konulardan biri de (…). Çok sesli müzik için zaman zaman
armonik ve kontrpuantal müzik yazıları bu çalgı için uyarlanmıştır (Aydemir, 2018: 19).
Resim 1- Sekiz Tel Sıralı Rönesans Lut (Britannica.com, 2023).
2.3.2. Klasik gitar

“Gitarın kökeni hakkında, erken çağlardan itibaren aynı zamanlarda farklı
coğrafyalarda görülmesi nedeniyle net bir bilgi yoktur. Ancak üzerinde durulan iki
görüş vardır. Bunlardan ilki şekil olarak benzemese de isimlerdeki benzerlikten yola
çıkılarak Antik Yunan çalgısı olan kitharanın uzak akrabası olduğu yönündedir” (Öz,
2017: 3). Geçmişten günümüze doğru her çalgıda olduğu gibi Gitar da değişimlere
uğramıştır. Bu bağlamda, Klasik gitar, tarih olarak geçmişi uzun dönemlere dayanmakta
olup, şu anki döneme kadar gelişerek devam etmektedir. 20 yy. in ortalarından bu yana,
çok sesli müzik ile icrası, eşlik ve bireysel eserleri başarıyla seslendirebilmesi,
enstrümanın konser platformlarında olmasına destek olmuş ve rol üstlenmiştir (Yemen,
2017: 7).
Resim 2- Klasik gitarın yapısal bileşenleri
9
Bileşik telli çalgılar ailesinden olan klasik gitar, birçok parçanın birleşiminden
oluşur. Detaylı bir şekilde anlaşılabilmesi için “teller”, “gövde” ve “sap” olmak üzere
3 ana bölümden oluşmaktadır (Öz, 2017: 9).
Klasik gitarda kullanılan biçim ve adı ile 19. Yüzyılın sonlarına doğru
şekillenmiştir. Klasik gitarın 6 teli vardır. Bu tellerin, 3 tanesi naylon 3 tanesi de sarımlı
tel olarak kullanılmaktadır. Uzunluğu 65-66-67 santim olan telleri geleneksel akort
sistemi ve 3 oktavdan daha geniş ses sistemine sahiptir (Ranjbari, 2013: 2).
Geleneksel klasik gitar repertuvarındaki eserler çalınırken
kullanılan gitar teknikleri, birçok metotta sağ ve sol el için ayrı olmak
üzere gruplandırılmıştır. Tennant (1995)’a göre gitarda kullanılan
teknikler temel olarak sağ el için; a. Açık vuruş (tirando), b. Kapalı vuruş
(apoyando), c. Sağ elde parmak bağımsızlığı, d. Başparmak kullanımı, e.
Arpej, f. Parmak hazırlama (planting), g. Sağ el yürüyüşü (walking), h.
Akor dengesi (chord balancing), i. Hızlandırma çalışması (speed burst),
j. Tremolo, k. Rasgueado, Sol el için; 17 a. Kol ağırlığı, b. Baskı ve
rahatlatma, c. Sol elde parmak bağımsızlığı, d. Çıkıcı yönde bağlı çalma,
e. İnici yönde bağlı çalma, f. Ağırlık aktarımı, g. Rehber parmak (guide
finger), h. Eksen parmak (pivot finger), i. Bare teknikleridir (Çetindere,
2019: 16).
2.3.3. Kopuz Çalgısının Tarihsel Süreç İçerisindeki Gelişimi

Kopuz, kelime anlamı ve söylenme biçimi farklı kaynaklardan edinilen bilgilere
göre değişiklik göstermektedir. “Kopuz kelimesi, Türk diyeleklerinde söyleniş ve
yazılış farklarına uğramış, Moğolca, Çince gibi Asya’dan komşu dillerden daha
çetrefilleşmiştir. Buna rağmen türlü alfabelerde imlâsı yine de yüzde doksan sarih
kalmıştır” (Gazimihal, 2001: 15). “Kopuz adı çok çeşitli çalgılara isim olmuşsa da Orta
Asya’nın her yerinde kopuz ismiyle anılan tek bir çalgı vardır o da ağız kopuzudur”
(Gürdal, 2002: 5). Bu çalgının, farklı isimlerle ifade edilmesinin sebebi birçok toplum
tarafından kullanılmasından olduğunu söylemek yanlış sayılmayacaktır. “Kopuz
kelimesinin başlangıçta bir ağız çalgısının adı olmuşluğu manası çıkarılmasın. Yaylı ve
yaysız kopuz çeşitlerinin nikbete uğrayacağı çağlarda “kopuz” adının genellikle çalgı
anlamında yaşayacağı pek tabii idi; işte ağız çalgısına da böyle bir çağda kaydığı
anlaşılıyor” (Gazimihal, 2001: 15-16).
10
“Kopuz sazı, çeşitli kaynaklara göre Dede Korkut’un sazıdır ve yayla çalınır.
Baş kısımdaki tellerin bağlandığı ses burgularından birisi Güneşi diğeri ise Ayı temsil
eder. Gövdede telleri taşıyan köprü kısmının altı yeryüzünü, üstü de gökyüzünü temsil
etmektedir” (Eroğlu, 2011: 5). Dede Korkut ile özdeşleşen kopuz, Türklerin milli sazı
olarak değerlendirilmektedir. “Kopuz kelime anlamı ve çalgı olarak tarih boyunca
birçok farklı bölgeye yayılmıştır. “Kopuz, başka milletler tarafından da değişimlere
maruz kalarak varlığını sürdürmüştür. Ya boyutları değişmiş ya da ait olduğu toplumun
müzikal ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde genel olarak kopuz üzerinde fiziksel bazı
oynamalar yapılmıştır” (Eroğlu, 2011: 26). “Kopuzdaki en büyük değişim ve gelişim,
Anadolu topraklarında gerçekleşmiştir. Kopuzun günümüze taşınmasında Alevilerin
önemi büyüktür. Alevilerin ibadetlerinde, günlük yaşamlarında kopuzu ve türevi olan
bağlamayı kullanmaları bu sazın gelişmesine ve günümüze kadar ulaşmasına katkı
sağlamıştır” (Gerçek, 2015: 29). Alevi toplumlarında kopuza Dede Sazı, Âşık Sazı,
Balta Saz, Tembur, Üç telli gibi isimler verilmiştir.
2.3.4. Kopuz Çalgısının Fiziksel Özellikleri

Kopuz çalgısı üretildiği ağaçlar bakımından, kullanılan toplumlarca kutsal
sayılmıştır. “Telleri ve perdeleri de yine doğada var olan maddelerden yapılmaktadır.
Ancak, perdesiz kopuzların olduğu gibi ağız ile çalınan kopuzlar da vardır” (Gazimihal,
2001: 83-84). Kopuzlarda kullanılan tellerden bazıları şöyledir; Bağırsak, at kılı, ipek
ve metal tellerdir. At kılı geçmişten itibaren kullanılmasının en büyük nedeni doğal bir
ses vermesinden kaynaklanıyor (Feyzioğlu, 2006: 238). Günümüzde de halen at kılı
kullanılmaktadır. At kılı ile beraber, bağırsak teller de kullanılmaya başlamıştır.
(Duygulu, 2014: 293)’ya göre; “Kiriş, bağırsak ve ipekten yapılan çalgı teli; eskiden
bağlama türü çalgılarda kullanılan, bugün ise yalnızca bazı yaylı çalgılarda
kullanıldığını gördüğümüz bu tel biçimi, doğal bir ses vermesinden ötürü metal tellere
oranla daha fazla tercih edilmektedir” İpek teller; at kılı ve bağırsaktan sonra
sazlarımızda kullanılmaya başlanmıştır. Ancak, at kılı ve bağırsak tellerin de
kullanımına halen devam edilmektedir (Ögel, 1987: 102). Metal tellerin ne zaman
üretildiği ve kullanılmaya başladığına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır.
Kopuzun yapıldığı ağaçlar şu şekildedir; “Kırgız ve Kazak Türkleri, kopuzlarını
ceviz ağacından yapmaktadırlar. Ceviz ağacının kopuz ve dolayısı ile saz yapımında
kullanımı ise böylece başlamıştır. Yine Kırgız Türkleri kopuzlarını çam ağacından
yapmışlardır. Bunun sebebi ise yaşadıkları çevrede çam ağaçlarının yoğun olmasından
11
kaynaklıdır” (Eroğlu, 2011: 32). Günümüzde ise, kopuz yapımında genellikle oyma dut
ağacı tercih edilmektedir. Bunun sebebi ağacın damarlarından oluşan titreşimin fazla
olmasıdır.
Kopuz çalgısının akort sistemleri de makamlara göre değişmektedir. Ülkemizde

birçok akort sistemi kullanılmakla beraber, en yaygın kullanılan akort sistemi şu
şekildedir; Alt tel: Re, orta tel: La, üst tel: Si şeklindedir. Bu akort sisteminde Uşşak,
Buselik, Kürdi gibi makamlar icra edilebilir.
Türkiye’de yakın geçmişte Kopuz adını ilk kullanan kişilerden olan Ramazan
Güngör, çaldığı üç telli sazına Gazimihal’in “Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli Sazlarımız”
adlı kitabını okuduktan sonra, elinde bulunan curasına kopuz adını vermiş ve beş perde
sayısından oluşan geleneksel kopuzu on perdeye çıkarmıştır (Ekici, 1993: 11-24).
Resim 3- Ramazan Güngör'ün Üç Telli Kopuzu (Ekici, 1993: 13).
“İcra ettiği sazın kopuz olarak adlandırmamak ile beraber, fiziksel ve icra
teknikleri bakımından kopuza benzediğinden Âşık Nesimi Çimen de üç telli kopuz
icracıları arasında yer almaktadır. Çimen’in çaldığı kopuz üç telli olup, alt iki tel, üst
bir tel ortada ise tel kullanılmamaktadır” (Eroğlu, 2011: 44-45). Âşık Nesimi
Çimen’inin bu kullandığı akort sisteminden etkilenerek alt ve orta teli aynı sese çekip
üst teli de 5 ses üste çekilmesinden oluşan farklı akortlar da kullanılmıştır.
Günümüz Türkiye kopuzunun bugün aktif olarak kullanılmasında Erkan

Oğur’un rolü büyüktür. Yeni icra teknikleri, akort sistemleri geliştirip, günümüz
müziğine kazandırmıştır.
12
Resim 4- Üç Telli Günümüz Türkiye Kopuzu
2.4. Oğur Sazının Tarihsel Süreç İçerisindeki Gelişimi

Oğur Sazı, 1992 yılında Erkan Oğur tarafından dizayn edilmiş olup, luthier
Kemal Eroğlu tarafından kapılmıştır. Bu sebepten ismine Oğur Sazı denilmiştir. Yapısal
özellikleri ve perde ölçüleri bakımından kopuz çalgısı ile aynı formdadır (Eroğlu, 2011:
81). Oğur Sazı’nın perde sistemi, günümüzde 17 Aralık 18 perdeden oluşan bağlama
ailesinde de kullanılan perde sistemi ile eşdeğerdir. Bu sistem, Safiyüddin Urmevi’nin
“Kitab ü’l Edvâr” adlı eserindeki dizge ile aynıdır (Akdoğu, 1999: 55).
Oğur Sazının teknesi, genellikle maun ve oyma dut ağacından
yapılmaktadır. Sapı ise, gürgen ağacından yapılmakta olup, kısa saplı
bağlama uzunluğunda ve 6 telin geçeceği kalınlıktadır. Telleri genellikle
5 çelik, bir sarımlı tel kullanılmaktadır. Oğur Sazının gerek tellerinin
fazla olmasından gerek de kullanıldığı akort düzeninden dolayı etkileyici
bir tınısı vardır. Çalış stili ve akort sistemi, icracıya göre
değişebilmektedir. Oğur Sazı, piyanoda olduğu gibi hem melodi hem de
armoni eşlikli çalınan bir çalgıdır. Dünya çapında benimsenen bu
çalgının günümüzde 8 ve 13 telli olanı da yapılmakta olup, yapısal özellik
olarak 6 telli Oğur Sazından farkı yoktur (Gerçek, 2015: 36-39).
Resim 5- Altı Telli Oğur Sazı
13
2.4.1. Oğur Sazının Orgonolojik Yapısı
Oğur Sazının klavyesi 6 telin geçeceği kalınlıkta olup, sap uzunluğu kısa saplı
bağlama formundadır. Maun tekne ve dut tekne tercih edilmek ile beraber, klavyesinde
genellikle gürgen kullanılmakta olup ön yüzüne de abanoz ağacı işlenmektedir.
Oğur sazında kullanılan ebatlar da şu şekildedir; İdeal ebattan
ziyade ideal orandan söz etmek gerekir. Çünkü, saz istenilen karar sesi
veya icracının tercihlerine göre ebatlandırılır. Oranları ise Erkan
Oğur’dan öğreniyoruz. Buna göre bütün oranlar tel boyuna göre çıkarılır.
Tekne boyu tel boyunun yarısı, tekne genişliği ve derinliği tel boyunun
1/4‘ü şeklindedir. Oğur Sazının perde sayıları bağlamada olduğu gibi 25
perdeden oluşmaktadır. Ancak, icracıya göre değişiklik gösterebilir.
Oğur Sazında eşik konumlandırması, bağlama ve kopuzda olduğu
gibidir. Ancak, Oğur Sazı 6 telli olmasından dolayı biraz daha geniş
olmaktadır. Teknik olarak konumlandırması ise, köprü eşik ve tel
boyunun sekizde biri ve teknenin dörtte biri kadar olmalıdır (Eroğlu,
2011: 81-85).
Oğur Sazının Yapımında Kullanılan Ağaçlar (Sarıkaya, 2023: 48).
Tekne Dut Maun Ardıç
Sap Maun Akgürgen
Göğüs Ladin Kelebek Pelesenk
Burgu Gül Abanoz
Klavye Abanoz Vengi Gül
Tekne 39-24 cm 40-25 cm

Ölçüsü
Perde Sayısı 19 24
Tel Tipi 5 çelik 1 sarımlı
14
Resim 6- Oğur Sazı Eşik
2.4.2. Oğur Sazında Teller

“Oğur Sazı telleriyle yukarıda bahsettiğimiz gibi 5 çelik 1 sarımlı tel
kullanılmaktadır. Ancak, icracıların kendi isteklerine göre 3 sarımlı, 3 çelik de
kullanılabilir. Tel numaraları alttan üste doğru, genellikle şöyledir; 0.20 mm, 0.25 mm,
0.25 mm, 0.22 mm, 0.35 mm, 0.28 mm olarak kullanılmaktadır” (Gerçek, 2015: 36-37).
Ancak, sazın boyuna gör değişebildiği gibi, icracının kendi istediği ton ile ilgili de bu
tel numaralarını sistematik olarak değiştirebilirler. Sistematik bir şekilde
değiştirilmediği takdirde entonasyon sorunları çıkabilmektedir.
2.5. Oğur Sazı Akort Sistemleri

Oğur sazı, akort sistemi yukarıda bahsettiğimiz kopuz çalgısı gibi makamlara
göre değişiklik göstermektedir.
2.5.1. Minör Akort:

1. Tel (Re) 2. Tel (La) 3. Tel (Do) 4. Tel (La) 5. Tel (Mi) 6. Tel (Sol)
Bu akort, genelde en çok kullanılan akort sistemidir. 2 tane kopuzun tellerinin birbirine
eklenmesinden oluşur. Hüseyni, Uşak gibi makamlar da bu akort sistemi ile icra
edilebilir (Eroğlu, 2011: 85).
15
2.5.2. Hicaz Akordu:
1. Tel (Re) 2. Tel (La) 3. Tel (Do-diyez) 4. Tel (Si-bemol) 5. Tel (Mi) 6. Tel
(Sol)
2.5.3. Kürdi Akordu:

1. Tel (Re) 2. Tel (La) 3. Tel (Si-bemol) 4. Tel (Sol) 5. Tel (Mi) 6. Tel (La)
2.5.4. Majör Akordu:

1. Tel (Re) 2. Tel (La) 3. Tel (Do-diyez) 4. Tel (La) 5. Tel (Mi) 6. Tel (Sol-diyez)
(Eroğlu, 2011: 87).
2.5.5. Eviç, Ferahnak Akordu:

1.Tel (Re) 2. Tel (La) 3. Tel (Do) 4. Tel (Si-bemol) 5. Tel (Fa) 6. Tel (La). Bu
akort sisteminde, karar sesi alttan 2. Tel olan (La) sesidir.
2.5.6. Nihavend, Buselik ve Nikriz Akordu:

1.Tel (Re) 2. Tel (La) 3. Tel (Do) 4. Tel (Si) 5. Tel (Mi) 6. Tel (La). Bu akort sisteminde,
karar sesi alttan 2. Tel olan (La) sesidir. Bu akort sistemi de yine Özgür PEKER Hoca
tarafından çıkarılmıştır (Peker, 2021).
2.6. Oğur Sazının İcra Özellikleri

Oğur Sazı, icra özelliklerinin belli bir standardı yakalamamasının sebebi, yakın
geçmişe sahip olması ve bu çalgı ile ilgili herhangi bir metodun olmamasıdır. Bu
bağlamda, yukarıda bahsedildiği üzere (gitar, lut, bağlama ve kopuz) çalgılarının icra
özelliklerinden beslendiğini söylemek mümkün olacaktır. Bu çalgıların icrasında Oğur
Sazında kullanılan teknikler de aşağıda verilmiştir.
2.6.1. Oğur Sazı tutuş tekniği

Oğur Sazı tutuş pozisyonunda sağ kolun çalgıdaki tutuş tekniği bağlamanın
tutuş tekniğiyle aynıdır. Arpejler ve melodiler sağ el tırnakları ile gitarda olduğu gibi
icra yapılır. Arpej yapılırken sağ elin çekeceği telin pozisyonuna göre değişebilmektedir.
Genellikle, arpej yaparken avuç içinde küçük bir top varsayarak ve parmak kaslarını
sıkmadan icra yapılması uygun görülür. Aksi takdirde, serbest bırakılmamış parmaklar,
icra yaparken icracıyı yavaşlatacağı gibi sağlık açısından da uygun değildir. Oğur
Sazının tutuş tekniği ve parmakların teller üstünde nasıl olması gerektiği aşağıdaki
resimde gösterilmiştir.
16
Resim 7- Altı Telli Oğur Sazı Tutuş ve Sağ El Pozisyonu
2.7. Oğur Sazı Sağ El Terim ve Teknikleri

2.7.1. Apayando Tekniği
“Sağ elde i, m, a parmaklarından biri ile tele vururken, parmağın tele vurduktan
sonra üst tele yaslanması şeklinde çalmadır. Sağ el parmaklarıyla yapılan bir çalma
tekniğidir. Vuruş tamamlandıktan sonra parmak bir üst tele yaslanır” (Özkasnaklı &
Dalkıran, 2013: 23) Oğur Sazında sadece ezgi çalarken kullanılan bir tekniktir.
17
Resim 8- Oğur Sazında Apayondo Tekniği
2.7.2. Tirando Tekniği

“Klasik gitarda teli çaldıktan sonra parmağın hiçbir tele temas etmeden
çekilmesi ile ses üretme tekniğidir. Apoyandoya göre daha cılız bir tınısı vardır fakat
farklı tırnak açıları ile bu cılız tınıdan kurtulmak mümkündür” (Es, 2019: 16). Oğur
Sazında sıklıkla kullanılan bir teknik olup, parmaklar avuç içine çekilerek icra sağlanır.
18
Resim 9- Oğur Sazında Tirando Tekniği
2.8.3. Tremolo Tekniği

“Notalara, uzama ve devamlılık hissi verebilmek için uygulanan bir tekniktir.
“P” parmağı çaldıktan sonra i, m, a parmakları aynı tele belirli bir düzen içerisinde eşit
sürelerde vurur” (Es, 2019: 207). Klasik gitarda kullanılan bu tekniği de Oğur Sazı
icrasında görmek mümkündür.
Oğur Sazının sağ el icra tekniklerini sadece bir çalgıdan almadığını görmekle
beraber bağlama, gitar, kopuz gibi çalgıların birden fazla tekniğinin bir harmanlaması
ile çalındığını söylemek yanlış sayılmayacaktır.
19
2.9. Oğur Sazı Sol El Terim ve Teknikleri
2.9.1. Tril Tekniği
Bir nota ile onun tam perde ya da yarım perde üstündeki veya altındaki notanın
az veya çok çabuk hızda ve birbiri ardına ön görülen sürede seslendirilmesi veya
titretilmesinden oluşur (Özkasnaklı & Dalkıran, 2013: 22). Bu teknik, bağlama, gitar ve
Oğur Sazı gibi birçok çalgıda uygulanmaktadır.
2.9.2. Bağ Tekniği

“Legato terimi olarak da adlandırılan bu teknik, birden fasla sesin sağ elin teli
kullanılmadan çalınmasıdır. Ses tizleştikçe itilerek ve ses pekleştikçe de çekerek
uygulanan bağ teknikleridir” (Cangökçe, 2015: 152). Bu teknik Oğur Sazında sıklıkla
ezgi çalınırken kullanılmaktadır.
Genel olarak bakıldığında, Oğur Sazında kullanılan birçok sağ el ve sol el
teknikleri farklı çalgıların tekniklerinden oluştuğunu söyleyebiliriz. Bu bağlamda, Oğur
Sazının genellikle klasik gitarda kullanılan “fingerstyle” tekniği ile icrasının yapıldığını
söylemek yanlış sayılmayacaktır.
2.10. Ses Tanımı
Genellikle, kulağımızı uyaran ve bu yolla beynimizde duyumlara yol açan
etkilerin bir ses oluşturduğundan söz ederiz. “Buna göre, bir sesin var olabilmesi için,
çalışır durumda bir kulak ve beynin bulunması, onları uyarabilecek nitelikteki
etkenlerin bir yerlerde (ses kaynağı) oluşması ve bu etkenlerin, oluşturdukları yerden
kulağa kadar, kulağı uyarmaya yetecek kadar bir şiddete iletilmesi (iletici ortam)
gerekir” (Zeren, 2018: 11). Bu bağlamda, “ses, titreşim yapan nesneler tarafından
oluştırılan dalgalardır. Bu titreşimler ses telleri, çalgı, diyapozon ya da motor gibi çok
çeşitli kaynaklar tarafından iletilir” (Tarikci, 2019: 9).
2.11. Mikrofonlar
Bir mikrofonu, doğal bir ses kaydını dijital ve analog ortama işlerken, kayıt
zincirindeki ilk halkadır. Mikrofonun tek bir iş ile sorumludur; akustik enerjiyi elektrik
enerjisine çevirmek. İngilizcede herhangi bir enerjiyi farklı bir şekilde enerjiye
dönüştüren araçlara transducer denir. Mikrofon da bir transducer’dir (Önen, 2014: 121).
“Mikrofonlar, ses dalgaları nedeniyle oluşan akustik enerjiyi elektrik enerjisine
dönüştüren cihazlardır. Bu dönüşümü yaparken, mikrofon kapsül adını verdiğimiz
kısmı özel öneme sahiptir. Bu kısım, mikrofonun, sesi hangi mekanizma ile
yakaladığını ve dolayısı ile hangi karaktere sahip olduğunu belirler” (Tarikci, 2019: 40).
20
2.11.1. Dinamik Mikrofonlar
Dinamik mikrofonlar, daha çok canlı seslendirmede kullanılan, dayanıklı ve
diğer modellere göre daha ucuz mikrofonlardır. Bu nedenle günlük hayatta karşımıza
çıkan mikrofon türüdür (Tarikci, 2019: 42). Dinamik mikrofonlar condenser
mikrofonlara göre daha dayanaklı olması sebebi ile canlı performanslar için daha
kullanışlıdırlar. “Dinamik mikrofonlarda ince bir metal levhadan oluşan daire şeklinde
bir diyafram ve yuvarlak bir mıknatıs etrafına oturtulmuş, diyaframa bağlı ince tel ile
sarılmış bir bobin bulunur. Diyafram, üzerine ses dalgaları çarptığında titreşmeye başlar.
Diyaframdaki titreşimler sonucu bobinde sesin şiddeti ve frekansına göre değişen bir
elektrik akımı oluşur” (Önen, 2014: 122). Bu mikrofonlara döner bobinli mikrofon da
denilmektedir
Resim 10- Dinamik Mikrofon Çalışma Prensibi (How and Why
Microphones Work, 2023).
2.11.2. Şerit (Ribbon) Mikrofonlar

“Ribbon, Türkçedeki adıyla şeritli mikrofonlar, dinamik mikrofonlar gibi
elektromanyetik prensibine göre çalışır. Bu mikrofonlarda diyafram olarak güçlü
manyetik alan içine yerleştirilmiş çok ince alüminyum şerit bulunur. Bu şerit, üzerine
ses dalgaları çarptığında titreşmeye başlar ve sesin şiddeti ile frekansına göre değişen
elektrik akımı oluşur” (Önen, 2014: 122).
“Şerit mikrofonların frekans tepkisindeki başarısı, kullanılan metal şeridin
hafifliğinden kaynaklanmaktadır. Bu durum, anlık yapı tepkisinde de başarı
sağlamaktadır. Bu nedenle şerit mikrofonlar, kalın sesli vurmalı çalgılarda iyi sonuç
vermektedir” (Tarikci, 2019: 49).
21
Resim 11- Ribbon Mikrofon Şeması (Musician, 2023).
2.11.3. Condenser Mikrofonlar

“Condenser mikrofonlar stüdyo kayıt ortamında en fazla kullanılan mikrofon
türüdür. Türkçe de kapasitif adıyla kullanılan elektrostatik kuralına göre çalışırlar.
Condenser mikrofonlar donanım olarak iç kısmında bir kapsül içine ince bir metal
diyafram ve metal levha bulundururlar” (Önen, 2014: 122).
Kondansatörü iletkenliğinin olması için elektrik yüküne ihtiyaç vardır.
Dolayısıyla diyafram ve arka diyafram elektrik gücüne ihtiyacı vardır. Bunun
olabilmesi için (Phantom Power) ve “+48” denilen mikrofon kablosu ve mikrofona
erişen elektrik katkısı sağlar (Delen, 2017: 12). Condenser mikrofonların alt ve üst
frekansları dinamik mikrofonlara nazaran daha duyarlıdır. Sesleri olduğu gibi aktarır ve
temiz bir şekilde verir. “Kondansatör mikrofonlar frekans tepkisinde başarılı
mikrofonlardır. Bu başarılarının nedeni aynı zamanda diyafram da olan kondansatör
plakasının hafifliğidir. Bu nedenle de genelde düz frekans tepkisine sahiptir. Ayrıca,
neredeyse bütün duyulabilir frekans bölgesine (20 Hz – 20 kHz) tepki verirler” (Tarikci,
2019: 45).
Resim 12- Condenser Mikrofon Çalışma Prensibi (Medıa College, 2023).
22
2.11.4. Electret-Condenser Mikrofonlar
“Yaka ve cep mikrofon olarak kullanılan bu mikrofon türü, condenser
mikrofonlar gibi phantom gücü ile çalışırlar. Bu mikrofon çeşidinin Kondansatör
mikrofonlardan ayıran özelliği; sabit enerji yüklü levhalarının olmasıdır. Bu nedenle
başka bir enerji gücüne ihtiyaç duymazlar” (Önen, 2014: 124).
Resim 13- Electrect-Condenser Mikrofon Çalışma prensibi (Ziyagil,
2021: 34).
2.12. Mikrofonların Özellikleri

Stüdyo kayıt ortamından kayıt anında kullanılacak mikrofon ve o mikrofonun
konumlandırılması çok önemlidir. Her enstrümanın kendine özgü karakteristik özelliği
sebebi ve frekans aralığı bulunmaktadır. Bu bağlamda, kayıtta en iyi cevabı verecek
mikrofonun kullanılması için kullanılacak mikrofonun özelliklerinin bilinmesi
gerekiyor (Delen, 2017: 12). Bu özellikler şöyledir;
-Directionality: Mikrofonu duyarlı olduğu yönünü belirler.
-Omnidirectional: Genel anlamda tüm yönlerden eşit derecede ses aşan
mikrofonlardır.
-Unidirectional: Mikrofonlar en çok ön taraftan gelen ses frekanslarını alırlar.
-Bidirectional: Bi, iki veya çift anlamına gelmektedir. Adından da anlaşılacağı
gibi hem arkadan hem önden sese duyarlıdırlar ve çift yönlü mikrofonlardır (Delen,
2017: 12-15).
2.13. Genel Mikrofonlama Teknikleri
“Enstrüman ve vokal kayıtlarını mümkün olduğunca iyi kaydedebilmemiz için
gerekli olan şey, mikrofon konumlandırılmasının doğru ve tekniklere göre yapmaktır.
Elde olan mikrofonun ne şekilde ve nereye yerleştirilmesi gereği çok önemlidir.
Mikrofonlama teknikleri iki ana başlıkta değerlendirilir” (Önen, 2014: 133).
-Uzak Mikrofonlama
23
-Yakın Mikrofonlama
2.13.1. Uzak Mikrofonlama
Bu mikrofonlama tekniği genellikle kalabalık korolarda aktif olarak
kullanılmaktadır. Bu teknik kullanılırken mekânın akustik dengesine göre “uzak
mikrofonlama” tekniği uygulanır. Uzak mikrofonlamada önemli hususlardan biri
mekân akustiğinin iyi olması, diğeri ise mikrofonun topluluğa olan uzaklığı 1 metre
olmasıdır (Delen, 2017: 35).
2.13.2. Yakın Mikrofonlama
“Yakın mikrofonlama tekniği günümüzde en fazla kullanılan tekniklerden
biridir. Bu mikrofonlama tekniğinde kayıt yapılacak çalgının ses karakterine göre
gerekli mikrofon veya mikrofonlar çalgıya konumlandırılır. Kaydın yapıldığı odanın
akustiği devre dışı bırakılmış olunur” (Öziş, Vergili, & Varol, 2008: 597-598).
2.14. Stereo Mikrofonlama Teknikleri
Çalışmamızın odağı olan bu başlıkta; “Stereo mikrofonlama teknikleri herhangi
bir ses kaynağını iki mikrofonla stereo olarak kayıt etmek için kullanılır. Bu teknikleri
uygularken amaçlar ve tercihler doğrultusunda yakın veya uzak mikrofonlama
yapılabilir” (Önen, 2014: 135). Bu mikrofonlama tekniklerini kullanırken tavsiye edilen
konu, her iki mikrofonun da aynı marka ve model olmasıdır. Ayrıca, “Stereo kaydedilen
akustik enstrümanların tam sağ ve sola yatırmak çoğu zaman istenilenden daha geniş
bir şekilde duyulmalarına yol açar. Bunun yanı sıra bu enstrümanların tam sağ ve sola
yatırdığınızda sol kanal ile orta nokta ve orta nokta ile sağ kanal arasındaki alanlar boş
kalabilir” (Önen, 2019: 12). Konumuza hizmet edecek stereo mikrofonlama teknikleri
de şunlardır;
2.14.1. AB (Spaced Pair) Tekniği
“AB tekniği stereo teknik olarak kullanılan ilk tekniğimizdir. İki aynı
mikrofonun sesin kaynağına eşit bir şekilde yerleştirilmesiyle oluşur. Bu teknik
aracılığıyla oluşturulan stereo bilgisi, ses dalgasının şiddeti ile geliş̧ suresindeki farklara
bağlı olarak oluşmaktadır” (Delen, 2017: 17). Genellikle polar yapılı mikrofonlar tercih
edilmektedir.
Bu teknikte çalgıya doksan derecelik bir açı ile mikrofonlardaki diyaframların
çalgının ses tablasına konumlandırılır. Ayrıca düz bir çubuk üzerine parelel şekilde
konumlandırılan mikrofon tekniğidir (Şarman, 2010: 33).
24
Resim 14- AB Mikrofonlama Tekniği (Taydaş, 2018).
2.14.2. XY Tekniği
“XY stereo mikrofonlama tekniğinde, iki cardoid mikrofon diyaframları üst üste
gelecek şekilde yerleştirilir. Mikrofonlardan biri ses kaynağının orta noktasından 45-60
derece sol tarafa, diğeri de aynı açıda fakat ters yöne, sağ tarafa doğru
pozisyonlandırılır. Mikrofonların kendi aralarındaki açı 90-120 derece arasındadır”
(Önen, 2014: 137). Bu teknikte, açının dar olma sebebi ile açının genişlemesiyle sesin
kaynağında belirsizlikler oluşur ve mikrofonların yakın olmasıyla birlikte kaydedilen
seslerin zamanı azaldığı için, faz problemi de ortadan kalkmış olur.
Resim 15- (Ziyagil, 2021: 38). XY Mikrofonlama tekniği.
2.14.3. M-S Tekniği

“M-S mikrofonlama tekniğinde bir geniş açılı bir de dar diyaframlı mikrofonlar
kullanılır. Cardoid mikrofon ses kaynağının ana noktasına şekilde yerleştirilir. Cardoid
mikrofonun baktığı yön sesin kaynağı, bidirectional mikrofon ise cardoid mikrofonun
hemen altına veya üstüne diyaframlarının bir tarafı tam sağa diğer tarafı da tam sola
25
olacak şekilde konumlandırılır” (Önen, 2014: 137). M-S mikrofonlama tekniği 2 tane
mikrofon türü kullanmasından dolayı XY stereo mikrofonlama tekniğine benzediğini
söyleyebiliriz. Ancak bu teknikteki farkı, mikrofon konumlandırılması ve farklı yapı
mikrofonlardır.
Resim 16- M-S Mikrofonlama Tekniği ve Uygulaması (Delen, 2017: 18).
2.14.4. ORTF ve NOS Tekniği

Bu tekniklerin tek başlık altında toplanmasının nedeni konumlandırmalarının
benzer özelliklere sahip olmasıdır. Bu teknikler, AB ve XY tekniklerinin özelliklerini
de içinde barındırmaktadır. İki teknikte de XY mikrofonlama tekniğine göre
konumlandırma farklı yönlere yapılır. Bunun sebebi, farklı açılara konumlandırılarak
stereo duyulmasını sağlamaktır (Şarman, 2010: 33).
Resim 17- ORTF ve NOS Mikrofonlama Tekniği (Delen, 2017: 20).
ORTF ve NOS tekniği. Görüldüğü üzere arasındaki tek fark açılar arasındaki
mesafedir. ORTF 110 derecelik açı ile arasındaki mesafe 17 cm iken, NOS tekniği ise
90 derece ile arasındaki mesafe 30 cm’dir.
26
3. BÖLÜM
YÖNTEM
Bu araştırmada “nicel” ve “nitel” araştırma yöntemleri kullanılmıştır.
Nitel araştırma, incelenen probleme dair sorgulayıcı, yorum ve problemin ana
kaynağını anlama uğraşı içerisinde olan bir yöntemdir. Veri toplama yöntemleri ile
ilerleyen nitel araştırma, bir probleme ilişkin görüşme, gözlem ve doküman analizi gibi
nitel veri yöntemlerini kullanır. Nitel araştırma, daha önce fark edilmemiş problemlerde,
öznel ve yorumlama süreci ile ifade eder (Baltacı, 2019: 369). Nitel araştırma, algıların
ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik
nitel bir sürecin izlendiği araştırma olarak tanımlanabilir (Yıldırım & Şimşek, 2016: 40).
20. yüzyılın başlarında, fen bilimlerinin ve veri toplama tekniklerinin sosyal
bilimlere uyarlamasından oluşan, sayısal ya da ampirik (görgül) yöntem olarak da
adlandırılan bir veri toplama tekniğidir. Bu yöntem, ölçme ve gözleme dayalı objektif
ve tekrarlanabilen bir araştırma yaklaşımıdır (Bedir Erişti, 2013: 9).
Yarı yapılandırılmış görüşme formu, yapılandırılmış görüşmenin aksine hem
nicel hem nitel veriye ulaşmak amaçlanır. Yapılandırılmış formlarda, olduğu gibi
görüşme yapacak kişinin soracağı sorular bellidir. Yarı yapılandırılmış görüşmelerde
ise, görüşülen kişilerin verdiği cevapların belirlenmesine de izin verilir (Karahasanoğlu
& Yavuz, 2016: 40).
Sonuçları elde etmek adına, yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmış
olup, uzmanlara sorular yönlendirilmiştir.
27
3.1. Araştırma Modeli
Yapılan araştırma nicel ve nitel araştırma yöntemi kullanılarak profesyonel
stüdyo ortamında gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, Oğur Sazının stüdyoda farklı
mikrofonlama teknikleri uygulanmış olup, sahip olunan verilerle uzmanların verdiği
bilgiler doğrultusunda sonuca varılmıştır.
3.2. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi
Bu bölümde, çalışmanın evrenini ülkemizde profesyonel stüdyo çalışmaları
yapan ses mühendisleri, tonmaysterler ve müzik teknolojisi bölümlerinde görev yapan
üniversitelerdeki akademisyenler grubundan oluşmaktadır.
Araştırmanın örneklemi ise; Ankara, Gaziantep’te bulunan 2 akademisyen 2
müzik öğretmeni 2 tonmayster ve 1 ses mühendisi oluşturmaktadır.
3.3. Veri Toplama Teknikleri ve Çözümü
1. Araştırma yapılırken, görüşme yapılacak uzmanların hafızalarında olduğu
düşünülen bir türkü seçilmiştir.
28
2. Seçilen bu türkü 40 tekne maun ağacından yapılmış Oğur Sazı ile stüdyo
ortamında kayıt edilmiştir.
3. Kayıtlar esnasında kullanılan ekipmanlar şunlardır:
• Mikrofonlar: geniş diyafram olarak Rode NT1-A, Lewitt LCT-240, Mxl 440,
Akg C3000 ve dar diyafram olarak Prodipe ST-8 kullanılmıştır.
Resim 18- Kayıt anında kullanılan Rode Nt-1A ve Lewitt LCT-240
Resim 19- Kayıt anında kullanılan MXL-440 ve Akg C3000
29
Resim 20- Kayıt anında kullanılan Prodipe ST-8
4. Proğram: Steınberg cubase pro 10

Resim 21- Kayıt anında kullanılan Steınberg Cubase Pro 10
5. PC: İmac (m1 işlemci)

6. Ses kartı: Roland stüdyo Capture 16x10
7. Referans monitörler: Dynaudio bm15A
8. Preamp: Mackie 328 console
9. Kulaklık: Samson SR850 - Audio technica ATH-M40X
30
4.BÖLÜM
BULGULAR ve YORUMLAR
Araştırmanın bu bölümünde, alt problemlere hizmet edecek mikrofonların
verdiği tepkiler uzmanlar tarafından tercih edilecek mikrofonlamaların, anket formu ile
elde edilen bilgiler, yüzde (%) değerleri istatiksel tablo halinde uzmanların mesleki
birikimleri ve görüşleri ile cevaplanmıştır.
4.1. Birinci Alt Problem Dair Bulgu ve Yorumlar
“Mono mikrofonlama tekniği ile Oğur Sazında mikrofon konumlandırılması
nasıl olmalıdır?” Alt problemine ilişkin bulgu ve yorumlar aşağıda verilmiştir.
Mikrofonlama tekniği uygulanırken mikrofon ve enstrümanın (Oğur Sazı)
uzaklık mesafesi teknik olarak doğru ayarlanmalıdır. Bu bağlamda, mono
mikrofonlama tekniği uygulanırken birden fazla konumlandırma yapılabilir. Bu
çalışmada aşağıda görsel olarak verilen mono mikrofonlamada konumlandırmada; Eşik
ve sağ el hizasında 33 cm olarak belirlenmiş olup, 5 tane mikrofon ayrı ayrı kayıt
edilmiştir.
• Oğur Sazının göğüs bölgesine bakan ve 33cm mesafe uzaklık ile kayıt altına
alınan dar diyaframlı mikrofon.
Resim 22- Kayıt anında kullanılan "M1" kodlu Mikrofonlama Tekniği
Yukarıdaki mikrofonlamada, yanıltıcı olmamak adına eq ayarı flat olarak

ayarlanmış olup, herhangi bir düzeltme yapılmamıştır. Mikrofonlama yapılırken eq
31
ayarının yanı sıra konumlandırmayı doğru yapmadıkça istenilen sonuç elde
edilemeyecektir.
• Oğur Sazının eşik ve göğüs bölgesine bakan geniş diyaframlı condenser
mikrofon.
Resim 23- Kayıt anında kullanılan “M2” kodlu mikrofonlama tekniği.
Bu mikrofonlamada, yukarıdaki mikrofonlamadan farklı olarak geniş diyafram

bir condenser mikrofon kullanılmasıdır. Büyük diyafram mikrofonlarda daha hassas
kayıt alınmalı ve rezonans boşluğuna denk getirilmemelidir. Aksi takdirde kayıt
sonrasındaki süreç yoracaktır.
• Oğur Sazının göğüs bölgesine bakan geniş diyaframlı condenser mikrofon.
Resim 24- Kayıt anında Kullanılan "M3" kodlu mikrofonlama tekniği
32
Yukarıda görseli verilen bir diğer mikrofonlama da, büyük diyafram ve 33cm
uzaklıkta mono olarak kayıt altına alınmıştır.
• Oğur Sazının eşik, göğüs bölgesine bakan geniş diyaframlı condenser mikrofon.
Resim 25- Kayıt anında kullanılan “M4” kodlu mikrofonlama tekniği.
Yukarıdaki mono mikrofonlama tekniğinde yine 33cm uzaklıkta Oğur Sazının

göğüs ve eşik bölümünün gerisine yerleştirilen konumlandırılma ve icracının
pozisyonun nasıl olduğu verilmiştir.
• Oğur Sazının göğüs bölgesine bakan geniş diyaframlı condenser mikrofon
Resim 26- Kayıt anında kullanılan “M5” kodlu mikrofonlama tekniği
33
4.2. İkinci Alt Probleme Dair Bulgu ve Yorumlar
Uzmanlar tarafından tercih edilen Mono Mikrofonlama Teknikleri hakkındaki
görüşleri nelerdir? Alt problemine dair bulgular aşağıda verilmiştir.
Tablo 1 - Mono mikrofonlama teknikleri veri sonuçları
Adı Soyadı M1 M2 M3 M4 M5
Uzman 1 +
Uzman 2 +
Uzman 3 +
Uzman 4 +
Uzman 5 +
Uzman 6 +
Uzman 7 +
Grafik 1 - Mono mikrofonlama teknikleri grafik sonuçları.
Tablo-1 ve Grafik-1’de elde edilen bilgilere göre %71,4’lük oranla, en çok tercih
edilen mikrofonlama tekniği “M1” olmuştur. Bununla birlikte “M3” %14,3 –
“M4” %14,3 oranlarda olup, M2 ve M5 mikrofonlamalar ise herhangi bir orana sahip
değillerdir. Bu bağlamda, uzmanlar tarafından Oğur Sazında tercih edilen
mikrofonlama tekniği, yukarıda da görüldüğü gibi dar diyaframlı bir mikrofonlama
yapılması daha iyi bir sonuç verdiğini söyleyebiliriz.
34
4.2.1. Mono Mikrofonlama Teknikleri Tercih Sonuçları
Yarı yapılandırılmış görüşme formu ile “Tercih Edilen Mono Mikrofonlama
Teknikleri Hakkındaki Görüşler Nelerdir?” sorusuna alınan cevaplar doğrultusunda
içerik analiz edilip, aşağıda tablo halinde sunulmuştur.
Tablo 2 - Mono Mikrofonlama Teknikleri Tercih Sebep Sonuçları
Mono Mikrofonlama Teknikleri Genel Tercih Sebepleri f %
Doğal Duyum 4 28,57
Tonal Denge ve Yumuşaklık 5 35,71
Netlik 3 21,42
Geniş Duyum 1 7,14
Hacim 1 7,14
Toplam 14 100
Yukarıdaki tabloda, mono mikrofonlama ile ilgili tercih ve sebep sonuçları

verilmiş, uzmanların seçimlerine göre en fazla tercih sebebi “Tonal Denge ve
Yumuşaklık” olup, bunu ikinci sırada takip eden bir diğer ifade ise “Doğal Duyum”
olmuştur.
Bu araştırma ve analizler doğrultusunda, Oğur Sazının “M1” kodlu
mikrofonlama tekniği (dar diyafram) ile öne çıktığını görmekteyiz. “M1”
mikrofonlamada da en fazla “Tonal Denge ve Yumuşaklık” ve “Doğal Duyum”
ifadeleri tercih edilmiş olup olumlu sonuçlar gözlemlenmiştir.
4.3. Üçüncü Alt Probleme Dair Bulgu ve Yorumlar
“Stereo mikrofonlama tekniği ile Oğur Sazında Mikrofon konumlandırılması
nasıl olmalıdır?” Alt problemine ilişkin bulgu ve yorumlar aşağıda verilmiştir.
Stereo mikrofonlama yapılırken, konumlandırılma doğru ve uygulanacağı
tekniğin kurallarına göre yapılmalıdır. Bu bağlamda, stereo mikrofonlama yapılırken
enstrümanın (Oğur Sazı)’nın mikrofon uzaklığı 33 cm uzaklık ile kayıta girilmiş olup,
rezonans boşluğuna herhangi bir teknikte mikrofon yerleştirme yapılmamıştır. Aşağıda
kayıt altına alınan 9 Stereo teknik görsellerle verilmiştir.
35
• Oğur Sazında “XY” tekniği uygulanan küçük diyaframlı condenser mikrofonlar
Resim 27- Kayıt anında kullanılan “S1” kodlu mikrofonlama tekniği
Yukarıda verilen stereo mikrofonlama tekniğinde, mono mikrofonlamalarda

olduğu gibi 33cm mesafe aralığı ile stereo mikrofonlama uygulanmış olup,
mikrofonlardan biri Oğur Sazının göğüs bölgesine bakarken diğeri ise klavye bölümüne
bakmaktadır.
• Oğur sazında “A-B” tekniği uygulanan küçük diyaframlı condenser mikrofonlar.
36
Yukarıdaki mikrofonlamada yine enstrümana 33cm mesafe uzaklığı ayarlanmış
olup, biri klavyeye dik açıyla bakarken, diğer mikrofon ise tam sağ el hizasında
durmaktadır. Her iki mikrofonda da yükseklik aynı mesafededir.
• Oğur sazında “A-B” tekniği uygulanan condenser mikrofonlar.
Yukarıdaki uygulanan bir diğer mikrofonlama da “A-B” tekniği ile

konumlandırılmış 2 farklı diyaframa sahip mikrofonlardır. Biri sağ el hizasında olan
geniş diyafram ve klavyeye dik açı ile bakan küçük diyaframlı condenser mikrofonlama
ile stereo tekniği uygulanmıştır.
37
• Oğur Sazının eşik bölgesine ve enstrümanın klavyesine bakan “ORTF” tekniği
uygulanan küçük diyaframlı condenser mikrofonlar.
Yukarıda kullanılan bir diğer stereo mikrofonlama da “ORTF” olarak

adlandırılan birbirinden bağımsız yönlene bakan mikrofonlama tekniğidir.
Mikrofonların mesafe uzaklığı 18cm olarak kayıt edilmiştir.
• Oğur Sazında el hizasına bakan geniş ve küçük diyaframlı “M-S” tekniği
uygulanan condenser mikrofonlar.
38
Yukarıda gösterilen stereo mikrofonlamada biri büyük diyafram ve küçük
diyaframın üstüne yerleştirilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Bu mikrofonlamada da
33cm mesafe ayarlanmıştır.
• Oğur Sazında el hizasına bakan geniş ve küçük diyaframlı “M-S” tekniği
uygulanan condenser mikrofonlar.
• Oğur Sazında el hizasına bakan geniş diyaframlı ve enstrümanın üst tarafından

bakan küçük diyaframlı stereo mikrofonlama tekniği uygulanan condenser
mikrofonlar.
39
• Oğur Sazında el hizasına bakan geniş diyaframlı ve enstrümanın rezonans
boşluğuna bakan küçük diyaframlı stereo mikrofonlama tekniği uygulanan
condenser mikrofonlar.
Yukarıda verilen mikrofonlama tekniğinde farklı bir stereo imajı kullanılmış

olup küçük diyafram mikrofon rezonans boşluğunun yukarısında 10cm mesafe
konumlandırılmış olup, biraz daha bas frekans sonuçları elde edilebilmiştir.
4.4. Dördüncü Alt Probleme Dair Bulgu ve Yorumlar
Uzmanlar tarafından tercih edilen Stereo Mikrofonlama Teknikleri hakkındaki
görüşleri nelerdir? Alt problemine dair bulgular aşağıda verilmiştir.
Tablo 3 - Stereo Mikrofonlama Teknikleri veri sonuçları
Adı S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9
Soyadı
Uzman 1 +
Uzman 2 +
Uzman 3 +
Uzman 4 +
Uzman 5 +
Uzman 6 +
Uzman 7 +
40
Grafik 2 - Stereo Mikrofonlama Teknikleri Grafik Sonuçları
Tablo – 3 ve tablo – 4’de elde edilen verilere göre %28,6 oranla, en fazla tercih
edilen mikrofonlama tekniği “S3” ve “S9” olmuştur. Bununla birlikte S5, S7 ve S8
mikrofonlamalar da %14,3 lük bir oranla ikinci sırada tercih edilen tekniklerdir. S1, S2,
S4 ve S6 kodlu mikrofonlamalar ise, herhangi bir tercih sebebi olamamışlardır. Bu
bağlamda, en çok tercih edilen teknik üzerinden değerlendirecek olursak, 1 geniş
diyafram (enstrümanın göğüs bölümüne bakan) ve 1 tane de küçük diyafram ile
mikrofonlama yapıldığında daha iyi sonuçların ortaya çıktığını söyleyebiliriz.
4.4.1. Stereo Mikrofonlama Teknikleri Tercih Sonuçları
Yarı yapılandırılmış görüşme formu ile “Tercih Edilen Mono Mikrofonlama
Teknikleri Hakkındaki Görüşler Nelerdir?” sorusuna alınan cevaplar doğrultusunda
içerik analiz edilip, aşağıda tablo halinde sunulmuştur.
Tablo 4 - Stereo Mikrofonlama Teknikleri Tercih Sebep Sonuçları
Stereo Mikrofonlama Teknikleri Genel Tercih Sebepleri f %
Mikste Rahat Hamle 1 9,09

Tonal Denge 2 18,81
Stereo Genişlik 4 36,36
Doğal Duyum 3 27,27
Hacim 1 9,09
Toplam 10 100
41
Yukarıdaki tabloda, stereo mikrofonlama ile ilgili tercih sebep ve sonuçları
verilmiş olup, uzman seçimlerine göre en fazla tercih edilen “Stereo Genişlik” ifadesi
olmuştur. Bu bağlamda, stereo mikrofonlamada karşımıza çıkan stereo imajın Oğur
Sazında güzel tepkiler verdiğini söylemek yanlış sayılmayacaktır.
Bu araştırmada ve yapılan analizler doğrultusunda “S3”,”S9” mikrofonlama
(küçük diyafram, geniş diyafram mikrofonlar) ve “Stereo Genişlik” ifadeleri tercih
edilmiş olup olumlu sonuçlar gözlemlenmiştir.
42
5. BÖLÜM
SONUÇ ve ÖNERİLER
Araştırmanın bu bölümünde, Oğur Sazının mikrofonlama teknikleri ile ilgili

bulgular bölümünde ele alınan uzman sorularının hizmet ettiği alt problemler
doğrultusunda cevaplar alınmış olup, Oğur Sazında en fazla tercih edilen mikrofonlama
teknikleri tespit edilmiştir.
5.1. Birinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar
Araştırmamızda edinilen bilgiler doğrultusunda Oğur Sazında mono
mikrofonlamada konumlandırma sonuçları şu şekildedir; çalgının göğüs bölümüne
33cm mesafe aralığıyla mikrofon konumlandırma yapılmış olup, 1 tane küçük diyafram
4 tane büyük diyafram olmak üzere 5 adet farklı şekillerde mikrofonlama yapıldığı
görsellerde gösterilmiştir.
5.2. İkinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar
Uzmanlar tarafından en çok tercih edilen mono mikrofonlama tekniği %71,4
oranla “M1” mikrofonlama tekniği olmuştur. M1 kodlu mikrofonlama dar diyaframlı
bir condenser mikrofon olup, enstrümana uzaklık mesafesi 33cm olarak
değerlendirilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda, uzmanlara yöneltilen tercih sebepleri
ise “doğal duyum”, “tonal denge ve yumuşaklık”, “netlik”, “geniş duyum” ve “hacim”
şeklindedir. %35,57’lik oranla en fazla tercih edilen ifade de “tonal denge ve
yumuşaklık” olmuştur.
5.3. Üçüncü Alt Probleme İlişkin Sonuçlar
Bu bölümde araştırmalar sonucu stereo mikrofonlama tekniği
konumlandırılmasında, yapılan tekniğin enstrümanın yapısal özelliklerine dikkat
ederek, uygulanacak olan tekniğin kurallarına göre doğru bir şekilde yapılması
gerekmektedir. Buna göre, stereo imaj çerçevesinde değerlendiren bu başlıkta 9 adet
mikrofonlama yapılmıştır. Bunlar; “XY”, (2 adet dar diyafram) “AB” (3 farklı
condenser mikrofon ile) “ORTF”, (2 adet dar diyafram ile) “MS” (1 adet geniş diyafram
1 adet dar diyafram ile) ve 2 adet (biri geniş diyafram-çalgının göğüs bölümüne, diğeri
ise dar diyafram çalgının üstüne konumlandırılmıştır. Bir diğer teknik (biri geniş
diyafram-çalgının göğüs bölümüne, diğeri ise çalgının rezonans boşluğunun üstüne 10
cm mesafe ile) stereo mikrofonlandırma ile sonuçlanmıştır.
43
5.4. Dördüncü Alt Probleme İlişkin Sonuçlar
Uzmanlar tarafından en çok tercih edilen stereo mikrofonlama tekniği
yukarıdaki grafik sonuçlarına göre %28,6 oran ile “S3” ve “S9” teknikleri olmuştur. S3
kodlu mikrofonlama tekniği, “AB” stereo imaj ile kaydedilip, göğüs bölümüne geniş
diyaframlı condenser ve sap bölüne denk gelen dar diyafram ile 33cm mesafe ile
kaydedilmiştir. S9 kodlu mikrofonlama tekniği ise, göğüs bölümüne bakan geniş
diyafram mikrofon ve enstrümanın rezonans boşluğunun 10cm üstüne konumlandırılan
dar diyafram mikrofonlamadır. Bu bilgiler doğrultusunda, uzmanlara yöneltilen tercih
sebepleri ise, “mikste rahat hamle”, “tonal denge”, “stereo genişlik”, “doğal duyum” ve
“hacim” ifadeleri şeklindedir. %36,36 oranla en fazla tercih edilen “Stereo genişlik”
ifadesi ile sonuçlanmıştır.
5.6. ÖNERİLER
• Müzik teknolojileri bölümlerinde detaylı araştırılıp, bu alana katkı sağlanabilir.
• Bu çalışma, var olan ekipman (mikrofonlar, arabirimler, stüdyo ortamı) ile
yapılmıştır. Farkı ekipmanlar dahilinde daha iyi sonuçlar elde edilebilir
• Aynı formda olan farklı müzik aletlerinde de kullanılabilir.
• Kapsamlı bir çalışma yapılıp bütün Türk Müziği çalgılarda mikrofonlandırma
tekniği uygulanabilir.
44
KAYNAKÇA
Akdoğu, O. (1999). Türk Müziğinde Perdeler. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.

Aydemir, M. (2018, Haziran). Tarihsel Süreçte Lavta Sazı ve Lavta Öğrenim Klavuzu.
İstanbul: Istanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü .
Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Naıl Yapılır? Ahi Evran
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 368-388.
Bedir Erişti, S. D. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri . Eskişehir: Anadolu
Üniversitesi .
Cangökçe, H. (2015). Klasik Gitarda Sol El Teknikleri. Trakya Üniversiesi Sosyal
Bilimler Dergisi, 149-157.
Çetindere, Ö. (2019, Ağustos). Klasik Gitar Tekniklerine İlişkin Rahat Çalma
Yaklaşımları. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Delen, H. (2017). Bağlama Mikrofonlama Teknikleri ve Kompresör Kullanımının
Müzik Teknolojileri Eğitimine Katkıları. Konya: Necmettin Erbakan
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi .
Duygulu, M. (2014). Türk Halk Müziği Sözlüğü. Ankara: Pan Yayıncılık San. ve Tic.
Ldt. Şti.
Ekici, S. (1993). Ramazan Güngör ve Üç Telli Kopuzu. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk
Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları.
Ekici, S. (1993). Ramazan Güngör ve Üç Telli Kopuzu. Ankara: Kültür Bakanlığı.
Eroğlu, S. C. (2011, Haziran). Kopuzdan Altıtelli Kopuza Uzanan Süreçte Fiziksel ve
İcra Teknikleri Bakımından Meydana Gelen Değişim ve Gelişmeler. İstanbul,
Türkiye: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Es, A. (2019). 20. Yüzyıl Klasik Gitar Müziği’nde Kullanılan Efektler ve Farklı Çalım
Teknikleri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Feyzioğlu, N. (2006). Türk Dünyası'nda ve Anadoluda Kopuz. Türkiyat Araştırmaları
Enstitüsü Dergisi, 233-246.
Gürdal, İ. (2002). Kopuz ve Türk Dünyasi Halk Çalgilari. Türkler, s. 105-111.
Gürdal, İ. (2010). Türk Dünyası Halk Çalgıları. Türk Yurdu Dergisi, 123.
Gazimihal, M. R. (1961, Temmuz). Kopuzdan Son Hatıralar. Türk Folklor
Araştırmaları, s. 2437.
Gazimihal, M. R. (2001). Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli Sazlarımız. Ankara: T.C Kültür
Bakanlığı Yayınları.
45
Gerçek, Ö. (2015). Günümüz Türkiye Kopuz'undaki Orgonolojik ve İcrasal Özelliklerin
Değerlendirirlmesi. Elazığ, Türkiye: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Müzik Anabilim Dalı.
Karahasanoğlu, S., & Yavuz, E. D. (2016). Müzikte Araştırma Yöntemleri. İstanbul:
Cenkler Matbaacılık.
Kasap, B. T. (2011, Ekim 15). Müzik Eğitiminde Teknolojik Yaklaşımlar. Atatürk
Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, s. 2-484.
Kerimov, R. (2012, Ekim). Çalgıların Sınıflandırma Sistemleri ve Bir Model Önerisi.
Kayseri: Kayseri Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Müzik Bilimleri
Anabilim Dalı .
Kostak, A. (2001, Haziran). Kanun Enstrümantasyon ve Orkestrasyon Açısından
Değerlendirilmesi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü.
Kuzu, A., Kurt, A. A., Kabakçı Yurdakul, I., Akbulut, Y., & Bedir, Erişti, S. D. (2013).
Bilimsel Araşıtırma Yöntemleri. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını.
Oflaz, D. (2008). Günümüzde Ses Kayıt Teknikleri ve Türk Müziği Kyıtlarında
Kullanılan Yöntemeler. İstanbulk: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü .
Ögel, B. (1987). Türk Kültür Tarihine Giriş. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yayınları.
Önen, U. (2014). Ses Kayıt ve Müzik Teknolojileri. İstanbul: Çitlembik Yayınları.
Önen, U. (2019). Miks Üzerine 2. İstanbul: Çitlenbik Yayınları.
Öz, O. (2017). Klasik Gitar Mikrofonlama Teknikleri. İzmir, Türkiye: T.C. Yaşar
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özbek, M. (1998). Türk Halk Müziği El Kitabı 1 Terimler Sözlüğü. Ankara: Atatürk
Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Öziş, F., Vergili, S., & Varol, A. (2008). Stüdyo Kayıtlarında Üç Türk Müzı̇ ğı̇
Çalgısının Yapay Yansışım Süresı̇ ve Mı̇ krofonlama Farklılıklarının
Belı̇ rlenmesı̇ . Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 594-604.
Özkasnaklı, U., & Dalkıran, E. (2013). Klasik ve Flamenko Gitar Sağ El Çalım
Tekniklerinin Karşılaştırılması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 205-
212.
Peker, Ö. (2021, 05 10). Oğur Sazında Kullanılan Akort Sistemleri. (Ö. F. Demir,
Röportaj Yapan)
46
Ranjbari, M. (2013). Gitarist Olmayan Bestecilere Klasik Gitarın Teknik ve Müzik
Özelliklerinin Tanıtılmasına Yönelik Model Önerisi. Ankara: Hacettepe
Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Piyano Anasanat Dalı Gitar Sanat Dalı.
Sönmez, V., & Alacapınar, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı
Yayıncılık.
Sözer, V. (1996). Müzik Ansiklopedik Sözlük. İstanbul: Remzi Kitapevi.
Somakçı, P. (2016). Geleneksel Türk Müziğine Özgü Çalgıların Organolojik Gelişimi.
Özgün Makale, 15-39.
Şarman, Ö. (2010). Stereo Mikrofonlama Teknikleri. Sound Magazine, 32-33.
Tüfekçioğlu, S. (2015). XV. Yüzyıl Edvâr Kitaplarında Enstrümanlar. İstanbul, İstanbul,
Türkiye: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve
Sanatları Anabilim Dalı.
Tarikci, A. (2019). Müzik Teknolojisine Giriş. Ankara: Müzik Eğitimi Yayınları.
Topuzkanamış, E. (2021, 12 05). Oğur Sazı Yapısal Özellikleri. (Ö. F. Demir, Röportaj
Yapan)
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri .
Ankara: Akademik ve Mesleki Yayınlar.
Yemen, H. (2017, Eylül). Klasik Gitar Eğitiminde Kullanılan Teknikler ve Bu
Tekniklerin Öğretiminde Kullanılan Etütler. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü.
Zeren, A. (2018). Müzik Fiziği. İstanbul: Pan Yayıncılık
Ziyagil, H. E. (2021). Ud Çalgısının Mikrofonlama Teknikleri, Equalizer Kullanımı ve
Sampler Üretimi Açısından Müzik Eğitimine Katkılarının Araştırılması . Ankara:
Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
İnternet Kaynakçası
Britannica.com. (2023, Ağustos 06). Britannica.com. www.Britannica.com:
https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad
=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjel6i11MiAAxU9QvEDHeedA3MQFnoECAY
QAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2F&usg=AOvVaw2U4jf
uUT72N_twx9tlosEZ&opi=89978449 adresinden alındı
How and Why Microphones Work. (2023, 09 Ağustos). cemca.org:
=rja&uact=8&ved=2ahUKEwipgobD6M-
47
AAxWWVPEDHedID7EQFnoECAoQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.cem
ca.org%2F&usg=AOvVaw3vcv9zn7NSgrhv_kJUR6FS&opi=89978449
adresinden alındı
Medıa College. (2023, Ağustos 14). mediacollege.com:
=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjA-9uU-
9uAAxVnW_EDHRinAGMQFnoECAoQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.
mediacollege.com%2F&usg=AOvVaw0w4IkKCtpGPDauAW7jBlbU&opi=89
978449 adresinden alındı
Musician, E. (2023, Ağustos). musicradar. www.musicradar.com:
=rja&uact=8&ved=2ahUKEwiIg5vZ8M-
AAxV7RvEDHZ92BcsQFnoECAYQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.musi
cradar.com%2F&usg=AOvVaw3y83P_ApIWvsfiBuR1Ih0w&opi=89978449
adresinden alındı
Taydaş, K. (2018, Eylül 30). Popüler Stereo Mikrofonlama Teknikleri.
kursattaydas.net:
=rja&uact=8&ved=2ahUKEwj4_N3d3dGAAxUpbPEDHcTxCf0QFnoECAgQ
AQ&url=https%3A%2F%2Fkursattaydas.net%2F&usg=AOvVaw22kacN-
X29cZjeTDavmTgN&opi=89978449 adresinden alındı
48
ÖZGEÇMİŞ
Adı ve Soyadı : Ömer Faruk DEMİR
EĞİTİM
2008 - 2012 Şanlıurfa İMKB Çok Proğramlı Lisesi
2014 - 2018 Gaziantep Üniversitesi Türk Musîkisi Devlet

Konservatuvarı Türk Halk Müziği Ses Eğitimi Bölümü
2020 - 2023 Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü Müzikoloji Anabilim Dalı Bölümü Yüksek
Lisans
İŞ DENEYİMİ
2014 - 2015 Gaziantep Ted Koleji Gitar Eğitmeni

2017 - 2018 Gaziantep Şahinbey Halk Eğitim Merkezi Gitar
Eğitmeni
2020 - 2021 Gaziantep Üniversitesi Toplum ve Ruh Sağlığı Merkezi
Müzik ve Terapi Eğitmeni
2021 - Halen Gaziantep Şahinbey Belediye Konservatuvarı Öğr. Elm.
ÇALIŞMALAR
2021 VIII. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları

Sempozyumu (Türk Dünyasında Yaşayan Nefesli
Çalgılar) adlı Bildiri.
49
EK-2
MONO VE STEREO MİKROFONLAMA TEKNİKLERİ ÖZELİNDE OĞUR
SAZI
GÖRÜŞME FORMU
Adı Soyadı:
Eğitim Düzeyi:
Çalıştığı Stüdyo ve Pozisyonu:
1-) Aşağıda verilen mono mikrofonlama tekniklerini dinleyerek seçtiğiniz

mikrofonlama tekniği hangisidir?
M1 M2 M3 M4 M5
(https://youtu.be/Dv4n6tLsAXE)
2-) Seçtiğiniz mono mikrofonlama tekniğini tercih etme sebepleriniz nelerdir?
3-) Aşağıda verilen stereo mikrofonlama tekniklerini dinleyerek seçtiğiniz

mikrofonlama tekniği hangisidir?
S1 S2 S3 S4 S5 S6
S7 S8 S9
(https://youtu.be/h29qMM-sOvU)
4-) Seçtiğiniz stereo mikrofonlama tekniğini tercih etme sebepleriniz nelerdir?
50
EK-3
Görüşme Yapılan Uzmanlar
Uzman 1- Doç. Dr. Hasan DELEN (Ankara Güzel Sanatlar Üniversitesi Müzik
Teknolojileri Bölümü-Akademisyen)
Uzman 2- Öğr. Gör. Adil ÇETE (Gaziantep Üniversitesi TMDK-Akademisyen)
Uzman 3- Abdulbaki AKSAKAL (TRT Ses Mühendisi)
Uzman 4-Mustafa ARSLANYÜREK (Kişisel Stüdyo-Tonmayster)
Uzman 5- Ali DAĞCI (Kişisel Stüdyo-Tonmayster)
Uzman 6- Ahmet BAŞ (Müzik Öğretmeni-Kişisel Stüdyo)
Uzman 7- Berk İŞGÖREN (Müzik Öğretmeni-Kişisel Stüdyo)
51

T.C Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzikoloji Anabilim Dali

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

T.C Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzikoloji Anabilim Dali

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.

MONO ve STEREO MİKROFONLAMA TEKNİKLERİ ÖZELİNDE OĞUR

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Ömer Faruk DEMİR

MONO ve STEREO MİKROFONLAMA TEKNİKLERİ ÖZELİNDE OĞUR

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Ömer Faruk DEMİR

Danışman: Prof. Dr. Timur VURAL

Yüksek lisans tezi olarak sunduğum “Mono ve Stereo Mikrofonlama Teknikleri

Ömer Faruk DEMİR

Bu çalışmada, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Ömer Faruk DEMİR

MONO ve STEREO MİKROFONLAMA TEKNİKLERİ ÖZELİNDE OĞUR

DEMİR, Ömer Faruk

Teknoloji, günümüzün her alanında olduğu gibi, müziğin gelişiminde de

Anahtar Kelimeler: Kopuz, Oğur Sazı, Mikrofon, Mikrofonlama Teknikleri, Ses

OĞUR SAZI SPECIFIC TO MONO and STEREO MICROPHONING

DEMIR, Ömer Faruk

Technology has played an important role in the development of music, as in

Keywords: Kopuz, Oğur Instrument, Microphone, Microphoning Techniques, Sound

Tablo 1 - Mono mikrofonlama teknikleri veri sonuçları ............................................. 34

Grafik 1 - Mono mikrofonlama teknikleri grafik sonuçları. ....................................... 34

Resim 1 - Sekiz Tel Sıralı Rönesans Lut ....................................................................... 9

1.2. Alt Problemler

1.4. Araştırmanın Önemi

1.6. Varsayım (Sayıtlılar)

İLGİLİ ALAN YAZINI

Bu bölümde “Mono ve Stereo Mikrofonlama Teknikleri Özelinde Oğur Sazı”

2.1. İLGİLİ LİTERATÜR

2.2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

2.2.2. Çalgı Sınıflandırılması

Resim 1- Sekiz Tel Sıralı Rönesans Lut (Britannica.com, 2023).

2.3.2. Klasik gitar

2.3.3. Kopuz Çalgısının Tarihsel Süreç İçerisindeki Gelişimi

2.3.4. Kopuz Çalgısının Fiziksel Özellikleri

Kopuz çalgısının akort sistemleri de makamlara göre değişmektedir. Ülkemizde

Resim 3- Ramazan Güngör'ün Üç Telli Kopuzu (Ekici, 1993: 13).

Günümüz Türkiye kopuzunun bugün aktif olarak kullanılmasında Erkan

2.4. Oğur Sazının Tarihsel Süreç İçerisindeki Gelişimi

Sap Maun Akgürgen

Göğüs Ladin Kelebek Pelesenk

Burgu Gül Abanoz

Klavye Abanoz Vengi Gül

Tekne 39-24 cm 40-25 cm

Tel Tipi 5 çelik 1 sarımlı

2.4.2. Oğur Sazında Teller

2.5. Oğur Sazı Akort Sistemleri

2.5.1. Minör Akort:

2.5.3. Kürdi Akordu:

2.5.4. Majör Akordu:

2.5.5. Eviç, Ferahnak Akordu:

2.5.6. Nihavend, Buselik ve Nikriz Akordu:

2.6. Oğur Sazının İcra Özellikleri

2.6.1. Oğur Sazı tutuş tekniği

2.7. Oğur Sazı Sağ El Terim ve Teknikleri

2.7.2. Tirando Tekniği

2.8.3. Tremolo Tekniği

2.9.2. Bağ Tekniği

2.11.2. Şerit (Ribbon) Mikrofonlar

2.11.3. Condenser Mikrofonlar

2.12. Mikrofonların Özellikleri

2.14.3. M-S Tekniği

2.14.4. ORTF ve NOS Tekniği