Tolerancja Współczynnik temp.

Wartość Mnożnik
±% ±𝑝𝑝𝑚∕𝐾
Kolor
1 pasek 2 pasek 3 pasek 4 pasek ostatni pasek
brak - - - 20 -
srebrny - - 10−2 (0, 01Ω) 10 -
złoty - - −1
10 (0, 1Ω) 5 -
czarny - 0 100 (1Ω) - 250
brązowy 1 1 101 (10Ω) 1 100
czerwony 2 2 102 (100Ω) 2 50
pomarańczowy 3 3 103 (1𝑘Ω) - 15
żółty 4 4 104 (10𝑘Ω) - 25
zielony 5 5 5
10 (100𝑘Ω) 0,5 20
niebieski 6 6 106 (1𝑀Ω) 0,25 10
fioletowy 7 7 107 (10𝑀Ω) 0,1 5
szary 8 8 108 (100𝑀Ω) 0,05 2
biały 9 9 109 (1𝐺Ω) - -

Popławski Dawid
 Elementy bierne (pasywne)
Rezystor (opornik) - dwukońcówkowy, wykorzystywany do ograniczenia prądu płynącego w obwodzie. Jest wykonany z materiału
przewodzącego (węgla, cienkiej folii metalowej lub węglowej, drutu o małej przewodności właściwej) i ma obustronne wyprowadzenia
w postaci końcówek drutowych lub pól stykowych. Wartość rezystancji najczęściej używanych oporników wynosi od 1Ω do 10MΩ.

𝑈 [𝑉 ] 𝑈 [𝑉 ]
𝐼[𝐴] = ⟹ 𝑅[Ω] =
𝑅[Ω] 𝐼[𝐴]
Szeregowe połączenie = większa rezystancja:

𝑅 = 𝑅1 + 𝑅2
Równoległe połączenie = mniejsza rezystancja:
𝑅1 ⋅ 𝑅2
𝑅=
𝑅1 + 𝑅2
Dzielnik napięcia - Czwórnik (posiada cztery zaciski), który zapewnia uzyskanie określonego stosunku pomiędzy napięciem wejścio-
wym a wyjściowym.
𝑈𝑤𝑦 𝑅2
=
𝑈𝑤𝑒 𝑅1 + 𝑅2
𝑈𝑤𝑒
𝐼=
𝑅1 + 𝑅2
𝑅2
𝑈𝑤𝑦 = 𝐼 ⋅ 𝑅2 = ⋅ 𝑈𝑤𝑒
𝑅1 + 𝑅2

Popławski Dawid
Kondensator - dwukońcówkowy, magazyn energii, zbudowany jest z dwóch metalowych płytek umieszczonych blisko siebie i odsepa-
rowanych izolatorem (dielektrykiem).

Spolaryzowany Niespolaryzowany

𝑄=𝐶 ⋅𝑈
Gdzie:

• 𝑄 - ilość zmagazynowanego ładunku elektrycznego,

• 𝑈 [𝑉 ] - napięcie przyłożone do końcówek kondensatora,
• 𝐶[𝐹 ] - pojemność wyrażona w faradach.

Wykorzystanie:

• Tłumienie sygnałów (bocznikowanie) niepożądanych

• Sprzęganie układów ze sobą
• Przepuszczanie składowej zmiennej prądu i blokowanie składowej stałej (blokujący, sprzęgający)

Własności:

• Kondensator o pojemności 𝐶 i przyłożonym napięciu U magazynuje na jednej okładce 𝑄 ładunków, a na drugiej −𝑄.
• Energia nie jest rozpraszana w postaci ciepła, lecz gromadzona w wewnętrznym polu elektrycznym.

• Prąd jest wprost proporcjonalny do szybkości zmian napięcia, a nie do samego napięcia jak w przypadku rezystora.

Wartość energii zgromadzonej w kondensatorze wynosi:

1
𝑊𝑐 [𝐽 ](dżul) = ⋅ 𝐶[𝐹 ] ⋅ 𝑈 2 [𝑉 ]
2
Równoległe połączanie = suma pojemności

𝐶 = 𝐶1 + 𝐶2
Szeregowe połączenie
𝐶1 ⋅ 𝐶2
𝐶=
𝐶1 + 𝐶2

Popławski Dawid
Cewka - Służy do filtrowania napięcia i gromadzenia energii w polu magnetycznym. Jest to spirala składająca się ze zwojów prze-
wodnika nawinietych na rdzeń. Jest urządzeniem magnetycznym.

Symbol cewki, jej oznaczenie oraz prąd i spadek napięcia

Zjawiska:

1. Płynący prąd wytwarza pole magnetyczne, którego kierunek pokrywa się z jej osią. Zmiany pola powodują pojawienie się napięcia
napięcia (SEM samoindukcji), które przeciwdziała wywołującym je zmianom prądu (efekt znany jako prawo Lenza).

𝜙
𝐿[𝐻] = 𝑘 ⋅
𝐼
Gdzie:

• L - Indukcyjność cewki wyrażana w henrach,

• 𝜙 - "fi", strumień indukcji magnetycznej wytworzonej wewnątrz cewki przez prąd płynący w jej uzwojeniu,
• I - prąd ,

• k - stała.

Własności:

• Wartość indukcji zależy od jej średnicy i długości oraz od właściwości materiału magnetycznego jej rdzenia.

• Szybkość zmiany prądu płynącego przez cewkę jest proporcjonalna do panującego na niej napięcia:
𝑑𝐼
𝑈 =𝐿⋅
𝑑𝑡

• Doprowadzenie do cewki napięcia powoduje liniowe narastanie prądu.

• Energia niezbędna do wymuszenia liniowego narastania prądu cewki jest gromadzona w jej wnętrzu, w polu magnetycznym:

1
𝑊𝐿 [𝐽 ] = ⋅ 𝐿[𝐻] ⋅ 𝐼 2 [𝐴]
2

• Moc związana z prądem płynącym przez cewkę nie jest rozpraszana w postaci ciepła, lecz kumuluje się w postaci energii pola
magnetycznego wytwarzanego przez cewkę

Szeregowe połączenie:

𝐿 = 𝐿1 + 𝐿2
Równoległe połączenie:
𝐿1 ⋅ 𝐿2
𝐿=
𝐿1 + 𝐿2

Popławski Dawid
 Obwody RLC
RLC - skrótowe oznaczenie dla obwodów elektrycznych (w tym elektronicznych) składających się tylko z trzech podstawowych elemen-
tów pasywnych:

• R - rezystancji,
• L - indukcyjności,

• C - pojemności.

Szeregowy obwód RLC w układach prądu przemiennego

Natężenie prądu w szeregowym obwodzie RLC z doprowadzonym napięciem sinusoidalnie zmiennym wynosi:

𝐼 = 𝐼0 ⋅ sin(𝜔 ⋅ 𝑡)
Napięcie na zaciskach źródła:

𝑈 = 𝑈0 sin(𝜔 ⋅ 𝑡 + 𝜑)
gdzie 𝜑 jest różnicą faz między natężeniem prądu i napięciem.

Dodatkowo tangens przesunięcia fazowego równa się ilorazowi różnicy reaktancji cewki i kapacytancji kondensatora przez opór omowy:
1
𝜔𝐿 − 𝜔⋅𝐶
tg 𝜑 = .
𝑅
Moduł impedancji (impedancja) jest równy modułowi wektora wypadkowego całkowitego oporu:
√
( )
1 2
|𝑍| = 𝑅2 + 𝜔𝐿 −
𝜔𝐶
Mogą zajść następujące przypadki:
1
• 𝜔𝐿 > 𝜔𝐶 – obwód ma charakter indukcyjny, kąt przesunięcia fazowego jest większy od zera, więc natężenie prądu spóźnia się w
fazie w stosunku do napięcia na zaciskach źródła,
1
• 𝜔𝐿 < 𝜔𝐶 – obwód ma charakter pojemnościowy, kąt przesunięcia fazowego jest mniejszy od zera, napięcie na zaciskach źródła
spóźnia się w fazie w stosunku do natężenia prądu,
1
• 𝜔𝐿 = 𝜔𝐶 – zachodzi rezonans napięć, kąt przesunięcia fazowego jest równy zero, napięcie na zaciskach źródła jest zgodne w fazie
z natężeniem prądu. W tym przypadku zawada obwodu jest najmniejsza, więc natężenie prądu osiąga największą wartość.

Częstotliwość rezonansowa (czyli taka, przy której zachodzi rezonans napięć) wynosi:
1
𝑓= √
2𝜋 𝐿𝐶

Popławski Dawid