LOTNICZA AKADEMIA WOJSKOWA

FIZYKA
Laboratorium

Sprawozdanie z tematu nr : 7

Temat : Badanie interferencji fal akustycznych.

Data realizacji tematu : 11.05.2023r.

Prowadzący : dr Tomasz Seredyn

Grupa/podgrupa lab: Cl1/ L1

Wykonawcy sprawozdania :
1. Stanisław Bogusz
2. Wiktor Butkiewicz

Wypełnia prowadzący

Data oddania sprawozdania:

Ocena ze sprawozdania: Podpis:

 WSTĘP TEORYTYCZNY
Fala to rozprzestrzeniające się zaburzenie w ośrodku lub przestrzeni. W
przypadku fal mechanicznych, cząstki ośrodka, w którym fala się
rozchodzi, oscylują wokół pozycji równowagi, przenosząc energię z
jednego miejsca do drugiego bez przenoszenia materii.

Wszystkie fale wykazują pewne wspólne właściwości:

 Prostoliniowe rozprzestrzenianie się fali w jednorodnych

ośrodkach.
 Odbicie - po dotarciu do granicy ośrodków, fale zmieniają
kierunek, kontynuując ruch w tym samym ośrodku.
 Załamanie (refrakcja) - na granicy ośrodków, fala zmienia kierunek
swego biegu w wyniku zmiany prędkości poruszania się fali.
 Dyfrakcja - uginanie się fali na krawędziach, umożliwiające
omijanie przeszkód o rozmiarach mniejszych od długości fali oraz
powstawanie pasków dyfrakcyjnych po przejściu fali przez wąską
szczelinę lub przeszkodę, na przykład przez siatkę dyfrakcyjną.
Rozchodzące się fale nakładają się na siebie, co prowadzi do różnych
zjawisk:

 Interferencja - nakładanie się spójnych fal pochodzących z różnych

źródeł, co prowadzi do wzmocnienia lub tłumienia tych fal.
 Dudnienie - oscylacje amplitudy fali.
Fale o różnych długościach mogą się rozchodzić z różnymi prędkościami
w różnych ośrodkach. Ten efekt, nazywany dyspersją fali, może
prowadzić do różnych zjawisk, na przykład:

Rozszczepienie - załamanie fal pod różnymi kątami w zależności od ich

długości, prowadzące do rozłożenia fali na jej składowe, na przykład
rozszczepienie światła w pryzmacie.
Fale można podzielić na poprzeczne i podłużne, w zależności od kierunku
ich rozchodzenia się. Fale poprzeczne mają drgania prostopadłe do
kierunku rozchodzenia się fali, na przykład fala na sznurze lub fale
elektromagnetyczne. Fale podłużne mają drgania w tym samym kierunku,
co kierunek propagacji fali, na przykład fale akustyczne. W przypadku fal
rozchodzących się na wodzie występuje superpozycja drgań
poprzecznych i podłużnych.

Fala akustyczna to zaburzenie gęstości i ciśnienia, które rozprzestrzenia

się w ośrodku w postaci fali podłużnej, towarzysząc mu drgania
cząsteczek ośrodka. Ośrodki, w których takie fale mogą się poruszać, to
ośrodki sprężyste, takie jak ciała stałe, ciecze i gazy. Zaburzenia te
polegają na przenoszeniu energii mechanicznej przez drgające cząstki
ośrodka, bez zmiany ich średniej pozycji. Termin "fala akustyczna"
odnosi się zarówno do fal dźwiękowych, które wywołują słuchowe
wrażenia, jak i do fal o częstotliwościach i amplitudach poza zakresem
słuchu ludzkiego, ponieważ fizyczne właściwości tych fal są podobne.

Dźwięki słyszalne są generowane przez ciała, które drgają, mające

wystarczającą energię do wywołania najmniejszych wrażeń słuchowych
w ludzkim narządzie słuchu lub urządzeniach takich jak mikrofony.
Oznacza to, że natężenie dźwięku musi przekraczać próg słyszalności.

Fale dźwiękowe w płynach, ciałach stałych i superpłynach przenoszą

również masę.

Interferencję można wyjaśnić za pomocą teorii falowej. Doświadczenia

pokazują, że fale mogą na siebie nachodzić, jeśli mają stałą różnicę faz i
poruszają się w przybliżeniu w tym samym kierunku. Powstaje wtedy
obraz interferencyjny, charakteryzujący się występowaniem maksimów i
minimów interferencyjnych. Maksima powstają, gdy różnica drogi
przebytej przez fale jest równa parzystej wielokrotności długości fali.
Wtedy występuje wzmocnienie fali, które charakteryzuje się zwiększoną
amplitudą i częstotliwością. Może to być opisane za pomocą wzoru:
∆ r =2∗n∗λ.
Minimum interferencyjne, występuje wtedy, gdy różnica jest równa
nieparzystej wielokrotności połowy długości fali. Powstaje, wtedy jej
wyciszenie, charakteryzujące się zmniejszeniem amplitudy oraz częstotliwości.
Opisane wzorem:
( 2∗n−1 )∗λ
Δ r= .
2

Za pomocą analizy sytuacji geometrycznej przedstawionej na poniższym

schemacie układu doświadczalnego, możemy wyliczyć dla jakich kątów oraz
odległości nastąpi zjawisko interferencji fali akustycznej.

Wzmocnienie nastąpi wtedy, gdy kąt α będzie odpowiadał:

2∗n∗λ ( 2 n−1 )∗λ
sin α n max =
d
, zaś wygaszenie: sin α n min = . Znając te wielkości,
d
możemy wyliczyć odległości miedzy kolejnymi maksimami lub minimami
interferencyjnymi:
 a n=l∗tan α .

WYKONANIE ĆWICZENIA
Potrzebne przyrządy:
 dwa źródła dźwięku (w tym przypadku głośniki)
 mikrofon z decybelomierzem
 ruchomy stojak
 generator funkcyjny
 miarka

Przebieg ćwiczenia:
1. Ustalić odległość l miedzy źródłami dźwięku a odbiornikiem.
2. Odległość d między źródłami dźwięku. Ustalić w zakresie od 10 do
40cm.
3. Ustawić wybraną odpowiednią częstotliwość fali.
4. Następnie włączamy decybelomierz i mierzymy kolejne
wzmocenienia.

OPRACOWANIE WYNIKÓW
Dane:
 d = 40cm = 0,4m
 l = 73,5cm = 0,735m
 f = 2kHz wzmocnienie zmierzone w odległości n1 = 24cm
 f = 4kHz wzmocnienie zmierzone w odległości n1 = 16,5cm

Dla f = 2kHz:
V 340 m/s
λ= = =0 ,17 m
f 2000 Hz
n∗λ 1∗0 , 17 m
sinα= = =0,425
d 0,4m
O
α =25
O
a n=l∗tgα =73 ,5 cm∗tg25
a n=34 , 27 cm
 Dla f = 4kHz:
V 340 m/s
λ= = =0,085 m
f 4000 Hz
n∗λ 1∗0,085 m
sinα= = =0,2125
d 0,4m
O
α =12
O
a n=l∗tgα =73 ,5 cm∗tg12
a n=15 , 62 cm

BŁĄD POMIAROWY
∆ D=
√( d ) ( ) √(
∆d 2 ∆l 2
+
l
=
0,4
+) (
0,001 2 0,001 2
0,735 )
=0,0028 m=0 , 28 cm

WNIOSKI
Przeprowadzone eksperymenty miały na celu sprawdzenie teoretycznej wiedzy
dotyczącej interferencji fal w warunkach zbliżonych do laboratoryjnych
aczkolwiek z powodu dużego hałasu, otwartych okien oraz niewielkiej
odległości od ściany badanie mogło nie zostać przeprowadzone dokładnie.
Skonstruowany układ umożliwił identyfikację miejsc, w których występowały
maksima i minima interferencyjne. Nasze badania skupiły się głównie na
identyfikacji wzmocnień. Po wyprowadzeniu ciała z położenia początkowego,
szukaliśmy kolejnych miejsc, w których następowało maksimum
interferencyjne. Porównaliśmy nasze eksperymentalne wyniki z wartościami
obliczonymi teoretycznie i uzyskane wartości przy częstotliwości 4kHz wyszły
zbliżone aczkolwiek nie mieszczące się w błędzie pomiarowym.
Najprawdopodobniej wynika to z braku warunków idealnych. Ponadto, możliwe
są również błędy ludzkie wynikające z samej natury eksperymentu. Przy
częstotliwości 2kHz obliczone wyniki a zmierzone już różnią się znacznie.
Możliwe, że akurat jak przeprowadzano badanie był większy hałas w sali lub
był mocniejszy przeciąg przez to zmierzenie wzmocnienia było utrudnione i
mógł nastąpić błąd po stronie ludzkiej spowodowany brakiem rozróżnienia
wzmocnienia a jego brakiem.