4) Optyka Geometryczna

Zasada Fermata. Prawo odbicia i załamania

Aleksandra Wolska
Optyka geometryczna to gałąź optyki, w której światło opisywane jest przez promienie. Promienie
świetlne są pojmowane jako linie geometryczne pochodzące ze źródeł, rozciągające się przez różne
ośrodki i ujawniane przez detektory, zaś ich kierunki tworzą ścieżki, po których „płynie” światło.

Chociaż powstała i rozwinęła się jako samodzielna dyscyplina, optykę geometryczną można powiązać
z równaniami Maxwella w ramach ogólnej teorii elektromagnetyzmu.

Kształt przebiegu ścieżki światła jest nierozerwalnie związany ze współczynnikiem załamania światła n
ośrodka, w którym rozchodzi się światło ( n jest stosunkiem prędkości światła w próżni i w ośrodku).
Równania promienia można zapisać w postaci ogólnej, zakładając, że n jest gładką, ciągłą funkcją
położenia. W szczególności, jeśli n jest stałe, promienie są liniami prostymi. Nieciągłości we
współczynniku załamania spowodowane granicami między różnymi ośrodkami powodują nagłe
odchylenie promieni, zwane „załamaniem” i wyjaśniane za pomocą równań.

W oparciu o takie równania oraz odpowiedni dobór charakteru, kształtu i położenia interfejsów
można kierować promienie tak, aby przepływały w uporządkowany sposób przez wybrane media
(„soczewki”) i ostatecznie odtwarzać cechy źródła („obraz” ). Podstawowe właściwości optycznych
systemów obrazowania opisują równaia promieni. Powstały schemat jest klasycznie rdzeniem optyki
geometrycznej.

Zasada Fermata
Najczęstsze sformułowanie zasady Fermata mówi: światło rozchodzi się w taki sposób, że czas
propagacji jest minimalny. Rozdział ten przedstawia tło historyczne oraz różne sformułowania zasady
Fermata.

Zasada Fermata obowiązuje dla każdej fali biegnącej , nie tylko dla światła. W optyce podstawowym
równaniem jest równanie falowe, które opisuje wszystkie szczegóły propagacji. Optyka geometryczna
jest przypadkiem granicznym, gdy długość fali dąży do zera. Odwrotnym przypadkiem granicznym —
kiedy długość fali dąży do nieskończoności — jest dziedzina geometrycznej teorii fal. Teoria ta opiera
się na zasadzie Fermata, a także na podwójnych koncepcjach promieni i frontów.

Bazując na tej zasadzie jesteśmy w stanie wyprowadzić kluczone dla opyyki prawo załamania i odbicia
światła.
Prawo załamania światła
Zależy od prędkości rochodzenia się fali świetlnej w ośrodku. Szukamy więc najkrótszego możlwiwego
czasu w jakim światło pokona daną drogę z a do b.

2 2
a2 + x2 √b + ( d−x )
t= √ +
v1 v2

Szukamy ekstremum:
dt x x−d
= − =0
dx v 1 ∙ √ a + x v ∙ √ b 2+ ( d−x )2
2 2
2

Zatem:
x d−x
=
v 1 ∙ √ a + x v 2 ∙ √ b2 + ( d−x )2
2 2

Przekształcając równanie w celu otrzymania współczynnika załamania:

sin α v 1
= =n 1,2
sin β v 2

Ostatecznie mamy n1,2, który jest współczynnikiem załamania ośrodka II względem ośrodka I.
Prawo odbicia światła

Tutaj wybieramy optymalną trajektorię. Całkowita długość drogi w takim przypadku wynosi:
2
l= √a 2+ x 2 + √ b2 + ( d−x )
Szukamy ekstremum:
dl x x−d
= 2 2− 2 =0
dx √ a + x √b + ( d−x )2

Zatem:
x d−x
= 2
√ a + x √ b +( d−x )2
2 2

sin α 1=sin α 2

Ostatecznie dostajemy prawo odbicia:

α 1=α 2