Wydział Imię i nazwisko Rok Grupa Zespół

WILiGZ 1. Oliwia Pyka 1 7 6

2. Olga Pustelnik
PRACOWNIA Temat: Kondensatory Nr ćwiczenia
FIZYCZNA 33
WFiIS AGH
Data wykonania Data oddania Zwrot do popr. Data oddania Data zaliczenia OCENA
18.03.2024r. 25.03.2024r. 08.04.2024 15.04.2024

1. Cel ćwiczenia
Wykonanie pomiarów pojemności kondensatorów powietrznych oraz z warstwą dielek-
tryka, aby móc wyznaczyć stałą elektryczną ε0 i przenikalność względną εr różnych mate-
riałów.
2. Przyrządy pomiarowe
a. Układ pomiarowy, składający się z kondensatora i cyfrowego miernika
b. Przekładki z płytki pleksiglasowej
c. Dielektryki, wykonane z: PCV, drewna oraz pleksiglasowej.
3. Przebieg ćwiczenia
a. Przygotować przekładki oraz kondensator
b. Ustawić miernik LCR, aby wskazywał wartość 0,00 (wartość nie może przekraczać 0,2
pF)
c. Na kondensatorze ustawić pierwszą warstwę podkładek
d. Sczytać pomiar, następnie zmierzyć grubość przekładek za pomocą śruby mikrome-
trycznej
e. Analogicznie powtarzać czynność, dla różnych grubości przekładek
f. Po zakończeniu 1 części ćwiczenia, należy wybrać 3 rodzaje dielektryka
g. Sczytać pomiar wszystkich trzech wartości oraz wykonać pomiary materiałów
h. Wykonać pomiar dla kabla koncentrycznego
i. Wprowadzić dane do tabeli, wykonać obliczenia.
4. Wyniki pomiarów i opracowanie wyników
a. Wyznaczenie ε0 w kondensatorze płaskim
Tab 1. Wyniki pomiarów
Liczba d1 d2 d3 d = (d1 + d2 + d3)/3 C Cd
przekładek [mm] [mm] [mm] [mm] [pF] [mm∙pF]

1 4,30 4,33 4,30 4,31 115,9 469,6

2 7,15 7,17 7,38 7,32 68,1 492,36
3 11,10 11,20 11,20 11,17 45,4 507,12
4 14,21 14,36 14,29 14,29 35,4 505,87
5 18,19 18,21 17,8 18,07 29,7 576,68
1 4,29 4,30 4,29 4,29 117,9 505,79
Średnica kondensatora: 240 mm
Średnica przekładki: 2,05 mm
b. Kondensator płaski z dielektrykami
Tab 2. Wyniki pomiarów dla dielektryków
Materiał d [mm] C [nF]
Pleksiglas 10,27 0,13
Drewno 9,00 0,14
PCV 3,16 0,14

c. Kabel koncentryczny
Średnica zewnętrzna 2R – 4,27 mm
Średnica wewnętrzna 2r – 1,46 mm
Długość l – 560 mm
Pojemność kabla C – 0,33 pF
5. Opracowanie wyników
a. Wykres iloczynu C d, w zależności od odległości d

Wzór funkcji: f(d) = y =0,1578x3 - 4,8408x2 + 49,409x + 332,59

b. (C d)extr = f(0) = 332,59

c. Wartość stałej elektrycznej: ε0
( )
Wartość stałej elektrycznej wyznaczamy ze wzoru: 𝜀 = ( )
, gdzie:
D = średnica okładki kondensatora, 𝐷 = średnica przekładki, 𝜀 = przenikalność elek-
tryczna materiału
W tej części doświadczenia badanym materiałem jest powietrze, zatem 𝜀 = 1,000594
, ,
𝜀 = ( ) ( , )( , )
= , ⋅ ,
= 9,66 pF/m

Niepewność 𝐶𝑑 = 40,93 pF/mm

( )
Niepewność stałej elektrycznej ε0 dla wzoru𝜀 = wyrażana jest przez:
( ) ( ) (( ) ) ( )
𝑢(𝜖 )= 𝜖 i = ( )
+
 ( ) ,
Zatem: = ,
+ = √0,0088 + 0,000069 = √0,008869 = 0,094
0,094⋅9,66 = 0,91 pF/m

d. Wartość tabelaryczna prędkości światła wynosi : 299 792 458 m/s

Prędkość światła c można wyrazić wzorem:
𝑐= , gdzie 𝜇 = przenikalność magnetyczna próżni (4𝜋 ⋅ 10 )
Obliczona wyżej wartość 𝜀 = 9,66 pF/m
𝑐 = 287092330 m/s
Niepewność oblicza się z prawa przenoszenia niepewności:

e. Niepewność 𝐶𝑑 = 40,93 pF/mm

( )
Niepewność stałej elektrycznej ε0 dla wzoru𝜀 = wyrażana jest przez:
( ) ( ) (( ) ) ( )
𝑢(𝜖 )= 𝜖 i = ( )
+
( ) ,
Zatem: = ,
+ = √0,0088 + 0,000069 = √0,008869 = 0,094
0,094⋅9,66 = 0,91 pF/m

f. | 8,85 – 9,66| < 0,91

0,81 < 0,91 , zatem obliczona wartość ε0 jest zgodna w granicach niepewności rozszerzo-
nej z wartością tabelaryczną
g. Niepewność wartości prędkości światła można obliczyć z prawa przenoszenia niepewno-
ści:

Część II: kondensator płaski – wyznaczenie εr dla różnych dielektryków i kabel kon-
centryczny

Wyznaczenie εr dla różnych dielektryków:

Obliczenie wartości numer 1 ( dla pleksiglasu), pozostałe wykonane analogicznie:

, ⋅ ,
𝜀 = = , ⋅ ,
= 3,35 pF/m

Materiał Wyliczona wartość 𝜀 Wartość tablicowa

Pleksiglas 3,35 2,6
Drewno 3,17 2-8
PCV 1,11 2,8

Wyznaczenie εr dla kabla koncentrycznego:

Obliczenia wykonane z przekształcenia wzoru: 𝐶 =
R = 0,5 ⋅ 4,27 mm, r = 0,5 ⋅ 1,46 mm, l = 560mm
,
, , ⋅ ,
,
𝜀 = = , ⋅ ,
= ,
= 1,15 pF/m
6. Wnioski
Wyznaczenie i obliczenie przenikalności przeprowadzono zgodnie z instrukcją, a obliczona
wartość 𝜀 po uwzględnieniu niepewności jest równa wartości tablicowej. W przypadku wy-
znaczenia 𝜀 poszczególnych materiałów, uzyskane wartości odbiegają od wartości tablico-
wych, co może wynikać z drobnych błędów przy mierzeniu, a także faktu, że grubości materia-
łów nie były jednakowe na całej powierzchni badanej próbki. Wyjątkiem jest drewno, którego
zakres 𝜀 jest szeroki ( w zależności gatunku i odmiany drewna wartości te wahają się od 2-8
pF/m), zatem otrzymana wartość zgadza się z tabelaryczną. Prędkość światła???

7. Bibliografia