Laboratorium Podstaw Fizyki

ćwiczenie nr 48
Temat ćwiczenia: Wyznaczanie stałej Plancka na podstawie charakterystyki
diody elektroluminescencyjnej
Nazwisko i Imię prowadzącego kurs:
Wykonawca:
Imię i Nazwisko
nr indeksu, wydział
Termin zajęć: dzień
tygodnia, godzina
Numer grupy
ćwiczeniowej
Data oddania
sprawozdania:
Ocena końcowa

Zatwierdzam wyniki pomiarów.

Data i podpis prowadzącego zajęcia......................................................

Adnotacje dotyczące wymaganych poprawek oraz daty otrzymania

poprawionego sprawozdania
 I. Wstęp
Stała Plancka to jedna z podstawowych stałych fizycznych używanych do
opisywania zjawisk mechaniki kwantowej. Max Planck założył, że ścianki ciała
doskonale czarnego emitują lub absorbują energię fali elektromagnetycznej w
postaci kwantów. Energia ta jest proporcjonalna do częstotliwości,
współczynnikiem tej proporcjonalności jest stała Plancka h ≈6,26*10-34J٠s.
Celem ćwiczenia jest wyznaczenie wartości stałej Plancka na podstawie
charakterystyki prądowo-napięciowej diody elektroluminescencyjnej (LED). Jest
ona półprzewodnikiem domieszkowanym (złącze p-n), który podczas
rekombinacji promienistej emituje światło o określonej barwie. Poziom Fermiego
znajduje się bardzo blisko pasma przewodzenia oraz pasma walencyjnego.
Po wyznaczeniu wartości napięcia Ub, które jest barierą potencjału oraz długości
fali λ promieniowania emitowanego przez diodę, można wyznaczyć wartość stałej
Plancka z zależności:
𝒆
h= 𝝀 𝑼𝒃
𝒄

gdzie e jest elementarnym ładunkiem elektrycznym, a c to prędkość światła w

próżni.
Podczas wykonywania ćwiczenia badano charakterystykę prądowo-napięciową
diody LED w kolorze czerwonym.
Pomiary wykonano za pomocą:
• woltomierza KEMOT KT890,
• amperomierza SANWA CD771,
• monochromatora.
 II. Wyniki i obliczenia
Na poniższym wykresie przedstawiono wyniki pomiarów oraz zaznaczono
niepewności pomiarowe wynikające z niedokładności narzędzi pomiarowych.

charakterystyka prądowo-napięciowa czerwonej diody

elektroluminescencyjnej
30

25

20
natężenie (mA)

15

10

0
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50

-5
napięcie (V)

Za pomocą funkcji REGLINP wyznaczono współczynniki a i b (oraz ich

niepewności) prostej dopasowanej do prostoliniowej części wykresu
charakterystyki:
a=136,39±5,88, b=-253,44±11,52.
Wyznaczono barierę potencjałów:
𝑏 −253,44
𝑈𝑏 = − =− = 𝟏, 𝟖𝟔[𝐕]
𝑎 136,39
oraz obliczono jej niepewność złożoną:
b 2 1 2 −253,44 2 1 2
uc (Ub ) = √(a2 ) u(a)2 + (a) u(b)2 = √( 136,392 ) 5,882 + (136,39) 11,522 = 0,12[V].
A pomocą monochromatora (niepewność 10nm) zmierzono długość fali. Wyniki
pomiarów przedstawiono w poniższej tabeli:
Pomiar 1 2 3 4 5 6
λ [nm] 633 632 631 633 632 632
Wyznaczono średnią długość fali:
633+632+631+633+632+632
λ= = 632,17[nm] = 𝟔𝟑𝟐, 𝟏𝟕 ∗ 𝟏𝟎−𝟗 [𝐦].
6

Wyznaczono niepewności standardowe długości fali:

(λ1 −λ)2 +(λ2 −λ)2 +(λ3 −λ)2 +(λ4 −λ)2 +(λ5 −λ)2 +(λ6 −λ)2
ua (λ) = √ = 0,31[nm],
6(6−1)

10
𝑢𝑏 (𝜆) = = 5,77[𝑛𝑚].
√3

Następnie obliczono niepewność złożoną:

u(λ) = √ua (λ)2 + ub (λ)2 = 3,41[nm] = 3,41 ∗ 10−9 [m]

Z otrzymanych wyników wyznaczono stałą Plancka:

e 1,6 ∗ 10−19
h = λUb = ∗ 632,17 ∗ 10−9 ∗ 1,86 = 𝟔, 𝟐𝟕 ∗ 𝟏𝟎−𝟑𝟒 [𝐉𝐬].
c 300 ∗ 106
Obliczono niepewność całkowitą stałej Plancka:
eλ eUb 2
uc (h) = √( c )2 ∗ u(Ub )2 + ( ) ∗ u(λ)2 = 0,39 ∗ 10−34 [Js].
c

Wszystkie wyniki zaokrąglono.

III. Wnioski
Stała Plancka wyznaczona za pośrednictwem charakterystyki prądowo-
napięciowej czerwonej diody LED wynosi 6,27*10-34Js. Ogólnie przyjęta wartość
stałej Plancka jest równa 6,63*10-34Js. Można zatem stwierdzić, że obliczony
wynik jest poprawny, ponieważ wartość tablicowa mieści się w zakresie
niepewności.