Wydział Imię i nazwisko Rok Grupa Zespół

1. Oliwia Pyka 1 7 6
2. Olga Pustelnik
PRACOWNIA Temat: Wyznaczenie przyśpieszenia ziemskiego g z wykorzystaniem Nr ćwiczenia
FIZYCZNA wahadła matematycznego 0
WFiIS AGH
Data wykonania Data oddania Zwrot do popr. Data oddania Data zaliczenia OCENA
26.02.2024 04.03.2024

1. Cel ćwiczenia
Celem ćwiczenia jest obliczenie wartości przyśpieszenia ziemskiego g oraz niepewności
dla stałej długości wahadła oraz dla różnych długości wahadła.
Wahadło matematyczne, to ciało o masie punktowej, zawieszone na cienkiej, nieważkiej,
nierozciągliwej nici. Jeśli odchylimy wahadło od pionu o dany kąt i puścimy swobodnie,
będzie wykonywać ruch w płaszczyźnie poziomej.

2. Przyrządy pomiarowe
Do ćwiczenia wykorzystaliśmy:
 Wahadło matematyczne
 Linijka z dokładnością do jednego mm, o długości 600mm
 Stoper

3. Przebieg ćwiczenia
1 część ćwiczenia – wahadło o stałej długości
Na początku umieściliśmy nasz obciążnik na nitce o długości ok 30cm (dokładnie
28,8cm). Jedna osoba puszczała swobodnie obciążnik, natomiast druga kontrolowała
stoper, aby pomiar był najbardziej rzeczywisty. Wykonaliśmy kolejno 10 pomiarów, które
miały po 10 okresów. Po ich wykonaniu, przeszliśmy do obliczeń, za pomocą, których
mamy możliwość obliczenia przyśpieszenia ziemskiego oraz niepewności.
Nr. Czas 10 okresów (s) Czas trwania 1 okresu Kwadrat odchyłki od
pomiaru (s) średniej ( T i−T śr ) [ s2 ¿
1 11,83 1,183 0,00844561
2 11,12 1,121 0,00089401
3 11,09 1,109 0,00032041
4 10,95 1,095 0,00001521
5 10,92 1,092 0,00000081
6 10,62 1,062 0,0084681
7 10,92 1,092 0,00000081
8 10,78 1,078 0,00017161
9 10,31 1,031 0,00361201
10 10,48 1,048 0,00185761
Tab.1 Pomiary dla stałej długości wahadła
 2 część ćwiczenia – wahadło o różnej długości
Po zakończeniu części pierwszej, zmieniamy 3 razy długość naszego wahadła. W
przypadku pierwszego pomiaru długość wahadła wynosi 25,4cm. Wykonujemy 3-krotny
pomiar 10 okresów. Zabieg ponawiamy dla dwóch następnych wartości, kolejno: 19,5cm
oraz 36,1cm. W tabeli umieszczamy czwarty pomiar z pierwszej części ćwiczenia,
następnie wykonujemy obliczenia.

4. Wyniki pomiarów i opracowanie wyników

1 część:
Z danych z tabeli pierwszej wyliczamy średni okres wahadła za pomocy średniej
arytmetycznej, wynosi on Tsr = 1,0911s

T i +T i +T i +T i +T i +T i +T i +T i +T i +T i
T śr = 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

10

= (1,183 + 1,121 + 1,109 + 1,095 + 1,092 + 1,062 + 1,092 + 1,078 + 1,031 +

1,048)/10
= 1,0911 s

Suma kwadratów odchyłki średniej jest równa:

10

∑ ( T i−T sr ) = 0,02378619 s2
i=1

Następnie możemy policzyć niepewność standardową typu A dla średniego pomiaru

wielokrotnego, za pomocą wzoru, zawartego w kartach pracy*1. Po obliczeniu nasze
UA(Tsr) = 0,016 s.

√ √
2
Σ i ( T i−Tsr )
0,02378619
u A ( Tsr )= =0,0163 s
=
n ( n−1 ) 10⋅ 9
Niepewność względną średniego okresu wyliczamy ze wzoru podanego w kartach pracy:

u A ( T sr ) 0,016
= =0,015
Tsr 1,091

Niepewnością typu B dla tego ćwiczenia, jest podziałka linijki (1mm), dlatego
uB(l) = 0,001m.

Posiadając wyżej wymienione dane, jesteśmy w stanie policzyć przyśpieszenie ziemskie,

które w naszym przypadku wyniosło g = 9,54 m/s2.
2 2
4 π l 4 π ⋅0,288 39,4384 ⋅0,288 m
g= 2
= 2
= =9 , 54 2
T sr ( 1,091 ) 2,08381 s

Na mocy prawa przenoszenia niepewności, obliczamy niepewność złożoną u(g),

ponownie posługujemy się wzorami z karty pracy, stąd wiemy, że nasze u(g) ≈ 0,28 m/ s2
 √[ ][ ] √[ ][ ]
2 2 2 2
4 π2 −8 π 2 l 39,4384 −22,717
u ( g )= ⋅uB ( l ) + ⋅u A ( T sr ) = 0,001 + ⋅1,121
T 25 r T 3sr 1,190281 1,299

= 0,28 m/ s2

Korzystając ze wzoru U(g) = ku(g)

u(g) - niepewność złożona
k – bezwymiarowy współczynnik rozszerzenia, umownie przyjmuje się najczęściej
wartość k=2.

U(g) = 2 ∙ 0,28 = 0,56 m/s2

Sprawdzamy, czy wyznaczone przez nas przyśpieszenie ziemskie g jest zgodne z granicami
niepewności rozszerzonej, z wartością tabelaryczną (przyjmujemy dla Krakowa, że wynosi g 0
= 9,811 m/s2)
|9,54 – 9,811| < 0,56
0,271<0,56
Prawda.
2 część:
Numer pomiaru Dł. wahadła [cm] Średni czas trwania 1 Kwadrat
okresu [s] okresu [ s2 ¿
1. 25,4 1,053 1,109
2. 19,5 0,853 0,728
3. 36,1 1,207 1,457
4. 28,8 1,091 1,190
Korzystamy ze wzoru: T =2 π
√ l
g
4π
2
a następnie przekształcamy go do postaci: T 2= l;
g

zapisujemy jako zależność liniową y= ax + b, gdzie:

2
4π
y=T 2, a= i zmienna x= l
g
2
s
Współczynnik a wyznaczony metodą regresji liniowej wynosi 4,2683 (równanie linii
m
trendu to y=4,2683x)
 2 2 2
4π 4π 4π
Obliczamy wartość przyspieszenia ziemskiego: a= => g= =
g a 4,2683
m
g= 9,24 2
s
Niepewność współczynnika a wynosi:
2
s
u(a)= 0,31
m

Obliczamy niepewność u(g):

2
4π
u ( g )= 2 u ( a )
a
2
4π m
u(g) = 2
0 ,31= 0,67 2
( 4,2683) s

Sprawdzamy, czy wyznaczone przez nas przyśpieszenie ziemskie g jest zgodne z granicami
niepewności rozszerzonej, z wartością tabelaryczną (przyjmujemy dla Krakowa, że wynosi g 0
= 9,811 m/s2)

|9,24 – 9,811| < 0,67

0,571< 0,67
Prawda.

5. Wnioski
Podsumowując, po obu częściach ćwiczenia, możemy zauważyć, że wyniki są zależne od
długości wahadła oraz jego wychylenia. Wartość przyśpieszenia ziemskiego w pierwszej
części wyniosła: 9,54 m/s2, natomiast w drugiej 9,24 m/s2. Wedle danych dla Krakowa,
Przyśpieszenie ziemskie jest równe 9,811 m/s 2. Uważamy, że różnorodność naszych
wyników spowodowana jest błędnym pomiarem (na który, ludzki zmysł nie ma wpływu,
ze względu na opóźnienie reagowania na bodźce) stopera, a odczytów rzeczywistych, oraz
rozbieżności, do jakiej sięgał zakres wychylenia wahadła. Dlatego nasze wyniki są różne,
ale mieszczą się w zakresie niepewności rozszerzonej.
6. Bibliografia
 https://home.agh.edu.pl/~kakol/efizyka/w12/main12b.html