Wydział: Dzień/godz.

Nr zespołu

Fizyki Wtorek 17:00 - 20:00 15

Data ​15.05.2018

Nazwisko i Imię: Ocena z przygotowania Ocena z sprawozdania Ocena końcowa

1.
2.​Przerwa Marcin

Prowadzący:
Dr inż. hab. Katarzyna Rutkowska

Temat:
Pomiar długości fal elektromagnetycznych metodami interferencyjnymi.

1. Wstęp teoretyczny

Interferencja ​
jest to zjawisko nakładania się (lub inaczej superpozycji) dwóch lub więcej fal pochodzących z
różnych źródeł. W wyniku tego nałożenia może dojść do wzmocnienia fali, gdy są one zgodne w fazie lub
wygaszania - gdy ich fazy są przeciwne. Aby mogło dojść do zjawiska interferencji fale muszą posiadać
jednakową częstotliwość oraz muszą być koherentne - różnica ich faz musi być stała w czasie.

Interferometr Michelsona​- urządzenie składające się z​​pary zwierciadeł, płytki półprzepuszczalnej, źródła
światła oraz detektora. Elementy ustawione są w kształt krzyża. Monochromatyczna fala wysyłana ze źródła
pada na półprzepuszczalną płytkę i rozdziela się na 2 części. Jedna część wiązki przechodzi przez nią i pada na
jedno zwierciadło, od którego odbija się, wraca na płytkę półprzepuszczalną, od której odbija się i pada na
detektor. Wiązka pierwotnie odbita od płytki półprzepuszczalnej natomiast pada na drugie zwierciadło, od
którego odbija się, przechodzi przez płytkę półprzepuszczalną i dociera do detektora. Skutkiem owego zjawiska
jest powstanie różnicy dróg optycznych obu wiązek i powstawanie prążków interferencyjnych.

Interferometr Fabry-Perota - ​jest to urządzenie ​zbudowane z dwóch równoległych półprzepuszczalnych

płaskich płytek między, którymi znajduję się warstwa powietrza. ​Padająca pod różnymi kątami na pierwszą
płytę fala po przejściu przez nią ulega wielokrotnemu odbiciu od powierzchni obu płytek, ulegając interferencji.
Prążki interferencyjne powstają na ekranie znajdującym się za płytkami.

2. Schemat ćwiczenia

Interferencja na siatce dyfrakcyjnej

Wykonaliśmy 12 pomiarów każdej szczeliny w celu wyznaczenia stałej siatki dyfrakcyjnej

nr długość [cm] nr długość [cm] nr długość [cm]

pomiaru pomiaru pomiaru
1. 7,4 5. 7,3 9. 7,3
2. 7,3 6. 7,3 10. 7,4
3. 7,3 7. 7,4 11. 7,3
4. 7,3 8. 7,3 12. 7,4
średnia szczeliny: dśr = 7, 33 cm
0,1 cm
u(d) = √3
= 0, 058 cm

d = 7, 333(58) cm

Następnie w celu wyznaczenia długości fali elektromagnetycznej puściliśmy ją przez siatką dyfrakcyjną w celu
uzyskania interferencji na szczelinach i odchylenia poszczególnych prążków.

√ √
2 o o
Δαe 2
u(α) = ( Δα
3 ) +( 3 ) = ( 13 )2 + ( 13 )2 = 0, 011 rad

√( · u(d) )2 + ( ∂α · u(α) )2 =
√( · u(d) )2 + ( d·cosa
∂λ ∂λ sina 2
u(λ) = ∂d m m · u(α))

rząd widma m=2 m=1 m=0 m=1 m=2

odchylenie (kąt α ) 56° 23° 0° 27° 61°
sin α 0,8290 0,3907 0 0,4534 0,8746
długość fali λ [cm] 3,04 2,86 0 3,33 3,21
niep. u(λ) [cm] 0,033 0,078 0 0,077 0,032

tak więc długość fali wynosi: λśr = 3, 1102 cm

jej niepewność: u(λśr ) = 0, 055 cm
λ = 3, 11(5) cm

Interferometr Michelsona

Za pomocą interferometru Michelsona zmierzyliśmy kolejne maksymalne wzmocnienia fali, które

odczytywaliśmy na oscyloskopie. Przesuwając zwierciadło Z 1 i zwierciadło Z 2 zmienialiśmy długość drogi
optycznej odbijającej się wiązki. Wyniki przesunięć zwierciadeł, drogi optycznej wiązki i długość fali dla
każdego przesunięcia zapisaliśmy w poniższej tabeli.

Wzór na długość fali elektromagnetycznej: λ = 2δ

m

m - numer kolejnego wzmocnienia (nr pomiaru)

Z 1 - przesunięcie zwierciadła pierwszego
Z 2 - przesunięcie zwierciadła drugiego
d - średnia arytmetyczna kolejnych odległości w zwierciadle Z 1 i Z 2
δ - przesunięcie zwierciadła względem pierwszego maksima (m=0)
m Z 1 [cm] Z 2 [cm] d [cm] δ [cm] 2δ [cm] λ [cm]
0. 1,6 1,8 1,70 0 0 0
1. 3,4 3,6 3,50 1,80 3,60 3,600
2. 5,3 5,2 5,25 3,55 7,10 3,550
3. 7,1 7,1 7,10 5,40 10,80 3,600
4. 8,8 8,9 8,85 7,15 14,30 3,575
5. 10,6 10,6 10,60 8,90 17,80 3,560
6. 12,4 12,4 12,40 10,70 21,40 3,567
7. 14,2 14,1 14,15 12,45 24,90 3,557
8. 15,9 15,8 15,85 14,15 28,30 3,538
9. 17,7 17,7 17,70 16,00 32,00 3,556
10. 19,4 19,3 19,35 17,65 35,30 3,530
11. 21,3 21,2 21,25 19,55 39,10 3,555
12. 23 22,9 22,95 21,25 42,50 3,542
13. 24,8 24,8 24,80 23,10 46,20 3,554
14. 26,6 26,6 26,60 24,90 49,80 3,557
15. 28,4 28,3 28,35 26,65 53,30 3,553
16. 30,1 30 30,05 28,35 56,70 3,544

Niepewność przesunięcia zwierciadła 2δ :

Δd = 1 mm
Δde = 0, 5 mm

√( 1 mm 2 0,5 mm 2
u( 2δ )= 3 ) +( 3 ) = 0, 37 mm = 0, 037 cm

Metodą najmniejszych kwadratów wyznaczyliśmy współczynnik kierunkowy prostej a = λ .

Równanie prostej y= ax + b jest równe 2δ = λm + b
a = 3, 5434 cm
u(a) = 0, 005 cm
λ = 3, 543(5) cm
Interferometr Fabry-Perota

Układ z dwoma płytkami

Pomiary zaczęliśmy od maksymalnego odchylenia się od siebie płytek półprzepuszczalnych i pierwszego

zarejestrowanego maksima. Pomiary robiliśmy z każdym zarejestrowanym maksimem fali, aż do momentu,
gdy rozstaw płytek przestał być równoległy. Pomiary zrobiliśmy dla kilku nachyleń płytek względem padającej
na nią fali. Pomiary spisaliśmy w poniższych tabelach.

2δ 2(dm −d )
długość fali obliczyliśmy ze wzoru:​λ = m = m
0
,​
gdzie:
dm - kolejna odległość między płytkami, gdzie jest maksymalne wzmocnienie dla fali
d0 - pierwsze zarejestrowane wzmocnienie
m - kolejny numer pomiaru

√[( ) · u(d )]
2 2 2
u(λ) = ∂λ
∂dm m + [( ∂α
∂λ
) · u(α)] = √( 2cosα
m · u(dm )) + (− 2d·sinα
m · u(α))
Δx 0,1
u(d) = √3
= √3
= 0, 058 cm
o
Δα 1
u(α) = √3
= √3
= 0, 010 rad

Pomiary dla kąta odchylenia 0° :

m d [cm] λ [cm] u(λ) [cm]

(nr pomiaru)
6. 10,8 3,2667 0,0193
5. 8,6 3,0400 0,0232
4. 7,1 3,0500 0,0290
3. 5,6 3,0667 0,0387
2. 3,9 2,9000 0,0580
1. 2,5 3,0000 0,1160
0. 1 ---- ----
średnia: 3,0539 0,0474

długość fali wynosi: λ = 3, 054(47) cm

Pomiary dla kąta odchylenia 15° :

m d [cm] λ [cm] u(λ) [cm]

(nr pomiaru)
5. 9,6 3,2918 0,0222
4. 7,8 3,2535 0,0278
3. 5,9 3,1260 0,0370
2. 4,3 3,1579 0,0556
1. 2,6 3,0622 0,1111
0. 1 ---- ----
średnia: 3,1783 0,0507
długość fali wynosi: λ = 3, 178(51) cm
Pomiary dla kąta odchylenia 30° :

m d [cm] λ [cm] u(λ) [cm]

(nr pomiaru)
5. 10,2 3,1870 0,0202
4. 8,5 3,2476 0,0252
3. 6,5 3,1754 0,0337
2. 4,7 3,2043 0,0505
1. 2,7 2,9445 0,1010
0. 1 ---- ----
średnia: 3,1518 0,0461

długość fali wynosi: λ = 3, 152(46) cm

Pomiary dla kąta odchylenia 45° :

m d [cm] λ [cm] u(λ) [cm]

(nr pomiaru)
5. 10 2,5456 0,0166
4. 7,8 2,4042 0,0208
3. 5,3 2,0270 0,0277
2. 3,2 1,5556 0,0416
1. 1,2 0,2828 0,0832
0. 1 ---- ----
średnia: 1,7631 0,03801

długość fali wynosi: λ = 1, 76(3) cm

Układ z jedną płytką półprzepuszczalną:

Analogicznie jak dla dwóch płytek równoległych do siebie, tu mamy jedną płytkę półprzepuszczalną, którą
przesuwaliśmy w celu znalezienia kolejnych maksymalnych wzmocnień fal. Dla większej dokładności
wyników przesuwaliśmy płytkę jak i zwierciadło ku sobie.

m - numer kolejnego wzmocnienia (nr pomiaru)

Z 1 - przesunięcie zwierciadła
P 2 - przesunięcie płytki półprzepuszczalnej
d - średnia arytmetyczna kolejnych odległości Z 1 i P 2
δ - przesunięcie względem pierwszego maksima (m=0)

m Z 1 [cm] P 2 [cm] d [cm] δ [cm] 2δ [cm] λ [cm]

0. 8,6 6,4 7,50 ---- ---- ----
1. 10,5 8,2 9,35 1,85 3,7 3,7000
2. 12,1 10,4 11,25 3,75 7,5 3,7500
3. 13,7 11,8 12,75 5,25 10,5 3,5000
4. 15,6 13,4 14,50 7,00 14,0 3,5000
5. 17,1 15,1 16,10 8,60 17,2 3,4400
6. 18,8 16,7 17,75 10,25 20,5 3,4167
7. 20,4 18,2 19,30 11,80 23,6 3,3714
8. 22,1 19,8 20,95 13,45 26,9 3,3625
9. 23,8 21,7 22,75 15,25 30,5 3,3889
10. 25,4 23,3 24,35 16,85 33,7 3,3700
11. 27,1 25,3 26,20 18,70 37,4 3,4000
12. 28,6 27,1 27,85 20,35 40,7 3,3917
13. 30,4 28,5 29,45 21,95 43,9 3,3769
14. 32 30,2 31,10 23,60 47,2 3,3714
15. 33,8 32 32,90 25,40 50,8 3,3867
16. 35,4 33,6 34,50 27,00 54,0 3,3750
17. 37 35,3 36,15 28,65 57,3 3,3706
18. 38,7 36,7 37,70 30,20 60,4 3,3556

Metodą najmniejszych kwadratów wyznaczyliśmy współczynnik kierunkowy prostej a = λ .

Równanie prostej y= ax + b jest równe 2δ = λm + b
a = 3, 3387 cm
u(a) = 0, 0080 cm

λ = 3, 339(8) cm

3. Wnioski

Metoda: długość fali elektromagnetycznej λ [cm]

Siatka dyfrakcyjna λ = 3, 11(5) cm

Interferometr Michelsona λ = 3, 543(5) cm

Interferometr Fabry-Perota z dwoma płytkami:

układ płytek odchylony względem fali o 0° λ = 3, 054(47) cm

układ płytek odchylony względem fali o 15° λ = 3, 178(51) cm

układ płytek odchylony względem fali o 30° λ = 3, 152(46) cm

układ płytek odchylony względem fali o 45° λ = 1, 76(3) cm

Interferometr Fabry-Perota z jedną płytką λ = 3, 339(8) cm

- Najdokładniejszym sposobem na wyznaczenie długości fali elektromagnetycznej okazał się

interferometr Michelsona, jego niepewność jest największa.
- Najmniej dokładnym sposobem pomiaru okazała się siatka dyfrakcyjna, której niepewność wynosi
u(λśr ) = 0, 055 cm
- Pomiar dla 45° w interferometrze Fabry-Perota mocno odbiega od reszty wyników. Może to być
spowodowane złym odczytem na linijce, złym odczytaniem maksymalnych wzmocnień na
spektrometrze lub też złym ustawieniem płytek i zwierciadła.