Wydział Imię i nazwisko Rok Grupa Zespół

WILiGZ 1. Oliwia Pyka 1 7 6

2. Olga Pustelnik
PRACOWNIA Temat: Wyznaczenie ładunku właściwego e/m Nr ćwiczenia
FIZYCZNA 45
WFiIS AGH
Data wykonania Data oddania Zwrot do popr. Data oddania Data zaliczenia OCENA
04.03.2024 18.03.2024

1. Cel ćwiczenia
Obserwacja, w układzie dwóch cewek Helmholza, toru ruchu elektronu, w wytworzonym
jednorodnym polu magnetycznym, następnie wyznaczenie ładunku właściwego elektronu.
2. Przyrządy pomiarowe
 Układ dwóch cewek Helmholtza
 Lampa katodowa
 Miernik elektryczny
3. Przebieg ćwiczenia
1. Uruchomienie aparatury przez prowadzącego:
a) Ustawienie napięcia siatkowego oraz anodowego
b) Włączenie zasilacza
c) Ustalenie wartości napięcia siatkowego na 30 V
d) Ustalenie wartości napięcia andowego na 150 V
2. Odczekanie ok. 5 min, aby zauważyć wiązkę elektronów.
3. Właściwe ustawienie toru wiązki elektronu, poprzez ruch końcówki lampy.
4. Ustawianie dla danej wartości napięcia, promienia okręgu o wartości kolejno 2, 3, 4 i
5 cm. Po każdym poruszeniu wiązki, została spisana wartość natężenia z miernika
elektrycznego.
5. Powielenie czynności z punktu 3, dla zmienionych wartości napięcia andowego
(kolejno: 175V, 190V, 200V, 210V)
6. Wykonanie obliczeń
4. Wyniki pomiarów i opracowanie wyników

R (cm) 2 3 4 5 2 3 4 5 2 3 4 5
I (A) 3,2 1,99 1,43 1,15 3,52 2,17 1,6 1,28 3,67 2,28 1,67 1,34
1
e/m 0,1 0,16 0,17 0,17 0,13 0,16 0,16 0,16 0,13 0,15 0,16 0,16
4

R (cm) 2 3 4 5 2 3 4 5
I (A) 3,76 2,37 1,74 1,34 3,82 2,42 1,77 1,39
e/m * 0,13 0,15 0,16 0,17 0,14 0,16 0,16 0,18
12.
*- każdą wartość w tej kolumnie należy pomnożyć przez 10

Wyniki w kolumnie czwartej, zostały obliczone za pomocą wzoru:

gdzie: U- wartość napięcia, R- promień cewki, n – liczba zwojów cewki, I – wartość

natężenia, R– promień toru
Obliczenie wartości nr 1:
2
15 ∙ 0 ,19
2,480 ∙ 1012 ∙ 2 2 2 = 0,14 ∙ 10
12
154 ∙ ( 3 , 21 ) ∙ ( 0 , 02 )
Każda następna wartość jest liczona analogicznie do pierwszej.

Średnia wartość e/m =

( 0 ,14 +0 , 16+0 , 17+0 ,17+ 0 ,13+ 0 ,15+ 0 ,16+ 0 ,16 +0 , 13+0 , 15+0 , 16+0 , 16+0 , 13+0 , 15+0 , 16+ 0 ,17+ 0
20
· 1012

= 1,54· 1011

Odchylenie standardowe:

√ ([ ] [ ] )
2
ⅇ ⅇ
∑ −
U(e/m) = m i m śr

n ( n−1 )

√
2 2 2
( 0 ,14 ⋅ 1012−0 ,15 ⋅10 12) + ( 0 ,16 ⋅1012−0 ,15 ⋅1012 ) + ( 0 , 17 ⋅1012−0 , 15 ⋅1012) + …+ ( 0 , 18 ⋅1012−0 , 15⋅10 1
¿
20∗19
¿

= 0,00038 · 1011

Wartość tablicowa e/m - (1,758882012 ± 0,00000015) · 1011 C/kg

| 1,758882012· 1011 - 1,54· 1011| > 0,00038· 1011

0,219· 1011> 0,134· 1011

| 1,758882012· 1011 - 1,7· 1011| > 0,00038· 1011

| 1,758882012· 1011 - 1,8· 1011| > 0,00038 · 1011

5. Wnioski
Jak wynika z powyższych obliczeń, uśredniona wartość e/m nawet po uwzględnieniu
odchyłki nie jest równa wartości tablicowej. Błąd może wynikać z niedokładności w trakcie
ustawiania toru elektronów, tak aby przecinał poszczególne szczebelki drabiny. Można jednak
zauważyć, że najbardziej zbliżone wyniki zostały uzyskane przy U=210 V oraz r= 5 cm, przy
U=150 V oraz r= 4 i 5 cm, a także przy napięciu U= 200 V i r=5 cm, co pozwala w dużym
uogólnieniu stwierdzić, że bardziej dokładne wyniki uzyskiwane są przy zastosowaniu
większych promieni toru.
Bibliografia
 http://website.fis.agh.edu.pl/~pracownia_fizyczna/index.php?p=cwiczenia