ΟΗΕ, ΧΡΗΣΗ ΒΙΑΣ ΚΑΙ ΔΔΔ

ι. Καλόπιστη εφαρμογή των υποχρεώσεων που απορρέουν από τον Χάρτη (2§2)

1. Γνωμοδότηση για τηv Εισδοχή Κράτους στα Ηνωμένα Έθνη (1948)

Πραvματικά περιστατικά: Η ΕΣΣΔ εμπόδιζε, με τηv άσκηση τοu δικαιώματος αρνησικυρίας στο
ΣΑ την προσχώρηση νέων κρατών αv δεν ενέκρινε το Συμβούλιο την ε[σοδο κρατών φιλικά
προσκείμεvων σε αυτή, κάτι που υπαγορευόταν πολιτικά από τη διαμόρφωση των
ψυχροπολεμικών σχέσεων.

Ζητήματα τrου εγείρονται: Το ΔΔΔ εξέτασε αν η εφαρμογή του άρθρου 4 από την ΕΣΣΔΑ,
δηλαδή η εξάρτηση της ψήφου του νια την εισδοχή κράτους στον ΟΗΕ από τηv ταυτόχρονη
είσοδο άλλων κρατών} ήταν ορθή και αποφάνθηκε ότι η απαρίθμηση των όρων για την
προσχώρηση στον ΟΗΕ στο άρθρο 4 παρ. 1 είναι εξαντλητική, ενώ ταυτόχρονα δέχθηκε ότι η
συνεκτίμηση άλλων στοιχείων θα πρέπει να γίνεται βάσει της καλής πίστης. Το ΔΔΔ εφάρμοσε
την ερμηνεία του άρθρου 2 παρ. 2 στο άρθρο 4 και την ανήγαγε σε κανόνα συμπεριφοράς για
τα όργανα του ΟΗΕ.

11. Ειρηνική επιλ.υση διαφορών (2§3)

2. Υπόθεση Νικαράγουα (1986): Το ΔΔΧ θεώρησε ότι η υποχρέωση ειρηνική επLλυσης των
διαφορών έχει εθιμικό χαρακτήρα.

3. Υπόθεση Μαυρομμάτης (1924): Το ΔΔΧ δήλωσε ότι ακόμα και μια σύντομη συζήτηση μπορει
να εξαντλήσει την προϋπόθεση της διαπραγμάτευσης αν προκύπτει η άρνηση ενός εκ των
μερών vα δεχθεί την επίλυση της διαφοράς με διαπραγματεύσεις.

4. Διαιτητική απόφαση Αλαμπάμα (1872): Μετά τον Αμερικανικό Εμφύλιο το Ηνωμένο

Βασίλειο και οι ΗΠΑ σύνηφαv τη Συνθήκη της Washington (1871) με την οποLα συμφώνησαν να
κωδικοποιήσουν το εφαρμοστέο δίκαιο για τις υποχρεώσεις ενός ουδέτερου κράτους απέναντι
στους εμπολέμους και να υποβάλουν τις διαφορές τους σε διεθνή διαιτησία. Τέτοια ήταν και η
διαφορά σχετικά με το πλοίο Alabama που ανήκε στις δυνάμεις της Συνομοσπονδίας (Νότιοι),
το οποίο εLχε ναυπηγηθεί σε βρετανικό λιμάνι, και προκάλεσε ζημίες σε δεκάδες εμπορικά
πλοία της Ομοσπονδίας (Βόρειοι). Ουσιαστικά, ήταν η δράση του Alabama κατά τον
Αμερικανικό Εμφύλιο που προκάλεσε το ζήτημα της κωδικοποίησης των υποχρεώσεων των
ουδέτερων σε μια ένοπλη σύρραξη ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ. Το Διαιτητικό
Δικαστήριο έκρινε ότι η ναυπήγηση πλοίων για λογαριασμό της Συνομοσπονδίας σε βρετανικά
λιμάνια, παραβίαζε τις υποχρεώσεις του ουδέτερου Ηνωμένου Βασίλειου.

ιιι. Χρήση β[ας

s. Διαιτητική απόφαση Γουιάvα/Σουριvάμ (2007): Στην υπόθεση Γουιάνα/Σουρινάμ, το ad hoc

Διαιτητικό Δικαστήριο θεώρησε ότι η ρηματική διακοίνωση του Σουρινάμ όπου καλούσε τη
Γουιάνα να σταματήσει το πρόγραμμα άντλησης πετρελαίου στα διαφιλονικούμενα εδάφη1

1
ειδάλλως θα προστάτευε την εδαφική του ακεραιότητα. με κάθε μέσο, ήταν απειλή χρήσης
βίας. Το ΔΔΔ έχει δεχθεί ότι η απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων δεν παραβιάζει το Άρθρο 2§4
του Χάρτη σε περίπτωση που έχει χαρακτήρα αποτρεπτικό, δηλαδή αποτρέπει χρήση βίας
μεταξύ των κρατών. Με άλλα λόγια όταν η απειλή χρήσης βίας αφορά συγκεκριμένη χρήση
που δε θα είναι παράνομη (θα είναι σε νόμιμη άμυνα – δλδ απειλή χρήσης βίας σε νόμιμη
άμυνα), τότε και η απειλή δεν είναι παράνομη. (Γνωμοδότηση για πυρηνικά, 1996).

6. Υπόθεση Νικαράγουα (1984-1986)

Πραγματικά περιστατικά: Η υπόθεση αφορούσε στις δραστηριότητες των ΗΠΑ στην

Νικαράγουα. Πιο συγκεκριμένα, στις αρχές του 1980 ανήλθε στην εξουσία ο Νοριέγκα που
ήταν φιλικά προσκείμενος προς τη Σοβιετική Ένωση. Για να τοv υπονομεύσουν, οι ΗΠΑ
άρχισαν να βοηθούν τους Σαντινίστας (ένοπλη αντιστασιακή ομάδα στη Νικαράγουα}. Η
βοήθεια συνίστατο στον εξοπλισμό, την οργάνωση και την υποστήριξη με διάφορους
τρόπους των αντιστασιακών ομάδων. Ως αποτέλεσμα, η Νικαράγουα προσέφυγε στο ΔΔΔ
επικαλούμενη παραβίαση του Χάρτη και συγκεκριμένα της αρχής απαγόρευσης χρήσης βίας.

Ζητήματα που εγείρονται: Για το ΔΔΔ η δυσκολία έγκειτο στο ότι δεν μπορούσε να βασιστεί
στον ΧΗΕ ως εφαρμοστέο δίκαιο, λόγω επιφύλαξης που οι ΗΠΑ είχαν θέσει στη δήλωση
αποδοχής της αρμοδιότητας του Δικαστηρίου (Άρθρο 36 § 2 του ΚατΔΔΔ) σύμφωνα με την
οποία εξαιρούνταν από την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου διαφορές που προκύπταν από
πολυμερείς συνθήκες εκτός εάν όλα τα συμβαλλόμενα μέρη που θα επηρεάζονταν από την
απόφαση ήταν και διάδικα μέρη στην υπόθεση (εδώ το Ελ Σαλβαδόρ). Για να μην απορρίψει
την υπόθεση λόγω αναρμοδιότητας, το Δικαστήριο θεμελίωσε τη διαφορά σε άλλη βάση.
Διαπίστωσε λοιπόν την ύπαρξη ενός αντίστοιχου με το άρθρο 2 § 4 του ΧΗΕ κανόνα στο
πλαίσιο του διεθνούς εθιμικού δικαίου (και άρα η επιφύλαξη των Η ΠΑ (ρήτρα Vandenberg)
δεν είχε εφαρμογή). Το ΔΔΔ έκρινε επίσης ότι αρχές όπως αυτή τη μη χρήσης βίας
εξακολουθούσαν να είναι δεσμευτικές ως κομμάτι του διεθνούς εθιμικού δικαίου παρά την
ενσωμάτωσή τους στο διεθνές συμβατικό δίκαιο (δηλ τον Χάρτη). Τέλος, το ΔΔΔ έκρινε ότι οι
πράξεις (όπως η υποστήριξη αλλά όχι η χρηματοδότηση των ανταρτών) των ΗΠΑ παραβίαζαν
την αρχή μη χρήσης βίας, αρκεί να σχετίζονταν άμεσα με την ένοπλη βία. Επίσης το
Δικαστήριο έκρινε ότι η νόμιμη άσκηση του δικαιώματος στην άμυνα εξαρτάται από την
αναγκαιότητα (necessity) και την αναλογικότητα (proportionalίty) των μέτρων που λαμβάνει
το αμυνόμενο κράτος.

7. Υπόθεση Caroline (1837)

Πραγματικά περιστατικά: Η υπόθεση Caroline του 1837 αντανακλά την εθιμική φύση της
προϋπόθεσης αυτής. Συγκεκριμένα, το αμερικανικό εμπορικό πλοίο Caroline που
χρησιμοποιούσαν οι Καναδοί επαναστάτες κατά της Μεγ. Βρετανίας για να ανεφοδιάζονται
από τους Αμερικανούς που υποστήριζαν τον αγώνα ανεξαρτησίας τους, καταστρέφεται από
τις βρετανικές δυνάμεις ενώ βρισκόταν στην αμερικανική επικράτεια. Οι αμερικανικές αρχές
αντέδρασαν και συνέλαβαν ένα Άγγλο υπήκοο με την κατηγορία της ανθρωποκτονίας.

Ζητήματα που εγείρονται: Στις διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν μεταξύ ΗΠΑ και Μεγ.
Βρετανίας, ο ΥΠ ΕΞ των ΗΠΑ διατύπωσε τις προϋποθέσεις για αναγνωριστεί στη Μεγ.
Βρετανία δικαίωμα νόμιμης άμυνας, ήτοι «η ανάγκη άμυνας να είναι άμεση, ανυπέρβλητη
και χωρίς να υπάρχει καμία άλλη επιλογή μέσων δράσης και χρόνος για διαβούλευση». Άρα
η επίθεση πρέπει να είναι άμυνα και να μη μένει στο κράτος άλλη επιλογή.

8α. Υπόθεση πλατφόρμες πετρελαίου (2003)

Πραγματικά περιστατικά: Κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ αμερικανικά πλοία έγιναν αντικείμενο
επίθεσης στον Περσικό Κόλπο και ένα προσέκρουσε σε νάρκη ενώ έπλεε σε διεθνή ύδατα χωρίς να
ταυτοποιηθεί ο δράστης των επιθέσεων· ως αντίποινα, όμως, οι ΗΠΑ βομβάρδισαν δύο ιρανικές εξέδρες
άντλησης πετρελαίου.

Ζητήματα που εγείρονται: Το Ιράν αντέδρασε στις αμερικανικές ενέργειες καταθέτοντας προσφυγή στο ΔΔΔ.
Οι ΗΠΑ αντέτειναν ότι το Ιράν είχε υιοθετήσει επιθετική συμπεριφορά και η καταστροφή των εξέδρων ήταν
άσκηση νόμιμης άμυνας εκ μέρους των Η ΠΑ. Το ΔΔΔ εξέτασε την αναγκαιότητα και αναλογικότητα των
αμερικανικών μέτρων και κατέληξε ότι οι πράξεις των ΗΠΑ δεν ήταν αναγκαίες για την προστασία των
ουσιωδών συμφερόντων ασφαλείας τους. Επιπλέον, έκρινε ότι το βάρος απόδειξης των πραγματικών
περιστατικών που στοιχειοθετούσαν επίθεση και άρα δικαιολογούσαν την άμυνα έφερε το αμυνόμενο
κράτος (ΗΠΑ). Μόνο στην υπόθεση Καμερούν/ Νιγηρίας το ΔΔΔ έκρινε ότι η άμυνα είχε ασκηθεί νόμιμα.

8β. Γνωμοδότηση για το Τείχος στην Παλαιστίνη (2004)

Πραγματικά περιστατικά: Το Ισραήλ με αιτιολογία την ανάγκη προστασίας του από επιθέσεις αυτοκτονίας
άρχισε να χτίζει γύρω από την Δυτική Όχθη ένα Τείχος που εμπόδιζε την ελεύθερη μετακίνηση και άμεση
πρόσβαση, και κυρίως δεν ακολουθούσε τα γραμμή που θεωρούνταν το σύνορο μεταξύ του Ισραήλ και των
κατεχόμενων εδαφών. Η αντίδραση για την κατασκευή του Τείχους υπήρξε έντονη και τελικά η ΓΣ των
Ηνωμένων Εθνών υπέβαλε ερώτημα σχετικά με τις Νομικές συνέπειες της κατασκευής του Τείχους υπό το
διεθνές δίκαιο. Ένα από τα επιχειρήματα του Ισραήλ είναι ότι το Τείχος δικαιολογείται ως άσκηση
νόμιμης άμυνας λόγω της δράσης βομβιστών αυτοκτονίας.

Ζητήματα που εγείρονται: Το ΔΔΔ έκρινε ότι η επίκληση δικαιώματος άμυνας λόγω δράσης ενόπλων ομάδων
μπορούσε να γίνει μόνο αν η συγκεκριμένη δράση αποδιδόταν σε ένα κράτος, και όχι αν ήταν αυτόνομη
δράση καμικάζι.

8γ. Κονγκό/Ουγκάντα (2005)

Πραγματικά περιστατικά: Τα στρατεύματα της Ουγκάντα βρίσκονται στο έδαφος του Κονγκό, με παράλληλα
παρουσία διάφορων ένοπλων ομάδων και το ζήτημα που εγείρεται είναι εάν η παρουσία των στρατευμάτων
μπορεί να δικαιολογηθεί και άρα να μην έχει παραβιαστεί το 2§4 του ΧΗΕ.

Ζητήματα που εγείρονται: Το ΔΔΔ έκρινε ότι η παρουσία των στρατευμάτων της Ουγκάντα στο Κονγκό δεν
δικαιολογούνταν ούτε λόγω συναίνεσης/πρόσκλησης της Ουγκάντα, ούτε ήταν μορφή άσκησης νόμιμης
άμυνας, καθώς οι επιθέσεις που η Ουγκάντα είχε δεχτεί προέρχονταν από μη κρατικούς δρώντες που δεν
ελέγχονταν από το Κονγκό, αλλά, όπως τόνισε το ΔΔΔ, δεν νοείται νόμιμη άμυνα κατά μη κρατικών δρώντων
αλλά και σε κάθε περίπτωση δεν ήταν αναλογική και αναγκαία η απάντηση της Ουγκάντα. Άρα η Ουγκάντα
είχε παραβιάσει με σοβαρό τρόπο το 2§4 ΧΗΕ. Αντίθετα, η εκπαίδευση και στρατιωτική βοήθεια που
παρείχε η Ουγκάντα σε μη κρατικούς δρώντες που στρέφονταν κατά του Κονγκό δε θεωρήθηκε παραβίαση
του 2§4 ΧΗΕ, αλλά μόνο παραβίασης της αρχής της μη ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις του Κονγκό.

9. Γνωμοδότηση για Ορισμένες Δαπάνες (1962)

Πραγματικά περιστατικά: Λόγω του Ψυχρού Πολέμου και της παράλυσης του ΣΑ, ο ΟΗΕ προχώρησε στην
δημιουργία των λεγόμενων ειρηνευτικών επιχειρήσεων. Η πρώτη ειρηνευτική επιχείρηση, η UNEF (United
Nations Emergency Force) δημιουργήθηκε από τη ΓΣ στο πλαίσιο ειδικής επείγουσας συνόδου που
συγκλήθηκε με βάση την Απόφαση 377 V «Ενωμένοι για την Ειρήνη» για να αντιμετωπίσει την κρίση στην
Μέση Ανατολή, εξαιτίας του Πολέμου στο Σουέζ που ενέπλεξε την Αίγυπτο με τη Γαλλία, το Ηνωμένο
Βασίλειο και το Ισραήλ. Η UNEF αποτέλεσε το πρότυπο πάνω στο οποίο το ΣΑ συγκρότησε τις υπόλοιπες
ειρηνευτικές επιχειρήσεις κατά τη
διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η θεμελίωσή τους στον Χάρτη ποικίλει, καθώς η νομική βάση
τους έχει αναζητηθεί τόσο στο Κεφάλαιο 6 όσο και στο Άρθρο 43. Αρχικά, η δημιουργία των
ειρηνευτικών επιχειρήσεων ήταν ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη και ορισμένα κράτη, όπως η Γαλλία
και η Ρωσία αρνήθηκαν να πληρώσουν τον προϋπολογισμό του Χάρτη εφόσον αυτός
περιελάμβανε δαπάνες για τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις, οι οποίες κατά την άποψή τους ήταν
ultra vires πράξεις του Οργανισμού, και άρα τα κράτη δεν υποχρεούνταν να καλύψουν τις
σχετικές δαπάνες. Για να αρθεί το αδιέξοδο, η ΓΣ κατέθεσε ερώτημα για γνωμοδότηση στο
Δικαστήριο εάν οι δαπάνες για τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις θα έπρεπε να λογίζονται ως
δαπάνες του Οργανισμού.

Ζητήματα που ειιείρονrαι: Το ΔΔΔ στη Γνωμοδότηση των Ορισμένων Δαπανών της 20ης Ιουλίου
1962 έκρινε ότι οι ειρηνευτικές επιχειρήσεις εμπίπτουν στις εξουσίες των ΗΕ, αφού είναι
σύμφυτες/εγγενείς εξουσίες {inherent powers) του Οργανισμού για την υλοποίηση του
πρωταρχικού σκοπού του 1 δηλαδή τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας,
σύμφωνα με το Άρθρο 1§1 του ΧΗΕ. Κατά συνέπεια και οι δαπάνες για αυτές είναι δαπάνες του
Ορναvισμού και υπήρχε υποχρέωση των δύο κρατών να συμμετέχουν σε αυτές1 πολύ δε
περισσότερο που δεν είχαν φέρει αντιρρήσεις κατά την συγκρότηση της ειρηνευτικής δύναμης

και την υιοθέτηση των σχετικών προϋπολογισμών.

IV. Συμβούλιο Ασφαλε(ας

10. Υπόθεση Lockerbie (1992)

Πραγματικά περιστατικά: Το ερώτημα του ελέγχου απασχόλησε έμμεσα το ΔΔΔ στην Διάταξή

του για προσωρινά μέτρα στην υπόθεση Λόκερμπι (1992). Τα πραγματικά περιστατικά
αφορούν στη βομβιστική ενέργεια η οποία έλαβε χώρα στις 21Δεκεμβρίου1988 σε πτήση της
αμερικανικής εταιρείας Pan Am από δύο Λίβυους, και ειχε ως αποτέλεσμα τη συντριβή του
αεροσκάφους πάνω από το χωριό Lockerbie στη Σκωτια. Στην υπόθεση που εκδικάστηκε
ενώπιόν του, το ΔΔΔ κλήθηκε να αποφανθεί σχετικά με την υπεροχή ή όχι υποχρεώσεων που
απορρέουν από τοv Χάρτη έναντι υποχρεώσεων από άλλες διεθνείς συμβάσεις (Άρθρο 103).
Τρεις ημέρες μετά την έναρξη της ακροαματικής διαδικασ(ας και πριν εκδοθεί η διάταξη του
ΔΔΔ, το ΣΑ ενεργώντας βάσει του Κεφαλαίου 7 υιοθέτησε ομόφωνα την Απόφαση 748. με την
οποία επέβαλε κυρώσεις κατά της Λιβύης και απαιτούσε την παράδοση των δύο τρομοκρατών.

Ζητήματα που ειιείροvται: Η Λιβύη προέβαλε το επιχείρημα ότι το ΣΑ έδρασε καθ' υπέρβαση

των εξουσιών του (u/tra vires), διότι το ΔΔΔ είχε ήδη επιληφθεί του θέματος. Το Δικαστήριο αν
και είχε την ευκαιρία να προχωρήσει σε έλεγχο νομιμότητας της Απόφασης του ΣΑ1 δεv το

έπραξε. Προχώρησε σε μια εξαιρετικά προσεκτική διατύπωση αναφορικά με τη δυνατότητά

του vα ελέγξει πράξεις των οργάνων του ΟΗΕ. Ο Πρόεδρος του ΔΔΔ Schwebel επισήμανε ότι το
Δικαστήριο δεν είχε εξουσία να ακυρώσει ή υποσκάψει αποφάσεις που έλαβε το ΣΑ υπό το

Κεφάλαιο 7 του Χάρτη, εvώ αντίθετα ο δικαστής Shahabuddeen διερωτάται ποια είναι τα όρια
των εξουσιών του ΣΑ και καταλήγει, ότι η δυνατότητά του να λάβει δεσμευτικές αποφάσεις θα

4
πρέπει να συνοδεύεται από τη δυνατότητα ελέγχου αυτών1 καθώς η αδυναμία ελέγχου θα
ανέτρεπε «την ισορροπία δυνάμεων που στηρίζουν τη δομή των ΗΕ».

V. Διεθvές Δικαστήριο της Χάγης

11. Υπόθεση Μαυρομάτης {διάκριση πολιτικών από νομικές διαφορές): Ορόσημο για την
παραπάνω διάκριση αποτελει η απόφαση Μαυρομάτης για τις Συμβάσεις Παραχώρησης στην
Παλαιστίνη του 19241 στην οποία για πρώτη φορά ορίζεται τι αποτελεί διαφορά (dispute)
μεταξύ δύο διεθνών υποκειμένων. Στη συγκεκριμένη υπόθεση το Ηνωμένο Βασίλειο
ισχυρίστηκε ότι το ΔΔΔΔ στερούταν δικαιοδοσίας, διότι η υπό κρίση διαφορά ήταν πολιτική και
όχι νομική. Προς επίρρωση της θέσης του υποστήριξε1 ότι μόνο όσες διαφορές δεν είναι
δυνατό να επιλυθούν μέσω διαπραγματεύσεων μπορούν να υποβληθούν στο ΔΔΔΔ. Δηλαδή 1
το Ηνωμένο Βασίλειο προσέτρεξε σε μια αρνητική ερμηνεία των νομικών διαφορών

περιορίζοντας σε μεγάλο βαθμό το εύρος τους. Το ΔΔΔΔ δεν αποδέχθηκε αυτό το επιχείρημα
και όρισε ότι «διαφορά είναι μια διαφωνία για ένα νομικό ή πραγματικό γεγονός/ μια
σύγκρουση μεταξύ νομικών απόψεων ή συμφερόντων μεταξύ δύο προσώπων [δηλαδή
κρατών]». Παρά το γεγονός ότι το ΔΔΔΔ απέκρουσε τα επιχειρήματα της αγγλικής πλευράς δεν
φαίνεται ωστόσο να απορρίπτει πλήρως τη διάκριση μεταξύ νομικών και πολιτικών διαφορών.

12. Υπόθεση Υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο (1976)

Ζητήματα που εγείρονται: Το Δικαστήριο ασχολήθηκε σε πρώτο χρόνο με το εάν η διαφορά

ήταν πολιτική ή νομική. Το Δικαστήριο απορρίπτει τη διάκριση. Εξετάζοντας τα επιχειρήματα
της τουρκικής πλευράς σύμφωνα με την οποία η διαφορά μεταξύ των δύο κρατών ήταν
πολιτικής φύσης1 επισημαίνει ότι είναι δύσκολο μια νομική διαφορά μεταξύ δύο κρατών (στην
προκείμενη περίπτωση η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας) να μην έχει και πολιτικά στοιχεία.
Την ίδια θέση επαναλαμβάνει και στην υπόθεση του Διπλωματικού και Προξενικού
Προσωπικού των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τεχεράνη.

Το Δικαστήριο στη συνέχεια εξέτασε κατά πόσο είχε δικαιοδοσία να εκδικάσει την διαφορά/
καθώς η Ελλάδα είχε προσφύγει μονομερώς. Η Ελλάδα για να αιτιολογήσει την προσφυγή της
και να εδραιώσει την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου, επικαλέστηκε τη Γενική Πράξη της Γενεύης

του 1928 και το κοινό ανακοινωθέν των Βρυξελλών που αναλύσαμε παραπάνω. Το ΔΔΔ
απέρριψε το ανακοινωθέν ως βάση δικαιοδοσίας, γιατί δε θεώρησε ότι αποτελούσε
συνυποσχετικό. Σε ό,τι αφορά τη Γενική Πράξη της Γενεύης, σύμβαση στην οποία είχαν
προσχωρήσει και οι δύο χώρες, αυτή όριζε στο Άρθρο 17 ότι όλες οι διαφορές των
συμβαλλόμενων μερών σχετικά με τηv αμφισβήτηση κάποιου δικαιώματος θα υποβάλλονταν
στο ΔΔΔΔ 1 στη θέση του οποίου είχε πλέον υπεισέλθει το ΔΔΔ. Το ΔΔΔ έκρινε ότι ούτε αυτή η
ρήτρα μπορούσε να αποτελέσει βάση για την αρμοδιότητά του, καθώς η Ελλάδα είχε θέσει
επιφύλαξη που εξαιρούσε από την ρήτρα του Άρθρου 17 όλες τις διαφορές για ζητήματα
σχετικά με το εδαφικό καθεστώς. Έτσι οι δικαστές δέχθηκαν τηv επίκληση της επιφύλαξης στην
ρήτρα από την Τουρκία στη βάση της αμοιβαιότητας και αφού η οριοθέτηση της
υφαλοκρηπίδας είναι εδαφικό ζήτη μα1 το ΔΔΔ απέρριψε την δεύτερη βάση αρμοδιότητάς του.

5
13. Υπόθεση Νικαράγουα (1986)

Ζητήματα nou εγείρονται: Για vα θεμελιώσει τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου η Νικαράγουα

επικαλούνταν τη δήλωση που είχε καταθέσει υπό την προαιρετική ρήτρα υποχρεωτικής
δικαιοδοσίας. Επρόκειτο για δήλωση αορίστου χρόνου που μπορούσε να ανακαλέσει
οποτεδήποτε, ενώ οι ΗΠΑ είχαν καταθέσει Sετή δήλωση όπου σε περίπτωση παράτασης η
ενδεχόμενη ανάκληση θα επενεργούσε μετά από 6 μήνες. Οι ΗΠΑ προσπάθησαν να
αποφύγουν τη δικαιοδοσία του ΔΔΔ τροποποιώντας τη δήλωση ώστε να εξαιρεί τις υποθέσεις
από Κεντρική Αμερική (επιφύλαξη) 3 ημέρες πριν την κατάθεση της προσφυγής από την
Νικαράγουα. Το ΔΔΔ τόνισε ότι οι τροποποιήσεις θα πρέπει να γίνονται με καλή π[στη και
τήρηση των υποχρεώσεων και θεώρησε ότι η εξάμηνη προθεσμία αφορούσε κάθε αλλαγή, ότι

δεν είχε τηρηθεί και άρα η τροποποίηση δεν είχε άμεσο αποτέλεσμα και το ΔΔΔ μπορούσε να
εκδικάσει την υπόθεση.

14. Υπόθεση ορισμένων νορβηγικών δανείων {1957)

Ζητήματα nou εγείρονται: Η Γαλλία προσφεύγει κατά της Νορβηγίας για υπόθεση γάλλων
κατόχων ομολόγων από νορβηγικά δάνεια με ρήτρα μετατροπής σε χρυσό. Η Γαλλία έχει
συνοδεύσει τη δήλωσή αποδοχής της δικαιοδοσίας του ΔΔΔ με επιφύλαξη που εξαιρεί από την
αρμοδιότητα του ΔΔΔ όσα ζητήματα είναι κατά την εκτίμηση της Γαλλίας εσωτερικής
αρμοδιότητας (αυτόματη επιφύλαξη που επειδή κρίνεται από το ίδιο το κράτος είναι σύμφωνα
με ορισμένους παράνομη -το ΔΔΔ όμως δεν ασχολήθηκε με αυτό το κομμάτι). Η Νορβηγία με
βάση την αρχή της αμοιβαιότητας επικαλέστηκε την Γαλλική επιφύλαξη και το ΔΔΔ

αναγκάστηκε να απορρίψει τηv προσφυγή (δλδ δικαίωμα επίκλησης των επιφυλάξεων του
κράτους Α από το κράτος Β προς όφελός του).

15. Υπόθεση Στενού Κέρκυρας (1948}

Πραγμ.αrικά περιστατικά: Η υπόθεση αφορά σε περιστατικά που έλαβαν χώρα στο Στενό της

Κέρκυρας, όταν δύο καταδρομικά και δύο αντιτορπιλικά βρετανικά πλοία εισήλθαν στα
αλβανικά χωρικά ύδατα. Ένα από τα αντιτορπιλικά πλοία, προσέκρουσε σε νάρκες κατά τη
διέλευσή του από τους Άγιους Σαράντα με αποτέλεσμα να υποστεί σοβαρές υλικές ζημιές. Στη
συνέχεια, το δεύτερο αντιτορτιιλικό στην προσπάθειά του vα ρυμουλκήσει το πρώτο
προσέκρουσε και αυτό σε νάρκες. Εκτός από τις υλικές ζημίες 45 Βρετανοί που επενέβαιναν
στα αντιτορπιλικά έχασαν τη ζωή τους και άλλοι 42 τραυματίστηκαν. Λίγες ημέρες αργότερα, το

βρετανικό βασιλικό ναυτικό επέστρεψε στο Στενό της Κέρκυρας διεξάγοντας επιχείρηση
ναρκαλιείας στα χωρικά ύδατα της Αλβανίας, χωρίς την άδεια της τελευταίας. Απώτερος στόχος
της βρετανικής κυβέρνησης ήταν να δείξει ότι με τις ναυτικές της επιχειρήσεις προσπαθούσε να
μειώσει τους κινδύνους για τη vαυσιπλοϊα. Βέβαια, ένα από τα ουσιαστικά νομικά ερωτήματα

που ανέκυψαν, ήταν κατά πόσο το βρετανικό ναυτικό είχε το δικαίωμα να πλεύσει στα
αλβανικά χωρικά ύδατα στο στενό της Κέρκυρας χωρίς προηγούμενη άδεια από το αλβανικό
κράτος (δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης).

6
Ζητήματα που εγείρονται: Στο δικονομικό σκέλος της υπόθεσης και με δεδομένο ότι η
Αλβανία δεν ήταν κράτος-μέλος των Ηνωμένων Εθνών και δεν είχε προσχωρήσει στο ΚατΔΔΔ,
το Ηνωμένο Βασίλειο επικαλέστηκε προηγούμενη Απόφαση του Συμβουλιοu Ασφαλείας που
προέτρεπε τα δύο κράτη να παραπέμψουν τη μεταξύ τους διαφορά στο Δικαστήριο, ώστε να
θεμελιώσει την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου. Επιπλέον1 ισχυρίστηκε πως το γεγονός ότι η
Αλβανία αποδέχθηκε την πρόσκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας να συμμετάσχει στη
συζήτηση της διαφοράς ισοδυναμεί με αποδοχή της δικαιοδοσίας του ΔΔΔ. Το Ηνωμένο
Βασίλειο θεώρησε ότι η συνολική πρακτική της αλβανικής κυβέρνησης συνεπαγόταν και την
αποδοχή της αρμοδιότητας του Δικαστηρίου} θέση την οποία αποδέχθηκε τελικά και το ΔΔΔ
χρησιμοποιώντας τη θεωρία της κατά παρέκταση αρμοδιότητας.

16. Υπόθεση Διπλωματικού και Προξενικού Προσωπικού στην Τεχεράνη (1979)

Πραγματικά περιστατικά: Η υπόθεση αφορά στην ένοπλη επίθεση που δέχθηκε η πρεσβεία
των ΗΠΑ στην Τεχεράνη στις 4 Νοεμβρίου 1979 από ισλαμιστές φοιτητές και αντάρτες που
συμμετείχαν στην ισλαμική επανάσταση του Ayatollah Khomeini (Αγιατολλάχ Χομεϊνί) που
εγκαθίδρυσε ένα θεοκρατικό καθεστώς στο Ιράν. Οι φανοί «αγωνιστές» κατέλαβαν την
αμερικανική πρεσβεία, κατάσχεσαν τα αρχεία της πρεσβείας και κράτησαν ομήρους πενήντα
δύο Αμερικανούς πολίτες. Ενώ η αμερικανική πρεσβεία τελούσε υπό κατάληψη, ο Khomeini
ανέλαβε την εξουσία στο Ιράν και συνεπώς οι καταληψίες (ουσιαστικά παραστρατιωτικοί)
λειτουργούσαν πλέον ως όργανα του ιρανικού κράτους. Το Ιράν αρνήθηκε τη διεξαγωγή
διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ και ο ηγέτης του Khomeini διεμήνυσε πως οι Αμερικανοί
πολίτες θα ήταν υπό κράτηση μέχρι να εκπληρωθεί το αίτημά του και εκδοθεί από τις
αμερικανικές αρχές ο πρώην Σάχης του Ιράν. Με δεδομένο πως η διαπραγματευτική οδός
είχε αποκλειστεί1 οι ΗΠΑ προσέφυγαν μονομερώς στο ΔΔΔ, ζητώντας τη λήψη προσωρινών
μέτρων (provisional measures), ώστε να αφεθούν ελεύθεροι οι όμηροι μέχρι την εκδίκαση
της υπόθεσης και την έκδοση της απόφασης του Δικαστηρίου.

Ζητήματα που εγείρονται: Το Δικαστήριο εξέδωσε ομόφωνα Διαταγή (Order) με την οποία
ζητούσε τη λήξη της κατάληψης και την άμεση απελευθέρωση των ομήρων. Παράλληλα
καθόρισε τις απαραίτητες προθεσμίες για την κατάθεση των γραπτών υπομνημάτων από τα
διάδικα μέρη. Το Ιράν δεν έλαβε μέρος στην προδικασία, δεν κατέθεσε υπόμνημα και δεν
παρέστη στη συζήτηση ενώπιον του ακροατηρίου. Ωστόσο, το Δικαστήριο θεώρησε ότι οι
θέσεις του Ιράν αποτυπώνονταν σε δύο επιστολές που απηύθυνε προς αυτό ο υπουργός
Εξωτερικών του Ιράν. Το ΔΔΔ θεμελίωσε την δικαιοδοσία του με αναφορά στις
συνυποσχετικές ρήτρες που είχαν συμπεριληφθεί στα Πρωτόκολλα των Συμβάσεων της
Βιέννης για τις Διπλωματικές και τις Προξενικές Σχέσεις καθώς και σε μία διμερή συνθήκη
μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ. Σημειώνεται, πως η εκδίκαση της ουσίας ήταν μονόδρομος για το ΔΔΔ
παρά τα δικονομικά κωλύματα, επειδή το Ιράν δεν είχε συμμορφωθεί με την προσωρινή
Διαταγή συνεχίζοντας την κατάληψη της πρεσβείας, γεγονός που προξενούσε γενική
κατακραυγή. Το Ιράν τήρησε την ίδια αδιάλλακτη στάση και στην καταδικαστική απόφαση
του Δικαστηρίου 1 παρατείνοντας την ομηρία των Αμερικανών για τετρακόσιες σαράντα
τέσσερις (444) ημέρες συνολικά.
17. Υπόθεση Τζιμπουτί κ. Γαλλίας {2008}

Ζητήματα που εvείρονrαι: Στην υπόθεση Τζιμπουτί κατά Γαλλίας (2008)1 το Τζιμπουτί
προσέφυγε χωρίς να υπάρχει συναίνεση της Γαλλίας επικαλούμενο το 38§5 του Κανονισμού
του ΔΔΔ που προβλέπει την κοινοποίηση της προσφυγής στο άλλο διάδικο μέρος χωρLς να
'
εγγραΦό η υπόθεση στο πινάκιο μέχρι το άλλο κράτος να συναινέσει στη δικαιοδοσία του
Δικαστηρίου όπως και έπραξε η Γαλλία. Το 38§5 είναι η συμβατική θεμελίωση της μέχρι
πρότινος εθιμικής πρακτικής παρέκτασης αρμοδιότητας.

18. Υπόθεση του Νομισματικού Χρυσού (1954}

Πραγματικά περιστατικά: Στην υπόθεση του Νομισματικού Χρυσού 1 ο χρυσός της Αλβανίας που

είχε πάρει η Γερμανία κατά τον Β' Π. Π. κρίθηκε ότι έπρεπε να της επιστραφεί. Πριν την
επιστροφή όμως1 Ιταλία και Ηνωμένο Βασ[λειο αντιπαρατίθετο για το ποιος θα ικανοποιηθεί
πρώτος από αυτόν τον χρυσό για τις αξιώσεις που είχαν κατά της Αλβανίας.

Ζητήματα που εvείρονrαι: Στην υπόθεση 1 η Ιταλία που προσέφυγε στο ΔΔΔ με αξίωση να της
αναγνωριστεί προτεραιότητα στην ικανοποίηση προέβαλε ένσταση (παρότι ενάγων) κατά της

αρμοδιότητας του ΔΔΔ με τον ισχυρισμό ότι για να αποφασίσει το Δικαστήριο επί της
προτεραιότητας έπρεπε πρώτα να βεβαιώσει το βάσιμο της αξίωσης της Ιταλίας κατά της
Αλβανίας. Καθώς η Αλβανία ήταν απούσα κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατόν και άρα απέρριψε την
προσφυγή .

19. Υπόθεση Ανατολικού Τιμόρ (1995}

Ζητήματα που εγείρονrαι: Το 1995, η αρχή εφαρμόστηκε και στην υπόθεση του Ανατολικού
Τιμόρ. Η Πορτογαλία που διοικούσε το Αν. Τιμόρ προσέφυγε κατά της Αυστραλίας για
συμφωνία συνεργασίας που είχε υπογράψει η τελευταία με την Ινδονησία όταν αυτή κατείχε
παράνομα το Αν. Τιμόρι και ισχυρίστηκε ότι η Αυστραλία είχε παραβιάσει την αρχή της
αυτοδιάθεσης του λαού του Αν. Τιμόρ και τις εξουσίες της διοικητικής δύναμης1 ήτοι της
Πορτογαλίας. Η Αυστραλία αντέτεινε ότι οποιαδήποτε απόφαση του ΔΔΔ προϋπέθετε κρίση επί
της νομιμότητας ή όχι της παρουσίας της Ινδονησίας στο Αν. Τιμόρ. Και καθώς η Ινδονησία δεν
ήταν μέρος στη διαφορά, το ΔΔΔ δέχθηκε το επιχείρημα της Αυστραλίας.

20. Υπόθεση των πυρηνικών δοκιμών (1972}

Στην περίπτωση της υπόθεσης των πυρηνικών δοκιμών1 το ΔΔΔ έκρινε ότι μετά τις δηλώσεις
της Γαλλίας ότι δε θα προβεί πλέον σε ατμοσφαιρικές πυρηνικές δοκιμές που αποτελούσαν
υποχρέωση e rga omnesι η προσφυγή των Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία με αυτό το αντικείμενο
ήταν πλέον άvευ αντικειμένου. Πρόκειται λοιπόν για αρχική ύπαρξη διάδικου αντικειμένου και
μεταγενέστερη « εξαφάνιση ».

21. Υπόθεση Βορείου Καμερούν (1963}

8
Στην προσφυγή Καμερούν κατά Μεγ. Βρετανlας για τη συνένωση του βρετανικού Καμερούν με
τη Νιγηρία κατά τη λήξη της Εντολής και την ανεξαρτητοποίηση, συνένωση που είχε γίνει μετά
από δημοψήφισμα και με την έγκριση της ΓΣ των ΗΕ. Το Καμερούν ζητούσε να αναγνωριστεί ότι
η Μεγ. Βρετανία είχε παραβιάσει την Εντολή (δε ζητούσε ακύρωση του δημοψηφίσματος κλπ.)
Το ΔΔ έκρινε ότι η προσφυγή του Καμερούν δεν εξυπηρετούσε κάποιο σκοπό, αφού η
ανεξαρτητοποίηση της περιοχής στο βόρειο Καμερούν είχε ολοκληρωθεί και επικυρωθεί από
τη ΓΣ, και άρα δε μπορούσε να αvατραπει από το ΔΔΔ που δεν είχε εξουσία να επαναφέρει το
προηγούμενο καθεστώς των Εντολών, και ούτε μπορούσε να θίξει τα δικαιώματα της Νιγηρίας
που δεν ήταν διάδικο μέρος.

22. Υπόθεση Νοτιοδυτικής Αφρικής (1962και1966)

Η πιο γνωστή περίπτωση έλλειψης εννόμου συμφέροντος είναι η προσφυγή Αιθιοπίας και
Λιβερίας κατά της Νότιας Αφρικής για την νομιμότητα της Εντολής της τελευταίας στη
Νοτιοδυτική Αφρική, όπου εφάρμοζε καθεστώς απαρτχάιντ. Στην πρώτη φάση, το ΔΔΔ
αποφάσισε με οριακή πλειοψηφία μίας ψήφου ότι είχε αρμοδιότητα να εκδικάσει την υπόθεση
και ότι η προσφυγή ήταν παραδεκτή γιατί τα δύο κράτη είχαν έννομο συμφέρον, αλλά
επανήλθε μετά από 4 χρόνια για να αποφανθεί επί της ουσίας με αλλαγμένη σύνθεση και με
διαφορά και πάλι μiας ψήφου 1 το ΔΔΔ έκρινε ότι τα δύο κράτη αv και διέθεταν /ocus standί1
στερούνταν εννόμου συμφέροντος γιατί δεν μπορούσαν να υποκαταστήσουν όργανα του ΟΗΕ
στην άσκηση των αρμοδιοτήτων ποu αυτά διέθεταν ως προς την αξιολόγηση του έργου της
Εντολοδόχου Δύναμης. Η προσφυγή απορρίφθηκε.

23. Υπόθεση Εκδίκασης ή Έκδοσης (Βέλyιο/Σεvεγάλη, 2012)

Πρόσφατα πάντως το Δικαστήριο δέχθηκε ότι η παραβίαση της συμβατικής απαγόρευσης κατά
των βασανιστηρίων (Σύμβαση του 1984}ι δημιουργούσε κοινό έννομο συμφέρον των
συμβαλλομένων κρατών να ζητήσουν τη συμμόρφωση του κράτους που έκαvε την παραβίαση
με την υποχρέωση άσκησης δίωξης ή έκδοσης του ατόμου που κατηγορούνταν για
βασανιστήρια. Πρόκειται για υποχρεώσεις erga omnes partes 1 όπου τα άλλα συμβαλλόμενα
μέρη μπορούν να προσφύγουν παραδεκτά χωρίς υποχρέωση απόδειξης ένvομου συμφέροντος.
Έτσι η προσφυγή του Βελγίου κατά της Σενεγάλης για μη εκπλήρωση της υποχρέωσης δίωξης ή

έκδοσης του Hissene Habre έγινε παραδεκτή.

24. Υπόθεση των Δικαιοδοτικών Ασυλιών (Γερμανία/Ιταλία, Ελλάδα παρεμβαίνουσα, 2010)

Πραvματικά περιστατικά: Η Γερμανία προσέφυγε στο ΔΔΔ ισχυριζόμενη ότι οι αποφάσεις των
ιταλικών δικαστηρίων που επιδίκαζαν αποζημιώσεις σε ιταλούς πολίτες σε βάρος του
γερμανικού κράτους για παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου (εγκλήματα

πολέμου} κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της Ιταλίας (1943-1945), παραβιάζουν τις
δικαιοδοτικές ασυλίες που αποδίδονται στα κράτη από το διεθνές δίκαιο. Στο πλαίσιο αυτό, η
Γερμανία ζήτησε από το Δικαστήριο να αναγνωρίσει τη διεθνή ευθύνη της Ιταλίας για την
παραβίαση των δικαιοδοτικώv ασυλιώv της Γερμανίας1 vα παύσει η εκτέλεση όλων των
ατιοφάσεων των ιταλικών και αλλοδαπών δικαστηρίων που παραβιάζουν τις δικαιοδοτικές

9
ασυλίες της και να μην επαναληφθούν τέτοιες ενέρνειες στο μέλλον. Η υπόθεση παρουσιάζει
ιδιαίτερο ελληνικό ενδιαφέρον, καθώς σχετίζεται άμεσα με το ζήτημα των πολεμικών
αποζημιώσεων της Γερμανίας προς τηv Ελλάδα για εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν
κατά τη διάρκεια της πολεμικής κατοχής. Ειδικότερα, παράλληλα με την ιταλική νομολογια τα
ελληνικά δικαστήρια κλήθηκαν να αποφανθούν επί των ανωγών που κατέθεσαν οι συγγενείς
των θυμάτων της σφαγής του Διστόμου κατά του γερμανικού δημοσίου. Η ελληνική δικαιοσύνη
με αποφάσεις σταθμούς (απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς που στη
συνέχεια επικυρώθηκε από τον Άρειο Πάγο) καταδίκασε το γερμανικό κράτος για τη διάπραξη
εγκλημάτων πολέμου και επιδίκασε αποζημιώσεις στους Διστομίτες. Ωστόσο, οι παραπάνω
αποφάσεις παρέμειναν ανεκτέλεστες λόγω δικονομικών κωλυμάτων. Πιο συγκεκριμένα1
σύμφωνα με τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας απαραίτητη προϋπόθεση για την αναγκαστική

εκτέλεση κατά αλλοδαπού δημοσίου είναι η προηγούμενη άδεια του εκάστοτε υπουργού
Δικαιοσύνης, μια άδεια που στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν χορηγήθηκε ποτέ. Έτσι, οι
ενάγοντες προσέφυγαν στα ιταλικά δικαστήρια προκειμένου να εκτελεστούν οι αποφάσεις επί
ιταλικού εδάφους και απέσπασαν θετικό αποτέλεσμα από αυτά.

Ζητήματα nou εyείρονrαι: Συνεπώς/ οποιαδήποτε απόφαση του ΔΔΔ σχετικά με την ιταλική
δικαστική πρακτική θα εLχε άμεσο αντίκτυπο και σε ελληνικά συμφέροντα. Ακολούθως, η
Ελλάδα υπέβαλε αLτημα παρέμβασης προκειμένου να προστατεύσει και να διατηρήσει τα
νόμιμα δικαιώματά της με όλα τα διαθέσιμα νομικά μέσα, και επίσης προκειμένου να
ενημερώσει το Δικαστήριο σχετικά με τη φύση των δικαιωμάτων της που επηρεάζονται από τη
σχετική απόφαση. Η παρέμβαση του ελληνικού κράτους έγινε δεκτή ακριβώς λόγω των άμεσων
συνεπειών που θα επέφερε η απόφαση στα ελληνικά συμφέροντα.

25. Ισχύς και δεσμευτικότητα των αποφάσεων του Δικαστηρίου

1) Υπόθεση του Στενού της Κέρκυρας, όπου το Δικαστήριο υποχρέωσε την Αλβανια σε
καταβολή χρηματικής αποζημίωσης στο Ηνωμένο Βασίλειο την οποία δεν κατέβαλε ποτέ. 2)
Υπόθεση του Διπλωματικού και Προξενικού Προσωπικού των Ηνωμένων Πολιτειών στην
Τεχεράνη το Ιράν αρνήθηκε να απελευθερώσει τους αμερικαvούς ομήρους (η απελευθέρωση
ήταν το αποτέλεσμα πολιτικής συμφωνίας των δύο κρατών). 3) Υπόθεση των για τις
Στρατιωτικές και Παραστρατιωτικές Δραστηριότητες στο Έδαφος και κατά της Νικαράγουα, οι
ΗΠΑ συνέχισαν να χρηματοδοτούν τους αντικαθεστωτικούς Contras παρά τηv απόφαση του
Δικαστηρίου που όριζε ότι οι ενέργειες αυτές αντίκεινται στις αρχές του ΧΗΕ.

26. Υπόθεση LaGrand (1999)

Πραγματικά περιστατικά: Ειδικότερα, η υπόθεση LaGrand αφορά στους γερμανούς υπηκόους,

αδελφούς LaGrand οι οποίοι διέπραξαν το 1982 στην Πολιτεία της Αριζόνα ένοπλη ληστεια και
σκότωσαν ένα άτομο. Η Πολιτεία της Αριζόνα τους καταδίκασε για ανθρωποκτονία και τους
επέβαλε την ανώτατη ποινή (θανατική καταδίκη)ι χωρίς ωστόσο να τους ενημερώσει
πρωτύτερα ότι δικαιούνταν προξενική αρωγή από το κράτος ιθαγένειάς τους, σύμφωνα με τη
Σύμβαση της Βιέννης για τις Προξενικές Σχέσεις. Ακολούθως, οι αδελφοί LaGrand άσκησαν

10
έφεση για κακοδικία1 ισχυριζόμενοι ότι η χρήση του δικαιώματός τους σε προξενική συνδρομή
θα τους εξασφάλιζε ευνοϊκότερο δικαστικό αποτέλεσμα, η οποία όμως δεν έγινε δεκτή από τα
εθνικά δικαστήρια. Παράλληλα, η Γερμανία διεξήγαγε διπλωματικές προσπάθειες για την
εξεύρεση μιας συμβιβαστικής λύσης χωρίς αποτέλεσμα και έτσι ο Karl LaGrand εκτελέστηκε το
1999 με θανατηφόρο ένεση. Μετά την εκτέλεση, η Γερμανία προσέφυγε εσπευσμένα στο ΔΔΔ
και ζήτησε τη λήψη προσωρινών μέτρων για την καθυστέρηση της εκτέλεσης του άλλου
αδελφού LaGra nd, αίτημα που έγινε δεκτό από το Δικαστήριο και εξέδωσε τη σχετική Διαταγή.
Παρά ταύτα1 η Πολιτεία της Αριζόνα προχώρησε στην εκτέλεση και του άλλου θανατοποινίτη
αδελφού σε θάλαμο αερίων.

Ζητήματα που εγείροvrαι: Η Γερμανία τροποποίησε την αίτησή της ενώπιον του ΔΔΔ,
ισχυριζόμενη επιπλέον ότι οι ΗΠΑ παραβίασαν το διεθνές δίκαιο, καθώς δεν συμμορφώθηκαν
με τη Διαταγή προσωρινών μέτρων. Το Δικαστήριο απέρριψε τις αμερικανικές θέσεις και
αποφάσισε υπέρ της Γερμανίας, κρίνοντας αφενός ότι η εσωτερική νομοθεσία ενός κράτους

δεν είναι δυνατό να αποστερεί το άτομο από τα δικαιώματα που του αποδίδονται από διεθνεlς
συμβάσεις και αφετέρου επιβεβαίωσε τον υποχρεωτικό χαρακτήρα των προσωρινών μέτρων
που εκδίδει Δικαστήριο. Πρόκειται για μια υπόθεση χαρακτηριστική ως προς τη μη
συμμόρφωση κράτους με απόφαση του ΔΔΔ1 ακριβώς γιατί δεν υφίσταται δυνατότητα
επαναφοράς στην πρότερη κατάσταση.

27. Υπόθεση Avena (2004)

Στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο εκτυλίσσεται και η υπόθεση Avena και Άλλοι Με{ικανοί Υπήκοοι. Εδώ
το ΔΔΔ υπέδειξε προσωρινά μέτρα, απαγορεύοντας στις Η ΠΑ vα προχωρήσουν στις εκτελέσεις
και τις υποχρέωσε να επανεξετάσουν τις καταδικαστικές αποφάσεις σε όλες τις υποθέσεις
αλλά και να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τηv μη επανάληψη παρόμοιων περιστατικών. Τα
αμερικανικά δικαστήρια όμως έκριναν ότι δε δεσμεύονταν από το ΔΔΔ και μόνο το Αvώτατο
Δικαστήριο των ΗΠΑ μπορούσε να τα υποχρεώσει σε επανεξέταση, και άρα δεν υπήρξε
συμμόρφωση. Παράλληλα, οι ΗΠΑ απεσύρθησαv από το Προαιρετικό Πρωτόκολλο για την

Υποχρεωτική Επίλυση Διαφορών στη Σuμβαση για τις Προξενικές Σχέσεις που θεμελίωνε την
αρμοδιότητα του ΔΔΔ στις παραπάνω υποθέσεις.

28. Γνωμοδότηση για τη Νομιμόι:ηrα rης Χρήσης Πυρηνικών Όπλων από Κράτος καrά ιη
Διάρκεια ~νοπλης Σύγκρουσης (1996)

Ζητήματα που εγείρονται: Το Δικαστήριο επανέλαβε τις προϋποθέσεις για την παραδεκτή
κατάθεση αίτησης γνωμοδότησης. Πιο συγκεκριμένα, το ΔΔΔ έκρινε ότι αίτηση γνωμοδότησης
κατατίθεται παραδεκτά, (α) όταv το όργανο που την καταθέτει έχει λάβει τη σχεnκή
εξουσιοδότηση από τη ΓΣ1 (β) όταν το ερώτημα που υποβάλλεται στο Δικαστήριο είναι
νομικό και τέλος (ν} όταν το ερώτημα βρίσκεται εντός του πεδίου δραστηριοτήτων του
συγκεκριμένου οργάνου ή οργανισμού. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το Δικαστήριο
εφάρμοσε τα παραπάνω κριτήρια και απέρριψε την αίτησηι καθώς θεώρησε πως το ερώτημα
που τέθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) για το εάν η χρήση πυρηνικών όπλων

11
κατά τη διάρκεια ένοπλης σύγκρουσης επηρεάζει το περιβάλλον και έχει συνέπειες για την
υγεία, δεν ενέπιπτε στο πεδίο αρμοδιοτήτων του ΠΟΥ σύμφωνα με την ιδρυτική του ουνθήκη.
Αντίθετα, το Δικαστήριο υπεισήλθε στην ουσία του ίδιου ερωτήματος, όταν αυτό κατατέθηκε
από τη ΓΣ κρίνοντας πως εμπίπτει στο πεδίο αρμοδιοτήτων της. Από τη διαφορετική
προσέγγιση σε αυτές τις δύο Γνωμοδοτήσεις προκύπτει πως το ΣΑ και η ΓΣ του ΟΗΕ έχουν ένα
σαφές προβάδισμα ακριβώς λόγω του εύρους των αρμοδιοτήτων που τους αποδίδεται από τον
ΧΗΕ.

29. Γνωμοδότηση για τις Έ:vvομ.ες Σιiveπειες από rηv Κατασκευή Ενός Τείχους σrα Καrqόμ.εvα
Παλαιαrιvιακά Εδάφη (2004)

Όσον αφορά στον προσδιορισμό του νομικού ερωτήματος που τίθεται ενώπιον του ΔΔΔ, το
Δικαστήριο έκρινε ότι ένα νομικό ερώτημα μπορεί να αφορά στις έννομες συνέπειες που
προκύπτουν από ένα πραγματικό γεγονός, λαμβάνοντας υπόψη τους κανόνες και τις αρχές του
διεθνούς δικαίου. Το ΔΔΔ πρόσθεσε ακόμα πως νομικό ερώτημα είναι αυτό που από τη φύση
του επιδέχεται απάντηση που βασίζεται στο δίκαιο.

12