Alina Kostrzewa

Na układ oddechowy człowieka składa się wiele

narządów, które różnią się pod względem budowy i
pełnionych funkcji.

Podzielić go można na dwie części: górne oraz dolne

drogi oddechowe.
 na odcinek górny składają się: jama nosowa, gardło;
 na odcinek dolny: krtań, tchawica, oskrzela główne
(lewe i prawe) oraz rozgałęzione wewnątrzpłucne
drzewo oskrzelowe, zakończone pęcherzykami
płucnymi,
Układ oddechowy człowieka: drzewo oskrzelowe
Układ oddechowy człowieka: krtań, tchawica, płuca.
MECHANIKA ODDYCHANIA:

Oddechy, czyli rytmiczne ruchy klatki piersiowej,

złożone z fazy wdechowej i wydechowej, powodują
przewietrzanie płuc około 16x/min. w trakcie spoczynku.

Oddychanie jest czynnością mimowolną i spontaniczną,

choć mamy wpływ na częstość oraz głębokość
oddechów.
Wdech-aktywna czynność
 wywoływana skurczem przepony i mięśni
międzyżebrowych oraz ruchem żeber na zewnątrz i ku
górze. Płuca ulegają wtedy rozciągnięciu.
Wydech- biernej czynności
 przepona i mięśnie międzyżebrowe rozkurczają się, więc
żebra opadają ku dołowi. Płuca zapadają się.

Pojemność życiowa płuc wynosi ok. 4500 ml u mężczyzn i

ok. 3200 ml u kobiet. Na stale zalega też w płucach
pewna ilość powietrza (ok. 1500 ml).
Na oddychanie składają się dwa procesy:

 "oddychanie zewnętrzne" - wymiana gazowa, tzn.

pobieranie ze środowiska tlenu (poprzez narządy
oddechowe), rozprowadzanie go po komórkach (dzięki
krwi) i jednocześnie odbieranie z nich dwutlenku węgla w
celu usunięcia na zewnątrz (również poprzez narządy
oddechowe)

 "oddychanie wewnętrzne" - wewnątrzkomórkowe, tzn.

biologiczne utlenianie związków organicznych w celu
pozyskania energii niezbędnej do podtrzymywania funkcji
życiowych.
Schemat drogi dyfuzyjnej tlenu i dwutlenku węgla.
DO ZADAŃ DRÓG ODDECHOWYCH NALEŻY:
 oczyszczenie
 ogrzanie
 odpowiednie nawilżenie dostarczanego do płuc
powietrza (umożliwia to specjalny nabłonek
migawkowy wyścielający drogi oddechowe).
SYMPTOMATOLOGIA-ZABURZENIA

 Oddech
 Kaszel
 Duszność
Oddychanie
Oddychanie jest procesem mającym na celu
zaopatrywanie organizmu w tlen i odprowadzenie
dwutlenku węgla będącego końcowym produktem
przemiany materii.
Dokonując oceny procesu oddychania należy zwrócić
uwagę na:
 częstość oddechów,
 jakość oddechów,
 rytm oddychania,
 dokładny rejestr wszelkich odchyleń od wartości
prawidłowych
CZĘSTOŚĆ ODDECHÓW

Wiek Wartości prawidłowe

1. Noworodek 40-50/min

2. Małe dziecko 18-25/min

3. Dorosły 16-20/min
JAKOŚĆ ODDECHÓW
 Oddech prawidłowy to oddech:
• regularny,
• równomiernie głęboki,
• wykonywany bez wysiłku,
• wykonywany przez nos,
• bez szmerów,
• bez zapachu (zapachy po spożyciu pokarmów lub
używek),
• z równomiernym unoszeniem i opadaniem boków
klatki piersiowej,
• z unoszeniem klatki piersiowej podczas wdechu.
W warunkach patologicznych można obserwować
zmiany w oddychaniu:
• oddech zwolniony,
• nadmierna wentylacja płuc (hiperwentylacja),
• zmniejszona wentylacja płuc (hipowentylacja),
• bezdech,
• oddychanie wysiłkowe, np.: oddechy z udziałem
dodatkowych mięśni oddechowych
SZMERY ODDECHOWE słyszalne w czasie oddychania mogą
przybierać charakter:
• prawidłowych szmerów oddechowych
(oddech prawidłowy),
• świstów (przy zwężeniu dróg oddechowych),
• furczeń (w astmie oskrzelowej),
• trzeszczeń (w obrzęku płuc).
WOŃ POWIETRZA wydychanego może być:

• bez zapachu (oddech prawidłowy),

• o zapachu acetonu,
• o zapachu zgnilizny.
RYTM ODDECHOWY

• regularne oddechy —oddech prawidłowy

• Oddech Biota— po kilku głębokich oddechach

następuje krótkotrwałe zatrzymanie oddechu
•Oddech Cheyne’a – Stokesa - coraz głębsze, a następnie
coraz płytsze oddechy, kończące się na chwilowym bezdechu

• OddechKussmaula - bardzo głębokie, regularne

oddechy z krótkimi okresami bezdechu

• Oddech paradoksalny —klatka piersiowa unosi

się podczas wydechu
KASZEL to gwałtowne wypchnięcie powietrza
przez głośnię, mające na celu usunięcie z dróg
oddechowych nadmiaru śluzu, lub ciała obcego.

Jest wywołany podrażnieniem receptorów

kaszlowych lub podśluzówkowych nosa, gardła,krtani .
CHARAKTER KASZLU
 Pokasływanie Kaszel suchy, urywany, szczekający
 Suchy Bez odpluwania plwociny płytki, meczący, bolesny
 Głęboki Napadowy, meczący
 Napadowy Związany z położeniem ciała, spływaniem
wydzieliny do oskrzeli, podrażnieniem oskrzeli
 Konwulsyjny Napadowy, kończący się wymiotami,
przebiegający z „pianiem"
 Chroniczny O różnym nasileniu, związany z nałogowym
paleniem tytoniu
 Wilgotny Połączony z odpluwaniem plwociny
DUSZNOŚĆ
definiuje się jako subiektywne uczucie trudności w
oddychaniu, które zmusza chorego do zwiększenia wentylacji
lub ograniczenia aktywności fizycznej
Zależy od wielu współistniejących czynników fizjologicznych,
środowiskowych, psychologicznych i społecznych.
U osób zdrowych duszność może się pojawiać podczas dużego
wysiłku fizycznego, natomiast u chorych występuje już przy
niewielkim wysiłku lub w spoczynku. Często towarzyszy jej
lęk.
Objawem duszności jest wzmożona praca dodatkowych mięśni
oddechowych, przyjmowanie pionowej pozycji ciała, świst
oddechowy (stridor), sinica, niepokój pacjenta.
Różne rodzaje duszności:
 wysiłkową – mającą związek z wykonywaniem wysiłku
fizycznego, uzależnioną od jego intensywności;
 spoczynkową – świadczącą o ciężkości i zaawansowaniu
choroby, występującą w spoczynku i w znacznym stopniu
ograniczającą aktywność chorego;
 napadową – pojawiającą się nagle, często związaną z
narażeniem na określony bodziec – może to być alergen
(np. pyłki roślin, kurz, alergeny odzwierzęce), zimne
powietrze, intensywny zapach, zanieczyszczenie
powietrza, dym papierosowy, wysiłek fizyczny lub
gwałtownie wyrażane, silne emocje (śmiech, płacz);
 orthopnoë – duszność pojawiającą się w pozycji leżącej,
która ustępuje po przyjęciu pozycji siedzącej lub stojącej.
CZYNNIKI WYWOŁUJĄCE DUSZNOŚCI TO:
 potencjalna obecność alergii;
 zaburzenia systemu odporności;
 środowisko życia astmatyka;
 wysiłek fizyczny;
 dym tytoniowy;
 zimne powietrze;
 lekarstwa;
 drażniące opary;
 ekspozycja na silne zapachy.
SKALA MRC - NASILENIA DUSZNOŚCI

1 - duszność występuje tylko przy dużym wysiłku

fizycznym
2 - zadyszka przy szybkim marszu lub wchodzeniu na
niewielkie wzniesienie
3 - z powodu duszności chory chodzi po płaskim terenie
wolniej niż rówieśnicy lub idąc w swoim tempie, musi
się zatrzymywać dla "nabrania tchu"
4 - chory zatrzymuje się z powodu duszności po
przejściu ok. 100 m
lub po kilku minutach marszu po płaskim terenie
5 - z powodu duszności chory nie opuszcza domu lub
odczuwa duszność przy ubieraniu się lub rozbieraniu
I. CHOROBY UKŁADU ODDECHOWEGO PROWADZĄCE DO
NIEWYDOLNOŚCI ODDECHOWEJ
 Astma oskrzelowa
 POChP
 Zapalenie płuc
 Odma opłucnowa
 Krwiak opłucnej
 Niedodma
 Włóknienie płuc
 Rozstrzenie oskrzeli
 ARDS (Acute Respiratory Distress Syndrome) skrajie
ciężka niewydolność oddechowa i uszkodzenie płuc z
różnych przyczyn.
II. Choroby układu krążenia prowadzące
do niewydolności oddechowej

 Ostra i przewlekła niewydolność krążenia

 Ostra i przewlekła zatorowość płucna
III. CHOROBY DOT. ŚCIANY KLATKI PIERSIOWEJ
UPOŚLEDZAJĄCE JEJ MECHANIKĘ PROWADZĄCE DO
NIEWYDOLNOŚCI ODDECHOWEJ
 Kifoskolioza
 Uraz klatki piersiowej ze złamaniami żeber i mostka
 Rozerwanie przepony i przepuklina przeponowa
 Wysięk otrzewnowy i opłucnowy
 Zwłóknienie opłucnej
 Twardzina uogólniona
 Znaczna otyłość
IV. CHOROBY CENTRALNEGO I OBWODOWEGO UKŁ .
NERWOWEGO PROWADZĄCE DO NIEWYDOLNOŚCI
ODDECHOWEJ
 Hipowentylacja ośrodkowa
 Udar mózgu
 Guzy mózgu
 Uraz kręgosłupa w odcinku szyjnym i piersiowym
 Zatrucie lekami (opiaty, sedatywa)
 Stwardnienie rozsiane
 Zespół Guillain-Barre
 Zapalenie wielonerwowe
 Zaniki mięśniowe
 Miastenia , zatrucie jadem kiełbasianym, leki zwiotczające,
obniżenie poziomu potasu i fosforu w sur.
PRZEWLEKŁA OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC POCHP
Jest przewlekłą chorobą charakteryzującą się trwałym
upośledzeniem drożności oskrzeli (obniżenie FEV1).
Jest ono postępujące, raczej nieodwracalne i występuje
u osób mających kliniczne objawy PZO i (lub) rozedmy
płuc.
 PZO rozpoznaje się u osoby mającej przewlekły
kaszel ze skąpym odkrztuszaniem , trwający co
najmniej trzy miesiące w roku przez dwa kolejne lata.
Czynniki przyczyniające się do rozwoju POChP
 Palenie tytoniu
 Zanieczyszczenie środowiska pracy
 Infekcje układu oddechowego w dzieciństwie i palenie
bierne
 Nawracające infekcje oskrzelowo płucne
 Uwarunkowania genetyczne (niedobór α1
antytrypsyny)
 Płeć (częściej chorują mężczyźni)
 Czynniki klimatyczne i środowiskowe (ostry klimat,
trudne warunki życia)
 Utajona infekcja adenowirusem
OBJAWY KLINICZNE POCHP
 Na początku choroby objawy są skąpe, należy ją
podejrzewać u każdego palacza mającego za sobą 10
paczkolat.
 Kaszel występuje zwłaszcza rano i ustaje po
odksztuszeniu (1-2ml) śluzowej wydzieliny, w okresie
zacisza plwocina jest szara przezroczysta, w infekcji
żółta lub zielona.
 Duszność na początku wysiłkowa, nasila się w trakcie
postępu choroby zwłaszcza w okresie infekcji. Ma
charakter wydechowy.
 Sinica jest objawem późnym ,jest to sinica centralna
 Fizykalnie wdechowe ustawienie kl. piersiowej, słaba
ruchomość oddechowa, wypuk bębenkowy,
osłabienie szmeru oddechowego, wydechowe świsty
NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA W POCHP
To stan w którym wymiana gazowa w płucach jest
niedostateczna dla utrzymania prawidłowego ciśnienia
parcjalnego tlenu (PaO2) (norma 100-80mmHg) i
ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla (PaCO2) (norma
35-45mmHg) we krwi tętniczej.

Podstawą do rozpoznania niewydolności oddechowej

jest spadek PaO2 poniżej 60 mmHg i wzrost PaCO2
powyżej 50 mmHg
OBJAWY KLINICZNE
 Spirometria (obniżenie stosunku FEV1 do VC poniżej 85%
wartości należnej dla wieku przy FEV1≥70%-lekka postać i
FEV1 ≤ 50%-ciężka postać)
 Badanie radiologiczne kl. piersiowej (wdechowe
ustawienie kl piersiowej, cechy rozedmy, przerost komory
prawej, wzmożenie rysunku oskrzelowego)
 Badanie EKG (P pulmonale, przerost prawej
komory,dextrogyria)
 Echokardiografia (ocena nadciśnienia płucnego w badaniu
Doplerowskim)
LECZENIE POCHP

 Działania profilaktyczne
 Zaprzestanie palenia tytoniu
 Zmniejszenie narażenia zawodowego i zanieczyszczenia
powietrza
 Profilaktyka zakażeń układu oddechowego (szczepienia)
 Edukacja chorych
LECZENIE FARMAKOLOGICZNE
 Leki antycholinergiczne –blokują receptory muskarynowe
(rozkurcz mięśniówki, zmniejszenie produkcji śluzu)
bromek ipratropinum (Atrovent)2x,bromek tiotropinum
(Spiriva) 1xdz
 Leki sympatykomimetyczne –pobudzają receptory ß
(rozszerzają oskrzela,zmniejszają nadreaktywność oskrzeli)
krótkodziałające:salbutamol, fenoterol,terbutalina ,oraz
długodziałające: salmeterol, formoterol
 Metyloksantyny (rozszerzają oskrzela,działają
pzapalenie,pobudzają ośrodek oddechowy, zwiększają
wentylację płuc) Aminofilina, teofilina.
 Glikokortykosterydy (mają mniejsze znaczenie) w ostrych
stanach doustnie i iv w przewlekłych wziewnie
beklometazon,budesonid,flutikazon,formoterol,
 Antybiotyki
 Leki mukolityczne
LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

 Leczenie tlenem celem jest uzyskanie PaO2 w

spoczynku powyżej 60 mmHg, długotrwałe leczenie
tlenem zwiększa przeżywalność, obniża ciśnienie w
tętnicy płucnej.
 Rehabilitacja trening ogólnousprawniający,
ćwiczenia oddechowe
 Dieta i leczenie przeciwdepresyjne
ROZEDMA PŁUC

ROZEDMĄ PŁUCNĄ - nazywamy przewlekłą chorobę płuc,

którą charakteryzuje powiększenie się przestrzeni
powietrznych obwodowo od oskrzelików i uszkodzenie
ścian pęcherzyków płucnych.

Choroba ta występuje przede wszystkim u palaczy tytoniu.

Wyróżniamy dwa rodzaje rozedmy.
1. Rozedma międzyzrazikowa, w której dochodzi do pęknięć
pęcherzyków płucnych (przy kaszlu lub wysiłku). W efekcie
powietrze przez pęknięte pęcherzyki przedostaje się do
tkanki œ
śródmiąższowej. Jest to tzw. odma chirurgiczna lub
międzyzrazikowa.
2. Rozedma pęcherzykowa, w której dochodzi do
rozciągnięcia i utraty sprężystoœ
ci pęcherzyków. Możemy
wyróżnić trzy postacie tej rozedmy:
- Rozedma zastępcza (wdechowa). Występuje w płucu, gdy
drugie jest nieczynne np. z powodu zwłóknienia lub
marskoœ ści.
- Rozedma starcza (zanikowa). Występuje w wieku
podeszłym wskutek zaniku pęcherzyków płucnych.
- Rozedma przerostowa (wydechowa). Polega na
rozszerzeniu pęcherzyków płucnych i utracie ich
sprężystoœci, w efekcie czego utrudniony jest wydech.
OBJAWY
W zależności od zaawansowania rozedmy wystepują:
 duszność,
 kaszel,
 sinica.
Gdy uważnie przyjrzymy się takiemu choremu to
Zauważa się:
✓ klatka piersiowa jest beczkowata
✓ żebra ustawione są poziomo,
✓ oddech przez zaciśnięte usta
✓ oddech jest wydłużony.
Lekarz w trakcie badania stwierdzi dodatkowo bębenkowy
odgłos w trakcie opukiwania klatki piersiowej, cichy szmer
oddechowy.
Leczenie, zapobieganie

 Leczenie rozedmy płuc jest głównie objawowe:

✓ Bardzo ważne jest unikanie egzogennych czynników
toksycznych, nasilających proces niszczenia przegród
międzypęcherzykowych, takich jak:palenie papierosów.
 Istotne jest skuteczne leczenie zakażeń płuc i oskrzeli.
Zaleca się szczepienie przeciwko grypie i
pneumokokowemu zapaleniu płuc.
 Wspomagająco podaje się leki rozszerzające oskrzela,
prowadzi się gimnastykę oddechową.
 W zaawansowanych przypadkach stosuje się tlenoterapię
domową.
 Operacyjnie – polega na wycięciu pęcherzyków
rozedmowych.
Komfort życia tych chorych i średnia długość życia są
niestety zmniejszone. Ważne jest wczesne rozpoczęcie
leczenia.
Masaż
 Celem stosowania masażu jest uruchomienie klatki piersiowej
i ułatwienie oddychania, a szczególnie wydechu.
Częstotliwoœść, intensywnoœ
ść i czas trwania masażu należy
dostosować do wydolnoœ ści sercowo-krążeniowej ogólnej i
aktualnej (w chwili masażu).

Możemy wyróżnić dwa sposoby postępowania.

 Pierwszy sposób - masaż segmentarny.
Należy pamiętać o ogólnym zesztywnieniu klatki piersiowej
wskutek wzmożonego napięcia mięœ ni międzyżebrowych,
usunięcie tych stanów umożliwia prowadzenie gimnastyki
oddechowej. Wynik leczenia uzależniony jest od zmian
łącznotkankowych w płucach i jest on znacznie lepszy w
przypadkach œświeżych aniżeli w utrwalonych rozedmach.
Rozluœ
źnienie napiętych mi궜ni oraz stwardnień tkanki łącznej
usuwa podrażnienia kaszlowe.
Chwyt "sprężynowania klatki piersiowej" wykonujemy
dopiero po odzyskaniu elastycznośœ ci klatki piersiowej.
 drugi sposób (W lżejszych przypadkach)- masaż
klasyczny. Wykonujemy masaż rozluœ źniający napięcia
mi궜niowe w obrębie grzbietu i klatki piersiowej.
 W masażu stosujemy: głaskania, rozcierania, ugniatanie
podłużne i delikatne roztrząsanie.
 Jeżeli wydolnośœci chorego się poprawia, można dołączyć
oklepywania i wibrację klatki piersiowej. Przy dalszej
poprawie stanu zdrowia można dołączyć chwyt
"sprężynowania klatki piersiowej
Kinezyterapia
Stosuje się:
 naukę oddychania dolnożebrowego i przeponowego,
 ćwiczenia zmierzające do rozluœ
źnienia mi궜ni
międzyżebrowych i uelastycznienia klatki piersiowej,
 ćwiczenia ogólnousprawniające.

Ćwiczenia należy prowadzić ostrożnie i z niewielką

iloœ
ścią powtórzeń. U chorych w starszym wieku ze
zmianami w tkance płucnej i w sercu można prowadzić
ćwiczenia jak w przypadkach kardiochirurgicznych.
To grupa chorób zaliczanych do chorób zawodowych
układu oddechowego.
Definicja WHO.
„Pylice charakteryzują się gromadzeniem w tkance płucnej
skupisk pyłu i odczynem tkanki płucnej na jego obecność"

Obejmuje kilkanaście schorzeń wywołanych działaniem

pyłów o właściwościach zwłókniających.
 Pyły, przedostają się do dalszych odcinków układu
oddechowego, osadzają w miąższu płuc a komórki układu
immunologicznego, głównie makrofagi i limfocyty w
odpowiedzi na ich obecność wydzielają szereg czynników,
które doprowadzają do odkładania się kolagenu i
powstawania ognisk włóknienia w płucach.
Najczęściej rozpoznawane w Polsce pylice płuc to:
✓ pylica krzemionkowa,
✓ pylica górników kopalń węgla
✓ pylica azbestowa.
Częściej dotyczy mężczyzn.
Zapobieganie

Żadna z pylic nie ma leczenia przyczynowego.

Najważniejsza jest profilaktyka pylic polegająca na:
✓ instalowaniu sprawnej wentylacji
✓ stosowaniu środków ochrony osobistej
✓ okresowych badaniach lekarskich.
Metody leczenia fizykalnego - zaleca się stosowanie:
 inhalacje,
 kąpielie kwasowęglowe,
 masaż klasyczny lub segmentarny,
 gimnastyki lecznicze
ZAPALENIA PŁUC
To odczyn polegający na gromadzeniu się wysięku i
komórek zapalnych w świetle pęcherzyków płucnych
w wyniku zakażenia bakteryjnego, wirusowego,
grzybiczego lub pasożytniczego.
Jest to zapalenie tkanki płucnej jednego lub obu płuc wywołane
przez dwoinkę zapalenia płuc. Czasem przyczyną bywają również
gronkowce, paciorkowce i wirus grypy.
Zapalenie płuc płatowe najczęœ ściej występuje u dzieci poniżej
10 roku życia oraz u ludzi w wieku podeszłym.

 Czynnikami usposabiającymi są:

- niedożywienie,
- osłabienie z powodu innych chorób,
- wszystkie czynniki zmniejszające odpornoœ
ć organizmu.
 Czynnikami wywołującymi mogą być:
- oziębienie ciała,
- wyczerpanie po gwałtownym wysiłku,
- operacja (powikłanie pooperacyjne),
- zapalenie płuc odoskrzelowe.
PRZEBIEG CHOROBY
 Zmiany polegają początkowo na przekrwieniu, późœ niej
wypełnieniu się włóknikowym wysiękiem.
 Po tym okresie następuje okres zdrowienia.
Skrzepy włóknika pod działaniem enzymów ulegają
rozpuszczeniu i zamieniają się w substancję płynną, która
czꜶciowo zostaje wykrztuszona na zewnątrz, a
czꜶciowo wchłonięta i wydalona przez nerki.
 Dzięki istnieniu antybiotyków choroba w większoœ ci
przypadków jest łatwa do wyleczenia i nie wymaga
zabiegów fizykalnych.
 Potrzeba taka istnieje natomiast przy wystąpieniu
powikłań. Należą one wprawdzie do rzadkoœ ci, jednak
może utrzymywać się zapalenie opłucnej, czasem rozwija
się ropniak czy ropień płuc.
 Po zapaleniu opłucnej często dochodzi do bocznego
skrzywienia kręgosłupa. Poza mogącymi wystąpić
powikłaniami zdarza się, że niektórzy powracają do
zdrowia bardzo wolno (przeciąga się rozpuszczanie
skrzepów włóknika) i leczenie fizykalne jest korzystne.
 W razie stwierdzenia wzrostu temperatury,
przyspieszenia tętna lub jakichkolwiek niepokojących
objawów leczenie fizykalne należy natychmiast
przerwać.
Stosowane zabiegi
 Cel leczenia fizykalnego jest przede wszystkim
doprowadzenie do rozprężenia zajętej tkanki płucnej.
Należy to wykonywać jednak bardzo ostrożnie,
zwłaszcza we wczesnym okresie, aby nie doprowadzić
do rozrywania się lub uszkodzenia tkanki płucnej.
 Ponadto może zajśœ ć koniecznoœ
ść leczenia bocznego
skrzywienia kręgosłupa oraz ogólnego wzmocnienia
organizmu pacjenta.
 Przed przystąpieniem do zabiegów musimy
skontrolować temperaturę, szybkoœ ści tętna i oddechu.
Masaż
 W okresie zaostrzenia nie wykonujemy masażu.
 Okres rekonwalescencji
Celem stosowanego masażu jest:
- przywrócenie sprawnoœści ruchowej żeber,
- przywrócenie prawidłowej czynnoœści mięœ
sni
oddechowych, - poprawa ukrwienia w obrębie klatki
piersiowej,
- zapobieganie powstaniu zrostów.

W masażu można wyróżnić dwa sposoby postępowania.

 Pierwszy sposób - postępowanie segmentarne. W
miarę poprawy stanu zdrowia dołączamy chwyt
"sprężynowania klatki piersiowej".
 Drugi sposób - postępowanie klasyczne. W masażu
należy zwrócić szczególną uwagę na rozluœźnienie
mi궜ni międzyżebrowych i prostowników grzbietu w
odcinku piersiowym.
Stosujemy głaskania, rozcierania, ugniatania
podłużne i delikatne roztrząsanie.
 W miarę poprawy stanu zdrowia należy dołączyć
wibrację (w przestrzeniach międzyżebrowych i całej
klatki piersiowej) wykonywaną przy pogłębionym
wdechu i pogłębionym wydechu pacjenta oraz
oklepywanie łyżeczkowe i "sprężynowanie klatki
piersiowej".
łagodny masaż klasyczny rozluźniający klatki piersiowej z uwzględnieniem
połączeń mostkowo-żebrowych,
Sprężynowanie klatki piersiowej: należy do technik masażu segmentarnego.
Jest stosowane w celu rozluźnienia napięć występujących w mięśniach
oddechowych (przepony, międzyżebrowych, piersiowych, podżebrowych i
mięśniu poprzecznym klatki piersiowej), usprawnienia sprężystości klatki
piersiowej oraz poprawienia ukrwienia i elastyczności płuc.
Kinezyterapia
 Zadaniem kinezyterapii jest zapobieganie:
✓ wytworzeniu się zrostów opłucnowych,
✓ wzmocnienie przepony,
✓ rozciąganie powstałych zrostów opłucnej,
✓ poprawa i utrzymanie ruchomoœ ści klatki piersiowej,
✓ poprawa wydolnoœ ści oddechowej,
✓ korekcja wady postawy.

Wprowadza się ćwiczenia ogólnousprawniające, najlepiej w

pozycjach izolowanych.
 W dalszej kolejnoœ
ści dołączamy ćwiczenia korekcji postawy.
Usprawnianie powinno trwać co najmniej 3 miesiące, bowiem
tylko taki minimalny okres daje widoczny efekt.
Jest to zapalenie płuc, które obejmuje również oskrzeliki. Z reguły
zajęte bywają oba płuca, a zmiany są zwykle rozsiane w tkance
płucnej.
Choroba występuje najczęściej w dzieciństwie i w wieku podeszłym.
Zapalenie może być pierwotne lub wtórne.
 Zapalenie pierwotne jest wynikiem infekcji pneumokokowej i
występuje prawie wyłącznie u dzieci poniżej 3 roku życia.
 Postać wtórna jest wynikiem np. płatowego zapalenia płuc.
Zapalenie rozpoczyna się w najdrobniejszych oskrzelikach, skąd
szerzy się na lejki i pęcherzyki. W strukturach tych pojawia się
przekrwienie i obrzęk. Oskrzela i oskrzeliki zostają zablokowane
śœ
luzem lub wysiękiem œ śluzowo-ropnym. Prowadzi to do niedodmy
[Niedodma płuca pojawia się, gdy dochodzi do niedrożnoœ ści
oskrzela, wskutek czego wdychane powietrze nie może przejœ ść poza
miejsce zablokowane. Powietrze znajdujące się uprzednio w
pęcherzykach przechodzi do krwi, a zajęte cz궜 ci płuca kurczą się i
zapadają wskutek ujemnego ciœ śnienia wewnątrz pęcherzyków.]
REHABILITACJA

 Okres ostrego zapalenia

W tym okresie nie stosuje się żadnych zabiegów.
 Okres rekonwalescencji
Celem stosowanych zabiegów jest:
✓ oczyszczenie dróg oddechowych,
✓ rozprężenie tkanki płucnej,
✓ ułatwienie wydechu i wdechu.
Przed przystąpieniem do zabiegów musimy skontrolować temperaturę, tętno i
szybkoœć oddechu pacjenta.
W razie stwierdzenia wzrostu temperatury, przyspieszenia tętna lub
jakichkolwiek niepokojących objawów leczenie fizykalne należy
natychmiast przerwać.

FIZYKOTERAPIA
Stosuje się promieniowanie podczerwone, promieniowanie nadfioletowe,
diatermię krótkofalową, diatermię mikrofalową i magnetoterapię.
Masaż
 Celem masażu jest:
✓ przywrócenie sprawnoœ ci ruchowej klatki piersiowej,
✓ ułatwienie oczyszczenia dróg oddechowych,
✓ poprawa odżywienia tkanek w obrębie klatki piersiowej przez
poprawę krążenia.
W masażu można wyróżnić dwa sposoby postępowania.
 Pierwszy sposób - postępowanie segmentarne. Odoskrzelowe
zapalenie płuc jest jednym z głównych wskazań do stosowania
masażu segmentarnego. Masaż ułatwia odksztuszanie i poprawia
zmniejszoną elastycznoœ ć klatki piersiowej.
 Drugi sposób - postępowanie klasyczne. W masażu należy zwrócić
szczególną uwagę na rozluœ źnienie mi궜ni międzyżebrowych i
prostowników grzbietu w odcinku piersiowym. Stosujemy
głaskania, rozcierania, ugniatania podłużne i delikatne
roztrząsanie.
 W miarę poprawy stanu zdrowia należy dołączyć wibrację w
przestrzeniach międzyżebrowych oraz całej klatki piersiowej,
wykonywaną przy pogłębionym wdechu i pogłębionym wydechu,
oraz oklepywanie łyżeczkowe i sprężynowanie klatki piersiowej.
Technika oklepywania miseczkami (oklepywanie łyżeczkami, oklepywanie
miseczkami, oklepywanie poduszeczkowe): należy do technik stosowanych
przy oklepywaniu średniej mocy. Polega na uderzaniu stronami dłoniowymi,
przy usztywnionych stawach nadgarstkowych.
ROZPOZNANIE
 Badanie radiologiczne (lite zacienienie, zmiany
wieloogniskowe, obecność rozpadu [bakt. Gram (-),
beztlenowe, gronkowce, legionella lub grzyby], oraz
wysięk opłucnowy.
 Tomografia komputerowa.
 Badanie bakteriologiczne plwociny, wydzieliny
oskrzelowej, krwi, płynu z opłucnej lub materiału z
biopsji cienkoigłowej nacieku. Badanie
immunologiczne antygenów drobnoustrojów,
wykrywanie przeciwciał.
 Diagnostyka inwazyjna: nakłucie opłucnej, aspiracja
treści przez nakłucie tchawicy, nakłucie płuca przez
ścianę klatki piersiowej, bronchoskopia.
LECZENIE ZAPALEŃ PŁUC
 Antybiotyki ß laktamowe (zaburzają syntezę
składowych ściany komórkowej bakterii) .
 Antybiotyki makrolidowe drobnoustroje wywołujące
atypowe zapalenia płuc Mycoplasma, Chlamydia
,Legionella
 Karbapenemy (meropenem i imipenem)
 Fluorochinolony (hamują syntezę DNA) działają na
bakt gram(+) i gram (-) oraz drobnoustr wywołujące
atypowe zapalenie mycoplasma, legionella,Chlamydia
 Aminoglikozydy gronkowcowe zapalenie płuc i bakt
gram (-)
 Tetracy
Ropień płuca
Ropień płuca jest to miejscowy proces zapalny wywołany
przez drobnoustroje chorobotwórcze oddzielony od
zdrowej tkanki płucnej otoczką nacieku zapalnego,
niszczący miąższ i zrąb płucny i prowadzący do powstania
jamy ropnia.

Ropnie mogą być pojedyncze lub mnogie, w jednym lub

kilku płatach, a czynnikiem powodującym ich powstanie są
bakterie: paciorkowce, gronkowce i inne.
Mechanizmy prowadzące do powstania ropnia:
 Ropnie oskrzelowe powstają u chorych, którym dostał
się do płuc materiał zakażony:
✓ wymiociny,
✓ krew,
✓ ciała obce u dzieci koraliki, guziki, zęby itp.;
 Ropie krwiopochodne powstają na skutek zatorów
bakteryjnych z odległych pierwotnych ognisk ropnych,
np. ropnego zapalenia ucha środkowego;
 Ropnie pourazowe są następstwem urazu klatki
piersiowej,
 Ropnie wtórne są to ropnie powstające w wyniku:
✓ powikłania zapalenia płuc, szczególnie
odoskrzelowego,
✓ lub innych chorób płuc: rozstrzeni oskrzeli, gruźlicy i
grzybicy płuc, nowotworów płuc.
Przebieg kliniczny ropnia płuca wyodrębnia dwa okresy.
Pierwszy- ropień jest oddzielony od zdrowej tkanki płucnej
otoczką nacieku zapalnego i nie łączy się z oskrzelem.
Występują:
✓ dreszcze,
✓ wysoka septyczna gorączka, dochodząca do 40°C
✓ poranne obfite poty
✓ duszność.
W tym okresie stan chorego może być bardzo ciężki,
pojawiają się powikłania posocznicowe ze strony innych
narządów np. ropne zapalenie nerek, ostre zapalenie
mięśnia sercowego
 Drugi- rozpoczyna się po przebiciu się ropnia do
oskrzela.
✓ w czasie napadów kaszlu chory odkrztusza duże ilości
ropnej, cuchnącej wydzieliny w ten sposób wydalając
treść ropnia
✓ gorączka spada, stan pacjenta poprawia się.
Taki przebieg jest korzystny i umożliwia zagojenie się
jamy po ropniu płuca.
Czasami ropień płuca może przebić się do jamy opłucnej.
Powstaje wtedy ropniak opłucnej, często z towarzyszącą
odmą i zapadnięciem się chorego płuca.
Stan chorego pogarsza się, występuje duszność, sinica,
objawy niewydolności krążenia i toksemii.
Leczenie ropnia płuca może być zachowawcze lub
operacyjne.
Leczenie zachowawcze
✓ stosuje się duże dawki antybiotyków, wybranych na
podstawie posiewu z plwociny i antybiogramu. Podaje się
je miejscowo w postaci wlewek do oskrzelowych lub
aerozoli oraz ogólnie, zależnie od rodzaju.
✓ w przypadku przebicia się ropnia do oskrzela istotną rolę
spełnia drenaż ułożeniowy, ułatwiający wydalenie ropy i
zagojenie jamy ropnia.
Leczenie operacyjne
gdy mimo starannego leczenia zachowawczego jama ropnia
nie goi się w ciągu kilku tygodni, przeprowadza się zabieg
operacyjny polegający na wycięciu segmentów płuca, w
których znajduje się ropień.
RAK PŁUCA
 To najczęstszy nowotwór pierwotny płuca.
 Zasadniczą przyczyną jest palenie papierosów, ryzyko
u palaczy jest 15-20 razy wyższe niż u niepalących.
 Inne czynniki to ekspozycja zawodowa na
:azbest,arsen, chrom, nikiel, beryl i kadm,
węglowodory aromatyczne, promieniowanie.
 Występuje częściej u chorych z chorobami płuc
:POChP, zwłóknienia płuc, czynniki genetyczne.
MORFOLOGIA:

 rak płaskonabłonkowy (40-60%),

 rak drobnokomórkowy (25-36%),
 gruczolakorak (20-40% występuje na obwodzie),
 rak wielkokomórkowy (10-15%)
 Rak płaskokomórkowo-gruczołowy i rakomięsak (ok.1%).
Objawy zależą umiejscowienia guza pierwotnego, od
przerzutów, oraz od obecności tzw objawy
paranowotworowych. Najczęstsze objawy to:
 Kaszel- zmiana charakteru kaszlu, krwioplucie.
 Duszność charakter obturacyjny , asymetria osłuchowa zmian.
 Nawracające zapalenia płuc o tej samej lokalizacji.
 Ból niezbyt dokuczliwy, ucisk.
 Zespół żyły szyjnej górnej
 Guz Pancosta i Zesp Hornera rak zlokalizowany w szczycie.
 Wysięk w opłucnej
 Objawy paranowotworowe:Zespół Cushinga, hiperkalcemia,
SiADH. Neuropatia, Miastenia, osteoartropatia płucna
NOWOTWORY PRZERZUTOWE W PŁUCACH

Do przerzutów może dojść przez:

 ciągłość (przełyk, tarczyca grasica),
 przez naczynia krwionośne lub limfatyczne (rak nerki,
kości, guzy trofoblastyczne),
 przez opłucną i rzadko drogami oddechowymi.
NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA
to stan w którym wymiana gazowa w płucach jest
niedostateczna dla utrzymania prawidłowego ciśnienia
parcjalnego tlenu (PaO2) (norma 100-80mmHg) i ciśnienia
parcjalnego dwutlenku węgla (PaCO2) (norma 35-
45mmHg) we krwi tętniczej.

Podstawą do rozpoznania niewydolności oddechowej jest

spadek PaO2 poniżej 60 mmHg i wzrost PaCO2 powyżej
50 mmHg
CZYNNIKI DOPROWADZAJĄCE DO WYSTĄPIENIA
NIEWYDOLNOŚCI ODDECHOWEJ

 Choroby układu oddechowego

 Choroby układu krążenia
 Choroby ściany kl piersiowej upośledzające mechanikę
oddychania
 Choroby centralnego i obwodowego układu nerwowego
LECZENIE NIEWYDOLNOŚCI ODDECHOWEJ
 Leczenie przyczynowe –leczenie choroby zasadniczej.
 Poprawa utlenowania krwi –tlenoterapia,
wyrównanie istniejącej niedokrwistości ( poz Hb 10-
12g%), optymalizacja hemodynamiki krążenia,
ograniczenie tkankowego zapotrzebowania na tlen
(unieruchomienie chorego).
 Wspomaganie wentylacji (nieinwazyjnej i inwazyjnej)
Do odmy dochodzi, gdy płuco zapada się wskutek
uszkodzenia jego powierzchni i małego przecieku
powietrza.

Pomiędzy płucem a wewnętrzną ścianą klatki

piersiowej, w przestrzeni nazywanej jamą opłucnej,
znajduje się powietrze.
PRZYCZYNY
 Urazy klatki piersiowej
Wszelkie tępe lub penetrujące uraz klatki piersiowej mogą
spowodować uraz płuc. Niektóre urazy mogą się zdarzyć w
czasie agresji fizycznej lub awarii samochodu, podczas gdy
inne mogą przypadkowo wystąpić w niektórych procedurach
medycznych.
Przykłady obejmują:
 Nóż lub ran postrzałowych
 Blunt trauma po awarii samochodu lub rozdmuchiwanie
 Rozmieszczenie poduszek powietrznych pojazdu
 Pęknięte żebra, które może przebić płuco
 Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (CPR)
 Wstawiania rur klatki piersiowej
 Biopsje płuc wykonane przez igły przez ścianę klatki piersiowej
 Zabiegi przy użyciu zakresu w dół gardła i do płu
 Współistniejące choroby płuc
Uszkodzenie płuc może być spowodowane
przez wiele rodzajów podstawowych chorób, w tym:
➢ Rozedma
➢ Gruźlica
➢ Zapalenie płuc
➢ Mukowiscydoza
➢ Rak płuc
➢ Zwłóknienie płuc
➢ Sarkoidoza
 Pęknięte pęcherzyki powietrza
Małe pęcherzyki powietrza mogą rozwijać się na górze płuc.
Pęcherzyki same nie stanowią choroby płuc.Jednak ich pękanie może
spowodować odmę a przyczyną może być zmiana ciśnienia powietrza:
➢ Nurkowanie
➢ Latający
➢ Wspinaczka na dużych wysokościach
 Wentylacja mechaniczna
Ciężki rodzaj odmy może wystąpić u osób, które potrzebują
pomocy mechanicznej w oddychaniu.
Działanie respiratora, który popycha i ciągnie powietrze z
płuc, może stworzyć nierównowagę ciśnienia powietrza w
klatce piersiowej.
Płuco i serce mogą być ściśnięte do tego stopnia, że ​nie
może działać prawidłowo.
Ciężka odma jest stanem zagrożenia życia.
Objawy świadczące o wystąpieniu odmy to:
 ból w klatce piersiowej o nagłym początku, ostry,
nasilający się przy oddychaniu, kaszlu lub ruchach
klatki piersiowej,
 asymetria ruchów oddechowych klatki piersiowej,
 duszność i sinica (w niektórych przypadkach),
 niewydolność oddechowa,
 słabe, przyśpieszone tętno, bladość powłok, rozdęcie
żył szyjnych, niepokój, boczne przesunięcie tchawicy,
 wstrząs,
 niewydolność krążeniowa,
 osłabienie szmeru oddechowego.
 Jeżeli w jamie opłucnowej znajduje się niewielka ilość
powietrza, odma może ustąpić bez leczenia. Jeżeli jednak
powietrza jest dużo, należy je usunąć, co wykonuje się w
szpitalu.

 Przy wykonywaniu tego zabiegu pacjent zazwyczaj siedzi

na łóżku. Może otrzymać środek uspokajający, który
pomaga się rozluźnić. Lekarz znieczula skórę ponad odmą.
W przestrzeń zajmowaną przez powietrze wprowadza i
mocuje specjalną rurkę zwaną drenem.

 Powietrze wychodzi poprzez dren do momentu aż miejsce

przecieku się zasklepi, a płuco w pełni upowietrzni, co
zajmuje zazwyczaj kilka dni. Przed usunięciem drenu
wykonuje się kontrolne zdjęcie RTG klatki piersiowej.
 Masaż klatki piersiowej odgrywa istotną rolę w
rehabilitacji układu oddechowego. Najczęściej
wykorzystuje się masaż klasyczny z technikami od
delikatnego głaskania do rozcierania ugniatania i
wibracji. Masażowi poddaje się mięśnie klatki
piersiowej, obręczy barkowej oraz brzucha.

Celem masażu jest:

 rozluźnienie mięśni oddechowych,
 zwiększanie elastyczności tkanek,
 ułatwianie odksztuszania zalegającej wydzieliny,
 zapobieganie przykurczom mm oddechowych,
 poprawa czynności układu oddechowego.