25.01.

2024

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Wydział Nauk Technicznych

Mechatronika

Niestacjonarne I stopnia Rok 1 Semestr 1

Nauka o Materiałach

Sprawozdanie

Badanie twardości metodą Brinella

Wykonali:
Kacper Kosiński
Krystian Makowski

Wstęp
 Metoda Brinella
Badanie twardości metodą Brinella polega na przykładaniu wgłębnika
w postaci kulki z węglików spiekanych z określoną siła do
powierzchni badanego elementu. Pomiar powstałego odcisku pozwala
na określenie twardości zgodnie ze skalą Brinella.
Metoda ta została wprowadzona do użytku w 1900 roku. Jej nazwa
pochodzi od nazwiska szwedzkiego metaloznawcy Johana Brinella.
Twardość Brinella
Wtłoczenie w powierzchnię badanego elementu wgłębnika w postaci
kulki z węglików spiekanych z określoną siłą pozostawia trwały ślad
– odcisk, którego pomiar pozwala na określenie twardości. W badaniu
rozróżnia się 4 rodzaje kulek – 1 mm, 2,5 mm, 5 mm i 10 mm. Siła
docisku wgłębnika, czas obciążenia oraz średnica kulki zależy przede
wszystkim od rodzaju i grubości materiału badanego i mierzona jest
w skali od 3 do 650 HB. Sposób wykonywania pomiarów opisuje
norma PN-EN ISO 6506-1.
Twardość Brinella określa stosunek siły wciskającej wgłębnik do pola
odcisku, który tworzy się na powierzchni materiału.

Aby ograniczyć występowanie czynników mogących powodować

niekołowy kształt odcisku, pomiaru średnicy odcisku należy dokonać
w dwóch prostopadłych kierunkach, wyciągając następnie średnią z
pomiarów.
Powyższy wzór można również zapisać jako zależność między siłą,
średnicą kulki (D) oraz średnicą odcisku (d).

Najistotniejszym parametrem przy pomiarze twardości Brinella jest

odpowiedni dobór siły docisku wgłębnika. Należy ją dobrać w ten
sposób, aby średnica odcisku zawierała się w przedziale 0,24D ≤ d≤
0,6D. Siła ta musi być proporcjonalna do kwadratu wymiaru kulki i
określa ją tak zwany współczynnik porównywalności K, zwany
również wskaźnikiem siła – średnica.

Zalecane wartości wskaźnika siły – średnica dla różnych metali

podaje poniższa tabela:

Badania
Przedmiotem badań jest mosiądz (M6324)
 D1=1,38 D2=1,39 Ds1=1,385
D3=1,29 D4=1,20 Ds2=1,245
D5=1,37 D6=1,35 Ds3=1,36
HB1=37,98
HB2=47,89
HB3=39,53
38 HBW 2,5/62
48 HBW 2,5/62
39,5 HBW 2,5/62

Wnioski
Dla mosiądzu, twardość Brinella powinna wynosić około 60 HB do
90 HB, w zależności od składu chemicznego, procesów obróbki
cieplnej i ewentualnych dodatków do stopu.
Wyniki pomiarów wskazują na pewne nieprawidłowości spełnienia
określonych standardów, może to sugerować konieczność
doskonalenia procesów produkcyjnych lub poszukiwania bardziej
optymalnych stopów mosiądzu