TOPKAPI SARAYI MÜZESÝ
sy. 8, s. 457-483; sy. 9, s. 521-527; sy. 10, s.
Topkapý Sarayý içindeki Baðdat Köþkü,
Revan Köþkü, Sultan Ýbrâhim kameriyesi,
Sofa Köþkü, has bahçe içinde yahut etra-
fýnda Yavuz Sultan Selim zamanýnda ya-
pýlan Mermer Köþk, III. Murad devrinde
Sinan Paþa tarafýndan inþa edilen Ýncili
Köþk, II. Bayezid döneminde inþa edile-
rek III. Murad zamanýnda yeniden yapýlan
Yalý Köþkü ve ayný kýyýda Sultan Ýbrâhim’in
emriyle 1053’te (1643) inþa edilen Sepet-
çiler Kasrý müstakil yapýlardý. Sarayda in-
þa edilen son köþk Sultan Abdülmecid’in
yaptýrdýðý Mecidiye Köþkü’dür. Dinlenme
köþkü yapýlarýndan baþka meslek sahip-
leri ve sanatkâr sýnýfýnýn (ehl-i hiref) çalýþ-
týðý çeþitli atölyeler vardý. Bunlarýn büyük
bir kýsmý birinci avluda yer almakla birlikte
Demir Kapýsý civarýndaki tabl ü alem meh-
terleri gibi bazýlarý farklý yerlerde bulun-
maktaydý. Sarayýn süslemesinde kullaný-
lan ahþap iþçiliði dýþýnda özellikle XV. yüz-
yýldan baþlayarak çeþitli dönemlere ait
çok kýymetli çini bezemeleri daima dikka-
ti çekmiþtir. Sünnet Odasý’nýn cephesi, Arz
Odasý’nýn içi ve dýþý, Hýrka-i Saâdet Daire-
si ve Harem’in çeþitli bölümlerindeki çini-
ler âdeta sarayý bir çini müzesi haline ge-
tirmiþtir.
BÝBLÝYOGRAFYA :
Fatih’in Teþkilât Kanunnâmesi (nþr. Abdül-
kadir Özcan, TD, sy. 33 [1982] içinde), s. 7-51;
Lutfi Paþa, Âsafnâme (nþr. Mübahat S. Kütükoð-
lu, Prof. Dr. Bekir Kütükoðlu’na Armaðan için-
de), Ýstanbul 1991, s. 58-99; Selânikî, Târih (Ýp-
þirli), I-II, tür.yer.; Hýzýr Ýlyas, Târîh-i Enderûn, Ýs-
tanbul 1276; Halil Ethem [Eldem], Topkapý Sa-
rayý, Ýstanbul 1931; Uzunçarþýlý, Saray Teþkilâtý,
tür.yer.; Ýsmail H. Baykal, Enderun Mektebi Tari-
hi, Ýstanbul 1953; Ayverdi, Osmanlý Mi‘mârîsi III,
s. 289-368; R. Ekrem Koçu, Topkapý Sarayý, Ýs-
tanbul 1960; a.mlf., “Bâbýhümayûn”, Ýst.A, IV,
1765-1771; a.mlf., “Enderun”, a.e., IX, 5115-
5120; Sedad Hakký Eldem, Köþkler ve Kasýrlar,
Ýstanbul 1969, I, 61-357; II, 194-201; a.mlf. – Fe-
ridun Akozan, Topkapý Sarayý : Bir Mimarî Araþ-
týrma, Ýstanbul 1982; Aydýn Taneri, Osmanlý
Topkapý
Sarayý’nda
Adalet
Kulesi
ve Dîvân-ý
Hümâyun
Devleti’nin Kuruluþ Döneminde Hükümdarlýk
Kurumunun Geliþmesi ve Saray Hayatý - Teþ-
kilâtý, Ankara 1978, tür.yer.; Ülker Akkutay, En-
derûn Mektebi, Ankara 1984; Kemal Çýð, “Fâtih
Topkapý Sarayýný Niçin Yaptýrdý”, Kemâl Çýð’a
Armaðan, Ýstanbul 1984, s. 17-35; a.mlf.,
“1960-1969 Seneleri Arasýnda Topkapý Sara-
yýnda Yapýlan Restorasyonlar Esnasýndaki Bu-
luntular”, TTK Bildiriler, VII (1973), II, 693-697;
Mualla Anhegger-Eyüboðlu, Topkapý Sarayý’nda
Padiþah Evi (Harem), Ýstanbul 1986; Metin Sö-
zen, Devletin Evi Saray, Ýstanbul 1990, s. 62-
96; R. Hillenbrand, Islamic Architecture: Form,
Function and Meaning, Edinburgh 1994, s.
457-462; R. Withers, Büyük Efendi’nin Sarayý
(trc. Cahit Kayra), Ýstanbul 1996; Nadide Seçkin,
Topkapý Sarayý’nýn Biçimlenmesine Egemen
Olan Tasarým Gelenekleri Üzerine Bir Araþtýr-
ma: 1453-1755, Ankara 1998, s. 5-25, ayrýca bk.
tür.yer.; Metin Sözen, Bir Ýmparatorluðun Doðu-
þu : Topkapý, Ýstanbul 1998; G. Goodwin, Topka-
pi Palace, London 1999; a.mlf., “Topkapi Sara-
yi”, EI 2 (Ýng.), X, 566-569; Zeynep Tarým-Ertuð,
“Osmanlý Devletinde Resmi Törenler ve Birkaç
Örnek”, Osmanlý, Ankara 1999, IX, 139-142;
a.mlf., “Saray Teþkilâtý ve Teþrifatý”, Fatih ve
Dönemi (ed. Necat Birinci), Ýstanbul 2004, s.
212-220; a.mlf., “Onsekizinci Yüzyýl Osmanlý Sa-
rayý’nda Bayram Törenleri”, Prof. Dr. Mübahat
S. Kütükoðlu’na Armaðan (ed. Zeynep Tarým-
Ertuð), Ýstanbul 2006, s. 573-594; a.mlf., “Os-
manlý Devlet Teþrifâtýnda Hýrka-i Þerîf Ziyareti”,
TED, sy. 16 (1998), s. 37-45; a.mlf., “Topkapý Pa-
lace (New Imperial Palace)”, Encyclopedia of the
Ottoman Empire (ed. G. Ágoston – B. Masters),
New York 2008, s. 566-568; a.mlf., “Saray”, DÝA,
XXXVI, 119-121; Nurhan Atasoy, Hasbahçe: Os-
manlý Kültüründe Bahçe ve Çiçek, Ýstanbul
2002, tür.yer.; Necdet Sakaoðlu, Tarihi, Mekân-
larý, Kitabeleri ve Anýlarý ile Saray-ý Hümayun:
Topkapý Sarayý, Ýstanbul 2002; Ahmet Þimþirgil,
Taþa Yazýlan Tarih : Topkapý Sarayý, Ýstanbul
2005; Ýlber Ortaylý, Mekânlar ve Olaylarýyla
Topkapý Sarayý, Ýstanbul 2007; Gülru Necipoðlu,
15. ve 16. Yüzyýlda Topkapý Sarayý: Mimarî Tö-
ren ve Ýktidar (trc. Ruþen Sezer), Ýstanbul 2007;
Hatice Canan Cimilli, Topkapý Sarayý Anýtsal Ka-
pýlarý’nýn Ýþlev ve Sembolizm Açýsýndan Deðer-
lendirilmesi (doktora tezi, 2008), ÝÜ Sosyal Bilim-
ler Enstitüsü; Abdurrahman Þeref, “Topkapý Sa-
ray-ý Hümâyunu”, TOEM, sy. 5 (1328), s. 265-
299; sy. 6 (1329), s. 329-364; sy. 7, s. 393-421;
585-594; sy. 11, s. 649-657; sy. 12 (1329), s.
713-730; Mehmed Refik, “Enderûn-ý Hümâyûn
Devâir-i Âliyyesinden: Arz Odasý”, a.e., sy. 38
(1332), s. 110-116; Ahmed Refik, “Fatih Devrine
Ait Vesikalar”, a.e., sy. 49-62 (1337), s. 1-58; Ül-
kü Altýndað, “Has Oda Teþkilatý”, TEt.D, sy. 14
(1974), s. 97-113; Mübahat S. Kütükoðlu, “Min-
yatürlerde Divân-ý Hümâyûn ve Arz Odasý”,
TED, sy. 16 (1998), s. 47-69; a.mlf., “Arz”, DÝA,
III, 438-440; Doðan Kuban, “Topkapý Sarayý”,
DBÝst.A, VII, 280-290; Semavi Eyice, “Arz Oda-
sý”, DÝA, III, 444-445; Ahmet Mumcu, “Dîvân-ý
Hümâyun”, a.e., IX, 430-432; M. Baha Tanman,
“Divanhâne”, a.e., IX, 442-444; Mehmet Ýpþirli,
“Enderun”, a.e., XI, 185-187; a.mlf., “Harem”,
a.e., XVI, 135-138; Deniz Esemenli, “Harem”,
a.e., XVI, 140-146.
ÿZeynep Tarým Ertuð
– —
TOPKAPI SARAYI MÜZESÝ
˜ ™
Osmanlý Devleti’nin yönetim merkezi ve
padiþahlarýn resmî ikametgâhý þeklinde
yaklaþýk 380 yýl kullanýlan Topkapý Sarayý
Ýstanbul’da Haliç, Boðaziçi ve Marmara’ya
hâkim olan Sarayburnu’nda yer alan bina-
lar manzumesidir. Fâtih Sultan Mehmed
tarafýndan 1465-1478 yýllarý arasýnda inþa
ettirilen saray zaman içinde ihtiyaç duyu-
lan yapýlarýn eklenmesiyle XIX. yüzyýlýn or-
talarýna kadar geliþerek son þeklini almýþ-
týr. Hânedan mensuplarý, XIX. yüzyýlýn ikin-
ci yarýsýnda Sultan Abdülmecid’in Batý mi-
marisi tarzýnda yaptýrdýðý Dolmabahçe Sa-
rayý’na taþýnmýþ, fakat Topkapý Sarayý öne-
mini hiçbir zaman kaybetmemiþtir. Cülûs
ve cenaze merasimlerinin sarayda gerçek-
leþtirilmesi âdetine saltanatýn sona erme-
sine kadar devam edilmiþtir. Ayrýca her ra-
mazan ayýnýn on beþinci günü gerçekleþ-
tirilen hýrka-i saâdet ziyaretleri için padi-
þahlar Topkapý Sarayý’na gelmiþlerdir. 1840-
1924 arasýnda hýrka-i saâdet ve hazîne-i
hümâyun hizmetlerine bakan, Enderûn-ý
Hümâyun hademesi denilen kadro ile ha-
rap durumdaki Harem Dairesi’nde barýnan
saraylýlar Topkapý Sarayý’nýn son sakinleri
olmuþtur.
Sarayýn ilk defa âdeta bir müze gibi zi-
yarete açýlmasý Sultan Abdülmecid devri-
ne rastlar. O devrin Ýngiliz elçisine Topka-
pý Sarayý gezdirilerek hazinedeki eþyalar
gösterilmiþ, daha sonra Topkapý Sarayý
Hazinesi’ndeki eski eserlerin yabancýlara
ve Türk ileri gelenlerine gösterilmesi bir
gelenek halini almýþtýr. Sultan Abdülaziz
devrinde teþhir edilen eserler için empire
(ampir) üslûbunda camekânlý vitrinler yap-
týrýlmýþtýr. Bu vitrinler zamanýmýzda sa-
rayýn deðiþik birimlerinde kullanýlmakta-
261
TOPKAPI SARAYI MÜZESÝ

leri ve cam eserler, hemen karþýsýndaki bi-

dýr. Sultan Mehmed Reþad, Topkapý Sara-
yý’nýn bazý bölümlerini restore ettirmiþ ve
Seferli Koðuþu, Çin porselenlerinin ser-
gilendiði bir mekân haline getirilmiþtir.
1919’da Ýstanbul’un iþgal edilmesiyle Top-
kapý Sarayý ziyarete kapatýlmýþtýr. Sultan
II. Abdülhamid, Topkapý Sarayý’ndan ge-
tirttiði bazý eþyalarý Yýldýz Sarayý’nda ser-
gilemiþtir. Müze-i Hümâyun’un çekirdeði-
ni oluþturan Aya Ýrini Kilisesi, Ýstanbul’un
fethinden itibaren bir silâh deposu iþlevi
gördüðünden burada gerek Osmanlý ta-
rihi boyunca kullanýlmýþ, gerekse savaþ
ganimeti olarak ele geçirilmiþ askerî teç-
hizattan meydana gelen önemli bir kolek-
siyon bulunmaktaydý. 1846’da Tophâne-i
Âmire müþiri Rodosizâde Damad Fethi Ah-
med Paþa, Aya Ýrini Kilisesi’ndeki silâhlarý
tanzim ettirmiþ, Mecma-i Esliha-i Atîka ve
Mecma-i Âsâr-ý Atîka koleksiyonunu mey-
dana getirmiþtir. Bu koleksiyon Ýstanbul’un
ve Türkiye’nin ilk müzesi sayýlýr. II. Abdül-
hamid devrinde Osman Hamdi Bey tara-
Topkapý
Sarayý
Müzesi’nde
Hz. Muhammed’in
kýlýçlarý
ve yayýnýn
sergilendiði
vitrin
güratif süslemeli 400’e yakýn silâh (kýlýç,
topuz, þeþper, ok, yay, kalkan, miðfer, zýrh,
tabanca, tüfek vb.) teþhir edilmektedir.
Sergilenen eserler arasýnda Arap, Mem-
lük, Ýran ve Türk silâhlarý önemli yer tut-
maktadýr. Seksiyondaki en eski, ayný za-
manda dinî bakýmdan önemli eserler VII.
yüzyýldan XIII. yüzyýla kadar gelen, sahâ-
beye ve bazý Emevî ve Abbâsî halifelerine
ait kýlýçlardýr. Ayrýca teþhirde padiþah ký-
lýçlarý da bulunmaktadýr. Fâtih Sultan Meh-
med’e ait, 1/90 envanter numaralý mera-
sim kýlýcý Osmanlý silâh teknolojisinin baþ-
langýcýný göstermesi bakýmýndan dikkat
çekicidir.
Divan Meydaný’ný Haliç yönündeki has
bahçeye padiþahlara ait atlarýn bulundu-
ðu has ahýr baðlamaktadýr. Osmanlý sara-
yýnda kullanýlan at koþum takýmlarý ile sal-
tanat arabalarýnýn yer aldýðý has ahýrlarýn
yanýnda Baltacýlar Koðuþu vardýr. XVI. yüz-
yýlýn sonlarýnda geniþletilen bu kýsým bir
avlu çevresinde cami, hamam, koðuþ ve
nalarda sarayýn Avrupa porselenleri ve gü-
müþ eserleri teþhir edilmektedir. II. Ab-
dülhamid’in yirmi beþinci cülûs yýl dönü-
münde kendisine gelen gümüþ hediyeler
koleksiyonda özel bir yere sahiptir.
Enderun Avlusu’nun padiþahýn kullaný-
mýna sunulan yapýlarýndan ilki Bâbüssa-
âde arkasýndaki Arz Odasý’dýr. Arz Odasý
içinde bulunan XVI. yüzyýl sonuna ait tez-
hipli tahtýn mücevherli örtü takýmlarý ge-
len elçilerin önemine göre deðiþtirilirdi. Bu
yapýnýn arkasýnda III. Ahmed’in, Lâle Dev-
ri üslûbu ile inþa ettirip Enderun aðalarý-
na vakfettiði Enderun Kütüphanesi var-
dýr. Padiþah yapýlarýnýn bu avludaki diðer
örnekleri köþelerdeki Hazine Köþkü ve Has
Oda’dýr (Kutsal Emanetler Dairesi). Fâtih
Sultan Mehmed’in saray inþa edilirken yap-
týrdýðý Hazine Köþkü baþlangýçtan bu ya-
na saray hazinesi olarak kullanýlmýþtýr. Gü-
nümüzde Osmanlý hazinesinin teþhirine ay-
rýlan bu yapýda sergilenen eserler arasýn-
da dört adet taht, Osmanlý hükümdarlýk
sembolü olan aský ve sorguçlar, mücev-
herli kitap kaplarý, Topkapý hançeri ve ka-
þýkçý elmasý en ünlüleridir.
Enderun Avlusu’nda padiþahlara ait en
önemli oda Has Oda’dýr. XV. yüzyýlda dört-
lü bir mekân planlamasýyla inþa edilen bu
yapý padiþahlarýn saray selâmlýðýndaki özel
Kaþýkçý elmasý (TSM, Envanter nr. 7610)

fýndan arkeolojik eserler Çinili Köþk’e ta-
þýnmýþ, silâhlarýn sergilenmesi, II. Meþru-
tiyet’in ilânýndan sonra Ýstanbul Harbiye’-
deki Askerî Müze’nin kuruluþuyla gerçek-
leþmiþtir. Topkapý Sarayý, Cumhuriyet’in ilâ-
nýnýn ardýndan 3 Nisan 1924 tarihinde Mus-
tafa Kemal’in isteði ve Ýcra Vekilleri Heye-
ti’nin kararý ile müze haline getirilmiþ ve
1927’de bazý bölümleriyle, 1934’te ise ta-
mamen halkýn ziyaretine açýlmýþtýr.
Topkapý Sarayý kara tarafýndan Fâtih Sul-
tan Mehmed’in yaptýrdýðý Sûr-i Sultânî,
deniz yönünden Bizans surlarý ile þehir-
den ayrýlmýþtýr. Sarayýn içinde ana gövde-
si Fâtih Sultan Mehmed döneminden ka-
lan Adalet Kulesi altýndaki kubbeli ve re-
vaklý Kubbealtý binasý Dîvân-ý Hümâyun
toplantýlarý için inþa edilmiþtir. Bu yapýnýn
arkasýndaki çok kubbeli bina devletin res-
mî hazinesiydi. Burada çoðunluðu üstün
kalitede, kitâbeli, geometrik, bitkisel ve fi-
çubuk odasý gibi birimleriyle özgün bir Os-
manlý mahallesi görünümündedir. Mey-
danýn sað yanýnda bir revak arkasýndaki
mutfak yapýlarý sýralanýr. Bunlar günü-
müzde saray arþivi olarak kullanýlan yað-
hane ve kiler, ahþap Aþçýlar Mescidi ile
mutfaklardýr. Arþivde en eskisi Orhan Ga-
zi’ye ait bir ferman olmak üzere önemli
belgelerle saray içinde yapýlan yazýþmala-
rýn evraklarý ve defterler gibi 200.000’i aþ-
kýn belge bulunmaktadýr. Arþiv özel izinle
araþtýrmacýlara hizmet vermeye devam et-
mektedir. Tarih boyunca sarayda kullaný-
lan Çin ve Japon seramik sanatýnýn sýnýrlý
sayýdaki örnekleri mutfaklarda sergilen-
mektedir. XIII-XIX. yüzyýllar arasýna tarih-
lenen seramikler seledon, mavi-beyaz ve
çok renkliler olarak gruplara ayrýlmýþtýr.
Mutfaklarýn helvahane ve þerbethane bö-
lümlerinde sarayda kullanýlan madenî mut-
fak eþyalarý, Yýldýz Çini Fabrikasý porselen-

262

ikametgâhý idi. Tarihte olduðu gibi günü-
müzde de mukaddes emanetler çeþitli dö-
nemlerin çinileriyle kaplanmýþ olan bu bi-
nada muhafaza edilmektedir. Yavuz Sul-
tan Selim’in Mýsýr’ý fethinden sonra Mek-
ke ve Medine’deki Hz. Muhammed’le ilk
halifelere ait hâtýralarý Has Oda’da ve ha-
zinede muhafaza altýna aldýrdýðý bilinmek-
tedir. Bu eserler arasýnda Hz. Muham-
med’in hýrkasý, iki adet kýlýcý, sakal-ý þerif-
leri, diþi, ayak izleri, sancak-ý þerifi, su kâ-
sesi, Hümeze, Tekâsür, Kadr ve Tebbet
sûrelerinin vahiy kâtipleri tarafýndan deri
üzerine yazýlmýþ ilk nüshalarý, Hz. Muham-
med’in çeþitli hükümdarlara gönderdiði
Ýslâm’a davet mektuplarý, na‘l-i þerifler, ilk
halifelerin kýlýçlarý, padiþahlarýn çeþitli dö-
nemlerde Mekke ve Medine’ye vakfettik-
leri objeler yer almaktadýr. Bu yapýnýn ya-
nýndaki Has Oda (Silâhdar) Hazinesi’nde
geçmiþ yýllara kadar sarayda bulunan sa-
atlerden deðerli örnekler teþhir edilmek-
teydi. Günümüzde teþhirdeki saatler de-
polara kaldýrýlarak bu bölüm mukaddes
emanetlerle uyumlu geçici sergilere ay-
rýlmýþtýr. 25 Aðustos 2008’de açýlýþý ger-
çekleþtirilen Osmanlý Devleti’nde Ehl-i Beyt
Sevgisi adlý sergi bunlarýn ilkini teþkil et-
miþtir. Ecdad, Hz. Muhammed’den bugü-
ne intikal eden kutsal emanetlere o ka-
dar önem vermiþ ki her birini son derece
kýymetli sanat eseri mahfazalar içinde
saklamýþ, Mýsýr’dan Ýstanbul’a getirilmek
üzere yola çýktýðý andan itibaren asýrlar-
ca yanýbaþlarýnda sürekli Kur’ân-ý Kerîm
okunmuþtur; bu gelenek günümüzde de
“hayýrlarýn fethi, belâlarýn def‘i” niyetiyle
devam ettirilmektedir.
Saray aðalarýnýn eðitildiði ve yaþadýðý
avluyu çevreleyen koðuþlarýn hiyerarþik bir
düzeni vardý. Bunlar Küçük-Büyük Oda,
Seferli, Kilerli, Hazine ve Has Oda koðuþ-
larýdýr. Bunlardan günümüzde Küçük Oda
Koðuþu’nun yer aldýðý bölüm saray iþle-
meleri seksiyonu olarak açýlmýþ, daha son-
ra kapatýlmýþtýr. Bugün sarayda iþlemele-
rin sergilendiði bir bölüm yoktur. Seferli
Koðuþu padiþah elbiseleri sergisine ayrýl-
mýþtýr. Bu koleksiyonda padiþahlarýn tarih
boyunca saklanan günlük elbiseleriyle tö-
ren elbiselerinin yaný sýra sarayda kulla-
nýlan çeþitli kumaþlar teþhir edilerek Os-
manlý sarayýna baðlý kumaþ üretimi hak-
kýnda kronolojik bilgiler verilir. Kilerli Ko-
ðuþu ise müze idare binasý halinde düzen-
lenmiþtir. Zamanýnda iç hazineden sorum-
lu aðalara ait olan Hazine Koðuþu’nda Ýs-
lâm ve Osmanlý minyatür, yazý ve hat ör-
nekleriyle gereçleri sergilenmiþse de bu
XVI. yüzyýla ait
Türk sadak
ve miðferi
bölüm günümüzde ziyarete kapalýdýr. Has
Oda Koðuþu XIX. yüzyýlda Has Oda revaký
kapatýlarak oluþturulmuþtur. Bu mekân
padiþah portreleri salonu olarak kullanýl-
maktadýr. Fâtih Sultan Mehmed dönemin-
den kalan Aðalar Camii Bizans, Ýslâm ve
Osmanlý yazmalarý ile ünlü saray kütüp-
hanesi þeklinde hizmet vermekte, içerisin-
de yaklaþýk 14.000 el yazmasý eser, 500
civarýnda minyatürlü yazma ve albüm, gay-
ri Ýslâmî kitaplar, mühürler vb. barýndýr-
maktadýr.
Topkapý Sarayý’nýn Sarayburnu yönün-
deki arka bölümünde Ýstanbul manzara-
sýna açýlan ve Sofa-i Hümâyun diye adlan-
dýrýlan bir bahçede havuzlu mermer te-
ras üzerinde sultanlarýn kiþisel köþkleri yer
almaktadýr. XVII. yüzyýlda inþa edilen bu
köþklerden Sünnet Odasý cephesindeki Os-
manlý çini sanatýnýn çeþitli dönemlerine
ait panolarýyla ünlüdür. IV. Murad’ýn Revan
ve Baðdat seferlerine ithaf ettiði köþkler
ise Osmanlý klasik köþk üslûbunun son ör-
nekleridir. Hekimbaþý Kulesi ile XVIII. yüz-
yýl rokoko dekorasyonuna sahip Sofa Köþ-
kü dýþýnda Marmara yönündeki mermer
teras önünde 1850’lerde inþa edilen Me-
cidiye Köþkü bulunmaktadýr. Osmanlý pa-
diþahlarýnýn Topkapý Sarayý’ný terkederek
Boðaziçi saraylarýna yerleþtikten sonra dö-
nemin Batýlý saray zevkine uygun inþa et-
tirdikleri bu köþk, sultanlarýn Topkapý Sa-
rayý’na dinî ve resmî törenlere geldiklerin-
de kullandýklarý bir kabul salonuydu. Bu
köþkün yanýna XIX. yüzyýl baþlarýnda Sofa
Camii yapýlmýþtýr. Burasý sarayda günü-
müzde ibadete açýk olan tek mekândýr.
Dünya müzeleri arasýnda tarihsel yaþantý-
sý ile bugüne ulaþabilmiþ ender örnekler-
den olan Topkapý Sarayý bu görünümüyle
Osmanlý yönetim sisteminin evrensel öl-
çüsüyle de paralellik arzetmektedir. Top-
TOPKAPI SARAYI MÜZESÝ KÜTÜPHANESÝ
kapý Sarayý Müzesi sergi salonlarý zaman
zaman deðiþikliðe uðramakta, deprem ris-
ki, restorasyon ve personel durumuna bað-
lý þekilde açýk veya kapalý olabilmektedir.
Mekân sýkýntýsý yüzünden koleksiyonlar-
daki eserlerin çok az bir kýsmý sergilene-
bilmektedir. Geçici sergiler ve teþhir de-
ðiþimleri mevcut eserlerin yeterli ölçüde
sergilenebilmesine imkân tanýmamakta-
dýr.
BÝBLÝYOGRAFYA :
Uzunçarþýlý, Saray Teþkilâtý, tür.yer.; Tahsin Öz,
Topkapý Sarayýnda Fatih Sultan Mehmet II’ye
Ait Eserler, Ankara 1953; Topkapý Sarayý Müze-
si: Yýllýk-1, Ýstanbul 1986; Topkapý Sarayý, Ýstan-
bul 2000; Hilmi Aydýn, Hýrka-i Saadet Dairesi ve
Mukaddes Emanetler, Ýstanbul 2004; a.mlf., Sul-
tanlarýn Silahlarý, Ýstanbul 2007; Ahmet Þimþir-
gil, Taþa Yazýlan Tarih Topkapý Sarayý, Ýstanbul
2005; Sabahattin Türkoðlu, “Topkapý Sarayý”, TA,
XXXI, 307-310; Deniz Esemenli, “Topkapý Sarayý
Müzesi”, DBÝst.A, VII, 291-293.
ÿHilmi Aydýn
– —
TOPKAPI SARAYI MÜZESÝ
KÜTÜPHANESÝ
˜ ™
Topkapý Sarayý Müzesi’nin bugün sahip
olduðu deðerlerin baþýnda kütüphanesi ve
buradaki yazma kitaplar gelmektedir. Kü-
tüphane sarayýn ilk yapýlarýndan Aðalar
Camii’nde bulunmaktadýr. 1924’te sarayýn
müze haline getirildiði sýrada harap du-
rumdaki Aðalar Camii padiþahlarýn kitap
hazinesinde mevcut kitaplarla çeþitli köþk
ve koðuþlardaki vakýf kitaplýklarýn bir ara-
ya getirilmesi amacýyla 1928’de onarýlmýþ
ve kitaplar -III. Ahmed Kütüphanesi hariç-
buraya taþýnarak binaya Yeni Kütüphane
adý verilmiþtir. III. Ahmed Kütüphanesi de
1966 yýlýnda Yeni Kütüphane’ye alýnmýþ-
týr. Kütüphanede her biri sarayda bulun-
duðu yerin adýyla adlandýrýlan on üç kitap-
263