�ِ ‫الر ِح ي‬ َّ ‫مْس َّالل ِـه‬

َ ْ ‫الر‬
َّ ‫مْح ٰـ ِن‬ ْ
ِ ‫ِب‬

‫ الربيع ب ن� ي‬. . .
:‫سل�ن قال‬
�ِ ‫الر ِح ي‬ َّ ‫مْس َّالل ِـه‬
َ ْ ‫الر‬
َّ ‫مْح ٰـ ِن‬ ْ
ِ ‫ِب‬

َ
�‫إدريس ب ن‬ �‫حممد ُب ن‬ُ ‫أخ� ن� أبو عبد هللا‬
‫ب‬
�‫السا ِئ ِب ب ن‬ َّ �‫العباس ب ن� ثع�ن ب ن� شافع ب ن‬ َّ
َّ ُ ِ ِ
‫َ ش‬ َ
�‫ا� ب ِ ن� امُلط ِل ِب ب ن‬ِ ِ ‫ُع َب ْي ِد ب ن� َع ْب ِد َ ي ز ِ� يد ب ِ ن� ه‬
َ ُ‫ُ َّ ُّ ن‬ ََ َ
‫رسول هللاِ صىل‬ ِ ‫ا� ِّمَع‬ ‫ ب‬،�‫ع ْب ِد من ٍاف امُلط ِل ِب ي‬
:‫هللا عليه وسمل‬
[HORDHAC]

َ ْ َّ
َّ ‫مْح ٰـن‬ َّ ْ
‫الرحِي ِم‬ ِ ‫بِس ِم اللـهِ الر‬

1. Mahadi waxay u sugnaatay ‫ات‬ َّ ‫هَّلِل َّال ِذي َخ َل َق‬

ِ ‫الس َم َاو‬
َّ ُ َ ْ
ِ ِ ‫احْل ْمد‬ 1.
ُ ُّ َ َ ُ ُّ َ َ َ َ َ ْ ‫َ ْ أ‬ َ
�َّ ‫الن َور ۖ ث‬
Allaha abuuray samooyinka iyo
dhulka, ee yeelay mugdiyada ‫ات و‬ ِ ‫واأْلرض وجعل الظمُل‬
َ ُ َ َ َّ
iyo ilayska, kolkaasaa kuwii .‫ال ِذ ي نَ� كف ُروا ِب َ� بِّ ِ� ْم َي ْع ِدلون‬
gaaloobay ay Rabbigood cid kale
la simayaan!
2. Waxay mahadi u sugnaatay
Allaha aan nimco ka mid ah ْ ُ َ َّ ُ
nimcooyinkiisa laga shukrinaqi ‫واحلمد هللِ الذي اَل ُي َؤ َّدى شك ُر ِن ْع َم ٍة‬ 2.
َ ُ َّ‫اَّل‬
‫ ت ِوج ُب َعىَل‬،‫ِم ْن ِن َع ِم ِه ِإ ِب ِن ْع َم ٍة ِم ْن ُه‬
karin iyada oo aan la adeegsan
nimco kale oo Isaga ka ahaatay,
ًَ ً َ
‫ا�ا ِن ْع َمة َح ِادثة‬َ ‫ا� ِن َع ِم ِه ِب أ� َد ِئ‬ ‫ُ َ ِّ َ ض‬
taas oo qofka nimcooyinkiisi ‫مؤدي م ِ ي‬
ْ ُ َ َ
.‫ي ِج� ُب َعل ْي ِه شك ُر ُه ِب َ�ا‬
hore ka shukrinaya ku keenaysa
nimco hor leh oo ay tahay in uu
ka shukrinaqo.
3. Kuwa tilmaamayaana kama َ َ ْ ُ َ ُ َ ُ َُْ ََ
gungaadhi karaan xaqiiqada ‫الذي‬ ِ ،‫اصفون كنه َعظ َم ِت ِه‬ ِ ‫واَل يبلغ الو‬3.
ُ َ َ َْ َ َ
‫ َوف ْوق َما َي ِصف ُه ِب ِه‬،‫ُه َو امَك َو َصف نف َس ُه‬
weynidiisa; Allaha ah sida uu
isagu naftiisa u tilmaamay,
ُْ َ
waana uu ka sarreeyaa waxa .‫خلق ُه‬
khalqigiisu ku tilmaamayo.

2
 َ ْ َ ً ْ َ ُ َُ ْ َ
4. Waxaan mahadinayaa mahadin ‫� ِه َو ِع ِّز‬
‫مَحدا امَك َين َب ِ غ ي� ِلك َر ِم َو ْ ِج‬ ‫أمْحده‬4.
َ
.‫َجاَل ِ ِهِل‬
u qalanta deeqsinnimadiisa iyo
milgaha weynidiisa.
َ َ َ َ ََ َ
5. Waxaanna kaalmaysanayaa ‫ َوأ ْس َت ِع ْي ُن ُه ْاس َت َعانة َم ْن اَل َحول ُهَل َواَل‬5.
kaalmaysiga qof aan lahayn َّ‫ُ َ َ اَّل‬
xeelad iyo awood aan Alle ku .‫ق َّوة إ ِب ِه‬
tiirsanayn.
6. Waxaanna weydiisanayaa hanu-
ُّ َ َّ َ
unkiisa oo ciddii uu ku galladaa ‫ َوأ ْس َت ْ� ِد ْي ِه ِب ُ� َد ُاه ال ِذي اَل َي ِضل َم ْن‬6.
َ َْ
.‫أن َع َم ِب ِه َعل ْي ِه‬
aysan lumin.
7. Waxaan dembidhaaf ka
َّ َ ْ َ ْ َ ْ َ
weydiisanayaa wixii aan ،‫ َوأ ْس َتغ ِف ُر ُه ِ َمِلا أزلف ُت َوأخ ْر ُت‬7.
hormarsaday iyo waxa ii َّ َ َ َْ
dambeeya—istiqfaarta qof ‫ َو َي ْع ُمَل أن ُه‬،‫ْاس ِتغف َار َم ْن ُي ِق ُّر ِب ُع ُب ِود َي ِت ِه‬
َّ‫اَّل‬ َ َْ ْ َ
qiraya addoonnimadiisa,
.‫اَل َيغ ِف ُر ذن َب ُه َواَل ُي ْن ِج ْي ِه ِم ْن ُه ِإ ُه َو‬
ogsoonna in aysan jirin cid
dembigiisa dhaafaysa, Allana
ka badbaadinaysa, oo aan Alle
ahayn.
ُ ‫� ُد َأن َاَل إ َهل إال‬ َ
8. Waxaanna qirayaa in uusan jirin َ
‫هللا َو ْح َد ُه اَل‬ َ ْ‫ َوأ ش‬8.
ِ ِ
ilaah aan Alle ka ahayn, keligii ُُ ُ َ َ ُ ُ ْ َ ً َّ َ ُ َّ َ َ ُ َ َ ْ َ‫ش‬
oo aan cid wax la wadaagta .‫� يك هَل وأن حُممدا عبده ورسوهُل‬ ِ
lahayn, iyo in Maxamed yahay
addoonkiisi iyo Rasuulkiisi
(Ergeygiisi).
َ َّ ‫ َب َع َث ُه‬9.
:‫اس ِص ْنف ِان‬
9. Alle waxa uu Maxamed soo ُ ‫والن‬
diray iyada oo dadku ay yihiin
labo nooc:
10. Middood waxay ahayd Ahlu ُ
‫اب َب َّدلوا ِم ْن‬ ‫ت‬َ ‫ َأ ْه ُل ك‬:‫ َأ َح ُد ُ َمُها‬10.
Kitaab beddelay axkaamtiisi, ٍ ِ
َ ُ ْ َ ََ َ َ
kuna gaaloobay Alle, ka
�‫ فاف َت َعلوا ك ِذ ً ب‬، ِ‫أ ْحاَك ِم ِه َوكف ُروا ِب�هلل‬
dibna samaystay been ay ُ َ َ‫َ ُ ْ ُ أَ ْ َ ت ْ فَ خ‬
carrabbadooda ku allifteen, oo ِ‫�لط ْو ُه ِب َ� ِّق هللا‬ ،‫صاغوه ِب�ل ِسن ِ ِ�م‬
َ َ َ
.‫الذي أ نْ زَ�ل ِإل يْ ِ� ْم‬
ay ku dhex dareen xaqii Alle uu
ku soo dejiyay. ِ

3
 ُْ َ َ َ َ َ َ ََ
،‫فذك َر ت َب َارك َوت َعاىَل ل َن ِب َّي ِه ِم ْن كف ِر ِ ْمِه‬11.
11. Alle—tabaaraka watacaalaa—
ayaana Nebigiisi u sheegay
َ ْ ً َ َ ْ َّ َ ََ
gaalnimadoodi wax ka mid ah oo ‫ ِإَون مِن ُه ْم لف ِريقا يَل ُوون‬:‫َفقال‬
ْ َ ‫ألْسِنَ َت ُهم بالْك َِتاب‬
‫ح َس ُبوهُ م َِن‬
yidhi: Waxaana ka mid ah koox
ِ‫تِل‬
carrabbadooda ku leexinaya َ ْ َ ِ َ ُ َ َِ َ ْ
(beddelaya) Kitaabka si aad u ‫اب‬
ِ ‫اب وما هو مِن الكِت‬ ِ ُ ‫الكِت‬
ُ َّ ُ َ ُ
‫َو َيقولون ه َو م ِْن عِن ِد اهَّللِ َو َما ه َو‬
[Aal Cimraan: 78]
mooddaan in waxaasi Kitaabka
َّ َ َ َ ُ ُ َّ
ka mid yahay, kamana mid aha ِ‫م ِْن عِن ِد اهَّللِ َو َيقولون ىَلَع اهَّلل‬
َ َ ُ َ َ ْ
78 ‫ِب َوه ْم َي ْعل ُمون‬
Kitaabka, waxayna leeyihiin
‘kani Alle ayuu ka yimid’,
‫الكذ‬
kamana iman Alle, waxayna
been ka sheegayaan Alle iyaga
oo ogsoon.
َ ْ َ ‫ فَ َويْ ٌل ّل َِّذَّل‬:‫ ثُ َّ� َق َال‬12.
12. Waxaa kale oo uu Alle yidhi:
Halaag baa u sugnaaday kuwa ‫ِين يَك ُت ُبون‬
َ ُ ُ ُ َ َ َ ْ
‫اب بِأيْدِي ِه ْم ث َّم َيقولون‬
Kitaabka gacmahooda ku
[al-Baqarah: 79] qoraya ee haddana odhanaya
‫الكِت‬
ُ َ ‫اهَّللِ ل َِي ْش‬
َّ َ َ
‘kani Alle ayuu ka ahaaday’ ِ‫رَتوا بِه‬ ‫هٰذا م ِْن عِن ِد‬
si ay ugu iibsadaan qiime yar,
‫ت‬ ْ ‫ِياًل ۖ فَ َويْ ٌل ل َّ ُهم ّم َِّما َك َت َب‬ً َ ًََ
‫ثمنا قل‬
halaag baa ugu sugnaaday wixii
َ ْ َّ ٌ َ
ay gacmahoodu qoreen, halaag ‫أيْدِي ِه ْم َو َويْل ل ُهم ّم َِّما يَكس ُِبون‬
baana ugu sugnaaday wixii ay
kasbadeen. 79
ُ ْ َ َ َ َ َ َ َ َ
‫ت ايْلَ ُهود‬ ِ ‫ َوقال‬:‫ َوقال ت َب َارك َوت َعاىَل‬13.
13. Waxaa kale oo uu Alle—
tabaaraka watacaalaa—yidhi:
َ ‫ت انلَّ َص‬ َ َ َّ ْ ْ ُ
Yuhuudi waxay tidhi Cuzayr ‫ارى‬ ِ ‫ع َزي ٌر اب ُن اهَّللِ َوقال‬
waa wiilkii Alle, Nasaaraduna
ُ َ َ َ َّ ُ ‫ال ْ َمس‬
‫ِيح ابْ ُن اهَّللِ ۖ ذٰل ِك ق ْول ُهم‬
َ ‫ون قَ ْو َل َّاذَّل‬ َ ُ َ ُ ْ ََْ
waxay tidhi Masiixu waa ‫ِين‬ ‫بِأفواهِ ِهم ۖ يضاهِئ‬
َُّ ُ ُ َ َ َ ُ ْ َ ََ
ۚ ‫َكف ُروا مِن قبل ۚ قاتله َم اهَّلل‬
wiilkii Alle, kaasi waa wax ay
ُ َ َّ َ ُ َ ْ ُ ٰ َّ
[Tawbah: 30-31] afkooda ka sheegteen, waxayna
َُ َْ
‫اره ْم‬ ‫ اخَّتذوا أحب‬30 ‫ون‬ ‫أىَّن يؤفك‬
ُ ّ ً ََْ ْ َُ َْ ُ َ
shabbahayaan hadalkii kuwii
َّ
ِ‫ورهبانهم أربابا مِن دون اهَّلل‬
َّ ُ ُِ َ َ َ َ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ
hore u gaaloobay, Alle ha lacnado
ee daya sida ay u dabayshadeen.
‫والمسِيح ابن مريم وما أمِروا إِاَّل‬
ُ َّ َ َّ َ
ۚ ‫ِيِلَ ْع ُب ُدوا إِل ٰ ًها َواح ًِدا ۖ اَّل إِل ٰ َه إِاَّل ه َو‬
Culimadoodi iyo raahibiintoodi
ayay ka dhigteen Rabbiyaal
َ ُ ْ ُ َّ َ ُ َ َ ْ ُ
Ilaahay ka sokeeya, iyo Masiixii 31 ‫رْشكون‬ ِ ‫سبحانه عما ي‬
ina Maryama, lamana farin wax
4
 aan ahayn in ay Ilaah keli ah
caabudaan, ilaah ma jiro aan
Isaga ahayn, kana hufnaa waxa

َ ‫ َأل َ ْم تَ َر إ َىَل َّاذَّل‬:‫ َو َق َال َت َب َار َك َو َت َع َاىَل‬14.

ay la wadaajinayaan.
14. Waxaana uu Alle—tabaaraka ‫ِين‬ ِ
َ ُ ُْ َ ْ َ ّ ً َ ُ ُ
watacaalaa—yidhi: Ma ‫اب يؤمِنون‬ ِ ‫أوت ْوا ن ِصيبا مِن الكِت‬
waadan arkin kuwii la siiyay َّ ُ
َ ‫وت َو َي ُقولون لِذَّل‬
َ ُ َّ َ ْ
‫ِين‬ ِ َ ‫الطاغ‬ ‫تو‬ ِ ‫اجْلب‬ ِ ِ‫ب‬
َ‫ى م َِن َّاذَّلِين‬ َ
qayb Kitaabka ka mid ah oo ْ َ
َ ُ
ٰ ‫كفروا هٰؤاَلءِ أهد‬ َ ُ َ [an-Nisaa’: 51-52]
haddana rumaynaya sixir iyo
َ َ َّ َ ٰ َ ُ ً
shaydaan, oo kuwii gaaloobayna ‫ِين ل َع َن ُه ُم‬ ‫ أولئِك اذَّل‬51 ‫آم ُنوا َسبِياًل‬ َ
َ َ َ َ ُ َّ َ ْ َ َ َ ُ َّ
u leh ‘kuwanaa ka jid toosan
‫جَت َد ُهَل‬ ِ ‫اهَّلل ۖ ومن يلع ِن اهَّلل فلن‬
kuwa Rumeeyay’. Kuwaasi waa
52 ‫ريا‬ ً ‫نَ ِص‬
kuwa Alle lacnaday, ciddii Alle
lacnadana u heli maysid Hiiliye.
َ َ ََ ٌ
‫ َو ِص ْنف كف ُروا ِب�هللِ ف ْاب َت َد ُعوا َما ْمَل‬15.
15. Iyo nooc Alle ku gaaloobay
oo halabuurtay wax aan Alle َ‫أ‬
ً َ َ ُ ْ َ ْ‫أ‬
oggolaan, oo gacmahooda ku ‫جِح َارة‬ ‫ َون َص ُبوا ِب� ْي ِد يْ ِ�م ِ ج‬،‫هللا‬ ‫َ ي�ذن ِب ِه‬
samaystay dhagxaan iyo qoryo َ َ ُ َ ْ َ ْ ً َ ُ َ ًَ ُ ُ َ
iyo sawirro ay wanaagsadeen, ‫وها َون َب زُ�وا‬ ‫وخشبا وصورا استحسن‬
waxayna bixiyeen magacyo ،‫وها‬
ً
َ ‫آهِلة َع َب ُد‬ َ ِ ‫ َو َد َع ْو َها‬،‫وها‬ َ ‫َأ ْ َمْس ًاء ْاف َت َع ُل‬
ay samaysteen, waxayna ugu َ َ َ
yeedheen ilaahyo ay caabudeen, ‫ف ِإذا ْاس َت ْح َس ُنوا غ ْي َ� َما َع َب ُدوا ِم نْ َ�ا‬
َ َ َ‫أ‬ َ ََْ
:‫ألق ْو ُه َون َص ُبوا ِب� ْي ِد يْ ِ� ْم غ ْي َ� ُه ف َع َب ُد ُوه‬
marka wixii ay caabudayeen wax
aan ahayn la wanaagsanaadana,
inta ay tuuraan wixii hore .‫الع َر ُب‬ َ ‫َف ُأوَل ِئ َك‬
ayay mid kale gacmahooda
ku samaynayeen, kolkaana
caabudayeen—kuwaasina waa
Carabtii.
16. Koox Cajamta ka tirsan ayaana
َ
‫الع َج ِم َس ِب ْيل ُه ْم‬ َ ‫ َو َس َل َك ْت َطا ِئ َف ٌة ِم َن‬16.
‫ف َ ف‬
‫ َو ِ ي ْ� ِع َب َاد ِة َما ْاس َت ْح َس ُنوا ِم ْن‬،‫ِ ي� َهذا‬
jidkoodaa qaaday oo caabuday
wax la wanaagsanaaday, sida
َ َ‫ن‬
kalluun, daabbad, xiddig, dab, .‫ُح ْو ٍت َو َد َاب ٍة َو ج ْ� ٍم َو نَ� ٍر َوغ ْي ِ� ِه‬
iyo wax kalaba.

5
 17. Alle waxa uu Nebigiisi u sheegay
َ َ ْ ً َ َ َ ُ َ ََ
warcelin ka mid ah jawaabta ‫اب‬ ِ ‫ فذك َر هللا ِلن ِب ِّي ِه جو با� ِمن جو‬17.
َ َ
qaar ka mid ah kuwa qayrkii ‫ض َم ْن َع َب َد غ ْي َ� ُه ِم ْن َهذا‬ ِ ‫بع‬
َْ
caabuday ee noocan ah; Alle— َ َ َ َّ َ َ َ‫ف‬
ammaantiisu weynaataye— :‫�ىَك َجل َ ث َن ُ ُاؤ ُه َع نْ ُ� ْم ق ْ َو ُهَل ْم‬ ،‫الص ْن ِف‬
ِّ
waxa uu ka sheegay in ay ٰ َ ‫ىَلَع أ َّم ٍة ِإَونَّا‬
‫ىَلَع‬ ٰ َ ‫اءنَا‬
َ َ‫إنَّا َو َج ْدنَا آب‬
ِ
َ ُ َ ْ ُّ َ
yidhaahdeen: Aabbayaashayo 23 ‫آثارِهِم مقتدون‬
[Zukhruf: 23] ayaan ka soo gaadhnay diin,
annaguna raadkoodi baan ku
dayanaynaa.
18. Waxaa kale oo Alle—tabaaraka َّ َ َ َ َ َ َ َ َ
watacaalaa— uu ka sheegay: Ha ‫ اَل تذ ُرن‬:‫ َو َحىَك ت َب َارك َوت َعاىَل َع نْ ُ� ْم‬18.
ka tagina ilaahyadiinna oo ha ka ً ‫ك ْم َو َاَل تَ َذ ُر َّن َو ًّدا َو َاَل ُس َو‬
‫ااًع‬
ُ ََ
‫آل ِهت‬
ْ‫ َوقَد‬23 ‫رْسا‬ ً ْ َ ‫وق َون‬ َ ََُ َ َُ ََ
[Nuux 23-24] tagina Wad, Suwaac, Yaquuth, ‫واَل يغوث ويع‬
ً ِ ‫أَ َض ُّلوا َكث‬
Yacuuq, iyo Nasr. Waxayna
lumiyeen in badan... ۖ ‫ريا‬
ُ ْ َ َ َ َ َ َ
‫ َواذك ْر ِيِف‬:‫ َوقال ت َب َارك َوت َعاىَل‬19.
19. Waxaa kale oo uu Alle—
tabaaraka watacaalaa—yidhi: ً
‫ص ّدِيقا‬
َ َ ُ َّ َ َ ْ َ ‫الْك‬
ِ ‫ِيم َۚ إِنه اَك َن‬ ‫اب إِبراه‬ ‫ِت‬
Ibraahiim ku xus Kitaabka, waxa
َ َ َ َ ْ ِ ًّ َّ
‫ت ل َِم‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ِ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫أِل‬
ِ ‫ال‬ ‫ إذ ق‬41 ‫نبيا‬
uu ahaa siddiiq (runbadane) nebi َ َ ُِ ْ ُ َ َ ِ ُ َ ْ َ َ ِ َ ُ ُ ْ ِ َ
ah; markii uu ku yidhi aabbihii: ‫رِص واَل‬ ِ ‫تعبد ما اَل يسمع واَل يب‬
َ َ ْ
42 ‫ُيغ ِيِن َعنك شيْ ًئا‬
[Maryam: 41-42]
aabboow maxaad u caabudaysaa
wax aan wax maqlayn waxna
arkayn wax dheef ahna kuugu
filnayn. َ ‫ َوات ْ ُل َعلَيْه ْم َن َبأَ إب ْ َراه‬:‫ َو َق َال‬20.
‫ِيم‬ ِ ِ
20. Wuxuuna Alle yidhi: Ku dul َ َُُْ َ ََْ َ َ َ ْ
‫ إِذ قال ِأِلبِي َهِ وقو ِمهِ ما تعبدون‬69
akhri warkii Ibraahiim. Markii َ ُّ َ َ ً َ ْ ُ ُ ْ َ ُ َ
uu aabbihii iyo tolkii ku yidhi ‫اما ف َنظل ل َها‬ ‫ قالوا نعبد أصن‬70
ُ َ َُ َْ َْ َ َ
ْ‫كم‬ َ َ
‘Maxaad caabudaysaan?’.
َْ ْ ‫ال ْ هَل َ ي ُس َمع ُون‬َ ‫ ق‬71َ ‫اَع َكِ ْفِ ُني‬
[ash-Shucaraa’:
ْ
69-73] Waxay yidhaahdeen ‘Waxaan ‫ أو ينفعونكم أو‬72 ‫إِذ تدعون‬
caabudaynaa sanamyo oo َ ُّ ُ َ
73 ‫رُضون‬ ‫ي‬
aanu ahaanaynaa kuwo ku
negaada.’ Wuxuu yidhi ‘Ma
idin maqlayaan marka aad
u yeedhaysaan? Mase idin
anfacayaan ama idin dhibayaan?’

6
21. Kooxdanna waxa uu Alle ka
ُ ِّ َ ‫َ َ ف‬
،‫ ُيذك ُر ْمُه ِمن ِن َع ِم ِه‬،‫ َوقال ِ ي ْ� �جَ َ َاع ِت ِ� ْم‬21.
yidhi, Isaga oo xusuusinayay
nimcooyinkiisa ugana
َ ً َ َ ُ ُ
warramayay habawsanaantooda ‫ َو َم َّن ُه َعىَل َم ْن‬،‫َ يو خْ� ِب ُ� ْمُه َضاَلل تَ ُ� ْم َع َّامة‬
guud, iyo galladdiisa uu
َّ ْ
ku mannaystay kuwooda ِ‫ َواع َت ِص ُموا ِحِبَبْ ِل اهَّلل‬:‫َآم َن ِم نْ ُ� ْم‬
ُ َ
َ ‫ِيعا َواَل َت َف َّرقُوا ۚ َواذْك ُروا ن ِْع َم‬ً ‫َمَج‬
rumeeyay: Qabsada xadhigga ‫ت‬ َ َ
[Aal Cimraan: 103]
َ َّ َ ً َ ْ ْ ُ ُ ْ ْ ُ ْ َ َ َّ
Alle dhammaantiin oo ha kala ‫اء فألف‬ ‫اهَّللِ عليكم إِذ َ كنتم أعد‬
ْ ْ ْ َ ُ ُُ ََْ
ِ‫نْي قلوبِك ْم فأص َبح ُتم بِن ِعمتِه‬
َ
tagina, xusana nimcadii Alle ee
‫ب‬
korkiinna ahaatay mar aad col
ٰ َ َ ‫نت ْم‬
َ‫ىَلَع َش َفا ُح ْف َر ٍة ّمِن‬ ُ ‫خ َوانًا َو ُك‬
ْ
ِ‫إ‬
ahaydeen oo Alle isu dumay
ُ‫كم ّمِنْ َها ۗ َك َذٰل َِك يُبَ ّنِّي‬ ُ َ َ َ َ َّ
ِ ‫انلار فأنقذ‬
َ ُ َ ْ َ ْ ُ َّ َ َ َ ْ ُ َ ِ ُ َّ
quluubtiinna oo aad nicmadiisa
ku noqoteen walaalo, waxaadna ‫اهَّلل لكم آياتِهِ لعلكم تهتدون‬
qarka u saarnaydeen god naareed 103
oo uu idin ka badbaadiyay, sidaas
ayuu Alle idiin ku caddaynayaa
aayadihiisa laga yaabee in aad
hanuunsantaan.
22. [Shaafici wuxuu yidhi]: Ka
hor intii aan Alle ku badbaadin
‫َّمُه ِب ُ� َح َّم ٍد‬ ْ ُ �‫ َف َاَك ُنوا َق ْب َل إ ْن َق ِاذ ِه إ ي‬:‫ َق َال‬22.
Maxamed—sallallaahu ِ ِ
‫ق‬ َ َ ‫ف‬ ْ ُ َ َ َ ُ َّ‫َ ىَّل‬
calayhi— waxay ahaayeen gaalo, ‫ أ ْهل كف ٍر ِ ي ْ� تف ُّر ِ ِ� ْم‬:‫هللا َعل ْي ِه‬ ‫ص‬
wadar iyo waaxidba, waxayna ُ‫َ ْ ُ ْ َ أ‬
:‫ ي ج� َم ُهُعم أعظ ُم األ ُم ْو ِر‬،‫اهِع ْم‬ َ‫َ ْت‬
ka midaysnaayeen arrinka ِ ِ ‫واج ِ�م‬
ْ
weyniga badan: ku gaaloobidda ُ ‫ َو ْاب ِت َد ُاع َما َ ْمَل َ ي أ� َذ ْن ب ِه‬، ِ‫الك ْف ُر ب�هلل‬
‫هللا‬
ُ
Alle iyo bidcaysiga wax uusan ِ ِ
َ َ ً َ ً ُ َ ُ ُ َ َ َ
idmin Alle—ka korree waxay ‫ اَل ِإ َهَل‬،‫ت َعاىَل َّمَعا َيق ْول ْون ُعل ّوا ك ِب ْي�ا‬
‫ َر ُّب ُ ِّلُك شَ ٍ ئ‬،‫ َو ُس ْب َح َان ُه َ ِبو َ� ْم ِد ِه‬،‫َغ ْي ُ� ُه‬
sheegayaan korreyn weyne;
�
Ilaah aan Isaga ahaynna ma jiro, ٍ
ُ َ
ka hufnaa, mahadna lahaaye, ،‫َوخا ِلق ُه‬
waa Rabbiga wax kasta iyo
Abuuraha wax kasta.
ً ُ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ ُ ْ‫َ ْ َ َّ ن‬
23. Koodii noolaa waa sidii uu Alle
:‫اهَل َح ّيا‬ ‫يَح ِم�م فمَكا وصف ح‬ ‫ من ي‬23.
ku tilmaamay xaalkiisa nololeed:
ً ً َ ً
camal iyo qawlba wuxuu ku dhex ‫ ُم ْز َدادا ِم ْن‬،‫َع ِامال قا ِئال ِب َس َخ ِط َر ِّب ِه‬
sugnaa cadhada Alle, wuxuuna
korodhsanayay macsidiisa. .‫َم ْع ِص َي ِت ِه‬

7
 24. Koodii dhintayna waa sidii uu َ َ َ َ َ َ َ ‫ات َف‬
:‫مَكا َو َصف ق ْو ُهَل َو َمَع ُهَل‬ َ ‫ َو َم ْن َم‬24.
Alle tilmaamay oo camalkiisi iyo
َ َ
qawlkiisi buu ku aaday cadaabka .‫َص َار ِإىَل َعذ ِاب ِه‬
Alle.
25. Kolkii kitaabku gaadhay
َ َ َ‫َ َ َّ َ َ َ َ ُ َ َ َ ُ ف‬
muddadiisi, ee uu sugnaaday
‫� َّق ق َض ُاء‬ ،‫الكتاب أجهَل‬ ِ ‫ فمَلا بلغ‬25.
xukunkii Alle ee soo shaacbixinta
ََ ْ َ ْ‫هللاِ ِب إ� ظ‬
Diintiisi uu doortay, ka dib ‫ َب ْع َد‬،�‫اصط ف‬ ‫� ِار ِد ْي ِن ِه الذي‬ ِ
markii ay baahday macsiyadii َ‫ َف َتح‬:‫ال� مل َ ْ� َض‬ ‫ت‬ َ ْ َ َْ ْ
uusan ka raalli noqon— ‫اس ِتعاَل ِء مع ِصي ِت ِه ي ي‬
َ ْ َ ْ �َ ‫أبواب َامَس َوا ِت ِه ب‬ َ
wuxuu raxmaddiisa ku furay ‫ امك مل َ ي زَ�ل ي ج ْ� ِري‬،‫مْح ِت ِه‬ ِ
albaabbadii samooyinkiisa, sidii ‫ف‬ َ ْ ‫ف‬
xukunkiisu uusan awalba u kala �‫— ِ ي ْ� َس ِاب ِق ِع ِمْل ِه ِع ْن َد نُ زُ� ِول ق َضا ِئ ِه ِ ي‬
َ ُ
go’in—[ogaalkiisi sii horreeyay
.‫الق ُر ِون اخلخَ ا ِل َي ِة — ق َض ُاؤ ُه‬
markii xukunkiisu ku soo
degayay quruumihii tagay].
26. Maxaa yeelay, Alle—tabaaraka ُ َّ‫ َاَك َن انل‬:‫ َفإ َّن ُه َت َب َار َك َو َت َع َاىَل َي ُق ْو ُل‬26.
‫اس‬ ِ
َ َ َ َ ً َ َ ً َّ ُ
watacaalaa—waxa uu leeyahay:
ُ َّ ‫ث‬
َ‫اهَّلل انلَّب ّيني‬ ‫أمة واحِدة فبع‬
[al-Baqarah: 213] Dadku waxay ahaayeen ummad ِِ
keli ah kolkaasaa Alle soo diray
‫ين‬َ ‫ين َو ُمنذِر‬ َ ‫ُمبَ ّ ِرِّش‬
nebiyo bishaaraynaya oo digaya. ِ ِ
27. Kii uu doorbiday ee loo xushay
waxyigiisa, ee loo doortay ََ ُ ُ ُ َ َ َ
farriintiisa, ee lagaga fadilay ،‫امل ْصط ف� ِل َو ْح ِي ِه‬ ‫ فاَكن ِخ ي�ته‬27.
َ ُ َُ َ
uumiyihiisa oo idil ibafurka ‫املف َّضل َعىَل‬ ،‫امل ْن َت َخ ُب ِل ِر َسال ِت ِه‬
ُ
raxmaddiisa iyo ebyidda
ُ َ
،‫ َوخ تْ ِ� ن ُب َّو ِت ِه‬،‫مْح ِت ِه‬ َ ْ ‫ ب َف ْتح َر‬،‫�جَ ِ ْيع َخ ْل ِق ِه‬
nebinnimadiisa, lalana soo
ِ ِ ُ ِ َ
ُ َ َ
َ ،‫َوأ َ ُّمَع َما أ ْر ِس َل ِب ِه ُم ْر َسل ق ْب ُهَل‬
ٌ
‫امل ْرف ْو ُع‬
diray ergeynimo ka ballaadhan
َ ُ‫ْ ف أ‬
wixii lala soo diray ergey kasta
َّ ْ
oo ka horreeyay, ee uu xuskiisu ‫ َوالش ِاف ُع‬،‫ِذ ك ُر ُه َم َع ِذ ك ِر ِه ِ ي� األ ْوىَل‬
adduunka kula kor ahaaday ْ َ ُ َْ ْ ُ‫ُ َ َّ ف أ‬
midka Alle, iyo shafeeco- ‫ أف َضل خل ِق ِه‬،‫املشف ُع ِ ي� األخ َرى‬
‫ف‬ ُ ُ ِّ ُ َ ً َْ
qaadaha aakhiro lagu aqbalayo �‫ َوأ�جْ َ ُ ُهُع ْم ِللُك خل ٍق َر ِض َي ُه ِ ي‬،‫نفسا‬
shafaacadiisa, abuurka Alle ka ً ً َ ُ َ ْ
ugu fadliga badan naf ahaan, — ‫ َوخ ْي ُ� ْمُه ن َسبا َو َدارا‬،‫ِد ْي ٍ ن� َو ُدن َيا‬
َ ً ُ
.‫َحُم َّمدا َع ْب َد ُه َو َر ُسو ُهَل‬
uguna koobsi badan dhaqan
kasta oo uu Alle ka raalli
8
 noqday diin iyo adduunyaba,
kooda ugu wanaagsan nasab
ahaan iyo degaan ahaanba—
waa Maxamed e, addoonkiisi iyo
rasuulkiisi.
َ َ َ َّ ‫َ َ َّ َ َ َ َ َ ُ َ َ ُ خلخ‬
28. Innaga iyo uunkiisaba waxa uu
‫الع َّامة‬ ،‫ وعرفنا وخلقه ِنعمه ا اصة‬28.
Alle ina garansiiyay galladihiisa
ْ ُّ َ ‫َّ ْ ف ِّ ْ ن‬
gaarka ah, ee ay dheeftoodu wada .‫الدن َيا‬ ‫النف ِع ِ ي� الد ي ِ� و‬
ٌ ُ َ َ ْ ََ َ ََ
‫اءك ْم َر ُسول ّم ِْن‬
gaadho diinta iyo adduunkaba,
‫ لقد ج‬:‫ َفقال‬29.
29. Oo waxa uu yidhi: Waxaa idiin َ ٌ َ ْ ُ ُ
yimid Rasuul idin ka mid ah oo ‫يز َعليْهِ َما َعن ُِّت ْم‬ ‫أنفسِكم ع ِز‬
ٌ
‫ِني َر ُءوف‬ َ ‫كم بال ْ ُم ْؤ ِمن‬
ُ َْ َ ٌ َ
‫ح ِريص علي‬
dhibsada wixii idin shiddeeya, ِ [Tawbah: 128]
wanaaggiinnana ku dedaala, ٌ ‫َّرح‬
128 ‫ِيم‬
Mu’miniintana u naxariis iyo
dhimrin badan.
30. Wuxuuna Alle yidhi: Si aad ugu َ َ ْ َ ْ َ َ ٰ َ ُ ْ َّ ُ َ ُ ّ َ َ َ
.‫ ِتِّلنذِر أم القرى ومن حولها‬:‫ وقال‬30.
ُ.‫الق َرى َم َّك ُة َوف ْ َ�ا َق ْو ُُُمه‬
digtid Ummulquraa iyo cidda
ُ ُّ ُ َ
ash-Shuuraa: 7
hareeraheeda deggan [ayaan ‫ِي‬ ‫وأم‬
waxyiga kuugu soo dejinnay].
Ummulquraana waa Maka oo
qoomkiisi ku sugan yihiin.
31. Wuxuuuna Alle yidhi: U dig َ َ َْْ َ ََ َ ْ ََ َ ََ
214 ‫ وأنذِر عشِ ريتك اأْلقربِني‬:‫ وقال‬31. [ash-Shucaraa’: 214]
tolkaaga ku xiga.
َ َ َ َّ ْ َ َّ َ َ
32. Wuxuuna Alle yidhi: ۖ ‫ ِإَون ُه ذَلِك ٌر لك َول ِق ْومِك‬:‫ َوقال‬32.
َ َُ ُْ َْ َ َ
[azh-Zukhruf: 44]
[Quraanku] Wuxuu xus u yahay
adiga iyo tolkaa waana la idin .44 ‫وسوف تسألون‬
weydiin doonaa.
ُ‫ َأ ْخ َب َ� نَ� ْ ن‬:‫الش ِاف ُّيِع‬
َّ َ َ
33. [Shaafici wuxuu yidhi]: Sufyaan
ibnu Cuyaynah [�‫]أخــر ن‬ ‫ب‬ wuxuu ‫ا� ُع َي ْي َنة عن‬ ‫ب‬ ِ‫ي‬ ‫ قال‬33.
nooga warramay [‫ ]عــن‬Ibnu Abii َْ ْ ‫ُ َ ف‬ َْ ‫ن َ ن‬
:‫ا� أ ِب ي� ِج�ي ٍح عن ججُم ِاه ٍد ِ ي� قوِ ِهِل‬ ِ‫ب‬
Najiix [‫ ]عــن‬oo ka soo wariyay
َ َ َ ْ َ َ َ َّ ٌ ْ َ ُ َّ
Mujaahid in uu qawlka Alle ee
َ َ َّ ٌ ْ َ ُ َّ
:‫(ِإَونه ذَلِكر لك ول ِقومِك) قال‬
َ
(‫ـر لــك َول ِق ْو ِمــك‬
‫ )ِإَونــه ذَلِكـ‬ka yidhi: ُ َ َ ُ َّ َّ ِ ُ ْ َ ُ
Waxaa la odhanayaa: ninku waa ‫ ِم َن‬:‫الر ُجل؟ ف ُيقال‬ ‫ مِم ِن‬:‫يقال‬
َ
َ ‫ ِم ْن أ ِّي‬:‫ َف ُيقال‬.‫الع َرب‬
ُ َ َ
cidma? Kolkaasaa la odhanayaa: ‫الع َر ِب؟‬ ِ
waa Carab. Markaasaa la ُ ُ َ َ
odhanayaa: yuu Carab ka yahay? .‫ ِم ْن ق َر ْي ٍش‬:‫ف ُيقال‬
Markaasaa la odhanayaa: waa
9
 Quraysh.

34. [Shaafici waxa uu yidhi]:

َ ُ َ َ َّ َ َ
Hadalka Mujaahid arrintaa ‫ َو َما قال ج َجُم ِاه ٌد ِم ْن َهذا‬:‫ قال الش ِاف ِ يُّيِع‬34.
ْ ‫ف آ‬
‫ ُم ْس َتغ نً� ِف ْي ِه ِب� َّلت نْ زِ� ْي ِل‬،‫َب ِّ ي نٌ� ِ ي� اآلَي ِة‬
ka yidhi aayadda ayaaba uu
ku cad yahay, in la fasirana
ْ َّ َ
looma baahna (oo waxyiga ayaa
.�ِ ‫التف ِس ْي‬ ‫ع ِن‬
َ َ‫ فَ خ‬35.
fasiraad innagaga filan). َ
َ َّ
35. Alle—ammaantiisu weynaatay ‫� َّص َجل ث َن ُاؤ ُه ق ْو َم ُه َو َع ِش ْي َ�ت ُه‬
ْ َ َ ِّ ‫أَ ْ َ ْ نَ ف‬
‫ َو َّمَع اخلخَ ل َق ِب َ�ا‬،‫النذ َار ِة‬
e—waxa uu digniinta ku gaar
yeelay qoomkii Nebiga iyo �‫األقر ِب ي� ِ ي‬
ْ ُ َ ُ
xigtadiisi (u dhowayd), uunka ، ِ‫ َو َرف َع ِب�لق َر ِآن ِذ ك َر َر ُس ْو ِل هللا‬،‫َب ْع َدمُه‬
kalana gadaashood ayaa uu ku َ ََ َ ْ َ َ َ ُ
:‫ فقال‬،‫ث َّ� َ خ َّص ق ْو َم ُه ِب� ِّلنذ َ َار ِة ِإذ َب َعث ُه‬
َ ‫ك ْاأْلقْ َرب‬
baahiyay, waxa uuna Quraanka
َ ََ َ ْ َ
kor ugu qaaday xuska Rasuulka 214 ‫ني‬ِ ‫وأنذِر عشِ ريت‬
Alle, dabadeedna waxa uu
qoomkiisa ku gaar yeelay
[ash-Shucaraa’: digniinta markii uu soo diray oo
214] waxa uu yidhi: U dig tolkaaga
ku xiga.
َّ َ ُ ْ َْ ََ
‫الع ِمْل ِب�لق َرآن أن‬ ِ ‫ َوز َمَع َب ْع ُض أه ِل‬36.
36. Qaar ahlul cilmiga Quraanka
ah ayaa ku dooday in Rasuulkii
َّ َ َ َ
Alle yidhi: Reer Banii ‫ َ ي� َب ِ ن ي� َع ْب ِد َم َن ٍاف! ِإن‬:‫َر ُس ْول هللاِ قال‬
ْ َ‫أ‬ ُْ ْ َ َ َ
،�َ‫هللا َب َع ِث ن ي� أن أن ِذ َر َع ِش ي َ� ِ ت ي� األق َر ِب ي ن‬
Cabdimanaafoow, Alle waxa
uu ii soo diray in aan u digo
َ ْ َ‫أ‬ َْ
xigtadayda dhow, idinka ayaana .‫وأن تُ� َع ِش ي َ� ِ ت ي� األق َر ُبون‬
ah xigtadayda dhow.
37. [Shaafici waxa uu yidhi]: [�‫]أخـ بـر ن‬
Ibnu Cuyaynah waxa uu nooga
‫ا� ُع َي ْي َنة‬ُ‫ َأ ْخ َب َ� نَ� ْ ن‬:‫الش ِاف ُّيِع‬َّ َ َ
warramay [‫ ]عــن‬Ibnu Abii Najiix ‫ب‬ ‫ قال َ ِ ي‬37.
َ ‫ف‬ ُ َ‫ن‬
[‫ ]عن‬oo ka soo wariyay Mujaahid ‫ا� َأ ِب ي� ِج� ٍيح عن ج َجُم ِاه ٍد ِ ي ْ� ق ْوِ ِهِل‬ ‫عن ب ن‬
ِ
in uu qawlka Alle ee: Waxa aan
َ
َّ‫َ َ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ ُ َ ُ اَّل‬
[ash-Sharx: 4]
kor u qaadnay xuskaaga ( ‫َو َرف ْع َنــا‬ ‫ اَل أذكر ِإ‬:‫(ورفعنا لك ذِكرك) قال‬
َ ‫ــك ذ ِْك‬
َ َ ُ ‫� ُد َأن اَّلَّ إ َهل إ ّال‬ َ
‫ــر َك‬ ‫[ —)ل‬fasirkiisa] ka ‫هللا‬ َ ْ‫ أ ش‬:‫ُذ ِك ْر َت َم ِ َيِع‬
ِ ِ ‫ي‬
yidhi: La ima xuso iyada oo aan ُ ُ َ ً َّ َ ُ َّ َ ُ َ ْ‫َ َ ش‬
la ila kaa xusin: . ِ‫وأ�د أن حُممدا رسول هللا‬
ً ‫شأ�د أن ال إهل إال هللا ش‬
‫وأ�د أن حممدا‬

10
 .‫رسول هللا‬
38. Yacnii—wallaahu aclam—
xusitaankiisa marka iimaanka
Alle la joogo iyo marka
aadaanka. Waxaa kale oo ay
noqon kartaa xuskiisa marka
Kitaabka la akhrinayo, marka
camal Alle lagu addeecayo la
samaynayo, iyo marka laga
joogsanayo macsida.
39. Alle ha ku salliyo (ha ammaano)
Nebigeenni mar kasta oo ay
xusaan kuwa wax xusaa ee ay
xuskiisa moogan yihiin kuwa
maahsani. Alle ha ku salliyo
la jirka kuwii hore iyo kuwa
dambaba—in ka fadli badan,
ka tiro badan, kana hufan inta
uu ku salliyo cid uunkiisa ka
tirsan. Annaga iyo idinkana
ha ku sharfo ku sallintiisa sida
ugu fadliga badan ee uu cid
ummaddiisa ah ku sharfay
salligiisa. Nabadgalyana korkiisa
ha ahaato, iyo naxariista
Alle iyo barakooyinkiisuba.
Darteennana ha ku abaalmariyo
waxa ugu fadliga badan ee uu
Ergey kaga abaalmariyay ciddii
loo diray. Maxaa yeelay, isaga
ayuu innagaga badbaadiyay
halaag, waxa uuna innaga mid
yeelay ummaddii ugu khayrka
badnayd ee dadka loo soo saaray,
innaga oo diinaysanayna diintiisi
uu ka raalli noqday ee uu u
xushay malaa’igtiisa iyo ciddii
11
ْ َ َ ُ َ ‫َْن‬
‫ ِذ ك َر ُه ِع ْن َد ِإاإل ْي َ� ِان‬:‫هللا أ ْع ُمَل‬‫ و‬،�‫ يع ِ ي‬38.
ْ ُ َ َ‫آ‬
‫ َ يو ْ� َت ِمل ِذ ك َر ُه ِع ْن َد‬.‫ِب�هللِ َواآلذ ِان‬
َّ َ ‫ َو ِع ْن َد‬،‫الك َتاب‬ َ َ
،‫الع َم ِل ِب�لط َاع ِة‬ ِ ِ ‫ِتاَلو ِة‬
َ ‫وف َعن‬ ُُ َ
.‫امل ْع ِص َي ِة‬ ِ ِ ‫والوق‬
َ َ َ َّ ُ َ ِّ َ َ َ ُ َّ‫َ َ ىَّل‬
‫مَّلُكا ذ ك َر ُه‬ ‫ فص هللا عىَل ن ِبينا‬39.
َ ُ َ ْ َََ َ َّ
،‫ َوغفل عن ِذ ك ِر ِه الغ ِافلون‬،‫الذ ِاك ُرون‬
‫آ‬ َ‫ىَّلَّ َ ف أ‬
،�َ‫وص َعل ْي ِه ِ ي� األ َّوِل ي نَ� واآل ِخ ِر ي ن‬ َ
َ َ َّ‫ىَّل‬ َ َْ َ ْ َ َْ
‫أف َضل وأك ث َ� وأز ىَك َما َص َعىَل أ َح ٍد‬
َ َ َّ ُ َّ َ‫َّ ن‬ َْ
،‫لصاَل ِة َعل ْي ِه‬ �‫ وزاَّك� ِوإ ي� مُك ِب‬،‫ِم ْن خل ِق ِه‬
َ ُ ً َ َّ‫َ ْ َ َ ىَّك‬
‫أف َضل َما ز أ َحدا ِم ْن أ َّم ِت ِه ِب َصاَل ِت ِه‬
َُ ُ َ ْ َ َ ْ َ َ ُ َ َّ َ ْ َ َ
،‫مْحة هللاِ َوَ ب َ�اَكت ُه‬ ‫ والساَلم علي ِه ور‬،‫علي ِه‬
ً َ َْ ُ ُ َ َ َ
‫هللا َع َّنا أف َضل َما َج َزى ُم ْر َسال‬ ‫وجزاه‬
َ
َ َ ْ َّ َ َ َ ُ
‫ ف ِإن ُه أنقذ نَ� ِب ِه ِم َن‬،‫َع ْن َم ْن أ ْر ِسل ِإل ْي ِه‬
ُْ ُ َ ‫َ ف‬ ََ
‫َاهللك ِة َو َج َعل َنا ِ ي ْ� خ ْي َ� أ َّم ٍة أخ ِر َج ْت‬
َ َّ َّ
،�َ‫ َدا ِئ ِن ي نَ� ِب ِد ِين ِه الذي ْارت ض‬،‫اس‬ ِ ‫ِللن‬
َ َْ َ ََ ْ َ
‫اصط ف� ِب ِه َمال ِئك َت ُه َوم ْن أن َع َم َعل ْي ِه‬ ‫و‬
‫� َر ْت‬ َ َ‫ َف َمَل تُ ْ�س ِب َنا ِن ْع َم ٌة ظ‬.‫ِم ْن َخ ْل ِق ِه‬
ِ
َْ ُ َ ‫َ َ َ َ َ ْ ْ َ َ َ ّ ً ف ْ ْ ن‬
،‫ ِنلنا ِب�ا حظا ِ ي� ِد ي ٍ� ودنيا‬،‫واَل بطنت‬
‫ف‬ ْ َ
ِ ‫أ ْو ُد ِف َع ِب َ�ا َع َّنا َمك ُر ٌوه ِف يْ ِ� َما َو ِ ي ْ� َو‬
‫اح ٍد‬
َ ُ َّ‫نْ ُ َ اَّلَّ َ ُ َ َّ ٌ َ ىَّل‬
‫هللا َعل ْي ِه‬ ‫ ِإ وحُممد ص‬:‫ِم�ما‬
َ َ َ َ
‫ القا ِئ ُد ِإىَل خ ْي ِ� َها َو َاهل ِادي ِإىَل‬،‫َس َب بُ َ�ا‬
 ََ َّ ْ
uu u nimceeyay ee uunkiisa ka ‫ الذا ِئ ُد عن َاهللك ِة َوم َو ِار ِد‬،‫ُرش ِد َها‬
tirsan. Nama soo marin nimco ُ ،‫الر ْش ِد‬
‫امل َن ِّب ُه‬ ُّ ‫الس ْو ِء ِ ف ي ْ� ِخ َاَل ِف‬ َّ
muuqata ama qarsoon, oo aan
ُ ‫ال� ُتور ُد َاهل َل َك َة ِئ‬
�‫القا‬ ‫ِل أأل ْس َب ِ ت‬
ku gaadhnay dheef diimeed iyo
ِ ‫اب ِ ي‬
mid adduunba, ama darteed َْ َ ‫َّ َ ف‬
nalaga duway dhibaato diimeed .‫واإلنذ ِار ِف يْ َ�ا‬ ‫يح ِة ِ ي� ِإاإلرش ِاد ِإ‬ ‫ِب�لن ِص‬
ُ َ ُ َ ُ َّ‫َ َ ىَّل‬
iyo mid adduun ama middood,
‫هللا َعىَل َحُم َّم ٍد َو َعىَل ِآل َحُم َّم ٍد‬ ‫فص‬
illaa haddii ay jirto, Maxamed—
َّ َ َّ‫َ ىَّل‬
sallallaahu calayhi—ayaa u sabab ‫َمَكا َص َعىَل ِإ ْ ب َ� ِاه ْي َ� َو ِآل ِإ ْ ب َ� ِاه ْي َ� ِإن ُه‬
َ
.‫َ ِمَح ٌيد ِججَم ٌيد‬
ah; waa horseedaha khayrkeeda,
ku-toosiyaha hanuunkeeda, ka-
dhowraha halaagsamidda iyo
ilaha xumaha ee garabmarsan
hanuunka, ee baraarujiya
marinnada [dadka] ku arooriya
halaagga, ee bixinaya naseexo
hanuunin iyo digniinba leh.
Alle ha ku salliyo Maxamed iyo
Ehelkii Maxamed, sidii uu ugu
salliyay Ibraahiim iyo Ehelkii
Ibraahiim, Isaga ayaa ah Xamiid
Majiid; la mahadiye la sharfo.
40. Alle waxa uu [Nebiga] ku soo ٌ ‫ ِإَونَّ ُه لَك َِت‬:‫ َوأ نْ زَ� َل َع َل ْي ِه ِك َت َاب ُه َف َق َال‬40.
‫اب‬
َْ ُ َْ ْ َ َّ
dejiyay Kitaabkiisa oo waxa uu ٌ َ
yidhi: Waana Kitaab Qaali ah ِ ‫ اَّل يأتِي ْهِ ابْلاطِل مِن ب‬41َ ‫ع ِزيز‬
‫نْي‬
ٌ َ َ
‫يَ َديْهِ َواَل م ِْن خلفِهِ ۖ تزنِيل ّم ِْن‬
[Fusilat: 41-42]
(sharaf badan). Baadilku ma
ُْ ََ َ َ َ
‫ ف َنقل ُه ْم ِم َن الكف ِر‬42 ‫ِيد‬
yimaaddo hortii iyo gadaashii
toona—wuxuuna ka soo degay ٍ ‫ِيم مَح‬ ٍ ‫حك‬
xagga Xakiim la mahadiyo. ‫واهل َدى َو َب َّ ي نَ� ِف ِيه‬
ُ ‫الض َي ِاء‬ِّ ‫الع َىَم إ َىَل‬ َ ‫َو‬
ِ
َْ َ ً َّ َ
،‫ َم َّنا ِب� َّلت ْو ِس َع ِة َعىَل خل ِق ِه‬:‫َما أ َحل‬
Sidaas ayaa Alle uu dadka uga
raray gaalnimadii iyo indho
ِّ َ َ
la’aantii uguna raray iftiin iyo ‫ ِ َمِلا ُه َو أ ْع ُمَل ِب ِه ِمن َحظ ِهم‬:‫َو َما َح َّر َم‬
hanuun, waxa uuna Kitaabka ku َ ْ ُ‫ف َ ِّ َ ْ ُ ف آ َ َ أ‬
caddeeyay wixii uu xalaaleeyay— ‫ِ ي� الكف عنه ِ ي� اآل ِخر ِة واألوىَل‬
taas oo ah gallad uu uunkiisa َ َ َ ْ َ ُ َ َّ َ َ ْ َ‫َ ْ َ َ َ َ تَ ُ ْ أ‬
ugu dhib yareeyay— iyo wixii
‫وابتىَل طاع�م ِب�ن تعبدمُه ِبقو ٍل ومَع ٍل‬
ََ َ ُُ َ َ َ ََ ْ َ َ ْ َ
uu xaaraantimeeyay maadaama ‫وها َوأ ث� بَ ُ� ْم‬ ‫و ِإمس ٍاك عن حَم ِارم مَحامُه‬
uu ka og yahay in dantooda
12
 ‫ُ ف‬ َ َ
adduun iyo aakhiro ay ku jirto ،‫َعىَل ط َاع ِت ِه ِم َن اخلخُ ل ِود ِ ي� َج َّن ِت ِه‬
ُ َْ َّ
‫ َما َعظ َم ْت ِب ِه‬:‫والن َج ِاة ِمن نق َم ِت ِه‬
in ay ka reebtoomaan. Waxa uu
jirrabay amarqaadashadooda
َ َّ
(daacadooda) markii uu ku .‫ َجل ث َن ُاؤ ُه‬،‫ِن ْع َم ُت ُه‬
addoonsaday hadal iyo camal
[laga rabo], iyo ka reebtoomidda
xaaraamo laga ooday, waxa
uuna amarqaadashadooda
kaga abaalmariyay ku waaridda
Jannadiisa iyo ka badbaadidda
aargudashadiisa, taas oo ay
galladdiisu ku maanshaysay—
ammaantiisu ha weynaato e.
41. Waxaana uu [khalqigiisa]
َ َ َ ‫ َوأ ْع َ َمَل ُه ْم َما َأ‬41.
ogeysiiyay waxa uu u diyaariyay
‫وج َب َعىَل أ ْه ِل َم ْع ِص َي ِت ِه‬
[ciqaab] kuwa caasiyay oo ka َ َ‫أ‬ َ َ
duwan waxa uu u diyaariyay .‫ِمن ِخاَل ِف َما أ ْو َج َب ِأِل ْه ِل ط َاع ِت ِه‬
[abaalmarin] kuwa addeecay.
42. Waxa uuna ku waaniyay
َ َ َ َ َ ْ َ
wararka kuwii ka horreeyay— ‫ َو َو َعظ ُهم ِب� ِإإلخ َب ِار َّمَعن اَكن ق ْبل ُهم‬42.
kuwaas oo hanti iyo ubadba ka ً َ َ ً َْ َ َ َ
badnaa, ka cimri dheeraa, kana ،‫ِ َّمِم ْن اَكن أ ك ث َ� ِم نْ ُ� ْم ْأم َواال َوأ ْواَلدا‬
َ ً َ ْ َ ً َْ ََْ َ
raad wanaagsanaa, waxayna
‫ ف ْاس َت ْم َت ُعوا‬،‫مح َد ثآ�را‬ ‫ وأ‬،‫وأطول أمْعارا‬
ku raaxaysteen qaybtoodi َ
noloshii adduunyadooda, markii ‫ا�م ِع َند‬ ُ َ‫ َفأ َذ ق‬،‫ِب خَ� َاَل ِق ِ� ْم ِ ف ي� َح َياة ُد ْن َي ُامُه‬
َ ُ َ
،‫نُ زُ� ْو ِل ق َضا ِئ ِه َم َن َ يا�مُه ُدون َآم ِ ِاهِل ْم‬
xukunkiisi soo degayna waxa uu
dhadhansiiyay geeridoodi iyaga
ْ ُ َ
oo aan gaadhin yididdiiladoodi, ‫َونَ زَ�ل ْت ِب ِ�م ُعق َوب ُت ُه ِع َند ان ِق َض ِاء‬
waxaana ku soo degtay َ‫أ‬ ُُ ‫ف‬
ciqaabtiisi markii ay idlaatay ،‫ ِل َي ْع َت ِب ُ�وا ِ ي� أن ِف األ َو ِان‬،‫آج ِ ِاهِلم‬ َ
َ َ َ ِّ ‫َو َي َت فَ َّ� ُموا ب ج َ�ل َّية‬
ajashoodi (muddadoodi), si ay
‫ َو َي َتن بَّ ُ�وا ق ْبل‬،‫الت ْب َي ِان‬ ِ ِ
ugu cibraqaataan dhowaanshaha َ ْ َ َ ُ َْ َ
waqtiga [imanaya], si cadna ay ‫ َو َي ْع َملوا ق ْبل ان ِقط ِاع‬،‫َر ْي ِ ن� الغف ةِةَل‬
َ ْ َ
‫ َواَل‬،‫ ِح ي نَ� اَل ُي ْع ِت ُب ُمذ ِن ٌب‬،‫امل َّد ِة‬
u fahmaan, ayna u baraarugaan ُ
inta aan qafladu daboolin,
ْ َ ُّ ُ َ ٌَ ْ ُ َ ُْ
ayna camalfashaan inta aan ‫جَت ُد لُك نف ٍس َّما‬ ِ ‫ و‬،‫تؤخذ ِفدية‬
muddadu dhammaan, kolkaas ْ َ‫رَضا َو َما َعمل‬
‫ت‬ ْ َ‫َعمل‬
ً َ ْ‫ت م ِْن َخ ْرْي ُّحُّم‬
ِ ٍ ِ
oo aan dembiile cataabi doonin,
13
 َ َّ َ َ ُّ َ
‫مِن ُسو ٍء ت َود ل ْو أن بَيْ َن َها َو َبيْ َن ُه أ َم ًدا‬
madaxfurashana aan la qaadi
doonin, “naf kastaana ay heli ُ َّ ‫اهَّلل َن ْف َس ُه ۗ َو‬
ُ َّ ‫ك ُم‬ ُ ُ ّ َ َُ ً َ
doonto wixii ay fashay wanaag ‫اهَّلل‬ ‫بعِيدا ۗ ويحذِر‬
ْ ٌ
[Aal Cimraan: 30]
oo la diyaariyay iyo wixii ay xumo 30 ِ‫َر ُءوف بِالعِ َباد‬
samaysayba, iyada oo jeclaan
lahayd in iyada iyo xumaantaas
ay in fogi u dhexayn lahayd.”
43. Wax kasta oo Alle— َ َّ ‫َ ُ ُّ َ َ ف‬
ammaantiisu ha weynaatay e— - ‫ َجل ث َن ُاؤ ُه‬- ‫فلُك َما أ نْ زَ�ل ِ ي� ِك َت ِاب ِه‬43.
َ َ َ ُ َ َ ْ َ ُ َ َ ٌ َّ‫َ ْ َ ٌ َ ُ ج‬
‫� ُهَل َم ْن‬
uu Kitaabkiisa ku soo dejiyay
waa naxariis iyo xujo, ciddii ِ ‫ و ج‬،‫ ع ِمِله من ع ِمِله‬،‫رمْحة وجُحة‬
ُ َ َ َ َ ْ َ َُ َْ َُ َ
[Kitaabka] baratay baa og, ciddii ‫ َواَل ي ج ْ� َهل َم ْن‬،‫� ُهَل‬
ِ ‫ ال يعمَل من ج‬،‫�هَل‬ ِ‫ج‬
.‫َع ِ َمِل ُه‬
aan baranna jaahil bay ka tahay,
kii aan aqooni wax ma yaqaanno,
kii bartayna jaahil ma noqdo.
44. Dadkuna cilmiga heerar
ٌ ‫اس ف� الع ْمْل َط َب َق‬
‫ َم ْو ِق ُ ُهُع ْم ِم َن‬،‫ات‬ َّ َ
bay ka joogaan, kaalintooda ِ ِ ‫والن ُ ِ ي‬44.
ْ ‫ْ َْ ََ َ ت ف‬
.‫الع َمْل ِب ِه‬
aqooneedna waxa ay ku xidhan
tahay darajada ay ka gaadheen
ِ �‫ا�م ِ ي‬ ِ ِ ‫الع ِمْل ِبقد ِر درج‬
ِ
barashadiisa [Kitaabka].
45. Aqoondoonka waxaa saaran in
ْ ‫وغ َغ َاي ِة ُج‬ ُ ُُ ْ ََ َّ ُ َ‫ ف‬45.
aysan wax dedaal ah kala hadhin ‫� ِد ِمِه‬ ‫الع ِمْل بل‬ ِ ‫�ق عىل طل َب ِة‬
badsashada barashadiisa, ayna u ‫الص ْب ُ� عىل‬ َّ ‫االس ِت ْك َثار ِم ْن ِع ْ ِمْل ِه َو‬
ْ �‫ِ ف‬
ِ ‫ي‬
dhabar adaygaan caqabad kasta َ ْ َ َ َ ِّ ُ
oo ka hor istaagta raadintiisa, ِ ‫لُك َع ِار ٍض ُد ْون طل ِب ِه َو ِإخاَل ُص‬
‫الن َّي ِة‬
ً ً َ ْ ‫ف‬
‫هللِ ي� ْاس ِت ْد َر ِاك ِع ِمْل ِه ن ّصا َو ْاس ِت ْن َباطا‬
niyaddana ay Alle dartii daacad
uga dhigaan si ay u haleelaan
َّ َ َ �‫والر ْغ َب ُة إىل هللاِ ف‬
garashadiisa, nas ahaan iyo ‫عليه ف ِإن ُه ال‬
ِ ‫الع ْو ِن‬ ‫ي‬ َّ
ّ َ ُ
.‫ُي ْد َرك خ ي ٌ� ِإال ِب َع ْوِن ِه‬
dhiraandhirin (fahan) ahaanba,
Allana ay ka dalbadaan in uu ugu
kaalmeeyo, illeen kaalmadiisa
la’aanteed khayr lama gaadho e.
‫ف‬ َ َ ْ َ َ َّ َ
46. Qofkii haleela aqoonta �ْ ‫ف ِإن َم ْن أ ْد َرك ِع َمْل أ ْحاَك ِم هللاِ ِ ي‬46.
َ ْ ُ ُ َ َّ َ َ ً َ ْ ْ َ ً ّ َ َ
‫هللا ِللق ْو ِل‬
axkaamta Alle ee Kitaabkiisa
ku sugan, nas ahaan iyo daliishi
‫ِكت ِاب ِه نصا واس ِتداَلال ووفقه‬
َ‫َ َ َ َ َ َ ْ ُ َ َ َ ْ ة‬
ahaanba, Allana uu waafajiyo ‫ فاز ِب�لف ِضي ِةَل‬:‫والعم ِل ِب�ا ع ِمِل ِمنه‬
ِّ ‫ِ ف ي ْ� َد ْي ِن ِه َو ُد َني ُاه َو ْان َت َف ْت َع ْن ُه‬
in uu sheego kuna dhaqmo
wixii uu ka bartay, waxa uu ku ‫الر َي ُب‬
14
 ‫ف‬ َُْ َْ ‫َ ْ ف‬
guuleystaa wanaag diintiisa iyo �ْ ‫مْكة َو ْاس َت ْو َج َب ِ ي‬ ِ ‫َون َّو َرت ِ ي� قل ِب ِه‬
‫احل‬
adduunyadiisaba, shakigana ِّ
.‫الد ْي ِ ن� َم ْو ِض َع ِإاإل َم َام ِة‬
waa ay kala dheeraadaan,
qalbigiisana waxaa iftiimisa
xikmadda, diintana waxa uu
ka gaadhaa heer imaamnimo
(hoggaan diimeed).

َ ‫ َف َن ْس َأ ُل‬47.
47. Waxaan weydiisanaynaa َ
َ َ
Allaha nimcooyinkiisa noo ‫امل ْب َت ِد َئ ل َنا ِب ِن َع ِم ِه ق ْبل‬ ُ ‫هللا‬
َ َ ‫ْاس ِت ْح َق ِق‬
‫امل ِد ْي َ� َها َعل ْي َنا َم َع‬
bilaaba inta aannan mutaysan, ُ ،‫ا�ا‬
noona joogteeya annaga oo ka
َ َ ْ ‫ف‬ َْ
gaabinnay mahadnaqeedi nagu ‫تق ِص ْي ِ� نَ� ِ ي� ِإاإلت َي ِان َعىَل َما أ ْو َج َب ِب ِه‬
waajibay, ee naga mid yeelay ُ َ ‫ْ َ ف‬ ْ ُ
ummaddii ugu khayrka badnayd ‫ ا ِجلج ا ِعل َنا ِ ي ْ� خ ْي ِ� أ َّم ٍة‬،‫ِم ْن شك ِر ِه ِب َ�ا‬
‫َ ْ ُ َ فَ ف‬ َّ ‫ُأ ْخر َج ْت ل‬
ee dadka loo soo bixiyay:
�ْ ‫ أن َ ي ْ�زق َنا ْ� ًما ِ ي‬:‫اس‬ ِ ِ ‫لن‬ ِ
in uu nagu arsaaqo fahanka
َ ً َ ً َ َ َ َّ ُ
Kitaabkiisa, dabadeed sunnada ‫ َوق ْواًل َو َمَعال ُيؤ ِّدى‬،‫ َّ� ُسنة ن ِب ِّي ِه‬،‫ِك َت ِاب ِه‬ ‫ث‬
ََ ْ َ َّ
.‫ َو ُي ْو ِج َب ل َنا نَ� ِف ةةَل َم ِز ْي ِد ِه‬،‫ِب ِه َع َّنا َحق ُه‬
Nebigiisa, iyo weedh iyo camal
uu nagaga gudo xaqiisa, uuna
noo hirgaliyo dheeraadka
suubiskiisa. َ‫َ ُ أ‬ ََ َّ َ َ
48. Shaafici wuxuu yidhi: Ma jirto ‫ فل ْي َس ْت ت نْ زِ�ل ِب� َح ٍد ِم ْن‬:‫قال الش ِاف ِ يُّيِع‬48.
ْ ‫ْ َ ٌ اَّلَّ ف‬ َ
arrin cusub oo ku timaadda
ِ‫أ ْه ِل ِد ْي ِ ن� هللاِ نَ� ِز ةةَل ِإ َو ِ ي ْ� ِك َتا ِب هللا‬
dadka Diinta Alle oo aan
َ ُ َّ
caddayntii jidkeeda qumman .‫الد ِل ْيل َعىَل َس ِب ْي ِل ُاهل َدى ِف يْ َ�ا‬
laga helayn Kitaabka Alle.

َ َ‫اب أ‬
49. Alle—tabaaraka watacaalaa—
waxa uu yidhi: Waa Kitaab aan ُ‫نز ْنْلَاه‬ ُ ‫ َق َال‬49.
ٌ ‫ ك َِت‬:‫هللا َت َب َار َك َو َت َع َاىَل‬
ُ ُّ َ َ ْ َ َ
adiga kugu soo dejinnay si aad
ِ ‫إ ِ َيَلْك تِلِ ُخ ِرج انلَّاس م َ َِن الظل َم‬
‫ات‬
َ ِ ‫إىَل انلُّور بإذْن َر ّبه ْم إ ٰىَل‬
[Ibraahiim: 1]
dadka uga saartid mugdiyada oo
aad ilayska ugu saartid idamka ِ ‫رِص‬
‫اط‬ ِ ِِ ِ ِِ ِ ِ
َْ َ ْ
Rabbigood; [ugu saartid jidka] .1 ‫يز احْل ِمي ِد‬ ِ ‫الع ِز‬
Allaha Caziizka ah [uunka ka
adag] ee la mahadiyo.
50. Waxaana uu Alle yidhi: Waxa ّ َ َْ َْ َ ََ َ ََ
َ ّ َ‫اذل ِْك َر تِلِ ُب‬
‫نِّي‬
ِ َّ َ ‫ وأنزنْلاَ إِيَلَك‬:‫وقال‬50.
ُ
ِ ‫[ ل َِّلن‬an-Naxl: 44]
‫اس َما ن ّ ِزل إِيَلْ ِه ْم َول َعل ُه ْم‬
aan kugu soo dejinnay Dikriga
[Quraanka] si aad dadka ugu
َ َّ َ
caddaysid wixii loo soo dejiyay, .44 ‫َي َتفك ُرون‬
15
 waxaana la arkaa in ay fekeraan
e.
51. Waxaana uu Alle yidhi: Waxa
ً َ ‫ك الْك َِت‬ َ ْ َ َ َ ْ َّ َ َ َ َ َ
[an-Naxl: 89] aan kugu soo dejinnay Kitaabka ‫اب ت ِبْ َيانا‬ ‫ ونزنْلا علي‬:‫وقال‬51.
oo caddayn u ah wax kasta, ahna َ ْ ُ َ ً
ٰ ‫يَش ٍء َو ُه ًدى ورمْحة وبرْش‬ َ ْ َ َ ْ َ ‫ِلُك‬ ُّ ّ
‫ى‬ ِ ‫ل‬
َ ‫ل ِلْ ُم ْسلِم‬
hanuun iyo naxariis iyo bishaaro
u sugnaatay Muslimiinta. .89 ‫ني‬ ِ
52. Waxaana uu Alle yidhi: Sidaas ً ‫ك ُر‬ َ
َ ْ َْ َ ْ َ ٰ َ َ ََ َ َ َ
‫وحا‬ ‫ وكذل ِك أوحينا إِيَل‬:َ‫وقال‬52.
َ ‫ّم ِْن أ ْمرنَا ۚ َما ُك‬
ayaan kuugu waxyoonnay Ruux
[ash-Shuuraa: 52] َ‫نت تَ ْدري ما‬
[Quraanka] arrinkayaga ah— َِ ِ
ٰ َ ُ َ ْ ََ ُ َ ْ
maadan ogeyn waxa Kitaabku ‫كن‬ ِ ‫اإْليمان ول‬ ِ ‫الك ِْتاب واَل‬
yahay iyo waxa Iimaanku yahay, ْ‫اء مِن‬ َّ
ُ ‫ورا َّن ْهدِي بهِ من نش‬
َ َ ً ُ‫َج َعل َناهُ ن‬
ِ
waxaanse ka dhignay nuur
‫اط‬ ٍ ‫رِص‬َ ِ ‫ك َتَلَ ْهدِي إ َ ٰىَل‬ َ َّ َ َ
‫عِبادِنا ۚ ِإَون‬
aan ku hanuuninno ciddii aan ِ
52 ‫يم‬ َ ْ ُّ
doonno ee addoommadayada
ٍ ِ‫مستق‬
ah, adiguna waxa aad ku
hanuuninaysaa jid toosan.

H
H

16