Ameryka – na cześć Ameriga Vespucciego

obcyjezykpolski.pl/ameryka-‒-na-czesc-ameriga-vespucciego

29 grudnia 2014

W polszczyźnie znajdziemy wiele eponimów, czyli wyrazów odimiennych, tzn. takich,

które zostały utworzone od imienia bądź od nazwiska osoby prawdziwej lub fikcyjnej albo
nazwy własnej.

Wspominałem Wam już kiedyś o tym, że od nazwy Aspirin (produktfirmy niemieckiej

Bayer) powstał rzeczownik pospolity aspiryna (w ogólnym znaczeniu ‘lek
przeciwgorączkowy’), a od nazwy Adidas (od imienia Adi, zdrobniale od Adolf, i skrótu
Das, od nazwiska Dassler) wyraz adidasy (‘but sportowy na grubej podeszwie’).

Wszyscy wiemy, co to jest gadżet (‘niewielkich rozmiarów przedmiot, zwykle niepełniący

funkcji użytkowej’). Słowo to zawdzięczamy pewnemu francuskiemu rzemieślnikowi,
który pierwszy wyprodukował serię miniaturowych kopii paryskiej Statui Wolności. A że
nazywał się Gautier Gaget [wym. gaże], później słowo to (już jako pospolite) zaczęło
oznaczać każdy podobny przedmiot niekoniecznie potrzebny, ale ładny, pamiątkowy.
Dlatego dziś powinniśmy raczej mówić i pisać gażet, a nie: gadżet (to od ang. gadget).

Niezwykle znanym eponimem jest nazwa kontynentu położonego na półkuli zachodniej, w

skład którego wchodzą dwa kontynenty: Ameryka Północna i Ameryka Południowa, czyli
Ameryka. Ale zaraz… dlaczego na całym świecie funkcjonuje określenie Ameryka, skoro
Nowy Świat odkrył Kolumb? Czy nie powinna być raczej… Kolumbia?

Otóż nie jest prawdą, że Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę. On jedynie pierwszy dotarł w
owo nieznane miejsce na świecie ze swoją flotyllą (wyprawiał się przez Atlantyk w 1492 r.,
1943 r., 1498 r. i 1502 r.) i zasłynął z tego, że opłynął i zbadał rejon Morza Karaibskiego, a
następnie natrafił na stały ląd w okolicach ujścia rzeki Orinoko (dzisiejsza Ameryka
Południowa).

Quiz
Odnalezienie nowego lądu, czyli prawdziwej Ameryki, przypisuje się kupcowi
florenckiemu i podróżnikowi Amerigowi Vespucciemu. Ten również kilka razy
uczestniczył w wyprawach ku nieznanej części świata i podczas ostatniej z nich zauważył,
że nowy ląd nie jest częścią Azji (jak twierdzono) ani jakąś większą wyspą, tylko zupełnie
odrębnym kawałkiem ziemi.

Po powrocie do rodzinnego miasta opublikował tekst „List Amerigo Vespucciego o

wyspach ostatnio odnalezionych w jego podróżach”, w którym barwnie opisał to, co
widział. Szybko przetłumaczono to na język łaciński i wydano, a niemiecki kartograf
Martin Waldseemüller pochodzący z Alzacji od razu umieścił na mapie świata kontury
nieznanego dotąd kontynentu, który – nazwał na cześć Ameriga Vespucciego – Americą.

A co z upamiętnieniem Kolumba?

1/2
Nazwisko Krzysztofa Kolumba odnajdziemy obecnie w nazwie państwa w Ameryce
Południowej, Kolumbii,i w innych nazwach terytoriów i miast. Jest ich bardzo wiele:
Dystrykt Kolumbii w USA, Kolumbia Brytyjska (prowincja w Kanadzie), Colón
(prowincja w Panamie; od hiszpańskiej wersji imienia i nazwiska żeglarza Cristóbal
Colón), Colón (miasto w Panamie), Colón (miasto w Wenezueli), Columbia (miasto w
Południowej Karolinie), Columbus (miasto w Georgii), Columbus (miasto w Ohio i
Mississippi) czy Kolombo (stolica Sri Lanki).

Pan Literka

2/2